CHUYA QELLQA MOSOQ TESTAMENTO El Nuevo Testamento en Quechua Ayacuchano Traducción directa de los textos originales: heb
Views 386 Downloads 4 File size 5MB
CHUYA QELLQA MOSOQ TESTAMENTO El Nuevo Testamento en Quechua Ayacuchano Traducción directa de los textos originales: hebreo, arameo y griego
El Nuevo Testamento en Quechua Ayacuchano Primer edición: © 1987, Sociedades Bíblicas Unidas (Lima) Segunda edición digital: © 2011, Sociedad Bíblica Peruana Sociedad Bíblica Peruana, A.C. Av. Petit Thouars 991 - Lima, Perú Tel. (511) 433-5815 / 433-0077 / 433-0232 FAX. (511) 433-6389 Casa de la Biblia Av. Revolución Sector I grupo 15 mercado El Sol Tda. 290. Villa El Salvador Tel. 292-9118 / 699-6539 Cel- 997423343 http:casadelabiblia.org
www.ScriptureEarth.org
Licencia Creative Commons
http: creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0
BIBLIAPI LIBROKUNA ÑAWPAQ TESTAMENTO
Génesis......................Gn..................1 Éxodo.........................Éxo.............. 81 Levítico......................Lev............. 146 Números....................Núm........... 191 Deuteronomio............Deu............255 Josué..........................Jos............. 311 Jueces........................Jue.............348 Rut.............................Rut.............389 1 Samuel....................1 S.............395 2 Samuel....................2 S.............449 1 Reyes......................1 R............. 494 2 Reyes......................2 R............. 542 1 Crónicas..................1 Cr............ 593 2 Crónicas..................2 Cr............639 Ezdras........................Ezd............. 693 Nehemías...................Neh............ 709 Ester..........................Est..............733 Job.............................Job............. 745 Salmos.......................Sal............. 841 Proverbios..................Pro........... 1097
Eclesiastes.................Ecl........... 1185 Cantares....................Cant......... 1205 Isaías..........................Is.............. 1219 Jeremías....................Jer........... 1366 Lamentaciones...........Lam......... 1498 Ezequíel.....................Ez............. 1514 Daniel........................Dan.......... 1604 Oseas.........................Os............ 1632 Joel............................Jl............. 1658 Amós..........................Am........... 1669 Abdías........................Abd.......... 1686 Jonás.........................Jon........... 1690 Miqueas.....................Miq.......... 1694 Nahúm.......................Nah.......... 1709 Habacuc.....................Hab.......... 1716 Sofonías.....................Sof........... 1723 Hageo........................Hag.......... 1732 Zacarías.....................Zac........... 1735 Malaquías..................Mal.......... 1754
MOSOQ TESTAMENTO
Mateo.........................Mt............ 1760 Marcos.......................Mr............ 1818 Lucas..........................Lc............. 1857 Juan...........................Jn............. 1916 Hechos.......................Hch.......... 1961 Romanos....................Rom......... 2014 1 Corintios.................1 Co.........2038 2 Corintios.................2 Co.........2058 Gálatas.......................Gá............2071 Efesios.......................Ef.............2080 Filipenses...................Fil............2088 Colosenses.................Col...........2094 1 Tesalonicenses........1 Te.......... 2100 2 Tesalonicenses........2 Te.......... 2105
1 Timoteo..................1 Ti.......... 2108 2 Timoteo..................2 Ti.......... 2115 Tito............................Tit............ 2120 Filemón......................Flm.......... 2123 Hebreos.....................Heb.......... 2125 Santiago.....................Stg........... 2142 1 Pedro......................1 Pe......... 2148 2 Pedro......................2 Pe......... 2155 1 Juan........................1 Jn.......... 2159 2 Juan........................2 Jn.......... 2165 3 Juan........................3 Jn.......... 2167 Judas.........................Jud........... 2169 Apocalipsis................Ap............ 2171
Sasa Palabrakuna Entiendena........................ Glosario................................2198 Mapas.........................................................................................................2205
BIBLIAMANTA Bibliaqa chulla librollaman huñur usqa librokunam. Chay librokunaqa judiokunapaqpas chaynataq Cristoman iñiqkunapaqpas ancha valorniyoqmi. Griego idiomapi “Biblia” ni nanqa librochakuna ninanmi. Bibliapiqa tarikun achka librokunam. Cristoman iñiqkunapa leenan Bibliaqa iskay parteman rakisqam, chaytam sutichanku Ñawpaq Testamento hinas pa Mosoq Testamento nispa. Judiokunapa leenan Bibliaqa Ñawpaq Testamentollam. Bibliaqa willakun Diospuni runakunaman reqsichikusqanmantam. Bibliaqa willakuntaqmi runakunata imaynam Dios salvasqanmantapas. Chaypim qawanchik Diosqa atiyninwan runaku napa vidanpi imam rurasqankunata, tukuymanta llalliqtaqa qawanchik Israel casta runakunapa vidanpi imam rurasqantam. Runakunaman reqsichikuspanqa Chuya Espiritupa yanapasqan runakunamanmi reqsichikurqa. Biblia qellqaq runakunaqa chay tiempopi runamasinkupa rimasqan idiomapim qellqarqaku. Chayraykum Ñawpaq Testamentopi librokunaqa ñawpaqta qa qellqasqa karqa Hebreo simipi hinaspa Aram runakunapa rimayninpi. Mosoq Testamentopi librokunañataqmi qellqasqa karqa Griego rimaq runakunapa rimayninpi. Chay ñawpaq idioma kunapi qellqasqa kaqkunamantamá tukuy tiempopi tikrasqa karqa wakin idiomakunamanpas. Bibliapi librokunataqa achka runakunam qellqarqaku yaqa waranqa soqta pachaknin watapi. Bibliapim tarinchik tukuy rikchaq takikunata, ñawpa tiempopi willakuykunata, hamuq tiempoku napi sucedekunanmanta willakuykunata, rikchanachiykunata, imaynatam kawsanapaq leykunata, Dios adoranapaq leykunata, allinta otaq mana allinta reqsinapaq yachachikuykunata hinaspa Dios ta respetanapaq leykunata. Mosoq Testamentopipas tarinchiktaqmi Iglesiakunaman cartakunata. Bibliaqa Diospa palabran kasqanraykum ancha atiyniyoq sapa runapa vidanta tikranan paq. Vidanku tikrasqa runakunam willakunku Bibliaqa Diospa palabran kasqanta. Ñawpaq Testamentopas chaynataq Mosoq Testamentopas qellqasqanku tiempopiqa lees pa entiendenam karqa, leesqankuta uyariqkunapas entiendeqkutaqmi rimasqanku simipi kasqanrayku. Chayna entiendesqa kananpaqmi kunan tiempokunapipas kay Bibliaqa runa kunapa rimayninman tikrasqa kachkan. Wakin palabrakunapa ñawpaqninpim kachkan kayna señal (*), chayna señalniyoq palabrataqa maskana Bibliapa tukuyninpi kaq palabrakunapa imam ninan librochapim. Apurimac lawpi rimaykunapas chaypim tarikun. Kachkantaqmi numerochakunawan churasqa notachakunapas, chayqa kachkan paginapa uray lawninpim. Kay Bibliataqa Sociedades Biblicasmi tikrachimun kunan tiempokunapi rimasqanchikman chay napi Diospa Palabranqa llapallan runakunaman chayananpaq. Ñawpa Testamentotam tikrachimun Hebreo hinaspa Arameo idiomamanta, Mosoq Testamentotañataqmi tikrachimun Griego idioma manta. Chaynapi Quechuakunapas tukuy nacionkunapi runakuna hina kikinkupa rimayninkupi Señorninchik Jesucristota yupaychanankupaq. Bibliam nin: “Chaymantam rikurqani achkallaña runakunata llapallan nacionkunamanta, ayllukunamanta, castakunamanta hinaspa tukuy rikchaq rimayniyoqkunamanta. Paykunaqa sayachkasqaku hatun tiyanapa ñawpaqninpim hinaspa Carne ropa qayllanpim. Achka-achkallaña kaptinkum mana pipas yupayta atirqachu. Yuraq pachawan pachasqakama kaspam sapakama hapirqaku palmerapa kallmanta.” Apocalipsis 7:9
MOSOQ TESTAMENTO Mosoq Test amentoqa Señor Jesucristomant a willakuqmi. Mosoq Test amento ninanqa “Runakunawan mosoq cont ratot a Diospa rurasqan” ninanmi. Chay cont ratoman hinam Dios prometekurqa Chur in Jesucristo chask iqkuna salvayt a. Chay chask ikuq runakunaqa Jesucristollamanña hapipakuspam payllat aña kasukunanku. Kay Mosoq Test amentopiqa kachkan iskay chunka qanchisniyoq librokunam qat inas ninpi sut in-sut iyoqkama. Qallar iyninpim kachkan EVANGELIOWAN SUTICHASQA TAWA LIBROKUNA. Chaykunam willakun Jesucristopa vidanmant a, wañusqanmant a, waksar i musqanmant a, tukuy ima rurasqanmant a hinaspa yachachisqankunamant a. Chay tawantin Evangelio sutiyoq librokunaman qatiqñataqmi kachkan APOSTOLKUNAPA RURASQANMANTA SUTIYOQ LIBRO. Chay libropim tarinchik imay nam Evangelioqa Jer usalenmanta Roma llaqtakama kimsa chunka watallapi mirar usqanta. Apostolkunapa Rurasqanmant a wil lak uq libromanñat aqm i qat ichkan APOSTOL PABLOPA QELLQASQAN CARTAKUNA. Tukuy hinast inpi Señor Jesuc ristoman chayl laraq iñik uqkunat am cart anwan kallpanc harqa, yac hac hirqa, anyarqa hinaspa yanapaypaq-ya naparqa iñiyn inkupi aswan-aswan wiñanank upaq. Apostol Pablopa qellqasqan cart ak unamanñat aqm i qat ichkan WAKIN APOSTOLKUNAPA QELLQASQAN PUSAQ CARTAKUNA. Wak inm i qellqasqa karqa tukuy hinast inpi iñiqkunaman, wak inñat aq huñasqa iñiqk unamanwan wakin runakunaman. Chay llapa librok unapa otaq Mosoq Test amentopa tuk uyn inpiñat aqm i kachkan APOCALIPSIS SUTIYOQ LIBRO. Chay librom wil lawanc hik Señor Jesuc ristoqa imayna tam hamuq tiempok unapi munayc hak unanmant a. Mosoq Testamentoqa qellqasqa karqa Griego idiomapim chaymi Sociedades Biblicas kay Quechua Mosoq Testamentota tikrachimun hina Griego idiomamanta. Chaynapi Quechua rimaqkunapas rimayninkupipuni Tayta Diospa palabranta chaskinankupaq. Diosmá munan Quechua rimaqkunapas Paypa munaychakusqanman yaykunankuta. Bibliam nin: “Kay pacha pi gobiernokunaqa Cristopañam. Payñam gobiernanqa wiña-wiñaypaq.” Apocalipsis 11:15
JESUCRISTOMANTA MATEOPA QELLQASQAN Tawam karqaku Jesucristopa vidanmanta qellqaqkuna, paykunam karqa Mateo, Marcos, Lucas hinaspa Juan. Sapakamam qellqarqaku Jesuspa vidanmanta qawasqankuman hina chaynataq pikunam leenankupaq hina. Mateoqa tukuymanta llalliqtaqa qellqarqa judio kunapaqmi, paykunamanmi willarqa Jesusqa paykunapa suyasqan Mesias kasqanmanta chaynataq runakunapa salvaqnin kasqanmanta. Jesucristontakamam runakunaman Ñaw paq Testamentopi prometesqankunata Tayta Dios cumplirqa. Kay libroqa pichqa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Jesucristopa runa kayninpi ñawpaq abuelonkunamanta, maypim nacesqanmanta hinaspa Jesuspa ñawpaqnintaraq nacemuq Bautizaq Juanmanta (1:1-3:12). Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesuspa bautizasqa kasqanmanta hinaspa Diablopa pruebasqan kasqanmanta (3:13-4:11). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Galilea lawpi predicasqanmanta, yachachisqanmanta hinaspa onqoqkuna sanoyachisqanmanta (4:12-18:35). Tawa kaq parteñataqmi willakun chulla kutillataña Jerusalen llaqtaman risqanmanta (19-20). Pichqa kaq parteñataqmi willakun Jer usalen llaqtapi semanallaña kachkaspan chay punchawkunapi ñakarisqanmanta, chakatasqa kasqanmanta, wañusqanmanta, kawsaris qanmanta hinaspa discipulonkunaman rikurisqanmanta (21-28). Kay libroqa tukuykun Jesuspa kamachisqanta willakuspanmi. Paymi discipulonkunata kamachirqa tukuy kay pachapi purispanku runakunata iñichinankupaq. Kay libropim tarikun pichqa clase yachachikuykuna: Moqopi Jesuspa yachachisqankuna (5-7). Chaypim nirqa Diospa gobiernasqan runakunaqa imayna sonqoyoqmi kanankumanta, imakunam ruranankumanta hinaspa imakunawanmi Diospa favorecesqan kanankumanta. Kay yachachikuyninpim Jesusqa entiendechin Ñawpaq Testamentopi kaq Diospa yachachikuyninkunamanta. Chunka iskayniyoq discipulonkunaman yachachisqan (10). Diospa gobiernonmanta rikchanachiykuna (13). Jesuspa discipulonkunaqa imaynam kawsananku manta (18). Tiempo tukuruptin imaynam Diospa gobiernon kay pachapi kananmanta (24-25). Jesucristopa ñawpaq abuelonkuna
1
(Lc 3:23-38)
1 Abrahampawan Davidpa mirayninmanta kaq Jesucristopa abuelonkunam kaykuna: 2 Abrahanmi
karqa Isaacpa taytan, Isaacñataq Jacobpa taytan, Jacobpas karqa Judapawan wawqenkunapa taytanmi. 3 Juda sutiyoq runam karqa Farespapiwan Zarapa taytan, mamanñataqmi karqa Tamar. Faresmi karqa Esrompa taytan, Esromña taqmi Arampa taytan. 4 Aranmi karqa Aminadabpa taytan, Aminadabñataq Naasonpa taytan, Naasonpas karqa Salmonpa taytanmi. 5 Salmonmi karqa Boozpa taytan, Ra habñataqmi karqa maman. Boozmi karqa Obedpa taytan, Rutñataqmi karqa maman. 1760
1761
MATEO 1, 2
Obedmi karqa Isaipa taytan. 6 Isaimi karqa Rey Davidpa taytan, Davidñataqmi karqa Salomonpa taytan, Salomonpa mamanqa karqa wañukuq Uriaspa warminmi. 7 Salomonmi karqa Roboampa taytan, Roboamñataq Abiaspa taytan, Abiasñataqmi karqa Asapa taytan. 8 Asam karqa Josafatpa taytan, Josafatñataq Jorampa taytan, Joramñataqmi karqa Uziaspa taytan. 9 Uziasmi karqa Jotampa taytan, Jotamñataq Acazpa taytan, Acaz ñataqmi karqa Ezequiaspa taytan. 10 Ezequiasmi karqa Manasespa taytan, Manasesñataq Amonpa taytan, Amonñataqmi karqa Josiaspa taytan. 11 Josiasmi karqa Jeconiaspapiwan wawqenkunapa taytan Israel runakuna Babiloniaman preso pusasqa kasqanku tiempopi. 12 Chay tiempomantañataqmi Jeconias karqa Salatielpa taytan, Salatielñataq Zoro babelpa taytan. 13 Zorobabelmi karqa Abiudpa taytan, Abiudñataq Eliaquimpa taytan, Eliaquimñataqmi karqa Azorpa taytan. 14 Azormi karqa Sadocpa taytan, Sadocñataq Aquimpa taytan, Aquimñataqmi karqa Eliudpa taytan. 15 Eliudmi karqa Eleazarpa taytan, Eleazarñataq Matanpa taytan, Matanñataqmi karqa Jacobpa taytan. 16 Mariapa qosan Jo seypa taytanmi karqa Jacob, Mariañataqmi karqa Cristowan sutichasqa Jesuspa maman. 17 Chaynaqar ik i Abrahanmant a Dav idkama llapallan miraykunaqa karqa chunka tawayoq miraykunam, Davidmanta Israel runakuna Babiloniaman preso pusasqa kasqanku tiempomantañataqmi karqa chunka tawayoq miraykuna, chayna chunka tawayoq miraytaqmi karqa Babiloniaman Israel runakuna preso pusasqa kasqanku tiempomanta Cristo nacenankamapas. Jesucristopa nacekusqanmanta (Lc 2:1-7)
18 Jesucristopa nacekusqanqa kaynam karqa: Mariam Joseywan casarakunanpaq rimapayasqaña karqa, manaraq kuska kachkaptinkum Maria wiksayakururqa Chuya Espiritupa atiyninwan. 19 Joseymi justo runa kasqanrayku Mariata juicioman churayta mana munarqachu, aswanqa upallallam rakikuruyta munarqa. 20 Chaynata piensach kaptinmi mosqoyninpi rikuriykurqa Señorpa angelnin hinaspam nirqa: —Davidpa miraynin Josey, ama manchakuychu Mariawan casarakuyta, payqa wiksayakurun Chuya Espiritupa atiyninwanmi. 21 Qari wawatam wachakunqa, paytam sutichanki Jesuswan, paymi runankunata salvanqa huchankumanta. 22 Tukuy kaykunam pasakurqa Diosmanta willakuqpa kayna nisqan cumplikunanpaq:
23 Doncellam
wiksayakuruspan wachakunqa qari wawata. “Emanuel” nispam sutichanqaku chay wawata. Kayqa: “Diosmi ñoqanchikwan” ninanmi.
24 Puñusqanmant a
rikcharispanmi Josey rurarqa angelpa kamachisqanta hina hinaspam Mariawan casarakurqa. 25 Ichaqa manam kuskachu puñurqaku wawan wachakunankama, wachakur uptinñam suticharqa Jesuswan.
2
1 Herodes
Yachayniyoq runakunam Jesusta watukunku.
rey kachkaptinmi Jesus nacerqa Judea law Belen llaqtapi. Hi naptinmi yachayniyoq runakuna Jer usalenman chayaramurqaku intipa qespimunan lawmanta. 2 Hinaspam tapukurqaku: —¿Maypitaq kachkan judiokunapa reynin nacemuq? Intipa qespimunan law pim luceronta rikuramuniku chaymi hamuniku adoraqnin —nispa.
MATEO 2
1762
3 Chayt a
Rey Herodes yachar uspanmi hukmanyar urqa Jerusalenpi llapallan runakunapiwan. 4 Hinaptinmi Rey Herodes qayachirqa llapallan *sacerdotepa je fenkunatawan Diospa leynin yachachiqkunata hinaspam tapurqa maypim Cristo nacenanmanta. 5 Paykunam nirqaku: —Judea law Belen llaqtapim, Diosmanta willakuqmi kaynata qellqarqa:
6 Judeapi
kaq yaw Belen llaqta, manapunim taksallaqa kawaqchu Judeapi gobiernaq llaqtakunamantaqa, qanmantam lloqsimunqa huk kamachikuq. Paymi Israel runaykunata michinqa.
7 Chaymi
Herodes upallalla qayarachimurqa yachaqkunata hinaspam allinta ta purqa haykapim lucero rikurisqanmanta. 8 Paykunata Belenman kachaspanmi nirqa: —Allinta maskamuychik, wawata tarir uspaykichikñataqmi willaykachimuwan kichik ñoqapas rispay adoraykamunaypaq —nispa. 9 Reypa nisqanman hinam paykuna pasarqaku. Ñanta richkapt inkuñat aqmi intipa qespimunan lawpi rikumusqanku lucero rikuriykamuspan ñawpaqnin kuta rirqa wawapa maymi kasqanpi sayanankama. 10 Lucerota rikuruspankum yachaqkuna ancha-anchata kusikurqaku. 11 Wasiman yaykuykuspankuñataqmi rikuykurqaku wawatawan maman Mariata hinaspam qonqorakuykuspanku wa wata adorarqaku, baulchankuta kichaykuspankutaqmi qorqaku apasqanku qorita, inciensota hinaspa miski asnaq *mirrata. 12 Diosmi mosqoyninkupi willarqa: —Amañam kutinkichikñachu Rey Herodesmanqa —nispa. Chaymi kutikurqaku huklaw ñannintaña. 13 Yachaqkuna
Egipto nacionman Jesusta ayqechisqankumanta
ripukuptinmi Señorpa angelnin rikuriykurqa Joseyman mosqoy ninpi hinaspam nirqa: —Hatarispayki mamantinta wawata ayqechiy Egipto nacionman hinaspa chaypi kamuy qamkunaman willamunaykama. Herodesmi maskachkan wawata wañuchinanpaq —nispa. 14 Joseymi puñusqanmant a hat ar ir uspan wawat a mamant int a pusar ikuspan chay tuta pasarqa Egipto nacionman. 15 Chaypim kamurqaku Herodes wañunan kama. Kaykunam pasakurqa Señormanta willakuqpa: —Churiytam Egipto nacionmanta qayamurqani —nisqan cumplikunanpaq. Qari wawakunata wañuchinankupaq Herodespa kamachikusqanmanta
16 Herodesmi
yachaqkunapa engañar usqanta yachar uspan llumpaysuta pi ñakur urqa hinaspam soldadonkunawan wañurachirqa Belen llaqtapi hinaspa muy uriqninpi kaq qari wawakunata, iskay watayoqmanta uraymanmi wañura chirqa yachaqkunapa tapukusqan tiempoman hina. 17 Chaynapim cumplikurqa Diosmanta willakuq Jeremiaspa qellqasqan, paymi nirqa:
18 Rama
llaqtapim uyarikurqa, puraminti llakikuywan waqasqanmi uyarikurqa. Raquelmi wawankunamanta waqarqa.
1763
MATEO 2, 3
Consuelasqa kaytapas manaña munaspanmi waqarqa, wawankuna manaña kasqanraykum waqarqa. 19 Herodes wañur upt inmi Señorpa angelnin Joseyman Egipto nacionpi mosqoy ninpi rikuriykurqa hinaspam nirqa: 20 —Hat ar iy hinaspa mamant int a wawat a pusar ikuspa riy Israel nacionnik i man, wañurunñam wawa wañuchiy munaqkunaqa —nispa. 21 Rikcharir uspanmi Josey pusarqa wawata mamantinta Israel nacionninman. 22 Joseymi yachar urqa Arquelaoña Judea lawpiqa taytan Herodespa rantinpi gobier nasqanta, chayraykum manchakuspan chaymanqa mana rirqachu, mosqoyninpi Dios willaptinñam pasarqa Galilea lawmanqa. 23 Chayman chayaruspanñataqmi rirqa Nazaret llaqtapi yachananpaq. Chaynam karqa Diosmanta willakuqkunapa “Nazaret llaqtayoqwanmi sutichanqaku” nisqanku cumplikunanpaq.
3
1 Chay
Bautizaq Juanmi purunpi willakun. (Mr 1:1-8. Lc 3:1-9, 15-17. Jn 1:19-28)
punchawkunapim Bautizaq Juan rirqa Judea law purunman kaynata willakustin: 2 —Wanakuychik huchayk ichikmant a, Diospa munaychakunanmi hichpara munña —nispa. 3 Diosmant a willakuq Isaiasmi Juanmant a kaynat a qellqarqa: Huk runam purunpi qaparispa rimachkan: “Señorpa hamunan ñanta allichaychik. Paypa purinankunata derechaychik.” 4 Juanpa
pachanmi karqa *camellopa pelonmanta rurasqa, weqaw watakunña taqmi karqa qaramanta, mikunanñataqmi karqa aqarway urukunapiwan purun abejapa miskin. 5 Runakunam Jer usalenmanta rirqaku pay uyariq, rirqakutaqmi lliw Judea lawmantapas hinaspa Jordan May upa lliw muyuriqninkunamantapas. 6 Huchankut a reqsikuspa willakupt inkum Juan baut izarqa Jordan May upi. 7 Achkallaña *fariseokunapiwan *saduceokuna bautizasqanman riptinmi Juan nirqa: —¡Culebrapa miraynin kaqlla runakuna! ¿Pitaq willasurqankichik hamuq castigomanta ayqenaykichikpaq? 8 Huchaykichikmanta wanakuspayá qawachi kuychik vidaykichik tikrasqa kasqanta. 9 Amayá niychikchu: “Ñoqaykuqa kaniku Abrahampa mirayninmi” nispaqa. Diosqa kay rumikunamantapas Abrahampa miraynintaqa hatarirachinmanmi. 10 Hachaqa listoñam kachkan sachakunata sa pinmanta kuchunapaq. Mana allin ruruq llapallan sachaqa kuchuspam ninaman wischuna. 11 Huchaykichikmanta wanakuptikichikmi yakuwan bautizaykichik, qepay hamuqmi ichaqa Chuya Espirituwan bautizasunkichik ninawan hina. Qepay hamuqqa ñoqamanta aswan atiyniyoqmi chaymi ñoqaqa *usutallantapas mana apaq hinachu kani. 12 Paymi trigo wayrachiq hina runakunata juzganqa, wayrachinan palaqa makinpiñam kachkan pajamanta trigota chuyananpaq, trigo ta taqeman apaykuspanmi pajatañataq kañanqa mana amachay atina ninapi.
MATEO 3, 4
13 Jesusmi
1764 Jesus bautizasqa kasqanmanta (Mr 1:9-11. Lc 3:21-22)
rirqa Galilea lawmanta Jordan May uman chaypi Juanwan bautiza chikunanpaq. 14 Juanñataqmi mana munaspan nirqa: —Ñoqam qampa bautizanaykiqa kani ¿hinaptinchu qamraq hamuwanki bauti zanaypaq? —nispa. 15 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Ama harkakuwaychu, Diospa munasqanmi tukuy ima rurananchik —nispa. Chayñam Juan bautizarqa. 16 Jesusmi bautizarachikuspan yakumanta lloqsimurqa hinaptinmi hanaq pacha qonqayta kicharikuykuptin Jesus rikururqa Diospa Espiritun ta paloma hina payman uraykamuchkaqta. 17 Hinaptinmi hanaq pachamanta nimurqa: —Paymi kuyasqay Churiy. Payraykum kusisqa kachkani —nispa.
4
1 Hinaptinmi
Jesusta diablo tentasqanmanta (Mr 1:12-13. Lc 4:1-13)
Jesusta Espiritu pusarurqa purunman diablo payta tentananpaq. karqa tawa chunka punchaw, tawa chunka tuta mana mikusqa, chay mantañam yarqarurqa. 3 Hinaptinmi Jesusta tentananpaq diablo asuykuspan nirqa: —Diospa Churin kaspaykiqa kay rumikunatayá kamachiy tantayarunanpaq —nispa. 4 Hinapt inmi Jesus nirqa: —Bibliam nin: “Runaqa kawsanqa manam mikuyllawanchu aswanqa Diospa llapa rimasqankunawanmi” nispa. 5 Hinapt inmi diablo pusar urqa Jer usalen chuya llaqt aman hinaspam templopa hawanpi sayaykachispan 6 nirqa: —Diospa Churin kaspaykiqa kaymantayá pawaykuy. Bibliam nin: 2 Chaypim
“Qamraykum Dios kamachinqa angelninkunata. Paykunam hapisunki rumiman chakikita mana takarunaykipaq.” 7 Jesusñat aqmi
nirqa: —Bibliapiqa nichkantaqmi: “Amam pruebamanqa churankichu Señor Diosniki taqa” nispa. 8 Yapat awanmi diablo pusar urqa alto-alto orqopa punt anman hinaspam qawa chirqa kay pachapi llapallan nacionkunata, qawachirqataqmi chay nacionkunapa sumaq kaynintapas. 9 Hinaspam nirqa: —Tukuy kaykunatam qosqayki qonqorakuykuspa adorawaptikiqa —nispa. 10 Hinapt inmi Jesus nirqa: —Pasaway kaymanta *Satanas, Bibliam nin: “Señor Diosllaykitam adoranki, payllatataqmi servinkipas” —nispa. 11 Chaymi Jesusta diablo saqer urqa, angelkuna hamur uspanmi payta yanaparqa.
12 Juan
Galilea lawpi Jesus willaykuy qallarisqanmanta (Mr 1:14-15. Lc 4:14-15)
carcelpi kasqanta Jesus yachar uspanmi pasakurqa Galilea lawman. llaqtamanta lloqsir uspanñataqmi qochapa patan Capernaum llaqtapi
13 Nazaret
1765
MATEO 4, 5
*yacharqa, chay llaqtaqa kachkan Zabulon hinaspa Neftaliy lawpim. 14 Pasakur qaqa Diosmanta willakuq Isaiaspa qellqasqan cumplikunanpaqmi, 15 paymi nirqa: Jordan Mayupa waklawninpi, lamar qochapa hichpan ñanpi, Zabulonpapiwan Neftaliypa allpanpim, Dios mana reqsiq runakunapa Galilea allpanpim kayna sucedekunqa: 16 Tutayaypi kawsaqkunam hatun achkiyta rikururqa, llumpay tutayaypi *yachaqkunamanmi achikyaykamurqa. 17 Chaymant am
Jesus qallarirqa willakuyta: —Wanakuychik huchaykichikmanta, Diospa munaychakunanmi hichparamun ña —nispa.
18 Galilea
Challwirukunata Jesus qayasqanmanta (Mr 1:16-20. Lc 5:1-11)
qochapa patanta richkaspam Jesus rikururqa Pedrowan sutichasqa Simonta wawqen Andrestawan, paykunam challwiru kasqankurayku challwach karqaku atarrayawan. 19 Paykunatam Jesus nirqa: —Qatiwaychik, challwachkaq hina runakunataña huñunaykichikpaqmi atiyta qosqaykichik —nispa. 20 Chayn at a niyk upt il lanm i atarr ay ank ut a saq er usp a Jes usw an pas arq ak u. 21 Waklawniqpiñat aqmi Jesus rikur urqa Zebedeopa chur in Jacobot a hinaspa Juanta. Chay iskay wawqekunam taytan Zebedeopiwan botepi mallankuta alli chachkarqaku chaymi Jesus paykunata qayarqa. 22 Hinaptinmi chaylla botetawan taytankuta saqeruspa Jesustaña qatikurqaku. Achkallaña runakunata Jesus yachachisqanmanta (Lc 6:17-19)
23 Jesusmi purirqa lliw Galilea law llaqtakunapi, *huñunakunanku wasikunapi Diospa munaychakusqanmanta allin noticiata willakustin hinaspa tukuy rikchaq onqoyniyoq kunata sanoyachistin. 24 Jesusmanta Siria lawpi llapallan kaqkuna yacharuspankum apamurqaku tukuy rikchaq onqoywan, nanaywan kaqkunata, demoniopa ñakarichisqan kunata, wañuy mañayoqkunata hinaspa suchukunata, paykunatam Jesus sanoyachirqa. 25 Achkallaña runakunam qatirqa Galilea lawmanta, Decapolis lawmanta, Jerusalen llaq tamanta, Judea lawmanta chaynataq Jordan Mayupa waklawninmantapas.
5
Orqopi tiyaykuspa Jesus yachachisqanmanta
1 Jesusmi llapa runakunata qawaykuspan rirqa orqopa waqtaman hinap tinmi chaypi tiyaykuptin puriqmasinkuna asuykurqa. 2 Hinaptinmi Jesus yachachiyta qallaykurqa kaynata: 3 —Mayna kusisqam “Diost am necesit ani” niqkunaqa, paykunapamik i Diospa munaychakusqanqa. 4 —Mayna kusisqam llak isqakunaqa, paykunat aqar ik i Diosmi consuelanqa. 5 —Mayna kusisqam llampu sonqoyoqkunaqa, paykunaqar ik i herenciapaqmi kay pachata chaskinqa.
MATEO 5
1766
6 —Mayna
kusisqam yarqachikuchkaq hina hinaspa yakunayachikuchkaq hina Diospa munasqan ruray munaqkunaqa, paykunaqa saksaykuchkaq hinam kanqaku. 7 —Mayna kusisqam llak ipayakuqkunaqa, paykunapas llak ipayasqam kanqaku. 8 —Mayna kusisqam limpio sonqoyoqkunaqa, paykunaqar ik i Diost am rikunqa. 9 —Mayna kusisqam amachakuqkunaqa, paykunaqar ik i Diospa chur inwan sut i chasqam kanqaku. 10 —Mayna kusisqam Diospa munasqanman hina rurasqankumant a ñakar ichis qakunaqa, paykunapamiki Diospa munaychakusqanqa. 11 —Mayna kusisqam kankichik ñoqarayku runakuna kamispa ñakarichisup tikichikqa hinaspa contraykichikpi llullakuspa tukuy imatapas nisuptikichikqa. 12 Anchatayá kusikuychik, hatun premiotam chaskinkichik hanaq pachapi. Chay natam ñakarichirqaku qamkunamanta ñawpaq kaq Diosmanta willakuqkunatapas. Kachiwan hinaspa achkiywan tupachispa yachachisqanmanta (Mr 9:50. Lc 14:34-35)
13 —Qamkunaqa kay pachapi runakunapaqmi kachi hina kank ichik. Kachi qam yayar uspaqa ¿imapaqtaq valenman? Manam imapaqpas servinñachu aswanqa wischusqa kaptin runakuna sar utyanallanpaqñam. 14 —Qamkunaqa runakunapaqmi achkiy hina kankichik, orqopa puntanpi llaqtaqa manam pakasqachu. 15 Mecherotaqa ratachina manam cajonpa ukunman churarunapaq chu, aswanqa altomanmi churana wasipi llapallan kaqkunata achkinanpaq. 16 Chaynayá qamkunapas achkichkaq mechero hina kaychik runakunapa qayllanpi chaynapi allin ruras qaykichikta qawaspanku hanaq pachapi kaq Taytaykichikta paykunapas alabanankupaq.
17 —Creeychik:
Moisespa qellqasqan leymanta
Manam ñoqaqa hamurqani Moisespa qellqasqan *ley chinkachinay paqchu nitaq Diosmanta willakuqkunapa yachachisqankunata chinkachinaypaqchu aswanqa cumplinaypaqmi. 18 Cheqaptapunim nikichik: Cielowan kay pacha kananka maqa *leypaqa huk letrachallanpas nitaq huk puntochallanpas manam qechusqachu kanqa lliw cumplikunankama. 19 Kay *leypi taksallan kaq kamachikuyllatapas mana kasukuqkunaqa hinaspa runamasinmanpas chayna yachachiqkunaqa wakinkunamanta mana valeqmi kanqa Diospa munaychakusqanpi. Allinta kasukuspa yachachiqkunam ichaqa Diospa munaychakusqanpi allin reqsisqa kanqa. 20 Nikichikmi, sichum Diospa leynin yachachiqkunamantapas hinaspa *fariseokunamantapas aswan allinta mana ru raspaykichikqa manam yaykunkichikchu Diospa munaychakusqanman. Ama piñakunapaq yachachisqanmanta (Lc 12:57-59)
21 —Uyar irqank ichikmi ñawpa runakunaman kayna nisqankut a: “Amam pitapas wañuchinkichu, pipas wañuchiqqa wañunanpaq juzgasqam kanqa” nispa. 22 Nikichikmi, pipas wawqenpaq piñakuqqa juzgasqam kanqa, wawqen insultaqñataqmi *cortepi juzgasqa kanqa, wawqenta mana valeq upallamanta ka miqñataqmi kachkan wiñaypaq ninawan castigasqa kananpaqña. 23 —Chaynaqa sichum ofrendayk it a apamunk i templopi *altarman hinaspaña taq yuyariruwaq runamasiki imamantapas piñachisqaykita, 24 chayna kaptinqa
1767
MATEO 5
ofrendaykita altarpa ñawpaqninpi saqeykuspayá kutirispa paywan *allinyanaka muy hinaspañayá qoy ofrendaykitaqa. 25 —Quejakuqnik iwan rispaqa ñanllapiraqyá allinyanakur uy chaynapi juez man ama entregasunaykipaq, guardiaman juez entregaykusuptikiqa carcelmanmi aparusunkiman. 26 Cheqaptapunim niki: Chaymantaqa manam lloqsimunkichu debekusqaykita pasaypaq paganaykikama. 27 —Uyar irqank ichikmi
Hukwan pierdekuy huchamanta
“Amam hukwanqa pierdekunkichu” niyta. 28 Ñoqam ichaqa nikichik: Pipas warmita munapayaspan qawaqqa sonqonpim hukwan pier dekuy huchata rurar unña. 29 —Chaynaqa, sichu *alleq ñawiki huchallichisuptikiqa horqoruspayá wischuruy, cuerpoykipa huknin partellan chinkaruyninmi allinqa enteron cuerpontin wiñaypaq castigoman wischusqa kanaykimantaqa. 30 Sichu *alleq makiki huchallichisuptikiqa qoruruspayá wischuruy, cuerpoykipa huknin partellan chinkaruyninmi allinqa ente ron cuerpontin wiñaypaq castigoman wischusqa kanaykimantaqa.
31 —Ñawpaqt am
Casadokunaqa ama rakinakunankumanta (Mt 19:9. Mr 10:11-12. Lc 16:18)
nirqakutaq: “Pipas warminmanta rakikuqqa qochun raki kusqanmanta papelta” nispa. 32 Ñoqam ichaqa nikichik: Huk qariwan mana tupakuchkaptin warminmanta rakikuqqa chay warmin huchallikunanpaqmi saqe run, chay wischusqa warmiwan casarakuqpas huchallikuntaqmi. Ama juranapaq Jesuspa yachachisqanmanta
33 —Uyarirqankichiktaqmi
ñawpa runakunaman kayna nisqankutapas: “Amam yanqamantaqa jurankichu, cumplinkipunim Señorpa qayllanpi juraspa prometesqay kitaqa” niqta. 34 Ñoqam ichaqa nikichik: Amam jurankichikchu imaraykupas, amam jurankichikchu hanaq pacharaykupas, hanaq pachaqa gobiernaspa Diospa tiyananmi. 35 Amataqmi jurankichikchu kay pacharaykupas, kay pachaqa paypa sarunanmi, nitaq Jerusalenraykupas, Jerusalenqa hatu-hatun Reypa llaqtanmi. 36 Amataqmi jurankichu umaykiraykupas, qamqa manam huk chukchallatapas yuraqyachiyta nitaq yanayachiyta atiwaqchu. 37 Cheqap kaptinqa rimankichikqa “arí” nispam, mana cheqap kaptinñataqmi ninkichik “manam” nispa, imatapas kayna rimayman yapaptikiqa diablomantam. Ama vengakunapaq Jesuspa yachachisqanmanta (Lc 6:29-30)
38 —Uyar irqank ichikt aqmi:
“Runaqa pagachun ñawinwanyá hukninpa ñawin manta, kirunwan hukninpa kir unmanta” nispa nisqankuta. 39 Ñoqam ichaqa nikichik: Amayá harkakuychikchu mana allin runataqa, sichu pipas huknin uyaykipi laqyarusuptikiqa qawachiytaqyá huklawnin uyaykitapas. 40 Pipas queja kususpayki camisayki qechuyta munasuptikiqa qoykuyá punchuykitapas. 41 Pipas huk hora puriyta carganta qepichisuptikiqa iskay hora puriytayá aparapuy. 42 Ma ñakuqnikimanqa qoykuyá, amataqyá negaychu prestakusuqnikitaqa.
MATEO 5, 6
1768
Enemigonchikkunata kuyanapaq Jesuspa yachachisqanmanta (Lc 6:27-28, 32-36)
43 —Uyar irqank ichikt aqmi:
“Kuyankim amistadnikita, enemigoykitañataqmi cheqninki” nispa nisqankuta. 44 Ñoqam ichaqa nikichik: Kuyaychik enemigoy kichikkunata, mañapuychiktaq ñakarichisuqnikichikkunapaqpas. 45 Chaynapim qamkunaqa kankichik hanaq pachapi kaq Taytapa churinkuna, paymi intita pas qespichimun allin otaq mana allin runakunapaqpas, paytaqmi parachimun justo runakunapaqpas chaynataq mana justo runakunapaqpas. 46 Sichum ku yaqllaykichikta kuyaspaqa ¿ima premiotataq chaskiwaqchik? *impuesto cobraq huchasapakunapas chaynataqa ruranmi. 47 Kuyanakuq puralla rimaykanakuspaqa ¿ima allintataq rurachkankichik? Mana judio kaqkunapas chaynataqa ruranmi. 48 Qamkunaqa hanaq pachapi kaq Tayt ayk ichik hina alli-allin qespisqayá kaychik.
6
Jesusmi yachachin imaynam yanapanakunanchikmanta.
1 —Amayá
allintaqa ruraychik runa qawanallanpaqchu, chayna kaptinqa hanaq pachapi Taytaykichikqa manam premiota qosunkichikchu. 2 Wakchakunata yana paspaykiqa amayá corneta tocachkaq hinaqa willakachakuychu llapa runakunamanqa, iskay uyakunallam chaynataqa ruranku *huñunakuna wasikunapipas chaynataq calle kunapipas, chaynataqa ruranku runakunapa alabasqan kanankupaqmi, cheqaptapunim nikichik: Chaywanqa ñam chaskirunkuña premionkuta. 3 Limosnata qoptikiqa amayá pipas yachachunchu, nitaq kuyasqaykipas. 4 Pipapas mana yachasqallanta qoptikiqa tukuy ima yachaq Taytaykim premioykita qosunki lliwpa yachasqanta. Jesusmi yachachin imaynam mañakunanchikmanta. (Lc 11:2-4)
5 —Diost a mañakuspayk ichikqa amam iskay uyakuna hinachu sayaykus pa mañakunkichik *huñunakuna wasikunapi hinaspa callepa esquinankunapi, chaynataqa ruranku runakuna qawanallanpaqmi. Cheqaptapunim nikichik: Chaywanqa ñam chaskir unkuña premionkuta. 6 Mañakuspaykiqa cuartoykiman yaykuykuspayá punkuta wichqaykuspa mañakuy mana rikuy atina Taytaykiman hinaptinqa runapa mana rikusqan qawaq Taytaykim premioykita qosunki. 7 —Mañakuspaykiqa amam mana judio kaqkuna hinachu hina nisqallaykita kutiris pa-kutirispa rimanki, paykunam piensan llumpayta rimasqankurayku Dios uyarisqanta. 8 Amamá paykuna hinaqa kankichikchu, manaraqpas mañakuchkaptikichikmi Dios Tay taykichikqa yachanña imam necesitasqaykichikta. 9 Qamkunaqa kaynatayá mañakuychik: Hanaq pachapi Taytayku, sutiki yupaychasqa kachun, 10 munaychakusqayki hamuchun. Munasqaykiyá rurasqa kachun kay pachapipas hanaq pachapi hina. 11 Sapa punchaw mikunaykutayá kunan qowayku. 12 Ñoqaykupa huchaykutayá pampachawayku, ñoqaykupas mana allin rurawaqniykuta pampachasqaykuman hina. 13 Amayá kachaykuwaykuchu pruebamanqa,
1769
MATEO 6
aswanqa librawaykuyá diablomanta. (Qamqa wiñaypaqmi munaychakunki, hatun atiynikimantam wiña-wiñaypaq alabasqa kanki. Amen.) 14 —Huchallikusuqnik ichik
runakunata pampachaptikichikqa qamkunatapas hanaq pachapi kaq Taytaykichikmi pampachasunkichik. 15 Runamasikichikkuna ta mana pampachaptikichikqa Taytaykichikpas manam pampachasunkichikchu mana allin rurasqaykichikkunamanta. Jesusmi yachachin ayunomanta.
