Hans H. 0rberg LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA Pars I Familia Romana Exercitia Latina I Hans H. 0rberg LINGVA L
Views 833 Downloads 17 File size 4MB
Hans H. 0rberg
LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA
Pars
I
Familia
Romana
Exercitia Latina I
Hans H. 0rberg
LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA
Pars
I
Familia
Romana
Exercitia Latina I
Hans 0rberg 'foCUS Publishing R. Pullins Co.
Newburyport,
MA
)
)
LINGVA LATINA PER SE ILLY STRATA Pars
Familia
I:
Romana (978-1-58510-201-3);
hard cover (978-1-58510-238-5)
Latine Disco: Student’s Manual (978-1-58510-050-7)
Grammatica Latina (978-1-58510-223-5) Exercitia Latina
(978-1-58510-212-9)
I
Latin-English Vocabulary (978- 1 -585 1 0-049- 1
CD-ROM for PC (87-90696-08-5) CD-ROM for PC (978-87-90696-10-8)
Lingva Latina: Familia Romana "
Exercitia Latina
I
Pars
Roma Aeterna
II:
(978-1-58510-233-4); hardcover (978-1-585 10-314-0) Exercitia Latina
II
(978-1-58510-067-5)
Indices (87-997016-9-3) Instructions for Part
II
(978- 1 -585 1 0-055-2)
Latin-English Vocabulary (978-1-585 1 0-052- 1
Lingva Latina:
Roma Aeterna CD-ROM
Exercitia Latina
II
CD-ROM for PC
For
PC
(87-90696-09-3)
(978-87-90696-12-2)
Ancillaries:
CD-ROM for Mac,
Romana, Roma Aeterna. Exercitia Latina I & II (978-87-90696-13-9) Caesaris: Commentarii De Bello Gallico (87-90696-06-9) Colloqvia Personarvm (978-1-58510-156-6) Menaechmi ex Plavti Comoedia (1-5851 0-05 1 -X Vergilii Maronis: Aeneis, Libros I et IV (978-87-90696-17-7) Petronivs: Cena Trimalchionis (87-90696-04-2) Plavtus: Amphitryo (87-997016-7-7)
contains Familia
P.
Sallustius
& Cicero:
Catilina (87-90696-11-5)
Sermones Romani (97-90696-07-7) For College Students:
Lingva Latina:
A
College Companion (978- 1 -585 10-1 91-7)
For further information on the complete
Copyright
ISBN ISBN
©
series
and new
titles, visit
www.pullins.com.
2005 Hans 0rberg
10:
1-58510-212-1
13:
978-1-58510-212-9
Distributed by Focus Publishing
pullins.com) with permission of
/ R Pullins Company, PO Box 369, Newburyport, MA 01950 (www. Domus Latina. All rights reserved. No part of this publication may be
produced, stored in a retrieval system, produced on stage or otherwise performed, transmitted by any
means, electronic, mechanical, by photocopying, recording, or by any other media or means without prior written permission of the publisher.
15 14 13 12 11
0310BB
10 9 8 7 6
INDEX LECTIONVM Cap.
Cap.
I
Lectio
I:
ex. 1-3
ex. 4-7
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
8-10
Lectio grammatica: ex. 11
Cap.
I:
ex. 5-9
II:
Lectio
III: ex.
10-11
Lectio grammatica: ex. 12-13
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
3
Lectio grammatica: ex. 11
Lectio
II:
Lectio
III:
ex. 3-5 ex.
6-9
Lectio grammatica: ex. 10
I:
Lectio
II:
ex. 5-9
Lectio grammatica: ex. 10-11
Lectio
4
Lectio
II:
6
Lectio
III: ex.
6
Lectio grammatica: ex. 12-13
ex. 1-5
II:
ex. 1-4
I:
7
Lectio
II:
8
Lectio
III: ex.
9
Lectio grammatica: ex. 17-20
ex. 5-12
ex. 6-8
ex. 1-5
I:
Lectio
II:
ex. 6-11
Lectio grammatica: ex. 12
Lectio
I:
11
Lectio
II:
12
Lectio
III: ex.
ex. 1-3
4-6
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
ex.
7-10
Lectio grammatica: ex. 11
Cap.
14
Lectio
I:
15
Lectio
II:
16
ex. 5-8
9-11
ex. 1-4 ex. 5-7
Lectio
II:
Lectio
III:
ex. 1-3 ex.
III:
4-6
ex. 7-10
Lectio grammatica: ex. 11
34 35
36 37
38 39 41
43
Cap.
19
Lectio
I:
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
19
20
ex. 1-3 ex.
4-6
22
Lectio
I:
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
ex. 1-3 ex. 4-7
24
Cap. XVII
Lectio grammatica: ex. 12-15
25
Lectio
I:
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
ex. 1-5
II:
ex.
6-8
Lectio grammatica: ex. 9-11
27 28 29
8-11
Lectio grammatica: ex. 12
ex. 8-11
Cap. IX
47
48
48 49 50 52
52
53
54 55
XVI
Cap.
23
7-9
Lectio grammatica: ex. 10
21
22
44 46
XV
18
Cap. VIII
Lectio
33
XIV
13
Cap. VII
I:
13-16
ex. 1-4
10
Lectio
Lectio
Lectio
8-11
Lectio
Cap. VI
I:
ex. 5-7
Lectio grammatica: ex. 12
Lectio grammatica: ex. 9-11
Lectio
I:
7
V
I:
31
32
Cap. XIII ex. 1-4
Lectio
Lectio
ex. 1-4
4
Cap. IV
Lectio
8-10
30
Cap. XII ex. 1-2
I:
I:
ex. 4-7
1
Ill
Lectio
Lectio
ex. 1-3
I:
Cap. XI ex. 1-4
Lectio
Cap.
X
Lectio
2
II
Lectio
Cap.
1
ex. 1-3 ex. 4-7
8-11
Lectio grammatica: ex. 12
56 57 58
59
59
60 62 63
Cap. XVIII
Cap.
ex. 1-5
Lectio
I:
Lectio
II:
Lectio
III:
ex. 6-11 ex. 12-14
Lectio grammatica: ex. 15-16
Cap.
I:
65
Lectio
II:
67
Lectio
III: ex.
68
Lectio grammatica: ex. 11-12
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
ex. 5-7
8-11
Lectio grammatica: ex. 12
Lectio
II:
Lectio
III: ex,
ex. 5-7
8-10
Lectio grammatica: ex. 11
I:
69
Lectio
II:
70
Lectio
III: ex.
72
Lectio grammatica: ex. 11-12
Lectio
I:
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
ex. 5-8
9-12
Lectio grammatica: ex. 13-14
Lectio grammatica: ex. 8-10
I:
ex. 1-3
ex. 4-6
II:
Lectio
III: ex.
7-11
Lectio grammatica: ex. 12-13
III: ex.
76
Lectio grammatica: ex. 11
Lectio
II:
ex. 5-8
Lectio grammatica: ex. 9-10
Cap.
Lectio
I:
ex. 1-2
I:
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
ex. 3-5
6-9
Lectio grammatica: ex. 10-11
ex. 1-3
I:
Lectio
II:
Lectio
III:
ex.
ex. 1-3 ex. 4-7
78
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
81
Lectio grammatica: ex. 12-13
103
8-11
ex. 1-3
Lectio
I:
83
Lectio
II:
84
Lectio
III: ex.
4-6
ex.
Cap.
86
Lectio
I:
87
Lectio
II:
88
Lectio
III: ex.
7-10
ex. 1-2
ex. 3-6
4-6
Cap.
90
Lectio
I:
92
Lectio
II:
7-11
Lectio
III: ex.
ex. 7-9
Lectio grammatica: ex. 10-11
ex. 1-3
4-6
ex.
7-11
Lectio grammatica: ex. 12-14
108
109
no 111
113
113 114
115 116
117
118
119
120
121 121
123
124
125 126 127 129
XXXIV
93
Cap.
94
Lectio
I:
95
Lectio
II:
Lectio
III: ex.
ex. 1-3
ex.
4-6 7-9
Lectio grammatica: ex. 10-11
Cap.
107
XXXIII
89
96 97
106
XXXII
85
93
104
XXXI
82
XXVI
Lectio
7-10
79
XXV
Lectio
Cap.
ex.
Lectio grammatica: ex. 12-13
ex. 1-4
I:
101
102
XXX
76
XXIV
Lectio
4-6
II:
Lectio grammatica: ex. 11-12
Lectio
Cap.
ex. 1-3
Lectio
Cap. XXIII Lectio
7-10
Lectio
Cap.
ex. 5-7
4-6
ex.
74
Cap. XXII ex. 1-4
ex. 1-3
75
Cap.
ex. 1-4
I:
II:
100
XXIX
73
XXI
Lectio
Lectio
7-10
Lectio
Cap. ex. 1-4
I:
I:
4-6
ex.
68
XX
Lectio
Lectio
ex. 1-3
Cap. XXVIII
ex. 1-4
I:
Cap.
Lectio
XIX
Lectio
Cap.
XXVII
64
130 131
132
133
XXXV
98
Lectio
I:
99
Lectio
II:
ex.
1
134
ex. 2
134
Lectio grammatica: ex. 3
135
In
omni
sine
disciplina informa est artis praeceptio
summa assiduitate exercitationis (Rhetorica
ad Herennium
III.40)
NOTAE ablativus
abl.
acc.
accusatlvus
act.
actlvum
adi.
adiectivum
adv.
adverbium
cet.
ceterl -ae -a
comp,
comparativus
coni,
coniunctlvus
dat.
dativus
decl.
declinatio
dep.
deponens
ex.
exercitium
fut.
femininum futurum
gen.
genetivus
imp.
imperativus
imperf.
imperfectum
fern.
f.,
ind.
indicativus
inf.
infinitivus
m., masc.
n„ neutr.
masculinum neutrum
nom.
nominatlvus
P-
pagina
part.
participium
pass.
passlvum
perf.
perfectum
pers.
persona
plur., pi.
pluralis
plOsquamperf.
plusquamperfectum
pos.
positivus
praes.
praesens
sing., sg.
singularis
sup.
superlativus
voc.
vocativus
[
1,
1,
2 3 4 ,
2,3
,
]
coniugatio
persona
i,
i, ii,
in, iv
n, hi
thema praesentis thema perfectl thema supini finis
thematis
/
slve
Latinorum magnus
2.
ecce
titulus
?”
sunt centum servi.
ceterl -ae -a
pagina
”
centum. Familia
“Centum
Exercitium 11 duo 1.
Delia et Syra?”
Syra sunt ancillae
sunt Marcus et Quintus.”
est
antlquus
?”
Medus filius
Cornelius: “Estne
est. 4.
Ancilla et
domina vocabula
sunt; Insula
quoque
est.
5.
Oppidum
6.
Masculinum:
et
imperium vocabula
sunt; est.
7.
8.
vir
Roman
Femininum:/emiu Neutrum: imperi
Roman Roman
6
.
exemplum quoque
10-12
EXERCITIA
13/
CAP.
1-3
II / III
Exercitium 13 1
.
2. 3.
4. 5.
6.
lulius pater
Marcl est: Marcl
genetivus (gen.)
est.
quoque
lulius pater Iuliae est: Iuliae
singularis dominus servi est: servi dominus servorum est: servorum est Aemilia domina ancillae est: ancillae. Aemilia domina ancillarum estancill arum est lulius
est.
lulius
7.
Titulus capitult est familia
8.
Numerus
9.
Genetivus: singularis serv
capitul orum
romana
magnus
est:
Genetivus: singularis ancill
11.
Genetivus: singularis capital
plur.
masc.
-I
-drum
fern.
-ae
est.
-arum
neutr.
-I
-drum
capituli
:
est.
capitulorum est ,
10.
sing.
est.
pluralis serv ,
pluralis ancill pluralis capitul
,
CAPITVLVM TERTIVM
Cap. Ill
Lectio prima (versus 1-21)
Lectio I
Exercitium 1.
cantat
1
prima sunt
In
tres
:
“Lalla, lalla!” Iulia
2.
Iulia
3.
8.
Marcus laetus non est, Marcus Marcus Iuliam Iulia non cantat, sed “Hahahae!” Marcus Iulia: “Ubi est mater?” Iulia Aemiliam non “Mamma!” Iulia Aemiliam
9.
Aemilia
4. 5.
6. 7.
:
Marcus, Quintus.
iam
est.
Iratus laetus
est.
persona plorat
pulsat
:
ridet
scaena
:
venit
Exercitium 2 Marcus lull 2. Marcus Quint 1
Iulia,
videt
vocat
pulsat.
.
non
videt, sed
3.
Quintus: “Quid? Marcus puell
4.
Quintus Marc
5.
Iulia
non
6.
Iulia
Aemili
7.
Marcus
8.
Iulia:
Quintus Marc pulsat?”
Marcus pulsat Quint
pulsat, et
videt.
-um -am
me
videt Aemili
“Mamma!”
vocat:
pulsat.
Iratus Tuli
“Mamma! Marcus
pulsat!”
Lectio secunda (versus 22-48)
Lectio II
Exercitium 3 1.
et Marcus earn puls non cant sed plor Aemiliam non vid Iulia Aemiliam voc
Iulia cant
!
,
2.
Iam
3.
Iulia
4.
Aemilia ven
5.
Marcus respond
6.
Quintus Iulium voc
Iulia
,
;
et interrog :
“Pater
:
“Ubi
dorm
est lulius?” .”
neque Quintum aud
dorm
7.
lulius
8.
Marcus
rid
9.
Aemilia
Marcum verber
,
quia lulius non ven
7
-at
-et -it
CAP.
EXERCITIA 4-7
Ill
Exercitium 4 audit
1.
Aemilia Qulntum
:
cur
2.
Quintus
dormit
3.
Aemilia
earn
4.
Quintus
eum
5.
Aemilia: “Marcus puer
hie
6.
Quintus: “Pater non
est,
7.
Quintus Iulium vocat; Iulius Marcus: “Pater
neque
9.
Iulius
11.
respondet
12.
te
Aemilia
,
»
est.
Qulntum] non
.
te audit.”
audit
venit.
Marcum
Marcus plorat. Iulius Marcum Marcus non puer
:
tuxtax!
,
sed puer improbus
;
Exercitium 5 Exemplum: Cur Iulia cantat? Iulia Cur Marcus Iuliam pulsat? 1. 2. Cur Iulia plorat? 3. Cur Marcus rldet? 4. Cur Iulia non pulsat Marcum? 5. Cur Aemilia venit? 6. Cur Iulius Qulntum non audit? 7. Cur Marcum verberat Aemilia? 8. Cur Marcus plorat? 9. Cur venit Iulius?
verberat
pulsat.”
est Iulius?”
sed Marcus [:
neque
Qulntum non
Ubi
est!
8.
10.
Marcus
“Iulia plorat,
:
interrogat
quia
vocat.” Iulia plorat?”
improbus
probus
me vocat?”
“Quis
“Iulia
:
iam
Iulius
cantat quia laeta
non
est.
est.
...
cur? quia
...
...
...
...
...
...
...
...
Lectio tertia (versus 49-82)
Lectio III
Exercitium 6 1. Marc
-us
-um
-at
-a
-am
-et
2.
Iuli
eum
-it
3.
Iulia
pulsat, quia Iuli
Iuli
plorat, quia
Marcus
vocat. Aemili
Aemili
Quint
earn
4.
Aemili
me
5.
Quint
te
6.
Aemilia: “Ubi est Iulius?” Aemili
7.
Quint
8.
Iuli
9.
Aemili
venit.
videt et e
interrogat:
respondet: “Iuli
non videt.
Iuli
non
audit.
Marc
verberat.
Marc
11.
Iul
12.
Iulius Aemili
13.
Aemilia: “Marc
puer improb
14.
Quintus: “Marc
parv
15.
Iuli
Irat
16.
Iuli
est puell
plorat, quia
Marc
Aemili
verberat.
e
audit, et venit. et
Marc
et
Quint est.”
pulsat!”
puell
improb
puer
et Iuli
verberat.
prob
Exercitium 7 -us qui
-um
-at
quae
-am
-et
-a
1.
Puella
2.
Puer
3.
Iulia,
4.
Marcus,
5.
Puella
6.
Puer
cantat laeta
est.
puellam pulsat improbus
est.
-it
-us quern -a
quam
-us
-at
-a
-et -it
vocat?”
vocat: “Pater!”
Iuli
Quint Irata
“Quis
vocat.”
10.
i
cantat. pulsat.
e
cantat, puella
proba
est.
puer improbus est, puellam Marcus pulsat est Iulia. Marcus pulsat est Quintus.
8
et
puerum
pulsat.
videt.
EXERCITIA 8-10
7.
CAP.
parva puella
Tulia.
8.
Aemilia,
9.
Aemilia,
10.
Filins
est,
Aemiliam
11.
Quintus, Iulius,
13.
Marcus,
14.
Iulius,
15.
Puer
vocat.
Tulia vocat. venit.
mater
est llberornm. fllium
Aemilia verberat
12.
Ill
_
films prohns
est
improhnni verberat.
Marcus.
est. Tfilium vocat.
Quintus vocat, non
venit.
Aemilia verberat. plorat.
iam non dormit, puerurn
audit.
_ Iulius audit est Marcus.
Exercitium 8 1.
Quis Iuliam pulsat?
2.
Quis plorat?
3.
Quis
ridet?
quis?
...
-a
5.
6.
Quis venit?
7.
Quem Aemilia interrogat?
8.
Quis vocat Iulium?
9.
Quem Aemilia verberat?
10. 11.
12.
-um
quem?
...
Quem Quintus videt? Quem Iulia vocat?
4.
-us
...
-am
...
...
...
Quis iam plorat?
...
...
...
...
Quem audit Iulius? Quem Iulius verberat? ...
...
Exercitium 9 Iuliam pulsat? Marcus Iuliam pulsat.
quis?
quem?
3.
Marcum videt? Quintus Marcum videt. Quintus pulsat? Marcum Quintus pulsat.
4.
Aemiliam vocat?
5.
Aemilia interrogat? Quintum Aemilia interrogat.
6.
respondet? Quintus respondet.
7.
vocat Quintus? Iulium vocat Quintus.
8.
verberat Iulius?
1.
2.
Lectio 10.
grammatica
Iulia
Aemiliam
vocat.
Marcum verberat Iulius.
(versus 83-118)
Lectio grammatica
Exercitium 10 Exempla: Quintus Iulia
Marcum
Aemiliam
videt.
vocat.
Marcus Quintum non
Aemilia Iuliam audit.
1.
Quintus nominatlvus
est.
Marcum
2.
Quintum accusatlvus
est.
Quintus
3.
Iulia
4.
Iuliam
est.
nominatlvus (nom.)
est
accusatlvus (acc.)
est
.
Aemiliam
est.
videt.
:
Aemilia
masc.
est.
est.
5.
Nominatlvus: Marcus. Accusatlvus: Marc
6.
Nominatlvus: Aemilia. Accusatlvus: Aemili
7.
Accusatlvus: Iulium. Nominatlvus:
nom.
-us
acc.
-um
(-r)
fern.
Iuli
8.
Accusatlvus: Iuliam. Nominatlvus:
9.
Nominatlvus: puer improbus. Accusatlvus: puer
Iuli
Nominatlvus: parva puella. Accusatlvus: parv
improb. puell
9
nom.
-a
acc.
-am
EXERCITIA
CAP. IV
Cap.
IV
Lectio I
decern
duo
1-4
CAPITVLVM QVARTVM Lectio
prima
Exercitium 1. i = 2 ii = 3. hi = 4. iv = 10. 5. v = 6. vi = vii = 7. 8. vm = 9. ix = x =
(versus 1-43)
1
.
novem octo
quattuor
qulnque septem sex tres
Exercitium 2 =4
1.
+3=6
2.
2 +2 3
4 +4= 8
3.
5 + 5
4.
2
= 10 +3=5
5.
3
+ 4= 7
6.
4 + 5 = 9
7.
Quotsuntu etn? Quot Quot Quot Quot Quot Quot
sunt
iii
...
sunt iv et iv? sunt v et v? sunt
11
sunt
iii et
etn sunt
ii
et iii?
...
...
et in?
...
iv?
sunt iv et v?
...
...
Exercitium 3 In sacculo Iulii
abest absunt
1.
adest adsunt
2.
lulius
eius
3.
In sacculo
habet
4.
lulius
numerat
5.
lulius:
nummus
6.
lulius
pecunia
7.
In
rursus
8.
lulius:
in sacculo
multi
Iulii]
[:
pecuniam
“Ubi
est
vi,
vn,
vm,
ix, x.”
?”
“Quid? Decern
pecuniam suam numerat: Iulii non centum, sed servus meus?” lulius servum
9.
Medus non
abest;
“1, 11 , iii
x.”
decern
numml sunt. Davum non videt.
Medus
suus
10. 10. 11.
Davus venit. Iam duo Davus dominum
tacet
12.
lulius
tantum
13.
Davus non responded Davus
salve
sunt.
“1, 11 , iii, iv, v,
:
Davus
sacculus salutat
est.
pecuniam
servl
;
:
“Salve,
Davum salutat: “
,
domine!”
Dave! Ubi .
Exercitium 4 Quot personae adsunt in scaena prima? 1. 2. Quot virl et quot feminae adsunt? 3. Quid lulius in sacculo habet? ...
...
4.
Centumne numml
in sacculo sunt?
5.
Adestne Davus?
6.
Quot
servl adsunt?
7.
Quis
est servus qul adest?
8. 9.
...
...
Quern vocat Medus? Quern Davus salutat? Quot servl iam adsunt? ...
...
...
10
...
ceterl servl
...
...
est
pecunia mea?”
EXERCITIA 5-8
CAP. IV
Lectio secunda (versus 44-98)
Lectio II
Exercitium 5 Exempla: Iulius pecuniam suam numerat.
Medus pecuniam 1.
Ubi
2.
Iulius
est
pecunia
3.
4.
Adestne servus
5.
Iulius
6. 7.
8. 9.
Iulii]
pecuni am eius
Iulii] videt.
sacculj££ eius
sacculum eius
adest.
videt.
in sacculo eius
pecuniam suam
salutat,
mensa ponit. In sacculo pecunia non est: sacculus Davus nullam pecuniam in sacculo habet. Iulius
11.
Iulius:
-6
pecunia eius
ponit.
Servus
servum
eius
suum -am
habet. in sacculo est.
mensa [:
Davus venit et dominum Davus sacculum
10.
12.
in
Iulii?
[:
Pecunia
Iulii?
pecuniam Aemilia pecuniam
eius
sacculum suum
in
unum nummum in sacculo
[:
vacuus
in sacculfl suo
est.
Davi] ponit.
“Sume sacculum tuum!” Davus sacculum Medus non pecuniam, sed Iulii in sacculo
sumit. habet.
Exercitium 6 1.
Medus Davum
!” “Dav interrogat: “Quid est, Med
vocat:
3.
Davus Medum Medus: “St! Tace, Dav
4.
Servus
5.
Dominus servum salutat:
2.
!
dominum salutat: “Ubi
est
?”
Dominus adest.” !” domin
“Salve,
!”
“Salve, serv ?”
pecunia mea, Dav
6.
Iulius:
7.
Davus: “Ecce sacculus meus, domin
8.
Iulius: “Discede,
9.
Iulius
bon
!”
serv
Medum vocat: “Med
”
!
Veni, improb
!”
serv
10. Exercitium 7 1.
2.
Iulius
Medum interrogat:
“Ubi sunt
verbum respondet. Medus Davum
:
“
“In sacculo Davi sunt
Davus:
4.
In sacculo Davi nulla pecunia
5.
Davus servus
6.
Iulius
8. 9.
mei?” Medus
accusat
baculum
3.
7.
nummi
sacculus meus.” est:
nummi tul!”
Davus sacculum suum
sacculus
bonus
in
ponit.
[= probus] est.
unum nummum in
discedit
ecce
est.
is
sacculo Davi
mensa
Davus laetus sacculum suum et Quid Medus videt in mensa? Medus Iulii videt. Medus baculum, in mensa est, videt et discedit. Medus discedit, quia pecuniam dominl habet.
nullus
ponit
quod sumit vacuus
Exercitium 8 1.
2. 3.
4. 5.
6.
Iulius:
“Davum voc
Medus Davum voc
,
:
Mede!” !”
“Dave, ven
Davus ven
Medus: “Salut dominum!” Davus dominum salut Dominus: “Tac et aud serve!” Servus tac et aud Dominus: “Respond serve!” Servus respond !” Servus sacculum suum Dominus: “Sacculum tuum in mensa pon mensa pon
7.
Servus: “Vid
8.
vacuum vid Dominus: “Sum sum et disced
domine: sacculus meus vacuus
sacculum tuum
et
disced
11
est.”
!”
in
Dominus sacculum Servus sacculum
suum
[1]
-a
-at
[2]
-e
-et
[3]
-e
-it
[4]
-I
-it
EXERCITIA
CAP. IV
Exercitium 9 Quot personae adsunt 1. 2. 3.
4. 5.
10. 6. 7.
8. 9.
Quem Medus accusat?
in scaena secunda?
Quid Davus in mensa ponit? Quot nummi in sacculd Davi sunt? Estne Davus servus improbus? Cur Davus laetus discedit? Quid Medus videt in mensa? Adestne Medus in scaena tertia? Cur Medus abest? ...
grammatica
...
...
...
...
...
...
Num Medus servus probus est? Lectio
...
...
...
Lectio grammatica (versus 99-122)
Exercitium 10 Exempla: Medus Servus
Davum
vocat: “Dave!”
dominum
saliitat: "Salve,
vocativus (voc.)
1.
nom.
2.
Dave non nominativus, sed Domine quoque
3.
Nominativus: Davus. Vocativus: Dav
-us
voc. -e
est. est.
4.
Nominatlvus: dominus. Vocativus: domin
5.
Vocativus: Mede. Nominativus:
6.
Nominativus: servus. Vocativus: serv
Med
7.
Nominativus: Marcus. Vocativus: Marc
8.
Vocativus: Quinte. Nominativus: Quint
9.
Nominativus:
-us.
domine!”
Vocativus:
-
Exercitium 11 Exempla: Dominus: "Saluta me!” Servus dominum
Dominus: "Tace et audi!” Servus facet et audit Dominus: “Discede, serve!” Servus discedit
imperatlvus (imp.) indicativus (ind.) [1]
[2]
imp. -a at
ind.
-
imp.
-e
ind. -et [3]
[4]
1.
Saliitat indicativus est. Saluta est
2.
Tacet et audit
3.
Tace et audi non indicativus, sed
4.
Discede quoque
non imperatlvus, sed
est.
est.
est.
Discedit
5.
Indicativus: vocat. Imperatlvus: voc
ind. -it
6.
