kom kim taller de mapuzugun chile santiago

Kom kim mapudunguaiñ A1.1. Libro del Estudiante Nivel básico 1. Ediciones Comunidad de Historia Mapuche. 2016 Héctor Mar

Views 106 Downloads 5 File size 16MB

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Recommend stories

Citation preview

Kom kim mapudunguaiñ A1.1. Libro del Estudiante Nivel básico 1. Ediciones Comunidad de Historia Mapuche. 2016 Héctor Mariano Luisa Curin Víctor Carilaf Enrique Antileo Felipe Hasler Arturo Ahumada Simona Mayo Cristian Vargas Paillahueque Andrea Salazar Marcelo Quintoman Katiuska Vega Felipe Curin Ilustraciones: Fiestóforo

¿Iney pingeymi?

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

—1—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

—2—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

—3—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

—4—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

—5—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Ma um, kimelfe ………….Feley

Ma um, peñi ………….Feley Ma um, lamngen ………….Feley



—6—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1



¿Chumngechi pingekey “casa” mapuchedungun mew?

Kimelfe…nien kiñe ramtun Ka kiñe, kimelfe Ñochi Ñochi, kimelfe —7—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Leftraru pingen iñche ¿Eymi Kay?

Rayen pingen

¿Iney pingeymi?....................Rayen iñche

—8—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

:

Tüfachi pichidomo Mafalda pingey

Tüfachi pichiwentru Manolito pingey

Tüfachi üllcha María pingey

Tüfachi domo Violeta pingefuy

Tüfachi wechewentru Jacob pingey

Tüfachi wentru Héctor pingey —9—

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Iney pingey

tüfachi pichidomo? Tüfachi pichidomo Lulú pingey

¿Feley kam felelay? Feley

— 10 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Chumleymi lamngen?

Kümelkalen ¿Eymi kay?

Kümelkalen ka, mañüm

Müna küme dungu

Kümelen Tremolen Ayiwkülen

Wedalkalen Weñangkülen Wenchelen — 11 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Tunten mansana müley?

¿Tunten fisikleta müley?

¿Tunten wiriwe?

— 12 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Tunten palife müley?

¿Tunten pelotatufe müley?

¿Tunten awkantufe?

— 13 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Chem numeru niey tüfachi mikro?

— 14 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

1981

…Warangka …Aylla pataka …Pura mari …kiñe

— 15 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

…Tunten fali…?

— 16 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿ Nien epu mari epu tripantu ¿Eymi kay? ¿ 23, 24? Nien epu mari küla

…¿Tunten tripantu nieymi?... …epu mari küla…

Iñche nien 30 tripantu 41 tripantu nien — 17 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1



— 18 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿chem tripantu mew choyüngeymi? epu warangka kiñe tripantu ¿Eymi kay? Epu warangka epu

… chem ant mew choy ngeymi?... antü Konchi

küyen tripantu

— 19 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Chew choyüngeymi?

Temuko mew choyüngen

…Paris mew choyüngen

— 20 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Mari mari pu che… Norma i che. Ki e lamngen nien, Roberto …………………………. Fey ………….. tripantu …………. I che nien …………………………… tripantu. Santiago mew choy ngey ta i lamngen I che……………………….. Temuko mew

— 21 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Nieymi mütrümwe?

¿Chem numeru niey tami mütrümwe? …

— 22 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Chew müley tami ruka ?

Tañi ruka Recoleta mew müley

¿ Chem inafül rüpü müley tami ruka?

Inafül “Perú” rüpü

— 23 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Chew tuwimi ?

Nien kiñe wenüy. Pedro pingey. Fey ……… kechu mari …….. Valdivia ………. welu fachiantü, Santiago……….. Pedro kiñe fütra ………. niey. Ka niey kiñe ……… ka kiñe ………….

— 24 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Valparaiso mew

San Bernando mew müley tañi ruka

Tañi ruka müley La Pintana mew

…Chile tuwün… …Iñche Araucanía Mapu tuwün… …Alto Bío Bío tuwün iñche…

— 25 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Tüfachi waria mew ¿Chew müley tami ruka?

tañi ruka San Bernardo mew müley

Feley ¿Chem inafül waria rüpü müley?

Los Morros waria rüpü mew ¿Tami ruka kay?

Inafül “alameda” rüpü

— 26 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Tüfachi domo …………………….. niey regle tripantu

Héctor Mariano pingey tüfachi …………………..

Tremolchefe- awkantufe- ufisakamañ- chillkatufe- challwafe – rukafe- ngürekafeKofkefe- küdawfe- ngüdüfkafe - kimelfe- üllkantufe

— 27 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Tremolchefe- awkantufe- ufisakamañ- chillkatufe- challwafe – rukafe- ngürekafeKofkefe- küdawfe- ngüdüfkafe - kimelfe- üllkantufe Tüfachi domo ………………..ngey

Aniceto…………ngey. Tirúa mew müley. Tüfachi ……… Juan ………..