16 —Ayunaspaykichikqa amam iskay uyakuna hinachu llaki uyantin kankichik, chaynaqa
kanku runakuna ayunasqankuta yachananpaqmi. Cheqaptapunim nikichik, chaywan qa ñam chaskirunkuña premionkuta. 17 Ichaqa qam ayunaspaykiqa uyaykita upakuspayá sumaqta ñaqchakuy 18 chaynapi ayunasqaykita runakuna mana musyananpaq, chaynata ruraptikiqa tukuy ima yachaq Taytaykim premioykita qosunki lliwpa yachasqanta. Hanaq pachapi kapuqninchikmanta (Lc 12:33-34)
19 —Kay pachapiqa amayá qor i-qollqet aqa huñukuychikchu, chaykunaqa puyurachikuqllam hinaspa ismur uqllam, suwapapas wasita yaykuruspa suwa runallanmi. 20 Qori-qollqetaqa huñukuychik hanaq pachapiyá. Chaypiqa manam puyurachikunmanchu nitaq ismur unmanchu, suwapas manam yaykunqachu nitaq apakunqachu. 21 Tukuy kapuqnikichikpa kasqanpim sonqoykichikpas kanqa.
Ñawinchikqa achkiy hina kasqanmanta (Lc 11:34-36)
22 —Ñaw iqa cuerponchikpa achkiynin hinam. Ñaw ik i allint a qawakupt inqa tukuy vidaykim kachkan achkiyniyoq. 23 Ñawiki mana allinta qawakuptinmi ichaqa vidaykiqa kachkan pasaypaq tutayayllapi. Achkisuqniki tutayay hinalla kaptinqa ¡mayna tutayayraq kachkan vidaykiqa!
Diostachu icha qollqetachu servinamanta (Lc 16:13)
24 —Manam pipas serv inmanchu iskay pat ront aqa, huknint ach cheqninman, huknintañataqcha kuyanman, hukninman ratakuruspachá huknintañataq despre cianman. Manam serviwaqchikchu Diostawan qollqetaqa.
25 —Chaynaqa
Churinkunataqa Diospuni cuidawasqanchikmanta (Lc 12:22-31)
ñoqam nikichik, amayá afanakuychikchu mikunaykichikmantaqa, tomanaykichikmantaqa hinaspa pachakunaykichikmantaqa. Mikuymantapas asta wanqa valen vidaykichikmi, cuerpoykichiktaqmi pachamantapas astawanqa valen. 26 Qawariychik alton pawaq urpikunata. Paykunaqa manam tarpunkuchu nitaq cosechankuchu, manataqmi taqemanpas imatapas huñunkuchu. Ichaqa hanaq pa chapi kaq Taytanchikmi mikuchin. ¡Qamkunaqa urpikunamantapas aswan valeqmi kankichik! 27 ¿Mayqannikichiktaq afanakuspapas huk kuchusta wiñaruwaqchik?
MATEO 6, 7
1770
28 —¿Imanasqataq
afanakunkichik pachaykichikmanta? Qawariychik purun waytaku napa wiñasqanta. Manam llamkankuchu nitaq puchkankuchu. 29 Ichaqa nikichikmi, Rey Salomonpas sumaqllawan pachakuq kachkaspapas manam huknin wayta hinallapas pachakurqachu. 30 Yaw pisi iñiyniyoq runakuna, purun waytakunaqa kunan sayachkas papas paqarinqa hornopim kañarachikun, waytakunatapas Dios pachachichkaspanqa ¿manachum qamkunatapas pachachisunkichik? 31 Chaynaqa amayá afanakuychikchu: “¿Imataraq mikusun? ¿Imataraq tomasun? ¿Imawanraq pachakusun?” nispaykichikqa. 32 Dios mana adoraqkunam tukuy chaykunamantaqa afanakunku, qamkunapaqariki kachkanmi hanaq pachapi kaq Taytaykichik. Paymi yachan tukuy imapas pisipususqay kichikta. 33 Puntataqa maskaychik Diospa munaychakusqantawan paypa munasqan allin ruraytayá hinaptinqa qosunkichikmi tukuy ima pisipusuqnikichikta. 34 Amayá afana kuychikchu hamuq punchawmantaqa. Qepa punchawkunaqa achka afanakuykunatam apamunqa, sapa punchawpaq sasachakuykunaqa amañayá hatunyachunchu.
7
1 —Amayá
Pitapas ama kaminamanta (Lc 6:37-38, 41-42)
runamasikichiktaqa kamiychikchu chaynapi Dios mana juzgasu naykichikpaq. 2 Mana allin rimasqaykichikman hinam Diospas juzgasunkichik. Imaynam rurasqaykichikman hinataqmi Diospas qankunawan ruranqa. 3 Wawqekipa ñawinpi qopata rikuruchkaspaqa ¿imanasqamá manaqa rikunkichu ñawikipi kaspita qa? 4 Ñawikipi kaspi kachkaptinqa ¿imaynataq niwaq wawqekitaqa: “Ñawikipi qopata horqorusqayki” nispaqa? 5 ¡Allin tukuq runa! Puntataqa ñawikipi kaspitaraqyá horqo kuruy chaynapi allinta qawaspa runamasikipa ñawinmanta qopata horqonaykipaq. 6 —Diospa kaqninkunat aqa amam qonk ichikchu allqokunaman, yanqam ku tiriykuspa llikiparusunkichikman. *Perlaskunatapas amataqmi qonkichikchu kuchikunamanqa, yanqam sar utyar unman. Mañakusqanchikqa uyarisqa kasqanmanta (Lc 11:9-13. 6:31)
7 —Mañakupt ik ichikqa Diosmi qosunk ichik. Maskaychik, tar ink ichikmi, qayay chik, kichasunkichikmi. 8 Mañakuqqa chaskinmi, maskaqqa tarinmi, qayakuqqa kichaykachikunmi. 9 —Churikichikmanqa ¿yaqachum rumita qoykuwaqchik tantata mañakusuptikichik 10 otaq culebrata, challwata mañakusuptikichik? 11 Qamkunaqa mana allin runakuna kachkaspam churikichikmanqa allin kaqkunata qonkichik ¿chaychu mañakuqkuna manqa hanaq pachapi kaq Taytaykichik mana qosunkichikman allin kaqkunata? 12 —Chaynaqa runamasik ichik qamkunapaq allin kaqkuna ruranant a munas paqa qamkunapas paykunapaqyá allin kaqkunata ruraychik. Chaynatam Biblia kamachiwanchik.
Kichki punkumanta (Lc 13:24)
13 —Kichk i punkunt ayá yaykuychikqa, hatun punkunt a hinaspa hatun ñannin taqa richkanku infiernomanmi, chaynintaqa achkallañam richkanku. 14 Kichki punkunta hinaspa kichki ñannintaqa richkanku wiñay kawsaymanmi, aschallam chaynintaqa richkanku.
1771
15 —Cuidakuychik
MATEO 7, 8
Sachataqa rurunpi reqsinamanta (Lc 6:43-44)
“Diosmantam willakuchkani” niq llulla runakunamanta. Paykunaqa oveja hina rikchayniyoq hamuspapas sonqonkupiqa kachkan suwa atoqkuna hinam. 16 Qamkunaqa sachata hinam rurunpi reqsinkichik. Manam uvastaqa pallachwanchu itanamantaqa nitaqmi higostapas pallachwanchu cardosantomantaqa. 17 Allin sachaqa allintam rurun, mana allin sacham ichaqa rurun mana allinllata. 18 Allin sachaqa manam mana allintaqa rurunmanchu nitaqmi mana valeq sachapas rur unmanchu allin rur utaqa. 19 Chusu ruruyoq mana valeq sachakunataqa yantaspam kañana. 20 Chaynaqa rurunpimá pitapas reqsinkichik. Pikunam Diospa munaychakusqanman yaykunanmanta (Lc 13:25-27)
21 —Manam: “¡Señorlláy, Señorlláy!” nispa llapallan niwaqniykunachu Diospa munaychakusqanmanqa yaykunqa aswanqa hanaq pachapi kaq Taytaypa mu nasqan ruraqllam. 22 Juicio punchaw chayaramuptinqa achkallañam niwanqaku: “Señorlláy, Señorlláy, ñoqaykuqa qamraykum willakurqaniku, qamraykum demo niokunata qarqorqaniku, qamraykutaqmi achka *milagrokunatapas rurarqaniku” nispa. 23 Hinaptinmi nisaq: “Manam reqsikichikchu. ¡Qayllaymanta asuychik mana allin ruraqkuna!” nispa.
24 —Nisqaykunata
Iskay rikchaq cimientomanta (Mr 1:22. Lc 6:47-49)
uyarispan ruraqqa taqra rumipa hawanpi wasichakuq allin ya chayniyoq runamanmi rikchakun. 25 Para chayaramuptinmi lloqlla huntaramurqa, nisyu wayram pukumurqa wasiman, ichaqa manam tuñirqachu taqra rumipi cimien tasqa kasqanrayku. 26 Nisqayta uyarichkaspan mana kasukuqmi ichaqa rikchakun aqopa hawanpi wasichakuq mana umayoq runaman. 27 Para chayaramuptinmi lloqlla huntaramurqa, nisyu wayram pukumurqa wasiman, chaymi tuñirurqa pasaypaqta. 28 Rimayt a Jesus tukur upt inmi runakuna admirasqallaña karqaku yachachikuy ninkunawan. 29 Atiywanmi yachachirqa, manam Diospa leynin yachachiqkuna hinallachu.
8
1 Orqopa
Leprawan onqoq runata Jesus sanoyachisqanmanta (Mr 1:40-45. Lc 5:12-16)
waqtanmanta Jesus uraykamuptinmi achka runakuna qatimur qaku. 2 Hinaptinmi Jesusman asuykurqa *leprawan onqoq runa hinaspam qonqorakuykuspan nirqa: —Señorlláy, munaspaykiqa allinyaykachillawayá —nispa. 3 Hinapt inmi Jesus llapchaykuspan nirqa: —Arí, munanim, allinyayña —nispa. Hinaptinmi chaypunilla chay lepra onqoynin chinkarurqa. 4 Chaymi Jesus nirqa: —Amam pimanpas willankichu, aswanqa riyá *sacerdoteman chaynapi paywan qawachikamunaykipaq. Sanoña kasqaykita yachanankupaqmi ofrendata qonki Moisespa kamachisqanman hina —nispa.
MATEO 8
5 Capernaum
1772 Capitanpa sirviententa Jesus sanoyachisqanmanta (Lc 7:1-10)
llaqtaman Jesus chayar uptinmi soldadokunapa capitannin asuy kuspan kaynata ruegakurqa: 6 —Señorlláy, sirvienteymi suchuyaruspan wasiypi llumpayta ñakarichkan —nispa. 7 Chaymi Jesus nirqa: —Rispayá allinyarachimusaq —nispa. 8 Hinapt inmi capit anñat aq nirqa: —Señorlláy, pipaman hinaraqtaq wasiymanqa yaykuykuwaq, rimariykuptillaykim sirvienteyqa allinyarunqa. 9 Ñoqapas kamachiwaqniykunatam kasukuni, soldadoyku napas kamachiptiyqa kasuwantaqmi. Hukninta: “Riy” niptinmi rin, huknintañataq: “Hamuy” niptiymi hamun, sirvienteypas: “Kayta ruray” niptiyqa rurantaqmi. 10 Chayna nisqanwan Jesus admirakuspam qat iqninkunat a nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, *Israel runakunapipas manam kayna iñiyniyoq runata qa tarirqanichu. 11 Nikichiktaqmi, achkaqmi hamunqaku tukuy hinastinmanta hinaspam Abrahanwan, Isaacwan hinaspa Jacobwan mikunankupaq tiyaykunqaku Diospa munay chakusqanpi. 12 Hinaptinmi “Diospa munaychakusqanpaqñam kani” niqkunapas tutayaypa kasqanman wischusqa kaspanku chaypi waqanqaku hinaspa kirunkuta kirichichichinqaku. 13 Capit ant añat aqmi Jesus nirqa: —Kutikuyña, iñisqaykiman hinayá rurasqa kachun —nispa. Chay sirvientenmi chay horalla sanoyar urqa. Pedropa suegranta Jesus sanoyachisqanmanta (Mr 1:29-31. Lc 4:38-39)
14 Ped ropa wasint a Jesus rispanmi chaypi tar iykurqa Ped ropa sueg ran camapi calenturawan kachkaqta. 15 Chaymi makinta llapchaykuptillan calentura chinka rurqa hinaptinmi hatarir uspan paykunata atienderqa.
Achka onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta (Mr 1:32-34. Lc 4:40-41)
16 Tutayaruptinmi
Jesusman pusamurqaku demoniokunapa ñakarichisqan achka runakunata hinaptinmi rimarispallan chay demoniokunata qarqorqa, sanoyachir qataqmi onqoqkunatapas. 17 Chaynapim cumplikurqa Diosmanta willakuq Isaiaspa kayna nisqan: “Paymi nanayninchikwan ñakarirqa onqoyninchikkunatapas apaspa.” Jesusta qatiy munaqkunamanta (Lc 9:57-62)
18 Jesusmi achkallaña runakuna muy ur iqninpi kasqant a qawaykuspa, kamachir qa discipulonkunata lamar qochapa chimpanman pasanankupaq. 19 Hinaptinmi Jesusman asuykuspa Diospa leynin yachachiq nirqa: —Yachachikuq, maytaña riptikipas qatisqaykim —nispa. 20 Jesusñat aqmi nirqa: —Kanmi atoqkunapa uchkun, kantaqmi alton pawaq urpikunapapas *qesan, *Diosmanta Hamuq Runapaqmi ichaqa mana kapuwanchu maypim puñuykunay pas —nispa.
1773
MATEO 8, 9
21 Huknin
puriqmasinñataqmi nirqa: —Señorlláy, qanwanmi risaq ichaqa dejaykuwayraq taytay wañukuptin pampa ramunaykama —nispa. 22 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Qatiwaypuni, Diospaq wañusqakunayá wañuqkunataqa pampachunku —nispa.
23 Jesus
Wayratawan lamar qochata Jesus hawkayachisqanmanta (Mr 4:35-41. Lc 8:22-25)
boteman yaykur uptinmi discipulonkunapas qatirqaku. 24 Richkaptin kum qochapi nisyu-nisy u wayrawan *olakuna hatariramuspan botetapas yaqaña taparurqa, Jesusñataqmi puñuchkarqa. 25 Hinaptinmi discipulonkuna asuykuspa rikchachirqaku: —¡Señorlláy, salvawayku, chinkaykuchkanchikñam! —nispa. 26 Chaymi payñat aq nirqa: —¡Pisi iñiyniyoq runakuna! ¿Imanasqataq manchakunkichik? —nispa. Hatariykuspataqmi qaqcharqa wayratawan lamar qochata hinaptinmi lliw haw kayarurqa. 27 Runakunañataqmi admirakurqaku: —¿Ima runataq kayqa? Paytaqa wayrapas, lamar qochapas kasuqmi kasqa —nispa. Demoniokunapa ñakarichisqan runakunamanta (Mr 5:1-20. Lc 8:26-39)
28 Lamar qochapa waklawnin Gadara llaqt aman Jesus chayar upt inmi pan teonmanta iskay runakuna payman hamurqa, iskayninkum karqa demoniopa ñakarichisqan manchakuypaq runakuna chaymi mana pipas chay ñannintaqa pasayta atiqkuchu. 29 Paykunam qaparirqaku: —¿Imatataq ñoqaykuwan munanki Diospa Churin Jesus? ¿Manaraq tiempopi chu hamurqanki ñakarichiqniyku? —nispa. 30 Waklawneqpim mikuchkarqa achkallaña kuchikuna. 31 Chaymi demoniokuna ruegakurqa Jesusta: —Qarqowaspaykikuqa dejaykuwaykuyá wak kuchikunaman yaykunaykupaq —nispa. 32 Hinapt inmi Jesus nirqa: —Pasaychikyá —nispan. Chaymi demoniokunaqa runakunamanta lloqsiruspa kuchikunaman ustururqa. Chay llapallan kuchikunam waqtanta kallpaspa qochaman wichiykuspa wañururqaku. 33 Kuchi michiqkunañat aqmi llaqt aman ayqekuspanku willakurqaku demo niopa ñakarichisqan runakunawan imam pasakusqanta. 34 Chaymi chay llaqtapi *yachaq llapallan runakuna hamurqaku Jesusman hinaspankum ruegakurqaku llaqtankumanta huklawman pasakunanpaq.
9
Suchu runata Jesus sanoyachisqanmanta (Mr 2:1-12. Lc 5:17-26)
1 Jesusmi boteman yaykuykuspan pasarqa lamar qochapa chimpan man hinaspam chayar urqa kikinpa llaqtanman. 2 Chaypi kachkaptinmi wantumurqaku suchu runata chakanapi, chaymi Jesus paykunapa iñiyninta qa waykuspa chay suchuta nirqa:
MATEO 9
1774
—Kallpanchakuy tayta, huchaykikunatam pampachayki —nispa. 3 Diospa leynin yachachiqkunamant am wak iqnin piensarqaku: “Kay runaqa Diostam piñachichkan” nispa. 4 Chaymi piensasqankuta Jesus yachaspan nirqa: —¿Imanasqataq mana allinkunata piensankichik? 5 ¿Mayqan nisqaytaq facil kanman: “Huchaykikunatam pampachayki” nisqaychu icha: “Hatarispayki puriy” nisqaychu? 6 Kunanmi yachankichik *Diosmanta Hamuq Runaqa huchakunata pampachanaypaq kay pachapi atiyniyoq kasqayta. Chaynata niruspanmi suchuta nirqa: —Hatarispayki puñunaykita aparikuspa wasikiman ripukuy —nispa. 7 Hinapt inmi suchu runaqa hat ar ispa wasinman ripukurqa. 8 Chayt a qa waykuspankum runakuna mancharikurqaku hinaspam Diosta alabarqaku sanoyachinanpaq runakunaman atiy qosqanmanta.
9 Chaymant a
Discipulonpaq Mateota Jesus qayasqanmanta (Mr 2:13-17. Lc 5:27-32)
pasaspanmi Jesus rikur urqa Mateo sutiyoq runata *impuesto co brananpi tiyachkaqta, paytam nirqa: —Qatiway —nispa. Hinaptinmi Mateo hatarispa paywan rirqa. 10 Mateopa wasinpi Jesus mikuchkapt inmi hamurqa *impuesto cobraq achka runakuna hinaspa huchasapakuna, paykunam mesapi tiyaykurqaku Jesuswan hinaspa discipulonkunawan. 11 Chayta *fariseokuna qawaykuspam Jesuspa disci pulonkunata tapurqaku: —¿Imanasqamá yachachisuqnikichikqa mikuchkan *impuesto cobraqkunawan qa hinaspa huchasapakunawanqa? —nispa. 12 Chayt a uyar ir uspanmi Jesus nirqa: —Sano runakunaqa manam necesitankuchu medico hampinanta ichaqa onqoqkunallam. 13 Yachamuychik Bibliapi Diospa kayna nisqanta: “Animalkuna wañu chipuwanaykichikmantapas aswanqa munani kuyapayakuq kanaykichiktam” nispa. Ñoqaqa hamurqani manam justo runakuna qayaqchu aswanqa huchasapakuna qayaqmi.
14 Baut izaq
Ayunomanta Jesusta tapusqanmanta (Mr 2:18-22. Lc 5:33-39)
Juanpa discipulonkuna asuykuspam Jesusta tapurqaku: —*Fariseokunapiwan ñoqaykuqa sapa kutim ayunaniku. ¿Imanasqataq discipu loykikunaqa mana ayunankuchu? —nispa. 15 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Yaqachum casamientoman riq runakuna llakikunmanku paykunawan novio kachkaptin? Novio paykunawan kanankamaqa manam ayunanmankuchu, hamuq punchawkunapim ichaqa novio chinkar uptin ayunanqaku. 16 —Mawka pachataqa manam pipas remiendanmanchu mosoq latapawanqa. Chay mosoq latapaqa chintiruspam mawka pachata astawan llikirunman. 17 Manataqmi pipas manaraq poqosqa vinotaqa mawka odrekunamanqa churanmanchu. Chay vino poqoruspanmi mawka odreta toqyarachinman, hinaptinmi vinopas usunman, odrepas mana valeqñam kanman. Chaymi mana poqosqa vinotaqa mosoq odrepi churana chaynapi odre mana toqyarunanpaq nitaq vinopas usunanpaq.
1775
MATEO 9
Jairopa churin kawsarisqanmantawan onqoq warmipa sanoyasqanmanta (Mr 5:21-43. Lc 8:40-56)
18 Jesus chaykunat a nichkapt inmi judiokunapa huknin kamachikuq Jesuspa qayllanpi qonqorakuykuspan nirqa: —Warmi churillaymi kunachallan wañukun, rispaykiyá payta hapiykapamu way kawsarinanpaq —nispa. 19 Jesusmi paywan pasarqa discipulonkunapiwan kuska. 20 Hinaptinmi Jesusman chunka iskayniyoq wataña flujowan onqoq warmi asuykuspan qepanmanta pachanpa patanta llapchaykurqa, 21 paymi piensarqa “Pachallantapas llapchaykuspayqa allinya rusaqmi” nispa. 22 Chaymi Jesus muyuriykuspan payta qawarqa hinaspam nirqa: —Kallpanchakuy mamáy, iñisqaykiraykum allinyarunki —nispa. Hinaptinmi chaylla allinyar urqa. 23 Chay kamachikuqpa wasint a Jesus chayar upt inmi qena tocaqkunapas listollaña kachkasqaku pampamunankupaq, chaynataqmi runakunapas qaparka chachkasqaku. 24 Chaymi Jesus nirqa: —Lloqsiychik kaymanta, sipasqa manam wañusqachu kachkan aswanqa pu ñuchkanmi —nispa. Hinaptinmi runakuna asipayarqaku Jesusta. 25 Runakunata hawaman lloqsirachis panñataqmi Jesus asuykurqa sipasman, makinmanta aysariykuptinmi hatarirurqa. 26 Chaymi llapallan llaqtakunapi chay pasakusqanmanta lliw yacharurqaku.
27 Chaymant a
Iskay ñawsakunata Jesus sanoyachisqanmanta
Jesus pasaptinmi iskay ñawsakuna qatirqa qayaykachakustin: —Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq, llakipayariykullawayku —nispa. 28 Wasiman Jesus yaykuruptinmi chay ñawsakuna asuykurqa hinaptinmi Jesus tapurqa: —¿Creenkichikchu munasqaykichik rurar unayta? —nispa. Chaymi nirqaku: —Arí, taytáy —nispa. 29 Hinapt inmi ñaw inkut a Jesus llapchaykuspan nirqa: —Iñisqaykichikman hinayá rurasqa kachun —nispa. 30 Chaymi qawar ikur upt inku Jesus avisarqa paykunat a: —Amam pimanpas willankichikchu —nispa. 31 Aswanqa paykuna lloqsir uspam tukuy chay llaqt akunapi willakur urqaku Je suspa rurasqanmanta. 32 Ñawsamant a
Mana rimaq runata Jesus sanoyachisqanmanta
sanoyaq runakuna lloqsichkaptinñataqmi Jesusman pusara murqaku demoniopa ñakarichisqan mana rimaq runata. 33 Demoniota Jesus qarqoruptinñataqmi chay runa rimarir urqa. Runakunañataqmi admirakurqaku: —Kaynataqa manam haykapipas rikurqanikuchu Israel nacionpiqa —nispa. 34 *Far iseokunañat aqmi nirqaku: —Kay runaqa demoniokunataqa qarqon demoniokuna kamachiqpa atiyninwan mi —nispa.
MATEO 9, 10
1776 Jesuspa llakipayarikusqanmanta
35 Jesusmi
purirqa llapallam llaqtakunapi hinaspa llaqtachakunapipas *huñunaku nanku wasikunapi Diospa munaychakusqanmanta yachachistin, allin noticiakunata willakustin chaynataq tukuy onqoqkunata hinaspa nanayniyoqkunata sanoyachistin. 36 Runakunata qawaykuspanmi llakipayarikurqa wischusqa, cheqesqa hinaspa mana michiqniyoq ovejakuna hina kasqankumanta. 37 Chaymi discipulonkunata nirqa: —Achkallañam kachkan cosechanapaqqa, cosechaqkunam ichaqa aslla. 38 Chaynaqa mañakuychikyá chakrayoqt a cosechaqkunat a kachananpaq.
10
Chunka iskayniyoq discipulonkunamanta (Mr 3:13-19. Lc 6:12-16)
1 Chaymantam
Jesus qayarqa chunka iskaynintin discipulonkunata hinas pam atiyta qorqa demoniokunata qarqonankupaq chaynataq imaymana rikchaq onqoyniyoqkunatapas hinaspa nanayniyoqkunatapas allinyachinankupaq. 2 Chay chunka iskaynintin *apostolkunaqa kaykunam: punta qayasqan Simon, paypa huknin sutinmi Pedro, wawqen Andres, Zebedeopa churin Jacobowan Juan, 3 Felipe, Bartolome, Tomas, *impuesto cobraq Mateo, Alfeopa churin Jacobo, Tadeo, 4 *cananista partidomanta kaq Simon hinaspa Jesus traicionaq Judas Iscariote. Willakamunankupaq discipulonkunata Jesus kachasqanmanta (Mr 6:7-13. Lc 9:1-6)
5 Kay chunka iskayniyoq discipulonkunat am Jesus kacharqa kaynat a kamachispan: —Amam rinkichikchu mana judio runakunapa llaqtanmanqa, amataqmi yay kunkichikchu Samaria runakunapa llaqtanmanpas. 6 Puntataqa riychik chinkasqa ovejakuna hina Israelpa miraynin runakunamanyá. 7 Rispayá willakamuychik: “Dios pa munaychakunanmi hichparamunña” nispa. 8 Onqoqkunatayá allinyachimuychik, wañuqkunatayá kawsarichimuychik, *leprawan onqoqkunatayá allinyachimuychik, qarqomuychiktaqyá demoniokunatapas. Qamkunaqa mana imallawanmi chaskirqan kichik kay atiyta, mana imallapaqtaqyá qamkunapas qomuychik. 9 —Illaspayk ichikqa amam apank ichikchu imayr ikuq qollqet apas 10 nitaq qo qawtapas nitaq mudakunapaq camisatapas, *usutatapas nitaq iskay tawnatapas. Llamkasqaykichikmantaqa chaskinaykichikmi mikunaykichikta. 11 —Maylaw llaqtamanpas otaq llaqtachamanpas chayaspaykichikqa maskaychikyá allin runa kaqta hinaspayá chaypi samaychik lloqsinaykichikkama. 12 Wasiman yay kuspaqa: “Hawkalla kaychik” nispam rimaykunkichik. 13 Wasipi kaqkuna allin runa kaptinqa, paykunapaqyá mañakuychik hawka kayta, chay wasipi runakuna mana allin kaptinqa, manam chaynachu kanqa. 14 Pipas mana chaskisuptikichikqa hinaspa mana uyarisuptikichikqa chay wasimantayá otaq chay llaqtamantayá lloqsiychik, tas piychikyá *usutaykichikpi allpatapas. 15 Cheqaptapunim nikichik, juicio punchawpiqa chay llaqtam aswan castigasqa kanqa Sodoma hinaspa Gomorra llaqtakunamantapas.
16 Atoqkunapa
Jesusrayku cheqnisqa kaymanta
kasqanman ovejakunata kachachkaq hinam qamkunata kachachkay kichik, chaynaqa culebra hina sacreyá kaychik ichaqa paloma hina mana imanakuq.
1777
MATEO 10
17 Cuidakuychikyá,
runakunam juzgadoman entregasuspaykichik maqasunkichik *huñunakuna wasikunapi. 18 Ñoqaraykum apasunkichik gobiernaqkunaman hinaspa reykunaman. Chaynapim paykunaman ñoqamanta willakunkichik, willakunkichik taqmi mana judio kaq runakunamanpas. 19 Autoridadkunaman apasuptikichikqa amam llakikunkichikchu imaynam otaq imam rimanaykichikmantaqa, Diosmi yacha chisunkichik chay ratopi imam rimanaykichiktaqa. 20 Manam kikillaykichikmantachu rimankichikqa, ichaqa Taytaykichikpa Espiritunmi rimachisunkichik. 21 —Runakunam wawqenta traicionanqa wañunanpaq, taytapas churintam trai cionanqa, chaynataqmi churi-wawakunapas tayta-mamanpa contranpi hatarispa wañuchinqaku. 22 Ñoqaraykum llapallan runakuna cheqnisunkichik ichaqa kay pachapa tukupayninkama ñoqapi takyaqtam Diosqa salvanqa. 23 Huk llaqtapi cheqnisqa kaspaqa huklaw llaqtamanñayá ayqekuychik. Cheqaptapunim nikichik, *Diosmanta Hamuq Ru naqa kutimusaq manaraqpas Israel llaqtakunapi puriyta tukuchkaptikichikmi. 24 —Manam pipas yachachiqninmant a aswan allin reqsisqaqa kanmanchu nitaq sirvientepas patronninmantaqa. 25 Allinmi kanman discipulopaq yachachiqnin hina kaynin, chaynataq sirvientepas pat ronnin hina kaynin. Kay taytaykichikta pas Beelzebuwan sutichawachkaspankuqa aswanraqchiki qamkunataqa. Cuerpo wañuchiqtaqa mana manchakunamanta (Lc 12:2-7)
26 —Chaynaqa amayá manchakuychikchu runakunataqa. Imapas pakasqa kaqkuna qa qawachisqam kanqa chaynataqmi mana yachasqa kaqkunapas yachasqataq kanqa. 27 Qamkunaman tutayaypi hina willasqaytaqa runakunamanyá achkiypi hina willa kuychik, upallalla nisqaytañataqyá willakuychik wasipa altosninmanta hina. 28 Amayá manchakuychikchu runa wañuchiqkunataqa, manam almantaqa wañuchinmankuchu, manchakuychikqa almantin cuerpontinta wiñaypaq castigoman wischuqtayá. 29 —¿Manachum iskay pichinchurruchakunatapas *rantikunku as qollqellapaq? Chaywanpas manam mayqanpas wañunmanchu Dios Taytaykichik mana munaptinqa. 30 Qamkunapaqa chukchaykichikpas llapallanmi yupasqa kachkan. 31 Chaynaqa amayá manchakuychikchu, qamkunaqa pichinchurruchakunamantapas aswan valeqmi kankichik.
32 —Runakunapa
Jesuspa favorninpi rimaqkunamanta (Lc 12:8-9)
qayllanpi mana penqakuspa ñoqamanta willakuqtaqa ñoqapas hanaq pacha Taytaypa qayllanpim willakusaq ñoqapa kasqanta. 33 Runakunapa qayllanpi negaqniytaqa ñoqapas negasaqmi hanaq pachapi kaq Taytaypa qayllanpi. Jesusqa runakuna rakinachiq hamusqanmanta (Lc 12:51-53. 14:26-27)
34 —Ama creeychikchu kay pachaman hamusqaywanqa hawkalla kanaykichikta,
aswanqa ñoqaraykum peleanqaku. 35 Hamuniqa qaripas taytanpa contranpi kananpaqmi, warmi wawapas mamanpa contranpi kananpaqmi chaynataq llumchuypas suegranpa contranpi kananpaqmi. 36 Chaynaqariki cheqniqninqa kanqa wasinpi kaqkunallam. 37 —Pipas mama-tayt ant a ñoqamant a aswan kuyaqqa manam ñoqapaq hinachu, pipas churi-wawanta ñoqamanta aswan kuyaqqa manataqmi ñoqapaq hinachu.
MATEO 10, 11
1778
38 Pipas
ñoqarayku ñakaristin qatiwaqniyqa ñoqapaq hinam. 39 Pipas vidallan ku yaqqa pierderunqam, pipas ñoqarayku wañuqmi ichaqa kawsanqa. Premiokunamanta (Mr 9:41)
40 —Pipas qamkunat a chask iqnik ichikqa ñoqat am chask iwan, pipas ñoqat a chaskiwaqñataqmi kachamuwaqniy Taytayta chaskin. 41 Sichum pipas Diosman ta willakuqta chaskiykunqa paymanta willakuq kasqanrayku hinaspaqa kikin Diosmantam chay willakuqpa chaskinan premionta chaskinqa. Sichum pipas allin runata chaskiykunqa allin runa kasqanrayku hinaspaqa kikin Diosmantam chay allin runapa chaskinan premionta chaskinqa. 42 Qatiqniy kasqanrayku mayqan humilde iñiqniykunamanpas chiri yakullapas qoykuqqa premiontam chaskinqa.
11
1 Jesusmi
Bautizaq Juanpa kachasqankunamanta (Lc 7:18-35)
chunka iskayniyoq discipulonkunaman kamachiyta tukuruspan pasarqa paykunapa llaqtankunapi yachachinanpaq hinaspa Diosmanta willakunanpaq. 2 Juanñat aqmi carcelpi kachkaspa Cristopa rurasqankunat a yachar uspan qat iq ninkunamanta iskayta kacharqa 3 Jesusta kaynata tapumunankupaq: —¿Qamchu kanki Diosmanta hamuq icha huktachu suyasaqku? —nispa. 4 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Kutispa Juanman willamuychik qawasqaykichiktawan uyarisqaykichikta. 5 Willamuychikyá: “Ñawsakunam qawakuchkanña, suchukunam pur ichkanña, *leprawan onqoqkunam sanoyachkanña, mana uyarikuqkunam uyarikuchkan ña, wañusqakunam kawsarichkanña chaynataqmi wakchakunapas allin noticiata uyarichkanña” nispa. 6 ¡Mayna kusisqam ñoqamanta mana iskayrayaqkunaqa! 7 Paykuna pasakupt inmi runakunaman rimapayaspan Juanmanta Jesus tapurqa: —¿Ima qawaqtaq rirqankichik purunta? ¿Wayrapa aytinyachisqan soqosta qawaqchu? 8 ¿Pi qawaqtaq rirqankichik? ¿Allin pachawan pachasqa runata qawaqchu? Allin pacha wan churakuqqa reykunapa wasillanpim kachkan. 9 Aswanqa ¿pi qawaqtaq rirqankichik? ¿Diosmanta willakuq runa qawaqchum? Arí, payqa Diosmanta willakuqkunamantapas aswan reqsisqaraqmi. 10 Diosqa Juanmantam Bibliapi willakurqaña kaynata: “Ñoqam kachamusaq hamunaykipaq allichapusuqniki willakuqniyta” nispa. 11 Cheqapt apunim Baut izaq Juant aqa mana pipas igualanchu. Chaywanpas Diospa munaychakusqanpi kaq humildellapas Juanmantaqa aswan reqsisqaraqmi. 12 —Baut izaq Juanpa hamusqanmant apunim Diospa munaychakusqant a ata cachkanku, chayqa paykunapa makinpiñam kachkan. 13 Diosmanta llapallan willakuqkunam Moisespa qellqasqankunapiwan rimarqa Juan hamunankama Diospa munaychakunanmanta. 14 Qamkuna creeyta munaptikichikqa, Juanmi chay suyasqaykichik Elias. 15 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá. 16 —¿Pimantaq tupachiyman kunan tiempo runakunata? Paykunaqa rikchakun plazakunapi pukllaspa amigochankunawan qayaykachanakuq warmakunamanmi. 17 Paykunam ninakunku: “Tocanikum qenata ichaqa manam tusunkichikchu, takinikum aya takita ichaqa manam waqankichikchu” nispa. 18 Bautizaq Juanmi aslla mikuq karqa,
1779
MATEO 11, 12
manataqmi vinotapas tomaqchu ichaqa paymantam ninku: “Payqa demonioyoqmi” nispa. 19 *Diosmanta Hamuq Runa mikuptiyñataqmi hinaspa vinota tomaptiyñataqmi niwanku: “Qamqa mikuysapa vino upyakuqmi kanki hinaspapas qamqa kanki *impues to cobraqkunapa hinaspa huchasapakunapa amistadninmi” nispa. Diospa munasqan yachaqkunam ichaqa yachayniyoq kasqaykuta qawachikuniku rurasqaykuwan.
20 Llaqt akunapi
Jesuspa ñakasqan llaqtakunamanta (Lc 10:13-15)
achkallaña *milagrokuna rurasqanwan runakuna mana wana kuptinmi Jesus nirqa: 21 —¡Imaynaraq kanki Corazin llaqt a! ¡Imaynaraq kanki Betsaida llaq ta! Sichum Tiro llaqtapi hinaspa Sidon llaqtapi qamkunawan rurasqayta hina milagrokunata rurayman karqa hinaptinqa unayñach sinchita llakikuspanku hu chankumanta wanakunmanku karqa. 22 Chayraykum juicio punchawpiqa Tiropi chaynataq Sidonpi *yachaqkunamantapas aswanraq castigasqa kankichik. 23 Ca pernaum llaqta, ¿creenkichum hanaq pachaman hoqarisqa kayta? Uraykachisqam kanki uku pachakama. Sodoma llaqtapi kay milagrokuna rurasqayta ruraptiyqa chay llaqtam kunankama kanman karqa. 24 Chayraykum juicio punchawpiqa So domapi chaynataq Gomorrapi yachaqkunamantapas aswanraq castigasqa kanki.
25 Chay
Jesusllapi tarikuq samaymanta (Lc 10:21-22)
tiempopi Jesus mañakuspanmi Taytanta nirqa: —Hanaq pachapipas kay pachapipas munaychakuq Taytáy, kay yachaykuna tam pakaykurqanki yachayniyoqkunamantawan entiendeqkunamanta hinaspam qawaykachinki pisi yachayniyoqkunamanña chayraykum alabayki. 26 Arí, Taytáy, qanmi munarqanki chaynata. 27 —Taytaymi qoykuwarqa tukuy imakunata. Ñoqa Churitaqa manam pipas reqsiwanchu aswanqa Taytallaymi, manataqmi Taytaytaqa pipas reqsinchu aswanqa ñoqa Churillanmi, Churipa reqsichisqallantaqmi reqsin Taytataqa. 28 Hamuychik ñoqaman llapallan pisipas qakuna hinaspa qepichkaq hina ñakariqkuna, ñoqam samachisqaykichik. 29 Llasawaqniy yugoyta apaspayá ñoqamanta yachaychik, ñoqaqa kani llampu sonqo humillakuqmi, chay nata ruraspaqa tarinkichikmi samayta. 30 Yugoyqa facil apayllam, qepiypas sampallataqmi.
12
1 Jesusmi
Samana punchawpi imam rurasqankumanta (Mr 2:23-28. Lc 6:1-5)
*samana punchawpi richkarqa tarpusqa chakrapa ukunta. Disci pulonkunañataqmi yarqarachikuspa trigopa espigan rachuyta qallaykuspa mikurqaku. 2 *Fariseokunañataqmi chayta qawaykuspanku Jesusta nirqaku: —Discipuloykikunaqa rurachkanku samana punchawpi leypa harkakusqan ru raykunatam —nispa. 3 Chaymi payñat aq nirqa: —¿Manachum leerqankichik puriqmasinkunapiwan yarqaymanta kaspa Davidpa imam rurasqanta? 4 Davidmi Diospa wasinman yaykuruspa *sacerdotekunallapa miku nan *Diospa tantankunata mikururqa, mikuykachirqataqmi puriqmasinkunamanpas. 5 Moisespa qellqasqanpiqa ¿manachum leerqankichik? Sacerdotekunam templopi samana
MATEO 12
1780
punchawpi llamkaspa mana samarqakuchu ichaqa chaywanqa manam huchallikurqaku chu. 6 Ñoqam nikichik, kaypiqa kachkan templomantapas aswan respetanaraqmi. 7 Bibliam nin: “Animalkuna wañuchipuwanaykichikmantapas aswanqa munani kuyapayakuq kanaykichiktam” nispa. Kayta entiendespaykichikqa manam culpawaqchikchu mana hu chayoqkunata. 8 Diosmanta Hamuq Runaqa munaychakunim samana punchawpipas.