Indicativus: videt. Imperatlvus: vid
imp.
-f
7.
Imperatlvus: pone. Indicativus: pon
ind.
-it
8.
Imperatlvus: veni. Indicativus: ven
9.
Indicativus: audit. Imperatlvus:
aud
10.
Indicativus: sumit. Imperatlvus:
sum
11.
Indicativus:
-at.
Imperatlvus:
-
12.
Indicativus:
-et.
Imperatlvus:
-
13.
Imperatlvus:
-e.
14.
Imperatlvus.
-i.
imp.
-e
saliitat.
Indicativus:
Indicativus:
12
-
est.
9-11
EXERCITIA
CAP.
1-3
CAPITVLVM QVINTVM Lectio
prima
Exercitium
(versus 1-46)
abest;
2.
Serv
absunt;
Ancill
Ancill
5.
Marc
Quint
et
non un
6.
Iulius
7.
Iiilia fili
8.
Iulius
non duas
9.
Iulius
numm
10.
Iulius
vocat.
vocat. vocat.
vocat. Iulii sunt.
flli
flli
sed duos
,
flli
habet.
flli
habet.
12.
flli
,
sed un
numerat: in sacculo sunt decern
su
numm numm numm
in sacculo
Bacul
Iulius interrogat.
15.
In horto sunt mult
16.
Iulia
in sacculo
Davi
mult
ros
ros
et
-ae
-am
-as
-um
-a
numm
et
mult
mult
habet.
videt.
respondet. llli
videt in horto.
llli
amat
Iulius in
magna
aqua
habitat.
magnam villam cum magno
Iulius
3.
Iulius
4.
In horto sunt multae
5.
Hortus
habet.
atrium
cubiculum
familia sua in villa et
cum
multa
7.
magnus et Nasus Syrae non pulcher, sed non est, quia Syra femina
8.
Iulius
ea
Iulii est
10.
Aemiliam Iulius non In villa duo
11.
In atrio nullae
sunt.
12.
Impluvium
est.
13.
In
14.
Iulia in
,
,
sed et
in est
etiam
est.
magnum et foedum pulchra
quia
cum magna
et
habet.
proba femina
familia in villa habitat.
fenestra
foedus
hortus lilium
In impluvio
nasus
est.
parvus hortus.
parvo
est.
habitat
multae fenestrae sunt.
ostium
Marcus
dormit;
parvo cubiculo dormit.
[=
M. quoque]
in
peristylum pulcher rosa
Exercitium 3 1.
-a
est.
habet. Iulius mult
Iulii in
2.
9.
-os
numm
Exercitium 2
6.
-I
-um
Davi ponit.
mensa est; Medus bacul Medus null verb
13.
14.
1.
-us
Iulii est.
un Iam un Davus un
11.
Lectio I
dominus serv dominus serv abest; domina ancill absunt; domina ancill
Serv
3.
V
1
1.
4.
Cap.
solus
Iulius in villa habit villa
2.
Iulius et Aemilia in villa habit
3.
Aemilia tres liberos hab
4.
Iulius et Aemilia tres liberos
am
.
hab
5.
Aemilia Iulium
6.
Iulius et Aemilia liberos suos
7.
Servi
8.
Dominus imper
9.
Puella cant
dominum
et Iulius
salut
et ;
Marcus
11.
Iulius et Aemilia in
Aemiliam
am
am dominus servos
salut
servi par
Pueri non cant
10.
.
,
sed rid
dorm magno cubiculo dorm
in parvo cubiculo
.
13
[1]
-at
-ant
[2]
-et
-ent
[4]
-it
-iunt
V
CAP.
V
EXERCITIA 4-6
Exercitium 4 1.
Iulius in
magn
2.
Iulius et
Aemilia
3.
Iulius villam
4.
In hort
5.
Iulius
6.
In
multae
In
9.
Iulius villam
Italiae
vill
villae
In
11.
Iulius
12.
Marcus
magna
in
et serv
habitant.
vill
ros
hort
sunt.
atri
in
impluvi
magn
Quintus in parv
Iulius?
habet.
atri
est; in
cum Aemili et
atria sunt.
est aqua.
cubicul
dormit.
dormiunt.
cubicul
...
Num Iulius solus habitat?
...
5.
Quot Alios et quot Alias habet Quot servos habet? Ubi sunt rosae et lilia?
6.
Ubi
Iulius?
...
...
...
est
impluvium?
...
8.
Quot fenestrae in atrio sunt? Ubi dormit Quintus?
9.
ServI ubi dormiunt?
10.
Estne Iulius in villa?
11.
Estne Aemilia in oppido
12.
Solane est Aemilia in peristylo?
7.
cum liber
habet.
cum magn
cum magn
impluvium
10.
4.
et
et Iuli
villarum sunt rosae.
In hort
Exercitium 5 1. Ubi habitat
Lectio II
hort
hortum habet cum mult
Itali
7.
3.
Aemili
Quint
et
multae rosae sunt.
8.
2.
cum
habitat
vill
cum Marc cum magn
...
...
...
...
cum viro suo?
...
...
Lectio secunda (versus 47-105)
Exercitium 6 is
ii
ea
eae ea
id
1.
2. 3.
eum
eos eas
4.
eius
eorum earum
6.
eo
ils
8.
earn
5.
7.
ea 9.
10. 11.
Medus servus est; dominus est Iulius. Medus et Davus servi sunt; dominus est Iulius. Servi dominum suum vident et salutant. Dominus servos suos videt et salutat. Syra ancilla est; domina est Aemilia. Syra et Delia ancillae sunt; domina est Aemilia. Ancillae dominam suam vident et salutant. Domina ancillas suas videt et salutat. Estne sola Aemilia? sola non est, liberl cum sunt. Estne solus Iulius? Neque solus est, servi cum sunt. Suntne ancillae cum Aemilia? cum domina non sunt.
cum
14.
Iulia in peristylo est; mater Ubi sunt pueri? quoque Liberl soli non sunt: mater
15.
Hortus pulcher
16.
Estne pulchrum peristylum?
17.
Villa
18.
Servi in cubiculls dormiunt; cubicula
19.
Suntne parva cubicula llberorum?
12. 13.
est.
in peristylo sunt.
cum
est
neque
ab
disced it.
hortus
est,
sunt multae rosae.
in
quoque pulchrum
est; in
parvus
est.
magna
est;
in
sunt multa cubicula.
14
non magna quoque parva
sunt.
sunt.
EXERCITIA
7-9
CAP.
V
Exercitium 7 1.
Iulia
ab Aemilia disced
;
2.
Aemilia imperat: “Iuliam voc
3.
Puerl Iuliam voc_
4.
Iulia eos
5.
Iulia
Puerl Iuliam aud_
7.
Quintus: “Carp
cum qulnque
,
[1]
puerl!”
Ven.
i”
[2]
neque ven
“Marce et Qulnte! Ven_ neque ab Aemilia disced.
[3]
rosas, Iulia!” Iulia rosas carp
.
“Vid
rosas metis,
Iulia:
9.
Puerl rosas vid
11.
.
non disced.
et
ex horto ven_
[4]
rosis.
8.
10.
.
pueros voc
6.
“Iulia!
:
non aud_
puerl
mamma!
Vid
-a
-ate
-at
-ant
-e
-ete
-et
-ent
-e
-ite
-it
-unt
-I
-ite
-it
-iunt
puerl!’
,
Aemilia: “Ecce puella pulchra!”
“Aud Marce et Qulnte!” Marcus: “Mater nasum tuum foedum non vid Iulia:
,
Marcus rid Marcus
12.
Iulia plor
13.
Marcus non
14.
Aemilia: “Tac
15.
Iulia:
16.
Quid ag_
17.
Aemilia: “Disced.
tac.
.
“Sum
Aemilia: “Tac. et
,
Marce!’
Quintus rid_
puerl improbi!” Puerl tac_
,
rosas,
Ea
Iulia?
!”
.
mamma, easque in aqua pon_ unam rosam sum. et disced. puerl! Ag Sum ceteras .
!
,
rosas easque in
!”
aqua pon
sum_
18.
Puerl rosas
19.
Aemilia: “Ven
20.
Aemilia: “Quid ag.
_ ,
,
disced
,
et rosas in
ancillae!” Ancillae
puerl?
Ag
aqua pon
ven Delia! Disced
et interrog_
eos!’
Exercitium 8 1.
Aemilia
2.
Iulia rosas
3.
Puerl
4.
Iulia
5.
Rldent puerl. Iulia
aqu
puerl
vir
su_
discedit.
discedunt.
e
un
cum
-a
ex
-is
in
ros
atrium
-6
ab
discedit.
i
sine
impluvi
est
aquam sumunt
impluvi
rosasque
ponunt. oppid
Iulius
Lectio
sed
qulnque ros
venit
magnum
atri
7.
sunt neque
,
Aemili
videt et
Aemili hort
liber
est
hort
vill
6.
8.
peristyl
grammatica
quattuor serv
est
,
Aemili
sed
(versus 106-156)
Lectio
grammatica
Exercitium 9 Exempla: Iulius non iiniim serv um, sed multos servos habet.
accusativus singularis
imam ancillam, sed multas ancillas habet. non imum cubiculum, sed multa cubicula habet.
Aemilia non Villa 1.
Servum non nominativus, sed
est.
et pluralis
Servos quoque
accusativus sing.
plur.
-us
-1
acc.
-um
-os
-ae -as
est.
4.
non accusativus singularis, sed Servum est accusativus Ancillam accusativus est. Ancillas quoque
5.
Ancillam
2. 3.
Servos
est.
est.
m. nom.
f.
est; ancillas est n.
6.
Cubiculum nominativus
7.
Cubiculum nominativus
et
est.
et
Cubicula quoque
est.
et
accusativus
est.
8.
Cubicula est
9.
Singularis: nominativus servus, accusativus serv
et
15
nom.
-a
acc.
-am
nom.
-um -um
acc.
-a -a
1
CAP.
V / VI
EXERCITIA
10.
Pluralis:
nominativus
servi,
/
accusativus serv
11.
Singularis: nominativus ancilla, accusativus ancill.
12.
Pluralis:
13.
Singularis: nominativus et accusativus cubicul
14.
Pluralis:
nominativus
10-11
ancillaq, accusativus ancill_
nominativus
et
accusativus cubicul
Exercitium 10 sing.
m. nom. -us
f.
-J
-0
-is
nom.
-a -a
-ae
nom. -um
n.
plur.
abl.
abl
abl.
-0
Cum und servo. Cum multis servis. Cum iina ancilla. Cum multis ancillis. Cum und cubiculo. Cum multis cubiculis.
Exempla:
ablatlvus (abl.)
1.
Servo non nominativus, sed
2.
Servo
3.
Ancilla ablatlvus
-is
-a -is
4. 10.
est.
singularis est; servis
est.
est; ancillis
est.
Cubiculo
est;
cubiculis est
5.
Singularis: nominativus servus, ablatlvus serv
6.
Pluralis:
nominativus
servi, ablatlvus serv
7.
Singularis: nominativus ancilla, ablatlvus ancill
8.
Pluralis:
9.
Singularis: nominativus cubiculum, ablatlvus cubicul.
nominativus
ancillae, ablatlvus ancill
nominativus cubicula, ablatlvus cubicul
Pluralis:
Exercitium 11 imperatlvus et indicativus
1.
Voca imperatlvus singularis
singularis et pluralis
2.
Vocate indicativus
sing,
plur
3.
Vide, pone, veni
imp.
-a
-ate
ind.
-at
-ant
4.
Videt, ponit, venit
[1]
[2]
[3]
[4]
est;
-ete
-ent
5.
Imperatlvus singularis: cantd, lac
imp. -e
-ite
6.
Imperatlvus pluralis: cant
ind.
-it
-unt
7.
Indicativus singularis: cantat, tac
imp.
-i
-ite
8.
Indicativus pluralis: cant
ind.
-it
-iunt
Lectio I
Lectio
prima
Exercitium
,
ag
,
,
ag
tac
aud aud aud aud
1
Flaminia
2.
Villa Iulil
amicus
3.
Ab oppido
ante
4.
lulius ab
apud
5.
Villa est
autem
6.
Dominus
circum
7.
Servi in via
duodecim
8.
Duo
9.
Syrus et Leander duos
;
it
Duo
Dominus
servi
est.
dominus
est
lulius?
Ab
in
portant.
oppido venit.
Ad vlllam it.
dominum ab oppido ad vlllam solus
non
neque ambulat.
in
cum domino
11.
13.
Roma.
quattuor servi ad vlllam
venit lulius?
12.
eum
eum, oppidum et
10.
itaque
a
oppido ad vlllam
servi lectlcam
lectica
Romam et Arlminum.
est
Tusculum est, neque vlllam non longa via est.
ambulat
eunt
ag ag
tac
,
(versus 1-45)
1.
inimicus
ponunt, ven iunt
est.
CAPITVLVM SEXTVM
inter
ponite. venite
est; vident,
ind.
ad
pluralis.
est.
imp. -e -et
est.
vocant est est; videte,
Cap. VI
it
vocate
est;
quattuor servi
est,
16
[= portant].
eum sunt.
EXERCITIA 2-5
CAP. VI
19.
Medus nummos Iulil habet; is non est cum domino. Medus dominum Iratum Medus servus est. Davus [= sed D.] servus bonus Davus Medum non amat: Davus Medi non est. Davus et Medus non amici, sed sunt. Via Latina non tarn est quam via Appia.
20.
In
14.
15. 16. 17.
18.
Romano
antiquo sunt
malus est.
[xn]
Tusculum murus non
21.
longus
longus
nam porta portat
post
circum Romam.
est
murus
procul
prope
Exercitium 2 1. Ubi est via Latina? 2. Quid est Capua?
quam ...
quo
...
3.
Num fluvius Tiberis tarn longus est quam Nilus? Estne Tusculum procul a
5.
10.
Ubi est villa Iulil? Ubi est Iulius? Ambulatne Iulius? Quot servl apud dominum sunt? QuI lectlcam portant? Quid portant Syrus et Leander?
11.
Quo
6. 7.
8. 9.
12. 13. 14.
umerus unde
...
vehit ...
via
...
...
Iulius?
it
...
Unde venit Iulius? Cur Medus apud dominum non Suntne amici Medus et Davus? ...
est?
...
...
Iulia
3.
Iulius
6.
timet
...
2.
5.
...
...
Exercitium 3 1. Iulius non
4.
tarn
Roma?
4.
saccus ...
villa,
Aemilia
oppido
sed
ab ante
venit.
puerls discedit.
et
a- e-
i-
o- u- h-
a/ab ante ceteras
decern ad centum. uno ad decern numerat, neque Medus domino discedit, Davus eo non discedit. Italia et Roma. Britannia est procul Britannia ad Imperium Romanum est Hispania ad Arabiam et
litteras
Africam.
Exercitium 4 1.
Via Appia
est inter
Rom
et
Brundisi
sunt viae. Circum multa oppid
2.
Inter oppid
3.
Villa Iulil est prope oppid
4.
Inter oppid
5.
Iulius ab oppid
6.
Dominus
7.
Ursus
Tuscul
non longa via est.
et vlll
Tuscul
ad
est inter
in lectlc
su
vlll
du
9.
Aemilia in
est sine vir
10.
Puerl apud Aemili
11.
Iulia ex hort
12.
Ab non a,
ante
su
ad Aemili litter
venit
a-, e-,
i-,
)
sunt.
ab/a
ante
-am
ex
-a
post
-os
in
-Is
-as -a
circum
apud
Iuli
sunt neque ab e
-um
prope
,
vlll
ad
inter
8.
,
it.
serv
domin Davus post e est. Quattuor servl apud domin (= cum domin est ante
sunt murl.
discedunt.
cum qulnque ros
o-, u-,
h-!
Exercitium 5 1.
Servl
saccos portant sunt Syrus et Leander.
2.
SaccI
servl portant
3.
Saccus
Leander portat
4.
Servus
magnum saccum portat laetus non
5.
Dominus
non parvl est
sunt.
magnus.
servl vehunt est Iulius.
17
est.
qui
qui
quern
quos
cum sine
-6
EXERCITIA 6-9
CAP. VI
6. 7.
8. 9.
10.
dominus vocat ad eum veniunt. Dominus verberat servos non parent. ServI dominus verberat improbl sunt. NummI Medus in sacculo suo habet lulii ServI
Exercitium 6 1. Quo it Medus? Medus
-um -am
2.
unde? -6
3.
-a
ubi?
Davus.
et
sunt.
Lectio secunda (versus 46-95)
Lectio II
quo?
Iulium vehunt sunt Ursus
ServI
-ae
nam arnica eius Rom
it,
Quo
Cornelius? Cornelius Tuscul
it
5.
Unde venit Medus? Medus Tuscul Medus Tuscul it. Rom
6.
Cornelius
7.
Iam Medus
8.
Ubi
4.
-I
Rom
Unde venit Cornelius? Cornelius Rom
est
Rom Rom
Tuscul
habitat.
venit.
nam is Tuscul
it,
venit.
it.
apud amlcam suam
Cornelius? Tuscul
est.
apud familiam suam.
est
Exercitium 7 -ant
[1] -at
-atur
-antur -ent
[2] -et
-entur
-etur
-unt
[3] -it
-untur
-itur
-iunt
[4] -it
-iuntur
-Itur
2.
Dominus non ambuL Iulius Aemiliam am_
3.
Iulius et Aemilia llberos suos
4.
ServI mall
1
.
6. 7.
Quintus Iulium voc
8.
Puerl Iuliam voc
9.
Equus Cornelium veh
5.
11
12
.
.
.
13.
-um
-a
-am
-I
-os
-t l
.
dominum tim_ Quintus Marcum vid Quintus Marcum puls_
10
-US
.
Feminae Iulius
ab Aemilia am.
et
am. .
et
ab
iis
am
neque a domino tim_
_ neque ab eo vid. et .
ab eo puls
neque ab eo aud_
neque ab ea aud_
,
Domini veh
sed a servls port_
,
;
servi
Iulius
non equo, sed
rosls delect
nummos in mensa pon_
.
NummI a Iulio in mensa pon_
.
et et
numer. numer.
Exercitium 8 Exemplum: Dominus serv um vocat = Servus Ancilla dominum salutat = Dominus 1. 2. Dominus a servls salutatur = Servi 3. Dominus servos interrogat = 4. Davus accusatur a Medo = 5. Davus sacculum in mensa ponit = 6. Iulius a Medo timetur = 7. Iulius Medum vocat = 8. Iulia a puerls vocatur = 9. Iulia pueros non audit = 10. Puerl vocantur a Iulia = 11. Servi improbl dominum Iratum timent = ...
a
domino
...
-ae
-as
-us
ab/a - 0
-a
-a
-I
-Is
-nt
...
...
-tur
...
...
-ae
-ntur
...
...
...
...
...
12.
Servi improbl a
domino
Irato verberantur
=
...
Exercitium 9 Cornelius equ
-6
1.
-a
2.
Iulius lectlc
3.
Iulia verb
4.
Dominus servum improbum bacul Servi saccos umer portant.
-Is
5.
lectlca veh_
ambul
vehitur. vehitur.
Aemiliae delectatur.
18
verberat.
vocatur.
habitat.
EXERCITIA
10-12
CAP. VI
/ 1
dominum lectlc
6.
Servi
7.
Medus vi
Romam
it.
arnica
1.
Cornelius non ambulat, sed
2.
Tusculum,
3.
Servi qui
4.
Lydia est
6.
3.
10. 4. 5.
6. 7.
8. 9.
vehitur.
Cornelius habitat, prope
magnam lecticam portant
Medus ostium Lydiae Medus ostium
Unde Cornelius
equus
Romam est.
fessus
sunt.
intrat
Romae habitat.
Medi, quae
Exercitium 11 Ubi habitat Cornelius? 1. 2.
VII
vehunt.
Tusculo
Latin
Exercitium 10
5.
/
per
Lydia: “ intrat et
!”
amicam suam
pulsat
ubi
salutat.
...
quo it? Ambulatne Cornelius? Cur Medus equo non vehitur? Cur laetus est Medus? Quae est Lydia? Ubi Lydia habitat? Cur Ursus et Davus fessi sunt? Cur Iulius fessus non est? Qui Iulium salutant? venit et
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Lectio
grammatica
(versus 96-139)
Lectio
Exercitium 12 1.
Amatur,
activum
am antur non verbum activum, sed
3.
Amat, amant non verbum passivum, sed Videt, vident quoque verbum
4.
verbum Ponit, ponunt activum
5.
Audit, au diunt
6.
Activum: singularis voc
2.
tint 7.
,
est;
est.
,
veh
,
prima
Exercitium
tint
,
,
[2] act.
;
pluralis voc
,
,
tim
,
aud
veh
;
pluralis
(versus 1-29)
5.
Syra ostium pulsat.
-it
lulia: “Intra!”
exspectat
in speculo videt.
Syra ostium
et in
cubiculum
formosus
immo lacrima
Syra ostium post se
lacrimat
“Num nasus meus foedus .
est?” Syra: “
nasus tuus
oculus
»
se
est.
9.
[4] act.
es
eius sunt
intrat.
Syra: “
-it
claudit
ante oculos tenet et
lulia se
[3] act.
aperit
1
:
8.
-et
Lectio I
In peristylo Aemilia
lulia:
-ant
Cap. VII
lulia
7.
plur.
-at
pass, -itur
4.
6.
,
aud
3.
2.
sing.
pass, -itur
virum suum lulia in cubiculo suo rosam ante nasum lulia non rldet, sed in
1.
et
(pass.)
pass, -etur
au diuntur est aud veh
audltur,
CAPITVLVM SEPTIMVM Lectio
[1] act.
aud
,
tim
vid etur, vi dentur est
pon itur pon untur est;
veh
est.
est;
(act.)
passivum
est.
pass, -atur
Passivum: singularis voc voc
grammatica
speculum
Syra lacrimas eius videt.
oculos!
tenet
laeta!”
terget vertit
19
-antur -ent
-entur
-unt
-untur -iunt
-iuntur
EXERCITIA 2-6
CAP. VII
Exercitium 2 Quid agunt Marcus et Quintus? 1. 2. Estne Aemilia apud fllios? ... 3. Cur Aemilia laeta non est? 4. Ubi est Iulia? 5. Quid Iulia ante nasum tenet?
...
...
...
...
6.
Rldetne Iulia?
...
8.
Cur Iulia lacrimat? Quid Iulia in speculo
9.
Estne formbsus nasus Iuliae?
7.
10. 1 1
.
12. 13.
...
videt?
Quis in cubiculum eius
...
...
intrat?
...
Cur Syra lacrimas Iuliae non videt? Quid Iulia ante Syram tenet? Cur Syra oculos claudit et tacet?
...
...
...
Exercitium 3 se
1.
Iulia in cubiculo sub est; ante
eum
2.
Iulia
earn
3.
Iulia
4.
Syra intrat; Iulia
post
5.
Syra Iuliam ante
videt; Iulia ante
6.
Iulia
speculum ante
speculum. in speculo videt.
interrogat; “Estne foedus nasus
lulius intrat
lulius intrat et ostiarius
9.
Dominus servum ad
est.
interrogat:
neque ostium post
7.
8.
meus?”
in speculo videt.
Syra
vertit, et
“Quid
est, Iulia?”
claudit.
ostium post
claudit.
vocat et
interrogat.
30-60)
Lectio secunda (versus
Lectio II
est
tenet et
Exercitium 4 in villa
in villam
in horto
in
in atrio
in atri
hortum
um
1.
Iulia in cubicul
su
2.
Syra in cubicul
Iuliae intrat.
3.
Syra: “VenI in hort
4.
In
5.
lulius in vill
6.
Aemilia in
est.
,
Iulia!
suum
Aemilia virum
vill
intrat;
In hort
iam
sunt rosae.”
exspectat.
lulius in atri
est.
intrat.
atri
Exercitium 5 1.
Quo lulius et pueri intrant?
7.
8. 9.
10.
etiam...
...
3.
5.
solum... sed
lulius?
4.
6.
non
Unde venit
Ubi serv! lecticam ponunt? QuI Iulium salutant ante ostium?
2.
...
Quis ostium post eos claudit? ... Ubi Leander saccum ponit? ... Estne vacuus saccus LeandrI? ...
Quid Quid Quid
lulius e sacco sumit? lulius
Marco
et
11.
Fllilsne
tantum
Adestne
Iulia?
Exercitium 6 lulius non 1. lulius
et... et...
3.
Pater
neque... neque...
4.
Iam pueri
fllils
...
Quinto dat?
inest in sacco SyrI?
12.
2.
...
...
lulius
...
...
mala
et pira dat?
...
...
[= tantum]
mala
Quinto
Marco, sed
Marco Quinto malum non solum mala,
pira habent, sed servl
20
malum dat.
dat pira dat.
mala
pira habent.
EXERCITIA
6.
8.
malum habet.
Leander
Syrus
5.
7. 10.
CAP. VII
7-9
Syro, sed etiam
Iulius
Iam
servl
Non solum
filil
Syra absunt:
Syra adest.
Iulia
in horto est.
in atrio
Iulia
dat.
Syra abest.
Iulia,
Iulia
9.
Leandro malum
mala habent.
Lectio tertia (versus 61-104)
Lectio III
Exercitium 7 1.
Iulius:
“Ecce
malum
malum tuum,
4.
Iulius Syr
serv
Dominus Dominus
servos vocat et
6.
Iulius
Syr
et
Aemiliam
7.
Iulius
8.
Aemilia
9.
Iulius
mala
i
Leandr
vir
•O-
serv
11.
Domina
-IS
12.
Aemilia Deli
13.
Domina ancillas vocat
14.
Aemilia Deli
15.
Iulius:
"Ecce
nummus tuus,
16.
C C
Iulius
nummum dat? Servus c
Iulius
osculum dat? Eemina
et
mala
su
mala
Syr
dat.
Iuli
flli
-us
-6
-um
-a
-ae
-am
-i
-is
-os
-ae
el
-as
i
is
-a
hie
qul
su.
malum dat. malum dat.
su i
-ils
cui
dat!
et e
ancill
el
dat.
10.
et
dat,
osculum dat. osculum dat. osculum dat, sed etiam
su
ancillam vocat
mala
flli
malum dat. malum dat.
su
salutat et e
Iuli
dat: pater
non solum Aemili osculum et malum dat. Iulia mal su osculum
17.
1
dat.
3.
5.
pater filL
I Od
Marco et Quinto mala Dominus servum vocat et e
2.
malum dat:
Marce.” Iulius Marc
dat.
Dave.”
mala
su
ancill
Dominus
nummum dat. nummum dat est Davus.
serv
Iulius Iulius
c
dat.
osculum dat
est
Aemilia.