Roberto ……………… ngey. Tüfachi ………Silvio…… Cuba ……… Tüfachi …….. Marta …………. Tocopilla ……………………..

Küdawfe ta Pedro, 46 tripantu ……………………. Rosa ngüdüfkafe ngey. Temuco mew ………………

— 28 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

………………………………………………………………………………… …………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………

a-Kimelfe ka “gasfiter” iñche mew Kati: Iñche ngüdifkafe, ¿Eymi kay? Andrea: Ngürefe iñche Kati: ¿Chew müley tami küdaw? Andrea: …………………

b- Santiago mew

Rayen: ¿Nieymi küdaw? Leftraru: Nielan. Chillkatufe iñche Rayen: ¿Chew müley tami kimelwe ruka? Leftraru: …………………………

— 29 —

c- Tañi ruka

Cristian: Héctor: Cristian: Héctor:

¿Nieymi küdaw? Nien epu küdaw ¿Chem küdaw? ………………

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Chillkatufe ngen Iñche chillkatufe

…Küdawfe iñche …Küdawfe ngen …Küdawken …Küdawken iñche

Chillkatuken

— 30 —

Tañi reñma

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

— 33 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

— 32 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Ñuke ka domo püñeñ — 33 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

— 34 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1



Laura:

Mari mari Juana, fütra kuyfi ¿Chumleymi?

Juana:

Mari mari Laura, kümelkalen ¿Eymi kay?

Laura:

Kümelen ka. Tami ………..ka tami …….. ¿Chumley?

Juana:

Kümeley ka. ¿Tami ………..ka tami ………..kay?

Laura:

Tañi ………..külfünküley, welu ñi ………..kutranküley

Juana:

Müna wesha………..¿Tüfachi pichidomo, tami ………..?

Laura:

May, nien kiñe ……….. ¿Eymi, nieymi ………..?

Juana:

May, epu ………..ka epu ………..nien, lamngen — 35 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

— 36 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

— 37 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Carmen pingen. Tüfachi pichiwentru tañi wentru lamngen, José pingey.

Tüfachi we pichiche tañi domo lamngen, Maggie pingey

— 38 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

— 39 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

ARTURO



Arturo iñche. Nielan peñi ka lamngen. Kisungen.

Kechu lamngen nien. Epu domo lamngen ka epu wentru lamngen. Tañi wünen lamngen müley Uruguay Mapu mew. Rangingen iñche

Nien kiñe lamngen. Iñche wünen. Tañi inan lamngen, Millaray pingey. Niey meli tripantu.

Nien epu lamngen, kiñe kiñe domo lamngen ka kiñe wentru lamngen Tañi wünen lamngen, Marta pingey. Chillkatufe ngey. Tañi inan lamngen, Pedro pingey. Niey kayu tripantu. Iñche ta doy inan, Julieta pingen



— 40 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

— 41 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1







— 42 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Tañi chaw Roberto pingey. Tañi laku, Antonio pingey ka tañi kuku Margarita

Tañi ñuke Celeste pingey. Tañi chedki, Clemencio pingey ka tañi chuchu Celinda pingey — 43 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

¿Iney pingey tami kuku?

Antonia pingey

¿Mongeley?

May, mongeley

Ñi kuku mongelelay, dew amutuy, Margarita pingefuy

¿Tami laku kay?

— 44 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

—45 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

— 46 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

Federico Painequeo pingen iñche. Kechu mari tripantu nien. Tañi ñuke petu mongeley, Maria Epuleo pingey. Regle mari epu tripantu niey tañi ñuke. Iñche tañi chaw dew amutuy. Pedro Painequeo pingefuy tañi chaw yem. Kiñe peñi nien. Fernando pingey. Meli mari kechu tripantu niey. Tañi peñi Temuco waria mew müley . Ka nien kiñe lamngen, Teresa pingey. Meli mari kiñe tripantu niey. Lumaco waria mew müley ñi lamngen. Kurengen iñche ka. Filomena Ancamilla pingey tañi kure. Tañi kure ñi chaw mongeley. Pura mari tripantu niey. Tañi kure ñi ñuke dew amutuy. Carmen pingefuy ñi ñuke yem. Epu fotüm nien. Ñi wünen fotüm Francisco pingey. Küla mari tripantu niey. Kurengey, Rosa pingey ñi kure. Küla yall Francisco niey: epu ñawe ka kiñe fotüm. Francisco ñi reñma Maipu lof mew müley. Ñi inan fotüm Sergio pingey. Kurengelay. Epu mari meli tripantu niey. Sergio chillkatukey unifersidad mew, ingeniería pingey ñi karera. Sergio niey kiñe poyen, Alejandra pingey, fey chillkatukey unifersidad mew ka. Iñche mülen Santiago waria mew, Peñalolen mew. Federico — 47 —

Kom kim mapudunguaiñ A1.1

……………………………………………………………

……………………………………… ……………………………………………………………

— 48 —