9 Jesus
Chakisqa makiyoq runata Jesus allinyarachisqanmanta (Mr 3:1-6. Lc 6:6-11)
chaymanta pasaspanñataqmi yaykur urqa *huñunakunanku wasiman. kachkarqa chakisqa makiyoq runa hinaptinmi Jesusta imallamanta pas acusanankupaq tapurqaku: —¿Diospa leyninqa permitinchu *samana punchawpi onqoq sanoyachiyta? —nispa. 11 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Mayqannikichiktaq ovejaykichik uchkuman samana punchawpi wichiykuptinqa mana horqowaqchikchu? 12 ¡Runakunaqa ancha valorniyoqmi ove jakunamantapas! Chaynaqa leyqa permitinmi samana punchawpi allin ruraytaqa. 13 Chaymant am chay runat a nirqa: —Haywariy makikita —nispa. Haywariykuptillanmi makin sanoyar urqa huknin makin hina. 14 Chaymi *fari seokuna lloqsiruspanku tanteanakurqaku Jesusta wañurachinankupaq. 10 Chaypim
15 Jesusñat aqmi
Jesusqa Diospa serviqnin kasqanmanta
chayta yachakur uspan pasakurqa chaymanta, achkallaña runa kuna qatiptinmi sanoyachirqa lliw onqoqkunata. 16 Paykunatam nirqa: —Amam pimanpas willakunkichikchu pim kasqaytaqa —nispa. 17 Chaynat aqa nirqa Diosmant a willakuq Isaiaspa nisqan cumplikunanpaqmi. Paywanmi Dios kaynata nichirqa:
18 Paymi
serviqniy, paytam ñoqaqa akllakurqani, paytam kuyani, payraykum kusisqa kachkani. Espirituywanmi paytaqa huntaykusaq, nacionkunamanmi allin arreglomanta willachisaq. 19 Manam peleanqachu. Manam qaparinqachu. Manam pipas callekunapi qayakusqantapas uyarinqachu. 20 Allin arreglota ruraspa munaychakunankamam, mana pakinqachu qewisqa soqosllatapas. Manam wañuchinqachu tumpalla rupaq mecherotapas. 21 Paypi confiakuspam suyanqaku nacionkunapas. Jesuspa contranpi rimasqankumanta (Mr 3:20-30. Lc 11:14-23, 12:10)
22 Chaymant am Jesusman aparamurqaku demonioyoq mana rimaq ñawsa ru nata. Jesus sanoyarachiptinmi chay runaqa qawarikur uspan rimarqa. 23 Llapa runakunañataqmi admirakuspa nirqaku: —¿Kaychu kanman Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq? —nispa. 24 *Far iseokunañat aqmi chayt a uyar ir uspanku nirqaku:
1781
MATEO 12
—Kay runaqa demoniokunataqa qarqon demoniokuna kamachiq Beelzebupa atiyninwanmi —nispa. 25 Piensasqankut a yachar uspanmi Jesus nirqa: —Mayqan nacionpas chaqwallapi rakinasqa kaspaqa purmanqam, llaqtapas otaq fa miliapas rakinasqa kaspaqa manataqmi takyanchu. 26 *Satanas kikillanta qarqokuptinqa ¿imaynataq munaychakusqanqa takyanman? 27 Nisqaykichikpi hina Beelzebupa atiynin wan demoniokunata qarqoptiyqa ¿pipa atiyninwantaq qatiqnikichikqa demoniokunata qarqon? Chaynaqa paykunam juzgasunkichik. 28 Ñoqaqa demoniokunataqa qarqoni Dios pa Espiritunwanmi, chaynaqa Diospa munaychakusqanqa chayaramusunkichikñam. 29 —Kallpasapa runapa wasinmant aqa manam pipas suwakuyt a atinmanchu manaraq puntata payta chaqnar uspaqa. Chayraqmi ichaqa imankunatapas wasin manta apakunman. 30 —Pipas mana favorniypi kaqqa cont raypim kachkan, cosechapi ñoqawan mana huñuqñataqmi usuchichkan. 31 —Chayraykum ñoqa nik ichik: Diosqa pampachanqam llapallan huchalli kuqninkunata chaynataq kamiqninkunatapas, Chuya Espirituta kamiqkunatam ichaqa mana haykapipas pampachanqachu. 32 Pipas Diosmanta Hamuq Runapa contraypi rimaqqa pampachasqam kanqa, Chuya Espiritupa contranpi rimaqmi ichaqa mana pampachasqachu kanqa kay tiempopipas nitaq hamuq tiempopipas. Sachaqa rurunwan reqsichikusqanmanta (Lc 6:43-45)
33 —Allin sachaqa allintam rurun, mana allin sachañataqmi mana allinllata rurun, sachaqa rurunpim reqsichikun. 34 ¡Culebrapa castankuna! ¿Imaynamá allintaqa imatapas niwaqchik mana allin runa kachkaspaykichikqa? Runaqa riman sonqonpi huntallaña kaqkunamantam. 35 Allin runaqa sonqonpi kaq allin kapuqninkunamanta horqospanmi allinllata riman, mana allin runañataqmi mana allinllata riman mana allinkuna sonqonpi kasqanrayku. 36 Nikichikmi, juicio punchawpim llapallaykichik cuentata qonkichik tukuy mana allinkuna parlasqaykichikmanta. 37 Rimasqaykiman hinam Dios juzgasunki inocente kanaykipaqpas otaq culpasqa kanaykipaqpas.
Milagrota qawachinanpaq runakunapa mañakusqanmanta (Mr 8:12. Lc 11:29-32)
38 Chaymantam wakin *fariseokunapiwan Diospa leynin yachachiqkuna Jesusta nirqaku:
—Yachachikuq, *milagrotayá qawachiwayku chaynapi Diosmanta kasqaykita yachanaykupaq —nispa. 39 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Yaw mana kasukuq mana allin casta runakuna, qamkunaqa milagrotaraqmi mañawachkankichik. Manam qawachisqaykichikchu milagrotaqa, qawaspaqa-qawa chisqaykichik Diosmanta willakuq Jonasta imam pasasqallantam. 40 Imaynam Jonas hatun challwapa wiksanpi karqa kimsa punchaw kimsa tutan, chaynam *Diosmanta Hamuq Runapas kasaq allpapa ukunpi kimsa punchaw kimsa tutan. 41 Ninive llaqtapi runakunam kawsarimunqaku kay runakunapiwan kuska juicio punchawpi hinas pam kay runakunata acusanqa. Paykunaqa huchankumantam wanakurqaku Jonaspa willakusqanwan, Jonasmantapas aswan allin willakuqmi kaypiqa kachkani. 42 Saba nacionniyoq reinapas juicio punchawpi kaypi kaq runakunapiwan kawsarimuspanmi
MATEO 12, 13
1782
paykunata acusanqa. Payqa hamurqa karu-karu llaqtamantaraqmi Rey Salomonpa yachaynin uyariq. Salomonmantapas aswan yachayniyoqmi kaypiqa kachkani. Runaman demonio kutiykusqanmanta (Lc 11:24-26)
43 —Runamanta demonio lloqsiruspaqa qochqakunapim samananpaq maskastin purin, mana tarispanñataqmi 44 nin: “Lloqsimusqay runamanyá kutikusaq” nispa. Kutirispanña taqmi chay runapa sonqonta tariykun chunnichkaqta, sumaq allichasqata hinaspa sumaq pichasqata. 45 Kutirispanmi pusaramun kikinmantapas peornin qanchis demoniokunataraq chaynapi chay runaman yaykuspa *yachanankupaq. Chaymi chay runaqa rikurirun ñaw paq kasqanmantapas astawan peorña. Chaynam pasarunqa kay mana allin runakunatapas.
Mamanpiwan wawqenkuna Jesusta maskasqankumanta (Mr 3:31-35. Lc 8:19-21)
46 Runakunat a Jesus rimapayachkapt inraqmi mamanpiwan wawqenkuna cha yaramurqaku hinaspam hawallapi sayaykurqaku Jesuswan parlayta munaspanku. 47 Chaymi huk kaqnin willarqa Jesusman: —Mamaykipiwan wawqekikunam sayachkanku hawapi qanwan parlaykuyta munaspa —nispa. 48 Hinapt inmi Jesusñat aq chay willaqninman nirqa: —¿Pitaq mamayqa, pitaq wawqeykunaqa? —nispa. 49 Chaymant añat aqmi discipulonkunaman mak int a haywar ispa nirqa: —Paykunam mamaywan wawqe-paniykunaqa. 50 Pipas hanaq pachapi Taytaypa munasqan ruraqmi wawqeyqa, paniyqa hinaspa mamayqa —nispa.
13
1 Chay
Muhu tarpuqmanta (Mr 4:1-9. Lc 8:4-8)
punchawmi Jesus wasimanta lloqsir uspan tiyaykurqa lamar qo chapa patanpi. 2 Achkallaña runakuna kaptinmi boteman yaykuspan tiyaykurqa, lliw runakunañataqmi qocha patallanpi karqaku. 3 Chaymi Jesus achka yachachikuykunata rimarirqa kayna rikchanachiykunawan: —Huk runam rirqa tarpukuq. 4 Muhuta maqchipt inmi wakin wichirqa ñan man, chaytam kullkukuna hamur uspan mikur urqa. 5 Wakinñataqmi wichiykurqa ranraman hinaptinmi chay muhu chaylla wiñaramurqa as allpallapi kasqan rayku. 6 Ichaqa inti rupariykamupt inmi mana sumaq sapichakusqa kasqanrayku chakir urqa. 7 Wakin muhuñataqmi wichiykurqa kichka-kichka ukuman hinaptin mi kichkakuna wiñar uspa muhu wiñaqta eqoyarachirqa. 8 Wakinñataqmi allin allpaman wichiykusqanrayku wiñar uspan rur urqa, wakinmi huk muhullamanta rur urqa pachakta, wakinñataq soqta chunkata, wakinñataq kimsa chunkata. 9 —Uyar iwaqniykunaqa kasukuychikyá.
10 Hinapt inmi
Rikchanachiykunaqa imapaqmi kasqanmanta (Mr 4:10-12. Lc 8:9-10)
discipulonkuna Jesusman asuykuspa tapurqaku: —¿Imanasqataq runakunataqa rikchanachispa yachachinki? —nispa. 11 Chaymi payñat aq nirqa:
1783
MATEO 13
—Qamkunamanmi Diospa munaychakusqanmanta ñawpaq mana yachasqaykichik kunata yachachikichik, wakin runakunamanmi ichaqa mana chaynatachu yachachini. 12 Kapuqniyoqmanqa achkataraqmi yapasaq, aslla kapuqniyoqmantam ichaqa aslla kapuqnintapas qechurusaq. 13 Chaymi paykunamanqa rikchanachispa rimapayani. Qa wakuchkaspapas manam rikunkuchu, uyarichkaspapas manataqmi entiendenkuchu. 14 Chayraykum paykunapiqa cumplikun Diosmanta willakuq Isaiaspa nisqan. Paymi nirqa: “Uyarispapas manam entiendenkichikchu, qawakuspapas manam cuentata qokunkichikchu. 15 Kay runakunapa sonqonqa rumiyarunmi. Paykunaqa rikurirun sasa uyarikuqmi. Qemchikurunkum mana rikukunankupaq. Upa tukurunkum mana uyarinankupaq chaynapi tukuy sonqonkuwan mana entiendenankupaq, chaynapi mana kutirikamuwanankupaq chaynapi mana sanoyachinaypaq.” 16 —Mayna
kusisqam kankichik kaykuna qawaqkunaqa hinaspa uyariqkunaqa. nikichik, Diosmanta willakuq achka runakunam justo kaq ru nakunapiwan rikusqaykichikta rikuyta munarqaku ichaqa manam rikurqakuchu, uyarisqaykichiktapas uyariytam munarqaku ichaqa manam uyarirqakuchu. 17 Cheqapt apunim
Rikchanachisqanpa imam ninanmanta (Mr 4:13-20. Lc 8:11-15)
18 —Yachaychikyá tarpuqwan rikchanachisqaypa imam ninanta: 19 Diospa munay chakusqanmanta willakuyta uyarichkaspan mana entiendeqqa ñanman wichiykuq muhumanmi rikchakun, mana allin hamuruspanmi tarpusqa muhuta qechurun son qonmanta. 20 Wakin runañataqmi rikchakun ranraman wichiykuq muhuman. Diospa palabranta uyarispam kusisqallaña chaskin. 21 Aswanqa mana sapichasqa kasqanraykum mana unaytachu kawsan. Ñakarispa hinaspa Diospa palabranrayku cheqnisqa kasqanwan hukmanyaruspam chaylla urmarun. 22 Wakin runañataqmi rikchakun kichka-kich ka ukuman wichiykuq muhuman. Diospa palabranta uyarichkaspanpas kay pachapi kaqkunamanta sinchita preocupakuspanmi kusikuytapas tarin llapa kapuqninkunallapi chaynapim payqa kikillanta engañakun. Tukuy kaykuna runapa sonqonman yaykuruptin mi Diospa palabranqa mana yanapanñachu. 23 Wakin runakunam ichaqa rikchakun allin allpaman wichiykuq muhuman, paykunaqa Diospa palabranta uyarispam entiendenku, paykunaqa rikchakun allin cosecha qespiqmanmi. Wakinmi chulla granollamanta pachak ruruq hina, wakinñataq soqta chunka ruruq hina, wakinñataq kimsa chunka ruruq hina.
24 Jesusmi
Cebadillapiwan trigowan rikchanachisqanmanta
huk rikchanachiytawan nirqa: —Diospa munaychakusqanqa rikchakun chakranpi allin muhu tarpuqman mi. 25 Ichaqa puñuchkaptinkum trigo tarpusqanman enemigon chaqchuykurqa cebadillata hinaspam pasakurqa. 26 Trigo wiñaramuspan ruruyta qallariptinmi cebadillapas rikurir urqa. 27 Hinaptinmi runakuna patronninman willamurqaku:
MATEO 13
1784
—Señorllayku, chakrapiqariki tarpuchirqanki allin muhutam ¿maymantamá wiñaramun kay cebadillaqa? —nispa. 28 Chaymi payñat aq nirqa: —Enemigoymi kaytaqa rurar un —nispa. Hinaptinmi runankunañataq tapurqaku: —¿Munankichu cebadilla qoraramunaykuta? —nispa. 29 Chaymi payñat aq nirqa: —Ama, yanqañataqmi trigontinta chutaramuwaqchik. 30 Kuskayá wiñachun cosecha kama, chaypiñam llamkaqkunata kamachisaq cebadillata puntata ruturuspa watasqata ramillan-ramillan kañanankupaq hinaspa trigotañataq taqeyman waqaychanankupaq. Mostaza muhuwan rikchanachisqanmanta (Mr 4:30-32. Lc 13:18-19)
31 Jesusmi
huk rikchanachiytawan nirqa: —Diospa munaychakusqanqa rikchakun huk runapa tarpusqan mostaza muhumanmi. 32 Mostazaqa llapallan muhumantapas uchuychallam, wiñaruspam ichaqa wakin qoraku natapas masyarunraq, monteyaruptinmi silguerokunapas kallmankunapi *qesachakun. Qonchuwan rikchanachisqanmanta (Lc 13:20-21)
33 Jesusmi
huk rikchanachiytawan nirqa: —Diospa munaychakusqanqa rikchakun huk warmi kimsa tupu harinata cha pur uptin poqorachiq qonchumanmi. Imanasqam Jesusqa rikchanachiykunawan rimasqanmanta (Mr 4:33-34)
34 Jesusmi tukuy kaykunat a runakunaman nirqa rikchanachiykunawan, mana rikchanachispaqa manam imatapas rimarqachu. 35 Chaynapim Diosmanta willa kuqpa qellqasqan cumplikurqa, paymi nirqa:
Rikchanachiykunawanmi rimarisaq. Kay pachata Dios unanchasqanmantapuni pakasqa kaqkunatam yachachisaq. 36 Runakunat a
Cebadillawan rikchanachispa yachachisqanmanta
aviaruspanmi Jesus wasiman yaykurqa, hinaptinmi discipulon kuna payman asuykuspa nirqaku: —Entiendeykachiwaykuyá chakrapi wiñaruq cebadillawan rikchanachisqaykita —nispa. 37 Chaymi payñat aq nirqa: —Chay allin muhu tarpuqqa Diosmanta Hamuq Runam. 38 Chakraqa kay pacham, allin muhuñataqmi Diospa munaychakusqanpaq kaqkuna, cebadillañataqmi mana allinpaq kaqkuna. 39 Chay cebadilla tarpuq enemigoqa diablom, cosechaqa kay pachapa puchukay ninmi, cosechaqkunañataqmi angelkuna. 40 Paykunapas kanqa cebadillata huñuspa ninapi kañasqanku hinam kay pachapa puchukayninpi. 41 Diosmanta Hamuq Runam angelniy kunata kachamusaq munaychakusqaymanta llapa pantachikuqkunatawan mana allin ruraqkunata huñuchispa 42 rupachkaq hornoman wischuchinaypaq. Chaypim waqayllawan
1785
MATEO 13
ña kirunkutapas kirichichichinqaku. 43 Mana huchallikuqkunam ichaqa Dios Taytankupa munaychakusqanpi inti hina kancharinqaku. Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá. 44 —Diospa
Pakawan rikchanachisqanmanta
munaychakusqanqa rikchakun chakrapi pampasqa pakamanmi. Chaytam runa tarir uspa aswanraq pakapaykun, kusisqallaña pasaspanmi tukuy kapuqninta *rantikaramuspan rantir un chay chakrata. Ancha precioyoq perlaswan rikchanachisqanmanta
45 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun sumaq perlaskuna maskaq nego ciantemanmi. 46 Paymi ancha precioyoq perlasta tariruspan rirqa tukuy kapuqnin *rantikuq hinaspam rantir urqa chay perlasta.
47 —Diospa
Challwana mallawan rikchanachisqanmanta
munaychakusqanqa rikchakun tukuy rikchaq challwa hapiq ma llamanmi. 48 Mallaman challwakuna huntar uptinmi lamar qochapa patanman aysanku hinaspam tiyaykuspa akllanku challwata, allinnintam hinanku ca nastaman, mana valeqtañataqmi wischunku. 49 Chaynam kanqa kay pachapa puchukayninpipas, angelkuna hamuspam mana allin runakunata justo runakuna manta rakinqa. 50 Mana allin runakunataqa wischunqa rupachkaq hornomanmi. Chaypim waqayllawanña kir unkutapas kirichichichinqaku. 51 Jesusmi
Uyariqninkunata Jesus tapusqanmanta
tapurqa: —¿Entiendenkichikchu kaykunata? —nispa. Hinaptinmi paykunañataq nirqaku: —Arí, taytáy —nispa. 52 Chaymi Jesusñat aq yapat awan nirqa: —Diospa leynin yachachiqkunaqa Diospa munaychakusqanmantam sumaqlla taña yachanku chaymi paykunaqa rikchakun tukuy kapuqninmanta mawkapas otaq mosoqpas horqomuq wasiyoqman.
53 Jesusmi
Llaqtan Nazaretpi Jesusta mana chaskisqankumanta (Mr 6:1-6. Lc 4:16-30)
kay rikchanachiykunata rimar uspan pasakurqa chaymanta. 54 Na zaret llaqtanman chayar uspanñataqmi yachachirqa *huñunakunanku wasipi hinaptinmi runakuna admirakuspa nirqaku: —¿Imaynanpi yachayniyoq kaspamá kay runaqa tukuy *milagrokunataqa ruran? 55 Kayqariki carpinteropa churinmi hinaspa Mariapa wawanmi, wawqen kunañataqmi Jacobo, Josey, Simon hinaspa Judas. 56 Llapallan paninkunapas ¿manachum llaqtamasinchik? ¿Imaynanpimá tukuy kaykunataqa ruran? —nispa. 57 Chayna piñasqa kapt inkum Jesus nirqa: —Diosmanta willakuqtaqa manam allintachu chaskinku ayllunkunapas nitaq llaqtamasinkunapas, huklaw llaqtakunapim ichaqa allin chaskisqa —nispa. 58 Chaymi llaqt anpiqa as *milag rollat a rurarqa, mana paypi creesqankurayku.
MATEO 14
14
1 Chay
1786 Bautizaq Juanta Herodes wañurachisqanmanta (Mr 6:14-29. Lc 9:7-9)
tiempopim Rey Herodes gobiernachkaspan Jesusmanta noticiata uyarirurqa. 2 Chaymi serviqninkunata nirqa: —Payqa Bautizaq Juanmi, kawsariramuspanmi kaynaña atiyniyoqqa —nispa. 3 Herodesmi ñawpaqt araq Juant a hapirachimuspan carcelman pusachirqa, chaypim cadenarachirqa Herodiasrayku. Herodiasqa Rey Herodespa wawqen Feli pepa warminmi karqa. 4 Chayraykum Herodesta Juan nirqa: —Diospa leyninman hinaqa manam allinchu paywan casarakusqaykiqa —nispa. 5 Chaymi Herodesqa Juan wañurachiyta munarqa aswanqa manchakurqam runa kunata, paykunam Juantaqa Diosmanta willakuqpaq hapirqaku. 6 Herodespa santon chayaramuptinmi Herodiaspa warmi wawan tusurqa llapallanpa qayllanpi chaymi llumpayta gustarurqa Herodesta. 7 Chaymi juramentowan prometekurqa imapas ma ñakusqanta qonanpaq. 8 Chaymi sipasñataq mamanpa umachasqan Herodesta nirqa: —Platopi qoykuway Bautizaq Juanpa umanta —nispa. 9 Chaymi reyqa llak ikur urqa ichaqa jurament asqanrayku hinaspa conv idasqan kunapas uyarisqanraykum kamachirqa qonankupaq. 10 Juanpa umanta carcelpi qor umunankupaq kamaykachiptinmi 11 platopi apamuspanku haywaykurqaku sipasman, payñataqmi apar urqa mamanman. 12 Hinapt inmi Juanpa discipulonkuna rir uspa cuerpont a aparqaku pampaq, chaymantam rirqaku Jesusman willaq. Pichqa waranqapaq mikuy mirachisqanmanta (Mr 6:30-44. Lc 9:10-17. Jn 6:1-14)
13 Jesusmi Juanpa wañukusqant a yachar uspan sapallan botepi pasakurqa mana runapa kasqanman. Runakunañataqmi risqanta yacharuspanku llaqtankumanta lloqsispa qatirqaku chakillawan. 14 Botemanta Jesus lloqsiruspanmi chay achka llaña runakunata qawaykuspa llakipayarikurqa hinaspam sanoyachirqa paykuna ukupi kaq onqoqkunata. 15 Tutaykuchkaptinñam Jesuspa *discipulonkuna payman asuykuspa nirqaku: —Ñam llumpay tardeña, kaypiqa manataqmi wasipas kanchu. Pasakuchunku ñayá hichpa llaqtachakunaman rispa mikuyta rantimunankupaq —nispa. 16 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Manam rinmankuchu, qamkunayá mikuykachiychik —nispa. 17 Chaymi discipulonkunañat aq nirqa: —Pichqa tantawan iskay challwa kankasqallam kaypiqa kachkan —nispa. 18 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Apamuwaychik —nispa. 19 Runakunat a pastopi tiyanankupaq kamachispanmi hapiykurqa pichqan tantakunatawan iskaynin challwakunata hinaspam hanaq pachata qawarispan Diosman graciasta qorqa, tantakunata pakiykuspanmi discipulonkunaman qorqa, paykunañataqmi runakunaman aypurqa. 20 Llapallankum mikurqaku saksanan kukama, chaymantam puchuq tantakunata huñurqaku chunka iskayniyoq canasta huntata. 21 Mikuqkunam karqaku pichqa waranqa qarikuna ichaqa manam war mikunatawan wawakunataqa yuparqakuchu.
1787
22 Jesusmi
MATEO 14, 15
Qocha hawanta Jesuspa purisqanmanta (Mr 6:45-52. Jn 6:16-21)
discipulonkunata boteman yaykuchirqa puntaspa qochata chimpachka nankupaq, chaynapi llapa runakunata pay avianankama. 23 Aviaruspanñataqmi Jesus sapallan rirqa orqo lawman Diosta mañakunanpaq. Tutayaramuptinmi Jesus sapallan kachkarqa. 24 Discipulonkunañataqmi botepi richkarqa karutaña, hatun olakunañataqmi boteta nisyullataña laqyarqa paykuna lawman llumpayta wayramuptin. 25 Hinaptinmi yaqa gallo waqaytaña Jesus paykunaman asuykurqa yaku hawanta puristin. 26 Discipu lonkunañataqmi yaku hawanta puriqta rikuruspanku mancharisqallaña qaparirqaku: —¡Wakqa manchachikum! —nispanku. 27 Hinapt inmi chaypunilla Jesus nirqa: —¡Qarinchakuychik! Ñoqam kani, ama manchakuychikchu —nispa. 28 Hinapt inmi Ped roñat aq nirqa: —Señorlláy, qam kaspaykiqa kamachimuwayá yakupa hawanta qanman hamu naypaq —nispa. 29 Chaymi Jesus nirqa: —Hamuy —nispa. Chaymi Pedro uraykurqa botemanta hinaspam puriyta qallaykurqa yaku hawanta Jesuspa ladonman rinanpaq. 30 Aswanqa sinchi wayrawan manchariku ruspanmi chinkaykuyta qallarispan qaparirqa: —¡Señorlláy, salvaykuway! —nispa. 31 Chaymi Ped rot a mak inmant a hapir uspan Jesus nirqa: —¡Pisi confianzayoq runa! ¿Imanasqataq iskayrayarqanki? —nispa. 32 Paykuna boteman seqar upt inmi wayra tanir urqa. 33 Chaymi botepi kaqkuna paypa ñawpaqninpi qonqarakuykuspa nirqaku: —Cheqaptapunim qamqa kasqanki Diospa Churin —nispa. Genesaretpi onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta (Mr 6:53-56)
34 Qochat a chimpar uspankum chayar urqaku Genesaret lawman. 35 Hinapt in mi chay sitiopi llapallan runakuna Jesusta reqsir uspanku willanakururqaku llapallan muyuriqnin llaqtakunapi chaymi payman apamurqaku llapallan onqoq kunata. 36 Hinaspam ruegakurqaku pachanpa patallantapas hapiykunankupaq chaymi llapallan hapiykuqkunaqa allinyar urqaku.
15
Runataqa imam huchallichisqanmanta (Mr 7:1-23)
1 Jerusalenmanta hamuspankum Diospa leynin yachachiqkunawan *fari seokuna Jesusman asuykuspa tapurqaku: 2 —¿Imanasqataq discipuloykikunaqa ñawpa abuelonchikkunapa costumbrentaqa mana kasunkuchu? Mikunankupaqmi makinkuta mana mayllakunkuchu —nispa. 3 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Qamkunapas ¿imanasqataq mana kasunkichikchu Diospa kamachikuyninta, ñawpaq costumbrekunalla ruranaykichikrayku? 4 Diosmi nirqa: “Tayta-mamaykita respetay, pipas tayta-mamanta ñakaqqa wañunqam” nispa. 5 Aswanqa qamkunam
MATEO 15
1788
ninkichik: “Huk runaqa tayta-mamanman ninmanmi ‘Taytáy, mamáy, manam ya napaykimanchu, qamkunaman qonaytam Diosman qoykuni’ nispa.” 6 Pipas chayna niqqa manañam tayta-mamanta yanapanñachu, chaynata yachachispam Diospa ka machikuyninta yanqachankichik costumbrekichikkunallata ruraspaykichik. 7 ¡Iskay uyakuna! Allintam Diosmanta willakuq Isaias qamkunamanta kaynata qellqarqa:
8 “Simillanwanmi
yupaychawan kay runakunaqa, ñoqamanta karupim kachkan sonqonkuqa. 9 Paykunaqa adorawankupas yanqapaqmi, yachachisqankupas runapa kamachisqallanmi.” 10 Runakunat a
qayaspanmi Jesus nirqa: —Uyariwaspaykichikyá kaykunata entiendeychik. 11 Manam imapas mikusqanchu runataqa huchallichin, runataqa huchallichin mana allinta piensaspa rimasqanmi. 12 Chaymi discipulonkuna Jesusman asuykuspa nirqaku: —¿Yachankichum nisqaykiwan *fariseokuna piñakurusqanta? —nispa. 13 Chaymi payñat aq nirqa: —Hanaq pacha Taytaypa mana tarpusqan plantaqa sapinmanta pilasqam kanqa. 14 Asurikuychik paykunamanta. Paykunaqa kachkan ñawsam hinaspapas ñawsamasin pusaqkunam. Ñawsapura pusanakuspaqa iskayninkum uchkuman wichiykunqaku. 15 Chaymi Ped roñat aq nirqa: —Entiendeykachiwayku chay rikchanachiy rimasqaykita —nispa. 16 Chaymi Jesus nirqa: —¿Qamkunapas manachum entiendenkichik? 17 ¿Manachu entiendenkichik runapa mikusqanqa wiksaman yaykuspa chaymanta lloqsisqanta? 18 Mana allin rimaymi ichaqa sonqonmanta lloqsispa huchallichin runata. 19-20 Sonqonmanta lloqsiptinmi runaqa huchallikun tukuy mana allinkunata piensaspa, wañuchispa, hukwan pierdekuspa, huchapakuspa, suwakuspa, runamasinta tumpaspa hinaspa kamispa. Makita mana mayllakuspa mikuyqa manam pitapas huchallichinchu. Tiro llaqtayoq warmipa wawanta allinyachisqanmanta (Mr 7:24-30)
21 Chaymant a Jesus pasakuspanmi Tiro hinaspa Sidon lawman rirqa. 22 Hinap tinmi chaypi *yachaq cananea warmi hamurqa Jesusman qayaykachakustin: —¡Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq, kuyapayariykullaway! Wawa llaytam demonio llumpayta ñakarichichkan —nispa. 23 Jesusñat aqmi mana imat apas nirqachu. Chaymi discipulonkuna Jesusman asuykuspa ruegarqaku: —Qepanchiktam wak warmi hamuchkan qayaykachakustin, mañakusqantayá ruraykuy pasakunanpaq —nispa. 24 Chaymi Jesus nirqa: —Taytayqa kachamuwan Israel casta chinkasqa ovejakunallamanmi —nispa. 25 Warmiñat aqmi asuykuspan qonqorakuykurqa ñawpaqninpi: —¡Taytáy, yanapaykullaway! —nispa. 26 Jesusñat aqmi nirqa:
1789
MATEO 15, 16
—Manam allinchu warmakunamanta tantanta qechuruspa allqokunaman wis chuykuyqa —nispa. 27 Hinapt inmi chay warmiñat aq nirqa: —Arí chaynam taytáy, ichaqariki allqokunapas dueñonpa mesanmanta wichiq taqa mikunmi —nispa. 28 Chaymi Jesus nirqa: —Mamáy ¡qamqa mayna iñiyniyoqmi kasqanki! Munasqaykiman hinayá ruras qa kachun —nispa. Hinaptinmi chaypunilla wawan allinyar urqa. Achkallaña onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta
29 Chaymanta Jesus lloqsispanmi Galilea qocha patanta pasarqa, orqoman seqaruspanmi
chaypi tiyaykurqa. 30 Payman achkallaña hamuqkunam pusamurqaku wistukunata, mana valeq brazoyoqkunata, ñawsakunata, mana rimaqkunata chaynataq wakin onqoqkunata pas, Jesusman asuykachiptinkum sanoyachirqa. 31 Chaymi runakuna admirakurqaku mana rimaqkuna rimaptin, mana valeq brazoyoqkuna sanoyaptin, wistukuna puriptin hinaspa ñawsakuna qawarikuptin. Chayraykum Israel nacionpa Diosninta alabarqaku. Tawa waranqapaq mikuy mirachisqanmanta (Mr 8:1-10)
32 Discipulonkunat a
qayaspanmi Jesus nirqa: —Kay runakunamantam llakipayarikuni, ñam kimsa punchawña ñoqawan kachkanku, manam mikunankupaqqa imapas kanchu. Mana mikusqataqa manam wasinkumanqa kutichiymanchu, yanqam ñanpi desmayarunmanku —nispa. 33 Chaymi discipulonkunañat aq nirqa: —Kay achka runakunaman mikuchinanchikpaq haypaqtaqa ¿maypitaq tarich wan tantata wasipas mana kachkaptinqa? 34 Hinapt inmi Jesus paykunat a tapurqa: —¿Haykataq tantaykichik kachkan? —nispa. Chaymi paykunañataq nirqaku: —Qanchisllam as challwa kankasqapiwan —nispa. 35 Chaymi Jesus kamachirqa llapa runakunat a pampapi tiyaykunankupaq. 36 Qanchisnint in tant at awan kankasqa challwakunat a hapiykuspam Diosman graciasta qorqa, chaymantam partir uspan discipulonkunaman qorqa, paykuna ñataqmi runakunaman aypurqa. 37 Llapallankum mikurqaku saksanankukama hinaptinmi puchuqtapas huñumurqaku qanchis canasta huntataraq. 38 Mikuqku nam karqa tawa waranqa qarikuna, manam warmikunatawan wawakunataqa yuparqakuchu. 39 Runakunata Jesus abyar uspanmi pasarqa Magadan lawman.
16
Milagrokuna Jesus rurananpaq mañakusqankumanta (Mr 8:11-13. Lc 12:54-56)
1 *Fariseokunapiwan
*saduceokunam Jesusman rirqaku pruebaman chu rayta munaspanku, paykunam Jesusta mañakurqaku hanaq pachamanta kaq *milagrota qawachinanpaq. 2 Chaymi payñataq nirqa: —Tarden antaqamuptinmi qamkunaqa ninkichik: “Allin tiempom kanqa” nispa. 3 Tempranon antaqaspa puy ullaña kapt inñataqmi “Paranqam” ninkichik. ¡Iskay
MATEO 16
1790
uyakuna! Qamkunaqa cielopi kaqkunata qawaspam imaynam tiempo kananta yachankichik, kunan tiempokunapi sucedekuqkunamantañataqmi mana cuenta ta qokunkichikchu. 4 Yaw mana kasukuq mana allin casta runakuna, qamkunaqa milagrotaraqmi mañawachkankichik. Manam qawachisqaykichikchu milagrotaqa, qawaspaqa-qawachisqaykichik Diosmanta willakuq Jonasta imam pasasqallantam. Jesus chaynata niruspanmi paykunata saqer uspa pasakurqa. Qonchumanta (Mr 8:14-21)
5 Jesuspa discipulonkunam lamar-qochapa waklaw chimpanman chayar uspan ku yuyarirurqaku tanta mana apasqankuta. 6 Chaymi Jesus nirqa: —*Fariseokunapa hinaspa *saduceokunapa qonchunmanta cuidakuychik —nispa. 7 Chaymi discipulonkunañat aq ninakurqaku: —Tantata mana apamuptinchikmi chaynataqa nichkan —nispa. 8 Jesusñat aqmi musyar uspan nirqa: —Yaw pisi iñiyniyoqkuna ¿imanasqataq rimachkankichik: “Manam tantanchik kanchu” nispaqa? 9 ¿Manaraqchu yachankichik ni yuyankichik pichqa tantata pichqa waranqa qarikunapaq haypachisqayta? ¿Hayka canastatataq puchuqninkunata hu ñurqankichik? 10 ¿Manataqchu yuyankichik qanchis tantata tawa waranqa runapaq mirachisqaytapas? ¿Hayka canasta huntatataq puchunta hoqarirqankichik? 11 “*Fari seokunapa hinaspa *saduceokunapa qonchunmanta cuidakuychik” nispaqa manam tantamantachu rimarqani. ¿Imanasqamá manaqa entienderqankichikchu? —nispa. 12 Chayñam entienderqaku Jesusqa mana tantamanta nisqanta aswanqa *fariseo kunapa hinaspa *saduceokunapa yachachikuyninmanta cuidakunankupaq nisqanta.
13 Jesusmi
Jesusqa Cristopuni kasqanmanta (Mr 8:27-30. Lc 9:18-21)
Felipepa gobiernasqan Cesarea lawman chayaruspan tapurqa discipulonkunata: —¿Diosmanta hamuq Runamantaqa pim kasqaytataq runakuna rimanku? —nispa. 14 Chaymi paykunañat aq nirqaku: —Wakin runakunam nin Bautizaq Juan kasqaykita, wakinñataqmi nin Elias kasqaykita, wakinñataqmi nin Jeremias otaq Diosmanta willakuq huk kaqnin kas qaykita —nispa. 15 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Qamkunaqa ¿pim kasqaytataq ninkichik? —nispa. 16 Hinapt inmi Simon Ped roñat aq nirqa: —Qamqa kanki kawsaq Diospa Churin Cristom —nispa. 17 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Jonaspa churin Simon, qamqa mayna kusisqam kanki, kaytaqa yachachisur qanki manam runachu aswanqa hanaq pachapi kaq Taytaymi. 18 Chaymi ñoqapas niki, qamqa kanki Pedrom, kay hatun rumipa hawanpim iñiqniykunata hatari chisaq, paykunataqa manam wañuypa atiyninpas venceyta atinqachu. 19 Ñoqam qosqayki Diospa munaychakusqanman yaykunapaq llavekunata, kay pachapi wa tasqaykim hanaq pachapipas watasqa kanqa, kay pachapi kacharisqaykiñataqmi hanaq pachapipas kacharisqa kanqa —nispa.
1791
MATEO 16, 17
20 Chaynat a
niruspanmi discipulonkunata kamachirqa: —Amam pimanpas Cristo kasqaytaqa willankichikchu —nispa. Wañunanmanta Jesuspa willakusqanmanta (Mr 8:31-9:1. Lc 9:22-27)
21 Chay horamantapunim discipulonkunaman Jesus willakurqa Jerusalenman riptin judiokunapa kamachiqninkuna, *sacerdotekunapa jefenkuna hinaspa Diospa leynin yacha chiqkuna ñakarichinanmanta. Willakurqataqmi wañurachiptinku kimsa punchawninman kawsarimunanmantapas. 22 Chaymi Pedro huklawchaman pusaruspan Jesusta anyarqa: —Diospas amayá munachunchu chaykuna pasasunaykitaqa —nispa. 23 Hinapt inmi Jesusñat aq muy ur iykuspan Ped rot a nirqa: —¡Satanas, asuy ñawpaqniymanta! Qamqa pantachiwaypim richkanki, piensas qaykiqa manam Diospa piensasqan hinachu aswanqa runakunallapam —nispa. 24 Chaymant am discipulonkunat a nirqa: —Pipas qatiwayta munaspaqa amaña kikillanpaq kawsaspayá ñakaristinpas qati wachun. 25 Pipas kay pachapi vidallan cuidakuqqa wiñaypaqmi pierderunqa, pipas ñoqarayku wañuqmi ichaqa kawsanqa. 26 Runaqa ¿imatataq horqokunman lliw kay pachapi kaqkunata ganaruspan vidantañataq pierderuspaqa? Runaqa ¿haykatataq pa ganman vidanta salvananpaq? 27 Diosmanta hamuq Runam Taytaypa hatunchasqan angelniykunapiwan kutimuspay sapakamaman rurasqankuman hina qopusaq. 28 Cheqap tapunim nikichik, kaypi kaqmantam wakinkuna mana wañunqakuchu chay punchawpi Diosmanta Hamuq Runata munaychakunaypaq hamuchkaqta rikuwanankukama.
17
1 Soqta
Jesuspa rikchaynin tikrakurusqanmanta (Mr 9:2-13. Lc 9:28-36)
punchaw pasaruptinmi Jesus pusarqa Pedrota, Jacobota hinaspa Jacobopa wawqen Juanta, paykunallawanmi rirqa orqoman. 2 Paykuna qawachkaptinmi Jesuspa rikchaynin tikrakururqa. Uyanmi inti hina kancharirqa, pachanñataqmi achkiy hina yuraqyarurqa. 3 Hinaptinmi discipulonkuna rikururqa ku Moisestawan Eliasta Jesuswan parlachkaqta. 4 Chaymi Pedroñataq Jesusta nirqa: —Señor ¡allinpaqchá kaypiqa kachkaniku! Munaptikiqa rurarusaqkuyá kimsa ramadata, hukta qampaq, hukta Moisespaq, huktañataq Eliaspaq —nispa. 5 Pedro rimachkapt inmi kanchar ichkaq puyu paykunat a tapaykurqa hinapt inmi puyumanta nimurqa kaynata: —Paymi kuyasqay Churiy, payraykum kusisqa kachkani. Payta uyariychik —nispa. 6 Discipulonkunañat aqmi chayt a uyar ir uspanku qonqorakuykurqaku llumpay mancharisqallaña. 7 Hinaptinmi paykunata llapchaykuspan Jesus nirqa: —Hatariychik, ama manchakuychikchu —nispa. 8 Muy ur iqninkut a qawar ispankuñat aqmi manaña pit apas rikurqakuchu aswan qa Jesusllatañam. 9 Orqomant a uraykamuchkapt inkuñam Jesus paykunat a kamachirqa: —Chay qawasqaykichiktaqa amaraqmi pimanpas willankichikraqchu Diosman ta Hamuq Runa kawsarimunaykama —nispa. 10 Hinapt inmi discipulonkunañat aq Jesust a tapurqa: —Diospa leynin yachachiqkunaqa ¿imanasqataq ninku: “Cristomanta ñawpaq taqa Eliasmi hamunqa” nispa?
MATEO 17
1792
11 Chaymi
Jesusñataq nirqa: —Arí, cheqaptam Eliasqa puntamunan karqa tukuy imata allichananpaq. 12 Ichaqa Eliasqa ñam hamur unña, judiokunañat aqmi mana reqsirqakuchu, aswanmi payta tukuy munasqankuta rurarqaku, chaynam Diosmanta Hamuq Ru napas paykunapa makinpi ñakarisaq —nispa. 13 Chaymi discipulonkuna cuent at a qokur urqaku Jesusqa Baut izaq Juanmant a rimasqanta. Wañuymañayoq warmata Jesus sanoyachisqanmanta (Mr 9:14-29. Lc 9:37-43)
14 Achka runakunapa kasqanman chayar upt inkum Jesusman asuykurqa huk runa, paymi qonqorakuykuspa nirqa: 15 —Señorlláy, kuyapayar iykuy chur illayt a, wañuymaña hapipt inmi llumpa-llumpayta ñakarin, ninamanwan yakumanmi wischuykarin. 16 Discipuloy kikunaman apamuptiymi mana sanoyachiyta atirqakuchu. 17 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Mana allin ruraqkunapa castan yaw mana creeq runakuna ¿haykapikamataq qamku nawan kasaq? ¿Haykapikamataq aguantasqaykichik? Apamuychik chay warmata —nispa. 18 Chaynat a nir uspam qaqchar urqa demoniot a hinapt inmi chaypunilla warma manta lloqsiruptin sanoyar urqa. 19 Chaymant am discipulonkuna Jesusman asuykuspa sapallankupi tapurqa: —¿Imanasqataq ñoqaykuqa demoniota mana qarqoyta atirqanikuchu? —nispa. 20 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Pisi iñiyniyoq kasqaykichikraykum. Cheqaptapunim nikichik, huk mostazapa muhun hinallapas iñiynikichik kaptinqa niwaqchikmi kay orqota: “Suchuy kaymanta waklawman” nispa, hinaptinqa pasanmanmi. Manam imapas sasaqa kanmanchu iñip tikichikqa. ( 21 Kayna rikchaq demoniotaqa ayunowan mañakuspallam qarqowaqchik.)
22 Galileapi
Wañunanmanta Jesus huktawan willakusqanmanta (Mr 9:30-32. Lc 9:43-45)
kachkaptinkum Jesus nirqa: —Diosmanta Hamuq Runataqa runakunamanmi qoykuwanqaku nankupaq, ichaqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq —nispa. Kay nisqanwanmi discipulonkuna sinchita llakikur urqa. 24 Capernaum
Templopaq impuestomanta
23 wañuchiwa
llaqtaman chayar uptinkum Pedroman asuykamurqa templopaq impuesto cobraqkuna hinaspam tapurqaku: —¿Manachum yachachiqnikichikqa pagan templopaq impuestota? —nispa. 25 Chaymi Ped roñat aq nirqa: —Payqa paganmi —nispa. Pedro wasiman yaykur uptinmi puntata parlapayaspa Jesus tapuykurqa: —¿Imaninkitaq Simon? Kay pachapi reykunaqa ¿pikunamantataq cobran impuestota? ¿churinkunamantachu icha sapaq runakunamantachu? —nispa. 26 Hinapt inmi Ped roñat aq nirqa: —Sapaq runakunamantam —nispa.
1793
MATEO 17, 18
Jesusñataqmi nirqa: —Chaynaqa churinkunaqa manam pagananchu. 27 Chaywanpas ama pitapas piñachinanchikpaqmi qochata riruspa *anzuelota wischumunki. Punta challwa hapis qaykipa siminpim tarinki qollqeta, chaytam iskayninchikpaq pagaykamunki —nispa.