Exercitium 8 1.
2. 3.
4. 5.
6.
=h saccus. rosa. Rosa quae hie est = h Malum quod hie est = h malum. Puella qu hie est = h puella. = Speculum qu hie est h speculum. hie est = h equus. Equus qu Saccus qul hie est
haec quae
hoc quod
Exercitium 9 1.
adit et fllios salutat: “
ad villam
Iulius
2.
Ostium aperitur ab
3.
In saccls quos servi portant SaccI
5.
Quid
vacul, sed
sunt.
et
sunt.
Marco malum
6.
Iulius
7.
Aemilia ad Iulium
8.
Delia: “VenI in atrium, Iulia!
9.
Iulia
:
“Ecce
11.
Iulia:
atrium
“Ecce rosa.
,
mala
ancillae
;
quoque
non ambulat. est
exeunt
illic
inestlnsunt
dat.
pater tuus te exspectat.”
pulchra
dat
exit
malum tuum, Marce.”
et el
[= ex] cubiculo
Iulia in
advenit
e
in saccis? In sacco LeandrI
10.
filil!”
currit
4.
non
,
malum nonne osculum
haec rosa?”
ostiarius
pirum plenus salvete
21
dat
dant
CAP. VII
/
EXERCITIA
VIII
10-11
Exercitium 10 1.
grammatica
Lectio
Cui
osculum dat?
Iulius
3.
Unde venit Aemilia? Cur Iulia non adest?
4.
Quo puerl
5.
Estne Iulia in horto?
6.
Quo
2.
it
currunt?
Delia?
...
...
...
...
...
...
7.
Estne sola Iulia in cubiculo suo?
8.
Quo
9.
QuI sunt
in atrio?
10.
Cui
osculum dat?
11.
Quid
Lectio
Iulia currit?
Iulia
...
...
Iulius filiae suae dat?
grammatica
...
...
...
(versus 105-121)
Exercitium 11
malum dat: dominus el malum dat. Dominus ancillae malum dat: dominus el malum dat. Fluvius oppido aquam dat.
Exemplar Dominus servo
datlvus (dat.) sing,
m. nom. -us -6 dat f.
plur -I -is
nom.
-a
-ae
dat.
-ae
-is
Dominus servis
n.
nom. -um -6
dat.
-a -is
pronomen nom. m.
ii
ea
eae
ex
iis
f.
is
dat. m./f.
aquam
Fluvii oppidls 1.
Servo, ancillae, oppido,
et
servis, ancillis, oppidls,
its
iis
mala
ils_
dat.
est.
Etiam
est.
Servis, ancillis, oppidls,
non
singularis, sed
est.
4.
Singularis: nominativus servus, datlvus serv
5.
Pluralis:
6.
Singularis: nominativus ancilla, datlvus ancill
nominativus
servl,
nominativus
datlvus serv
ancillae, datlvus ancill
7.
Pluralis:
8.
Singularis: nominativus oppidum, datlvus oppid
9.
Pluralis:
nominativus oppida, datlvus oppid
10.
Singularis:
11.
Pluralis:
nominativus
nominativus
prlma
Exercitium
is ea,
datlvus
eae, datlvus
it
Lectio
abeunt
dominus
dant.
Servo, ancillae, oppido, el est datlvus
Lectio
e
i
(versus 1-35)
1
1.
In
anulus
2.
Alblnus
aspicit
3.
collum
4.
accipit
dat:
non nominativus, sed
3.
CAPITVLVM OCTAVVM
abit
mala
2.
Cap. VIII I
et ancillis
Alblnl sunt multae
et alia
et
alius
consistit
5.
digitus
6.
emit
7.
gemma
8.
margarlta
ornamentum
9.
10.
ornat
11.
pecuniosus
12.
est tabernarius qul
tabernaril
ornamenta
mala
et pira
vendunt.
tabernam habet Multae feminae ante tabernam Alblnl Eae quae pecuniam habent ornamenta
est.
pecuniam non habent ornamenta Aemilia multa ornamenta a viro suo Aemilia
et
in digito et margarltas in
Margarltae collum Aemiliae
.
Aemiliae anulo ornatur.
Qul magnam pecuniam habet
22
est.
rursus
habet.
/ 1
EXERCITIA 2-6
CAP. VIII
Exercitium 2
qui
1.
Quis
2.
Quid vendit Alblnus?
3.
Alii tabernaril quid
4.
Cur feminae ornamenta emunt? Num ornamentum est llnea sine margarltis? Cur Aemilia multa ornamenta habet? Ubi sunt margarltae Aemiliae? Quid digitum Aemiliae ornat? Estne Medus cum domino sub? Quod ornamentum habet Lydia? Cur Lydia nulla alia ornamenta habet?
5.
6. 7.
8. 9.
10. 11.
est
Alblnus?
quae
...
taberna
...
vendunt?
tabernarius
...
vendit
...
...
...
...
...
...
...
...
Exercitium 3 Exemplum: Iulia Iulio rosam dat = Iulius rosam 1. Iulius Davo nummum dat = Davus... 2. Aemilia anulum accipit a Iulio = 3. Virl feminls ornamenta dant = 4. Servus malum accipit a domino = 5. Medus Lydiae rosam dat = 6. ServI nummos accipiunt a domino =
accipit a Iulia.
accipit
accipiunt
...
...
...
...
...
Exercitium 4 1.
Iulius
ad vlllam
;
2.
Aemilia e peristylo
3.
Aemilia ad virum
4.
Iulia
et in
ab Aemilia
;
ServI in atrium intrant et rursus
Multae feminae ad tabernam
8. 9.
ad-veniunt
atrium
intrat.
ad-it
ad-eunt
ab-it
ab-eunt
ex-it
ex-eunt
etiam puerl
5.
Quid Quot servi sunt Medus non
ad-venit
suum
6. 7.
cum eo
quattuor serv!
et
in sacculo? In sacculo in atrio?
rursus
numml
Duo servI
ad-est
ad-sunt
ab-est
ab-sunt
in-est
In-sunt
ceter!
Medus
Lectio secunda (versus 36-82)
Lectio II
Exercitium 5 1.
Iulia: “
nasus meus foedus est?”
2.
Syra: “Quid?
3.
Iulius:
4.
Iulia: “
“Ubi
formbsus
est
me
est IQlia?
num...?
nasus meus?”
non-ne...?
exspectat?”
haec rosa pulchra est?”
5.
Aemilia:
“
6.
Alblnus:
“
7.
Medus:
“
centum numml sunt?”
hie
pulchr! sunt hi anull?”
anulus sine
8.
Hispania Insula
9.
magnum
est
gemma vlgintl
sestertils constat?”
est?
imperium Romanum?
Exercitium 6 1.
Alblnus
2.
Lydia: “Aspice
:
“Or-na-men-ta!”
3.
Lydia tabernam Alblnl digito
4.
Lydia: “O,
5.
Alblnus Lydiae
6.
clamat
tabernam, Mede!”
convenit
ornamental”
pulchra sunt
Medo Medus: “Quot nummls et
constat
anulos
:
“Aspicite hos anulos!” ?” [
J
Exempla:
37
-
,
>
CAP. XI
/
EXERCITIA
XII
4.
Marcus Quintum
in
arborem ascendere
“In
1-3
arborem ascende,
Quinte!” 5.
Quintus
6.
Marcus clamat.
7. 10.
in terra iacet
nec se movet; itaque Marcus
Marcum
lulius
Marcus: “Quintus mortuus
eum mortuum
clamare
et accurrere
'Quintum mortuum
Marcus
est.”
esse
esse.’
manum
pectus filii imponit et cor eius palpitare
8.
Pater
9.
lulius laetus est: pater filium vivere
in
Quintus ambulare non potest, ergo Cap. XII
CAPITVLVM DVODECIMVM
Lectio I
Lectio prima (versus 1-35)
dat +«ow+est/sunt =
nom +acc+habe(n)t
est
Exercitium 1 Exemplum: Marcus unam sororem habet = Marco 1. lulius tres liberos habet = lulio... 2. Aemiliae unus frater est = 10. 3. Davus multds amlcos habet = ... 4. HominI improbo paucl sunt amici = 5. Homo duos oculos et duas aures habet = 6. Corporl humano quattuor membra sunt = Homines alas non habent = 7. 8. Mercurio alae in pedibus sunt = 9. Vir Romanus tria nomina habet = Romanis multi del sunt =
eum
(dat)
a lulio portari.
una soror
est.
...
...
...
...
...
...
...
...
10.
pater patr|is
mater matr|is frater fratr|is
Exercitium 2 1. Marco pat 2. Marcus pat 3. luliae duo frat 4. 5.
6. 7.
8. 9.
arma armatus avunculus
cognomen
mat mat
,
et
sunt: Iulia
sunt Marcus
mat et frat mat et a frat Iulia rosam dat pat Iulia pat suum amat Avunculus non est frat Puerl Romani non a mat
duo
2.
luliae
3.
Frater Aemiliae, cui
sororem habet. habet.
frat
Quintus.
suls discedit.
pat
filiae
osculum
dat.
suo amatur.
et a pat
sed mat
pat
sed a pat
suls
nomina habent.
est: Iulia.
sunt:
Marcus
et
Quintus.
llberorum
est Aemilius,
est.
4.
Publius
sunt Marcus, Quintus,
est; alia
Titus.
gladius
miles
5.
Paulus non praenomen, sed
nomen
6.
Aemilia
pllum
7.
Llberi:
“Ubi
est est
quod
est.
frater eius procul ab ea abest.
avunculus noster?”
lulius:
“Avunculus
est in
Germania.”
praenomen scutum
duos
et
suls rosas ostendit.
Iulia
Iulia a
,
frat
et
soror sunt.
et
frat ,
Exerctium 3 1. Marco et Qulnto una
fert
frater
Nomina frat
et
8.
Romanus pllum et
38
et
scutum
[= portat].
.
.
CAP. XII
EXERCITIA 4-6
10.
sunt
et gladius et
9.
[= qui
Miles est vir
arma
militis
Romani.
soror
fert],
tristis
vester
Exercitium 4 1.
Quis
est frater
Marcl?
...
5.
Quae soror Marcl est? Quot fratres sunt Iuliae? Marco quot sorores sunt? Quot filil et quot filiae Iulio
6.
Quod nomen
7.
Filiis
2. 3.
4.
8. 9.
10.
...
...
...
est filiae?
sunt?
...
...
quae nomina sunt?
...
Quod nomen matri est? Quod cognomen est Iulio? ...
...
Num ‘Quintus’ cognomen est?
...
12.
Quot nomina viro Romano sunt? Quid est praenomen?
13.
Quis
14.
Quot fratres sunt Aemiliae? Cur Aemilia tristis est? Ubi est frater Aemiliae? Estne Aemilius mercator Romanus? Quid miles Romanus fert?
11.
15. 16. 17.
18.
...
...
est
avunculus Marcl?
...
...
...
...
...
...
Lectio secunda (versus 36-91)
Lectio 11
Exercitium 5
Romanus bona arma fert. Romano feruntur. a mil Romani sunt gladius, scutum,
1.
Mil
2.
Bona arma
3.
Arma mil
4.
In Germania multi mil
5.
In
pllum.
sunt, et ped
et
Germania magnus numerus mil
est, et
miles
mllit|is
pedes
pedit|is
eques
equit|is
equ
ped
et
equ 6. 7.
8.
qui equo vehitur; qui pedibus it ped Equ est mil Romani non tarn longum est quam hasta equ Pllum ped fertur. Romano fertur, hasta ab equ Pllum a ped
est.
Exercitium 6 Exempla: Gladius longus. Gladius brevis. Hasta longa. Hasta brevis.
quam gladius brev est quam hasta long
non tam lev non tam grav
1.
Gladius long
2.
Hasta brev
3.
Saccus Leandri
magn
et
est
grav
est,
saccus Syri est parv
lev 4.
Quintus
5.
Aemilia non
6.
Capillus Aemiliae
7.
8.
Haec Haec
est
puer crass laet
,
,
sed
Marcus puer tenu
trist
non brev
linea long linea est brev
et
tenu et crass
est.
est. ,
sed long est:
est.
[
:
]
[
-
]
39
et
-us -us
-us
-a -a
-a -is
-is
EXERCITIA
CAP. XII
A non tam
-us/-a/-is est
quam B = B
-ior est
quam A
Exercitium 7 Exemplum: Marcus non tam crassus nec tam gravis est quam Quintus = Quintus crassior et gravior est quam Marcus. 1. Via Latina non tam longa est quam via Appia = 2. Cornelius non tam pecuniosus est quam Iulius = 3. Syra non tam formosa est quam Aemilia = 4. Quintus non tam levis est quam Marcus = ...
...
...
...
5.
Saccus SyrI non tam gravis est
6.
Capillus Iuliae
7.
8.
quam
Leandri
=
...
non tam brevis est quam Marcl = Medus non tam probus est quam Davus = Digitus quartus non tam longus neque tam crassus medius = ...
...
est
quam
digitus
...
genetivus partitivus (< pars)
Exercitium 8 Exemplum: Provincia
est pars imperil
1.
Littera est pars vocabul
2.
Umerl
3.
Manus
4. 5.
6. 7.
et
human
pectus partes corpor
pars bracchi
est ut
Romani. sunt.
pes pars crur
est.
Atrium et peristylum partes vill Roman Praenomen est pars prima nomin Roman Aegyptus pars Afric est. Magna pars Europ est in imperio Romano.
sunt.
Exercitium 9 Exempla: Pater
imperare/parere + dat
2.
Dominus serv Domina ancil)
3.
Iulius
1.
4.
Med
fllio et flliae
imperat; llberl patrl suo parent.
suo imperat; servus domin
su
suae imperat; ancilla domin imperat; “Veni!” nec
Marcus soror
Medus
su
paret. paret.
paret.
e
imperat: “Tace, Iulia!” neque ea fratr
su
su_
paret. 5.
6. 7.
imperat, mllites due
-us
-um
-us
-us
-uum
3.
-ul
-ibus
4.
-u
-ibus
5.
2.
6. 7.
8.
In exercit
exercit
Romano
parent.
Davus paret
Romanus
est.
ducit.
imperat.
Germania et in Britannia magnl exercit Romani sunt, qul contra magnos hostium exercit pugnant. GraecI et Galll iam exercit Romanis parent. Multi GraecI et Galll in exercit Romanis militant. Duces exercit Romanorum a mllitibus suls non discedunt. In
Exercitium 11
arcus
1.
Mllites pills et gladils
2.
Puerl
bellum
3.
brevis
4.
Aemilius non eques, sed
contra
5.
Gladius qul a pedite
6.
non armls, sed est
sed
dividere
est Iulius.
multi mllites sunt.
Dux exercit est qul exercit Dux Romanus magno exercit
barbarus
dux
parent.
su
Romani Gall imperant, Galll Roman C domino Davus paret? Dominus c
Exercitium 10 In Germania magnus 1.
-us
ac
Dux mllit
pugnant.
miles qul ex equo pugnat. est.
non
est
longus
et
et levis.
Gladius brevis non gravis, sedsed
40
est.
7-11
EXERCITIA
CAP. XII
12-13
7.
Pedes hastam longam
8.
Graeci et
Romani non
Germaniam
ut et
ferre fertur finis
11.
12.
Graecia
13.
Romani Hostes exercitum
15.
Qui
16.
Hispani, qui in
gravis hostis
Graecorum est. Germanos pugnant; Germani enim est inter Romanos et Germanos.
sunt, ac
14.
Romanum
incolere levis
metuere
[= timent],
exercitui imperat
modo
exercitus
imperii Romani.
Provincia est
Romanorum
eques
Britanniam
Danuvius flumen Germaniam ab imperio Romano Danuvius est imperii Romani.
10.
non potest. German!
[- portare]
sunt homines
[= at-que] Britanni, qui 9.
gravem
et
mllitare
exercitus est.
pars
Romano
[= milites sunt],
non
que ferunt.
gladios et pila, sed etiam
Exercitium 12 1. Quid agunt milites Romani in Germania? 2. Quibus armis milites Romani pugnant? 3. Quid est eques?
patria
pedes
pugnare
pugnus ...
sagitta
...
...
4.
Aemiliusne eques
5.
Quam longum est pilum Aemilii?
6.
Estne longus gladius eius?
7.
Suntne Graeci homines barbarl?
8.
Estne Germania provincia
9.
Quid
est?
est provincia?
...
...
Romana?
Quam provinciam Galli incolunt?
11.
Quod flumen Germaniam a
13. 14. 15.
...
...
10.
12.
...
...
...
Gallia dividit?
Quae flumina fines sunt imperil Romani? Quae est patria Germanorum? Cur Romani contra Germanos pugnant? Cui exercitus Romanus paret?
...
...
...
...
...
Lectio tertia (versus 92-142)
Lectio III
Exercitium 13 1.
Aemilius, qui miles fort
est,
Roman
2.
Militi fort
3.
Miles
4.
Romani, milites
Roman
gladium brev
est gladius
gladio brev
Roman
5.
Militibus fort
6.
Milites
7.
In anulo Aemiliae est
8.
Aemilia
9.
Aemilia
Roman
brev
et lev
sunt gladii brev
gladiis brev
gemmam habet magn
et et
-us/-a
-is
-um/-am
-era
ferunt.
-I/-ae
-is
-o/-ae
-i
-o/-a
-I
-um
-e
-l/-ae
-es
-os/-as
-es
et lev
grav
grav
12.
et grav ornatur. gemma magn Pretium gemmae magn et grav est sestertii centum. habet. Aemilia mult gemmas grav Magnum est pretium gemmarum grav
13.
Os vocabulum non long
10. 1 1
.
14.
duae
litterae sunt.
Os
pes vocabula non long
et
,
sed brev
gladius/hasta gravis scutum grave
est.
armati sunt.
et lev
gemma magn
fert.
et lev
armatus
et lev
gladios brev
fort
et lev
est;
sed brev
in
hoc vocabulo
sunt.
41
-6rum/-arum -ium brev.
-Is
-ibus
-a
-ia
EXERCITIA
CAP. XII
14-16
Exercitium 14 gladius/hasta gravior
1.
Via Appia long
scutum gravius
2.
Multae viae long.
3.
Saccus Syr! lev
-ior
-iores
4.
Syrus saccum
-iorem
-iores
5.
In sacco lev
-ioris
-iorum
6.
Iulius
-iorl
-ioribus
7.
Litterae Graecae
-iore
-ioribus
8.
-iiis
-iora
9.
10
.
.
.
portat
brev
est
13.
quam via Latina. quam via Latina.
sunt
saccus Leandri.
quam Leander.
quam
nomina long
Cornelius.
habent
sunt
est
quam
Latinae.
pugnant quam German!.
et lev
imperat quam equum formos
equi formos 12.
.
quam
est
lev.
Romani pills brev Milites Romani fort quam illl. Dux Romanus fort Cornelius
est
.
et lat_
.
sunt pira.
nomen
fort 11
et lat_
.
quam Germani
et
duel fort
.
parent
quam dux Germanorum et militibus
ille.
habet
quam Iulius;
Cornelius dominus
est.
facere possunt. Ornamenta feminam pulchram pulchr est quam anulus gemmatus? Quod ornamentum pulchr
Exercitium 15 altus
1.
castra
2.
defendere
3.
Milites Romani in Circum castra vallum et Vallum prope x pedes
habitant. est.
est et
longum.
dlvidere 4.
Via quae castra in duas partes
expugnare
5.
Cum
fortis
6.
Hostes castra
fossa
7.
Hostes pila in castra
fugere
8.
equitatus
iacere
impetus latus
metus milia
oppugnare passus
vallum
[mm]
duo
9.
10. 11.
centum pedes
Romani
hostes castra
non possunt, quia Romani non possunt.
[= equites] in hostes
Hostes arma ad terram iaciunt ac
non
Miles
Rhenus
est
[= timbre] hostes oppugnat.
fugit et sine
flumen longum
et
latum
et
.
...
...
...
...
...
8.
Quam lata via est inter duas portas? Cum castra oppugnantur, quid agunt Romani?
9.
Quibus armls vallum defenditur?
10.
...
Quid
facit
...
...
miles fortis qui ab hoste petitur?
12.
Quo fugiunt Germani? Cur pila Germanorum procul
13.
Cur Germania
14.
Num Roma ab hostibus expugnari potest?
11.
castra
facit.
Exercitium 16 1. Ubi habitant milites Romani? 2. Ubi sunt castra in quibus Aemilius habitat? 3. Cur null! pueri in castris habitant? 4. Quid est circum castra Romana? 5. Quam altum et quam longum est vallum castrorum? 6. Quot portae in castra ducunt? 7.
est.
ascendunt.
...
...
a
iacl non possunt? Romanis non expugnatur? ...
42
...
...
...
EXERCITIA
Lectio
CAP. XII
17-18
grammatica
(versus 143-225)
Lectio
grammatica
Exercitium 17 Declinatio quarta
declinatio iv
Exemplum: man\us, 1.
Nom.
2.
Acc.
3.
Gen.
Sing.
Plur,
man man man man man
man man man man man
4.
Dat.
5.
Abl.
6.
Manibus est
7.
Manu
8.
Manui
9.
Manum
(gen. sing, -us) f.
aut
sing.
plur.
nom.
-us
-us
acc.
-uni
-us
gen.
-us
-uum
dat.
-
ui
-ibus
abl.
-u
-ibus
pluralis.
singulars
est.
est. est.
11.
Manus Manus est
12.
Manuum
10.
gen. sing, -us,
est.
aut
singularis aut pluralis. est.
Exercitium 18 Exemplum: Micrus 1. Altlus -a -um est
altus.
Porta
alta.
Vallum altum.
Nom.
decl.
Masc.
Fern.
Neutr.
Masc.
alt
alt
alt
alt
alt
alt
alt
I
et
masc.
Pluralis
Singularis
2.
adiectlvum
_ primae et secundae decllnationis.
plur.
-us
-x
Neutr.
nom.
alt
alt
acc.-um
alt
alt
gen.
-i
-drum
-d
-is
Fern.
3.
Acc.
4.
Gen.
alt
alt
alt
alt
alt
alt
dat.
5.
Dat
alt
alt
alt
alt
alt
alt
abl. -o
6.
Abl.
alt
alt
alt
alt
alt
alt
voc.-e
7.
Voc.
alt
8.
MasnilTnunv
alt
11
sing.
-os
-is
fem.
altus est
. -
altos
,
altum
pluralis, alti
nom.
-a
-ae
acc.
-am
-as
gen.
-ae
-drum
dat.
-ae
-is
abl.
-a
-is
i.
singularis aut
_ pluralis, alte ..
9.
Feminlnum:
singularis, altarn
alta est alias
.
singularis ant
aut
.
10.
Neutrum: altum
11.
Masculinum
,
ant et
Altis
_
singularis, alta
pluralis.
neutrum:
singularis, alto
alti est
singularis,
aut
12.
altarum aut
est
altae
pluralis, alta
aut
altorum
pluralis est.
43
neutr.
nom. -um
-a
acc.
-um
-a
gen.
-1
-drum
dat.
-d
-is
abl.
-6
-is
i
CAP. XII
/
.
.
EXERCITIA
XIII
Exercitium 19 Exemplum: Saccus gravis.
adiectivum decl. hi
Gemma gravis. Scutum grave.
Grav\is -e est adiectivum
i.
masc./fem.
dedinationis.
Singularis
Pluralis
Masc./Fem.
Neutr.
Masc./Fem.
Neutr.
arav
arav
arav
grav
Acc.
arav
arav
arav
grav
4.
Gen.
arav
arav
arav
grav
-ibus
5.
Dat.
arav
arav
grav
grav
-ibns
6.
Abl.
arav
grav
arav
grav
sing. plur.
nom.
-is
-es
2.
Nom
acc.
-em
-es
3.
gen.
-is
-ium
dat.
-i
abl.
-f
neutr.
nom.
-e
-ia
acc.
-e
-ia
gen.
-is
-ium
dat.
-i
-ibus
abl.
-i
-ibus
masc./fem. plur.
aravis est
Neutrum: grave
8.
est
aut. graves
. ,
aut_
pluralis.
_
ant
aravia
sin£
ant
pluralis, gravis
—
singularis.
Gravi
9.
comparatlvus (comp.)
.
Masculinum et feminlnum: singularis, gravem _
7.
sing.
.
.
.
ant
10.
Gravihus
11.
Gravium
Exercitium 20 Comparatlvus Exemplum: Gladius Longior -ius
1.
singularis est
aut
longior.
pluralis est est
Via longior. Pilum longius.
_
-ior\is est
adiectlvl.
nom.
ior
-lores
Singulars
acc.
idrem
-idres
Masc./Fem.
Neutr.
Masc./Fem.
Neutr.
gen.
idris
-iorum
2
Nom.
longior
longius
longior
longior_
dat.
idri
-idribus
3.
Acc.
longior
longius
longior
longior_
abl.
tore
-idribus
4.
Gen.
longior
longior_
longior
longior_
5.
Dat.
longior
longior_
longior
longior_
longior
longior_
longior
longior_
neutr.
nom.
.
ius
-tora
6.
Abl.
acc.
ius
-idra
7.
Masculinum
gen.
idris
-iorum
longidrem
dat.
idri
-idribus
aut
abl.
iore
-idribus
8.
et
Pluralis
feminlnum: longior
est
.
.
,
pluralis.
Neutrum: longius
est
longidra
.
aut.
.
aut.
.
.
9.
Longiore
.
10.
Longior
11.
Longioribuse st.
12.
Longioris
13.
Longiorum
singularis
.
.
est.
aut.
.
.
est.
est
CAPITVLVM TERTIVM DECIMVM
Lectio I
Lectio
decimus
Exercitium
prima
(versus 1-45)
1
1.
mensis
7.
mensis
octavus
3.
mensis
[tit]
primus
4.
mensis
[tv]
quartus
5.
mensis
[v]
qulntus
6
mensis
[VI].
nonus
.
It]
44
singularis,
pluralis.
est.
Cap. XIII
duodecimus
singularis,
longiores
est
pluralis.
19-20
/ 1
EXERCITIA 2-3
CAP. XIII
7.
mensis
[vn].
secundus
8.
mensis
[vm].
septimus
9.
mensis
[ix].
sextus
10.
mensis
[x].
tertius
11.
mensis
[xi],
undecimus
12.
mensis
[xn].
Exercitium 2
aequus
duodecim menses. anni primus est.
2.
Ianuarius
3.
5.
December est mensis anni In anno sunt est centum
6.
Centum anni
4.
7.
dlmidius
duo saecula sunt
anni;
saeculum
est
[=
Tempore antiquo Martius mensis primus [= illo tempore]
autem Ianuarius
11.