18
Pim punta kaq kasqanmanta (Mr 9:33-37. Lc 9:46-48)
1 Chay
ratom discipulonkuna Jesusman asuykuspa tapurqaku: —Diospa munaychakusqanpiqa ¿pitaq aswan reqsisqa kanman? —nispa. 2 Chaymi huk warmachat a qayaykuspan chawpinkupi sayaykachirqa 3 hinaspam paykunata nirqa: —Warmakuna hina mana kaspaykichikqa cheqaptapunim mana yaykunkichik chu Diospa munaychakusqanman. 4 Chaynaqa kay warma hina humillakuqmi Diospa munaychakusqanpiqa aswan allin reqsisqa kanqa. 5 Pipas ñoqapa sutiypi kay warmata hina kuyakuywan chaskiqqa ñoqatam chaskiwan. Pitapas huchallichiqqa sinchi castigasqa kananmanta (Mr 9:42-48. Lc 17:1-2)
6 —Ñoqapi iñiq kay taksachakunamanta hukninta pipas huchallichiqpaqqa allin chá kanman molino rumita kunkanman wataruptinku lamar qochaman wischusqa kaynin. 7 ¡Mayna llakikuypaqmi pipapas huchallichisqan runakunaqa! Kay pachapi hu challichiqkunaqa kanqapunim ichaqa ¡imaynaraq kanqa huchaman urmachiq runaqa! 8 —Chaynaqa mak ik i otaq chak ik i huchallichisupt ik iqa qor ur uspayá wischu ruy, allinraqmi kanman huknin makillañapas otaq qoru chakillañapas wiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskaynin makintin otaq iskaynin chakintin wiñaypaq rawrachkaq ninaman ama wischusqa kanaykipaq. 9 Sichu ñawiki huchallichisup tikiqa, allinnikipaqchá horqor uwaq, allinraqmi kanman huknin ñawillañapas wiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskay ñawintin rawrachkaq wiñay castigo man ama wischusqa kanaykipaq.
10 —Kayna
Chinkasqa ovejawan rikchanachisqanmanta (Lc 15:3-7)
uchuychakunataqa amam hukllatapas despreciankichikchu. Hanaq pachapiqa paykuna cuidaq angelkunam tukuy tiempo Taytaypa qayllanpi kach kan. ( 11 Diosmanta Hamuq Runaqa chinkasqakuna salvaqmi hamurqani.) 12 —Qamkunaqa ¿imaniwaqchiktaq? Pachak ovejayoq runapa huknin ovejan chulla ruptinqa ¿manachum isqon chunka isqonniyoq ovejata saqeykuspan tarimunankama orqokunapi maskamunqa? 13 Payqariki isqon chunka isqonniyoq mana chullaruq ovejakunamantapas mastaqa kusikunqa tarisqan kaqwanmi. 14 Hanaq pachapi kaq Taytaykichikpas manam munanchu hukllanpas kay uchuychakuna chinkananta.
15 —Runamasik i
Runamasinchik imaynam pampachanamanta (Lc 17:3)
huchallikusuptikiqa sapanpiyá faltanmanta anyaykuy. Reqsi kuptinqa paywanmi kaq allinyanakur unki. 16 Mana kasusuptikiqa huk testigota otaq iskayta pusay chaynapi iskay otaq kimsa testigowan asunto pruebanay
MATEO 18, 19
1794
kichikpaq. 17 Paykunatapas mana kasuptinqa huñunakusqaykichikpiyá niykuy llapallanman, paykunatapas mana kasuptinqa Diosta mana kasuqpaqñayá otaq *impuesto cobraq hina huchasapapaqñayá hapiychik. 18 —Cheqaptapunim nikichik, kay pachapi watasqaykichikqa hanaq pachapipas wa tasqam kanqa, kay pachapi kacharisqaykichikpas hanaq pachapim kacharisqa kanqa. 19 —Nikichiktaqmi, sichum kay pachapi iskayllapas huk sonqolla imatapas Diosta mañakuptikichikqa hanaq pachapi Taytaymi qamkunapaq ruranqa. 20 Maypipas iskay llapas otaq kimsallapas ñoqarayku huñunakuptinqa paykunapa chawpinpim kachkani. 21 Hinapt inmi Ped roñat aq Jesusman asuykuspan nirqa: —Señorlláy ¿hayka kutikamataq wawqey huchallikuwaptinqa pampachasaq? ¿qanchis kutikamachu? —nispa. 22 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Manam qanchiskamallachu aswanqa qanchis chunka qanchiskamam —nispa. 23 —Chayraykum
Mana pampachay munaq sirvientemanta
Diospa munaychakusqanqa rikchakun sirvientekunamanta cuenta mañaq reyman. 24 Cuenta mañayta qallarichkaptinmi payman pusa murqaku achka-achka waranqa debeqnin runata. 25 Mana pagayta atiptinmi pat ronnin kamachikurqa chay debeqnintaqa tukuy imantinta, warmintinta, churintinta *rantikamunankupaq chaynapi debesqanta pagananpaq. 26 Chaymi sirvienten patronninpa ñawpaqninpi qonqorakuykuspa ruegakurqa: “Taytalláy, pacienciaykullaway, lliwtam qopullasqayki” nispa. 27 Hinaptinmi patronnin llaki payarikuspan debesqanmanta pampachaykurqa hinaspam kachaykurqa. 28 —Kay sirv ienteñat aqmi lloqsir uspan tupar urqa pachaklla debeqnin sirvientemasinwan hinaspam kunkamanta hapir uspan *seqorqa: “Qopuway debe wasqaykita” nispa. 29 Chaymi sirvientemasinqa ñawpaqninpi qonqorakuykuspan ruegakurqa: “Pacienciaykullaway, lliwtam qopullasqayki” nispa. 30 Payñataqmi mana munaspan carcelman hinarachirqa debesqanta qopunankama. 31 Kayta qa waspankum sirvientemasinkuna sinchita llakikur urqaku hinaspam rirqaku tukuy pasasqanmanta patronninkuman willaq. 32 Chaymi pat ronnin qayarachimuspan nirqa: “¡Mana allin runa! Ruegawaptikim pampacharqayki lliw debewasqaykita. 33 Qampas llak ipayar ikuwaqchá karqa sirv ientemasik imant a qanmant apas llak i payarikusqayman hina” nispa. 34 Pat ronnin piñakur uspanmi kamachikurqa lliw debesqanta pagapunankama castiganankupaq. 35 —Chaynat am rurasunk ichik hanaq pachapi kaq Tayt aypas tukuy sonqoyk i chikwan runamasikichikta mana pampachaptikichikqa.
19
1 Jesusmi
Casado kachkaspa rakinakuymanta (Mr 10:1-12. Lc 16:18)
kaykunata nir uspan Galileamanta pasakurqa Judea lawman, rirqataqmi Jordan May upa waklawninmanpas. 2 Achkallaña runakuna qatiptinmi chaypi sanoyachirqa onqoqkunata. 3 Chaymi *far iseokuna Jesusman asuykuspa pant arachinankupaq tapurqaku: —¿Diospa leyninpi permitinchu casado runa imamantapas tumpaykuspa war minmanta rakikuyta? —nispa. 4 Chaymi payñat aq nirqa:
1795
MATEO 19
—¿Manachu Bibliapi leerqankichik kay pachapa qallariyninpi qaritawan warmita unanchaqpa nisqanta? 5 Paymi nirqa: “Qarim tayta-mamanta saqespa hukllawakunqa warminmanña chaymi iskayninku huk runa hinallaña kanqaku” nispa. 6 Chaynaqa manam iskayñachu kanqaku aswanqa hukllañam. Chayraykum runaqa mana rakinmanchu Diospa kuskanchasqantaqa. 7 Chaymi tapurqaku: —Hinaptinqa ¿imanasqataq Moisesqa permitirqa papelta ruraykuspa qariqa warminmanta rakikunanpaq? —nispa. 8 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Rumi sonqo kasqaykichikraykum Moisesqa permitirqa papelta qoykuspa war mikichikmanta rakikuytaqa, qallariyninpiqa manam chaynachu karqa. 9 Ñoqam ichaqa nikichik, huk qariwan mana pierdekuchkaptin yanqamanta warminta wis chuspan hukwan casarakuqqa hukwan pierdekuy huchapim kachkan —nispa. 10 Hinapt inmi discipulonkuna nirqaku: —Casado runa warminwan chayna kaptinqa manam valenchu casarakuy —nispanku. 11 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Manam llapallan runachu sapallanqa kanman aswanqa chaypaq kaqkuna llam. 12 Arí, kanmi nacesqanmantapuni chaypaq kaqkuna, wakinqa kachkan runapa capasqanmi, wakinñataqmi mana casarakunkuchu Diosta servinankuray ku. Pipas chaynata kawsay atiqqa nisqayman hinayá rurachun —nispa.
13 Jesusmanmi
Wawakunata Jesus bendecisqanmanta (Mr 10:13-16. Lc 18:15-17)
pusamurqaku iskay-kimsa wawakunata chaynapi paykunata hapiykuspa Diosta mañapunanpaq. Discipulonkunañataqmi pusamuqkunata qaq charqa. 14 Hinaptinmi Jesus nirqa: —Ama harkaychikchu wawakuna ñoqaman hamunanta, kay wawakuna hina kaqkunapaqmi Diospa munaychakusqanqa —nispa. 15 Chaynata niruspanmi wawakunapa hawanman makinta churaykuspan pasakurqa.
16 Huk
Jesuswan apu runapa parlasqanmanta (Mr 10:17-31. Lc 18:18-30)
runam Jesusman asuykuspan tapurqa: —Yachachikuq ¿ima allintataq rurasaq wiñay kawsanaypaq? —nispa. 17 Chaymi payñat aq nirqa: —¿Imanasqataq allin kaqmanta tapuwanki? Diosllam allinqa. Wiñay kawsayta munaspaykiqa kasukuy Diospa kamachikuyninkunata —nispa. 18 Hinapt inmi chay runañat aq nirqa: —¿Mayqan kamachikuykunata? —nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: —Amam pitapas wañuchinkichu, amam hukwanqa pierdekunkichu, amam suwakunkichu, amam pimantapas llullakunata rimankichu, 19 tayta-mamaykita respetay, kuyankitaqmi runamasikitapas kikikita hina —nispa. 20 Hinapt inmi chay runañat aq nirqa: —Lliwtam kasukurqani. ¿Imaraqtaq faltawan? —nispa. 21 Chaymi Jesus nirqa:
MATEO 19, 20
1796
—Cabal runa kayta munaspaykiqa tukuy imaykita *rantikamuspa chay qollqe ta wakchakunaman qomuy, chaynapim kapuqnikikunaqa hanaq pachapi kanqa, chaymanta kutimuspañam ñoqawan rinki —nispa. 22 Chayt a uyar iykuspanmi llak isqa kut ikurqa achka kapuqniyoq kasqanrayku. 23 Hinapt inmi Jesus nirqa discipulonkunat a: —Cheqaptapunim nikichik, apuqa llumpay sasatam Diospa munaychakus qanman yaykunqa. 24 Apu runa Diospa munaychakusqanman yaykunanmantaqa *camelloch yaqapas agujapa rinrinta ustur unman —nispa. 25 Kayta uyariykuspankum discipulonkuna aswanraq admirakuspa tapukurqaku: —¿Hinaptinqa pitaq salvakuytaqa atinman? —nispa. 26 Jesusñat aqmi paykunat a qawar ispan nirqa: —Runakunaqa manam atinmanchu, Diospaqmi ichaqa tukuy imapas atinallan. 27 Hinapt inmi Ped roñat aq nirqa: —Taytáy, ñoqaykuqa tukuy imata saqer uspam qanwan purichkaniku ¿imataq ñoqaykupaqqa kanqa? —nispa. 28 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, tukuy imapas mosoqyanan tiempopi Diosmanta hamuq Runa achkirichkaq tiyanaypi tiyaykuptiymi qatiqniykunapas tiyaykun kichik chunka iskayniyoq hatun tiyanakunapi hinaspam juzgankichik chunka iskayniyoq Israel ayllukunata. 29 Pipas wasinkunata, wawqe-paninkunata otaq turi-~nañankunata, tayta-mamankunata, churi-wawankunata, chakrankunata ñoqarayku saqeqqa pachak kuti mastam chaskinqa, chaskinqataqmi wiñaypaq kawsaytapas. 30 Ichaqa ancha reqsisqa kaqkunamantam achkaq kanqaku pisi req sisqaña, pisi reqsisqa kaqkunamantañataqmi achkaq ancha reqsisqaña kanqaku.
20
Uvas chakrapi llamkaqkunawan rikchanachisqanmanta
1 —Diospa munaychakusqanqa rikchakun uvas chakranpaq llamkaqkunata contrataq tutapay lloqsiq haciendayoqmanmi. 2 Jornalninta pagananpaq llam kaqkunawan tanteanakuruspam paykunata kacharqa chakrapi llamkamunankupaq. 3 Chunka horapaq huk hora faltachkaptinmi plazata rispan wakin llamkaqkunatapas rikururqa sayachkaqta 4 chaymi paykunatapas nirqa: “Qamkunapas riychikyá uvas chakraypi llamkamuq, imam kaqtam pagapusqaykichik” nispa. Chaymi pasarqaku. 5 Hina chaynallatam rurarqa yaqa chawpi punchawta kutispanpas chaynataq las tresta kutispanpas. 6 Tardenpas yaqa inti seqaykuytaña rispanmi plazapi tarirurqa hukkunata yanqa sayakuchkaqta hinaspam nirqa: “¿Imanasqataq qamkunaqa tukuy punchaw yanqa kaypi kachkankichik?” nispa. 7 Chaymi paykunañataq nirqa: “Mana pipas contratawap tinkum” nispa. Haciendayoqñataqmi nirqa: “Qamkunapas chakraytayá riychik llamkaq, imam kaqtam pagasqaykichik” nispa. 8 Tutaykuruptinmi caporalninta chay dueñon nirqa: “Qayamuy llamkaqkunata hinaspa pagapuy qepa yaykumuqkunamanta qallarispa punta yaykumuqkunapi tukunaykikama” nispa. 9 Chaymi yaqa inti seqaykuqtaña yaykumuq kunapas wakinwan igualta jornalninta chaskirqaku. 10 Punta yaykumuqkunañataqmi piensarqaku mas chaskiyta, ichaqa paykunapas huk jornallankam chaskirqaku. 11 Chaymi chaskiruspanku chakrayoqta reclamarqaku: 12 “Kay qepa yaykumuqkunaqa huk horallam llamkarqaku, ichaqa paykunamanmi pagaykunki ñoqaykuman igualta, ñoqaykuqa tukuy punchawmi rupaypi llamkarqaniku” nispa. 13 Chaymi patronñataq hukninta nirqa: “Yaw tayta, ñoqaqa pagachkayki rimasqanchikman hinam. ¿Manachum ñoqaqa huk jornalpaq
1797
MATEO 20
contratarqayki? 14 Chaynaqa kay pagoykita apaspayá pasakuy, ñoqaqa munani kay qepa yaykumuqkunamanpas qanman hina pagaytam. 15 ¿Manachum qollqeywanqa munasqay ta rurakuyman? ¿Icha envidiakunkichu allin runa kasqaywan?” nispa. 16 Chay rikchanachiyt a tukuykuspam Jesus nirqa: —Punta kaqkunamantam achkaq qepanqaku, qepa kaqkunañataqmi puntanqa ku. Achkam qayasqakunaqa kachkan, akllasqakunañataqmi aslla. Wañunanmanta kimsa kaq kutipi Jesuspa willakusqanmanta (Mr 10:32-34. Lc 18:31-34) 17 Jer usalenman Jesus richkaspanmi chunka iskayniyoq discipulonkunat a huk lawman pusaspan nirqa: 18 —Jer usalen llaqt amanmi richkanchik, chaypim Diosmant a Hamuq Runa entregasqa kasaq sacerdotekunapa jefenkunamanwan Diospa leynin yachachiq kunaman, paykunam wañunaypaq sentenciawaspanku 19 mana castanchik kaq runakunaman entregawanqaku, burlakuwaspankum azotewanqaku, chaymantam cruzpi chakatawanqaku aswanqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq —nispa.
Zebedeopa warmin mañakusqanmanta (Mr 10:35-45) 20 Chaymant am
Jesusman asuykurqa Zebedeopa warmin iskaynin wawan kunapiwan hinaspam Jesuspa ñawpaqninpi qonqorakuykurqa favorninta mañakunanpaq. 21 Jesusmi tapurqa: —¿Imatataq munanki? —nispa. Chaymi payñataq nirqa: —Munaychakuspaykiqa kamachiyá kay iskaynin wawaykuna huknin *alleq lawnikipi hukninñataq *ichoq lawnikipi tiyanankupaq —nispa. 22 Chaymi Jesus nirqa: —Manam yachankichikchu imam mañakusqaykichiktaqa. Nisqaypi hinam ño qaqa ñakarisaq. ¿Atiwaqchikchu ñoqa hina ñakariyta? —nispa. Hinaptinmi paykunañataq nirqa: —Arí, atisaqkum —nispa. 23 Jesusñat aqmi nirqa: —Arí, cheqaptapunim qamkunaqa ñoqa hina ñakarinkichik, aswanqa *alleq lawniypi otaq *ichoq lawniypi tiyaykuyqa manam ñoqallamantachu, chayqa kachkan Taytaypa akllasqankunapaqmi. 24 Kayta uyarir uspankum wakin chunkant in discipulonkuna piñakur urqaku chay iskaynin wawqekunapa contranpi. 25 Chaymi Jesus paykunata qayaykuspan nirqa: —Yachasqaykichikpi hinapas nacionkuna gobiernaqkunam runakunapi munay chakunku hinaspam kamachispanku kasuchikunku. 26 Qamkunayá ichaqa ama chaynachu kaychik, qamkunamanta pipas kamachikuyta munaspaqa wakintayá servichun. 27 Mayqannikichikpas allin reqsisqa kayta munaspaqa, qamkuna ukupi sirvienteyá kachun. 28 Diosmanta Hamuq Runapas manam servichikunaypaqchu ha murqani aswanqa servinaypaqmi hinaspa achka runakunapa rantinpi wañunaypaqmi.
MATEO 20, 21
29 Jer ico
1798 Iskay ñawsakunata Jesus sanoyachisqanmanta (Mr 10:46-52. Lc 18:35-43)
llaqtamanta lloqsimuchkaptinkum achkallaña runakuna Jesusta qatirqa. 30 Hinaptinmi ñanpa patanpi tiyaq iskay ñawsakuna Jesus pasasqanta uyarir uspanku qayaykachakurqaku: —Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Señorllayku, llakipayariykulla waykuyá —nispa. 31 Chaymi runakuna qaqcharqa upallanankupaq. Paykunañat aqmi astawanraq qayaykachakurqaku: —Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Señorllayku, llakipayariykulla waykuyá —nispa. 32 Hinapt inmi Jesus sayaykuspa qayarqa iskayninkut a hinaspam tapurqa: —¿Imatataq munankichik qamkunapaq ruranayta? —nispa. 33 Chaymi paykunañat aq nirqa: —Taytáy, qawarikuytam munaniku —nispa. 34 Hinapt inmi Jesus paykunat a llak ipayar ispan ñaw inkut a llapchaykurqa hinap tinmi chaypunilla qawarikur uspa Jesusta qatirqaku.
21
1 Jerusalen
Jerusalen llaqtaman Jesus yaykusqanmanta (Mr 11:1-11. Lc 19:28-40. Jn 12:12-19)
llaqtaman hichparamuspankum chayarurqaku Olivos Moqopa hichpanpi kaq Betfage llaqtachaman. Jesusmi iskay discipulonkunata kachaspan 2 nirqa: —Riychik wak chimpa llaqtachata, wakpim tarimunkichik wawayoq watasqa asnota. Paskaramuspa aysaramuychik. 3 Pipas imatapas nisuptikichikqa: “Señormi necesitachkan, chayllam kutichipamusunki” ninkichikmi. 4 Chayqa pasakurqa Diosmant a willakuqpa qellqasqan cumplikunanpaqmi. 5 Paymi qellqarqa kaynat a: Niychik Sion llaqtapi *yachaqkunata: “Reynikichikqa qamkunamanmi hamuchkan, asnopi silladam humildella hamuchkan. Carga asnopa wawanpim hamuchkan” nispa. 6 Hinapt inmi discipulonkuna rispanku Jesuspa kamachisqanman hina rurarqa ku. 7 Aysamurqakum asnota wawantinta chaymi pachankuwan caronaruptinku Jesus sillakuykurqa. 8 Hinaptinmi achkallaña runakuna ñanman pachankuta mas tarqaku. Wakinñataqmi sachapa kallmankunata kuchuspa churarqaku chayninta Jesus pasananpaq. 9 Ñawpaqnin riqwan qepan riq runakunañataqmi qaparirqaku: —¡Rey Davidpa mirayninqa yupaychasqayá kachun! ¡Señorpa sutinpi hamuqqa ha tunchasqayá kachun! ¡Hanaq pachapi kaqkunayá Diosta yupaychachunku! —nispa. 10 Jesus Jerusalenman chayaruptinñataqmi llapallan chaypi kaqkuna alborotaspanku: —¿Pitaq kayqa kanman? —nispa tapunakurqaku. 11 Runakunam nirqa: —Payqariki Galilea law Nazaret llaqtamanta kaq Diosmanta willakuq Jesusmi —nispa.
1799
12 Chaymant am
MATEO 21
Templopi rantikuqkunata Jesus qarqosqanmanta (Mr 11:15-19. Lc 19:45-48. Jn 2:13-22)
Jesus yaykurqa temploman hinaspam qarqorqa chaypi *ranti kuqkunatawan rantiqkunata. Wikapar urqam qollqe cambiananku mesakunatapas chaynataq paloma rantikuqkunapa sillankunatapas. 13 Hinaspam nirqa: —Bibliapim Dios nichkan: “Temployqa Mañakuwananku Wasiwan sutichasqam kanqa.” Qamkunam ichaqa suwakunapa machayninta hinaña rurarusqankichik —nispa. 14 Templopiraq kachkapt inmi Jesusman asuykamurqa ñawsakunapiwan wist u kuna hinaptinmi pay sanoyachirqa. 15 *Sacerdotekunapa jefenkunapiwan Diospa leynin yachachiqkunam Jesuspa rurasqan *milagrokunata rikurqaku hinaspam uyarirqakutaq: “Rey Davidpa mirayninqa yupaychasqayá kachun” nispa warma kunapa qayaykachakusqantapas chaymi piñakur uspa 16 Jesusta nirqaku: —¿Uyarichkankichu kaykunapa nisqanta? —nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: —Arí, uyarichkanim. ¿Manachu Bibliapi leerqankichik: “Llapa wawakunapi wan ñuñuqraq wawakunawanmi alabaykachikunki” niqta? 17 Chaymi paykunat a saqer uspan Jer usalenmant a Bet aniaman pasakurqa hinas pam chaypi puñupakurqa. Mana ruruq higos sachata Jesus ñakasqanmanta (Mr 11:12-14, 20-26)
18 Tutapayta Jerusalenman Jesus kutimuchkaspam yarqarachikurqa. 19 Ñanpa patanpi higos sachata rikuruspanñataqmi asuykurqa pallananpaq. Ichaqa manam ta rirqachu rurunta, chayqa kasqa llaqeyoqllam. Chayraykum chay higos sachata nirqa: —¡Kunanmantaqa manañam haykapipas rur unkiñachu! —nispa. Hinaptinmi sacha chakir urqa. 20 Kayta qawaykuspankum discipulonkuna admi rakururqaku. Hinaspankum Jesusta tapurqaku: —¿Imanasqataq kay sachaqa chaypunilla chakirun? —nispa. 21 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, mana iskayrayaspa iñiynikichik kaptinqa manam kay higos sachawan rurasqayta hinallachu rurawaqchik aswanqa kay orqotapas niwaqchikmi: “Chaymanta suchuspa lamar qochaman wischukuy” nispa, hinaptinqa chaynam kanman. 22 Confianzawan Diosta mañakuspaykichikqa tukuy mañakusqaykichiktam chaskinkichik.
Jesusqa kamachikunanpaq munayniyoq kasqanmanta (Mr 11:27-33. Lc 20:1-8)
23 Temploman yaykur uspa Jesus yachachichkapt inmi payman asuykurqa *sacer dotekunapa jefenkunapiwan judiokunapa kamachiqninkuna hinaspam tapurqaku: —¿Ima derechoykiwantaq chaykunataqa rurachkanki? ¿Pitaq autorizasurqan ki? —nispa. 24 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Ñoqapas tapusqaykichikyá, kay tapusqayta contestawaptikichikqa ñoqapas nisqaykichikmi ima derechoywanmi kaykuna rurasqaytapas. 25 ¿Pitaq bautiza nanpaq Juanta kachamurqa, Dioschu icha runakunachu? —nispa. Chaynata Jesus tapuptinmi kikinkupura tanteanakurqaku:
MATEO 21
1800
—Sichum “Diosmi kachamurqa” niptinchikqa “¿Imanasqataq manaqa creer qankichikchu?” niwasunchiki. 26 Manataqmi nichwanchu: “Runakunallam kachamurqa” nispaqa, chaynata niptinchikqa llapa runakunachiki imanaruwa sunpas, Bautizaq Juantaqa hapinku Diosmanta willakuqpaqmi —nispa. 27 Chaymi Jesust a nirqaku: —Manam yachanikuchu —nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: —Manam ñoqapas nisqaykichikchu ima derechoywanmi kaykuna rurasqaytapas. Iskay churikunawan rikchanachiymanta
28 —¿Imaninkichiktaq?
Huk runapam karqa iskay churinkuna. Paymi huknin churinta nirqa: “Churilláy, riyá uvas chakranchikpi llamkamuq” nispa. 29 Hinaptin mi churinñataq nirqa: “Manam riymanchu” nispa. Ichaqa mana kasukusqanmanta wanakuspanmi ratonman llamkaq pasarqa. 30 Huknin churinmanpas chay taytan asuykuspanmi hina chaynallata nirqa hinaptinmi chay churinñataq nirqa: “Arí taytáy, risaqmi” nispa. Ichaqa manam rirqachu. 31 ¿Mayqantaq taytanpa munasqanta rurarqa? Hinaptinmi chay runakunañataq nirqaku: —Punta kaqmi —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —Cheqaptaqa *impuesto cobraqkunawan chuchumikakunaraqmi qamkunamanta puntataqa Diospa munaychakusqanman yaykuchkanku. 32 Bautizaq Juanmi hamurqa allin kawsakuymanta yachachisunaykichikpaq hinaptinmi mana creerqankichikchu, impuesto cobraqkunapiwan chuchumikakunam ichaqa creerqaku. Qamkunam icha qa qawachkaspapas creenaykichikpaq mana wanakurqankichikchu. Mana allin llamkaqkunawan rikchanachisqanmanta (Mr 12:1-12. Lc 20:9-19)
33 —Uyar iychikyá
huk tupanachisqaytawan: Huk runam chakranpi uvasta plantaruspan muyuriqninta perqarachirqa, huk pozotataq mi rurachirqa uvaspa rurunta sarunankupaq hinaspam markayoq chukllata rurarachirqa chaymanta cuidanankupaq. Chaykunata rurarachispam chakranta llamkaqkunaman arriendakuruspa illarurqa. 34 Cosecha tiempo chayaramuptinmi runankunata chay chakrayoq kacharqa arriendaqninkunamanta tupaqninta mañamunankupaq. 35 Ichaqa chay arriendaqkunam hapirurqaku chay runankunata hinaspam hukninta maqaparur qaku, huknintañataqmi wañurachirqaku, huknintañataqmi rumiwan chamqaparurqaku. 36 Hinaptinmi chay chakrayoqqa huktawan runankunata kacharqa, ñawpaq kachamusqan mantapas achkataraq. Ichaqa chay llamkaqkunam wakinkunata hina rurarqaku. 37 —Qepat añat aqmi chur int aña kacharqa: “Chur iyt aqa respet anqakuch” nispa. 38 Ichaqa chay llamkaqkunam payta rikur uspanku ninakurqaku: “Paymi heren ciataqa chaskinqa, chaynaqa wañurachisunyá ñoqanchikña dueño kananchikpaq” nispa. 39 Chaymi chakramanta horqor uspanku wañurachirqaku. 40 —Chaynaqa chakrayoq kut iramuspaqa ¿imat at aq ruranqa llamkaqkunat aqa? 41 Chaymi uyar iqninkunañat aq Jesust a nirqaku: —Chay mana allin runakunataqa mana llakipayaspam wañurachinqa hinas pam huk llamkaqkunamanña chakranta arriendakunqa chaynapi tiempollanpi payman tupaqnin cosechata qonankupaq —nispa.
1801 42 Hinapt inmi
MATEO 21, 22
Jesus nirqa:
¿Manachum Bibliapi leerqankichik: “Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa cimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa. Kaytaqa rurarun Señor Diosmi, kay qawasqanchikqa admirakuypaqmi” nispa nisqanta? 43 Chaymi
nikichik, Diospa munaychakusqanmanqa manam yaykunkichikñachu, chaymanqa yaykunqaku paypa munasqanman hina kawsaqkunañam. 44 Chay ru miman wichiqmi pakipasqa kanqa. Rumipa hapisqankunañataqmi ñutusqa kanqa. 45 *Sacerdotekunapa jefenkunapiwan *fariseokunañataqmi Jesuspa rik chanachisqanta uyariruspanku musyakururqaku paykunamanta rimasqanta. 46 Hinapt inmi hapir uyta munarqaku ichaqa runakunata manchakuspankum mana chaynatachu rurarqaku, runakunaqa Jesustam hapirqaku Diosmanta willakuqpaq.
22
Casamiento fiestawan rikchanachiymanta 1 Jesusmi
huktawan rimarispan rikchanachiykunawan paykunata nirqa: munaychakusqanqa rikchakun churinta casarachiq reymanmi. 3 Paymi sirvientenkunata kacharqa convidoman qayachisqankunata pusamunankupaq, qayachimusqankunam ichaqa manam hamuyta munarqakuchu. 4 Wakin sirvienten kunataña kachaspanmi chay convidasqankunata nichimurqa: “Mikuyqa listoñam kachkan, ñam nakarachiniña wira toroykunatapas hinaspa wira animalniykunatapas, chaynaqa hamuychikñayá casamientoman” nispa. 5 Convidasqankunañataqmi mana kasukuspa pasakurqaku, huknin chakranman, hukninñataq negocionman. 6 Wakinña taqmi sirvientekunata hapiruspanku maqaparuspa wañurachirqaku. 7 Chaymi reyqa llumpayta piñakuruspan soldadonkunata kacharqa chay wañuchiqkunata wañuchimu nankupaq chaynataq llaqtankutapas kañamunankupaq. 8 Hinaspam sirvientenkunata nirqa: “Tukuy imam listoña kachkan casamientopaq, convidasqaykunam ichaqa mana kay fiestapaq hinachu karqaku. 9 Chaynaqa hatun esquinakunaman rispayá casamientopaq qayamuychik llapallan tarimusqaykichikta” nispa. 10 Chaymi paypa sirvientenkuna rispa pusamurqaku llapallan tarisqankuta, pusamurqakumá allin ru nakunatapas chaynataq mana allin runakunatapas. Chaymi wasiman huntaykurqaku. 11 —Convidasqankunata qawaykuq rey yaykuykuspanmi chaypi rikururqa huk runata casamientopaq hina mana pachasqata. 12 Chaymi nirqa: “Tayta ¿imanasqataq casamientopaq hina mana pachasqachu yaykumurqanki?” nispa. Hinaptinmi chay ru nañataq mana imatapas nirqachu. 13 Chaymi reyñataq mesaman serviqkunata nirqa: “Chakinkunatawan makinkunata wataspa wischumuychik tutayaypa kasqanman. Chaypim waqanqaku, mana ima rurakuyta atispanmi kiruntapas kirichichichinqa” nispa. 14 Chaynaqa, achkam qayasqakunaqa kachkan, akllasqakunañataqmi aslla. 2 —Diospa
MATEO 22
1802 Impuesto paganapaq tapukuymanta (Mr 12:13-17. Lc 20:20-26)
15 *Far iseokunam
pasaspa parlaramurqaku Jesusta imapas rimasqanwan pan tarachinankupaq. 16 Hinaspam fariseomasinkutawan Herodespa qatiqninkunata kacharqaku Jesusta kaynata nimunankupaq: —Yachachikuq, yachanikum qamqa cheqap rimaq kasqaykita, yachanikutaq mi runapa rimasqantapas mana kasuspa Diospa munasqanman hina kawsakuyta cheqap yachachisqaykitapas, qamqariki manam runapa hawallantachu qawanki. 17 ¿Imanink it aq, allinchu Rey Cesarman impuesto pagay icha manachu? 18 Jesusñat aqmi mana allin piensasqankut a yachaspan nirqa: —¡Iskay uyakuna! ¿Imanasqataq pantachiwaypi richkankichik? 19 Qawachiway chik impuesto paganaykichik qollqeta —nispa. Hinaptinmi haywaykurqaku qollqeta. 20 Qawaykuspanmi Jesus tapurqa: —¿Pipa uyantaq hinaspa pipa sutintaq kay qollqepiqa kachkan? —nispa. 21 Chaymi paykunañat aq nirqaku: —Rey Cesarpam —nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: —Rey Cesarpa kaqtaqa paymanyá qoychik, Diosmanñataq paypa kaqta —nispa. 22 Kayta uyar ispankum admirasqallaña pasakurqaku. Wañuqkunapa kawsarimunanmanta (Mr 12:18-27. Lc 20:27-40)
23 Chay punchawñataqmi Jesusman hamurqaku wakin *saduceokuna. Kay runaku nam creenku: Wañuqkunaqa manam kawsarinchu, nispa. Paykunam Jesusta nirqaku: 24 —Yachachikuq, Moisesmi nirqa: “Casado runa mana churiyoq wañur upt inqa wawqenmi casaranqa viudata chaynapi wañukuqpa miraynin kananpaq” nispa. 25 Kaypim qanchis wawqent in qarikuna karqa. Mayor kaq casarakuspanmi wa ñuruspan warminta mana wawayoqta saqerurqa, 26 chaynallam pasakurqa sullka kaqwanpas, kimsa kaqwanpas qatinasninpi qanchis kutikama. 27 Hinaptinmi qepankuta warmipas wañururqa. 28 Chaynaqa wañuqkuna kawsarimuptinqa ¿may qanpa warmintaq kanqa qanchisnintin paywan casarakuchkaptinqa? —nispa. 29 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Qamkunaqa pantaypim kachkankichik, Bibliapa nisqantapas chaynataq Diospa atiynintapas mana reqsisqaykichikrayku. 30 Llapa runakuna kawsarimuspankuqa manam casarakunqakuchu, manataqmi casarachinakunqakuchu, paykunaqa kanqa hanaq pachapi *angelkuna hinañam. 31 Wañuqkunapa kawsarimunanmantaqa ¿manachu leerqankichik Diospa nisusqaykichikta? 32 Paymi nirqa: “Ñoqaqa kani Abrahampa, Isaacpa hinaspa Jacobpa Diosninmi” nispa. Chaynaqa Diosqa manam wañusqakunapa Diosninchu ichaqa kawsaqkunapa Diosninmi —nispa. 33 Runakuna chayt a uyar ir uspam admirakurqaku yachachisqanwan.
1803
MATEO 22, 23
Hatunnin kamachikuymanta (Mr 12:28-34)
34 *Saduceokunat a
Jesus upallarachiptinmi chayta qawaykuspa *fariseokuna hukllaman huñunakur urqaku. 35 Hinaptinmi paykunawan kuska kaq leykuna ya chaq runa pruebananpaq Jesusta tapurqa: 36 —Yachachikuq, Diospa kamachikuyninkunamant aqa ¿mayqant aq hat unnin kamachikuy? —nispa. 37 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —“Señor Diosnikitam kuyanki tukuy sonqoykiwan, tukuy vidaykiwan hinaspa tukuy yuyaynikiwan” nispa. 38 Kaymi punta kaq hatun kamachikuy. 39 Qatiqninñataqmi nin: “Kuyankim runamasikita kikikita hina” nispa. 40 Kay iskaynin kamachikuykunapim Moisespa leyninpas chaynataq Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanpas hukllawakun. Cristoqa Rey Davidmantapas aswan hatun kasqanmanta (Mr 12:35-37. Lc 20:41-44)
41 *Far iseokuna
huñunasqa kachkaptinraqmi paykunata Jesus tapurqa: Cristomanta? ¿Pipa miraynintaq? —nispa. Chaymi paykunañataq nirqaku: —Davidpa mirayninmi —nispa. 43 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —¿Imaynanpitaq Davidqa Chuya Espiritupa yachachisqan, Cristota Señorwan suticharqa? Davidmi nirqa: 44 “Señor Diosmi Señorniyta nirqa: ‘Enemigoykikunata vencenaykamayá *alleqniypi tiyaykuy, Enemigoykikunata saruchinaykamayá alleqniypi tiyaykuy’ nispa.” 45 ¿Imaynat aq Cristoqa Dav idpa mirayninqa kanman Dav idpuni “Señorniy” nispa Cristomanta rimachkaptinqa? 46 Hinapt inmi pipas mana ima contest ayt apas atirqachu. Chay punchawmant a punim penqakuruspa manaña tapurqakuchu. 42 —¿Imanink ichikt aq
23
1 Jesusmi
Fariseokunata Jesus qaqchasqanmanta (Mr 12:38-40. Lc 11:37-54. 20:45-47)
nirqa runakunatawan discipulonkunata:
2 —Diospa leynin yachachiqkunapiwan *fariseokunam derechoyoq kanku
Moisespa leynin yachachinankupaq. 3 Chaynaqa kasukuspayá ruraychik paykunapa tukuy nisqanta. Ichaqa amam rurankichikchu paykunapa imam rurasqantaqa, paykunaqa manam yachachisqankuman hinachu ruranku. 4 Paykunaqa sasa kaqkunatam runakuna man kamachin llasaq qepita qepichichkaq hina, ichaqa manam dedo puntallankuwanpas yanapaykunkuchu. 5 Llapa imatam ruranku runakuna qawanallanpaq. *Filacterio sutiyoq cajachakunatam hatunllataña churakunku. Santo tukuspam capankupa cantonkunapipas hatun watukunatapas warkukurunku. 6 Convidokunapipas hinaspa huñunakunanku wa sipipas ñawpaqllapi tiyaytam munanku. 7 Munankutaqmi plazakunapi hatun respetowan runakuna rimaykunantapas chaynataq “yachachikuq” nispa ninankutapas.
MATEO 23
1804
8 —Qamkunayá ichaqa yachachikuqwanqa ama sut ichachikuychikchu. Hukllam yachachiqnikichikqa kani, qamkunaqa wawqentillanmi kankichik. 9 Amataqyá pitapas kay pachapiqa taytawanqa sutichaychikchu, hukllam Taytaykichikqa, payqariki hanaq pachapim kachkan. 10 Amataqyá maestrowanpas sutichachi kuychikchu. Ñoqa Cristollam maest roykichikqa kani. 11 Qamkuna ukupi aswan reqsisqaqa kanqa wakinkuna serviqmi. 12 Pipas hatunchakuqqa humillasqam kanqa, pipas humillakuqñataqmi hatunchasqa kanqa. 13 —¡Imaynaraq kank ichik iskay uya *far iseokuna hinaspa Diospa leynin yachachiqkuna! Qamkunaqa Diospa munaychakusqanman yaykuqkunatam harkaypaq-harkachkankichik. Qamkunapas manam yaykunkichikchu nitaqmi munaqkunatapas yaykuchinkichikchu. ( 14 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya fariseokuna hinaspa Diospa leynin yachachiqkuna! Qamkunaqa viudakunapa imallankunatapas qechuruspam allin runa tukusparaq una-u nayta Diosta mañakunkichik. Chayraykum qamkunaqa llumpay castigasqaraq kankichik.) 15 —¡Imaynaraq kank ichik iskay uya *far iseokuna hinaspa Diospa leynin yachachiqkuna! Qamkunaqa tukuy hinastinpim purinkichik runakunata reli gionnikichikman iñichinaykichikpaq. Iñirachispaykichikñataqmi tikrarunkichik qamkunamantapas aswan wiña-wiñay castigasqa kananpaqraq. 16 —¡Imaynaraq kankichik runakunata pusaq ñawsakuna! Qamkunam ninkichik: “Templorayku juramentayqa manam imananchu. Chay templopi qorirayku juraspam ichaqa cumplinanchik” nispa. 17 ¡Mana yuyayniyoq ñawsakuna! ¿Mayqantaq aswan valorniyoq, qorichu icha Diospaq qorita sapaqchaq templochu? 18 Ninkichiktaqmi: “*Altarrayku jurayqa manam imananchu, altarpa hawanpi ofrendarayku juraspam ichaqa cumplinanchik” nispa. 19 ¡Mana yachayniyoq ñawsakuna! ¿Mayqantaq aswan valorniyoq, ofrendachu icha Diospaq ofrendata sapaqchaq altarchu? 20 Pipas *altar rayku juramentaqqa manam altarllamantachu juramentachkan aswanqa altarpa hawanpi kaqkunamantawanmi. 21 Pipas templorayku juraqqa manam chayllaman tachu jurachkan aswanqa chaypi kaq Diosmantawanmi. 22 Chaynataqmi hanaq pacharayku juraqpas jurachkan Diospa tiyananmantawan chaypi tiyaq Diosmanta. 23 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leynin yachachiqku na! Qamkunam diezmota qonkichik yerba buenamanta, anismanta hinaspa cominomanta, aswanqa qonqarunkichikmi allin rurayta, kuyapayakuyta hinaspa iñiyniyoq kayta. Kay hatun kamachikuykunataqa kasukunaykichikmi diezmo qoytapas ama qonqaruspa. 24 ¡Ru nakunata pusaq ñawsakuna! ¡Qamkunaqa tomanaykichikman wichiykuq chuspichatapas suysunkichikmi, *camello animaltam ichaqa enterollanta millpurunkichik! 25 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leynin yachachiqku na! Qamkunaqa vasotawan platotam hawallanta mayllankichik, sonqoykichikmi ichaqa huntasqa kachkan suwakuy munaywan hinaspa mana allin ruray munaywan. 26 ¡Ñawsa fariseo! Vasotaqa ukuntaraqyá mayllay puntata chaynapi hawanpas mayllasqa kananpaq. 27 —¡Imaynaraq kank ichik iskay uya *far iseokuna hinaspa Diospa leynin ya chachiqkuna! Sepultura blanqueasqa hinam hawaykichikqa sumaqllaña kachkan, ukuykichikmi ichaqa wañusqakunapa tullunwan hinaspa qachakunawan huntas qa kachkan. 28 Hawallaykichikpim runakunapaq allin ruraqman rikchakunkichik, sonqoykichikpim ichaqa iskay uya mana allin ruraq kankichik. 29 —¡Imaynaraq kankichik iskay uya *fariseokuna hinaspa Diospa leynin ya chachiqkuna! Qamkunaqa Diosmanta willakuqkunapaqmi hatun sepulturakunata
1805
MATEO 23, 24
perqapunkichik, adornankichiktaqmi allin ruraq runakunapa sepulturankunatapas 30 hinaspam ninkichik: “Abueloykupa tiemponpi kawsaspaqa manach paykunawan kuskaqa wañuchiymankuchu karqa Diosmanta willakuqkunataqa” nispa. 31 Chaynata nispaykichikmi reqsichikunkichik Diosmanta willakuqkunata wañuchiq runakunapa miraynin kasqaykichikta. 32 ¡Tukupaychikyá abueloykichikkunapa qallarisqanta! 33 —¡Culebrakuna! ¡Maqta urupa castankuna! ¿Imaynataq lluptiwaqchik infiernopi wiñaypaq castigomantaqa? 34 Chayraykum kachamusqaykichik Diosmanta willakuqku nata, yuyayniyoqkunata hinaspa Diospa leynin yachachiqkunata, wakintam chakataspa wañuchinkichik, wakintañataqmi huñunakunaykichik wasikunapi azotenkichik hi naspam llaqtan-llaqtan qatikachankichik. 35 Chaynapim qamkunaman chayasunkichik llapallan justo runakunapa yawarnin, culpasqaqa kankichik allin ruraq Abelpa wa ñusqanmanta Berequiaspa churin Zacarias wañusqankamam. Zacariasqa wañuchisqa karqa *altarmanta *santuarioman riqpa chawpinpim. 36 Cheqaptapunim nikichik, chay llapallan castigoqa kunan tiempopi kawsaq miraymanmi chayamusunkichik. Jerusalenpi yachaqkunamanta Jesuspa waqasqanmanta (Lc 13:34-35)
37 —¡Jer usalen, Jer usalen! ¡Qamqa Diosmant a willakuqkunat am wañuchin ki! ¡Qanman kachamusqa runakunatam rumiwan chamqapanki! ¡Rapran ukupi chiwchinkunata wallpa huñuykuq hinam achka kutita munarqani runaykiku na huñuykuyta ichaqa manam munarqankichu! 38 Chayraykum wasikichikpas chunninqaña. 39 Manañam rikuwankichikñachu: “Señorpa sutinpi hamuqqa ha tunchasqayá kachun” niwanaykichikkama.