October] mensis decimus
[cc] anni.
habet],
facies
sunt.
finis
hora
October mensis octavus
igitur
erat.
mensis primus; October
est
[= ergo
[xxvm]
mane
[xxix]
aut
mensis
dies habet. 13.
Ceteri
14.
Aprilis
15. 16.
Sex menses sunt Prima pars die! est
17.
Dies est tempus a
menses longiores sunt.
[xi]
19.
Mane
Dies in duodecim
21.
Hora
dies habet.
nominare
nunc
pars anni.
nox
tempus
est
sexta,
xxx
mane ad
est
20.
meridies
Iunius
[xxx] dies habet;
18.
initium
item
est.
Februarius
duodetriginta erat
nomen
Romanus cui duae
Ianus est deus
9.
ducenti
longum
Mensis Ianuarius a deo land
10.
dies
quinque [ccclxv]
8.
12.
annus
dividitur in
1.
postremus a vesperd ad mane.
saeculum
vesper
diei,
die! est.
nominatur, diem dividit in duas
quae
sexaginta
tempus
dividitur.
partes.
trecentl triginta
tunc
Exercitium 3 1. Quot menses sunt in anno? ... 2. Qui mensis anni primus est?
tindecim undetriginta
...
vel
mensis anni postremus?
3.
Quis
est
4.
Quot
dies habet annus?
5.
Num homo ducentos annos vlvere potest?
6.
A quo nominatur mensis
7.
8. 9.
...
vesper ...
Ianuarius?
...
...
Quot oculos et quot ora habet deus Ianus? Cur mensis nonus September nominatur? Quot dies habet mensis September?
...
...
...
10.
Quam longus est mensis October?
11.
Estne mensis Februarius longior
12.
Quae
postrema?
...
13.
In quot horas dividitur dies?
...
14.
Quot menses sunt dimidia pars anni?
est pars die!
...
quam Martius?
...
45
...
EXERCITIA
CAP. XIII
4-7
Exercitium 4 Exemplum:lu\ia duas horas dormit.
accusativus temporis
2.
Homo sanus centum ann Nemo ducent ann
3.
Canis duodecim ann
4.
Medus mult
5.
Aemilius sex mens
6.
Quintus
7.
Mllites pauc
1.
Lectio II
vlvere potest. vivit.
vlvere potest. in sole ambulat.
hor
Germania.
mllitat in
tres di
noct
et tres
hor
in lecto iacet.
dormiunt.
Lectio secunda (versus 46-101)
Exercitium 5 -ior
-issimus
1.
brev
-issima -ius
-issimum
-iores
-issiml
-issimae -iora
Nullus mensis brev
2.
quam
est
Februarius:
is
mensis anni
est.
quam
Sol est Stella clar
ceterae stellae: sol Stella caell clar
est. 3.
Nllus flumen long
4.
6.
et lat
Verba
ire et
Merldie
mllites
est
quam
cetera praenomina: id prae-
est.
sunt
quam
cetera verba Latina: ea verba
in caelo est
quam
ante et post meridiem: merldie sol
dare brev sunt.
sol alt est in caelo.
alt 8.
cetera flumina Africae: id
sunt.
praenomen long nomen Latlnum long Tiberius
Latina brev 7.
quam
est.
quam Romani: Romani
sunt
NullI mllites fort fort
5.
est
et lat
flumen Africae long
-issima
Medus: “Nulla femina tarn formosa aut femina formos ac prob
tarn
proba
est
quam
Lydia: ea
est!”
Exercitium 6 Di
est
-es
-es
1.
-em
-es
2.
Hora
-el
-erum
3.
Vesper
-el
-ebus
4.
Di
-e
-ebus
sexta di
dlvidit in
duas aequas partes.
prlmo mensis Septembris nomen est kalendae Septembres. qulnto decimo post lunam novam luna plena est.
5.
Di Aestate di
8.
mane ad vesperum.
a
est finis di
6. 7.
tempus
longiores sunt
Annus ccclxv di Prlmls mensium di
quam
noctes.
numerus di magnus est. nomina sunt kalendae lanuariae Februariae,
habet;
,
Martiae, Apriles, cetera. 9.
Menses incipiunt ab
qul kalendae dlcuntur.
ils di
Exercitium 7 aequinoctium
1.
Non sol,
sed
aestas
2.
atque
3.
Sol terrain et
autumnus
4.
Non
lunam
est
quam
sol.
luce sua
luna luce solis illustratur; ea pars lunae quae non illustratur
calidus
est.
clarus
5.
Cum
exiguus
6.
Luna dlmidia
forma
7.
Dies mensis
frigidus
8.
glades
lucent nocte.
et
lunae a sole venit; itaque luna non tarn
luna nova
[= parva] pars eius videtur.
est,
habet litterae D.
i
dlcitur
A.
d. viii kal.
Apr. et
ils
diebus nox aequa est
,
a. d.
46
v
aut
vn
vm kal. Oct dies.
,
xm
aut
dlcuntur,
xv
nam
CAP. XIII
EXERCITIA 8-11
9.
Tempora annl sunt ver,
11.
12. 13.
14. 15.
hiems
a SeptembrI
a Martio,
10.
autumnus,
,
[= initium facit].
,sedtempus
Aestas non tempus
Romam] relinquunt. Eo tempore multi Romani de nubibus sed etiam Hieme non solum Germaniae glacie Hieme lacuum ludunt. German! pueri super
imber
[:
cadit.
Exercitium 8
Unde venit lux
2.
Num tota luna sole illustratur?
3.
Quis dicitur dies
4.
Quo mense longissimi
lunae?
nix
...
decimus mensis Aprllis?
tertius
sunt dies?
obscurus
12.
Qui
9.
10.
nonae
...
...
11.
7.
8.
kalendae lacus
lux
...
Quae sunt quattuor tempora anni? A quo mense incipit annus? Quod anni tempus incipit a mense Decembri? Qui mensis anni frigidissimus est? Cur multi homines urbem relinquunt aestate? Quando folia de arboribus cadunt? Quando arbores novis foliis ornantur?
5.
incipere
luna
1.
6.
idus illustrare
est.
operlre
...
Stella
...
...
totus
...
ver
urbs
...
...
...
dies anni brevissimus est?
...
Lectio tertia (versus 102-149)
Lectio
HI
Exercitium 9 1.
2. 3.
4. 5.
Antiquis temporibus Martius mensis primus
(nunc) est sunt
tunc mensis septimus
September, qui nunc mensis nonus
(tunc) erat erant
quam nunc Tunc Roma urbs non tarn pulchra nunc quam Tunc Romani pauciores Qulntllis. Ante tempus Caesaris mens! septimo nomen
Exercitium 10 dies longiores sunt
1.
Aestat
2.
4.
Mens Hor Quando
5.
Di
6.
Ver
3.
7.
E
Marti
et
quam hiem
mens
vel meridi
sext
lucet luna?
octav
ablativus temporis
Septembr
dies aequi sunt ac noctes.
sol altissimus est.
lucet. Luna noct lunam novam luna dlmidia
post
arbores novis
tempor
foliis
ornantur.
aves nldos faciunt.
Exercitium 11 1.
Estne Quintus in cubiculo suo?
2.
Estne obscurum cubiculum Quinti?
...
...
4.
Cur Aemilia fenestram claud it? Cur Quintus horas longas esse putat?
5.
Quod tempus
6.
A quo
3.
...
est
anni?
...
...
7.
nominatur mensis Iulius? ... Quod nomen el mensl erat ante tempus Caesaris?
8.
Num Iulius vel Qulntllis mensis quintus est?
9.
10. 11.
12.
Cur Quintus dormlre non potest? Ubi sol lucet cum nox est in Italia? Quando homines dormiunt? Quae urbs est caput imperil Romani?
...
...
...
...
...
47
...
est.
i
CAP. XIII
Lectio
.
EXERCITIA
XIV
/
grammatica
Lectio
grammatica
12-13
(versus 150-176)
Exercitium 12 declmatio v
Decllnatio quinta
(gen. sing, -el)
Exemplum:
Nom.
di
di
2.
Acc.
di
di
3.
Gen.
di
di
4.
Dat.
di
di
di
nom.
-es
-es
1.
acc.
-em
-es
gen.
-el
-erum
-el
-ebus
abl.
-e
-ebus
gen. sing, Plur.
plur.
dat.
di\es,
Sing.
sing.
5.
Abl.
6.
Dip. est
7.
Diebus
8.
Dip.
9.
Diem
-el,
m.
di _
singulars. aut
plnralis est.
ant
est
singularis.
_ est.
10.
Die.rum
11.
Dies est
est.
sineuldris aut O
aut
plural is.
Exercitium 13 Exempla: Februarius mensis brevis
est,
brevior
Februarius mensis anni brevissimus positlvus (pos.) comparatlvus (comp.) superlativus (sup.)
pos. -us -a
comp,
-um
/ -is -e
-ior -ius
sup. -issim\us -a
Cap.
-um
1.
quam
est: hrevissi.m\us
Brev\is -e positlvus est; brevior -ius -n
-um
ceteri menses:
est.
est
Masc.
Fern.
Neutr.
2.
Pos.
alt
alt
alt
3.
Comp,
alt
nit
alt
4.
Sup.
alt
alt
alt
5.
Pos.
brev
brev
brev
6.
Comp,
brev
brev
brev
7.
Sup
brev
brev
brev
CAPITVLVM QVARTVM DECIMVM
XIV
Lectio
Lectio I
prima
Exercitium
(versus 1-32)
1
Exempla: uter utra
Uter servus, Davusne an Medus?
utrum?
alter -era
aut A aut
et
A
et
B
utrum-que:
B
Neuter servus: 1.
A nec B
Duo
puerl in
hortum e
2.
puer ambulat,
eunt,
duobus puerls
currit?
Quintus
currit.
ambulat?
currit
Marcus ambulat.
neuter -tra -trum:
nec
et
Alter servus: aut
-erum:
uter- utra-
Davus et Medus. Davus aut Medus. nec Davus nec Medus.
Uterque servus:
A-ne an B?
3.
Iulius: “Curre,
Marce!” Iam
4.
Aemilia
puer
currit, et
Marcus
et
puer ambulat, nec Marcus nec Quintus.
Quintus; et
femina
Lydia sunt duae feminae:
Romana
est,
Graeca. e
5.
duabus feminls
femina pulchra
6.
foeda
est,
est
est, et
nec Aemilia nec Lydia.
48
Graeca? Lydia
Aemilia
et
est
Graeca.
Lydia;
femina
/ 1
:
CAP. XIV
EXERCITIA 2-4
7.
Nllus et Rhenus sunt duo flumina: in e
8.
Africa
flumen in Africa
est,
Europa.
duobus fluminibus
in Africa est, Nilusne an
Rhenus? Nilus
in
est.
magnum est, et Nilus et Rhenus;
flumen
9.
parvum
flumen
nec Nilus nec Rhenus.
est,
Exercitium 2 1.
Uterque puer in lecto
2.
Uter puer dormit, Marcusne
3.
6.
Marcus dormit, sed Quintus Marcus non aegrotat, sed Aer frigidus per fenestram Fenestra Quint! non aperta, sed
7.
Puer vigilans
4. 5.
Quintus?
apertus clausus
cuba re gallus
intrat.
habere, se h.
est.
canere audit; “Cucurru!”
“
Davus:
9.
Quintus; “Pes male se
hodie
hoc die]?” aquam, Dave!” Davus
pes tuus se habet
8.
aquam
an
[= iacet],
mihi
[=
Da
ei
quomodo valere
dat.
vigilare
Exercitium 3 Cur Marcus quietus in lecto suo cubat? 1. 2. Cur alter puer vigilat nec dormire potest? 3. Uter e duobus pueris aegrotat? 4. Pesne solum dolet Quinto? 5. Suntne magna cubicula puerorum? ...
...
...
...
...
6.
Uter puer fenestra aperta dormit?
...
11.
Quid per fenestram apertam intrat? Cur fenestra Qulntl clausa est? Quid audit Quintus? Cur Marcus gallum non audit? Quid gallus canens salutat?
12.
Quem vocat Quintus?
13.
Quomodo
7.
8. 9.
10.
14.
15.
...
...
...
...
...
...
se habet pes Quinti hodie?
Cur Quintus noctem longam esse Quid Davus puero aegro dat?
...
putat?
...
...
Lectio secunda (versus 33-74)
Lectio II
Exercitium 4 Exempla Servus ambulans = servus qui ambulat;
ambula ntes =
servl
servi qui
[1]
-ans
[2]
-ens
ambulant.
-antia
Membrum dolens = membrum quod dolet; membra dolentia = membra quae dolent.
2.
= puella quae canit; puellae can entes = puellae quae canunt. Puer dormiens - puer qui dormit; pueri dormi entes = pueri qui dormiunt. Puella plor [= quae plorant]. [= quae plorat]; puellae plor Puer
rid
4.
Cor palpit Equus curr
3.
dorm
5.
Pastor
6.
Ovis err
7.
Canis
latr
-entes -entia
Puella canens
1.
-antes
[= qui rident].
[= qui rldet]; pueri rid
quod palpitat]; corda
[=
palpit
[=
[=
qui dormit]; pastores
quae
errat];
[= qui latrat];
dorm
oves err
canes
[= qui dormiunt], [=
quae
errant],
[- qui latrant].
latr
49
-ens
-entes -entia
[4] -iens
-ientes -ientia
palpitant].
[= qui currunt].
[= qui currit]; equi curr
[=
quae
[3]
EXERCITIA
CAP. XIV
8.
Animal
9.
Stella luc
vol
quae
[=
Exercitium 5 1. Iam hora prima
adhtic
quod volat]; animalia
[=
dormit.
damans puerum dormientem
2.
Servus
deinde
3.
Marcus
excitare
4.
Servus
frlgere
5.
induere
6.
sed Iam mantis eius non faciem Marcus primum manus, Davus eum caput totum in aquam
inquit
7.
8.
mane
9.
mergere
servum aquam et Marcus manias
el
aquam
[=
hora prima] puer mantis
Quintus, qui ante caput
Marcum
iubet.
faciem aqua frigida
surgere
,
primum
11.
purus
12.
Tunica
solere
13.
Marcus vestimenta sua
14.
Marcus
Marcus,
non Marcus caput
hodie non
et
,
quia aer frlgidus est
quod pes
et
Davus
“
et
corpus eius
est.
March
toga sunt
,
a servo
:
“Da mihi
et
me!”
Dave!
tunicam, deinde togam
Exercitium 6 Quo it Davus Quintum relinquens? 1. 2. Vigilatne Marcus? 3. Quomodo Davus puerum excitat? 4. Quid Marcus Davum afferre iubet? 5. Estne calida aqua quam Davus affert? 6. Quid Marcus primum lavat? Totumne corpus lavat Marcus? 7. 8. Estne frigida aqua qua Romani post meridiem lavantur? 9. Cur non surgit Quintus? 10. Doletne caput Marco? 11. Cur Marcus friget? 12. Quid Marcus a Davo poscit? 13. Quae sunt vestimenta Marci? 14. Num Davus Marcum vestit?
toga
lavat.
surgit,
dolet!” inquit.
sordidus
tibi
et
lavat.
ei dolet.
“Mihi quoque caput dolet”
surgere
sunt.
,
et
poscere
iubet.
ac
e lecto
10.
nudus
quae volant].
[- quae lucent].
afferre
lavare
[-
lucet]; stellae luc
sed Marcus
est,
vol
5-7
...
tunica
...
vestimenta
...
vestire
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Lectio tertia (versus 75-132)
Lectio III
Exercitium 7 -ans
-antes
-antem -antis
-antium
-anti
-antibus
-ante/-antl
1.
Puella
3
servum clam Servus clam
4.
Puella
-ens
-entes
3
-entis
-entium
fv
-enti
-entibus
Puella servi
-entem
non
et rid
audit, sed
pueilam dormi
non ab
ancilla
excitat.
can
sed a
et rid
excitatur.
ancillae can
clam
Ancillae can
non
et rid
audit, sed
vocem
audit. et rid
a XDuellis
dormi
non
audiuntur. 7.
-entia
non auditor.
dormi
audit.
dormi
vocem
a Duella
...
ancillam can
servo clam
-antia
-ente/-enti
et rid
dormi
2.
-ans
-ens
Ancillacan
Puellae dormi
ancillas can
sed servos clam
audiunf.
50
et rid
non andiunt.
EXERCITIA
CAP. XIV
8-10
8.
ServI clam
9.
Puellae dormi servls
10.
dormi
puellas
non ab
clam
excitant. ,
.
Puellae voces ancillarum can
et rid
non audiunt, sed
.
audiunt. a
12.
Davus non puero val Servus domino imper
13.
Quintus nec crus do!
14.
Puer aegrot
15.
Aves animalia
,
aquam
sed puero aegrot
n nec bracchium do!
membra
parent.
movet.
non movet.
d( dol
sunt sunt; ovis
vol
dat.
dominis imper
paret. ServI
non
animal vol
est
Exercitium 8 1.
Virl
calceus
Romani togam
dexter
2.
Miles gladium gerit
manu
3.
Vir
togam
4.
Marcus, cui pedes
[=
scutum manu mllitare non potest.
gerens]
Davus puerum In atrio
7.
Quintus, qul
8.
Davus Marco librum
9.
Iulius:
mecum multum
induit.
cum venire
5.
gerere
,
frigent,
6.
iubet:
“Veni
me
!
llberos suos exspectant.
esse solet,
10. 1 1.
Marcus
12.
Fllius discedens “
esse potest. et
cum Ire non
regulam
affert.
potest, Marce.”
Marcl
et ceteras
ferre solet.
malum.
ipse nihil ferre solet
pater!” inquit.
Sine pecunia nulla
[= nihil]
r
2.
Medus Lydiae
3.
Pretium eius
4.
El r
nomen
5.
Ear
ornatur digitus.
6.
In tabernis Romanis multae
eml
centum
est
est ‘anulus
r
Villa Iulil multls r
r
eml possunt. emere potest. quae Romae emi possunt.
pulchrls ornatur.
Exercitium 10 Quid est toga? 1. 2. Utrum bracchium viro togato nudum 3. Cur miles Romanus togam non gerit? 4. Quid miles manu sinistra gerit? 5. Cur Marcus calceos poscit? 6. Quo eunt Davus et Marcus? ... Qul sunt in atrio? 7. 8. Quid est ante parentes? ...
est?
...
...
...
...
...
...
Quo it Aemilia?
...
12.
Quid mater fllio aegrotantl dat? Quid pater dat filio valentl? Quas res Marcus secum fert?
13.
Quis
14.
Quid dlcit puer discedens? Quid pater responde t?
1
5
...
...
...
cum puerls Ire
solet?
...
...
. . .
.
sinister stilus
tabula
togatus
sestertii.
9.
11.
secum
vale
gemmatus’.
8.
9.
res
potest.
pulchram emit.
r
r
Qul magnam pecuniam habet multas Magnus est numerus earum r
10.
praeter
tecum
Exercitium 9
7.
nihil
parentes
hodie et
et
“Hodie Medus Medus librum et tabulam
1.
sed a
excitantur.
voces servorum clam 11.
.
ancillls car
51
res
res
rem
res
rei
rerum
rei
rebus
re
rebus
CAP. XIV
Lectio
/
XV
grammatica
participium (part.)
EXERCITIA 11/1
Lectio grammatica (versus 133-150)
Exercitium 11 Voca\re infinitivus
1.
Voca\ns est
est.
2.
Vide\ns, pon\ens, audi\ens
[2] -e|ns e\nt\is
3.
Infinitlvus volare, participium vol
ens -ent\is
4.
Infinitlvus sedere, participium sed
5.
Participium ducens, infinitivus due
6.
Participium veniens1 infinitlvus ven
7.
Participium faciens, infmitlvus/ac
[1]
[3]
-a\ns
-
-ij| 2if|zs
(-i\i'ns -i\ent\is)
-i\ent\is
[4]
masc./fem.
nom.
sunt.
item participium capiens,
;
iaciens, fugiens, pariens, accipiens, aspiciens, Infinitivus
sing.
plur.
-ns
-nt\es
iac
,
jug
par
,
accip
Singularis
,
cap
aspic
Pluralis
Masc./Fem.
Neutr.
Masc./Fem.
Neutr.
8.
Norn,
volans
vol
vol
vol
-nt\ibus
9.
Acc.
vol
vol
vol
vol
-nt\ibus
10.
Gen.
vol
vol
vol
vol
11.
Dat.
vol
vol
vol
vol
vol
vol
acc.
-nt\em
-nt\es
gen.
-nt\is
-nt\ium
dat.
-nt\i
abl.
-nt\e/i
neutr.
/_
/_
nom.
-ns
-nt\ia
12.
Abl.
vol
acc.
-ns
-nt\ia
13.
Nom.
canens
can
can
can
gen.
-nt\is
-nt\ium
14.
Acc.
can
can
can
can
dat.
-nt\-i
-nt\ibus
15.
Gen.
can
can
can
can
abl.
-nt\e/i
-nt\ibus
16.
Dat.
can
can
can
can
17.
Abl.
can
can
can
18.
Mascullnum ris,
vol
/_ et
femininum: volans, canens
singula-
est
volantem, canentem
canentes 19.
/_
can
Neutrum:
volantes,
aut
pluralis.
volans, canens
aut
canentia
est, volantia,
20.
Volante, canente
21.
Volanti
22.
Volantis, canentis est
singularis
aut
pluralis. est.
aut
singularis est, volantibus
aut
volantium,
canentium Cap.
pluralis.
CAPITVLVM QVINTVM DECIMVM
XV
Lectio
Lectio I
prima
Exercitium
(versus 1-40)
1
ego
sum habeo
1.
Delia:
tu
es
habes
2.
Syra:
is/ea
est
habet
3.
Delia: “Laeta
“Ego laeta
“
laeta
arnica eius 4. 5.
6. 7.
8.
non
Nonne tu laeta Cur tu laeta
quia Leander
,
Syra?”
me amat:
Delia?”
amicus meus
;
”
amicum habe itaque laeta “Nonne tu amicum habe Syra?” ” Syra: “Ego amicum non habe ?” Delia: “Cur amicum non habe Syra: “Amicum non habe quia formosa non Delia
,
Delia:
habe
,
,
,
quia femina formosa
52
”
amicum
EXERCITIA 2-4
CAP.
Exercitium 2
antequam
Marc!
1.
Diodorus
2.
Diodorus pueros
Marcus
est;
verberat; eo
improbos Diodorus enim magister Sextus primus ad
5.
Magister intrans discipulum salutat
Discipulus
8.
Sextus iam adest,
9.
Magister Iratus Titus
11.
Titus
magister
magistrum
[= tacens] ante
non
intrat,
primum ianuam
sed
intrat.
pulsat.
statim tacitus
turn
virga
...
Diodorus?
3.
Cur Marcus magistrum suum metuit?
4.
Quomodo
5.
Cui discipuli parent?
6.
Quis discipulus primus ad ludum advenit?
...
...
magister discipulos improbos punit?
...
...
8.
Quid facit Sextus cum magister Cur Iratus est magister?
9.
Estne Sextus discipulus improbus?
13.
sella
severus
ludum
Quis
12.
adsunt.
“O, discipulos improbos...!”
2.
11.
punire
sedet.
[= sed] ceteri discipuli :
Exercitium 3 Quo it Marcus?
nondum
sua consldit.
[= ostium] pulsat
est
ludus
iubet:
[= deinde] Sextus in
7.
considere
ianua
eumque
!”
6.
at
exclamare
est.
advenit.
“Salve, Sexte! 1.
10.
modo magister discipulos
discipulus
3.
7.
Diodorlest.
solet.
4.
10.
XV
intrat?
...
...
...
...
Quid facit Titus antequam ludum intrat? Quid magister eum facere iubet? Cur Titus librum suum non habet? Tune magister/magistra an discipulus/discipula ...
...
...
es?
..
Lectio secunda (versus 41-95)
Lectio II
Exercitium 4 1.
Leander saccum port
;
item Syrus saccum port
cum domino
2.
Davus
3.
Leander: “Saccus quern tu port
et
Ursus lectlcam
Davus: “SaccI quos vos port lectlca
5.
Iulia
quam nos
Iulia:
nam puerl earn “Cur vos
Marcus: “Nos
9.
Iulia:
“Aud
Cur tu non
Syre et Leander, leviores sunt
,
[2]
[3]
cum me canere aud
te
canere aud
ne, rid
cum
te
?
Iulia,
-atis
-at
-ant
-eo
-emus
-es
-etis
-et
-ent
-6
Nonne me
-imus
-is
-itis
quia
te
male
Qulnte? Tune
vocem
te
rid
“Ego bene can
“Non male can
,
at
ut
aud cum me canere auc ?”
pulchram habere. Non male can !”
vos male can
magnl
puerl!”
53
1
-it
-unt
-io
-imus
-is
-itis
-it
.
me bene canere put
satis
[4
”
canere aud
Marce? Quintus non
Quintus: “Ego put
Quintus:
quam
quod Iuliam canere
sed rid
ut parva puella.”
12.
quern ego
!”
Quintus: “Ego non rid
Iulia:
is
male canere put
cum
8.
11.
quam
?”
rid
canere put
10.
,
puerl,
rid
bene canere put 7.
Syre, levior est
-amus
-as
”
port
Puerl non can
can
aud 6.
,
-6
”
port 4.
[1]
port
-iunt
CAP.
XV
convenlre
EXERCITIA 5-7
Exercitium 5 1. Marcus (ad Sextum
desinere
2.
Sextus
doml
3.
Magister:
Inferior
4.
nisi
5.
nos
6.
posterior
7.
quid
8.
et
“
Titum):
non
et Titus: “Id
“Verum
dicitis
Marc! verberat.
Magister Iratus
Tergum est pars corporis Marcus non lacrimat, neque enim lacrimare puero Romano Magister eum verberare atque puer ad sellam suam [= cur] Marcus non consldit? Non consldit, quia pars ,
quod
tergl
el dolet.
reddere
9.
Quintus non in ludo, sed
est.
aegrum
redire
10.
Marcus: “Quintus
se
11.
Magister:
si
12.
Magister
tergum
13.
Magister: “Necesse est te punlre,
verum
‘
dlcit
“
esse’.”
ludum
frater tuus aeger est, in
Marcum
Tito tabulam
Ire
non
potest.”
iubet.
tabulam nunc reddis Tito!”
Exercitium 6
vos 1.
Quis discipulus postremus advenit?
4.
Marcusne magistrum salutat? Cur magister Marcum verberat? Cur Marcus non lacrimat?
5.
Quo
2. 3.
8.
Ubi
10. 11.
12.
...
...
7.
9.
...
...
puerum redire Cur Marcus non consldit? Quid est tergum?
6.
magister
iubet?
...
...
...
est frater
Marcl?
...
Cur Quintus in ludum Ire non potest? Quid magister pueros iubet? Cur Marcus librum Tit! habet? Cur Titus non potest malum reddere Marco? ...
...
...
...
Lectio tertia (versus 96-128)
Lectio III
Exercitium 7 1. Davus et Ursus, qul dominum vehunt, iam
ego
nos
tu
VOS
2.
Syrus et Leander saccos vehunt;
is
il
3.
Davus: “Nos “
4.
Syrus:
sumus
5.
Ursus: “Nos fessl
es
estis
6.
Davus:
sunt
“St!
,
Dominus
“
7.
Ursus:
8.
ServI, qul
dominum
Dominus
excitatur.
possum possumus
dormit;
qul vehitur fessus
portare iam
13.
Iulius:
14.
Ursus: “Sine te lectlca gravis non
9.
potest
possunt
10. 11.
Syre et Leander?”
fessl
et
Urse?”
”
,
” ”
lectlcam in via ponunt.
?”
Iulius:
“Ego gravis non
Dave
,
quoque fessus esse non pot
non pos
12.
potestis
,
quia dominus gravis
“Cur hie consistimus? Ubi Davus: “In monte Iam Iulius: “Quid me portare non pot Davus: “Te portare non pos
potes
fessl
fessl
Cur
non
fessl
fessl
nondum
Nonne vos
fessl
sum est
magistrum non salutatis...” magistrum salutamus.” Marcus dlcit verum non est.”
est:
te
portare
non pos
,
domine.”
?” ,
,
”
quia nimis gravis .”
nec lectlca gravis
Tune apud lectlcam ambulare
?”
pot 15.
Iulius: “Fessus
16.
Davus:
17.
Iulius:
“
:
non
tarn fessus
“Verum dlcis: ego non dominus 54
”
ambulare non pos tarn fessus ,
quam nos quam servI
.”
vos !”
,
sed
d
.
EXERCITIA
CAP.
8-10
XV
Exercitium 8 1.
2.
Magister librum aperit ac
incipit.
Dum magister recitat,
discipull
lectulus
dormiunt
[= ntillus discipulus
nos
vigilat].
tam bene dormiunt quam doml
3.
Discipull
4.
Ergo posteriorem
librl
[= parvis lectis]
in
partem non audiunt, sed tantum
5.
Magister eos verberat. Discipull: “Cur Magister:
7.
In ludo dormire
“
verbero,
quod
verberas?”
modo
alio
recitare incipit?
4.
Totumne librum audiunt discipull? Cur non audiunt posteriorem libri partem? Cur magister recitare desinit?
...
...
...
5.
Quomodo
Quid Marcus
7.
Quomodo magister discipulos
magister discipulos excitat? dlcit
magistro Irato?
10. 11.
Num in ludo dormire licet?
...
...
punit?
Cur discipull non consldunt? Cur magister eos ante sellas stare Quid recitat magister sedens?
...
...
iubet?
...
...
13.
Quid est lectulus? Tune stans dormire potes?
14.
Ubi vos dormire
12.
vos (acc)
non possum.”
...
6.
9.
excitare
non
Exercitium 9 Quid facit magister antequam 1.
8.
omnes
recitare
6.
3.
(acc)
prior
partem.
2.
licere
...
...
Lectio
grammatica
...
soletis, discipull?
...
(versus 129-170)
Lectio
gmmmatica
Exercitium 10 voca\mus
1.
Voc\d,
2.
Voca\s, voca\tis
3.
Voca\t, voca\nt
4.
Voc\d rDersona
prlmaest.
—
persona
.est.
voca\mus est_
sineularis est C7
i
plnralis.
_ secunda _
5.
Voca\s.
6.
Voca\t persona
.
est; voca\tis est
plur
pers,.1
-o
-mus
pers,.2
-s
-tis
pers,.3
-t
-nt
in
1
-0
-
2
-a\s -a\tis
_ est; voca\nt est
]
(pers.)
sing.
_ est.
3 [2]
1
a\mus
-a\t -a\nt i
-e\
-e\mus
Sing.
Plur.
Sing.
Plur.
Sing.
Plur.
2
-e\s
-e\ tis
am am am
vid
vid
-e\ nt
vid
vid
vid
aud aud aud
-e\t
vid
aud aud aud
3
Pers. 3
am am am
10.
Pers.
1
due
due
fac
fac
s,
s
11.
Pers. 2
due
due
fae
fac
es
es.
12.
Pers. 3
due
due
fac
Jfac
es
s
7.
Pers.
8.
Pers. 2
9.
1
55
[3]
[4]
1
-0)o -imus
2
-is
-itis
3
-it
-(i)unt
1
-i\d
-i\mus
2
-;|s
-t\tis
3
-i\t
-i\unt
EXERCITIA
CAP. XVI
Cap.
XVI
CAPITVLVM SEXTVM DECIMVM prima
Lectio I
Lectio
appellare
Exercitium
1
duo maria mare quod supra Italiam
1.
Italia inter
flare
2.
Id
[= vel] ‘mare
fluctus
1-40)
(versus
egredl
est
Hadriaticum’
3.
Infra Italiam situm est
4.
In Tiber! flumine
Tnfluere
5.
Itaque
interesse
6.
magnae Ostia est oppidum
locus
7.
In
maritimus
8.
Os fluminis
sive
’
Tuscum. aquae
Romam
adlre
quod
est.
non possunt.
magnum
habet.
maritima multi sunt portus.
merx
10.
quo flumen Res quas mercatores emunt ac vendunt Cum nullus flat, mare
nauta
11.
Cum magnus ventus
navigare
12.
est
navis
13.
Tempestas mare
9.
‘mare
[= nominatur],
mare non multum, sed
implere Inferus
mergere
1-3
est
,
in
mare dlcuntur. est.
mare
est.
magnus ventus. atque altos
facit,
qui
navem aqua
possunt.
opperlri
ora
14.
Navis quae aqua impletur in mare
paulum
15.
Itaque
portus
cum nautls.
tempestates metuunt nec marl turbido
volunt.
secundus
qui navigare vult
ventum secundum
16.
Is
situs
17.
Ventus
sive
18.
Vento secundo naves e portu
superus
19.
tempestas
est
[= exspectat].
ventus qui a tergo
flat.
[= exeunt].
navium vento implentur.
Exercitium 2
tranquillus 1.
turbare
maria
Inter quae
sita est Italia?
Cur magnae naves
3.
Ubi sita est Ostia? Quid dlcitur locus quo flumen In quod mare Tiberis Influit?
turbidus
velum 4.
ventus 5.
6. 7.
...
Romam adlre non possunt?
2.
in
mare
Influit?
Ubi sita sunt oppida Brundisium, Quid est portus?
Puteoll,
Quomodo
Num merces tantum vehuntur navibus?
merces ex Africa in Italiam vehuntur?
10.
Quid
11.
Quando tranquillum est mare?
14.
Genua?
...
...
9.
13.
...
...
8.
12.
...
...
facit is
qui navigare vult?
...
...
...
...
Quid est tempestas? Cur nautae tempestates metuunt? Quid nautae in portu opperiuntur? ...
...
...
Exercitium 3 ablativus absolittus I:
cum
adiectivo
1.
secund
Vent
naves e portu egrediuntur. per mare vehuntur.
2.
Naves plen
3.
Nautae neque mar
4.
Marcus
5.
Puer ocul
6.
Marcus surgit ac ped nud Marcus mantis lavat atque man aegr Quint tres tantum
7.
8.
vel
apert
fenestr
neque mar
tranquil!
claus
turbid
dormit, Quintus fenestr in lecto cubat.
56
ante lectum
stat.
purls e cubiculo discipull adsunt.
exit.
navigare volunt. claus
cubat.
4-6 EXERCITIA 9.
CAP. XVI
10.
Patr
vlv.
Lun
plen
fllius
pecuniosus non
nox obscura non
est.
est.
Lectio secunda (versus 41-95)
Lectio II
Exercitium 4 Exempla: vereri = timere
= timet, vere ntur = timent = verens timens In portu necesse est ventum opper Nautae ventum secundum opper veretur
1.
2. 3.
Medus, qul dominum severum ver profidsc
4. 5.
Sol or
Medus
7.
Lydia
-atur
;
-erl
[2]
ex
Italia in
Graeciam
-etur
-entur
-ens
portu egred
e
Medus
et
quia
laet
-antur
-ans
vult.
Vento secundo navis
6.
-arl
[1]
-I
[3]
Lydia solem or
intu
-itur
cum arnica sua proficlsc
Roma profidsc
non
laet
potest; de oculis eius lacrimae
-Iri
[4]
lab
-itur
8.
Medus amlcam suam tristem complect
9.
Quintus oculis clausis cultrum medici opper
-untur
-ens
atque consol
-iuntur
-iens (oritur)
10. Parentes fllium vivere laet 11.
12. 13.
canis oves sequ Oves pastorem suum sequ Omnes nautae Neptunum, deum maris, ver Oculi humanl solem intu non possunt. ;
Exercitium 5 Exemplum:
nummos suos numerat Aemilia spectante dum Aemilia spectat).
(= Sol
2.
Magistr
recitant ridet plorant
3.
Marcus Sol
5.
Pastor
6.
Ceter
homin
navis profidscitur mult
orient
1.
4.
ablativus absolutus
Iulius
cum participid
(-nte -ntibus)
discipuli dormiunt.
soror
pastor
lucent
II:
spectant
dormient
!
umbram petit. can
ovis abit, sed pastor latrant
tacent
et
excitatur.
medicus Quintum oculos
audient
claudere iubet. 7.
canent
Gall
excitatur puer.
Exercitium 6 2.
cernere est pars navis posterior.
1.
Illic
sedet
,
is
est
complect!
nauta qui navem
conscendere
unde sol hora prlma pars quo sol hora duodecima
3.
est ea pars caeli
consolari
4.
est ea caeli
contrarius
5.
Oriens et occidens partes caeli
6.
Ea
7.
Pars contraria dicitur
8.
Nautae ad occidentem naviganti meridies a
9.
Vento secundo atque caelo
caeli pars ubi sol
merldie
stat
sunt.
dextra
appellatur
gubernare
septem
a
stellls
quae
gubernator
in ea parte caeli stant.
intueri est, a
labi
septentriones, oriens a tergo.
laetari
multae naves
tempore] e portu egrediuntur. 10.
Medus
11
Lydia
.
et
Lydia navem
Medum in
[=
uno
meridies occidens
et
ex
Italia
puppim ascendentem
occidere oriens orlri
57
EXERCITIA
CAP. XVI
12
proficisci
.
Lydia
trlstis est,
sed
Medus
[= gaudet] nec
7-10
iam dominum
puppis
semper
13.
Medus faciem Lydiae
[= spectat]: de oculis eius lacrimae
14.
Medus amlcam suam
eamque multis verbis
15.
Parvae res quae procul absunt oculis
septentriones
sequl
serenus
simul sinistra
Exercitium 7 1. Ubi sedet gubernator et quid 2. Quid est puppis?
vererl
agit?
non possunt.
...
...
3.
4.
Quae Quae
sunt quattuor partes caeli?
unde
dlcitur ea caeli pars
5.
Pars contraria quae est?
6.
Unde Medus
7.
Quo
et
Lydia
proiiclscuntur?
...
sol oritur?
...
...
navem conscendunt?
...
...
14.
Cur in Graeciam ire volunt? Quid secum ferunt in nave? Quid Medus et Lydia e nave spectant? Cur homines in portu vix cerni possunt? Num tristis est Medus? Cur Lydia non laetatur? Quomodo Medus amicam suam consolatur?
15.
Quam in
8. 9.
10. 11.
12. 13.
...
...
...
...
...
...
partem navigant?
...
...
Lectio tertia (versus 96-150)
Lectio III
Exercitium 8 multum paulum
-l
Exemption: Puer aeger multum aquae
-ae
1.
In Tiberl non multum, sed paulum aqu
-is
2.
lulius
multum pecuni
cibi est.
est.
habet.
4.
Oves multum herb Pastor non paulum pan
5.
In corde et in venis
6.
Post
3.
paulum
bibit et
edunt.
secum
fert.
est. multum sanguin paulum tempor discipuli dormiunt.
Exercitium 9 multum
1
paulum
2.
.
esse solet, hodie paul
.
Quintus mult
crassior est
multo
-ior -ius
3.
paulo
post
4.
ante
5.
iam
6.
Nautae mult
7.
Navis paul
8.
Danuvius flumen mult
I
quam Marcus
paul
post terra cerni
non
mult
crassior
quam
potest.
altiores sunt
quam
paul
ante.
aquae e nave hauriunt. levior
fit.
longius est
quam
Tiberis et paul.
.
quam Rhenus. Exercitium 10 ater
1.
Dum gubernator
conati
2.
Ab
fieri fit
3.
Nauta deum Neptunum
fulgur
4.
Paulo post
iactare
[ tacet],
Medus caelum
spectat.
occidente nubes oriuntur non albae, sed
“O Neptune!” mare illustrat, et statim magnus :
caelum
et
audltur.
haurlre 5.
Iulia.
post tempestas oritur.
dt
fluctus
est.
et
Simul tempestas
oritur;
mare turbidum
58
[= esse incipit].
longius
.
EXERCITIA
11-12
6.
Navis fluctibus
7.
Necesse
8. 9.
10.
CAP. XVI
/ 1
ac
aquam Gubernator Neptunum
[=
est
merces
et
prope non] gubernari potest.
iterum
timorem
Lydia Christum invocat:
“O
Medus Lydiam labentem
sustinere
[= quia timet]
loqui
nos!”
Christe!
propter
nec
[= sed
non]
ipse stare potest. 11.
XVII
invocare
iacere.
invocat
/
servare tonitrus
Lydia
[= rursus]
Christum invocat: “O Christe! lube mare
vero
!”
tranquillum
vix
Exercitium 11 Quid Medus in occidente videt? 1. 2. Quid gubernator opperitur? 3. Cur Neptunum invocant nautae? 4. Cur navis gubernari vix potest? 5. Quid nautae e nave hauriunt? 6. Cur merces in mare iaciuntur?
...
...
...
...
...
...
(Jbi est
7.
mercator cuius merces iaciuntur?
11.
Quern dominum Lydia invocat? Quid turn agit Medus? Cur Medus loqui non potest? Cur nautae aquam haurire desinunt?
12.
Mergiturne navis?
8. 9.
10.
...
...
...
...
Lectio
grammatica
...
...
(versus 151-165)
Exercitium 12 1. Tiine\re verbum activum 2. Vere\ri est verbum
Lectio
est; time\ri ;
verbum
verbum deponens
est.
vere\ri et lab\i
verbum activum:
verba
sunt. 3.
inf. -re
Infinitivus verb! deponentis
verb!
non
in -re desinit, sed in -ri/-l ut infinitivus
pers.3-f -nt
verbum passivum
.
4.
Infinitivus: con
5.
Persona
tertia verb!
persona
tertia verb!
Persona
tertia: singularis:
pluralis:
con
6.
grammatica
,
intu
,
loqu
deponentis non in
-t,
,
opper
-nt desinit, sed in -tur, -ntur ut
Inf
-ri -i
pers. 3 -tur -ntur
con
intu
,
,
loqu
intu
loqu
,
,
opper
opper
Participium verb! deponentis desinit in -ns ut participium verb!
8.
Participium:
sing,
con
,
intu
,
loqu
;
verbum activum deponens:
7.
nom.
part, -ns -ntis
opper
10.
CAPITVLVM SEPTIMVM DECIMVM Lectio
prima
et
deponens:
Cap. XVII
(versus 1-41)
Exercitium 1 Quot sunt x et hi? 1. 2. Quot sunt x et iv? 3. Quot sunt x et v? 4. Quot sunt x et vi? 5. Quot sunt x et vn? 6. Quot sunt x et vm? Quot sunt x et ix? 7. 8. Quot sunt xx et vm? 9. Quot sunt xx et ix? Quot sunt xx et x?
Lectio I
...
duodetriginta
...
duodeviginti
quattuordecim
...
quindecim
...
sedecim
...
septendecim
...
tredecim
...
triginta
...
undetrlginta
...
undevlgintl
...
59
et
EXERCITIA 2-4
CAP. XVII
Exercitium 2 centesimus discere
1.
2.
Discipulus est puer qul
Qul
magisterest.
discipulos
docere
3.
Magister est vir
doctus
4.
DiscipulT sunt pueri
interpellate
5.
6. 10.
nescire
7.
nongenti
qul multas res
8.
Discipulus qui nihil discere vult
Sextus nec stultus nec piger Magister: “Die
numeros
[=
non
est.
sed
est,
atque
ad centum!”
a decern
manum
discipulus
primum
Sextus, deinde Titus,
Marcus.
octingenti piger
,
sciunt],
indoctus indust rius
qul multas res
9.
postremo
Titus
numeros
Titus
decimum
dlcit a
x ad
xxii, turn magister
numerum
priive
,
eum
dlcit a
xx ad
c: “Vlgintl, trlginta,
sexaginta,
octdginta, nonaginta, centum.”
pravus
prudens
11.
quadraginta quadringenti
12.
numeros a c ad m dicere iubetur, numeros dicere non vult. Sextus [c] quemque numerum tantum Sextus, qul
ducenti, trecentl,
quingenti
13.
Magister: “Quot sunt “
rectus
14.
responsum
15.
scire
16.
septingentl
Quod
[l] .”
[xl] et decern?” Sextus:
Marcus: “Sexaginta.”
Sextus respondet
est.
Marc! non rectum, sed
Exercitium 3 Quid magister pueros docet? 1. 2.
Num docti sunt discipull?
3.
Qul discipulus multas
tot
4.
Sedentne discipull magistro recitante?
5.
Quid
faciunt discipull
...
res discit?
8. 9.
Estne Sextus puer stultus?
...
Omnesne
11.
Cur Marcus prave respondet?
-mus
Exercitium 4 Bonus discipulus magistrum 1.
-s
-tis
-t
-nt
-ris
-mini
-tur
-ntur
cum
saluta
Sextus: “Ego
magistrum
eo vide
...
...
...
cum eum
saluta
vide
et a
magistro
cum eum vide
salut
et a
magistro salut
”
numquam
Marcus: “Ego
4.
“Tu non saluta magistrum non saluta BonI discipull magistrum
a magistro salut
a magistro
Sextus:
saluta
mille?
ab eo vide
3.
5.
centum ad
discipull recte respondent?
-6
cum ab
a
...
Lectio secimda (versus 42-87)
-mur
...
...
10.
2.
...
antequam respondent?
Lectio II
-or
...
Omnesne simul manum tollunt? Quos numeros dlcit Titus? Num Sextus omnes numeros dlcit
7.
respondet.
...
tollere
6.
est.
respondet; Marcus
Sextus
septuaginta
usque
,
mille.”
recte
sescenti
“Centum,
dlcit:
,
qulnquaginta quisque quemque
tam multos]
[=
ab eo vide
,
quia ipse
”
cum eum vide cum eum vide
saluta
cum ab eo vide
60
cum
”
et a
magistro
EXERCITIA
6.
CAP. XVII
5-7
Marcus: “Verum et a
dlcitis:
amicus patribus
cum eum vide
vos magistrum saluta
cum ab eo vide
magistro saluta
et a
”
cum ab eo vide
magistro saluta 7.
cum eum vide
Sextus et Titus: “Nos magistrum saluta
,
quia magister
vestrls est!”
Exercitium 5 1.
Syra Iuliam vocat = Iulia a Syra voc
2.
Syra Iuliam quaerit nec earn reperit
3.
Iulia:
“Syra
4.
Iulia:
“Syra
[1]
=
=
me vocat” “(Ego) me quaerit nec me reperit” = “(Ego)
[2]
vocat” = “(Tu)
5.
Marcus: “Syra
te
10. 6.
Marcus: “Syra
te quaerit
nec
[3]
= “(Tu)
te reperit”
-or
-amur
-aris
-aminl
-atur
-antur
-eor
-emur
-eris
-eminl
-etur
-entur
-or
-imur
-eris
-imini
-itur
-untur
7.
Syra pueros vocat -
-ior
-Imur
8.
Syra pueros quaerit nec eos reperit =
-Iris
-imini
nec
-itur
-iuntur
9.
Puerl:
[4]
“Syra nos vocat” = “(Nos)
Pueri: “Syra nos quaerit nec nos reperit”
= “(Nos) r>
11.
Iulia:
“Syra vos vocat” = “(Vos)
12.
Iulia:
“Syra vos quaerit nec vos reperit”
=
“(Vos)
Exercitium 6 1.
Magister Sextum
:
“Bonus
es discipulus, Sexte.
Semper
prave respondes.”
Marcus non
3.
Quod
4.
Marcus vero semper prave respondet,
5.
laudatur, sed
6.
duodequadraginta
magister interrogat non
difficile,
sed
est.
facile est
enim
xxx
et viii
Exercitium 7 Cur Sextus 1.
est,
interrogantur
quam
.xxxetix
sunt
et Titus
laudantur a magistro?
quod magister
...
3.
Quern magister reprehendit? Cur Marcus numquam laudatur? Num Marcus semper interrogate? Estne magister amicus patribus discipulorum? Qulntusne a magistro reprehenditur? Quot sunt quadraginta et octo? Estne facile quod vos interrogamini, discipull?
5.
7.
8. 9.
10. 11.
ego.”
neque
alii
laudare
numquam quamquam reprehendere
undequadraginta
Estne
6.
quod
saepe
2.
4.
facilis
antequam respondet.
Marcus: “Quod ego interrogor nimis discipull tarn
cogitare difficilis
2.
interrogate; neque
recte,
difficile
interrogat?
...
...
...
...
...
...
Tune saepe a magistro/magistra laudaris? Tune Marcum stultum esse putas?
...
...
...
61
EXERCITIA
CAP. XVII
8-10
Lectio tertia (versus 88-152)
Lectio III
Exercitium 8 [1]
[2]
[3]
[4]
-or
-amur
-aris
-amini
Exempla: vereor = timeo vereris - times
veremur = timemus veremini = timetis verentur = timent
veretur - timet
-atur
-antur
-eor
-emur
1.
-eris
-eminl
2.
Medus: “Cur non
-etur
-entur
3.
Nauta:
-or
-imur
4.
Nautae non proficisc
-eris
-iminl
5.
Medus: “Cur non
-itur
-untur
6.
Nautae:
*ior
-Imur
7.
Medus
-Iris
-Iminl
8.
-Itur
-iuntur
Nauta non
10.
.
.
.
proficisc.
.
“Non proficisc
.
dnminnm ver nec iam dnminnm
nec iam
laet laet
Nautae non
laet
,
Nautae:
tii
non
laet
quia tempestatem ver
Medus: “Nonne vento secundo ?
Cur
ver
?”
Onid ver
intu 11.
proficisc.
proficisc
Medus: “Ego T.ydia?
9.
“Non
ventum secundum opper nauta? Onid opper quia ventum secundum opper quia ventum secundum opper ?” nautae? Quid opper quia ventum secundum opper
quia
proficisc
“Non laet
laet.
,
nautae?
Cur caelum
?”
Quid ver ,
Nubes
quia tempestatem ver
atras
”
procul in caelo intu
Exercitium 9 A: “(ego)
A A:
Exempla:
-J>”
“ (nos l
-
mus
”
“
Magister:
Ego bene
Magister
recito.”
dicit ‘se
bene
recitare.’
“
Nos bene recita mus .” Discipuli dicunt ‘se bene recitare.’ Iulius: “Servus meus abest.” Iulius dlcit ‘serv um suum ab esse Iulius: “Servum meum quaero.” Iulius dlcit ‘se servum suum quaerere.’ Discipull: “Probi sumus ac magistro nostro pare mus .” Discipull dicunt Discipull:
A dlcit AA dicunt
.’
‘se
probos esse ac magistro suo parere.’ 1.
2.
Iulia:
“Ego bene cano.”
Iulia dicit
’
bene can
‘
Albinus: “Ornamenta vendo.” Albinus dicit
3.
Servus: “Fessus sum.” Servus dicit
4.
Servi: “Fessi
5.
Nauta: “Ventum
sumus.” Servi dicunt
secundum
’
ornamenta vend ’
es
fess
‘
’
‘
opperior.”
es
fess
Nauta
ventum
‘
dicit
’
6. 7.
8.
secundum opper “Neptunum veremur.” Nautae dicunt Iulius: “Filius meus aegrotat.” Iulius dicit ‘Fili Titus: “Ego librum meum non habeo.” Titus dicit non hab Nautae:
Neptunum ver
‘
’
aegrot
librum
‘
.’
9.
Sextus: “Laudor a magistro meo.” Sextus dicit
“Domino meo pareo.” Servus dicit “Cum amico meo proficiscor.” Lydia
10.
Servus:
11.
Lydia:
a magistro
laud
‘
domino
‘
dicit
‘
par
cum amico
’
proficisc 12.
Milites:
“Nos patriam nostram defendimus.” Milites dicunt
‘
patriam
*
defend
Exercitium 10 absens
1.
Quintus, qui hodie abest, etiam
as
2.
Magistro sub parere
certus
3.
Magister
e
a magistro laudatur.
dubs nummos,
sacculo sub
computare
62
et
EXERCITIA
4.
CAP. XVII
11-12
Magister: “Quot sestertii sunt sex denarii?” Titus digitls
:
“...quattuor, ...octo, ...duodecim...”
demonstrare denarius
an trlginta?” Titus non
5.
Titus: “Sunt sestertii... vlgintl?
Sextus autem recte respondet.
largirl
6.
Magister Sexto assem dat, et denarium in sacculo
largus
est.
non
7.
Magister
8.
Marcus:
9.
Magister: “Id exemplo
,
neque pecuniam suam discipulls
est
“
computare doces, magister?” possum: Si sedecim asses cum
[- cur] nos
ainlco tuo
[- dlvidis] ...”
Exercitium 11 Quid magister e sacculo suo promit? 1. 2. Quot asses est unus sestertius et quot
sestertii
Quomodo parvl discipull computant?
unus denarius?
7.
Quid magister Sexto
9.
Estne largus magister Diodorus?
11.
13.
...
...
...
...
8.
12.
quare
...
Sextusne incertus
10.
promere
...
6.
5.
oportere
reponere
Cur Titus magistro interrogantl non statim respondet? Quid dlcit Sextus manum tollens? Cur incertum est responsum TitI?
4.
incertus
partiri
.
3.
sed
est?
...
dat?
...
...
Quare puerl computare discunt? ... Cur Marcus decern asses non habet? Cur magister Marcum nihil docere potest? ... Tune pecuniam tuam partlris cum amlcls? ... ...
Lectio
grammatica
Lectio gmmmatica
(versus 153-193)
Exercitium 12 1.