24
Templo tuñichisqa kananmanta (Mr 13:1-2. Lc 21:5-6)
1 Templomanta lloqsiruspa Jesus richkaptinmi discipulonkuna asuykuspa chay templopa sumaqllaña perqankunata qawachirqaku. 2 Chaymi Jesus nirqa: —¿Kaykunatachu qawachkankichik? Cheqaptapunim nikichik, manam chulla rumipas perqasqaqa puchunqachu, lliwmi tuñichisqa kanqa —nispa.
3 Olivos
Jesus kutimunanpaq tukuy ima pasakunanmanta (Mr 13:3-23. Lc 21:7-24. 17:22-24)
Moqopiña Jesus tiyachkaptinmi discipulonkuna sapanpi tapuykurqaku: —Niykuwaykuyá ¿haykapitaq kay nisqaykikunaqa kanqa? ¿Imaynataq yacha saqku kutimunaykimantaqa hinaspa kay pacha puchukananmantaqa? —nispa. 4 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Allinta qawakuychik, yanqataq pipas pantachisunkichikman. 5 Achkaqmi ha munqaku ñoqapa sutiypi: “Ñoqam kani Cristo” nispa. Chaynata rimaspankum achka runakunata pantachinqaku. 6 Qamkunam uyarinkichik guerrakunamanta hinaspa guer rakuna kananmanta, aswanqa amam manchakunkichikchu. Chaykunaqa sucedekunqam ichaqa kay tiempoqa manam tukunqaraqchu. 7 Huk nacionmi peleanqa huklaw nacion wan chaynataq huk gobiernopas huklaw gobiernowan, kanqam muchuykuna chaynataq kaypi-chaypi terremotokunapas. 8 Lliw kaykunaqa ñakariykunapa qallariyllanraqmi. 9 —Hinapt inmi ñakar inayk ichikpaq entregasqa kaspa wañuchisqa kank i chik, ñoqaraykum llapa runakuna cheqnisunkichik. 10 Chay tiempopiqa achka
MATEO 24
1806
runakunam iñiyninkumanta penqakunqaku hinaspam cheqninakuspa traicio nanakunqaku. 11 Achkallañam rikurimunqa Diosmanta willakuq tukuqkuna hinaspam pantachinqaku achkaqta. 12 Tukuy mana allin ruraqkuna llumpayta mirar uptinmi achkaqpa kuyakuyninpas chiriyar unqa. 13 Ichaqa kay pachapa tukupayninkama ñoqapi takyaqtam Diosqa salvanqa. 14 Diospa munaychakus qanmanta kay allin noticiam willakusqa kanqa enterollan kay pachapi chaynapi llapallan nacionpi runakuna yachananpaq, chayñam kay tiempoqa tukunqa. 15 —Diosmanta willakuq Danielmi qellqarqa purmachiq millakuypaq kaqmanta. Pipas kay leeqqa entiendechun. Templopi chayta rikuspaykichikqa, 16 Judea lawpi kaqkunaqa orqokunamanyá ayqechunku. 17 Wasipa hawanpi kaqpas amañayá uraykamuchunchu imanpas horqoq. 18 Chakrapi kaqpas amañayá pachan hoqariqqa kutichunchu. 19 ¡Imay naraq kanqaku chay punchawkunapi wiksayoq otaq ñuñuq wawayoq warmikunaqa! 20 Diostayá mañakuychik ayqenaykichik punchawqa ama para tiempopi nitaq samana punchawpi kananpaq. 21 Chay punchawkunaqa llumpa-llumpay ñakariy punchawkunam kanqa, manam chaynaqa Dios kay pachata unanchasqanmantapunipas kunankama kar qachu, manataqmi chaynaqa kanqachu qepa punchawkunapipas. 22 Sichum Dios mana asllayachinmanchu chay punchawkunata hinaptinqa, manach pipas librakunmanchu wañuymanta. Aswanqa akllasqankunaraykum asllayachinqa chay punchawkunata. 23 —Sichum pipas nisunkichik: “Qawaychik, kaypim kachkan Cristo” otaq “Wakpim kachkan Cristo” nispa hinaptinqa, amam paykunata creenkichikchu. 24 Rikurimunqam Cristo tukuq runakuna hinaspa Diosmanta willakuq tukuqkuna llapa runakunata engaña nanpaq. Admirakuypaq milagrokunatapas rurasparaqmi Diospa akllasqan runakunatapas engañaypi rinqaku. 25 Qamkunamanqa nichkaykichik manaraq kaykuna pasakuchkap tinmi. 26 “Purunpim kachkasqa” nisuptikichikqa amam lloqsinkichikchu qawaq otaq “Kaypim-wakpim kachkan” niptinkuqa amam creenkichikchu. 27 Imaynam llipyay kancharin intipa qespimunan lawmanta intipa seqaykunan lawkama, chaynam hamusaq Diosmanta Hamuq Runapas. 28 Maypim ayapa kasqanpim ullachkukuna huñunakunqa. Jesucristopa imaynam kutimunanmanta (Mr 13:24-37. Lc 21:25-33. 17:26-30, 34-36)
29 —Chay punchawkunapi ñakariy pasar upt illanmi inti tutayar unqa, killapas manañam achkinqachu, lucerokunam wichirimunqa, cielokunapi tukuy ima kaq kunapas katkatatanqam. 30 Hinaptinmi Diosmanta Hamuq Runapa señalniy puyupi rikuriykamunqa chaymi kay pachapi llapa castakuna qaparkachaspa waqanqa ku hinaspam rikuwanqaku puyupi tukuy atiyniywan hinaspa kanchariyniywan hamuchkaqta. 31 Angelniykunatam kamachisaq trompetata nisyuta tocastin akllas qaykunata lliw nacionkunamanta hinaspa tukuy hinastinmanta huñumunankupaq. 32 —Higos sachawan rikchanachisqayt ayá yachaychik: kallmankuna llullulla raq kaspa ikllimuptinmi, yachankichik poqoy hichpamusqanta. 33 Chaynaqa llapa nisqaykuna sucedekuptinmi yachankichik tukupay tiempoqa hichpallaña kasqan ta. 34 Cheqaptapunim nikichik, tukuy kaykunaqa cumplikunqa manaraqpas kay miray runakuna chinkachkaptinmi. 35 Cielopi kaqkunapas chaynataq kay pacha pas chinkanqam, nisqaykunam ichaqa mana chinkanqachu. 36 —Ichaqa manam pipas yachanchu ima punchawmi otaq imay horam ku timunaytaqa, hanaq pachapi angelkunapas manam yachanchu nitaqmi Diospa Churinpas yachanichu aswanqa Taytallaymi.
1807
MATEO 24, 25
37 —Imaynam
Noeypa tiemponpi sucedekurqa chaynam sucedekunqa Diosmanta Hamuq Runa kutimuptiypas. 38 Chay tiempopim manaraq sinchi para chayamuchkap tin runakuna mikurqaku, upyarqaku, casarakurqaku hinaspa casarachinakurqaku Noey buqueman yaykunankama. 39 Manam musyakurqakuchu sinchi para chaya muspan llapallanta chinkarachinankama. Chaynam kanqa Diosmanta Hamuq Runa kutimuptiypas. 40 Chay tiempopim iskay runakuna kachkanqa chakrapi, hukninmi apasqa kanqa, hukninñataqmi saqesqa kanqa. 41 Iskay warmikunam huk marayllapi kutakuchkanqaku, hukninmi apasqa kanqa, hukninñataqmi saqesqa kanqa. 42 —Qawan-qawanllayá kaychik, manam yachank ichikchu ima punchawmi Se ñornikichik kutimunaytaqa. 43 Yachaychikyá kayta, sichum wasiyoq yachanman imay hora suwa hamunanta hinaspaqa manach puñunmanchu chaynapi wasin mana suwasqa kananpaq. 44 Chaynaqa qamkunapas listollayá kaychik, Diosmanta Hamuq Runaqa kutiramusaq mana piensasqaykichik horam. Allin sirvientemantawan mana allin sirvientemanta (Lc 12:41-48)
45 —Qamkunaqa
allin yuyayniyoq confianza sirviente hinayá kaychik, paytam wasinpi patronnin churarqa sirvientemasinkunata imam horapi mikuchinanpaq. 46 Ancha kusisqam chay runaqa sichum pat ronnin kut imuspa chayna rurachkaq ta tariykamuptinqa. 47 Cheqaptapunim nikichik, patronninqa churaykunqa tukuy kapuqninkunapiña nanachikunanpaqmi. 48 Ichaqa sichu mana allin sirviente kaspa ninman: “Pat ronniyqa unamunqaraqmi” nispa, 49 hinaspañataq sirviente masinkunata maqayta qallarispa sinkakunawan mikuspa upyakunman. 50 Chayna runapaqa patronninmi kutiramunqa mana suyasqan punchawpi hinaspa mana yachasqan horapi. 51 Hinaspam sinchita castiganqa iskay uyakunatawan kuskata, chaypiqa kanqa llumpay waqayllañam hinaspa kiru kirichichichiyllañam.
25
Chunka doncellakunawan Jesuspa rikchanachisqanmanta
1 —Diospa
munaychakusqanqa rikchakun chunka doncellakunamanmi. Paykunam mecheronkuta aparikuspa novio taripaq lloqsirqaku. 2 Pichqa don cellakunam karqa mana umayoqkuna, wakin pichqañataqmi karqa allin yuyayniyoq warmikuna. 3 Mana umayoq kaqkunam mecheronkuta apaspanku mana aparqakuchu achkikuna aceiteta. 4 Allin yuyayniyoq warmikunañataqmi aysakuchankupi aparqaku aceiteta mecherotawan. 5 Novio manaña chayamuptinmi llapallanta puñuy aysaykuptin puñururqaku. 6 Hinaptinmi chawpi tutata huk kaqnin qayarikurqa: “Novioqa hamuch kanñam, lloqsiychik taripaq” nispa. 7 Chaymi llapallan doncellakuna hatariruspanku mecheronkuta alistarqaku. 8 Hinaptinmi mana umayoq sipaskuna allin yuyayniyoq sipaskunata nirqaku: “Qoykuwayku aceiteta, mecheroykum wañuruchkanña” nispa. 9 Chaymi allin yuyayniyoqkuna nirqaku: “Qamkunaman qoykuptiykuqa yanqam lla panchikpaq pisirunman, chaynaqa *rantikuqkunamantayá rantiramuychik” nispa. 10 Rantimunankukamam novio chayaramurqa chaymi listo kaq doncellakuna paywan yaykururqaku casamientoman hinaptinmi punku wichqakururqa. 11 Wakin donce llakunapas chayaramuspanmi nirqaku: “¡Señor, señor, kichaykamuwayku!” nispa. 12 Payñataqmi nirqa: “Qamkunataqa manapunim reqsikichikchu” nispa. 13 Chay rikchanachiyt a tukur uspam uyar iqninkunat a Jesus nirqa:
MATEO 25
1808
—Rikchan-rikchanllayá kaychik, manam yachankichikchu ima punchawmi otaq imay horam kutimunaytapas —nispa. 14 —Diospa
Serviqninkuman qollqeta saqeykuspan illaruq apumanta
munaychakusqanqa rikchakun illananpaq sirvientenkunaman qollqen saqeykuq apumanmi. 15 Punta kaqmanmi qorqa pichqa wayqa qollqeta, hukninmanñataq iskay wayqa qollqeta, hukninmanñataq huk wayqallata. Sa pakamaman atisqanman hina qoykuspanmi illar urqa. 16 Pichqa wayqa chaskiq sirvientem chay qollqewan negociaspan ganar urqa pichqa wayqatawan. 17 Chay nataqmi iskay wayqa chaskiqpas ganar urqa iskay wayqatawan. 18 Huk wayqa chaskiqñataqmi allpata toqor uspan chaypi pakar urqa patronninpa qollqenta. 19 —Chay sirvientekunapa patronnin kutiramuspanñataqmi paykunamanta cuentata mañarqa. 20 Pichqa wayqa qollqe chaskiqmi pichqa wayqatawan apamuspa nirqa: “Señor, pichqa wayqa qollqetam qowarqanki, kay pichqa wayqatawanmi ganaramuni” nispa. 21 Pa tronninmi nirqa: “Qamqa confianza allin sirvientem kasqanki, kay asllawanpas confianza kasqaykimantam achkataraq confiasqayki, chaynaqa ñoqawanyá kusikuy” nispa. 22 Iskay wayqa qollqe chaskiqpas chayamuspanmi nirqa: “Señor, iskay wayqatam qowar- qanki, kay iskay wayqatawanmi ganaramuni” nispa. 23 Patronninmi nirqa: “Qamqa confian za allin sirvientem kasqanki, kay asllawanpas confianza kasqaykimantam achkataraq confiasqayki, chaynaqa ñoqawanyá kusikuy” nispa. 24 Ichaqa huk wayqa qollqe chaskiqña taqmi chayamuspan nirqa: “Señor, piña runa kaspayki mana tarpusqaykita cosechakuruq chaynataq mana wayrachisqaykita huñukuruq kasqaykita yachaspaymi 25 manchakuspay qollqekitaqa pakarurqani allpa ukupi, kayqayá qollqekiqa hina kaqlla” nispa. 26 Chaymi patronninñataq nirqa: “Qella, mana allin sirviente, mana tarpusqay cosechaq hinas pa mana wayrachisqay huñukuq kasqayta yachachkaspaykiqa 27 qollqeytam churawaq karqa *bancoman hinaptinmi kutimuspay mirayniyoqta chaskikuyman karqa” nispan. 28 Paymi runankunata kamachirqa: “Qechuychik chay qollqeta hinaspa qoychik chunka wayqa qollqeyoqman. 29 Kapuqniyoqkunaqa achkataraqmi chaskinqa, mana kapuqniyoq kunamantam ichaqa aslla kapuqninpas qechusqa kanqa. 30 Chay mana valeq sirvientetaqa wischuramuychik tutayaypa kasqanmanyá, chaypi waqaspanmi kirunta kirichichichinqa.” 31 —Diosmanta
Lliw nacionkunata Cristo juzgananmanta
Hamuq Runa angelniykunawan hamuspay suma-sumaq tiyanaypi ti yaykuptiymi, 32 llapallan nacionkunamanta runakuna huñunakamunqa ñawpaqniyman hinaptinmi michiq rakichkaq hina rakisaq cabrakunamanta ovejakunata. 33 Ovejaku natam rakisaq *alleqniy lawman, cabrakunatañataq *ichoqniy lawman. 34 Ñoqa Reymi alleqniypi kaqkunata nisaq: “Hamuychik Taytaypa favorecesqankuna, hinaspayá kay pacha unanchasqa kasqanmantapuni qamkunapaq alistasqa munaychakunaykichikta chaskiychik. 35 Yarqaymanta kaptiymi mikuykachiwarqankichik, yakumanta kaptiymi yakuta qoykuwarqankichik, forastero kaptiymi samaykachiwarqankichik. 36 Pachay mana kaptinmi pachaykachiwarqankichik, onqoruptiymi yanapaykuwarqankichik, preso kaptiytaqmi watukuykuwarqankichik.” 37 Hinaptinmi allin ruraqkuna niwanqa ku: “Señorlláy ¿haykapitaq yarqaymanta qawarqaykiku hinaspa mikuykachirqaykiku? ¿Haykapitaq yakunayasqata rikuspayku yakuta qoykurqaykiku? 38 ¿Haykapitaq puriqta rikuspayku samaykachirqaykiku? ¿Haykapitaq mana pachayoqta rikuspayku pachayka chirqaykiku? 39 ¿Haykapitaq onqoqta otaq carcelpi rikuspayku watukaykamurqaykiku?”
1809
MATEO 25, 26
40 Hinaptinmi
ñoqa Reyñataq nisaq: “Cheqaptapunipas huk kaqnin humilde wawqeyku napaq ruraspaykichikqa ñoqapaqmi rurarqankichik” nispay. 41 —*Ichoqniypi kaqkunatañataqmi nisaq: “Yaw Diospa ñakasqankuna, qamkunaqa pasawaychik diablopaqwan angelninkunapaq alistasqa wiña-wiñaypaq rupay manyá. 42 Yarqaymanta kaptiymi mana mikuykachiwarqankichikchu, yakumanta kaptiypas manam qoykuwarqankichikchu. 43 Forastero kaptiypas manam samayka chiwarqankichikchu, pachay mana kaptinpas manam pachaykachiwarqankichikchu, onqoptiypas hinaspa carcelpi kaptiypas manam watukuykuwarqankichikchu” nispay. 44 Hinaptinmi paykunañataq niwanqaku: “Señor ¿haykapitaq rikurqaykiku yarqay manta, yakunayasqata, forasterota, mana pachayoqta, onqosqata otaq carcelpi kaqta hinaspa mana yanaparqaykikuchu?” 45 Chaymi ñoqañataq nisaq: “Cheqaptapunipas kay humilde runakunata mana yanapaykuspaykichikqa ñoqapaqpas manam rurar qankichikchu” nispa. 46 Paykunaqa wiña-wiñaypaq castigomanmi rinqaku, allin ruraqkunañataqmi rinqa wiña-wiñaypaq kawsakuq.
26
Jesusta wañurachinankupaq tanteanakusqankumanta (Mr 14:1-2. Lc 22:1-2. Jn 11:45-53)
1 Kaykunata
rimayta tukur uspanmi discipulonkunata Jesus nirqa: hinam iskay punchawmanta *Pascua Fiesta kanqa, Diosmanta Hamuq Runaqa chakatasqam kasaq —nispa. 3 Llapa *sacerdotekunapa jefenkunam judiokunapa kamachiqninkunapiwan huñunakururqaku sacerdotekunapa jefen Caifaspa palacionpa pationpi. 4 Chaypim ri manakurqaku engañowan Jesusta hapiruspa wañurachinankupaq. 5 Ichaqa nirqakum: —Fiestapiqa ama hapisunchu runakuna ama alborotanankupaq —nispa. 2 —Yachasqayk ichikpi
6 Jesusmi
Miski asnaq aceitewan Jesus tallisqa kasqanmanta (Mr 14:3-9. Jn 12:1-8)
kachkarqa Betania llaqtachapi *lepra onqoymanta sanoyaq Simonpa wasinpi. 7 Hinaptinmi Jesusman asuykamurqa huk warmi. Paymi niñu rumimanta puyñuchapi miski asnaq aceiteta aparamurqa, chayqa achka qollqepa chaninmi karqa hinaspam talliykurqa Jesuspa umanman mesapi tiyachkaptin. 8 Chayta Je suspa discipulonkuna rikur uspam piñasqallaña ninakurqaku: —¿Imanasqataq waktaqa usuchichkan? 9 Achka qollqeman *rantikuruspan wakchakunata yanapachwan karqa —nispa. 10 Chay rimasqankut a Jesus musyar uspanmi nirqa: —¿Imanasqataq kay warmita llakichinkichik? Payqa allintam rurarun ño qapaq. 11 Wakcha runakunaqa qamkunawanmi haykapikamapas kanqa, ñoqam ichaqa mana tukuy tiempochu qamkunawan kasaq. 12 Kay miski asnaq aceiteta cuerpoyman tallispanqa pampakunaypaqmi alistawachkan. 13 Cheqaptapunim ni kichik, maypipas kay pachapi ñoqamanta allin noticiakuna willakusqa kaptinmi kay warmipa rurasqantapas yuyarinankupaq willakunqaku.
14 Chunka
Jesusta rantikurunanpaq Judaspa rimasqanmanta (Mr 14:10-11. Lc 22:3-6)
iskayniyoq discipulokunapa hukninmi karqa Judas Iscariote, paymi *sacerdotekunapa jefenkunawan parlaq rispan 15 nirqa:
MATEO 26
1810
—¿Haykatataq qowankichikman Jesusta entregaykuptiy? —nispa. Chaymi prometerqaku kimsa chunka qollqeta paganankupaq. 16 Chay ratoman tapunim Judas maskarqa tiempota paykunaman Jesusta entregananpaq. Discipulonkunawan Jesuspa cenasqanmanta (Mr 14:12-25. Lc 22:7-23. Jn 13:21-30. 1Co 11:23-26)
17 Mana Qonchuyoq Mikunanku Fiest apa qallar iyninpim discipulonkuna Jesus man asuykuspa nirqaku: —¿Maypitaq alistamusaqku *Pascua mikuyta cenananchikpaq? —nispa. 18 Chaymi payñat aq nirqa: —Riychik llaqtata nisqay runaman hinaspa nimuychik: “Yachachikuqmi nin: ‘ripukunay mi chayaykamuchkanña, wasikipim *Pascua mikuyta cenasaq discipuloykunawan’ nispa.” 19 Chaymi discipulonkuna Jesuspa kamachisqant a hina ruraspanku pascua mi kuyta prepararqaku. 20 Tut aykaramupt inmi Jesus tiyaykurqa mesaman chunka iskayniyoq discipu lonkunapiwan. 21 Mikuchkaptinkum Jesus nirqa: —Cheqaptapunim huk kaqnikichik traicionawanqa —nispa. 22 Chaymi sinchi llak isqallaña sapakama tapurqaku: —¿Ñoqachu kani Señorlláy? —nispa. 23 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Ñoqawan kuska makinwan medianoman tanta challpuqmi. 24 Diosmanta Hamuq Runataqa Bibliapa nisqanman hinam sucedewachkan ichaqa ¡imaynaraq kanqa traicionawaqniy runaqa, amapas payqa nacenmanchu karqa! —nispa. 25 Hinapt inmi traicionaqnin Judas nirqa: —Yachachikuq ¿icha ñoqachu kani? —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —Arí, qanmi kanki —nispa. 26 Mikuchkapt inkum Jesus tant at a hapiykuspan Diosman graciast a qorqa hinas pam pakiykuspan discipulonkunaman aypurqa: —Chaskispa mikuychik, kaymi cuerpoy —nispa. 27 Vasotapas hapiykuspanmi Diosman graciasta qorqa hinaspam paykunaman haywarqa: —Llapaykichik tomaychik. 28 Kaymi cont rato rurasqaypa yawarniy. Chaqchus qam kanqa achka runakunapa huchankunata pampachanaypaq. 29 Kunanmantaqa manañam uvaspa rurunmanta tomasaqñachu maypacham Taytaypa munaycha kusqanpiña qamkunawan mosoq vinota tomanaykama —nispa.
Jesusta Pedro negananmanta (Mr 14:26-31. Lc 22:31-34. Jn 13:36-38)
30 Yupaychanapaq tak it a tak ir uspankum Olivos Moqoman pasakurqaku. 31 Hi naptinmi Jesus nirqa: —Kunan tutam llapallaykichik penqakuwankichik, Bibliam nin: “Michiqtam wañurachisaq hinaptinmi kanchant in ovejakuna cheqer unqaku” nispa. 32 Aswan qa ñoqa kawsariramuspaymi qamkunamanta puntataraq Galilea lawman risaq. 33 Chaymi Pedro nirqa: —Llapallanku qanmanta penqakuptinkupas ñoqaqa manam penqakusaqchu —nispa. 34 Chaymi Jesus nirqa:
1811
MATEO 26
—Cheqaptapunim niki, kunan tutam manaraqpas gallo waqachkaptin kimsa kutikama negawanki —nispa. 35 Ped roñat aqmi nirqa: —Qanwan kuska wañunay kaptinpas manapunim negasqaykichu —nispa. Chaynallatam llapallan discipulonkunapas nirqaku.
36 Getsemani
Getsemani huertapi Jesus mañakusqanmanta (Mr 14:32-42. Lc 22:39-46)
huertaman chayar uptinkum Jesus nirqa: —Kayllapi tiyachkaychik wakman rispa mañakamunaykama —nispa. 37 Ped rot awan Zebedeopa iskaynin chur inkunat a pusar ikuspanmi ancha-ancha llataña llakirikurqa. 38 Chaymantam paykunata nirqa: —Sonqoymi ancha llakisqa kachkan wañukunaypaq hinaña, kaypi kaspayá rik chaysiwaychik —nispa. 39 Waklawneqman pasaspanmi pampakama kurkukuykuspan Diosta mañakurqa: —Taytáy, atina kaptinqa ñoqamantayá asurichiy kay ñakariyta, ichaqa amayá ñoqapa munasqaychu kachun aswanqa qampa munasqaykiyá —nispa. 40 Discipulonkunapa kasqanman kut ispanñat aqmi puñukuchkaqt a tar iykurqa, chaymi Pedrota nirqa: —¿Manachum rikchaysiwayta atirqankichik huk horallapas? 41 Rikchaspayá Diosta mañakuychik ama tentasqa kanaykichikpaq. Allin rurayta munaptikichik pas cuerpoqa mana kallpayoqmi kachkan —nispa. 42 Kasqallan rispanmi mañakurqa kaynat a: —Taytalláy, ñakarinay mana qechuy atina kaptinqa qampa munasqaykiyá ka chun —nispa. 43 Kut imuspanmi discipulonkunat a hukt awan puñuchkaqt a tar iykurqa, pu ñuypa llumpay aysaykusqanmi kachkarqaku. 44 Chaymi paykunata saqeykuspan huktawan pasarqa kimsa kutipiña hina chaynallata mañakuq. 45 Chaymanta kuti ramuspanmi discipulonkunata nirqa: —Kunanqa puñukuspayá samakuychikña, ñam hora chayaramunña, Diosmanta Hamuq Runaqa huchasapakunapa makinman entregasqañam kasaq. 46 Hatariy chik, hakuña. Hamuchkanñam traicionawaqniy —nispa.
47 Jesus
Jesusta presochasqankumanta (Mr 14:43-50. Lc 22:47-53. Jn 18:2-11)
chaynata rimachkaptinraqmi Judas chayaramurqa. Payqa chunka iskaynintin discipulonkunapa hukninmi karqa, paywanmi achkallaña runakuna hamurqa espadayoq hinaspa kaspi aptarisqa. Chay runakunaqa karqa *sacerdo tekunapa hinaspa kamachiqkunapa kachamusqanmi. 48 Chay traicionaq Judasmi runakunawan kaynata yachachinakuspa hamurqa: —Ñoqapa muchaykusqaymi kanqa, paytam hapinkichik —nispa. 49 Chaylla Jesusman asuykuspanmi: —Yachachiqlláy ¡imaynataq kachkanki! —nispan muchaykurqa. 50 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Yaw amigo ¿imamantaq hamuchkanki? —nispa. Chaymi runakuna asuykuspa Jesusta presochar urqaku.
MATEO 26
1812
51 Hinapt inmi Jesuspa huknin pur iqmasin espadant a horqoykuspan *sacerdote kunapa jefenpa runanpa rinrinta qor ur urqa. 52 Hinaptinmi Jesus nirqa: —Kutiykachiy espadaykita maymi kasqanman, espadawan llapa peleaqkunaqa espadawantaqmi wañunqa. 53 ¿Manachum yachanki sichum Taytayta mañakuptiyqa wara-waranqa angelkuna kachamuwananta? 54 Aswanqa chayna kaptinqa manachi ki Bibliapa nisqankunaqa cumplikunmanchu kayna kananmantaqa —nispa. 55 Hinaspanmi chay ratopi llapa runakunat a nirqa: —¿Suwatapas hapiq hinachum hamurqankichik espadayoq hinaspa kaspiyoq presochawanaykichikpaq? Sapa punchawmi ñoqaqa qamkunawan karqani templo pi yachachispay ichaqa manam presochawarqankichikchu. 56 Aswanqa kaykunaqa pasakun Diosmanta willakuqkunapa qellqasqan cumplikunanpaqmi —nispa. Hinaptinmi lliw discipulonkuna Jesusta sapallanta saqeruspa ayqekurqaku.
Jesus juzgasqa kasqanmanta (Mr 14:53-65. Lc 22:54-55, 63-71. Jn 18:12-14, 19-24)
57 Presocharuqninkunam
Jesusta pusarqaku *sacerdotekunapa jefen Caifaspa wasin man. Chaypim huñunakurqaku Diospa leynin yachachiqkuna hinaspa kamachiqkuna. 58 Pedroñataqmi qatirqa karu qepallanta chay sacerdotekunapa jefenpa wasinpa pa tionkama. Chaypim guardiakunawan tiyaykurqa imam pasasqan qawananpaq. 59 Sacerdotekunapa jefenkunam *cortepi kaqkunapiwan Jesuspa cont ranpi llulla rimaykunata maskarqaku wañurachinankupaq. 60 Ichaqa manam ima pruebatapas tarirqakuchu achka runakuna paypa cont ranpi llullakunata nichkaptinkupas. Qe patañam hamurqa iskay llulla testigokuna, 61 paykunam nirqaku: —Kay runam nirqa: “Ñoqaqa templota tuñirachispam kimsa punchawllapi kaq llamanta hatarirachiyman” nispa. 62 Hinapt inmi sacerdotekunapa jefen sayar ispan Jesust a nirqa: —¿Manachu imallatapas rimarinki? ¿Imatataq rimachkanku qampa contrayki piqa? —nispa. 63 Chaymi Jesus upallalla kapt in sacerdotekunapa jefen nirqa: —Kawsaq Diosraykum tapuyki. Niwayku: ¿Qamchu kanki Diospa Churin Cris to? —nispa. 64 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Arí, qampa nisqaykiman hinam. Diosmanta Hamuq Runatam rikuwankichik atiyniyoq Diospa *alleqninpi tiyachkaqta hinaspa alto puyupi hamuchkaqta —nispa. 65 Hinapt inmi sacerdotekunapa jefen rabiawan pachant a llik ipaspan nirqa: —Kay runaqa Diostam insultachkan. ¿Imapaqñataq testigokunataqa munanchik? Qamkunapas uyarirunkichikñam payqa Dios tukusqanta. 66 ¿Imaninkichiktaq? —nispa. Chaymi paykunañataq nirqa: —¡Wañuchun! —nispa. 67 Chaymi Jesuspa uyanman toqaspanku takarqaku, wak inñat aqmi uyanpi laqe chuspanku 68 nirqaku: —¡Cristolláy! Musyakuy ¿pitaq maqasuchkanki? —nispa.
69 Hawa
Jesusta Pedro negasqanmanta (Mr 14:66-72. Lc 22:56-62. Jn 18:15-18, 25-27)
patiopi Pedro tiyachkaptinmi huk criada asuykuspan nirqa:
1813
MATEO 26, 27
—Qampas Galilea lawmanta kaq Jesuswanmi purirqanki —nispa. 70 Ped roñat aqmi llapallanpa qayllanpi negakurqa: —Imamantachá rimapayawachkankipas —nispa. 71 Pedro punkumanña richkapt inmi huk criadañat aq rikur uspan nirqa chaypi kaqkunaman: —Kay runapas Nazaret llaqtayoq Jesuswanmi purichkarqa —nispa. 72 Payñat aqmi kaqllamant a negakurqa jurament asparaq: —Manam reqsinichu chay runataqa —nispa. 73 Ratollanmanmi chaypi runakuna Ped roman asuykuspa nirqaku: —Cheqaptapunim qampas paykunamanta kaq kanki, chayqaya rimasqaykipas suti reqsiylla —nispa. 74 Ped roñat aqmi ñakaspanraq jurament arqa: —Manam chay runataqa reqsinichu —nispa. Rimayta tukuruptillanmi gallo waqaramurqa. 75 Chaymi Pedro yuyarirurqa: “Manaraq gallo waqachkaptinmi kimsa kutikama negawanki” nispa Jesuspa nis qanta. Chaymi hawaman lloqsir uspan aminankama waqakurqa.
27
Pilatopa qayllanman Jesusta pusasqankumanta (Mr 15:1. Lc 23:1-2. Jn 18:28-32)
1 Achikyaramuptinmi
*sacerdotekunapa llapallan jefenkuna judiokuna pa kamachiqninkunawan tanteanakurqaku Jesusta wañurachinankupaq. 2 Chaymi chaqnasqat a pusaspanku prefecto Pilatoman entregaykurqaku. 3 Traicionaq
Judaspa warkukurusqanmanta
Judasñataqmi Jesusqa wañunanpaq sentenciasqa kasqanta qawaykuspan ñakakurqa chaymi chay kimsa chunka qollqeta kutiykachipurqa *sa cerdotekunapa jefenkunaman hinaspa kamachikuqkunaman. 4 Paykunatam nirqa: —Huchallikurunim mana huchayoq runata wañuchinaykichikpaq qamkuna man *rantikuruspay —nispa. Chaymi paykunañataq nirqaku: —¿Imataq qokuwanku ñoqaykutaqa? ¡Chayqa qampa asuntoykim! —nispa. 5 Chaymi Judasñataq templopi qollqeta choqar uspan pasaspan warkukaramurqa. 6 *Sacerdotekunapa jefenkunañat aqmi qollqet a hoqar imuspanku nirqaku: —Kay qollqetaqa manam ofrendakunamanqa hukllawachwanchu, kayqa yawar pa chaninmi —nispa. 7 Hinaspam tanteanakur uspanku chay qollqewan rant ir urqaku manka ruraqpa allpanta forasterokunata pampanankupaq. 8 Chaymi kay libro qellqasqa kasqan punchawkama chay allpata sutichanku Yawar Chakrawan. 9 Chaynapim cumpli kurqa Diosmanta willakuq Jeremiaspa nisqan, paymi nirqa: —Israel runakunapa precio churasqan kimsa chunka qollqetam hapirqaku 10 hinaspam chaywan rant irqaku manka ruraqpa allpant a, chaynat aqa rurarqaku Señorpa kamachiwasqanman hinam —nispa.
11 Pilatopa
Jesusta Pilato tapupayasqanmanta (Mr 15:2-5. Lc 23:3-5. Jn 13:33-38)
qayllanpi Jesus sayaykuptinmi tapurqa:
MATEO 27
1814
—¿Qamchu kanki judiokunapa Reynin? —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —Arí, qampa nisqaykiman hinam —nispa. 12 *Sacerdotekunapa jefenkunapiwan kamachikuqkunam Jesust a acusarqaku chaymi Jesusñataq mana imatapas nirqachu. 13 Chaymi Pilato nirqa: —¿Manachu uyarinki tukuy ima cont raykipi nisqankuta? —nispa. 14 Jesus mana imat apas nipt inmi prefectoñat aq llumpayt a admirakurqa. Jesusta wañunanpaq sentenciasqankumanta (Mr 15:6-20. Lc 23:13-25. Jn 18:38-19:16)
15 *Pascua Fiest apim wat an-wat an Pilato kachar iq llapa runakunapa munasqan huk presota. 16 Chay tiempopim lliwpa reqsisqan Barrabas carcelpi kachkarqa. 17 Llapa runakuna huñunasqa kachkapt inmi Pilato tapurqa: —¿Mayqantataq munankichik kacharinayta? ¿Barrabastachu icha Cristowan sutichasqa Jesustachu? —nispa. 18 Chaynataqa tapurqa Jesustaqa envidiallamanta entregasqankuta yachaspanmi. 19 Pilato cortepi kachkapt inmi warmin willachimurqa: —Amam imanankipaschu chay allin ruraq runataqa. Chisim mosqoyniypi llum paysuta ñakarirqani paypa causanpi —nispa. 20 *Sacerdotekunapa jefenkunapiwan kamachikuqkunañat aqmi yacharachirqa runakunata Barrabasta mañakunankupaq chaynapi Jesusñataq wañuchisqa ka nanpaq. 21 Prefecto Pilatom yapatawan tapurqa: —¿Mayqannintataq kacharinayta munankichik? —nispa. Chaymi paykunañataq nirqaku: —Barrabasta —nispa. 22 Pilatoñat aqmi tapurqa: —Hinaptinqa ¿imatataq rurasaq Cristowan sutichasqa Jesustaqa? —nispa. Chaymi llapallanku nirqaku: —¡Chakatasqa kachun! —nispa. 23 Hinapt inmi Pilato nirqa: —¿Ima mana allintañataq payqa rurar urqa? —nispa. Chaymi paykunañataq aswanraq qaparirqaku: —¡Chakatasqa kachun! —nispa. 24 Hatun chaqwat a qawaykuspanmi Pilato mana ima rurayt apas atirqachu. Chaymi yakuta aparachimuspan runakuna qawachkaptin makinta mayllakururqa hinaspam nirqa: —Manam huchayoqchu kasaq kay runapa wañusqanmantaqa, qamkunañayá imaynapas kakuychik —nispa. 25 Hinapt inmi llapallan runakunañat aq nirqaku: —¡Paypa wañusqanmantaqa ñoqaykum huchayoq kasaqku mirayniykupiwan —nispa. 26 Barrabast a Pilato kachaykachispanmi Jesust añat aq azoteykachispa entregay kurqa chakatasqa kananpaq. 27 Prefectopa soldadonkunam Jesusta palacioman pusaruspanku llapa tropata huñururqaku. 28 Chaypi llatanaruspankum hinarachirqaku grosella pachawan. 29 Uman manñataqmi churachirqaku kichkamanta simpasqa coronata. *Alleq makinmanñataqmi hapichirqaku soqosta hinaspam ñawpaqninpi qonqorakuspanku burlakurqaku:
1815
MATEO 27
—¡Kawsachun Judiokunapa Reynin! —nispa. 30 Toqasparaqmi umanpi chay soqoswan waqt arqaku. 31 Chaynat a asipayar us pankum horqorurqaku chay grosella pachata hinaspankum kikinpa pachanwan churarachispanku pusarqaku chakatanankupaq.
32 Chaymant a
Jesus chakatasqa kasqanmanta (Mr 15:21-32. Lc 23:26-43. Jn 19:17-27)
lloqsichkaspam tupar urqaku Cirene llaqtayoq Simonwan, payta hapiruspankum hombrochirqaku Jesuspa cruzninta. 33 Chaynapim chayar urqaku Golgot a Moqoman. Golgot aqa uma tullu ninanmi. 34 Chaypim Jesusman tomachirqaku hayaqwan chaqr usqa vinot a. Jesusñat aqmi malliykuspan mana tomayta munarqachu. 35 Chakat ar uspankum Jesuspa pachankunat añat aq soldadokuna sortearqaku mayqanninmanpas tupar unanpaq. 36 Hinaspam tiyaykuspanku Jesusta cuidar qaku. 37 Cruzpa umanpiñataqmi qellqarqaku imamantam wañuchisqankumanta, chay qellqasqankum nirqa: “JUDIOKUNAPA REYNIN JESUS” nispa. 38 Jesust awan kuskat am chakat arqaku iskay suwakunat a, huknint a *alleq lawninpi, huknintañataq *ichoq lawninpi. 39 Chaynin pasaqkunañataqmi umanku tapas aywisparaq kamirqaku: 40 —Qamqar ik i nirqank i: “Templot a tuñirachispaymi kimsa punchawllapi hata rirachisaq” nispam, chaynaqa Diospa Churin kaspaykiqa kikillayki librakuspayá cruzmanta uraykamuy —nispa. 41 *Sacerdotekunapa jefenkunapas, Diospa leynin yachachiqkunapas chaynat aq judiokuna kamachiqkunapas Jesustam burlakurqaku kaynata: 42 —Wakinkunatam librarqa ichaqa kikinqa manam librakuyta atinchu. Israelpa Rey nin kaspaqa uraykamuchunyá cruzmanta, chaymi iñisunchik. 43 Diospim confiakurqa, Diosyá kunan salvachun cheqapta kuyaspaqa “Diospa Churinmi kani” nichkaptinqa. 44 Kamirqakut aqmi Jesuswan kuska chakat asqa suwakunapas.
45 Kay
Jesuspa wañukusqanmanta (Mr 15:33-41. Lc 23:44-49. Jn 19:28-30)
pacham tutayar urqa chawpi punchawmanta las treskama. 46 Yaqa las trestam Jesus qaparirqa: —¡Elí, Elí! ¿Lama Sabactani? —nispa. Kayqa: “Diosnilláy, Diosnilláy ¿imanasqataq sapallaytaqa saqerullawanki?” ninanmi. 47 Chaypi wakin kaqkunañat aqmi uyar ir uspanku nirqaku: —Kay runaqa Diosmanta willakuq Eliastam qayakuchkan —nispanku. 48 Chaymi hukninñat aq kallpaykurqa esponjaman hinaspam vinag reman chall puykuspan soqoswan Jesusman haywaspa soqochirqa. 49 Wakinñataqmi nirqa: —Suyaychik, qawasunchik Elias hamunqachus libraqnin —nispa. 50 Huktawan Jesus qaparispam espiritunta Taytanman qospan wañukurqa. 51 Chay ratollapim templopi *santuario rakiq rakta tela altomanta urayman iskayman llikiku rurqa. Allpapas kuyurirurqam, qaqakunapas raqrarurqam. 52 Achka sepulturakuna kicharikuruptinmi Diospi iñiqkunapa cuerponkuna kawsariramurqa. 53 Kaykunam sepulturankumanta lloqsiramurqaku Jesuspa kawsarimusqanpa qepanta hinaspam yaykurqaku Jerusalen llaqtaman, chaytaqa achka runakunam rikurqaku.