Laud\or, lauda\mur est persona
2.
Lauda\ris, lauda\minl est persona
verbl passlvl.
3.
I,audd\tur. lauda\ntur est
verb! passIvT
4.
verbl passlvl.
persona
Personae verbl passlvl: persona tertia
secnnda
-
.
,
-
;
-fur, -ntur;
persona prlma
persona -
,
Personae verbl passivi et
deponentis
pers.
1
sing.
plur.
-or
-mur
pers. 2 -ris
-mini -ntur
Sing.
Plur.
Sing.
Plur.
pers. 3 -tur
vocor
voc
vid
vid
in
5.
Pers.
-or
-a\mur
6.
Pers. 2
voc
voc
vid
vid
2 -a\ris
-a\minl
7.
Pers. 3
voc
voc
vid
vid
3 -a\tur -a\ntur
8.
Pers.
1
due
due
9.
Pers. 2
due
10.
Pers. 3
due due
aud aud aud
aud aud aud
11.
Laet\or, laeta\mur est
12.
Laeta\ris, laetd\mini est
persona
verb! deponentis.
2 -eris
-imini
13.
Laeta\tur, laeta\ntur est persona
verb! deponentis.
3 -itur
-untur
1
-i|or
-t\mur
-l\ris
-l\mini
1
due persona
_
verbl deponentis.
Sing.
Plur.
Sing.
Plur.
[2]
1
-e\ or
-e\
-e\ ris
-e\minl
3 -e|fnr -e\ntur [3]
[4]
1
-or
14.
Pers.
ednor
con
ver
ve.r
2
15.
Pers. 2
con
con
ve.r
ve.r
3 -i\tur
16.
Pers. 3
con
con
ve.r
ver
17.
Pers.
1
loqu
loqu
part
part
18.
Pers. 2
loqu
loqu
part.
part
19.
Pers. 3
loqu
loqu.
part
part
1
63
mur
1
2
-imur
-i\untur
EXERCITIA
CAP. XVIII
Cap. XVIII
CAPITVLVM DVODEVICESIMVM
Lectio
Lectio
I
eadem
idem
idem
eundem eandem idem eiusdem
eidem
eodem
eadem
eodem
(versus 1-61)
Exercitium 1 dem dominl. 1. Davus et Ursus sunt servl 2. Davus et Ursus dem dominum habent. dem dominus est. 3. Davo et Urso 4. Davus et Ursus dem domino parent. dem domino habitant. 5. Davus et Ursus cum
dem dominae. dominam habent. dem Deliae et Syrae dem domina est. Delia et Syra dem dominae parent. Delia et Syra cum dem domina habitant. Patii et fllio dem cognomen est. Pater et fllius dem cognomen habent. Mare Inferum et Tuscum sunt duo nomina dem marl duo nomina sunt. Pater et mater in dem cubiculo dormiunt.
6.
Delia et Syra sunt ancillae
7.
Delia et Syra
8. 9.
10. 11.
12. 13. 14. 15.
coniungere
prima
Exercitium 2 1. Ex litteris
Latina k
In
dictare
3.
Consonans semper cum vocall
erus
4.
Cum vocabula
frequens
5.
Haec vocabula dominus
intellegere
6.
Magister libros
ita
7.
Marcus vocabula Graeca non
iungere
8.
Discipuli in tabulis
legere
9.
lingua
10.
rarus
11.
scrlbere
sententia
dem
maris.
sunt, ceterae sunt
Latinis sex
2.
consonans
littera
non
sed
[= iunguntur],
et
Graecos
et
flunt.
Latinos
id
[= eo modo] pueri Marcus vocabulum homo scribit Barbaris non eadem lingua, sed
potest.
quod magister
iis
scribere discunt. [=
hoc modo]: omo.
linguae sunt.
Exercitium 3 Quot sunt litterae Latinae? 1. 2. Quot sunt vocales et quot consonantes?
significare 3.
Estne b vocalis an consonans?
4.
Suntne vocales an consonantes
varius vocalis
...
...
litterae e et o?
5.
In quibus vocabulis reperiuntur litterae y et z?
Quid
7.
Num k littera frequens est in lingua Latina?
8.
Quid
9.
In vocabul ofamilia quot litterae et quot syllabae sunt?
est
zephyrus?
Kaeso
7.
...
...
11.
12.
Quomodo parvus discipulus legit?
erus 7
...
13.
Quid
14.
Omnesne discipuli
scribunt discipuli?
...
...
recte scribunt?
...
Exercitium 4 facit
1.
faciunt
...
...
Utrum vocabulum rarius est dominus an Quos libros magister legere potest?
10.
facere
...
6.
est
Vocalis per se syllabam
2.
Sine vocali syllaba
3.
Consonans per
potest.
non
se syllabam
64
est.
eundem hominem
et
...
sic
1-4
non
potest.
.
...
...
,
EXERCITIA 5-7
CAP. XVIII
consonans
cum
vocal! iungitur, syllaba
4.
SI
5.
Cum syllabae coniunguntur, vocabula
6.
Ornamenta feminam pulchram etiam pulchribrem
7.
Ornamentls femina pulchra etiam pulchrior
fieri fit
fiunt
Exercitium 5 1.
2.
que discipulus eandem sententiam
In tabula sua
scrlbit.
Magister tabulam
4.
Magister suam
5.
Parvus discipulus
6.
Ita
7.
In vocabulo September
cuius-que
que discipull
8.
vocalis
In lingua Graeca r
gamma, A
quo-
que syllabae
que vocabull
que vocabulum
eadem
cui-que
que litteram
legit
que syllabam
syllaba
aspicit.
que discipulo tabulam reddit.
cum
qua-
et
dlcit.
que discipulo que syllaba vocalem habet: in a
legitur.
que
est.
suum
que
litterae
nomen
a alpha b
est, ut
beta,
delta, cet.
Lectio secimda (versus 62-118)
Lectio II
Exercitium 6 1. Titus non tarn stultus nec tarn pig est quam Marcus. 2. Marcus stultior et pig est quam ceterl discipull. 3. Marcus discipulus stultissimus et pig est. 4. Anulus sine gemma non tarn pulch est quam anulus gemmatus. 5. Anulus quem Medus emit pulch est quam ceterl anuli Alblnl. 6. Medus anulum Alblnl pulch emit. 7. Capillus Sextl et TitI non tarn nig est quam Marcl. 8. Capillus Marc! nig est quam ceterorum puerorum. 9.
quod - que
quem- quam- quod -que
Titum, postremo Marcum. 3.
quae-
quis-
que discipulum ad se vocat, prlmum Sextum, turn
Magister
Capillus Marcl nig
-er -rior
-errimus
est.
Exercitium 7 Exempla: Qualis miles
est
Aemilius? Miles probus
et fortis est.
-us -a
Quomodo pugnat? Aemilius probe et for titer pugnat. 1.
Qualis discipulus est Marcus? Marcus discipulus stult
2.
Quomodo Marcus respondet? Marcus stult
3.
Quale
4.
Quomodo
5.
est
responsum
Responsum
Quales sunt
litterae
eius rect
scrlbit
(= turp
)
8.
Magister
9.
Marcus
lev
10.
Mllites fort
et et
manu non
,
Graec
sed foed
legere potest.
Graec
scrlbit:
legere potest.
Marcus
lev
scrlbit.
fugiunt, sed fort
11.
Aemilius long Pater
13.
Cert
14.
Menses annl non aequ longl sunt. Syra mal aures habet: Syra Aquila bon oculos habet: aquila
pugnant.
abest a sorore sua.
pecuniam suam aequ
-
iter
bonus
malus male
12.
16.
sunt, sed
).
Latin
-is -e
partltur inter
Aemilia femina pulchrior
est
quam
fllios.
Syra.
audit. videt.
65
-a
-um
-a
-um
bene
scrlbit.
Magister libros Latin et
respondet.
Marcus? Marcus non pulchr
7.
15.
est.
Marcl? Litterae eius non pulchr
(= turp
Quomodo
est.
respondet.
Sextus respondet? Sextus rect
feed 6.
Sextl?
-um
-e
quo -que
EXERCITIA
CAP. XVIII
8-11
Exercitium 8 Exemplum:
A non tam -e/-iter -t quam B = B -ius -t quam A
Sextus non tam prave nec tam turpiter scribit
1.
2.
3.
grav 4.
quam
pulsat
quam Marcus =
Titus
Sextus.
luna.
feminae.
Marcus non tam pulchr
quam
scribit
Sextus = Sextus pulchr
quam Marcus.
scribit 5.
quam
Marcus lucet quam lucet quam sol = Sol clar Luna non tam clar pugnant quam Romani = Romani fort Hostes non tam fort pugnant quam hostes. pulsat quam virl = Manus virl Manus feminae non tam grav pravius et turpius scribit
non tam
quam Marcus nec tam sever quam Titus et sever
respondet
stult
reprehenditur = Marcus stult
respondet
reprehenditur. 6.
Titus
nec tam lev
non tam foed
foed
et lev
scribit
scribit
quam
quam Marcus = Marcus
Titus.
Exercitium 9 -ior -ius
1.
Nulla
Stella clar
- ius
2.
Nulla
Stella clar
-issimus -a -urn
3.
Marcus
(-rimus -a -um) -
issime
(-
rime
)
stult
stult 4.
quam sol: sol Stella clar lucet quam sol: sol clar est quam ceterl discipull: Marcus est
est.
lucet.
discipulus
est.
Nemo stult
respondet
quam Marcus: Marcus
stult
respondet. 5.
pugnant quam Romani; mllites Romani
Nulll mllites fort
pugnant.
fort 7.
Nemo
aut pulchr
rect
ac pulcher 8.
10.
quam Romani; Romani mllites
sunt.
fort 6.
sunt
Nulll mllites fort
quam
Sextus:
is
rect
scribit.
Marcus turp turp
scribit
prav
et et
prav
scribit
quam
ceterl discipull:
is
scribit.
Exercitium 10 addere
1.
Magister
litteras
Marc!
cum
apis
2.
sunt litterae
bestiola
3.
litterae
cera
4.
Id
comparare
5.
In tabula Marcl iv
corrigere
6.
Magister
deesse
7.
Tabulae operiuntur
litteras
exaudlre
9.
est
magistro sunt,
nam iv litterae
nimis dura
;
,
ita
menda molll
id est
parvae bestiae] industriae, faciunt.
materia est
Si cera
ferrum materia
Cera non
dlcit a
quae desunt
[= 8.
[= foedae] sunt.
legl possunt.
quod Marcus parva voce
durus efficere
vix
litterls Tit!
eorum? Aeque
,
sed
materia dura ex qua gladil est,
necesse est stilum
Exercitium 11
mendum 1.
mollis
Quales sunt
2.
Cur
premere
litterae Sextl?
...
difficile est litteras TitI et
Marcl legere?
...
quam Marcus? quam Marcus scrlbere?
3.
Titusne pulchrius scribit
4.
Cur
5.
Cum quo discipulo se comparat Titus?
6.
Uter severius reprehenditur, Titusne an Marcus?
qualis talis
turpis
facile est rectius
66
...
...
...
...
quam
EXERCITIA
CAP. XVIII
12-14
11.
Cur Marcus omo abet scrlbit? Quae littera in iis vocabulls deest? Quot menda sunt in sententia Marcl? Quomodo magister menda Marci corrigit? Cur tenues sunt llneae quas Marcus scrlbit?
12.
Qua
13.
Quae animalia ceram faciunt? Cur Marcus aliam tabulam poscit? Quid est ferrum?
7.
8. 9.
10.
14. 1.
15.
...
...
...
...
materia tabulae operiuntur?
...
...
...
...
...
Lectio tertia (versiis 119-192)
Lectio III
Exercitium 12 Estne
Iulia cantat: “La-la-la...”
la
vocabulum Latinum? La non
bulum, sed syllaba nihil significans quam puella
laeta
est
voca-
iterum atque
iterum cantat.
Quot qulnqu
2.
:
sex
.
sept
_
ort
.
nov
_
dec
_
quoties?
semel (lx)
“La-la-la-la-la.”
“La-la-la-la-la-la.”
:
bis (2x)
“La-la-la-la-la-la-la.”
:
ter (3x)
“La-la-la-la-la-la-la-la.”
:
:
quater (4x)
quinquies (5x)
“La-la-la-la-la-la-la-la-la.” :
:
“La-la-la-la-la-la-la-la-la-la.
Marcus, qui eandem syllabam
cantantem 3.
-ies
Iulia la cantat? Iulia la cantat
sexies (6x)
audlre
tot
non
puellam
vult,
Turn Quintus
octies (8x)
Marcum
Quot
pulsat.
[lx]
?
tantum,
5.
6.
7.
nam
Marcus item Qulntum pulsat. [2x] pulsat. Quot luliam pulsat Marcus? Marcus luliam [3x] matrem vocat: “Mamma! Mam-ma! Ma-am-ma!” Iulia Magister Marcum interrogat [4x] “Quot sunt xxx et x? xxx et vn? xxx et vm? xxx et ix?” [lx] recte et Marcus [3x] prave respondet. •
4.
septies (7x)
pulsat.
novies (9x) decies (lOx) toties
:
Exercitium 13 1.
In vocabulo
hocvlvs h
animadvertere
littera
2.
Titus stilum vertens earn litteram
3.
Magister id quod Titus agit non
4.
Sextus multas
5.
Sextus est discipulus
6.
Magister non
sed
Ea herba ex qua charta
Kalendls discipull magistro suo
9.
Magister anulum
suum
3.
4. 5.
6.
scrlbit.
delere
in
epistula
in
scrlbit.
appellatur.
efficitur
Exercitium 14 Quoties Marcus eandem 1. scrlbit
suum absentem
[= industrius],
stilo in cera,
7.
Quoties
charta
ad patrem
8.
2.
calamus
afferunt.
ceram
:
ita
epistulam
impiger
imprimere merces
papyrus signare
superesse
litteram scrlbit?
totam sententiam?
...
...
Quid Titus in tabula Marcl animadvertit? Cur Titus nullum verbum facit? Quomodo Marcus vocabulum hocvlos corrigit? Semperne doml est pater Marci? ...
...
...
7.
Stilone in cera scrlbit magister?
8.
Ubi papyrus reperltur?
...
...
67
...
CAP. XVIII
/
XIX
EXERCITIA
9.
Ad quem 10. 11.
12. 13. 14.
Lectio
grammatica
magister epistulam scribit?
15-16
/ 1
...
Quid magister in epistula sua scribit? Quid magister poscit a discipulls? Quid est merces? Quando discipull mercedem afferre solent? Quid magister addit antequam epistulam signat? ...
...
...
...
grammatica
Lectio
...
(versus 193-212)
Exercitium 15 Exempla: Discipulus stultus
Manus adiectivum (adi.) adverbium (adv.)
-um
adi. -us -a
adv. -e adi. -is -e
adv. -iter
stulte respondet.
levis lev iter scribit.
1.
Stultus adiectivum est; stulte
2.
Stultus et levis
est.
non adverbia, sed leviter non sunt
sunt.
sed
3.
Stulte et
4.
Adiectivum:
5.
Adiectivum:/orf|is
6.
Adverbium:
longe; adiectivum: long
7.
Adverbium:
graviter; adiectivum: grav
8.
Adiectivum: pulcher -chr\a -chr\um; adverbium: pulchr
rect\us -a -e;
,
-um; adverbium: red
adverbiumQbrf -
-
-
Exercitium 16 Exempla: Marcus prdve
Nemo comparativus
Marcus prdv issime
et super-
lativus adverbii
1.
Prdve
et turpiter
pos. -el -iter
comp,
,
-ius
sup. -issime (-rime)
et turpiter scribit.
pray ius aut turpius scribit et
turp issime scribit.
positivus adverbii
prdvissime
et
quam Marcus.
est;
pravius
et turpius est
adverbii.
turpissime
red
2.
Positivus: rede; comparativus:
3.
Positivus: leviter; comparativus: lev
4.
Positivus: pulchre; comparativus: pulchr
superlativus:
;
;
red
superlativus: lev ;
superlativus:
pulcher Cap.
CAPITVLVM VNDE VICESI M VM
XIX
Lectio
Lectio I
bonus
-um
-a
melior -ius
optimus malus
-a
Exercitium 1.
(versus 1-58)
1
Magister: “Sextus bonus discipulus
-um
-um
-a
prima
est 2.
magnus maior
est -a
-a
-um
-a
parvus
-um
-a
insula
minor minus minimus -a -um
pluriml -ae -a
ille:
est;
magna est, harum insularum est,
Melita
harum Insularum
Digitus quartus
Ostia est
est
quam
est.”
et Sardinia; Sicilia
Sicilia et Sardinia;
est.
quam digitus medius est
magnum oppidum,
Corsica
est.
multo
digitus quintus, qui 6.
est.”
nemo discipulorum meorum
quam
Melita Insula parva
5.
nemo discipulorum meorum
Marcus discipulus meus
4.
ex quinque
quam
et
digitis.
quam Tusculum,
sed
quam Roma.
multi -ae -a plures -a
quam
Sicilia
-um
maximus
est;
Sextus discipulus meus
3.
-um
-ius
iile:
Magister: “Marcus malus discipulus
peior -ius
pessimus
quam
7.
Iulius
multos servos habet,
tribus
dominis Iulius
quam
Cornelius aut Fabius; ex
servos habet.
68
EXERCITIA 2-4
CAP. XIX
Exercitium 2 1.
Aemilia
2.
Maritus
3.
Inter altas
4.
Iuno,
5.
Aemiliae
Iulil est; Iulius
uxor sub eodem
et
quae tectum sustinent,
,
amantes
tria
stant.
matrbnarum.
[= uxor] Iovis, est
Venus dea
adulescens
est.
habitant.
ac
est,
neque
alia
dea
quam ilia;
8.
Veneris ab omnibus laudatur. Cupido ab invocantur. Ante decern annos Aemilia non sed erat, quae apud parentes suos in Romana habitabat. Tunc Iulius viginti duorum annorum erat.
9.
Iuppiter ‘Optimus
pulchrior est 6. 7.
Venus
et
,
10.
In Capitolio est
11.
In Palatio sunt
12.
In
Maximus’
[= appellatur]. Iovis
magnae Romanum multi homines
Cuius maritus
signum
templum
est Iulius?
Ubi sunt maritus
3.
Qubmodo
4.
Quibus
5.
Quae sunt Venus
et
...
uxor
et
quid agunt?
sustinetur tectum peristyli?
signls peristylum ornatur? et
Iuno?
Cuius uxor
Num Iuppiter bonus maritus est?
Iuno?
uxor ...
virgo ...
vocare
7.
est
ullus ...
...
6.
9.
...
...
Cur amantes Venerem et Cupidinem invocant? Quot llberos habent Iulius et Aemilia? minor
Marcusne an Quintus?
Uter
filius
11.
Quis
est
12.
14.
Quot annos habet Iulia? Ante decern annos ubi habitabat Aemilia? Ubi est templum Iovis Optimi Maximi?
15.
Estne Tusculum oppidum maius
16.
Quae
est,
maximus llberorum?
...
...
...
...
...
est urbs
quam Ostia?
maxima imperii Romani?
Iulio sunt tr
5.
Iulius est pater tr
6.
Mater
7.
Iulius a
8.
In peristylo sunt
liberi:
du
...
...
Exercitium 4 1. Iulius non du filias, sed un 2. Cornelius non du filios, sed un 3. Cornelio un filius est, non du sed un tantum. 4.
...
...
10.
13.
filii
flliam habet.
neque
cum
du
liberis et
tr
el
et
un
du
filiae sunt,
filia.
flliorum
du
et
un
filiae.
ancillls.
servis vehitur. signa:
tr
un
Cupidinis, du
10.
dearum et un minimum horum tr
Signum Cupidinis tr
est
altera
Via Aurelia, Flaminia, Appia sunt
12.
Via Appia longissima
est
harum
tr
tr
signorum (= ex his
viae Italiae.
viarum (= ex his
69
-a -6
duo -ae -o duos -as -o duorum -arum -Orum duobus -abus -Obus tres tria
m
tribus
del.
signls).
11.
-um
unlus
triu
In peristylo sunt signa du
-a
unum -am -um unO
llberorum: du
in atrio est
unus
filium habet.
Iunonis et Veneris. 9.
forum magnificus
tectum
2.
8.
dea
domus
pulchritudO
Exercitium 3 1.
convenire
matrOna
et pulchrae].
[=
coniunx
maritus
Optimi Maximi.
domus
amor columna
tr
viis).
EXERCITIA
CAP. XIX
5-7
Lectio secunda (versus 59-88)
Lectio II
Exercitium 5
[1]
[2]
[3]
[4]
[1]
[2]
[3]
[4]
Sextus, fllius Cornelii, est discipulus probus, qul magistro par
(nunc)
(tunc)
est
erat
sunt
erant
2.
Itaque Sextus saepe a magistro laud
-at
-abat
3.
Ante vlgintl annos Cornelius, pater
-ant
-abant
-et
-ebat
4.
-ent
-ebant
5.
-it
-ebat
-unt
-ebant
6.
Omnia verba
-it
-iebat
7.
Itaque Cornelius saepe a magistro laud
-iunt
-iebant
-atur
-abatur
-antur
-abantur
-etur
-ebatur
-entur
-ebantur
-itur
-ebatur
-untur -itur
1.
comput
,
,
bene
neque in ludo dorm
pulchre scrlb
,
numquam
Sextl, ipse
reprehend
puer
,
qui
Romae
habit
Tunc
is
discipulus
quam
tam probus
Cornelius magistro par
,
neque in ludo dorm
fllius eius
bene comput
,
nunc pulchre scrib
.
magistrl a discipulo industrio aud
numquam
reprehend 8.
9.
Marcus comput
et
,
foede scrlb
10.
Ante vlgintl annos
-ebantur
11.
Tunc
-iebatur
12.
Iiilius et
,
qui
,
male
nec magistro par ac verber
Itaque saepe a magistro reprehend
ii
dorm
Titus discipuli improbi sunt, qui in ludo
Iulius, pater Marcl, et Fabius, pater Titi, ipsi pueri
Romae habit tam improbi
quam
discipuli
Fabius male comput
,
filii
eorum nunc
foede scrib
,
nec magistro
par
-iuntur -iebantur 13.
In ludo Iulius et Fabius aut
14.
Vox
15.
Iulius et
In
illo
illis
clam
aut
et rid
discipulis
,
quamquam
saepe ab eo
ac verber
reprehend 16.
dorm
non aud Fabius magistrum suum non tim
magistrl ab
ludo magister a discipulis non tim
bissimi a magistro tim
,
sed discipuli impro-
!
Exercitium 6 beatus
1.
cotidie
2.
homo Pater Aemiliae homo
3.
Aemilia Iulium non amabat, sed
[= pecuniosus] erat.
Pater Iulii
erat,
qui
unam domum exiguam
dives
donum
dabat
flos
miser
10. 4.
[=
et
omni
die] epistulas
mittere
5.
pauper
6.
Virl epistulas et rosas aliosque
1.
tamen
ea
2. 3.
Vivitne pater
Iulii?
.
amatur non
,
...
Ubi habitabat pater Aemiliae? Num Iulius propter pecuniam Aemiliam amabat? ...
8. 9.
Omniane dona
5.
6. 7.
...
...
...
...
...
Cur
Iulius et
Iulii
ab Aemilia remittebantur?
Aemilia hodie beat! sunt?
70
sed _
ad arnicas suas
Cur tunc miser erat Iulius? Quern virum Aemilia amabat? Cur misera erat Aemilia? Cur Crassus Aemiliam non amabat? Quid Iulius ad Aemiliam mittebat?
4.
...
el
ad earn scribebat
Exercitium 7
remittere
multa
Aemilia dona eius non accipiebat, sed omnia
Qui feminam amat nec ab
possidere
Iulius
...
...
est.
solent.
”
.
EXERCITIA
CAP. XIX
8-10
Lectio tertia (versus 89-153)
Lectio III
Exercitium 8 1.
2
.
Ante xx annos Iulius ipse malus discipulus erat, qui in ludo aut et ride dormi aut clama et alias res ag_ Ergo Iulius a magistro non lauda. sed reprehend. ac .
,
.
puni
5.
6.
Marcus: “Nonne tu in ludo dormi
4.
Iulius nihil disc.
Iulius:
Iulius:
11.
“Ego multum disc,
Marcus:
,
numquam reprehend
“Si
certe a
.
et
neque
,
sed semper lauda. .
,
sed semper
discipull
.
et ride
,
qui in ludo
,
et alias res
non lauda.
,
quamquam a bono
Quintus:
14.
Iulius:
15.
Quintus: “Nonne vos in ludo dormi
.
,
“Num vos meliores discipull “Nos discipull multo meliores _
ride
“Nos numquam
-batis
-bat
-bant
[3,4]
-ebam
-ebamus
-ebas
-ebatis
-ebat
-ebant
[1,
2]
-bar
-bamur
-baris
-baminl
-batur
-bantur
sed
-ebar
-ebamur
-ebaris
-ebamin!
-ebatur
-ebantur
magistro doce.
quam nos sumus?” _ quam vos nunc estis!”
in ludo dormi.
aut clama
.
.
,
et
aut clama.
.
et
.
quia a bono magistro doce.
aut puni.
.
sed semper
,
”
Quintus: “SI vos
numquam reprehend
sed semper lauda
certe a
aut puni !”
malo magistro doce
Exercitium 9 Exemplum: Fabius suum Lucium fllium vocat: “VenI, Luclj fill ml! !” Iulius Cornelium salutat: “Salve, Cornel 1. ” inquit, “m 2. Aemilia viro suo “0 Iul optime vir!” Aemilia,
cum fratrl Aemilio
Aemil
,
Aemilia:
m
“O Qulnte,
frater
m
epistulam
scrlbit, sic
finem
facit:
-1US -I!
“Vale,
fill!
meus
optime!” fil
doletne pes?”
,
ml! augere
Aemiliae osculum dat = Iulius Aemiliam
1.
Iulius
2.
Aemilia:
“Amor meus
immo vero
(voc)
filius
Exercitium 10 te
de
tempore non
[=
minor
fit],
”
dignus erga
5.
Aemilia cogitabat. semper Aemilia: “Tu solus amore meo es, lull.” Aemilia matrona [= tenuis]
6.
Aemilia nec minus nec
4.
-bamus
-bas
.
.
“Nos multum disc.
lauda
3.
2]
-bam
aut alias res ag
neque ab eo reprehend
4.
erant
ag
et alias res
ride
3.
eratis
erat
[3, 4]
ag_
ac puni
discipull nihil disc.
13.
18.
et
malo magistro doce
II
Iulius:
aut clama.
aut puni.
Itaque Iulius et Fabius a magistro sub
reprehend
17.
.
puni
_ aut
Ante xx annos Iulius et Fabius mall dormi aut clama
Iulius:
et ride
quia a bond magistro doce.
12.
16.
aut clama
aut alias res ag
lauda 10.
.
“Ego nuinquam in ludo dormi.
ab eo reprehend 9.
,
?”
ag
ride 8.
.
,
alias res 7.
eramus
U>
quamquam a bono magistro doce. Marcus: “Num tu melior discipulus _ pater, quam ego sum?” Iulius: “Ego discipulus multo melior _ quam tu nunc es!”
3.
eram eras
Iulius
est
quam
gracilis
minuere est
quam virgo
erat.
est [= necesse est].
minus opus esse oscular!
plus
71
.
EXERCITIA
CAP. XIX
Exercitium 11 1. Amorne coniugum tempore minuitur? 2. Quid Aemilia dicit? 3. Cur ridet Iulius? 4. Cur Crassus amore Aemiliae dignus non erat? 5. Cur Aemilia hodie femina beata est? 10. 6. Quibus rebus Aemilia cotidie delectatur? ...
...
...
...
...
...
7.
Quomodo
8.
Cur Aemilia signum Veneris
9.
Estne Aemilia tarn gracilis
Iulius pulchritudinem Aemiliae laudat? aspicit?
quam Venus?
Cur Aemilia Iulium virum stultum Lectio
grammatica
Lectio
...
...
...
vocat?
...
(versus 154-208)
grammatica
Exercitium 12 Actlvum tempos praesens
tempus praeteritum
1.
Voca\t, vide |f, dic\it, audi\t
est.
2.
Vocd\bat, vide\bat, dlc \ebat audi\ ebat est
3.
Praeteritum: persona tertia:
tempus
,
per sona secunda:
praeteritum
persona prlma: actlvum [1,
tempus
2] sing.
plur.
4.
Pers.
-ba\m
1
[1,
[1,
2]
2]
-
[1,
2] -bat, -bant, [3, 4] -ebat,
-
,
,
-
-
Sing.
Plur.
Sing.
Plur.
voca
voca
vide
vide
voca.
voca
vide
vide vide
-ba\mus
5.
Pers. 2
-ba\tis
6.
Pers. 3
voca.
voca
vide
3 -ba\t
-ba\nt
7.
Pers.
due—
due
audi
audi
audi
audi
audi
[3,4] 1
-eba\m
-ebd\mus -eba\tis
2 -eba\s
-eba\nt
3 -eba\t
1
8.
Pers. 2
df(c_
due
9.
Pers. 3
due_
due
10.
Praeteritum verb! esse: singularis: pers. pluralis: pers.
1
.2 pr
er
.
1
;
,
,
2 -ba.\s
1
-ebant;
-
[3, 4]
,
,
[3, 4]
audi
,3
eram, 2 er
3 pr
er
;
•
Passlvum 11.
Vocd\batur,
vi'de\batur,
duc\ebatur, audi\ebatur
tempos
passlvl est.
passlvum [1,2] sing. 1
-ba\r
12.
_
-ba\mur
2 -bd\ris
-ba\mini
3 -ba\tur
-ba\ntur
[3,4]
Praeteritum passlvl: persona -ebantur; persona secunda:
plur.
;
13.
Pers.
1
tertia: [1, 2] -batur. -bantur, [3, 4] -ebatur.
[1, 2]
persona prima:
[1,
,
[3, 4]
_
2]
-
^
Sing.
Plur.
Sing.
Plur.
voca.
vnea
vide
vide
-eba\mur
14.
Pers. 2
voca
voca
vide
vide
2 -ebd\ris -eba\minl
15.
Pers. 3
voca
vnea
vide
vide
3 -eba\tur -eba\ntur
16.
Pers.
due
audi.
audi
17.
Pers. 2
due
audi
audi
18.
Pers. 3
duc_ duc_ duc_
due
audi
audi
1
-eba\r
1
72
-
[3- 4]
-
11-12
EXERCITIA
CAP.
1-4
CAPITVLVM VICESIMVM
Cap.
Lectio prima (versus 1-46)
Lectio I
Exercitium 1.
Medus miser er
,
dominum time
quia
ac procul ab arnica
In Graecia
Medus beatus er
,
quia
cum arnica sua habita
nec
dominum time 3.
4.
In Italia
Medus
Lydia miserl er
et
nec in eadem urbe habita
In Graecia
Medus nec
habita
quia
,
time
et Lydia beat! er
,
quia in eadem
aut dormi
nec magistro
5.
Cras discipuli tarn male computa
Ergo discipuli rursus a magistro reprehend verbera
aut alio
quam
ac scrlb
infans qul ambulare
[= loqul] potest
hodie.
nondum
dlcitur.
potest in
non minus
quam
est
enim
cibus.
6.
Non omnes
7.
Multi Infantes non a matribus
;
ita
parvulus Infans cibum
8.
Nutrix
Infantem
vlvit.
matres Infantes suds ipsae suls,
[= femina]
est
aluntur.
quae non suurn, sed facere potest.
novum infantem
Aemilia
mulier
habebunt.
parvulus postulare
somnus vaglre ...
3.
Num Infans in magno lecto dormit?
4.
Quomodo parvulus Infans cibum postulat?
5.
Quid
6.
Quo
turn facit mater?
...
...
...
...
cibo alitur Infans parvulus?
8.
Quid est nutrix? Cur tot Infantes Romani
9.
Iuliane parvula Infans est?
13.
mox
nutrix
Estne Quintus Infans?
12.
gradus
necessarius
alit.
2.
11.
cunae
lac
volunt.
sed a
Infans prima verba discit antequam prlmos
Exercitium 4 Quid est Infans? 1.
alienus
Infans
Parvulus Infans non pane, sed
10.
-ent
-etur -entur
farl
magna voce
Infans qul cibo
5.
7.
-buntur
carere
iacet.
[= parvus] Infans multas horas dormit;
Iulius et
-bunt
ac
[= poscit],
9.
[1,2] -bit
alere
3.
4.
= die post hunc diem
eras
modo puni
nondum
Puer qul
InfantI
-bunt
-et
Exercitium 3 2. 10.
erunt
-bit
[3,4]
nec verba magistrl audi
6.
1.
erit
-bitur
Cras discipuli pigrl rursus in ludo pugna ,
-bant
domd
modo puni
pare
erant
-bat
dominum Romanum time_
,
4.
erat
dominum Medi
Exercitium 2 1. Cras Marcus rursus in ludo pugna nec magistro pare aut dormi nec verba magistrl audi 2. Cras Marcus tarn male computa ac scrlb quam hodie. aut 3. Ergo Marcus rursus a magistro reprehend ac verbera alio
XX
1
In Italia
sua habita 2.
XX
...
...
a nutiicibus aluntur?
...
...
Cur vacuae sunt cunae Aemiliae? Quando Aemilia rursus Infantem habebit? Quot llberl turn erunt Iulio et Aemiliae? Quae verba infans prlmum dlcere solet? ...
...
...
...
73
XX
CAP.
Lectio
II
EXERCITIA
5-7
Lectio secunda (versus 47-102)
Exercitium 5 et arma ger Marcus miles er hostem non time pugna
ero
enmus
1.
Post decern annos
eris
eritis
2.
Turn Marcus
3.
Marcus cum magno
erit
erunt
4.
[1.2]
fortiter
exercitu in Italiam reveni
-bimus
pugna
-bis
-bitis
exercitu in Italiam reveni
-bit
-bunt 5.
Marcus: “At tu ger
[3, 4]
-am
-emus
-es
-etis
-et
-ent
,
fugi 6.
et
Marcus fortiter
-bimur
7.
-beris -biminl
-bitur -buntur
-emur
-eris
-eminl
-etur
-entur
miles fortis er
pugna
,
Sexte.
,
nam hostem
et frater
ger
,
meus
fortiter
11.
,
bona
hostem non time
;
,
atque ab eo fugi
et
!”
ad matres vestras reveni
.” et in portum veh Mede! Dominus nos serva ?” et in portum veh Medus: “Egone quoque a domino tuo serva Mede, et mecum in portum Lydia: “Certe tu quoque serva
Lydia: “Noll timere,
,
”
Nautae quoque serva
Nautae: “Nos a Neptuno serva
“Non a Neptuno, portum veh
Lydia: et in
;
ab
illo
deb in portum
”
veh 13.
bona arma
cum magno exercitu in Italiam reveni Sexte et Tite! Etiam Marcus: “At vos numquam mllites fortes er nam hostem non fortiter pugna si bona arma ger
veh 12.
si
atque ab eo
ut avunculus noster;
mllites er
pugna
,
10.
Etiam
time
;
time 9.
fortiter
cum magno
!”
ad matrem tuam reveni
nec ab eo fugi 8.
[3, 4]
-ar
,
;
”
numquam
fortiter
nec ab eo fugi
exercitu in Italiam reveni
Marcus: “Ego
arma
hostem non time
ut avunculus eorum: et arma ger et Quintus mllites er nec ab eo fugi hostem non time pugna
cum magno
[L2] -bor
non
bona arma ger
ut avunculus meus;
Marcus: “Ego miles er
-bo
,
ut avunculus eius.
nec ab eo fugi
,
sed a
Domino
nostro serva
nautae,
”
Exercitium 6 adversus
1
.
Iulius et
Aemilia iam non de rebus praeteritls
rebus
colloqul
colloquium
2.
Iulius: “
curare
3.
Aemilia: “Sed
quam
debere
[= certe]
tuam Iuliam
fllios.”
amo quam
“Ego neminem
4.
Iulius:
futurus
5.
Aemilia: “Fllios saepe laudas, Iuliam
magis
6.
Aemilia, quae ablre vult,
manere
7.
Iulius: “
noli
8.
Aemilia a lulib non abit neque
pergere profecto
flliam
meam.”
laudas.”
gradum
ostium
fecit.
ablre, Aemilia!”
atque
cum
cum
eo colloqul desinit: apud marltum
eo colloqul inter dubs.
[< colloqul] est
9.
10.
Aemilia: “Mater Infantem
11.
Nemo
suum
alere
:
id est matris
raro
sermo
sed de
parvulam flliam amabo.” [= parvam flliam] minus amas
filiola
officium
,
.
Infantem melius
potest
quam
Exercitium 7 Estne sermo parentuin de tempore praeterito? 1. 2. Cur parentes iam de rebus futurls colloquuntur?
mater.
...
3.
Flliumne an flliam vult Aemilia?
4.
Cur Aemilia gradum adversus ostium
5.
Disceditne Aemilia?
...
74
...
facit?
...
...
”
EXERCITIA
6. 7.
8. 9.
10. 11.
CAP.
8-10
Num Infans Aemiliae a nutrlce aletur?
XX
...
Cur Aemilia ipsa Infantem suum curare vult? Quid Aemilia officium matris esse dlcit? In quo cubiculo novus Infans nocte dormiet? Cur Iulius in eodem cubiculo dormlre non vult? Quid Iulius officium patris esse dlcit? ...
...
...
...
...
Lectio tertia (versus 103-164)
Lectio III
Exercitium 8 1.
2.
Iulius et
Aemilia in via ante tabernam consistunt, quia
Tabernarius rosas et
9.
lllia
aliosque fibres
ils
ostendit et
flores
“Quos
emere
velle
fibres
?” inquit.
“Non
rosas, sed lllia
3.
Iulius:
Tabernarius: “Cur vos rosas
5.
Iulius:
6.
Aemilia: “Sed hae rosae pulchriores sunt. Ego rosas
“Nos rosas tuas emere
8
non
,
10.
Tabernarius: “Manete!
11.
Homines qul fibres emere fibres
noli
lllia
,
lilia
ego nec rosas nec
lllia
emere
me
“
nolumus non vis non vultis non vult nolunt
nolo
quia in horto nostro multae
dlcit ‘se rosas
Iulius, qul nullos fibres
Aemilia
volunt
’
Aemilia
Iulius: “SI tu lllia
vultis
vult nolle
?”
non
sunt rosae.”
7.
volumus
vis
”
4.
”
volo
emere
a taberna abit.
eumque
relinquere” inquit
sequitur.
ablre!”
emere
ad tabernam adeunt, qul a taberna abeunt.
Exercitium 9 1.
Aemilia, quae exlre vult, Syrae in ostio
cum
2.
Syra
3.
Iulius et
Iulia ex horto venit.
Aemilia
eras
parentum
[= tacent] Iulia ;
animadvertit et “Cur 4.
advehere
siletis?” inquit.
dlligere
Romam ibit et mox
Iulius
[= ad
[- redlbitj.
Parentes llberos subs
6. 7.
Sermo Infantium Iuliam non Qul per imbrem ambulat
8.
Nautae merces ex
silentium silere
fit.
umidus
Exercitium 10 Cui Aemilia in ostio occurrit?
2. 3.
Estne caelum serenum?
4.
Quo
5.
Solusne Iulius in atrium
et Iulia
turn
it
...
ex horto exeunt?
Iulius?
...
...
...
it?
...
6.
In atrione colloquuntur coniuges?
7.
Quid
8.
Quis silentium eorum animadvertit?
silentes aspiciunt?
...
...
...
10.
Quid Aemilia Iuliae interrogantl respondet? Cur miserl sunt llberl nautarum?
11.
Quando
12.
Quam saepe Iulius Roma ad vlllam revertetur?
13.
Cur
14.
Utrum
9.
domum revert!
terrls alienls in Italiam
Cur Syra
domum suam]
occurrere [- amant].
5.
1.
decere
...
...
Iulius a villa proficlscetur?
Iulia patre sub carere Iulia vult, fratrem
...
non an sororem? vult?
..
...
...
75
nolite
t
.
.
.
.
XX / XXI
CAP.
grammatica
Lectio
EXERCITIA grammatica
Lectio
11
/ 1
(versus 165-207)
Exercitium 11 Actlvum tempus praesens
1.
tempus praeteritum tempus futurum
2.
Voca\t, vide\t, duc\it, audi\t
3.
Voca\bit, vide\bit, duc\et, audi\et est
4.
Futurum: persona secunda:
futurum act. [1, 2]
[3, 4]
1
plur.
-b\d
-b\imus
-e|s
3
pass.
2
Cap.
[2]
vide
audi
Pers. 2
due
audi
audi
Pers. 3
due
due due
audi
audi
Futurum
verb! esse: singularis: pers.
.
pluralis: pers.
-b\imur -b\imini
-e\
mur
1
er
2 er
ero, 2 er ,
.
,
3 er_
3 er
12.
Voca\bitur, vide\bitur, duc\etur, audi\etur est
13.
Futurum
passlvi: persona
persona secunda:
-ejntur
persona prima:
-averunt
,
1
Passlvum
-e\ mini
XXI
-iverunt
vide
vide
[1,
[1,
2]
tempus
.
tertia: [1, 2] -bilur, -buntur, [3, 4] -etur, -
-
,
[3, 4]
,
-
passlvi. -
entur
;
;
,
[3, 4]
2]
Sing.
Plur.
Sing.
Plur.
14.
Pers.
1
voca
voca
vide
vide.
15.
Pers. 2
voca
voca
vide.
vide.
16.
Pers. 3
voca
voca
vide
vide.
17.
Pers.
1
due
audi.
Pers. 2
due
due due
audi
18.
audi
audi.
19.
Pers. 3
due
due
audi
audi.
CAPITVLVM VNVM ET VICESIMVM Lectio
prima
(versus 1-26)
1
eum bis verber
1.
Tergum Marco
2.
Oculi puellae rubri sunt: puella lacrim
3.
Oculi puellarum rubri sunt: puellae lacrim
4.
Sextus umidus
5.
6.
8. 9.
magister
est,
;
bracchium eius ten Pueri umidi sunt, quod per imbrem ambul
humi 7.
dolet:
quod per imbrem ambul Titus Sextus sordidus est, quod humi iac ten
[4] -ire
-ivit
vide
vide
audi
11.
-uerunt
vide
due
-erunt
-uit
voca
voca
10
-ere
Plur.
voca
due
-are
-avit
Sing.
voca
Exercitium
[1]
Plur.
1
9.
persona prlma:
,
Sing.
Pers.
Lectio 1
-it
;
Pers. 3
-e\nt
3 -e\tur
[3, 4]
;
7.
plur.
-e\ ris
1
,
[3, 4]
ent persona
8.
3 -b\itur -b\untur
2
,
,
-
-
-e\mus
-e\
[3, 4] 1 -a\r
,
-
-b\unt
sing.
-b\eris
Pers.
-
voca
-e\ tis
2] 1 -b\or
2]
tertia: [1, 2] -bit, -bunt, [3, 4] -et,
-
[1, 2]
.est.
Pers. 2
3 -b\it
-a\m
est.
6.
-b\itis
1
5.
.
tempus tempus
voca
2 -b\is
2
[1,
[1,
sing.
tempus
Vocd\bat, vide\bat, duc\ebat, audi\ebat
alter
,
et
Marcus eum
alter crura. ,
et sordid!,
quod
iac
iam non dormit: ancilla earn excit Neque pueri iam dormiunt: servi eos excit Puella fessa non est, nam bene dorm Puella
10.
Item pueri bene dorm
11.
Iulia,
neque
quae pueros iam voc
aud
76
fessi sunt.
iterum eos vocat, nec enim pueri earn
.
EXERCITIA
1
2.
CAP. XXI
2-4
Puerl, qui Iiiliam
iam voc
,
iterum earn vocant, nec enim Iulia
eos aud 13.
Syra
litteras nescit:
nemo
earn litteras doc
Exercitium 2
= FIlius a patre voca tus est = Fllia a patre voca ta est Pater filios vocavit = Filii a patre voca ti sunt Pater Alias vocavit = Flliae a patre voca tae sunt Ventus mare turbavit = Mare vento turba tum est Vent! maria turbaverunt = Maria ventis turba ta sunt Filius a patre vocatus est nec eum audivit = Pater filium vocavit
Exempla:
Pater filium vocavit
.
Pater flliam vocavit
.
.
.
[1]
-arl
-atus
-atum -at!
.
1.
2. 3.
4. 5.
6.
Servus puerum excitavit =
Marcus Iuliam
=
pulsavit
-itus
...
Domina ancillas vocavit = Dominus servos interrogavit = Medus Davum accusavit = Medus vocem domini non audivit =
-itum
...
-Iti
...
-Itae
...
=
Magister
litteras Sextl laudavit
-!ta
...
Magister discipulum pigrum punivit =
...
...
12.
Romani oppidum hostium expugnaverunt = Hostes castra Rbmana oppugnaverunt = Verba Iulii Aemiliam delectaverunt = Fulgur caelum illustravit =
13.
Puerl Iuliam vocaverunt nec ab ea auditl sunt
14.
Puerl a Iulia vocati sunt nec earn
11.
...
...
...
...
= audlverunt =
...
...
Exercitium 3 1. Hodie mane Marcus non sordidus, sed 2.
Vestlmenta eius tarn
3.
Nunc
4.
Non modo vestis Marcl, sunt,
5.
6. 7.
erant
vero
sed etiam facies et
Marcus enim
revertitur?
...
Marcum cognoscere?
...
...
...
...
...
12.
Ubi puerl pugnaverunt? Cur tarn sordidus est Marcus? Quis Marcum huml iacentem tenuit? Quem Marcus vocavit? A quo Sextus oppugnatus est?
13.
Quos vocavit Sextus?
14.
A quibus vox Sextl audita est?
9.
10. 11.
ferre
hum!
humus sed
est.
mundus vestis
Cur vestis eius umida est? Quid de naso Marcl fluit? Quis nasum eius pulsavit? Nonne Sextus a Marco pulsatus est? Quis est maximus ex tribus discipulls?
8.
sordida
genu
imbrem umida est. Pater filium suum sordidum non statim Via quae ad vlllam [- ducit] non lata,
3.
7.
cognoscere
manus et
[= terra] propter
Estne facile
5.
angustus
candidus
iacuit.
2.
6.
[= purus] erat.
quam nix nova.
eius sordida est.
Exercitium 4 1. Unde Marcus
4.
est
-lta
...
7.
10.
-ata [4]
.
8. 9.
sunt
-atae
.
nec ab eo aud itus est
est
-ata
...
...
...
...
...
...
...
.
.
77
sunt
.
.
.
.
EXERCITIA
CAP. XXI
5-7
Lectio secunda (versus 27-78)
Lectio II
Exercitium 5 cornu cornua genu genua
1.
In fronte bovis non
2.
Bos duo corn
-u
ua
3.
-us
uum
4.
-u
ibus
5.
6.
.
sunt.
est
bovis poculum efficl Ex corn Homines barbari e magnls corn
Gen Gen
9.
Marcus gen
10.
sed duo corn.
corn
in fronte gerit.
animal duorum corn rarissimum Animal unlus corn Bos
8.
7.
unum
est.
potest.
bibunt.
est pars cruris.
Marcl sordida sunt: in gen. lavat,
prlmum gen
sordidorum
Color gen
.
eius sunt sordes.
dextrum, turn gen
.
sinistrum.
est ater.
Exercitium 6 -I
-imus
1.
Aemilia: “Voca pueros, Syra!” Iulia: “Ego eos iam vocav_
-istl
-istis
2.
Aemilia: “Tune pueros iam vocav
-it
-erunt 3.
Pueri veniunt, quia Iulia eos vocav
-us
sum
-I
sumus
4.
Iulia:
-a
es
-ae
estis
5.
Pueri: “Certe te audiv
sunt
6.
est
n /.
.
Iulia?
,
Ego
non audiv_
te
pueri? “Nonne vos me vocare audiv Cur nos vocav Aemilia: “Voca Iuliam, Syra!” Pueri: “Nos earn iam vocav ? Ego vos non audiv_ Aemilia: “Vosne earn iam vocav
8.
Iulia venit, quia pueri earn
9.
Pueri:
“Nonne
.
Iulia:
11
.
Sextus
12
.
Titus:
,
nec Iulia
vocav
tu nos vocare audiv.
“Certe vos audiv
10
.
”
Marcum pulsav_
.
,
Iulia?”
Cur me vocav. et ipse a Marco
et Tito pulsat.
,
neque
deinde a Sexto pulsat.
“Ego
et
Marcus Sextum pulsav_
,
,
nec nos deinde ab eo
”
pulsat 13.
Quintus: “Vosne Sextum pulsav
14.
Titus:
15.
Quintus: “Cur tu pulsat
16.
Puella plorat, quia a
17.
Mater filiam
18.
Filia respondet:
nec ab eo pulsat. »
“Ego solus pulsat
non,
non puero improbo pulsat.
,
Tite?”
“A quo pulsat “A puero improbo pulsat
interrogat:
19.
Puellae plorant, quia a pueris improbis pulsat.
20
.
Mater
21
.
“A quibus pulsat “A pueris improbis pulsat
filias interrogat:
Filiae respondent:
Exercitium 7 ain
i.
[=
Pater
sanguinem] in
facie
[= videt].
filii
_ Sextus Marcum pulsavit.
aid ais ait
2.
Non
aliquis
3.
Sextus, qui tarn
causa
4.
neque enim Marcus solus puerum validiorem conatur: “Sextus est puer maior Marcus se
conspicere
5.
cornu
6.
bos
sine
est
est
cruor
7.
excusare
8.
Itilius:
indignus
9.
In cubiculo suo
“Noli mihi plus
puram induit:
quam
bos, a
animal quod
Marcus tarn sordidus est quam lulius iam satis audivit de
interim
nec
,
vos audiv
ii
.
”
puerl te audiv
est;
potest. et validior.”
gerit in fronte.
puerorum. de
ilia
Marcus vestem sordidam Marcus vestimenta 78
duobus pueris pulsatus
pugna _ .
et
aliam vestem
.
CAP. XXI
EXERCITIA 8-9 10.
dum haec aguntur]
[-
Solum
11
atril
sordidum
mater
Aemilia:
13.
Iulius
14.
Aemilia: “Quid
15.
Aemilia:
‘porcum atrium
in solo conspicit.
mundo
?” Iulius:
“Porcum
sordes validus
in facie
filil
conspicit?
Num bos Marcum pulsavit?
...
vincere ...
Quo
7.
Quid
8.
Quis puero novam vestem dat?
11.
12.
pugna solum
6.
9.
”
tu?”
5.
10.
ponere porcus
intravisse
Cur Marcus solus Sextum vincere non potest? Qui Sextum hum! iacentem tenuerunt? Cur Iulius pugnam puerorum ‘indignam’ dicit?
3.
narrare
ambulavit!”
[= dicit]
intravisse’
“
Exercitium 8 Quid Iulius 1.
4.
mutare
intrat.
pedibus sordidis in
12.
2.
est;
“
Aemilia atrium
...
...
Iulius agit
Marcum
Marcus
ire iubet?
...
...
in cubiculo suo?
...
...
Quid Aemilia in solo conspicit? Quid turn ait Iulius? Cur Iulius filium suum ‘porcum’ Tune hac nocte bene dormivistl?
...
...
appellat?
...
...
Lectio tertia (versus 79-149)
Lectio 111
Exercitium 9
Davus
Exempla: Davus: “Fil ius/a
dormivit”
“Fllii/ae
dormiverunt
“Filius vocatus “FIlia “Filil
‘fili
‘fili os/as
”
‘filium
est
‘filiam
sunt
” ‘filios
“Filiae vocatae 1.
2.
Iulius:
“Marcus
3.
pugn Marco pulsata
Syra: “Iulia a
pugnavit”
pugnaverunt"
“ego pugnavi”
A ’
et
Syra dicit
I
“eae
pugnavisse’
‘earn
Iulius dicit
‘eos
a
‘Iuli
dicit
‘eum
dicit.
’
est.”
I
‘‘ea
“ii
’
esse
intr
hum! iacuerunt.” et hum! iac
pugnaverunt
“is
vocatos
‘Marc
in via
‘puer
vocatum vocatam
‘Alias vocatas
intravit.” Iulius
Iulius: “Pueri in via
dormivisse’
”
vocata vocati
A:
dicit
um/am
‘eas
Marco
‘se ’
puls 4.
Sextus: “Magistro parui.” Sextus dicit
5.
Sextus:
“A magistro laudatus sum.” Sextus ’
6.
A:
a magistro laud
‘
“is
totam noctem
‘Quint
nec
vigil
“ii
est”
bene dorm
sed a
Davo
vocati
sunt”
“eae vocatae
’
horam dorm
Marcus: “Ego bene dormivi, sed a Davo excitatus sum.” Marcus ‘
vocatus
“ea vocata
dicit.
Davus: “Quintus totam noctem vigilavit nec horam dormivit.” Davus dicit
7.
’
magistro par
‘
“ego vocatus/a sum” dicit
A dicit
’
excit ’
"A Syra excitata sum.”