MATEO 27, 28
1816
54 Jesust a cuidaq capit anñat aqmi wakin soldadokunapiwan temblort a hinaspa tukuy imakuna pasasqanta qawaykuspa mancharikur urqaku hinaspam nirqaku: —Cheqaptapunim payqa Diospa Churin kasqa —nispa. 55 Chaypim kachkarqaku achka warmikuna kar ullamant a qawaspanku. Pay kunam Jesusta yanapastin qatimurqaku Galilea lawmanta. 56 Paykunawanmi kachkarqa Magdala llaqtayoq Mariapas chaynataq Jacobopapiwan Joseypa maman Mariapas chaynataq Zebedeopa warminpas.
Jesusta pampaykusqankumanta (Mr 15:42-47. Lc 23:50-56. Jn 19:38-42)
57 Tut aykuchkapt inñam Arimatea llaqt ayoq Josey sut iyoq apu runa hamurqa. Paypas karqa Jesuspa discipulonmi. 58 Paymi rirqa Pilatomanta Jesuspa cuerponta mañaq. Hinaptinmi Pilato kamachirqa Jesuspa cuerponta qonankupaq. 59 Chaymi Joseyqa Jesuspa cuerponta mosoq sabanaswan wankuykurqa. 60 Hinaspam qaqapi kikinpaq toqochisqan mosoq sepulturaman churarqa, punkuntañataqmi taparqa hatun rumita tanqamuspan hinaspam ripukurqa. 61 Chaypitaqmi kachkarqa Mag dala llaqtayoq Mariawan huknin Mariapas sepulturapa chimpanpi tiyaspanku.
Jesuspa cuerponta sepulturapi cuidasqankumanta
62 Paqar innint in
samana punchaw tutaykuqtam *sacerdotekunapa jefenkunapi wan *fariseokuna Pilatoman rispanku 63 nirqaku: —Señor Prefecto, yuyachkanikum, chay llulla runaqa kawsachkasparaqmi nirqa: “Wañuspayqa kimsa punchawmantam kawsariramusaq” nispa. 64 Chaynaqa kamachiyá kimsa punchawkama sepultura seguranankupaq, yanqañataq discipulonkuna cuerponta tuta suwaruspanku runakunaman ninmanku: “Wañusqanmantam kawsarirun” nispan ku, hinaptinmi chay llullaqa ñawpaq llullakusqanmantapas aswanraq karunman. 65 Chaymi pilatoñat aq nirqa: —Chayqayá soldadokunaqa. Rispaykichikyá yachasqaykichikman hina segura muychik —nispa. 66 Chaymi pasaspanku sepult urat a allint a seg uramurqaku, punkupa tapaqnin rumita sellaykuspankum cuidaq soldadokunata chaypi saqeykurqaku.
28
Jesuspa kawsarimusqanmanta (Mr 16:1-8. Lc 24:1-12. Jn 20:1-10)
1 Samana punchaw pasaruptinmi domingo achikyaqman Magdala llaqta yoq Maria huknin Mariapiwan rirqaku sepultura qawaq. 2 Señorpa angelnin hanaq pachamanta uraykamuptinmi hatun temblor karurqa. Paymi sepulturaman asuykuspan rumita asurirachirqa hinaspam chaypa hawanpi tiyaykurqa. 3 Paypa rikchayninmi karqa llipyay hina achkirichkaq, pachanñataq riti hina yuraq-yuraq. 4 Soldadokuna qawaykuspankum manchakuymanta katkatatarqaku hinaspam wa ñusqa hinaña rikurirurqaku. 5 Warmikunatam ichaqa chay angel nirqa: —Ama manchakuychikchu. Qamkunaqariki maskachkankichik chakatarusqan ku Jesustam. 6 Manam kaypiñachu, payqariki nisqanman hinam kawsarirunña. Qawamuychik churasqanku sitiota. 7 Utqaymanyá nimuychik discipulonkunaman: “Jesusqa kawsarirunmi, Galileamanmi ñawpachkan, chaypim tupankichik” nispa. Chayllam ninay karqa.
1817
MATEO 28
8 Chaymi warmikuna utqayman pasarqaku sepult uramant a manchakuspanku pas hatun kusikuywan hinaspam kallparqaku Jesuspa discipulonkunaman willaq. 9 Hinapt inmi Jesus paykunawan tupar uspan rimaykurqa. Chaymi paykunañat aq asuykuspa Jesuspa chakinta abrazakuykuspa adorarqaku. 10 Chaymi pay nirqa: —Ama manchakuychikchu, wawqeykunamanyá willamuychik Galilea lawman rinankupaq, chaypiñam tupasaqku —nispa.
11 Warmikuna
Soldadokunapa imam willakusqanmanta
richkaptinmi wakin soldadokuna rirqaku llaqtaman hinaspam *sacerdotekunapa jefenkunaman willamurqaku tukuy ima pasasqanta. 12 Chay jefekunañataqmi rirqaku judio kamachikuqkunawan tanteanakuq. Achka qollqeta soldadokunaman pagar uspankum 13 nirqaku: —Qamkunam ninkichik: “Tuta puñuchkaptiykum, discipulonkuna hamuruspa Jesuspa cuerponta suwarusqaku” nispa. 14 Sichu prefecto chayta yacharunqa hinap tinqa ñoqaykum convencechisaqku chaynapim mana sasachakunkichikchu —nispa. 15 Soldadokunam qollqet a chask ir uspanku paykunapa yachachisqant a hinalla rurarqaku. Chaynatam judiokuna willakunku kunan punchawkama.
16 Chaynapim
Discipulonkunaman Jesus kamachisqanmanta (Mr 16:14-18. Lc 24:36-49. Jn 20:19-23)
chunka hukniyoq discipulonkuna rirqaku Jesuspa kamachisqan Galilea lawpi moqoman. 17 Hinaptinmi Jesusta rikuykuspanku adorarqaku, wa kinkunañataqmi iskayrayarqaku. 18 Chaymi Jesus paykunaman asuykuspan nirqa: —Diosmi qowarqa tukuy atiyta hanaq pachapipas, kay pachapipas. 19 Chaynaqa llapallan nacionpi runakunaman rispayá willamuychik qatiqniykunaña kananku paq hinaspayá bautizamuychik Taytapa, Churipa hinaspa Chuya Espiritupa sutinpi. 20 Yachachimuychikyá qamkunaman tukuy ima kamachisqayta kasukunankupaq. Sapa punchawmi ñoqaqa qamkunawan kasaq kay pacha puchukanankama.
JESUCRISTOMANTA MARCOSPA QELLQASQAN Jesucristopa vidanmanta qellqaq Marcosqa Mateomantapas hinaspa Lucasmantapas aswan punta qellqaqmi karqa. Mateowan Lucaspas reqsirqakum Marcostaqa, chayraykum paypa qellqasqantaqa yacharqaku. Marcosqa wakinkunamantapas pisi rimayllapim Jesuspa vidanmanta qellqarqa. Kay libroqa pichqa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Bautizaq Juanpa willakusqanmanta (1:1-18). Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesus bautizasqa kar uspan Diablopa pruebasqan kas qanmanta (1:9-13). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Galilea lawpi Jesuspa rurasqankunamanta (1:14-9:50). Tawa kaq parteñataqmi willakun Galilea lawmanta Jerusalen llaqtaman risqanmanta (10). Pichqa kaq parteñataqmi willakun semanallaña Jer usalen llaqtapi kachkaspan ñakaris qanmanta, cruzpi wañusqanmanta hinaspa kawsarimusqanmanta. Marcosqa willakun Jesuspa rimasqankunamantapas mastaqa mana samaykuspa rurasqan kunamantam. Willakuntaqmi Dios kayninpi hatun munayniyoq kasqanmantapas, huchakuna pampachananpaq atiyniyoq kasqanmantapas, runakunaman imam yachachisqanmantapas, Diospa kamachisqankuna yachachisqanmantapas chaynataq demoniokunapi munaychakus qanmantapas. Kay libropitaqmi tarinchik Jesus kikinmanta rimaspan Diosmanta Hamuq Runawan sutichakusqanta. Diosñataqmi suticharqa “Kuyasqay Churiy” nispa. Demoniokunapas reqsispankum nirqaku “Diospa Churin” nispa. Sacerdotekunapa jefenmi juzgaspan tapurqa: “¿Cheqapchu Diospa churin kanki?” nispa. Jesusmi contestarqa: “Arí, ñoqam kani” nispa. Bautizaq Juan purunpi willakusqanmanta
1
(Mt 3:1-12. Lc 3:1-9. 3:15-17. Jn 1:19-28)
1 Kunanmi qallariyninmanta willasqaykichik Diospa Churin Jesucristomanta allin noticiakunata. 2 *Diosmant a willakuq Isaiasmi qellqarqa Jesusman Diospa kayna nisqant a:
Qanmanta puntatam kachasaq willakuqta. Paymi ñanta allichanqa hamunaykipaq. 3 Paymi purunpi qaparispa rimachkan: “Señorpa hamunan ñanta allichaychik, purinankunata derechaychik” nispa. 4 Juanmi
runakunata pur unpi bautizaspan kaynata nirqa: —Huchaykichikmanta wanakuspayá bautizachikuychik chaynapi Dios pampa chasunaykichikpaq —nispa. 1818
1819
MARCOS 1
5 Judea
lawmantam Jer usalen llaqtamantawan lliw runakuna rirqaku payta uyariq hinaspam huchankuta reqsikuspanku willakurqaku chaymi Juan bautizar qa Jordan Mayupi. 6 Juanpa pachanmi karqa *camellopa pelonmant a rurasqa, weqaw wat akunan ñataqmi karqa qaramanta. Paypa mikunanmi karqa aqarway uruchakunapiwan purun abejapa miskin. 7 Runakunamanmi willarqa: —Ñoqamanta qepatam hamunqa ñoqamanta aswan atiyniyoq. Ñoqaqa kurkuykuspa *usutanpa watullantapas manam paskaq hinachu kani. 8 Ñoqaqa ya kullawanmi bautizarqaykichik, paymi ichaqa Chuya Espirituwan bautizasunkichik.
9 Chay
Jesuspa bautizakusqanmanta (Mt 3:13-17. Lc 3:21-22)
punchawkunapim Jesus lloqsirqa Galilea lawpi Nazaret llaqtamanta hinaptinmi Jesusta Juan bautizarqa Jordan May upi. 10 Yakumanta lloqsimuchkas panmi Jesus qonqayta rikur urqa hanaq pacha kicharikuchkaqta hinaspa *Diospa Espiritunta paloma hina payman uraykamuchkaqta. 11 Hinaptinmi hanaq pacha manta nimurqa: —Qanmi kanki kuyasqay Churiy, qamraykum kusisqa kachkani —nispa. Jesus tentasqa kasqanmanta (Mt 4:1-11. Lc 4:1-13)
12 Chaymant am *Diospa Espir it un Jesust a pur unman pusar urqa 13 purun animalkunapa kasqanman, chaypim karqa tawa chunka punchaw hinaptinmi *Satanas payta tentarqa, angelkunañataqmi hamurqaku yanapaqnin.
14 Juant a
Jesuspa willakuy qallarisqanmanta (Mt 4:12-17. Lc 4:14-15)
carcelar uptinkum Jesus Galilea lawman rirqa Diospa munaychakus qanmanta allin noticiakunata willakustin, paymi nirqa: 15 —Tiempom chayaramunña. Diospa munaychakunan tiempom hichpara munña. Huchaykichikmanta wanakuspaykichikyá chaskikuychik Diospa allin noticianta —nispa.
16 Galilea
Challwirukunata Jesus qayasqanmanta (Mt 4:18-22. Lc 5:1-11)
Qochapa patanpi purichkaspanmi Jesus rikururqa Simonta wawqen Andrestawan. Paykunam challwir u kaspanku challwachkarqaku atarrayawan. 17 Chaymi paykunat a nirqa: —Qatiwaychik, challwachkaq hina runakunata huñunaykichikpaqmi atiyta qosqaykichik —nispa. 18 Niykupt illanmi atarrayankut a saqer uspa Jesuswan pasarqaku. 19 Chaymanta pasarispanñataqmi Jesus rikur urqa Zebedeopa churinkunata otaq Jacobotawan Juanta botepi mallanku allichachkaqta 20 chaymi paykunatapas nirqa: —Qatiwaychik —nispa. Chaymi taytan Zebedeota yanapaqninkunatawan botepi saqeruspanku Jesus wan pasarqaku.
MARCOS 1
21 Capernaum
1820 Demonioyoq runata Jesus sanoyachisqanmanta (Lc 4:31-37)
llaqtaman chayar uptinkum *samana punchawpi Jesus yaykurqa *huñunakunanku wasiman hinaspam yachachirqa. 22 Runakunañataqmi Jesuspa nisqanwan admirakurqaku Diospa leynin yachachiqkunamantapas atiywan raq yachachisqanrayku. 23 Chaypim karqa demonioyoq runa. Paymi kaynata qaparirqa: 24 —Nazaret llaqt ayoq Jesus ¿imat at aq munank i ñoqaykuwan? ¿Ñakar ichi wanaykikupaqchum hamurqanki? Ñoqaqa reqsikim pim kasqaykita, qamqa Diosmanta hamuq mana huchayoqmi kanki —nispa. 25 Jesusñat aqmi demoniot a qaqchaspan nirqa: —¡Upallay hinaspa lloqsiy kay runamanta! —nispa. 26 Chaymi runat a demonio taspipar uspan qapar ist in lloqsir urqa. 27 Lliw runaku nañataqmi admirasqallaña ninakurqaku: —¿Imataq kayqa? ¿Imatataq yachachiwanchik kaywanqa? ¡Mayna atiyniyoqña má kay runaqa demoniokunapas kasunanpaqqa! —nispa. 28 Chayllam Jesusmant a yachar urqaku tukuy Galilea lawpi kaqkuna. Pedropa suegranta Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 8:14-15. Lc 4:38-39)
29 *Huñunakunanku wasimant a lloqsir uspam Jesus rirqa Jacobowan hinas pa Juanwan Simonpa hinaspa Andrespa wasinta. 30 Chaypim Simonpa suegran camapi calenturawan kachkarqa hinaptinmi Jesusman willarqaku onqosqanman ta. 31 Chaymi Jesus asuykuspan makinmanta hatarirachirqa hinaptinmi chaylla calenturan chinkaruptin paykunata atienderqa.
Achka onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 8:16-17. Lc 4:40-41)
32 Inti seqaykur upt inñam Jesusman pusamurqaku llapa onqoqkunat a demonio pa ñakarichisqankunatawan. 33 Llaqtapi lliw runakunañataqmi wasi punkuman huñunakaramurqaku. 34 Chaymi Jesus imaymana rikchaq onqoyniyoq runakunata sanoyachirqa, wakin runakunamantam demoniokunata qarqorqa. Ichaqa manam dejarqachu demoniokuna paymanta rimananta pim kasqanta yachasqankurayku.
Galileapi willakustin Jesus purisqanmanta (Lc 4:42-44)
35 Paqar innint in punchawt am manaraq achikyamuchkapt in, llaqt amant a Jesus lloqsirqa chunniqman rispa Diosta mañakamunanpaq. 36 Chaymi Simon puriqma sinkunapiwan Jesusta maskaq rirqaku. 37 Tarir uspankuñataqmi nirqaku: —Llapa runakunam maskasuchkanki —nispa. 38 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Hakuchik hichpapi llaqtachakunaman, chaykunapipas willakamunaypaqmi hamurqani kay pachamanqa —nispa. 39 Jesusmi puriq tukuy Galilea lawpi *huñunakunanku wasikunapi willakust in chaynataq demoniokunatapas runakunamanta qarqostin.
1821
MARCOS 1, 2
Leprawan onqoq runata Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 8:1-4. Lc 5:12-16)
40 *Leprawan
onqoq runam Jesusman asuykuspan qonqorakuykuspa nirqa: —Munaspaykiqa allinyaykachillawayá —nispa. 41 Chaymi Jesus paymant a llak ipayar ikuspa llapchaykurqa: —Arí, munanim, allinyayña —nispa. 42 Chaynat a rimar upt illanmi onqoynin chinkar upt in allinyar urqa. 43 Jesusña taqmi chay runata pasakunanpaq kachkaptinña sinchita avisaspa nirqa: 44 —Amam pimanpas willank ichu, Moisespa kamachikusqanman hinayá *sacer dotewan qawachikamuy sanoña kasqaykita hinaspayá ofrendata Diosman qomuy chaymi sanoña kasqaykitapas llapallanku yachanqa —nispa. 45 Payñat aqmi pasaspan willakuyt a qallaykurqa llapa runaman Jesuspa sano yachisqanmanta chaymi Jesusqa maylaw llaqtamanpas mana rikuchikuspallaña yaykuq, payqa chunniqllantañam puriq. Chaywanpas tukuy hinastinmantam ru nakuna Jesusman hamurqaku. Suchuta Jesus sanoyachisqanmanta
2
(Mt 9:1-8. Lc 5:17-26)
1 Iskay kimsa punchaw purimusqanmantam Jesus kutirqa Capernaum llaqtaman.
Chaymi wasipiña kasqanta yacharuspanku 2 llapa runakuna huñunakaramurqa ku punkupas manaña yaykuy atinankukama. Jesusñataqmi Diosmanta yachachirqa. 3 Chaymanmi tawa runakuna chakanapi apamurqaku suchu runata. 4 Huntallaña kasqan raykum Jesuspa kasqankama mana chayayta atispanku wasipa hawanmanña seqarurqaku hinaspam Jesuspa kasqan law wasipa qatanta uchkuruspanku chayninta suchuta urayka chirqaku. 5 Chay apamuqkunapa confiakusqankuta Jesus yacharuspanmi suchuta nirqa: —Yaw Tayta, pampachaykim huchaykikunata —nispa. 6 Chaypit aqmi tiyachkarqaku Diospa leynin wakin yachachiqkunapas, payku nam piensachkarqaku: 7 —¿Imanasqat aq kay runaqa chaynat a riman? Diost am piñachichkan dios tu kuspan, Diosllam huchayoqkunata pampachaqqa —nispa. 8 Jesus paykunapa piensasqankut a yachaspanmi nirqa: —¿Imanasqat aq piensank ichik chaynakunat a? 9 ¿Mayqan nisqayt aq facil kan man: Suchut a “Huchayk ikunat am pampachayk i” nisqaychu icha “Hat ar ispayk i puñunayk it a hoqar ispa puriy” nisqaychu? 10 Kunanmi yachank ichik Diosmant a Hamuq Runaqa huchakunat a pampachanaypaq kay pachapi atiyniyoq kasqayt a. Chaynata niruspanmi suchuta nirqa: 11 —Qamt am niki, hat ar iy, puñunayk it a hoqar ispa wasik iman ripuk uy —nispa. 12 Suchum chaylla hat ar ir uspan puñunant a hoqar ir uspan pasakurqa lliw runa kuna qawachkaptin. Llapallan runakunam admirakuspa Diosta alabarqaku: —Manam haykapipas kaynataqa rikurqanchikchu —nispa.
MARCOS 2
1822 Discipulonpaq Leviyta Jesus qayasqanmanta (Mt 9:9-13. Lc 5:27-32)
13 Chaymant am hukt awan Jesus rirqa qochapa pat anman, payman llapa runa kuna asuykuptinkum yachachirqa. 14 Chaymanta rispanñataqmi Jesus rikururqa Alfeopa churin Leviyta *impuesto cobrananpi tiyachkaqta, Jesusmi payta nirqa: —Qatiway —nispa. Chaymi Leviy hatarispan Jesuswan rirqa. 15 Leviypa wasinpim Jesus mikuchkarqa, *impuesto cobraq runakunapas wakin huchasapa runakunapiwanmi Jesuswan hinaspa discipulonkunawan mikuchkarqa. Achkallañamá paytaqa qatiqku. 16 Hinaptinmi ley yachachiq fariseokuna rikururqaku Jesusta paykunawan mikuchkaqta. Paykunam Jesuspa discipulonkunata tapurqaku: —¿Imanasqataq payqa mikuchkan *impuesto cobraqkunawanqa hinaspa hu chasapa runakunawanqa? —nispa. 17 Jesus chayt a uyar ir uspanmi nirqa: —Sano runakunaqa manam necesitanchu medico hampinanta, ichaqa onqoqkunallam. Ñoqaqa hamurqani manam justo runakuna qayaqchu aswanqa huchasapakuna qayaqmi.
Ayunomanta (Mt 9:14-17. Lc 5:33-39)
18 Baut izaq Juanpa discipulonkuna *far iseokunapa discipulonkunawan huk pun chaw ayunachkaptinkum Jesusman runakuna asuykuspanku tapurqaku: —Juanpa discipulonkunapas chaynataq fariseokunapa discipulonkunapas ayu nankum. ¿Imanasqataq discipuloykikunaqa mana ayunankuchu? 19 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Yaqachum casamientoman riq runakuna ayunanmanku paykunawan novio kachkaptin? Chaypi novio kanankamaqa manam ayunanmankuchu. 20 Hamuq punchawkunapim ichaqa novio chinkar uptin ayunanqaku. 21 —Mawka pachataqa manam pipas siranmanchu mosoq latapawanqa. Chay mosoq latapaqa chintiruspam mawka pachata astawan llikirunman. 22 Chaynataqmi mana pipas churanmanchu manaraq poqosqa vinotaqa mawka odrepiqa, chay vino poqoruspanqa mawka odretam toqyarachinman hinaptinmi vinopas usunman, odre pas mana valeqñam kanman. Manaraq poqosqa vinotaqa mosoq odrepim churana.
Espigakunata samana punchawpi rachusqankumanta (Mt 12:1-8. Lc 6:1-5)
23 *Samana punchawmi Jesus richkarqa tarpusqa chakrapa ukunta, discipulonkuna ñataqmi ristin trigo rachuyta qallaykurqaku. 24 *Fariseokunañataqmi Jesusta nirqaku: —¿Imanasqataq discipuloykikunaqa rurachkanku samana punchawpi leypa harkakusqanta? 25 Payñat aqmi nirqa: —¿Manachum leerqankichik puriqmasinkunapiwan yarqaymanta kaspa Da vidpa imam rurasqanta? 26 Sacerdotekunapa jefen Abiatar kachkaptinmi David yaykurqa Diospa wasinman hinaspam chay sacerdotekunallapa mikunan Diospa tantankunata mikururqa, qoykurqataqmi puriqmasinkunamanpas.
1823
MARCOS 2, 3
27 —Manam
Diosqa runataqa unancharqa samana punchawraykuchu, chay punchawtaqa Diosqa akllarqa runapa allinninpaqmi. 28 Chayraykum Diosmanta Hamuq Runaqa munaychakuni samana punchawpipas.
3
1 Jesusmi
Chakisqa makiyoq runata Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 12:9-14. Lc 6:6-11)
yapamanta yaykurqa *huñunakunanku wasiman, chaypim kach karqa chakisqa makiyoq runa. 2 *Fariseokunañataqmi wateqachkarqaku Jesusta *samana punchawpi sanoyachiptinqa chaymanta acusanankupaq. 3 Jesus mi chakisqa makiyoq runata nirqa: —Hatarispayki kay chawpipi sayay —nispa. 4 Hinaspam runakunat a tapurqa: —¿Imatataq ley permitiwanchik *samana punchawpi rurananchikpaq? ¿Runapa allinninpaq ruraytachu icha mana allinninpaq ruraytachu? ¿Runa kaw sachiytachu icha wañurachiytachu? —nispa. Paykunañataqmi upallalla karqaku. 5 Hinaptinmi Jesus muyuriqninpi kaqkunata qa warirqa piñakuywan. Rumi sonqo kasqankumanta llakikuspanmi, chay runata nirqa: —Haywariy makikita —nispa. Haywariykuptillanmi makin sanoyar urqa. 6 Chaymi fariseokuna lloqsimuspan ku Herodespa partidonkunawan tanteanakurqaku: —¿Imaynatataq Jesusta wañurachichwanchik? —nispanku. 7 Jesusñataqmi
Achka runakuna Jesusta uyariq risqankumanta
discipulonkunapiwan qochapa patanman pasakurqa hinaptinmi achka runakuna Jesusta qatirqaku Galilea lawmanta. 8 Jesuspa tukuy imakuna ru rasqanta yacharuspankum rirqaku qawaq Judea lawmanta, Jerusalen llaqtamanta, Idumea lawmanta, Jordan Mayupa waklawninmanta. Rirqakutaqmi Tiro hinaspa Sidon llaqtakunapa muyuriqninmantapas. 9 Achkallaña runakuna chaypi kasqan raykum mana ñitirachikunanpaq discipulonkunata Jesus kamachirqa huk boteta alistanankupaq. 10 Jesus achka runata sanoyarachisqanraykum llapa onqosqa runaku na payta llapchaykunankupaq ñitinakustin asuykurqaku. 11 Demonioyoqkunañataqmi Jesusta rikuruspanku ñawpaqninpi qonqorakuykurqaku hinaspam qaparirqaku: —Qamqa kanki Diospa Churinmi —nispanku. 12 Jesusñat aqmi paykunat a sinchit a kamachirqa: —Amam pimanpas willankichikchu pim kasqaytaqa —nispa. Chunka iskayniyoq discipulonkunata Jesuspa akllasqanmanta (Mt 10:1-4. Lc 6:12-16)
13 Jesus orqo lawman rispanmi qayarqa akllasqankunallat a chaymi paykuna Je susman asuykurqaku. 14 Akllarqam chunka iskayniyoq qarikunata paywan kuska purinankupaq hinaspa Diospa munaychakusqanmanta willakamunankupaq. 15 Kay akllasqankunamanmi atiyt a qorqa demoniokunat a qarqonankupaq. 16 Chay chunka iskayniyoq discipulonkunam karqa: Simon, payt am sut icharqa Pedrowan, 17 Zebedeopa churin Jacobowan Juan, paykunatam suticharqa Boa nergeswan piñakuqllaña kasqankurayku. 18 Wakinñataqmi karqa Andres, Felipe,
MARCOS 3, 4
1824
Bartolome, Mateo, Tomas, Alfeopa churin Jacobo, Tadeo, *cananista partidoman ta kaq Simon 19 hinaspa Judas Iscariote, paymi qepata Jesusta traicionarurqa. Jesusta kamisqankumanta (Mt 12:22-32. Lc 11:14-23. 12:10)
20 Jesusmi discipulonkunawan kut imurqa wasiman hinapt inmi hukt awan achkallaña runakuna huñunakaramurqa chaymi paykunaqa manaña mikuytapas atirqakuchu. 21 Jesuspa ayllunkunam chaypi kasqanta yacharuspanku hamurqaku pusanankupaq: “Locoyar unmi” nispa runakuna rimaptinku. 22 Diospa leynin yachachiqkunapas Jerusalen llaqtamanta hamuspankum nirqaku: —Kay runaqa demoniokuna kamachiq Beelzebupa huntasqanmi kachkan chay mi qarqon demoniokunata —nispanku. 23 Chaymi Jesus paykunat a qayaspan nirqa: —Kikintaqa *Satanasqa manam qarqokunmanchu —nispa. Entiendenankupaqmi rikchanachirqa: 24 —Sichu huk nacionpi runakuna chaqwallapi kawsaptinkuqa chayllam chay nacion tukurunman. 25 Manataqmi rakinakusqa familiapas takyanmanchu. 26 Chaynataqmi *Sa tanaspas kikinpa contranpi hatarispaqa manaña takyanmanchu, chayllam tukurunman. 27 —Kallpasapa runapa wasinmantaqa manam pipas suwakuyta atinmanchu manaraq payta chaqnaruspaqa. Chaqnaruspam ichaqa imankunatapas chay suwaqa apakunman. 28 —Cheqapt am nik ichik: Diosqa pampachanqam runakunapa tukuy huchant a pas chaynataq kikinta kamisqankutapas. 29 Chuya Espiritu kamiqkunatam ichaqa mana haykapipas pampachanqachu, paykunaqa wiñaypaq huchayoqmi kanqaku. 30 Chayt am Jesus nirqa runakunaman “Jesusqa demonioyoqmi” nispa rimasqankurayku.
31 Jesuspa
Wawqenkunam mamanpiwan Jesusta maskanku. (Mt 12:46-50. Lc 8:19-21)
kasqanmanmi chayar urqaku mamanwan wawqenkuna, hawallapi sa yaykuspam payta qayachirqaku. 32 Jesuspa muy uriqninpi tiyaqkunam nirqaku: —Mamaykim wawqekikunapiwan qanmanta tapukuspanku hawapi kachkan ku —nispa. 33 Jesusmi nirqa: —¿Pitaq mamay, pitaq wawqeykuna? —nispa. 34 Muy ur iqninpi tiyaqkunat a qawar ispanmi nirqa: —Kay runakunam mamaywan wawqe-paniykunaqa. 35 Pipas Diospa munasqan ruraqmi wawqeyqa, paniyqa hinaspa mamayqa.
4
1 Qochapa
Muhu tarpuqmanta (Mt 13:1-9. Lc 8:4-8)
patanpi Jesus huktawan yachachiyta qallariptinmi llapa runa chayman huñunakur urqa. Achkallaña runakuna kaptinmi, Jesus qocha ukupi boteman yaykuspan tiyaykurqa, llapa runañataqmi qocha patallanpi karqa. 2 Chaymi Jesus rikchanachiykunawan achkallat aña yachachirqa: 3 —Uyariychik: Huk runam rirqa tarpukuq. 4 Muhuta maqchiptinmi wakin wichirqa ñanman hinaptinmi kullkukuna mikururqa. 5 Wakinñataqmi wichiykurqa mana ancha
1825
MARCOS 4
allpayoq ranraman hinaptinmi chay muhu chaylla wiñaramurqa as allpallapi kasqan rayku. 6 Inti rupamuptinñataqmi mana sumaq sapichakusqa kasqanrayku chakirurqa. 7 Wakin muhuñataqmi wichiykurqa kichka-kichka ukuman hinaptinmi kichkakuna wiñaruspa muhu wiñaqta eqoyarachirqa chaymi manaña rururqachu. 8 Wakinñataqmi allin allpaman wichiykurqa chaymi wiñamuspan rururqa, wakinmi huk muhullaman ta rururqa kimsa chunkata, wakinñataq soqta chunkata, wakinñataq pachakta. 9 —¡Uyar iwaqniykunaqa kasukuychikyá!
10 Jesus
Rikchanachiykunaqa imapaqmi kasqanmanta (Mt 13:10-17. Lc 8:9-10)
sapallanña kachkaptinmi hichpanpi kaqkuna discipulonkunapiwan Je susta tapurqaku: —¿Imaninantaq chay rimasqayki rikchanachiykunaqa? —nispa. 11 Jesusñat aqmi paykunat a nirqa: —Qamkunamanmi Diospa munaychakusqanmanta ñawpaq mana yachasqay kichikkunata yachachikichik, wakin runakunamanmi ichaqa lliwta yachachini rikchanachiykunallawan 12 chaynapi qawakuspapas mana rikukunankupaq, uya rispapas mana entiendenankupaq, Diosman mana kutirikunankupaq chaynataq huchankumantapas mana pampachasqa kanankupaq —nispa.
13 Jesusmi
Rikchanachisqanpa imam ninanmanta (Mt 13:18-23. Lc 8:11-15)
nirqa: —¿Manachu qamkunapas entiendenkichik kay rikchanachisqayta? Hinaptinqa ¿imaynamá entiendewaqchik wakintaqa? 14 Chay tarpuq runaqa Diospa palabran willakuqmi. 15 Wakin runakunaqa rikchakun ñanman muhu wichiqmanmi. Diospa palabranta uyariruptinkum *Satanas chaylla hamuruspan horqorun sonqonpi tarpusqa Diospa palabranta. 16 Wakin runakunañataqmi rikchakun ranraman wichiykuq mu human, Diospa palabranta uyarispankum kusisqallaña chaskinku, 17 aswanqa mana sapichasqa kasqanraykum mana unaytachu kawsanku. Ñakarispa hinaspa Diospa pa labranrayku cheqnisqa kasqankuwan hukmanyaruspam chaylla urmarunku. 18 Wakin runakunañataqmi rikchakun kichka-kichka ukuman wichiykuq muhuman, payku nam Diospa palabranta uyarinku, 19 aswanqa kay pachapi kaqkunamanta sinchita preocupakuspam kusikuyta tarinku llapa kapuqninkunallapi, engañasqa kaspankum aswan-aswanraq imakunatapas munanku. Tukuy kaykuna runapa sonqonman yayku ruptinmi Diospa palabranqa mana yanapanñachu. 20 Wakin runakunam ichaqa allin allpaman muhu wichiq hina, Diospa palabranta uyarispankum kasukunku hinaspam allin cosecha qoq hina kanku, wakinmi chulla granollamanta kimsa chunka ruruq hina, wakinñataqmi soqta chunka ruruq hina, wakinñataqmi pachak ruruq hina.
21 Jesusmi
Ratachkaq mecherowan rikchanachisqanmanta (Lc 8:16-18)
paykunata nirqa: —¿Yaqachum ratachkaq mecherota churar unmanku cajon ukuman otaq kawitu ukuman? Manam, chaytaqa alto patakmanmi churana sumaqta kanchananpaq.
MARCOS 4
1826
22 Pakasqa
kaqkunawan upallalla rimasqakunaqa qawachisqam kanqa. 23 Uyari waqniykunaqa kasukuychikyá. 24 —Uyarisqaykichikpiyá yuyaymanaychik. Runakunapaq imam rurasqaykichikman hinam Diospas aswanraq qamkunapaq ruranqa. 25 Kapuqniyoqmanqa aswanraqmi ya pasaq, aslla kapuqniyoqmantam ichaqa aslla kapuqnintapas qechurusaq. 26 Jesusmi
Muhuwan rikchanachisqanmanta
nirqa: —Diospa munaychakusqanqa kaynam: Huk runam chakrapi tarpusqanmanta 27 samakuq ripukun. Chaymi punchawkuna pasan. Chay tarpusqan muhuñat aqmi wiñamun, tarpuqmi ichaqa mana yachanchu imaynam wiñasqanta, 28 chaytaqa allpam kikillanmanta wiñachimun. Ñawin puntata wiñamuspanmi hatunyaspan espigamun. 29 Chaymi poqor uptinñataq rutunaña, chaynataqa rurana cosecha chayaramusqanraykum.
30 Hukt awanmi
Mostaza muhuwan rikchanachisqanmanta (Mt 13:31-32. Lc 13:18-19)
Jesus nirqa: —¿Imawantaq tupachichwan Diospa munaychakusqanta? ¿Imaynataq chayqa kanman? 31 Chayqa kanman allpapi tarpusqa mostaza hinam, chay muhuqariki wakin muhukunamantapas taksacharaqmi, 32 wiñar uspanmi ichaqa lliw qoraku namantapas aswan hatunraq, alton pawaq urpitukunapas chaypim llantukun. 33 Chayna rikchanachiykunawanmi runakunat a Jesus yachachirqa entiendey atinankukamalla. 34 Mana rikchanachispaqa manamá imatapas rimarqachu, disci pulonkunamanmi ichaqa entiendechirqa lliw rimasqankunata.
35 Tut aykuqt añam
Sinchi wayrata Jesus tanirachisqanmanta (Mt 8:23-27. Lc 8:22-25)
discipulonkunata Jesus nirqa: —Qochatayá chimpasun waklawman —nispa. 36 Llapa runakunat a saqer upt inkuñam discipulonkuna hina botepi kachkaqt a Jesusta aparqaku, paykunawantaqmi huk botekunapas rirqa. 37 Sinchillataña way ramuptinmi yakupas nisy u-nisy uta hoqarikur urqa chaymi botemanpas yaqaña huntar urqa. 38 Jesusñataqmi qepa lawpi sawnakuykuspan puñukuchkarqa. Rik chachispankum payta nirqaku: —Yachachikuq ¿manachu imapas qokusunki? ¡Chinkaykuchkanchikñam! —nispa. 39 Jesus hat ar imuspanmi wayrat a qaqcharqa. Qochat añat aqmi: —Hawkayayña —nirqa. Chaymi wayra pasaruptin tukuy imapas hawkayar urqa. 40 Jesusmi discipulon kunata nirqa: —¿Imanasqataq kaynatañaqa mancharikunkichik? ¿Manachu Diospi confia kunkichik? —nispa. 41 Paykunañat aqmi llumpay manchar isqallaña kik inkupura ninakurqaku: —¿Pimá kay runaqa wayrapas yakupas kasunanpaqqa? —nispa.
1827
5
1 Qochata
Demoniokunapa ñakarichisqan runamanta (Mt 8:28-34. Lc 8:26-39)
MARCOS 5
chimpar uspankum Gerasa llaqtaman chayarurqaku. 2 Jesus bote manta lloqsir uptinmi demoniokunapa ñakarichisqan runa payman hamurqa panteonmanta. 3 Chay runaqa *yacharqa panteonpim, paytaqa manam pipas chaqnayta atiqkuchu fierro cadenakunawanpas. 4 Achka kutipim chakintawan makinta watarqaku fierro cadenawan, ichaqa imatapas hinam tipiparuq chay mi pipas mana harkayta atirqachu. 5 Payqa panteonkunapi hinaspa orqokunapim tuta punchaw puriq qaparkachastin hinaspa rumikunawan takakustin. 6 Jesusta karullamantaraq rikur uspanmi kallpaspa qonqorakuykurqa. 7-8 Hinaptinmi Jesus nirqa: —Yaw demonio ¡kay runamanta lloqsiy! —nispa. Chaymi demonioñataq nirqa: —Hanaq pachapi kaq Diospa Churin Jesus ¿imatataq munanki ñoqawan? Dios pa sutinpim mañakuyki, amayá ñakarichiwaychu —nispa. 9 Jesusmi tapurqa: —¿Imataq sutiki? —nispa. Chaymi payñataq nirqa: —Sutiyqa legionmi achkallaña kasqaykurayku —nispa. 10 Jesust am llumpayt a ruegakurqa: —Amayá llumpay kar umanqa qarqor uwaykuchu —nispa. 11 Orqopa waqt anpim achka-achka kuchikuna mikuchkarqa. 12 Chaymi Jesust a demoniokuna ruegakurqa: —Kuchikunaman yaykunaykupaqyá kachaykuwayku —nispa. 13 Jesus “arí” niykupt inmi demoniokunaqa runamant a lloqsir uspa kuchi kunaman ustururqa. Chaypim kachkarqa yaqa iskay waranqa kuchikuna. Chay llapallan kuchikunam waqtanta kallpaspa qochaman wichiykuspa heqeparurqaku. 14 Hinapt inmi kuchi michiqkuna ayqekuspanku llaqt apipas hinaspa chakraku napipas willakurqaku chay pasakusqanmanta, chaymi runakuna kallpamurqaku chay pasakusqan qawaq. 15 Jesuspa kasqanman chayaramuspankum rikurur qaku demoniokunapa ñawpaq ñakarichisqan runata, payqa tiyakuchkasqa pachasqañam hinaspa yuyayninman kutisqañam, chaynata qawaykuspankum mancharikururqaku. 16 Rikuqkunañataqmi paykunaman willarqaku demoniopa ñakarichisqan runataqa imam pasar usqanmanta chaynataq kuchikunamantapas. 17 Chay llaqt ayoq runakunam Jesust a ruegarqaku llaqt ankumant a pasakunanpaq. 18 Jesus botepiña kachkapt inmi chay demoniopa ñawpaq ñakar ichisqan runa ruegarqa: —Qanwan riytam munani —nispa. 19 Jesusñat aqmi mana munaspan nirqa: —Wasikiman rispayki aylluykikunaman willamuy llakipayasuspayki Señor Diospa imam rurasqanmanta —nispa. 20 Chay runam pasaspan Decapolis sut iyoq chunkant in llaqt akunapi willakur qa paytaqa imaynatam Jesus sanoyarachisqanmanta, lliw uyariqninkunañataqmi admirakurqaku.
MARCOS 5
1828
Jairopa churin kawsarisqanmantawan onqoq warmipa sanoyasqanmanta (Mt 9:18-26. Lc 8:40-56)
21 Jesus botepi kut iramuspan qochapa pat anpiña kachkapt inmi llapa runaku na huñunakaramurqaku chayraykum, payqa hinallapi karqa. 22 Hinaptinmi Jairo sutiyoq runa Jesuspa kasqanman hamuspa qonqorakuykurqa, payqa karqa *huñu nakunanku wasipi kamachikuqmi. 23 Paymá Jesusta ruegakurqa: —Warmi churiymi wañur uchkanña, hakuchik wasiyman payta hapiykuptiki sanoyaruspan kawsananpaq —nispa. 24 Jairowan Jesus pasapt inmi achkallaña runakuna qat ispa payta ñit irqa. 25 Pay kunawanmi kachkarqa onqoq warmi, payqa yaqa chunka iskayniyoq watañam flujowan ñakarichkarqa. 26 Achka medicokunawanmi hampichikurqa sanoyanan paq ichaqa tukuy imantam yanqapaq gastarqa, chaywanpas payqa ñakarispanmi peorchakuchkarqa. 27-28 Kay warmim Jesusmanta uyariruspan paypa qepanman asuykurqa runakunapa chawpinta, paymi piensarqa: —Pachallantapas hapiykuspayqa sanoyar usaqmi —nispa. Jesuspa pachanta hapiykuptinmi 29 flujon chaylla taniruptin sanoyarurqa. 30 Jesusñat aqmi musyar urqa huk kaqnint a atiyninwan sanoyarachisqant a chaymi qepanta qawarispa tapurqa: —¿Pitaq pachayta llapchaykaramun? —nispa. 31 Jesuspa discipulonkunañat aqmi nirqa: —Qawachkankitaq kaynaña runa ñitisusqaykitaqa. ¿Chaychu ninkiraq: “¿Pitaq llapchaykaramuwan?” nispa? 32 Chaymi Jesus muyuriqninta qawarqa llapchaykuqninta reqsinanpaq. 33 Sanoyarusqanta yachakuruspanmi chay warmi manchakuywan katkatatastin qon qorakuykuspan willakurqa imam pasakusqanta. 34 Jesusñataqmi chay warmita nirqa: —Mamáy, iñisqaykiraykum allinyar unki, kunanqa hawkallaña pasakuy, mana ñam kay onqoywanqa ñakarinkiñachu —nispa. 35 Jesus rimachkapt inraqmi Jairopa wasinmant a hamurqaku payman willaq: —Churikiqa wañukunñam ¿imapaqñataq yachachikuqtaqa pusanki? —nispa. 36 Jesusñat aqmi mana caso-preciot apas churaspan Jairot a nirqa: —Ama llakikuychu, confiakuy ñoqapi —nispa. 37 Mana pipas qat inant a munaspanmi Jesusqa pusarqa Ped rot awan Jacobo llata, pusarqataqmi Jacobopa wawqen Juantapas. 38 Chay kamachikuq Jairopa wasinman chayaruspanmi Jesusqa rikurqa lliw runakunata waqayllawanña qa parkachachkaqta, 39 yaykuspanmi paykunata nirqa: —¿Imanasqataq kayna waqayllawanñaqa qaparkachachkankichik? Warmaqa manam wañusqachu kachkan aswanqa puñuchkanmi —nispa. 40 Chaymi asipayarqaku Jesust a. Hinapt inmi Jesusqa lliw runakunat a lloq sirachispan yaykurqa warmapa kasqanman, chaymanqa yaykurqa warmapa tayta-mamallanwanmi hinaspa chay pusasqankunallawanmi. 41 Sipaschapa ma kinta Jesus hapiykuspanmi arameo idiomapi nirqa: —Talita cumi —nispa. Chayqa: “Sipascha, qamtam niki ¡Hatariy!” ninanmi. 42 Sipascha chaylla hat ar iramuspanmi pur iyt a qallaykurqa. Payqa chunka iskay niyoq watanpiñam karqa. Chaypi kaqkunañataqmi admirakuspanku sasa-sasata
1829
MARCOS 5, 6
creerqaku. 43 Chaymi Jesus paykunata kamachirqa ama pimanpas willakunanku paq, kamachirqataqmi sipaschaman mikuchinankupaqpas.
6
1 Jesus
Llaqtan Nazaretpi Jesuspa kasqanmanta (Mt 13:53-58. Lc 4:16-30)
chaymanta pasakuspanmi llaqtanman kutirqa discipulonkunapiwan kuska. punchaw chayaramuptinmi payqa *huñunakunanku wasiman yaykus pan yachachiyta qallaykurqa chaymi llapa runakuna admirakuspanku kaynata nirqaku: —¿Kay runaqa maypitaq yacharqa kaykunataqa? ¿Imaynataq chaskirqa kay yachaytaqa? ¿Imaynataq *milagrokunataqa ruran? 3 ¿Manachum payqa Mariapa wawan carpintero? Kay llaqtanchikpim *yachan paypa wawqen Jacobopas, Josey pas, Judaspas, Simonpas chaynataq paninkunapas —nispa. Chaynata nispamá Jesuspaq piñakur urqaku. 4 Jesusñat aqmi nirqa: —Diosmanta willakuqkunataqa manam ayllunkunapas nitaq llaqtamasinkunapas allintaqa chaskinkuchu, huklaw llaqtakunapim ichaqa allin chaskisqa —nispa. 5 Chayraykum Jesusqa iskay-kimsa milag rokunallat a ruraspan as runakunalla ta sanoyachirqa umankuman makinta churaykuspan. 6 Llaqtamasinkuna mana creeptinkum Jesusqa hukmanyar urqa. 2 *Samana
Willakamunankupaq discipulonkunata kachasqanmanta (Mt 10:5-15. Lc 9:1-6)
Hichpan llaqtakunapim Jesus yachachistin purimurqa. 7 Chunka iskayniyoq disci pulonkunata qayaykuspanmi iska-iskaymanta kacharqa, paykunamanmi atiyta qorqa demoniokunata runakunamanta qarqomunankupaq. 8 Paykunatam kamachirqa: —Illaspaykichikqa amayá imatapas apaychikchu ni qoqawtapas ni tantatapas ni qollqetapas, apaspaqa-apaychik tawnallatayá, 9 hinakuychikpas *usutallawan yá, pachakuychikpas huk muda pachallawantaqyá. 10 —Wasiman yaykuspayk ichikqa chayllapiyá samakuychik chay llaqt amant a lloqsinaykichikkama. 11 May llaqtapipas mana chaskisuptikichikqa hinaspa mana uyarisuptikichikqa chaymantayá lloqsiychik, *usutaykichikpi allpatapas taspiy chikyá chaynapi mana kasukuq kasqankuta yachanankupaq. 12 Chaynata niruptinmi discipulonkunaqa lloqsispanku runakunaman willamurqaku: —Huchaykichikmanta wanakuychik —nispa. 13 Paykunaqa demoniokunat apas runakunamant am qarqomurqaku hinaspam aceitewan untaspa onqoqkunatapas sanoyachirqaku.
14 Tukuy
Bautizaq Juanta wañuchisqankumanta (Mt 14:1-12. Lc 9:7-9)
kaykunatam Rey Herodes uyarirqa Jesusmanta runakuna rimasqan rayku. Wakin runakunam nirqaku: —Bautizaq Juanmi kawsariramuspan kaynaña atiyniyoqqa —nispa. 15 Wak inñat aqmi nirqaku: —Diosmanta willakuq Eliasmi kayqa —nispa. Hukkunañataqmi nirqaku:
MARCOS 6
1830
—Payqa Diosmanta willakuqmi, payqariki ñawpaq tiempopi hina Diosmanta willakuqmi. 16 Herodes chayt a uyar ir uspanmi nirqa: —Juanmi payqa, kunkan qorochisqay runam kawsariramusqa —nispa. 17 Herodesmi ñawpaqt araq Juant a hapirachimuspan carcelman pusachirqa, chaypim cadenarachirqa Herodiasrayku. Herodiasqa karqa Rey Herodespa waw qen Felipepa warminmi ichaqa Herodesmi paywan casarakururqa. 18 Chayraykum Herodesta Juan nirqa: —Diospa leyninman hinaqa manam allinchu wawqekipa warminwan casara kusqaykiqa —nispa. 19 Her od iasq a Juant a cheqn ir usp anm i wañ ur ac hiyt a mun arq a ichaq a manam atirq ac hu. 20 Rey Her od esm i yac harq a Juanq a Diosl lap aqñ a kaw saq kasq ant a hin asp a justo kasq ant a chaym i payta manc hak usp an warm in Her od iasm ant a waq ayc harq a mana imat ap as rur ar un anp aq. Juanp a nisq an wan iskayr ay achk asp ap as Rey Her od esq a gan asw anm i uyar irq a. 21 Ichaq a huk punc hawm i Her od ias mun asq ant a tar ir urq a. Rey Her od esp a sant on chay ar amupt inm i conv id op aq qay ac hirq a sold ad ok un ap a kam ac hiqn in kun at a hin asp a gob iern aqk un at a, qay ac hirq at aqm i Gal il ea lawpi allin reqs isq a run ak un at ap as. 22 Conv id op i kachk apt ink um Her od iasp a warmi wawan yayk ur usp an tus urq a, Rey Her od est aw an mik uqm as ink un at a chay sip asp a tus usq an llump ayt a gust ar upt inm i Rey Her od es sip ast a nirqa: —Mañakuwaptikiqa imam munasqaykitam qosqayki —nispa. 23 Jurament aspant aqmi nirqa: —Imam mañakuwasqaykitam qosqayki, qoykuykimanmi gobiernasqay llaqta kunapa partentapas —nispa. 24 Chaymi sipasqa lloqsiramuspan mamant a tapurqa: —Mamáy ¿imatataq mañasaq? —nispa. Mamanñataqmi nirqa: —Bautizaq Juanpa umanta mañay —nispa. 25 Sipasmi chaylla reypa kasqanman yaykuspan nirqa: —Kunachallan qoway huk platopi Bautizaq Juanpa umanta —nispa. 26 Chaymi Rey Herodes llumpayt a llak ir ikur urqa, conv idoman qayachisqan kunapas juramentasqanta uyarisqankuraykum manaña negayta atirqachu. 27 Chayllam soldadont a kamachirqa: —Juanpa umanta aparamuy —nispa. Chaym i sold ad o carc elm an pas asp a Juanp a umant a qor ur amusp an 28 apa ramurqa plat opi, sip asm an hayw ayk upt inm i payñ at aq mam anm an qoyk urqa. 29 Chayt a Juanpa discipulonkuna yachar uspankum hamurqaku paypa cuerpon ta apaspa pampamunankupaq. Pichqa waranqapaq mikuy mirachisqanmanta (Mt 14:13-21. Lc 9:10-17. Jn 6:1-14)
30 Jesuspa kachasqankuna iska-iskay risqankumant a kut iramuspankum paywan huñunakurqaku, paykunam willarqaku tukuy ima ruramusqankuta hinaspa ya chachimusqankuta. 31 Jesusñataqmi nirqa: —Hakuchik chunniqman chaypi samarimunaykichikpaq —nispa.
1831
MARCOS 6
Manañam mikunankupaqpas tiempo karqachu hukña-hukña runakuna hamus qanrayku. 32 Chaymi Jesusqa discipulonkunallawan chunniqman pasakurqa huk botepi. 33 Risqankuta rikur uspankum achka runakuna reqsirurqaku, llaqtakuna manta kallpaspankum paykunamantapas puntataraq chayarurqaku. 34 Botemanta Jesus lloqsiruspanmi chay achkallaña runakunata qawaykuspa llakipayarikur qa paykunamanta mana michiqniyoq ovejakuna hina kaptinku chaymi willarqa achka yachachikuykunata. 35 Yaqa inti seqaykuytañam Jesuspa discipulonkuna asuykuspanku nirqaku: —Ñam llumpay tardeña, Kaypiqa manam wasipas kanchu. 36 Ripukuchunku ñayá, Kaypiqa manam imapas mikunankupaq kanchu, hichpa llaqtachakunaman hinaspa chakrakunaman rispankuyá imallatapas rantichunku —nispa. 37 Jesusñat aqmi nirqa: —Qamkunayá mikuykachiychik —nispa. Chaymi paykunañataq nirqa: —¿Ñoqaykuchu risaqku iskay pachak jornalpa chanin qollqewan tanta rantiq hinaspachum paykunaman mikuchisaqchu? —nispa. 38 Jesusñat aqmi tapurqa: —¿Haykataq tantaykichik kachkan? Maskamuychik —nispa. Tariruspankum Jesusta nirqaku: —Pichqa tantawan, iskay challwa kankasqallam —nispa. 39 Chaymi discipulonkunat a Jesus kamachirqa llapa runakunat a rak ispanku pastopi tiyachinankupaq. 40 Llapa runakunam tiyarqaku pachakman hinaspa pichqa chunkaman rakinasqa. 41 Hinaptinmi Jesus chay pichqa tantatawan iskay challwa kankasqata hapiykurqa hinaspam cielota qawarispan Diosman gracias ta qorqa. Tantakunata pakiykuspanmi discipulonkunaman qorqa runakunaman aypunankupaq, aypuchirqataqmi challwakunatapas. 42 Llapallankum mikurqa ku saksanankukama. 43 Tantapa hinaspa challwapa puchuqnintam huñururqaku chunka iskayniyoq canasta huntataraq. 44 Yuyayniyoq qarikunallata yupaptinkum chay mikuqkunaqa karqa pichqa waranqa.
45 Chaymantam
Qocha hawanta Jesuspa purisqanmanta (Mt 14:22-27. Jn 6:16-21)
Jesusqa discipulonkunata boteman yaykuchirqa puntaspanku qochata chimpanankupaq chaynapi llapa runakunata avianankama Betsaida llaqta man rinankupaq. 46 Llapa runakuna pasakuptinkuñam Jesusqa orqo lawman rirqa Diosta mañakunanpaq. 47 Tutayaramuptinmi boteqa qochapa chawpintaña richkar qa, Jesusñataqmi qocha patallanpiraq sapallan kachkarqa. 48 Discipulonkunatam rikururqa ñakariyllawanña yaku qachisqankuta, paykunaqa ñakarichkarqaku con trankupi llumpayta wayramuptinmi. Yaqa gallo waqaytañam Jesus paykunaman asuykurqa yaku hawanta puristin puntarunanpaq hina. 49 Discipulonkunañataqmi yaku hawanta puriqta rikuruspanku manchachikupaq hapispanku qaparirqaku. 50 Llapallanku manchar ikupt inkum Jesusñat aq nirqa: —¡Qarinchakuychik! Ñoqam kani, ama manchakuychikchu —nispa. 51 Boteman Jesus seqar upt inmi wayra tanir urqa. Discipulonkunañat aqmi admirasqallaña qawanakurqaku. 52 Sonqonku rumiyaruptinmi paykunaqa mana entienderqakuchu tantakunata mirachisqanwan Jesuspa imam yachachisqanta.
MARCOS 6, 7
53 Qochat a
1832 Genesaret lawpi onqoqkunata sanoyachisqanmanta (Mt 14:34-36)
chimparuspankum Genesaret lawman chayarurqaku, chaypim boteta watarqaku. 54 Botemanta chayraq lloqsichkaptinkum runakuna Jesusta reqsir urqaku. 55 Rikuqninkuna tukuy hinastinman kallpaspankum Jesuspa kas qanman llapa onqoqkunata chakanakunapi apamurqaku. 56 Llaqtakunamanwan chakrakunaman Jesus riptinmi ñankunaman onqoqkunata apamuqku hinaspam payta ruegakurqaku pachanpa patallantapas hapiykunankupaq chaymi llapallan hapiykuqninkunaqa sanoyar urqaku.
7
Runataqa imam huchallichisqanmanta
hamuspankum *fariseokuna Diospa leynin yachachiqku napiwan Jesusman asuykurqaku. 2 Paykunam rikururqaku Jesuspa wakin discipulonkunata makinkuta mana mayllakuspa mikuchkaqta chaymi paykunamanta rimarqaku. 3 Fariseokunawan wakin *judiokunaqa ñawpaq abuelonkupa costumbrenta qatispankum mana imatapas mikunkuchu manaraq allinta makinkuta mayllakuchkas paqa. 4 Mercadomanta kutimuspankupas manataqmi mikunkuchu manaraq puntata mayllakuchkaspankuqa. Paykunaqa qatinkutaqmi ñawpaq wakin costumbrekunata pas: Aywinkum vasokunata, jarrokunata, fierro mankakunata hinaspa catrekunata. 5 Fariseokunam Diospa leynin yachachiqkunapiwan Jesusta tapurqaku: —¿Imanasqataq discipuloykikunaqa mikunku mana makinkuta mayllakuspanku? Paykunaqa abuelonchikkunapa costumbrentam mana kasukuchkankuchu —nispa. 6 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¡Iskay uyakuna! Allintam Diospa nisqanta ñawpaqtaraq Isaias qamkunaman ta qellqarqa:
1 Jerusalenmanta
“Simillanwanmi yupaychawan kay runakunaqa. Ñoqamanta karupim kachkan sonqonkuqa. 7 Paykunaqa adorawankupas yanqapaqmi, yachachisqankupas runapa kamachisqallanmi.” 8 —Qamkunaqa
Diospa kamachikuyninkunata qonqaruspaykichikmi runakuna pa costumbrenkunaman hinalla rurankichik. 9 —Qamkunaqa Diospa kamachikuyninkunata mana kasuspam costumbrekichik kunallata qatinkichik. 10 Moisesmi kaynata yachachirqa: “Tayta-mamaykita respetay, pipas tayta-mamanta ñakaqqa wañunqam” nispa. 11 Aswanqa qamkunam ninkichik: “Huk runaqa tayta-mamanman ninmanmi: ‘Taytáy, mamáy, manam yanapaykiman chu. Qamkunaman qonaytam Diosman qoykuni Corban sutiyoq regalota’ nispa.” 12 Chaynata nispam yachachinkichik manaña tayta-mamaykichikta yanapanaykichik paq. 13 Ñawpaq costumbrekunata cumplinaykichikraykum Diospa kamachisqankunata yanqachankichik, chaynallatam rurankichik wakin costumbrekunatapas. 14 Chaymi Jesus mosoqmant a runakunat a qayaykuspan kaynat a yachachirqa: —Llapallaykichik uyarispayá kaykunata entiendeychik: 15 Manam imapas mikusqanchu runataqa huchallichin, runataqa huchallichin sonqonmanta lloqsi muqmi. ( 16 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá.)
1833
MARCOS 7
17 Runakunamant a
kar unchakur uspan wasimanña Jesus yaykuruptinmi disci pulonkuna tapurqa: —¿Imaninantaq chay yachachisqaykiqa? —nispa. 18 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —¿Qamkunapas manachu entiendenkichik? ¿Manachu yachankichik runapa mikusqanqa mana huchallichisqanta? 19 Imam mikusqanqa manam runapa son qonmanchu yaykun, chayqa wiksanman yaykuspanmi cuerponmanta lloqsin. Chaynata nispanmi Jesusqa yachachirqa llapa mikuykuna allin kasqanta. 20-21 Payqa nirqat aqmi: —Sonqonmanta lloqsiptinmi runaqa huchallikun. Tukuy mana allinkunata piensaspa, suwakuspa, runata wañuchispa, 22 hukwan pierdekuspa, runakunapa imankunatapas munapayaspa, mana allinkunata ruraspa, engañaspa, qanra vidapi purispa, envidiakuspa, kamispa, runa-tukuspa hinaspa loco hina ruraspa. 23 Kay imaymana huchakuna runapa sonqonmanta lloqsimuqmi runataqa huchallichin. Tiro llaqtayoq warmipa wawanta sanoyachisqanmanta (Mt 15:21-28)
24 Jesusmi llaqt anmant a lloqsir uspan Tiro lawman rirqa. Chaypi kasqant a mana pipas yachananta munaspam huk wasiman yaykururqa, chaywanpas llapa runakunaqa yachar urqakum chaypi kasqanta. 25 Chaypim kachkarqa demoniopa ñakarichisqan warmi warma, paypa mamanmi Jesuspa chayaramusqanta uya riruspan chaypunilla hamurqa hinaspam Jesuspa chakinman qonqorakuykurqa. 26 Chay warmiqa manam judiochu karqa aswanqa Siria hinaspa Fenicia nacionni yoq runakunapa castanmi. Chay warmim Jesusta ruegakurqa: —Wawallaymantayá demoniota qarqor uy —nispa. 27 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Suyaykuy, puntataqa warmakunaraqyá saksaruchun, manam allinchu war makunamanta tantata qechur uspa allqokunaman wischuykuyqa —nispa. 28 Hinapt inmi warmiñat aq nirqa: —Arí chaynam taytáy, aswanqa mesapa ukunpi kaq allqokunapas mikunmi warmakunapa wichichisqanta —nispa. 29 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Allintam rimarunki, ripukuyña, demonioqa ñam wawaykimanta lloqsirunña —nispa. 30 Wasinman chay warmi chayar uspanmi wawant a camapi tar iykurqa sanot aña hinaspa demoniopa mana ñakarichisqantaña.
31 Tiro
Mana uyarikuq sasa rimaq runata sanoyachisqanmanta
lawmanta lloqsispam Jesus Sidon llaqtanta hinaspa Decapolis lawninta rispa Galilea qochaman chayarqa. 32 Chaypim payman aparamurqaku sasa rimaq mana uyarikuq runata hinaspam ruegakurqaku: —Kay runamanyá makikita churaykuy sanoyar unanpaq —nispa. 33 Jesusmi chay runat a sapallant a huklawman pusar urqa, dedonkunat a chay runapa rinrinkunaman hinar uspanmi toqayninwan qallunman tupaykachirqa. 34 Altoman qawar ispanmi sonqonpi llak ir ikuspan nirqa: —¡Efata! —nispa. Chayqa “¡Kicharikuy!” ninanmi.
MARCOS 7, 8
1834
35 Chaypunillam
chay runapa rinrinkuna kicharikur urqa, qallunpas paskariku ruptinmi allintaña rimarqa. 36 Jesusmi chaypi kaqkunata kamachirqa: —Kay rurasqaytaqa amam pimanpas willakunkichikchu —nispa. Chaynata Jesus kamachichkaptinpas aswanraqmi willakurqaku. 37 Chaymi ru nakuna admirakuspanku nirqaku: —Jesusqa tukuy allintam ruran, mana uyariqkunatam uyarichin, rimachintaq mi mana rimaqkunatapas —nispanku.
8
Tawa waranqa runakunapaq mikuymanta (Mt 15:32-39)
1 Chay punchawkunapim kaqlla huñunakurqaku achkallaña runakuna. Paykunapa mikunankupaq mana imapas kaptinmi Jesus discipulonkunata qayaspan kaynata nirqa: 2 —Kay runakunamantam llakipayarikuni, ñam kimsa punchawña ñoqawan kachkanku, manam mikunankupaqqa imapas kanchu, 3 mana mikusqata wasinkuman kutichiptiyqa ripuchkaspachá hukmanyarunqaku, wakinkuqa karumantaraqmi hamurqakupas. 4 Discipulonkunañat aqmi nirqaku: —Kay chunniqpiqa ¿ima tantawantaq saksachichwan kaynaña runataqa? —nispa. 5 Jesusmi paykunat a tapurqa: —¿Haykataq tantaykichik kachkan? —nispa. Chaymi paykunañataq nirqaku: —Qanchisllam —nispa. 6 Jesusmi kamachirqa llapa runakunata pampapi tiyaykunankupaq, chay qanchis nintin tantakunata hapiykuspanmi Diosman graciasta qorqa hinaspam pakiykuspan discipulonkunaman haywarqa aypunankupaq chaymi paykunañataq runakunaman aypurqaku. 7 Paykunapaqa karqataqmi iskay-kimsa kankasqa challwachankupas chaymi Diosman graciasta qospa chaykunatapas Jesus aypuchirqa. 8 Llapallankum mikurqaku saksanankukama hinaptinmi puchunkunatapas huñumurqaku qanchis canasta huntataraq. 9 Mikuqkunam karqaku yaqa tawa waranqa runakuna, mi kuruptinkuñam Jesus runakunata wasinkuman kutichirqa. 10 Chaymantañataqmi discipulonkunawan boteman seqaruspa Dalmanuta llaqta lawman pasakurqaku.
Fariseokunapa milagro mañakusqanmanta (Mt 16:1-4. Lc 12:54-56)
11 *Far iseokunam hamuspanku Jesuswan atipanakuyt a qallaykurqaku. Prue baman churayta munaspankum Jesusta mañarqaku cielomanta kaq *milagrota qawachinanpaq. 12 Jesusñataqmi sonqonpi llakirikuspa llapallanta nirqa: —¿Imanasqataq kay runakunaqa mañawanku milagro qawachinayta? Cheqap tam nikichik, manam imatapas rurasaqchu qawanaykichikpaqqa. 13 Chaynat a Jesus nir uspanmi chay runakunat a saqer uspan boteman hukt awan seqar urqa hinaspam pasakurqa qochapa huklaw patanman.
14 Discipulonkunam
Fariseokunapa qonchunmanta (Mt 16:5-12)
tanta apayta qonqar urqaku, botenkupiqa karqa huk tanta llam. 15 Jesusmi discipulonkunata nirqa:
1835
MARCOS 8
—Uyariychik, *fariseokunapa hinaspa Rey Herodespa qonchunmantayá cuida kuychik —nispa. 16 Chaymi discipulonkuna ninakurqaku: —Tantanchik mana kaptinmi nichkan chaynataqa —nispa. 17 Jesusñat aqmi musyar uspan nirqa: —¿Imanasqataq rimachkankichik: “Manam tantanchik kanchu” nispa? ¿Ma naraqchu yachankichik ni entiendenkichik? ¿Sonqoykichikpas rumiyasqaraqchu kachkan? 18 ¿Mana rikukuqchum kankichik, mana uyariqchum kankichik? ¿Ma nachum yuyankichik 19 chay pichqa tantata pakispa pichqa waranqa qarikunapaq haypachisqayta? ¿Hayka canastatataq puchuqninta huñurqankichik? Chaymi paykunañataq nirqaku: —Chunka iskayniyoq canastatam —nispa. 20 —Qanchis tant amant a tawa waranqa runapaq mirachipt iyqa ¿hayka canast a huntatataq puchuqninta hoqarirqankichik? Chaymi paykunañataq nirqaku: —Qanchis canastatam —nispa. 21 Chaymi Jesus nirqa: —¿Chaynaqa manaraqchum entiendenkichik? Ñoqaqariki manam tantamantachu rimachkani aswanqa Rey Herodespa hinaspa *fariseokunapa yachachisqanmantam. 22 Betsaida
Ñawsata Betsaida llaqtapi Jesus sanoyachisqanmanta
llaqtaman chayar uptinkum ñawsa runata Jesusman pusamurqaku, “Llapchaykuy sanoyananpaq” nispanku. 23 Chaymi ñawsata Jesus makinmanta pusarurqa llaqtapa cantonman hinaspam toqayninwan ñawinta llusiykuspa hinas pa makinta umanman churaykuspan tapurqa: —¿Yaqachum rikukunki? —nispa. 24 Ñawsañat aqmi qawaykachar ikuspan nirqa: —Rikuchkanim runakunata sachakunata hina, ichaqa purichkaqta —nispa. 25 Chaymi Jesus huktawan makinta churarqa paypa ñawinman hinaptinmi chay runa qa Jesuspa nisqanman hina sumaqta qawarikururqa, sanoyaruspanmi allintaña rikurqa llapa imakunatapas. 26 Wasinman ripunanpaq chay runata kachaspanmi Jesus nirqa: —Ama llaqtamanqa yaykuyñachu —nispa.
27 Chaymant am
Jesusqa Cristopuni kasqanmanta (Mt 16:13-20. Lc 9:18-21)
Jesusqa discipulonkunapiwan rirqa Rey Felipepa gobiernasqan Cesarea llaqta lawman. Ñanpiña kachkaptinkum Jesus tapurqa discipulonkunata: —¿Pi kasqaytataq runakunaqa ñoqamanta rimanku? —nispa. 28 Chaymi paykunañat aq nirqaku: —Wakin runakunam nin Bautizaq Juan kasqaykita, wakinñataqmi nin Elias kas qaykita, wakinñataqmi nin Diosmanta willakuq huk kaqnin kasqaykita —nispa. 29 Chaymi Jesus tapurqa paykunat a: —Qamkunaqa ¿pim kasqaytataq ninkichik? —nispa. Hinaptinmi Pedro nirqa: —Qamqa Cristom kanki —nispa. 30 Jesusmi paykunat a avisarqa ama pimanpas paymant a willakunankupaq.
MARCOS 8, 9
31 Chaymant am
1836 Wañunanmanta Jesuspa willakusqan (Mt 16:21-28. Lc 9:22-27)
Jesus willakuyta qallarirqa kaynata: —Diosmanta Hamuq Runam llumpayta ñakarisaq. Judiokunapa kamachiq ninkunam, *sacerdotepa jefenkunam Diospa leynin yachachiqkunapiwan cheqniwaspa wañuchiwanqaku aswanqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq. 32 Chaykunat aqa nirqa mana imat apas pakaspanmi. Chay nisqanmant am Pedro huklawchaman pusarispan Jesusta anyarqa. 33 Jesusñataqmi discipulonkunaman muy uriykamuspan Pedrota qaqchaparqa: —¡Satanas, Asuy ñawpaqniymanta! Piensasqaykiqa manam Diospa piensasqan hinachu aswanqa runakunallapam —nispa. 34 Hinaspanmi discipulonkunat awan runakunat a qayaykuspan nirqa: —Pipas qatiwayta munaspaqa amaña kikillanpaq kawsaspayá ñakaristinpas qa tiwachun. 35 Pipas vidallan cuidakuqqa wiñaypaqmi pierderunqa. Pipas ñoqarayku otaq Diosmanta allin noticiarayku wañuspanqa wiñaypaqmi salvakunqa. 36 Runa qa ¿imatataq horqokunman lliw kay pachapi kaqkunata ganaruspan vidantañataq pierderuspaqa? 37 Runaqa ¿haykatataq paganman vidanta salvananpaq? 38 Kay mana kasukuq huchasapa runakunapa qayllanpi pipas ñoqamantawan rimasqay kunamanta penqakuptinqa Diosmanta Hamuq Runapas paymantam penqakusaq. Chaynataqa rurasaq angelkunapiwan Dios Taytaypa hatunchasqan kutimuspaymi. 1 Cheqaptam nikichik, kaypi kaqkunamantam wakinkuna mana wañunqa chu atiywan Diospa munaychakusqan hamuqta rikunankukama.
9
Jesuspa rikchaynin tikrakurusqanmanta (Mt 17:1-13. Lc 9:28-36)
2 Soqta punchaw pasaruptinmi Jesus pusarqa Pedrota, Jacobota hinaspa Juanta, pay kunallawanmi rirqa orqoman. Chaypim paykuna qawachkaptinku Jesuspa rikchaynin tikrakururqa, 3 pachanmi rikurirurqa riti hina yuraq-yuraq kancharichkaq, manam pipas kay pachapi maynataña taqsaspapas chayna yuraq-yuraqtaqa lloqsichinmanchu. 4 Payku nam rikururqa Eliastawan Moisesta Jesuswan parlachkaqta. 5 Pedroñataqmi Jesusta nirqa: —¡Yachachikuq, allinpaqchá kaypiqa kachkaniku! Rurarusaqkuyá kimsa rama data, hukta qampaq, hukta Moisespaq, huktañataq Eliaspaq —nispa. 6 Ancha mancharisqa kasqankuraykum Pedro chaynata rimarurqa mana musyakustin. 7 Chaymi puyu uraykamuspa paykunata tapaykurqa hinaptinmi puyumanta nimurqa: —Paymi kuyasqay Churiy, payta uyariychik —nispa. 8 Qonqayt a muy ur iqninkut a qawar ispañat aqmi manaña pit apas rikurqakuchu aswanqa Jesusllatañam. 9 Orqomant a uraykamuchkapt inkuñam Jesus paykunat a kamachirqa: —Chay qawasqaykichiktaqa amaraqmi pimanpas willankichikraqchu Diosman ta Hamuq Runa kawsarimunaykama —nispa. 10 Chaymi paykunaqa mana pimanpas willakurqakuchu hinaspam kik inkupura lla tapunakurqaku: —¿Imataq wañuymanta kawsarimuyqa? —nispa. 11 Chaymi Jesust a tapurqaku:
1837
MARCOS 9
—Diospa leynin yachachiqkunaqa ¿imanasqataq ninku: “Cristomanta ñawpaq taqa Eliasmi hamunqa” nispa? 12 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Arí Eliasmi puntamunan karqa tukuy imata allichananpaq. ¿Manachum Diosmanta Hamuq Runamantaqa Biblia nin: “Ñakarispanmi pasaypaq despre ciasqa kanqa” nispa? 13 Ichaqa ñoqam nikichik, Eliasqa ñam hamurunña chaymi payta tukuy munasqankuta rurarqaku paymanta qellqasqaman hina. Demonioyoq qari warmapa sanoyasqanmanta (Mt 17:14-21. Lc 9:37-43)
14 Wakin discipulonkunapa kasqanman chayar uspankum rikur urqaku pay kunawan achkallaña runakunata, chaypitaqmi kachkasqa Diospa leynin yachachiqkunapas Jesuspa discipulonkunawan atipanakuspanku. 15 Chaypi kaq kunañataqmi Jesusta qonqayta rikur uspanku admirasqallaña kallpaykurqaku rimaykunankupaq. 16 Chaymi discipulonkunata Jesus tapurqa: —¿Imamantataq tapunakuchkarqankichik paykunawan? —nispa. 17 Huk runañat aqmi nirqa: —Yachachikuq, qanmanmi pusamurqani kay qari churiyta, paymi mana rimayta atinchu demoniopa huntasqan kaspa. 18 Maypiña kaptinpas demo niom munarispanqa pampakunaman wischun chaymi pusoqollataña aqtuspan kiruntapas kirichichichin, chaynapim payqa llumpaytaña eqoyachkan. Ñam disci puloykikunata nirqaniña demoniota qarqonankupaq ichaqa manam atirqakuchu. 19 Jesusmi nirqa: —Mana creey atiq runakuna ¿haykapikamataq qamkunawan kasaq? ¿Haykapi kamataq aguantasqaykichik? Apamuychik chay warmata —nispa. 20 Chayman pusaramupt inkum Jesust a demonio rikur uspan chay warmat a ata quewan hapirachirqa. Chaymi warmaqa pampaman wichiykuspan katkatataspan pusoqollataña aqturqa. 21 Jesusñataqmi chay warmapa taytanta tapurqa: —¿Hayka watañataq churikiqa kaynata hapichikun? —nispa. Chaymi payñataq nirqa: —Warmacha kasqanmantaraqmi. 22 Kay demonioqa achka kutipiñam nina manpas yakumanpas wischuykuq wañurachinanpaq. Ima ruraytapas atispaykiqa llakipayarikuspayá yanapaykullawayku —nispa. 23 Jesusñat aqmi nirqa: —Creeptikiqa munasqaykitam rurasaq, creeqkunapaqqa manam imapas sasa chu —nispa. 24 Hinapt inmi chay warmapa tayt anñat aq qapar ispan nirqa: —¡Creenim, yanapaykuway aswanraq creenaypaq! —nispa. 25 Runakuna aswanraq huñunakamusqant a Jesus rikuspanmi qaqcharqa chay demoniota: —Upayachispa mana rimachiq demonio, kamachikim, kay warmamanta lloq siy, amañayá paymanqa kutiykuyñachu —nispa. 26 Chaymi demonio qaparispan huktawan chay warmata ataquewan hapirachirqa hinas pam lloqsiruspan warmata wañusqata hina saqerurqa, runakunañataqmi “wañurunmi” nirqaku. 27 Chaymi Jesus makinmanta hapiykuspa aysariruptin warmaqa sayarirurqa. 28 Jesus wasiman yaykur upt inmi discipulonkuna sapaqpi tapurqaku:
MARCOS 9
1838
—¿Imanasqataq ñoqaykuqa mana atirqanikuchu chay demonio qarqoyta? —nispa. 29 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Kayna demoniotaqa Diosta mañakuspallam qarqonkichik —nispa. a Wañunanmanta huktawan Jesuspa willakusqan (Mt 17:22-23. Lc 9:43-45)
30 Chaymant a lloqsispankum Galilea lawnint a pasarqaku, Jesusmi mana mu narqachu ni pi yachanantapas. 31 Discipulonkunallata yachachispanmi nirqa: —Diosmanta Hamuq Runaqa traicionasqam kasaq, wañuchiwaptinkum kimsa punchawmanta kawsarimusaq —nispa. 32 Discipulonkunam ichaqa mana entienderqakuchu chay nisqant a, manchakur qakutaqmi tapuykuytapas.
33 Capernaum
Allin reqsisqa kaqmanta (Mt 18:1-5. Lc 9:46-48)
llaqtaman chayar uspanku wasipiña kachkaptinkum Jesus disci pulonkunata tapurqa: —¿Imamantataq atipanakurqankichik hamuptinchik? —nispa. 34 Paykunam ichaqa upallalla karqaku, ñanpi kik inkupura pim aswan reqsisqa kasqankumanta rimasqankurayku. 35 Chaymi Jesus tiyaykuspan chunka iskaynin tin discipulonkunata qayaykuspan nirqa: —Pipas allin reqsisqa kayta munaspaqa criado hina kaspayá llapanta servichun —nispa. 36 Chaymi huk warmachat a chawpinkuman sayaykachirqa, payta marqakuykus pam discipulonkunata nirqa: 37 —Pipas sutiypi kayna warmachata kuyakuywan chaskiykuqqa ñoqatam chaskiwan, chaskiwanqa manam ñoqallatataqchu aswanqa kachamuqniy Taytaytawanmi —nispa.
38 Juanmi
Jesuspa favorninpi kaqkunamanta (Mt 10:42. Lc 9:49-50)
Jesusta nirqa: —Yachachikuq, huk runatam rikuramurqaniku qampa sutikipi demoniokunata qarqochkaqta. Hinaptinmi michakamurqaniku ñoqanchikwan mana purisqanray ku —nispa. 39 Jesusñat aqmi nirqa: —Ama michakuychikchu, pipas ñoqapa sutiypi *milagrota rurachkaspaqa manam contraypiqa rimanmanchu. 40 Pipas mana cont ranchikpi kaspaqa favor ninchikpim kachkan. 41 Ñoqapa sutiypi Cristopa kasqaykichikrayku pipas huk vaso yakullatapas qoykususpaykichikqa cheqaptapunim premionta chaskinqa. Huchallichiqkunamanta (Mt 18:6-9. Lc 17:1-2)
42 —Ñoqapi iñiq kay taksachakunamanta hukninta pipas huchallichiqpaqqa allinchá kanman molino rumita kunkanman wataruptinku lamar qochaman wischusqa kay a 9:29
Ñawpaq rikurimuq griego idioma copiakunapiqa manam rimanchu ayunomanta.
1839
MARCOS 9, 10
nin. 43 Sichu makiki huchallichisunki hinaptinqa allinnikipaqchá makikita qoruruwaq, allinraqmi kanman huknin makiyoqllaña wiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskay makintin infiernoman mana yaykunaykipaq, chaypiqa ninapas mana amachay atinam kachkan. ( 44 Chaypiqa manamá aycha urupas nitaq ninapas wañunchu.) 45 Sichu chakiki huchallichisunki hinaptinqa allinnikipaqchá chakikita qoruruwaq, allinraqmi kanman qoru chakillaña wiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskay chakintin, infiernoman mana wischusqa kanaykipaq. ( 46 Chaypiqa manamá aycha urupas nitaq ninapas wañunchu.) 47 Sichu ñawiki huchallichisunki hinaptinqa, allinnikipaqchá horqoruwaq, allinraqmi kan man chullan ñawillaña wiñaypaq kawsakuynikiqa chaynapi iskay ñawintin infiernoman mana wischusqa kanaykipaq. 48 Chaypiqa manamá aycha urupas nitaq ninapas wañunchu. 49 —Lliwmi kachichasqa kanqa ninawan. 50 Kachiqa allinmi, ichaqa chullu ruspanqa ¿imapaqtaq valenman? Kikikichikpuni kachichasqa hina kaychik hinaspataq kawsaychik hawkalla wakinkunawan.
10
1 Jesusmi
Casadokunaqa mana rakinakunankumanta (Mt 19:1-12. Lc 16:18)
Capernaum llaqtamanta lloqsispan rirqa Judea lawman rir qataqmi Jordan May upa waklawninmanpas. Chaypim llapa runakuna kaqlla huñunakuyta qallaykurqaku hinaptinmi Jesus yachachirqa hina ruranan man hina. 2 Chaymi wakin *fariseokuna Jesusman asuykurqaku tapukuykunawan pantarachinankupaq, paykunam tapurqaku: —¿Diosqa leyninpi permitinchu casado runa warminmanta rakikunanta? —nispa. 3 Payñat aqmi tapurqa: —¿Imatataq Moisesqa kamachisurqankichik? —nispa. 4 Paykunam contest arqa: —Moisesqa permitirqam papelta ruraykuspa warminmanta rakikunanpaq. 5 Jesusñat aqmi nirqa: —Chaynataqa kamachirqa rumi sonqo kaptikichikmi. 6 Qallariyninpi “Dios llapa imata unanchaspanqa qaritawan warmitam rurarqa. 7 Chayraykum qariqa taytamamanta saqespa hukllawakunqa warminmanña 8 chaymi iskayninku huk runa hinallaña kanqaku.” Chaynaqa manam kanku iskayñachu aswanqa hukllañam. 9 Chayraykum runaqa mana rakinmanchu Diospa kuskanchasqantaqa —nispa. 10 Wasipiña kachkapt inkum Jesuspa discipulonkuna hukt awan tapurqaku chay rimasqankumanta. 11 Jesusmi paykunata nirqa: —Warminmanta rakikur uspan huk warmiwan casarakuq runaqa huchallikun mi punta kaq warminpa cont ranpi. 12 Warmipas huchallikuntaqmi qosanmanta rakikuruspan huk qariwan casarakuspanqa.
13 Wawakunat am
Wawakunata Jesus bendecisqanmanta (Mt 19:13-15. Lc 18:15-17)
pusamurqaku Jesus llachpaykunanpaq. Discipulonkunaña taqmi qaqcharqa chay wawakuna pusamuqkunata. 14 Jesusmi harkakusqankuta rikururqa chaymi piñakuspan nirqa: —Ama harkaychikchu wawakuna ñoqaman hamunanta, kay wawakuna hina kaq kunapaqmi Diospa munaychakusqanqa. 15 Cheqaptam nikichik, pipas wawakuna hina Diospa munaychakusqanta mana chaskispaqa manapunim chaymanqa yaykunqachu.
MARCOS 10
1840
16 Kaynat a
nispanmi Jesus wawakunata marqariykurqa, paykunapa hawanman makinta churaykuspanmi paykunata bendecirqa. Jesuswan apu joven parlasqanmanta (Mt 19:16-30. Lc 18:18-30)
17 Jesus richkapt inmi hamurqa huk runa kallpast in, paymi qonqorakuykuspan nirqa: —Allin yachachikuq ¿imatataq rurasaq wiñay kawsanaypaq? —nispa. 18 Jesusmi nirqa: —¿Imanasqataq “allin yachachikuq” niwanki? Diosllam allinqa. 19 Qamqa yachan kim Diospa kamachikuyninkunata. Chay kamachikuykunam nin: “Amam hukwanqa pierdekunkichu, amam pitapas wañuchinkichu, amam suwakunkichu, amam piman tapas llullataqa rimankichu, amam engañankichu, tayta-mamaykita respetay” nispa. 20 Hinapt inmi chay runañat aq nirqa: —Yachachikuq, warma kasqaymantaraqmi chaykunataqa kasukurqani —nispa. 21 Hinapt inmi Jesus kuyakuywan qawar ispan payta nirqa: —Chaywanpas kayraqmi faltasunki, rispaykiyá *rantikaramuy tukuy kapuq nikita, hinaspayá chay qollqeta wakchakunaman qoykariy chaynapim hanaq pachapi kapuqnikikuna kanqa, chaymanta kutimuspañam ñoqawan rinki. 22 Runam chayt a uyar ir uspan achka kapuqniyoq kasqanrayku llumpayt a huk manyaruspan llakisqallaña pasakurqa. 23 Jesusñat aqmi muy ur iqninpi runakunat a qawar ispan discipulonkunat a nirqa: —Mayna sasatam apu runakunaqa yaykunqa Diospa munaychakusqanmanqa —nispa. 24 Discipulonkunam kayta uyar ir uspanku admirakurqaku. Chaymi Jesus hukt a wan nirqa: —Kuyasqay qarikuna ¡mayna-mayna sasatam qori-qollqenkupi hapipakuq runakunaqa Diospa munaychakusqanman yaykunqaku! 25 Apu runa Diospa munaychakusqanman yaykunanmantaqa camelloch yaqapas agujapa rinrinta ustur unman —nispa. 26 Kayta uyar ir uspankum discipulokuna aswanraq admirakuspa tapunakurqaku: —Hinaptinqa ¿pitaq salvakuytaqa atinman? —nispa. 27 Jesusñat aqmi paykunat a qawar ispan nirqa: —Runakunaqa manam atinmanchu, Diosllam atinmanqa. Diospaqa tukuymi atinallan —nispa. 28 Hinapt inmi Ped roñat aq nirqa: —Ñoqaykuqa tukuy imata saqer uspam qanwan purichkaniku —nispa. 29 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, pipas ñoqarayku hinaspa Diosmanta allin no ticiarayku saqenqa wasinta, wawqe-paninkunata, turi-~nañankunata otaq tayta-mamanta, warminta, churinkunata, chakrankunata 30 hinaspaqa chaskin qam kay tiempopi pachak kuti masta wasikunata, wawqekunata, panikunata, turi-~nañakunata, tayta-mamakunata, churikunata hinaspa chakrakunata, chas kinqamá cheqnisqaña kaspapas, hamuq tiempopiñataqmi wiñaypaq kawsanqa. 31 Ichaqa ancha reqsisqa kaqkunamant am achkaq kanqaku pisi reqsisqaña, pisi reqsisqa kaqkunamantañataqmi achkaq ancha reqsisqaña kanqaku.