Iulia dicit
‘eum vocatum
a Syra excit
‘
8.
Iulia.
9.
Aemilia: “Discipull a magistro laudati sunt.” Aemilia dicit ‘discipul
a
‘earn
vocatam
’
magistro laud 10.
Iulius:
“Marcus non laudatus, sed punitus
non
‘Marc 11.
laud
,
sed
est a magistro.” Iulius dicit
pun
a magistro.’
Aemilia: “Marcus pulchre scrlpsit.” Aemilia ‘Marc scrips
12.
‘eos vocatos
Iulius: litter
’
“Eae
pulchre
dicit.
litterae
non
a
non a Marco Marco script
scriptae sunt.” Iulius dicit ’
79
‘e
‘eas vocatas ‘se
vocatum/am
esse’
EXERCITIA
CAP. XXI
13.
10-12
puer “Marcus puer improbus fuit.” Iulius ‘Marc dlcit. improb fu Magister: “Epistula mea iam scrlpta et signata est.” Magister dlcit esse.’ iam script et sign ‘epistul su Iulius:
’
14.
Exercitium 10 [1]
numeraire numerav|isse
1.
pare|re
2.
[2]
scrips
“Iam
:
Magister,
postquam
paru|isse
Novies tantum
scrlb|ere
quod dlx
[3]
m decies, Marce!” Marcus, postquam m m m m m m m m m
Magister: “Scribe
tibi
par
decies
:
numer
litteras
m scrips
,
ego
:
litteras
”
m
scrips
“Non par numer
At tu prave numer
quod dlx
3.
Marcus: “Certe aud
audl|re
4.
Magister: “Vos numerate litteras, Tite et Sexte!
audlv|isse
:
“Litteras
-l
-imus
6.
Magister: “Prave
-istl
-istis
7.
Uterque puer
-it
-erunt
8.
Magister:
10.
numer
numer
mmmmm
:
IpsI
!
Non me
,
postquam
litteras
decern sunt.”
“Iam
tibi
”
par
puerl pigerriml! Qulnquies tantum
m
”
Titus: “At
qulnque
et
qulnque sunt decern: ergo decies
Titus et Sextus magistro par
nam
agitis?
m decies scrlbite!”
scribit. Titus:
“Non par
scrips 9.
” inquiunt, et
Titus et Sextus “Certe te aud
numer
fu|isse
Quid
...
!”
?”
aud 5.
es|se
puer pigerrime!
?”
scrigs|isse [4]
,
Nonne aud
,
quod
m
bis qulnquies
”
scrips
m
scrips
,
bis qulnquies sunt decies.
14.
quod novies tantum m scrips Marcus vero magistro non par et decies M scrips Sed tamen Marcus dlcit ‘se magistro par !’ magistrum prave numer putat, sed Titus et Sextus Magister discipulos verba sua non aud omnia aud Marce?” Iulius: “Hodiene probus discipulus fu
15.
Marcus: “Certe probus fu
16.
Iulius: “Id
11.
12.
13.
17.
,
,
at
,
Nos omnes probl
”
discipull fu
!” non credo! Vos omnes discipull improbl fu dlcit, sed Marcus Iulius ‘omnes discipulos improbos fu ceterl probl fu improbus 1 u ’
solus
,
aliquid
credere
Exercitium 11 Marcus in atrium 1. 2.
recitavit,
dubitare fallere
3.
inter
4.
Tabella verb Sextl
est,
mentlrl
5.
Non verum,
6.
Mater
nobis
7.
Marcus patrem suum
omnia
8.
Iulius: “Falsa
postquam
9.
Marcus: “Omnia quae
vobls
prlmum
nescio quid.” [=
parvam tabulam]
ostendit,
quam
esse’ dlcit.
multa
tabella
[= multas res] nos docuit;
Marcus parentibus ‘suam
falsum
vestem mutavit.
redit,
Marcus: “Magister
fllio
sed
Marcus enim tabellas mutavit est id quod Marcus dlcit: puer
sub
,
sunt
pugnam.
sed pater de verbis eius
[=
non potest. omnes res] quae
narravistl!”
narravl, pater et mater, vera sunt!”
Exercitium 12 Quo it Marcus postquam vestem mutavit? 1. 2. Quern Marcus in atrio salutat? 3. Cur Aemilia fllium suum laudat? 4. Num Marcus dlcit ‘se malum discipulum fuisse’? 5. Estne verum id quod dlcit Marcus? ...
...
...
...
80
...
.
EXERCITIA
6. 7.
8. 9.
CAP. XXI
13-14
Cur puerl magistrum recitantem non audiverunt? Cur tergum dolet Marco? Quomodo Marcus matrem fallit? Cuius est tabella quam Marcus ostendit?
...
...
...
...
10.
Quis
11.
Quid Marcus
12.
Num magister litteras Marcl laudavit?
eas litteras
13.
Quid Marcus
14.
Iuliusne
15.
Cur
Lectio
dicit
matri?
de
scripsit?
...
...
...
ceteris discipulls?
suo credit?
filio
Iulius
pulcherrimas
dlcit
...
...
Aemiliae interrogantl non respondet?
grammatica
...
(versus 150-206)
Lectio
grammatica
Exercitium 13 Exempla:
domi sedebat nec Medum exspectabat. Turn Medus ostium amicum salutavit et ab eo salutata est. Iulius adulescens saepe Aemiliam salutabat nec ab ea saluta batur Salutabat non tempus praesens, sed tempus est; salutavit quoque tempus est. Sedebat, exspectabat, salutabat, saluta batur non est praeteritum perfectum, Lydia
tristis
pulsavit et intravit. Lydia laeta
praeteritum perfectum et
imperfectum
.
1.
2.
sed 3.
Pulsavit, intravit, salutavit, salutata est
sed
non praeteritum imperfectum,
est.
Exercitium 14 Actlvum 1.
Inflnltlvus: praesens: voca\re, perfectum:
perfectum:
isse;
|isse;
praesens: pare\re,
praesens: scribjere, perfectum:
isse;
act.
|
|
praesens: audi\re, perfectum:
perfectum
isse.
~ isse
Inf.
|
2.
Personae perfectl: singularis: pers. pers.
1
~ .
>
2
~
,
3
1
~i,
2
-
3
;
pluralis:
~
pdru\isse
Sing.
Plur.
pdru pdru pdru audiv
2
3
3.
Pers.
1
vocav
Pers. 2
vocav
vocav
5.
Pers. 3
vocav
vocav
pdru pdru pdru
6.
Pers.
scrips
scrips
audiv
_
7.
Pers. 2
scrips
8.
Pers. 3
scrips
_
scrips
audiv
audiv
scrips
audiv
audiv
[3] scrips\isse
— — —
audiv\isse
[4]
ind. 1
—
Passlvum
um
perfectum:
.
um esse; praesens:
esse.
Sing.
Plur.
Sing.
Plur.
vocatus
voc.at
auditus
audit.
sing.
plur.
~f -isti
-imus ~ istis
-it
~ erunt
pass.
-um/amids/as/a
Inf.
Inflnltlvus: praesens: voca\ri, perfectum: audi\ri,
vocav\isse
[2]
Plur.
4.
9.
[1]
Sing.
vocav
1
,
~
[1]
vocat\um esse
[4]
audit\um esse
ind.
sing.
plur.
10.
Pers.l
11.
Pers. 2
voc.at
voc.at
audit
audit
1
sum
12.
Pers.3
vocdt
vocdt
audit
audit.
2
es
estis
3
est
sunt
13.
Participium perfectl: nom.
aud
.
neutr. voc
sing.: .
masc. voc
,
and
aud
~us/a ~t/ae
,
,
fern. voc.
sumus
participium perfectl
81
esse
[1]
vocat\us -a
[4]
audit\us -a
-um -um
EXERCITIA
CAP. XXII
Cap. XXII
CAPITVLVM ALTERVM ET VICESIMVM
Lectio I
Lectio
-eus -ea
-eum
prima
(versus 1-55)
Exercitium 1 1. Anulus ex auto factus = anulus aur 2. Baculum e ligno factum = baculum 3. Catena ex ferro facta = catena ferr 4. Nummi ex auro fact! = nummi aur 5. Stilus ferreus = stilus 6. 7.
1-3
lign
Poculum aureum - poculum Fores ligneae = fores
Exercitium 2 admittere
1.
Magna ianua
e
duabus
quae in
vertuntur.
antea
aurum
2.
cardo
3.
Sub foribus
est
[= ostiarius] dlcitur servus qul
homines advenientes
cum
cane suo villam domini
4.
Ianitor
custodire
5.
Canis, qul prope tarn
extra
6.
non modo
faber
7.
constat e multls anulis ferrets qui
constare
Anulus Lydiae non ex Anulus aureus magni
8. 9.
heus
10.
Ianua e
ianitor
1 1
inter se
12.
Servus qut epistulas fert Tabellarius clamat: "
Tabellarius: “
[= ut]
baculum
15.
Hostes non sunt
16.
Vulcanus
est
[=
vallum, sed
vallum.
deus
Exercitium 3 Ex quibus partibus constat ianua vtllae? 1. 2. Quid scrlptum est in limine? 3. Quis dlcitur servus qul ianuam custodit? 4. Quid facit is qui villam intrare vult? 5. Ubi sedet ianitor? 6. Cur canis ianitoris catena vincitur? Ex qua materia catena facta est? 7. ...
rogitare slcut
...
...
tabellarius
...
tandem
...
vincire
...
8.
Num anulus Lydiae ex ferro lactus est?
9.
Utrum
durius
est,
Quis dlcitur vir qui
11.
Cur
12.
Quomodo
13.
14. 15. 16.
‘tabellarii’
...
lignumne an ferrum?
10.
res ferreas efficit?
...
...
dicuntur servi qui epistulas ferunt?
ianitor e
somno
excitatur?
...
Cur tabellarius non statim ianitori respondet? Quid liuic tabellario nomen est? Unde Tlepolemus se venire dicit? Quid Iulius post meridiem agere solet? ...
...
...
82
multa interrogat].
[= deinde] respondebo.
...
(num) quis
Iulii.
aperls?
ianitor!
admitte me!
postea
quin
est.
appellatur.
ianitor surgit et tabellarium
13. 14.
pretium
factus
[= aliquis] hie est?”
limen
prius
coniunguntur.
est.
facta est
Num
intra
lupus, catena
canes, sed etiam ianitores vinciebantur.
ferro, sed ex
ferox
.
quam
est
foris
lignum
in
atrium
catena
...
...
»
EXERCITIA 4-6
CAP. XXII
Exercitium 4 1. Post meridiem Iulius ambula Ire it. 2. Postquam ambulavit, lava 3. Vesper! homines dorml eunt. 4.
Mane
5.
Medus
amici ad vlllam veniunt
solet.
-turn -tu
dominum saluta
8.
Graeciam eunt habita Hostes castra oppugna veniunt. Tabellarius non mittitur pecuniam postula Facile est vocem magistrl audlre = Vox magistrl
9.
Difficile est
10. 6. 7.
Quae
et Lydia in
est
nomina barbara
dlcere
dea pulcherrima? Id
est facilis audl
= Nomina barbara
difficile sc'
difficilia
sunt die
est.
Lectio secunda (versus 56-121)
Lectio II
Exercitium 5 solet, hodie abest. 1. Medus, qul res Marcl fer 2. Itaque Marcus ad ludum ambulans res suas ipse fer 3. Titus et Sextus semper res suas ipsl fer 4. Titus: “Cur tu ipse res tuas fer hodie, Marce?” 10. 5. Marcus: “Ipse res meas fer quia Medus abest; sed cur vos semper
ferre
,
?”
res vestras ipsl fer 6.
Titus:
“Nos
fero
ferimus
fers
fertis
fert
ferunt
fer!
ferte!
ferri
quia in ipso oppido Tusculo
res nostras ipsl fer
fertur
feruntur
habitamus, non procul ab oppido.” 7.
Marcus: “Venlte
mecum
8.
Sextus: “Res tuas fer
9.
Tabula, quae a
ac res
meas
!”
fer
nolumus. Ipse res tuas
Medo
fer
solet,
hodie a Marco
Marce!” fer
Epistulae a tabellarils fer
accedere arbitrari
Exercitium 6 1.
cavere
stantem videt, dentes ostendit
Canis, qul tabellarium
cedere
ac
:
“Rrrr...”
2.
Canis tabellarium
3.
Ianitor
4.
Tabellarius
eum
“
de cane feroci
5.
non intrat, sed “Noll canem tuum
6.
In solo intra Ilmen est
7.
Tabellarius propius ad
:
!
foras
te
mordebit.” forls
in limine !”
fremere inquit.
canem
imago
[= adlre] audet;
iste
neque imago
monere
eum
Canis catenam
et
vestem
mordere
tabellaril dentibus
novum, quod Tlepolemus
9.
Canis
canis ferocis.
canis neque canis verus 8.
derldere
vult, sed catena
nuper
[- paulo ante] emit, a
pallium
cane feroci 10.
Tabellarius ex ostio
11.
Homo territus nec
12.
Canis
13.
Ianitor
eum
loco se
non
potest, quia canis
pellere
eum tenet.
prehendere
nec
audet. procedere
movere non
virum territum
:
14.
Tlepolemus intrare conatur, sed canis Iratus
15.
“Vinci
[= ilium
recedere
“Hahahae! Quin intras?”
removere
eum ex ostio
tuum] canem!” inquit
resistere
tabellarius toto retinere
corpore 16.
Ianitor: “Noll
17.
Ianitor
18.
Tlepolemus:
[= putare]
catenam prehendit “
et
canem
me intrare!
rumpere
me canem solvisse!”
scindere
a Tlepolemo
Noli
me
in
imbrem
pellere!
„
sinere solvere terrere
tremere
83
;
:
CAR XXII
EXERCITIA 7-10
Exercitium 7 Cur tabellarius in limine resistit? 1. 2. Quae imago in solo intra Ilmen videtur? 3. Quae verba Infra imaginem scrlpta sunt? ...
Num Tlepolemus imagine canis terretur?
4.
7.
Quomodo canis eum foras pellit?
...
...
...
...
Cur tremit Tlepolemus? Cur tabellarius ianitorl pallium suum Quid tabellarius secum fert?
9.
...
10.
ostendit?
...
...
1.
Quis epistulam in atrium ad Iulium
12.
grammatica
...
8.
6.
Lectio
...
Quid agit canis cum Tlepolemus ad eum accedit? Cur canis excurrens catena non retinetur? Cur tabellarius non audet loco se movere?
5.
1
...
Lectio
grammatica
fert?
...
(versus 122-135)
Exercitium 8 Exempla: Dominus cotidie ambuld tum
Vox suplnum suplnum i
II
=
1.
l
2.
11
um
3.
=u
4.
-atis
n
pauca
[-]
(1)
perfect! [~]
et
-re, -o, -isse,
litterae vel syllabae
-i, -isti,
-us, -a,
-um,
cet.
tria:
thema praesentis scrlb-,
venire, mittere, cet.
alia ponitur.
(terminationes quae vocantur), ut
Verbl themata sunt thema praesentis
est.
,
Exercitium 9 Themata verb! Thema dlcitur prior verbl pars ad quam adduntur variae
terminatio -onis f
thema
tabellarii difficilis audltu est.
est. Audit|u quoque Ambulat|um desinit, alterum in = Suplnum alterum in = Suplnum in =um desinens ponitur apud verba Alterum suplnum, quod in =u desinit, apud adiectlva difficilis et
thema
it.
(= Inflnitivus praesentis actlvl sine
-re, -ere),
ut amd-, mone-,
audi-
perfect! (= Inflnitivus perfectl actlvl sine -isse), ut amav-,
(2)
thema
(3)
thema supini
monu-,
scrips-,
audiv-;
thema supini
[=]
(=
suplnum
sine
-um
slve participium perfectl sine -us -a -um),
ut amat-, monit-, script-, audit-. inflnitivus:
praes. act.:
1.
perf. act.: ~isse perf. pass.:
Infinltlvl: vocd\re, vocav\isse,
thema
vocav-
-rd-ere 2.
=um esse
perfectl:
-,
thema -,
thema
dict\um
thema esse
supini:
Exercitium 10 Infinltlvl (adde 1
.
aperire,
2.
claudere,
3.
emere.
4.
pellere,
5.
posse.
6.
rumpere,
themata perfectl
_
et supini):
um esse um esse um esse um esse
isse,
isse. isse. isse,
isse
_
um
isse.
84
praesentis:
-,
-.
praesentis:
-,
thema
-.
punit\um
thema
thema
supini:
esse:
supini:
Infinltlvl: puni\re, piiniv\isse,
thema perfectl:
est,
:
-,
Infinltlvl: dic\ere, dix\isse,
perfectl: 4.
vocdt\um esse vocd- thema
vocat-
Infinltlvl: terre\re, terru\isse, territ\um esse:
thema 3.
,
esse
thema -.
praesentis:
-,
EXERCITIA
7.
scindere,
8.
solvere,
9.
vincire,
10.
CAP. XXII
1-3
um pssp. um esse um esse
isse. isse,
isse,
venire.
isse
CAPITVLVM VICESIMVM TERTIVM Lectio
prtma
Exercitium
Cap. XXIII
(versus 1-40)
Lectio I
1
Muta tempus praesens
Exemplum: Ianitor ostium [claudit] clausit = Ostium [clauditur] clausum est a ianitore. = Epistula a magistro [scrlbitur] Magister epistulam [scribit] 1. in perfection
[...]
dic|ere, dlx|isse,
.
dict|um esse fer|re, tul|isse,
lat|um esse
est.
2.
XXIII
/
Magister tabellarium ad Iulium
= Tabellarius ad Iulium
[mittit]
leg|ere, leg|isse,
est a magistro.
[mittitur] 3.
Tabellarius epistulam ad Iulium
4.
Canis ianitoris pallium
lect|um esse
= Epistula ad Iulium
[fert]
mitt|ere, mls|isse,
miss|um esse
est a tabellario.
[fertur]
cane ianitoris [scinditur]
signum [rumpit]
5.
Iulius
Iulius litteras [legit]
7.
Iulius
8.
Aemilia epistulam [sumit]
9.
Culter medic!
=
nullum verbum
tabellaril a
rump|ere, rupjisse,
rupt|um esse
est.
= Signum
6.
[dicitur]
= Pallium
tabellaril [scindit]
a Iulio [rumpitur]
est.
Litterae a Iulio [leguntur]
= Nullum verbum
[dicit]
scrib|ere, scrlps|isse,
sunt.
a Iulio
scrlpt|um esse scind|ere, scid|isse,
sciss|um esse
est.
[sumitur]
= Epistula ab Aemilia
sum|ere, sumps|isse,
sumpt|um
est.
puerum
[terretur]
= Puer
[terret]
cultro medic!
esse
terre|re, terru|isse,
territ|um esse
est.
Exercitium 2 1.
“Tabellarius Tusculo venit; ecce epistula
“Quid
2.
Iulius:
3.
Iulius ianitor!
hoc est? Quis imperat: “Recede
ianitorem
5.
Signum non ruptum, sed
6.
“Certe magister postulat pecuniam
Aemilia epistulam
epistulam ad
9.
Diodorus
scit?
scribit
quam
‘Marcum male
Iulio legente,
11.
Iam Marcus vultum Marcus
[= et
num-
salutem dicere
signum
[:
tremit
[= propter]
...
Iulius scit litteras a
Quid est signum magistri? Cur Iulius litteras magistri
Diodoro missas esse?
...
legere
non vult?
...
85
tradere
umquam
habet].
...
Quomodo
pallere
pallidus
neque
Marci colorem mutat.
gerit et
-nam ob
dicit.”
recitare
[= facies]
Exercitium 3 Quid ianitor Iulio tradit? 1. 2. Quid dicit ianitor?
5.
inquit Iulius, sed
recte respondere.’
10.
fortasse
integer ”
ei
magister aliquid scripsit de Marco?”
Epistula sic incipit: “Diodorus Iulio
dlmittere
illinc
putat.
Aemilia: “Quis
4.
me misit?
ad canem tuum!” His verbis
hinc
alias res
7.
conti nere
debere
est.
8.
3.
Tusculo] ad te
magistri cognoscit.
Iulius
12.
[:
[= a se mittit].
4.
quam]
quam
epistulamque domino suo
tulit” inquit ianitor
...
timorem.
vultus
EXERCITIA 4-6
CAP. XXIII
7.
Quid Iulius magistro debet? Quid Aemilia magistrum scripsisse
8.
Quomodo
9.
Quid magister de Marco
6.
Iulius epistulam aperit? scripsit?
arbitratur?
...
...
...
11.
Quo die epistula scripta est? De qua re hie dies magistrum monuit?
12.
Cur Marcus patrem
10.
Lectio II
...
...
aspiciens pallet?
...
...
Lectio secunda (versus 41-83)
Exercitium 4 Exempla: respondet = Puer rubet neque respondet.
non — neque
Puer rubet
/
...non
- neque ullus numquam — neque
Puer rubet
/
...nullum
nullus
verbum respondet = Puer rubet neque
iillum
verbum
respondet.
umquam
Puer ridet 1.
/
...numquam plorat = Puer
Puella plorat
/
...non ridet
2.
Aemilia Iulium
3.
Medus
/
=
ridet
neque
umquam
Puella plorat
...nullum alium
plorat.
ridet.
virum amat = Aemilia Iulium
alium virum amat. ex Italia proficlscitur
/
...numquam revertetur = Medus ex
4.
5.
6.
pecuniam /...nulla ornamenta habet = Syra nullam pecuniam ornamenta habet. dormire potest. Puer vigilat / ...dormire non potest = Puer vigilat = Mater relinquit ...numquam eum bene curat Mater Infantem suum /
Syra ntillam
eum
Infantem suum bene curat
avertere
Exercitium 5 1. Marcus
[- epistula] magistri
rem
factum
2.
Epistula magistri totam
fateri
3.
Iam
Inscribere
4.
Puer piger atque improbus nullam
Iulius
5.
Marcus vultum
litterae
6.
Nomen
merere
7.
negare
8.
perdere
9.
dixisse.
meret. .
est in parte tabulae
sed omnia Iam Marcus nihil Marcus ipse suum indignum esse Iam Marcus non ob timorem pallet, sed ,
10. 10.
Marcum fact!
planus
11.
Iulius
12.
mercedem suam Magna tempestas
rubere
laudatur.
Marcum falsum
a patre
‘Sexti’
plane
pudor
non
intellegit.
ob
sui
non
Diodoro mercedem et
naves
et
vult, quia
merces
[
Exercitium 6
solvere
quam
1.
Estne tota epistula de pecunia
2.
Cur Aemilia magistrum mercedem merere
putat?
3.
Num magister Marcum litteris suls laudat?
...
4.
Cur Marcus laudem non meret?
5.
Qualis discipulus laudem meret?
6.
Quid
7.
Quomodo
8.
Num
superior
9.
relinquit.
facit.
intellegit
laus
pudere
Italia
revertetur.
proficiscitur
Iulius dicit de
Marco?
Iulius debet?
...
...
...
pater intellegit tabulam Sexti esse?
Marcus hoc negat?
Quid Marcus fatetur? Cur mater nescit pueros
...
...
in via pugnavisse?
86
...
...
...
...
is
male docet nec
servare] potest.
i
CAP. XXIII
EXERCITIA 7-9
1 1.
12.
Quid pater Sexti putabit? Cur Marcus iam rubet?
...
...
Lectio tertia (versus 84-155)
Lectio III
Exercitium 7 1. Iulius baculum sumens “O Marce!”
inquit,
“iam
sum
te verberat
[= verberabo]!” 2.
Iulius dicit ‘se
3.
Marcus: “Noli
esse.’ Marcum verberat me verberare! Iam bonus puer fut
=mrus
sum
~ura
es est
sum
[= ero] nec
umquam sororem meam pulsabo.” 4.
Marcus promittit
‘se
iam bonum puerum
sororem suam pulsat
non
credit
eum promissum fact
Iulius
Magister virgam promit ac discipulos verberat
7.
Discipuli: “Noll nos verberare, magister!
Iam
est [= verberabit],
sumus
tibi parit
[= parebimus].”
iam magistro
Discipuli promittunt
9.
Magister non credit eos promissum fact
10. 11.
Marcus
12.
Magister respondet
interrogat:
“Quid tu
Tandem Iulius
14.
Aemilia
15.
Syra: “Quintus
^urum
eas -uras
ea ~ura
est [= scribet]. es,
magister?”
ad patrem Marcl script
esse’:
se
uxorem suam rursus matrem semper Infantem secum habit
numquam ab eo
fut
esse
-uros
esse.
-uras
esse.’
medico sanabitur.” Syra
eo medico sanat
=urum ~uram
sum.”
script
esse
earn -urarn
eos »ur6s
esse.’
esse.
intellegit
dicit ‘se
numquam ab
parit
script
‘se litteras
ad patrem tuum
13.
eum =urum id
8.
“Litteras
sunt
esse.
5.
6.
Magister calamum promit quia script
estis
-ururn esse
esse.’
‘se
sumus
-urae
umquam
esse nec
fut
~url
dicit
‘Quintum
=um Iri
IrL’
Exercitium 8 Exempla: Cane vlncto tabellarius intrat (= Postquam canis vlnctus est...) Marcus veste mutata in atrium redit {= postquam vestis mutata est [ab eo]: 1.
Epistul
tradit
2.
Ianitor
dlmiss
3.
Sign
4. 5.
Marcus Marc
6.
Aemilia,
7.
Iulius:
in
postquam vestern mutavit). Iulius
signum rumpit.
epistula legitur.
nomin
magistrl audit
cubiculum duct
litter
“Mercedem
et
solvere nolo!”
Davus
inclus
Marcum non
magistrl lect
H
diet
in atrium redit.
laudat.
Iulius epistulam magistrl
scindit.
Exercitium 9
ml fill!” suum verum dlcere iubet: “Verum me ad ovem, canis!” canem se ad ovem ducere iubet: “ officium tuum!” Dominus servum officium facere iubet: “ Iulius Marcum alterum malum tunc esse, alterum secum ferre iubet:
1.
Pater fllium
2.
Pastor
3.
4.
“Alterum 5.
malum nunc
Syra Iuliam laetam esse iubet:
alterum tecum “
laeta, Iulia!”
87
Marce!”
w:
cum participio perfect
discedit tabellarius.
rupt pallet
ablativus absolutus
die!
due! fac! fer!
es! es!
EXERCITIA
CAP. XXIII
10-12
Exercitium 10 “
semper bonus puer
antehac
1.
Marcus:
clavis
2.
Iulius verb
comes
3.
non credit Marcum Marcus enim hoc idem saepe
comitarl
4.
Iulius: “Profecto [verberare