1841
32 Jer usalenman
MARCOS 10
Jesusmi huktawan willakun wañunanmanta (Mt 20:17-19. Lc 18:31-34)
riptinkum Jesus discipulonkunapa puntanta rirqa. Chaymi admirakurqaku mana manchakuspan riptin, paykunañataqmi mancharisqallaña qatirqaku. Chayraykum Jesus chunka iskaynintin discipulonkunata huklawman qayaykuspa imam pasananmanta willayta qallaykurqa: 33 —Jerusalen llaqtamanmi richkanchik, chaypim Diosmanta Hamuq Runa entregasqa kasaq *sacerdotekunapa jefenkunamanwan Diospa leynin yachachiqkunaman, paykunam wañunay paq sentenciawaspanku mana castanchik kaq runakunaman entregawanqaku. 34 Burlakuwaspankum azotewanqaku hinaspa toqapayawanqaku chaymantam wa ñurachiwanqaku aswanqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq.
35 Zebedeopa
Jacobowan Juanpa mañakusqankumanta (Mt 20:20-28)
churin Jacobowan Juanmi Jesusman asuykuspanku nirqaku: —Yachachikuq, anri niykuwayku kay mañakusqaykuta —nispa. 36 Chaymi Jesus tapurqa: —¿Imatataq munankichik qamkunapaq ruranayta? —nispa. 37 Hinapt inmi paykunañat aq nirqaku: —Munaychakuspaykiqa tiyaykachiwaykuyá hukniykuta *alleq lawnikipi, huk niykutañataq *ichoq lawnikipi —nispa. 38 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Manam yachankichikchu imam mañakusqaykichiktaqa. Nisqaypi hinam ñoqaqa ñaka risaq. ¿Atiwaqchikchu ñoqa hina ñakariyta? ¿Atiwaqchikchu ñoqa hina wañuyta? —nispa. 39 Chaymi paykunañat aq nirqa: —Arí, atisaqkum —nispa. Jesusñataqmi nirqa: —Arí, cheqaptapunim qamkunaqa ñoqa hina ñakarinkichik hinaspa ñoqa hina wañunkichik. 40 Aswanqa *alleq lawniypi otaq *ichoq lawniypi tiyaykuyqa manam ñoqallamantachu, chayqa kachkan akllasqakunapaqmi —nispa. 41 Wakin chunkant in discipulonkunam chayt a uyar ir uspanku Jacobopa hinaspa Juanpa contranpi piñakur urqaku. 42 Jesusñataqmi paykunata qayaykuspan nirqa: —Yachasqaykichikpi hinapas nacionkuna gobiernaqkunam runakunapi munay chakunku hinaspam kamachispanku kasuchikunku. 43 Qamkunayá ichaqa ama chaynachu kaychik, qamkunamanta pipas kamachikuyta munaspaqa wakinkunatayá servichun. 44 Qamkunamanta pipas allin reqsisqa kayta munaspaqa llapanpa sirvien tenyá kachun. 45 Diosmanta Hamuq Runaqa manam servichikunaypaqchu hamurqani aswanqa servinaypaqmi hinaspa achka runakunapa rantinpi wañunaypaqmi. Ñawsa Bartimeota Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 20:29-34. Lc 18:35-43)
46 Chaymantam Jerico llaqtaman chayarurqaku. Chay llaqtamanta discipulonkuna wan hinaspa achka runakunawan Jesus lloqsichkaptinmi ñanpa patanpi tiyachkasqa limosna mañakuq ñawsa runa. Payqa karqa Bartimeom otaq Timeopa churinmi. 47 Chay ñawsam Nazaretmanta kaq Jesuspa hamusqanta uyariruspan qayaykachakurqa:
MARCOS 10, 11
1842
—¡Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Jesus, llakipayariykullawayá! —nispa. 48 Chaymi runakuna ñawsat a qaqcharqaku: —¡Upallay! —nispa. Payñataqmi aswanraq qaparirqa: —¡Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq, llakipayariykullawayá! —nispa. 49 Jesusñat aqmi sayaykuspan nirqa: —Qayaramuychik —nispa. Paykunam ñawsata qayamuspanku nirqaku: —Kallpanchakuspayki hatariy, qayamusuchkankim —nispa. 50 Chay ñawsañat aqmi capant a wikut ispan kallpaylla Jesusman asuykurqa. 51 Jesusmi tapurqa: —¿Imatataq munanki qampaq ruranayta? —nispa. Chaymi ñawsañataq nirqa: —Yachachikuq, qawarikuytam munani —nispa. 52 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Pasakuyña, iñiynikim sanoyarachisunki —nispa. Chaylla qawarikuruspanmi Jesuswanña rirqa.
11
Jerusalenman Jesuspa yaykusqanmanta (Mt 21:1-11. Lc 19:28-40. Jn 12:12-19) 1 Jerusalen
llaqtaman hichparamuspankum chayarurqaku Olivos Mo qoman. Chay lawpim kachkan Betfage llaqtachawan Betania llaqtacha. Jesusmi iskay discipulonkunata kachaspan 2 nirqa: —Riychik wak chimpa llaqtachata, chayman chayaruspaykichikmi tarinkichik manaraq pipapas sillakusqan watasqa malta asnota, paskaramuspayá aysaramuy chik. 3 Pipas: “¿Imapaqtaq paskachkankichik?” nispa tapusuptikichikqa qamkunam ninkichik: “Señormi necesitachkan, chayllam kutichipamusunki” nispa. 4 Paykunam pasaspanku tar ir urqaku asnot a ñanpa patan wasipa punkunpi wa tasqata hinaspam paskarqaku. 5 Wakin chaypi kaqkunañat aqmi nirqaku: —¿Imatataq rurachkankichik? ¿Imapaqtaq paskachkankichik asnota? —nispa. 6 Paykunañat aqmi nirqaku Jesuspa nisqanman hina, chaymi manaña harkakup tinku asnota aysamurqaku. 7 Jesusman asnota aysaramuspankum pachankuwan caronarqaku chaymi Jesusñataq sillakuykurqa. 8 Hinaptinmi achka runakuna ñanman pachankunata mastarqaku, wakinñataqmi sachapa kallmankunata ku chuspanku ñanman churarqaku chayninta Jesus pasananpaq. 9 Punt apas qepapas riqkunañat aqmi Jesusmant a qayaykachakurqaku: —¡Yupaychasunchik! ¡Alabasqayá kachun Señorpa sutinpi hamuqqa! 10 ¡Ha tunchasqayá kachun ñawpa abuelonchik David hina gobiernananpaq hamuqqa! ¡Hanaq pachapi kaqkunayá Diosta yupaychachunku! —nispa. 11 Jesusmi Jer usalen llaqt aman chayar uspan temploman yaykurqa, chaymi tardeña kaptin lliwta qawarispalla Betania llaqtachaman pasakurqa chunka iskaynintin discipulonkunapiwan.
1843
MARCOS 11
Mana ruruq sachata Jesus ñakasqanmanta (Mt 21:18-19)
12 Paqar innint inñat aqmi
lloqsirqaku Betaniamanta chaymi Jesus yarqarachi kuspan 13 karumantaraq rikur urqa llaqesapallaña higos sachata. Chaymi rirqa qawaq “Ichapas rur uchkan” nispan, aswanqa manam rurusqachu mana tiempon kasqanrayku, chayqa llaqeyoqllam kasqa. 14 Chay higos sachatam nirqa: —Kunanmantaqa manañam pipas rur uykitaqa mikunqañachu —nispa. Chay nisqantam discipulonkuna uyarir urqa.
15 Chaymant am
Templopi rantikuqkunata Jesus qarqosqanmanta (Mt 21:12-17. Lc 19:45-48. Jn 2:13-22)
chayarqaku Jer usalen llaqtaman, temploman Jesus yaykurus panmi qallaykurqa qarqoyta chaypi llapa rantiqkunatawan *rantikuqkunata, wikaparqam qollqe cambiananku mesakunatapas chaynataq paloma rantikuq kunapa sillankunatapas. 16 Manataqmi dejarqachu templopa pationpi imakuna apakachanankutapas. 17 Chaypim Jesus yachachirqa: —¿Manachum Bibliapi Dios nichkan: “Temployqa mañakuwananku wasiwan sutichasqam kanqa. Llapallan runakunapa mañakamuwananku wasim kanqa” nispa? Qamkunam ichaqa suwakunapa machayninta hinaña rurarusqankichik. 18 Jesuspa
nisqantam uyarir urqaku *sacerdotekunapa jefenkunawan Diospa leynin yachachiqkuna, Jesusta manchakuspankum maskarqaku imayna forma pipas wañurachinankupaq llapa runakuna Jesuspa yachachisqanta uyarispa admirakuptinku. 19 Ichaqa Jesusmi discipulonkunawan llaqtamanta pasakurqa tutayaruptinña.
20 Paqar innint in
Higos sachapa chakirusqanmanta (Mt 21:20-22)
richkaspankuñataqmi chay higos sachata rikururqaku sapin mantapuni chakisqataña. 21 Chaymi Pedro yuyariruspan Jesusta nirqa: —Yachachikuq qaway, qayna punchaw “amaña ruruychu” nisqayki higos sacha qa chakirusqañam. 22 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Diospi confiakuychik. 23 Cheqaptapunim pipas sonqonpi mana iskayrayaspa kay orqota ninman: “Chaymanta suchuspa lamar-qochaman wischukuy” nispa, chay nisqan cumplikunanta creeptinqa nisqanpi hinam kanqa. 24 Chaymi nikichik: Diosmanta lliw mañakusqaykichikta chaskir usqaykichikpaqña creespaqa chas kinkichikpunim. 25 Ichapas Diosta mañakuchkaspa qonqayta yuyariruwaqchik piwanpas piñanasqa kasqaykichikta, chayna kaptinqa tukuy sonqoykichikwanyá pampachaychik, chaynapi hanaq pachapi Dios Taytaykichikpas huchaykichikta pampachasunaykichikpaq. ( 26 Qamkuna mana pampachaptikichikqa hanaq pa chapi kaq Dios Taytaykichikpas manam pampachasunkichikchu.)
MARCOS 11, 12
1844
Jesusqa kamachikunanpaq munayniyoq kasqanmanta (Mt 21:23-27. Lc 20:1-8)
27 Jer usalenman
huktawan kutiramuptinkum Jesus templopi purichkarqa. Chaymi payman asuykurqaku *sacerdotekunapa jefenkuna, Diospa leynin yacha chiqkuna hinaspa judiokunapa kamachiqninkuna. 28 Paykunam Jesusta tapurqaku: —¿Ima derechoykiwantaq chaykunataqa rurachkanki? ¿pitaq autorizasurqan ki? —nispa. 29 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Ñoqapas tapusqaykichikyá, kay tapusqayta contestawaptikichikqa ñoqapas nisqaykichikmi ima derechoywanmi kaykuna rurasqayta. 30 Niwaychikyá: ¿Pitaq bautizananpaq Juantaqa kachamurqa, Dioschu icha runakunachu? —nispa. 31 Chaynat a Jesus tapupt inmi kik inkupura tanteanakurqaku: —Sichum “Diosmi kachamurqa” niptinchikqa “¿Imanasqataq manaqa creerqankichik chu?” niwasunchiki. 32 Manataqmi nichwanchu “Runakunallam kachamurqa” nispaqa. Manamá contestayta atirqakuchu llapa runakunata manchakusqankurayku, manchakurqakuqa Bautizaq Juanta cheqaptapuni Diosmanta willakuq kasqanpaq runakuna hapiptinkum. 33 Chaymi Jesusta nirqaku: —Manam yachanikuchu —nispa. Jesusñataqmi nirqa: —Manataqmi ñoqapas nisqaykichikchu ima derechoywanmi kaykuna rurasqay taqa —nispa.
12
Mana allin llamkaqkunawan rikchanachisqanmanta (Mt 21:33-46. Lc 20:9-19)
1 Rikchanachiykunawan
yachachispanmi Jesus nirqa: —Huk runam chakranpi uvasta plantaruspa muyuriqninta perqara chirqa, huk pozotataqmi rurachirqa uvaspa rurunta sarunankupaq, hinaspam markayoq chukllata rurachirqa chaymanta cuidanankupaq. Chaykunata rurara chispam chakranta llamkaqkunaman arriendakuruspa illarurqa. 2 Cosecha tiempo chayaramuptinmi runanta chay dueño kacharqa arriendaqninkunamanta tupaqnin ta mañamunanpaq. 3 Paykunañataqmi chay runata hapiruspanku maqaparurqaku hinaspam kutirichirqaku mana imayoqta. 4 Dueñoñataqmi huknin runantaña ka charqa, paytam umanta pakiruspanku penqaypaqta rurarqaku. 5 Huk runatawanraq kachaptinmi paytañataq wañurachirqaku. Chaywanpas huktawan-huktawanraqmi kacharqa, paykunatam wakinta maqaparurqaku, wakintañataqmi wañurachirqaku. 6 —Chay dueñopaqa kuyasqan sapallan churillanñam puchururqa, paytam kacharqa: “Churiytaqa respetanqakuch” nispa. 7 Ichaqa llamkaqkunam payta rikuruspanku nina kurqaku: “Paymi chaskinqa herenciataqa, paytaqa wañurachisunyá ñoqanchikña dueño kananchikpaq” nispa. 8 Chaymi wañurachispanku cuerponta chakramanta wischururqaku. 9 Chaynaqa ¿imatataq ruranqa chakrayoqqa? Payqa kutiramuspanmi llamkaqkunata wañu chispa chakranta hukkunamanña arriendakurunqa. 10 ¡Manachum Bibliapi leerqankichik: “Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa cimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa. 11 Kaytaqa rurarun Señor Diosmi.
1845
MARCOS 12
Kay qawasqanchikqa ñoqanchikpaqqa ima admirakuypaqmi” nispa nisqanta. tapuqnin runakuna musyakur urqaku Jesuspa rikchanachisqanqa paykunapa contranpi kasqanta chaymi hapir uyta munarqaku ichaqa llapa runa kunata manchakuspankum mana ima rurayta atispa pasakurqaku. 12 Hinapt inmi
13 Jesusmanmi
Impuesto paganamanta (Mt 22:15-22. Lc 20:20-26)
kachamurqaku wakin *fariseokunatawan Rey Herodespa wakin qatiqninkunata chaynapi Jesus imamantapas mana allinta rimaruptin acusanan kupaq. 14 Paykuna hamuspankum Jesusta nirqaku: —Yachachikuq, yachanikum qamqa runakunata mana manchakuspayki cheqap rimasqaykita. Qamqariki manam runapa hawallantachu qawanki, cheqaptam ya chachinki Diospa munasqanman hina kawsananchikpaq. ¿Allinchu Rey Cesarman impuesto pagay icha manachu? ¿Pagachwanchu icha manachu? —nispa. 15 Jesusmi paykunaqa iskay uya kasqankut a yachaspan nirqa: —¿Imanasqataq pantachiwaypi richkankichik? Qollqeta apamuwaychik qawa naypaq —nispa. 16 Aparamupt inkum Jesus paykunat a tapurqa: —¿Pipa uyantaq hinaspa pipa sutintaq kay qollqepiqa kachkan? —nispa. Chaymi paykunañataq nirqa: —Rey Cesarpam —nispa. 17 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Rey Cesarpa kaqtaqa paymanyá qoychik, Diosmanñataq paypa kaqta —nispa. Jesuspa chayna nisqanwanmi llumpayllataña admirakurqaku.
18 Chaymant am
Wañuqkunapa kawsarimunanmanta (Mt 22:23-33. Lc 20:27-40)
Jesusman hamurqaku wakin *saduceokuna. Paykunaqa manam creenkuchu wañuqkunapa kawsarimunanmanta chaymi Jesusta nirqaku: 19 —Yachachikuq, Moisespa qellqasqanpim niwachkanchik: “Casado runa mana wawayoqta warminta dejaruspa wañuruptinqa wawqenmi viudawan casarakunqa, hi naptinmi churinpas wañukuqpa churin hinaña kanqa chaynapi wañukuqpa miraynin kananpaq” nispa. 20 Qanchis wawqentin qarikunam karqa. Piwi kaq casarakuspanmi wañuruspan warminta mana wawayoqta saqerurqa. 21 Chaymantam sullkan casara kururqa chay warmiwan, paypas mana churiyoqmi wañukurqa. Casarakurqataqmi, kimsa kaq qatiqninwanpas. 22 Chaynapim qanchisnintinpuni casarakururqaku chay warmillawan. Hinaptinmi mana mayqanninpapas churinku karqachu. 23 Chaymantam warmipas qepankuta wañururqa. Chay qanchisnintinwan casarakuchkaptinqa wañuq kuna kawsarimuptinqa ¿mayqanninpamá warminqa kanqa? 24 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Qamkunaqa pantaypim kachkankichik Bibliapa nisqantapas chaynataq Diospa atiynintapas mana reqsispaykichik. 25 Llapa runakuna kawsarimuspankuqa manam casarakunqakuchu manataqmi casarachinakunqakuchu, ichaqa hanaq pachapi angelkuna hinañam kanqaku. 26 Wañuqkuna kawsarimunanmantaqa ¿manachum leerqankichik Moisespa libronpi rupachkaq tankar kichkamanta Diospa rima payasqanta? Paymi nirqa: “Ñoqaqa kani Abrahampa, Isaacpa hinaspa Jacobpa
MARCOS 12
1846
Diosninmi” nispa. 27 Diosqa manam wañusqakunapa Diosninchu ichaqa kawsaqku napa Diosninmi. Chaynaqa qamkunaqa llumpay pantaypim kachkankichik. Hatunnin kamachikuymanta (Mt 22:34-40)
28 Jesusmanmi asuykurqa Diospa leynin yachachiq runa. Paymi uyar irqa tapuq ninkunaman Jesuspa allin contestasqanta chaymi Jesusta tapurqa: —Yachachikuq ¿Diospa kamachikuyninkunamantaqa mayqantaq hatunnin ka machikuy? —nispa. 29 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Tukuymanta kasukuna kamachikuyqa kaymi: “Israel runakuna, uyariychik: Señor Diosninchikqa chullallam. 30 Señor Diosnikitam kuyanki tukuy sonqoyki wan, tukuy vidaykiwan, tukuy yuyaynikiwan hinaspa tukuy kallpaykiwan” nispa. 31 Kay kaqlla qat iqninñat aqmi nin: “Kuyank im runamasik it a kik ik it a hina” nispa. Kaykunam llapallan kamachikuykunamanta aswan hatun kamachikuykuna. 32 Chaymi Diospa leynin yachachiq runa Jesust a nirqa: —Yachachikuq, allintam nirunki. Cheqaptam Diosqa chullalla, manataqmi huk Diosqa kanchu paymantaqa. 33 Allinpunim tukuy sonqonchikwan, tukuy yuyaynin chikwan hinaspa tukuy kallpanchikwan Diosta kuyayqa, allintaqmi runamasinchikta kikinchikta hina kuyaypas. Chay ruraymá aswan allinqa Diospaq animalkunata lliw kañanamantapas chaynataq wakin ofrecena kaqkunamantapas —nispa. 34 Yachaywan rimar upt inmi Jesus nirqa: —Manam llumpayñachu faltasunki Diospa munaychakusqanman yaykunayki paq —nispa. Tapukuyninkuwan Jesusta mana wichichiyta atiptinkum mayqanninkupas ma naña ima tapuytapas munarqakuchu.
35 Templopi
Davidpa mirayninmanta kaq Cristomanta (Mt 22:41-46. Lc 20:41-44)
Jesus yachachispanmi nirqa: —¿Imaynanpitaq Diospa leynin yachachiqkunaqa “Cristoqa Davidpa miraynin mi” nispa ninku? 36 Kikin Davidmi Chuya Espiritupa sonqochasqan nirqa: “Señor Diosmi Señorniyta nirqa: ‘Enemigoykikunata vencenaykamayá *alleqniypi tiyaykuy. Enemigoykikunata saruchinaykamayá alleqniypi tiyaykuy’ nispa.” 37 ¿Imaynat aq Cristoqa Dav idpa mirayninqa kanman Dav idpuni “Señorniy” nispa Cristomanta rimachkaptinqa? Llapa runakunañataqmi Jesusta ganasllawanña uyarirqaku.
38 Jesusqa
Diospa leynin yachachiqkunapa huchanmanta (Mt 23:1-36. Lc 11:37-54. 20:45-47)
yachachispanmi nirqataq: —Amayá qatipakuychikchu Diospa leynin yachachiq runakunataqa, paykunaqa qoysu pachawan puriytam gustanku, plazakunapipas respetollawanña rimaykunankutam mu nanku, 39 huñunakunanku wasikunapipas hinaspa convidokunapipas ñawpaqllapi tiyaytam
1847
MARCOS 12, 13
munanku. 40 Viudakunapa imallantapas qechuruspam allin runa tukuspa una-unayta Dios ta mañakunku, chayraykum paykunaqa wakinmantapas aswan castigasqaraq kanqaku.
41 Jesusmi
Wakcha viudapa ofrenda qosqanmanta (Lc 21:1-4)
templopi tiyachkarqa ofrendakuna churananku baulpa chimpan pi, payqa qawachkarqa runakunapa qollqe churasqantam. 42 Huk wakcha viuda chayaramuspanmi baulman hinaykurqa iskay qollqechata. 43 Chaymi discipulon kunata qayaykuspan Jesus nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, wak wakcha viudam llapa apukunapa churasqanman tapas aswan achkataqa churaykun. 44 Apukunaqa puchuq qollqellankutam churarqa, wak viudam ichaqa wakcha kayninpi mantienekunanpaq kaqta llapallanta qoykun.
13
Templo tuñichisqa kananmanta (Mt 24:1-2. Lc 21:5-6)
1 Templomanta lloqsichkaptinmi huknin discipulon Jesusta nirqa: —Yachachikuq ¡qaway kay hatu-hatun rumikunata, qaway hatu-hatun kay templota! 2 Chaymi Jesus nirqa: —Arí, qawapaykuychik allinta, manam chulla rumipas perqasqaqa puchunqa chu, lliwmi tuñichisqa kanqa. Jesus kutimunanpaq tukuy ima pasakunanmanta (Mt 24:3-28. Lc 21:7-24. 17:22-24)
3 Chaymant am rirqaku Olivos Moqoman, chay moqoqa templopa waklaw chimpanpim kachkan. Jesus chaypi tiyachkaptinmi Pedro, Jacobo, Juan hinaspa Andres sapanpi tapurqaku: 4 —Yachachikuq willaykuwaykuyá ¿haykapit aq kay nisqayk ikunaqa kanqa? ¿Imaynamá yachasaqku tukuy chaykuna cumplikunantaqa? 5 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Allinta qawakuychik yanqataq pipas pantachisunkichikman. 6 Achkaqmi hamunqaku ñoqapa sutiypi “Ñoqam kani Cristo” nispa, chaynata rimaspankum achka runata pantachinqaku. 7 —Ichaqa guerrakunamanta otaq guerrakuna kananmanta parlaqta uyarispaykichikqa amam manchakunkichikchu, chaykunaqa sucedekunqam ichaqa manaraqmi kay tiempoqa tukunqaraqchu. 8 Huk nacionmi peleanqa huklaw nacionwan, kanqataqmi kaypi-wakpi ter remotokunapas chaynataq muchuykunapas, kaykunaqa ñakariykunapa qallariyllanraqmi. 9 —Qamkunaqa kikikichikyá cuidakuychik, qamkunaqa juzgadokunaman entregasqam kankichik hinaspam *huñunakuna wasikunapi maqasqa kankichik. Go biernaqkunapa, reykunapa ñawpaqninmanmi ñoqarayku pusasunkichik chaynapim paykunamanpas willankichik ñoqamanta. 10 Manaraq kay tiempo tukuchkaptinmi ñoqamanta allin noticia lliw nacionkunapi willakusqa kanqa. 11 Autoridadkunaman apasuptikichikqa amam llakikunkichikchu imam rimanaykichikmantaqa, Diosmi yachachisunkichik chay ratopi imam rimanaykichiktaqa, manam kikillaykichikman tachu rimankichikqa. Chuya Espiritum yachachisunkichik imam rimanaykichikta.
MARCOS 13
1848
12 —Runakunam
wawqenkuta traicionanqa wañuchinanpaq, taytapas chu rintam traicionanqa, chaynataqmi wawa-churinkunapas tayta-mamankupa cont ranpi hatarispa wañuchinqaku. 13 Ñoqaraykum llapa runakuna cheqnisunki chik, ichaqa kay pachapa tukupayninkama ñoqapi takyaqtam Diosqa salvanqa. 14 —Diosmanta willakuq Danielmi qellqarqa purmachiq millakuypaq kaqmanta. Pipas kay leeqqa entiendechun. Templopi chayta rikuspaykichikqa Judeapi kaqkunayá ayqey chik orqokunaman. 15 Wasipa hawanpi kaqpas amañayá wasinmanqa imapas horqoq yaykuchunchu. 16 Chakrapi kaqpas amaña pachan hoqariqqa kutichunchu. 17 ¡Imaynaraq kanqaku chay punchawkunapi wiksayoq otaq ñuñuq wawayoq warmikunaqa! 18 Dios tayá mañakuychik kaykunaqa para tiempopi ama kananpaq. 19 Chay punchawkunapiqa llumpa-llumpay ñakariykunam kanqa, chayna ñakariyqa manam karqachu Dios kay pa chata unanchasqanmantapunipas, manañataqmi kanqachu haykapipas. 20 Sichum Dios mana asllayachinmanchu chay punchawkunata hinaptinqa, manach pipas librakunman chu wañuymanta. Aswanqa akllasqankunaraykum asllayachinqa chay punchawkunata. 21 —Sichum pipas nisunk ichik: “Qawaychik, kaypim kachkan Cristo” otaq “Wakpim kachkan Cristo” nispa, hinaptinqa amam paykunata creenkichikchu. 22 Rikur imunqam Cristo tukuq runakuna hinaspa Diosmant a willakuq tukuqkuna chaynapi admirakuypaq milagrokunata ruraspa llapa runakunata engañananku paq, engañaypim rinqaku Diospa akllasqan runakunatapas. 23 Cuidakuychikyá, qamkunamanqa lliwtam willaykuykichikña manaraq pasakuchkaptin.
24 Jesusmi
Imaynam Jesucristopa kutimunanmanta (Mt 24:29-35, 42-44. Lc 21:25-36)
nirqa: —Chay punchawkunapi ñakariy tiempo pasar uptinmi inti tutayarunqa, ki llapas manañam achkinqachu, 25 lucerokunam wichimunqa, cielokunapi tukuy ima kaqkunapas katkatatanqam. 26 Chaymi llapachallan runakuna Diosmanta Hamuq Runata rikuwanqaku puy upi tukuy atiyniywan hinaspa kanchariyniywan hamuchkaqta. 27 Angelniykunatam kamachisaq kay pachapi kaq llapallan nacion kunamanta may karupiña kaptinkupas akllasqaykunata huñumunankupaq. 28 —Higos sachawan rikchanachisqayt ayá yachaychik: Kallmankuna llullu llaraq kaspa ikllirimuptinmi yachankichik poqoy hichpamusqanta. 29 Chaynaqa llapa nisqaykuna sucedekuptinmi yachankichik tukupay tiempoqa hichpallaña kasqanta. 30 Cheqaptapunim nikichik, tukuy kaykunaqa cumplikunqa manaraq pas kay miray runakuna chinkachkaptinmi. 31 Cielopi kaqkunapas chaynataq kay pachapas chinkanqam, nisqaykunam ichaqa mana chinkanqachu. 32 —Ichaqa manam pipas yachanchu ima punchawmi otaq imay horam ku timunaytaqa, hanaq pachapi angelkunapas manam yachanchu nitaqmi Diospa Churinpas yachanichu aswanqa Taytallaymi. 33 —Chaynaqa qamkunayá cuidakuychik, Diosta mañakustinyá listolla suyawaychik haykapi kutimunaytapas mana yachasqaykichikrayku. 34 Huk runa karuman illaruq hinam kanqa. Manaraq illaruchkaspanmi runankunata kamachin wasinmanta na nachikunanpaq hinaspam sapakamaman imam rurananta qon. Punkupi cuidaqtapas kamachinmi rikchan-rikchanlla kananpaq. 35 Chaynayá qamkunapas wasiyoqpa imay horam kutimunanta mana yachachkaspaqa listolla kaychik. Ichapas kutiramunqa tutaykuqta otaq chawpi tutata otaq gallo waqayta otaq achikyamuqta. 36 Yanqañataq
1849
MARCOS 13, 14
qonqaymanta chayaramuspay mana suyawachkaqta tariramuykichikman. 37 Qamku naman willasqaytaqa llapallanmanmi nini, chaynaqa listollayá suyawaychik.
14
1 Iskay
Jesusta wañuchinankupaq rimanakusqankumanta (Mt 26:1-5. Lc 22:1-2. Jn 11:45-53)
punchawllañam faltarqa *Pascua Fiestapaq, chay punchawpim mana qonchuyoq tantata mikunku. *Sacerdotekunapa jefenkunam Diospa leynin yachachiqkunapiwan tantearqaku engañowan Jesusta hapiruspa wañura chinankupaq. 2 Chaymi nirqaku: —Fiestapiqa ama hapisunchu runakuna ama alborotanankupaq —nispa. Miski asnaq aceitewan Jesus tallisqa kasqanmanta (Mt 26:6-13. Jn 12:1-8)
3 Jesusmi kachkarqa Betania llaqtachapi *lepra onqoymanta sanoyaq Simonpa wasinpi. Chaypi mikuchkaptinkum chayaramurqa huk warmi. Paymi niño-rumi manta puyñuchapi nardo waytamanta rurasqa miski asnaq aceiteta aparamurqa, chayqa achka qollqepa chaninmi karqa. Chay puyñuchata pakiruspanmi talliykurqa Jesuspa umanman. 4 Chaypi wakin kaqkunañataqmi piñakuruspanku ninakurqa: —¿Imanasqataq kay achka qollqepa chanin miski asnaq aceitetaqa usurachin? 5 Wakchakunat a yanapanapaqmi *rant ikur unmanku karqa huk wata jornalpa cha nin qollqepi —nispa. Chay warmita qaqchapaptinkum 6 Jesusñataq nirqa: —Upallaychik. ¿Imanasqataq llakichinkichik kay warmita? Payqa allintam rurarun ñoqapaq. 7 Wakcha runakunaqa qamkunawanmi haykapikamapas kanqa, munarisqaykichik horam paykunataqa yanapawaqchik, ñoqam ichaqa mana tukuy tiempochu qamkunawan kasaq. 8 Kay warmiqa tukuy atisqantam rurarun, kay miski asnaq aceitewan talliwaspanqa pampakunay punchawpaqmi cuerpoyta alistachkan. 9 Cheqaptapunim nikichik, kay pachapi tukuy hinastinpi Diosmanta allin noticiata willakuptinkum kay warmipa rurasqantapas yuyarinqaku.
10 Chunka
Jesusta traicionananpaq Judaspa rimasqanmanta (Mt 26:14-16. Lc 22:3-6)
iskayniyoq discipulokunapa hukninmi karqa Judas Iscariote, paymi *sacerdotekunapa jefenkunawan parlaq rirqa paykunaman Jesusta entregananpaq. 11 Paykunam Judaspa nisqanta uyariruspanku kusisqallaña qollqeta paganankupaq pro meterqaku. Chaymantapunim Judasqa tiempota maskarqa Jesusta traicionananpaq.
12 Punta
Discipulonkunawan Jesuspa cenasqanmanta (Mt 26:17-29. Lc 22:7-23. Jn 13:21-30. 1 Co 11:23-26)
kaq punchawpim mana qonchuyoq tantata hinaspa *pascua carnerota wañuchispanku mikunanku fiestapi Jesusta discipulonkuna tapurqaku: —¿Maypitaq alistamusaqku Pascua mikuyta cenananchikpaq? —nispa. 13 Chaymi iskay discipulont a kamachirqa: —Llaqtaman rispaykichikmi puyñupi yaku apachkaq runawan tupanki chik, paytam qatinkichik, 14 runapa yaykusqan wasipa dueñontam ninkichik: “Yachachikuqmi nin: ¿Mayqan cuartopitaq *pascua mikuyta cenasaq discipuloy
MARCOS 14
1850
kunawan?” nispa. 15 Chaymi qawachisunkichik hatun cuartota wasipa altosninpi ña allichasqataña, chaypim mikunanchikpaq preparamunkichik. 16 Iskayninku llaqt aman chayar uspankum lliwt a tar irqaku Jesuspa nisqanman hina, chaypim pascua mikuyta prepararqaku. 17 Tut aykamuchkapt inñam Jesus chayaramurqa chunka iskayniyoq discipulon kunapiwan. 18 Mesapiña mikuchkaptinkum Jesus nirqa: —Cheqaptam nikichik, kaypi ñoqawan mikuqmantam huk kaqnikichik traicio nawanqa —nispa. 19 Chaymi paykuna llak ikuspanku sapakama tapukurqaku: —¿Ñoqachu? —nispanku. 20 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Qamkunamanta ñoqawan kuska medianoman tanta challpuqmi. 21 Diosmanta Hamuq Runataqa Bibliapa nisqanman hinam sucedewachkan ichaqa ¡imaynaraq kanqa traicionawaqniy runaqa, amapas payqa nacenmanchu karqa! 22 Mikuchkapt inkum Jesus tant at a hapiykuspan Diosman graciast a qorqa, chay ta pakiykuspanmi paykunaman aypurqa: —Chaskiychik. Kaymi cuerpoy —nispa. 23 Vasot apas hoqar ispanmi Diosman graciast a qorqa hinaspam paykunaman haywarqa vasomanta tomanankupaq hinaptinmi llapallanku vasomanta tomay kurqaku. 24 Chaymi Jesus nirqa: —Kaymi yawarniy, kay mosoq contrato cheqapyachiq yawarniytam chaqchusaq achka runakunapaq. 25 Cheqaptapunim nikichik, manañam uvaspa rurunmantaqa tomasaqñachu *Diospa munaychakusqanpiña mosoq vinota tomanaykama —nispa.
26 Yupaychanapaq
Jesusmi willakun Pedropa negananmanta. (Mt 26:30-35. Lc 22:31-34. Jn 13:36-38)
takita takir uspankum Olivos Moqoman pasakurqaku. Jesus nirqa: —Llapallaykichikmi ñoqamanta penqakuwankichik, Bibliam nin: “Michiqtam wañurachisaq hinaptinmi ovejakuna cheqer unqaku” nispa. 28 Aswanqa kawsarira muspaymi qamkunamanta puntataraq Galilea lawman risaq —nispa. 29 Hinapt inmi Pedro nirqa: —Llapallanku qanmanta penqakuptinkupas ñoqaqa manam penqakusaqchu —nispa. 30 Chaymi Jesus nirqa: —Cheqaptam niki, kunan tutapunim manaraqpas gallo iskay kutita waqach kaptin kimsa kutikama negawanki —nispa. 31 Ped roñat aqmi atipakuspan nirqa: —Qanwan kuska wañunay kaptinpas manapunim negasqaykichu —nispa. Chaynallatam llapallan discipulonkunapas nirqaku. 27 Chaypim
32 Getsemani
Getsemani huertapi Jesuspa mañakusqanmanta (Mt 26:36-46. Lc 22:39-46)
huertaman chayar uptinkum Jesus nirqa discipulonkunata: —Kayllapi tiyachkaychik Taytayta mañakamunaykama —nispa. 33 Ped rot awan Jacobot a hinaspa Juant a pusar ikuspanmi pensamientopa intus qan llumpa-llumpayta llakirikurqa. 34 Hinaspam paykunata nirqa:
1851
MARCOS 14
—Sonqoymi ancha llakisqa kachkan wañukunaypaq hinaña, kayllapiyá kach kaychik rikchaspa —nispa. 35 Waklawneqman rir uspanmi qonqoranpa pampakama kumuykuspan Tayt ant a mañakurqa, pay munaptinqa chay ñakarinan hora ama chayamunanpaq. 36 Maña kuspanmi nirqa: —Taytalláy, qamqa lliwtam imatapas atinki, kay ñakarinaymantayá libraykuway, ichaqa amayá ñoqapa munasqaychu kachun aswanqa qampa munasqaykiyá —nispa. 37 Discipulonkunapa kasqanman kut ispanmi puñuchkaqt a tar iykurqa, chaymi Simon Pedrota nirqa: —Simon ¿puñuchkankichu? ¿Manachum huk horallapas rikchayta atirqanki? 38 Rikchaspayá Diost a mañakuychik ama tent asqa kanayk ichikpaq. Allin rurayt a munaptikichikpas cuerpoqa mana kallpayoqmi kachkan —nispa. 39 Jesusmi hukt awan rispan mañakurqa hina kaqllat a. 40 Kut imuspanmi dis cipulonkunata huktawan puñuchkaqta tariykurqa. Paykunata puñuy llumpayta aysaykuptinmi penqakuspanku manaña ima niytapas atirqakuchu. 41 Kimsa kaq kutita mañakamuspanmi paykunaman kutimuspan nirqa: —Kunanqa puñukuspayá samakuychikña. Diosmanta Hamuq Runapa horaymi chayaramunña huchasapa runakunapa makinman churasqa kanaypaq. 42 Hatariy chik, hakuña, hamuchkanñam traicionawaqniy —nispa. Jesusta presochasqankumanta
(Mt 26:47-56. Lc 22:47-53. Jn 18:2-11) 43 Jesus
rimachkaptinraqmi Judas chayaramurqa, payqa chunka iskayniyoq discipulonkunapa hukninmi karqa. Paywanmi hamurqaku achkallaña runaku na *espadakunata hinaspa kaspikunata aptarikuspanku. Paykunaqa hamurqaku *sacerdotekunapa, Diospa leynin yachachiqkunapa hinaspa kamachiqkunapa ka chamusqanmi. 44 Traicionaq Judasmi kaynata yachachinakuspa hamurqa: —Ñoqapa muchaykusqaymi kanqa, paytam ama kacharispa apankichik —nispa. 45 Judasmi chayaramuspallan Jesusman asuykuspan: —Yachachikuq —nispa muchaykurqa. 46 Hinapt inmi hamuq runakuna Jesust a hapir uspan presochar urqaku. 47 Jesuswan chaypi huk kaqmi espadant a horqor uspan *sacerdotekunapa jefen pa runanpa rinrinta qor ur urqa. 48 Hinaptinmi Jesus chay runakunata nirqa: —¿Suwatapas hapiq hinachum hamurqankichik espadayoq hinaspa kaspiyoq presochawanaykichikpaq? 49 Sapa punchawmi ñoqaqa qamkunawan karqani templopi yachachispay ichaqa manam presochawarqankichikchu. Aswanqa kay kunaqa pasakun Bibliapa nisqan cumplikunanpaqmi. 50 Hinapt inmi lliw discipulonkuna Jesust a sapallant a saqer uspa ayqekurqaku. Huk mozopa lluptikusqanmanta 51 Huk mozom sabanasllawan wank ikuykuspa Jesust a qat irqa hinapt inmi hapi rurqaku. 52 Ichaqa paymi sabanasta saqer uspan qalalla lluptikurqa.
MARCOS 14
1852 Jesusta cortepi tapupayasqankumanta (Mt 26:57-68. Lc 22:54-55, 63-71. Jn 18:12-14, 19-24)
53 Jesustam pusarurqaku *sacerdotekunapa jefenpa wasinman, chaypim huñunakurur qaku *sacerdotekunapa llapa jefenkuna, judio kamachikuqkuna hinaspa Diospa leynin yachachiqkuna. 54 Pedroñataqmi qatirqa karu qepallanta chay sacerdotekunapa jefenpa wasinpa pationkama. Chaypim guardiakunawan kuska tiyaykurqa ninapi qonikuspan. 55 Sacerdotekunapa jefenkunam *cortepi kaqkunapiwan Jesuspa contranpi imatapas maskarqaku wañurachinankupaq ichaqa manam imatapas tarirqakuchu. 56 Achka runa kunam paypa contranpi llullakuspa rimarqaku ichaqa paykunapa rimasqanqa manam tuparqachu. 57 Wakinkunam sayarispanku yanqamanta Jesusta acusarqaku kaynata: 58 Paymi nirqa: “Ñoqam tuñirachisaq runakunapa rurasqan kay templota hinaspay mi runapa mana rurasqanta huktawan kimsa punchawllapi hatarirachisaq” nispa. 59 Chaynat a rimachkapt inkupas manam tuparqachu nisqankuqa. 60 Hinapt inmi *sacerdotekunapa jefen chawpinkupi sayar ispa Jesust a tapurqa: —¿Manachu imallatapas rimarinki? ¿Imatataq rimachkanku qampa contrayki piqa? —nispa. 61 Jesusmi ichaqa mana imat apas rimar ispan upallalla karqa. Hinapt inmi chay jefe huktawan tapurqa: —¿Qamchu kanki yupaychasqayku Diospa Churin Cristo? —nispa. 62 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Arí, ñoqam kani, Diosmanta Hamuq Runatam rikuwankichik atiyniyoq Dios pa *alleqninpi tiyachkaqta hinaspa cielomanta puy ukunawan hamuchkaqta. 63 Hinapt inmi chay sacerdotekunapa jefen llumpay piñasqallaña pachankunat a pas llikispan nirqa: —¿Imapaqñataq testigokunataqa munanchik? 64 Qamkunapas uyarirunkichik ñam payqa Dios tukusqanta ¿ima ninkichiktaq? —nispa. Chaymi llapallanku sentenciarqaku wañunanpaq. 65 Hinapt inmi wak inku qallaykurqaku toqapayt a, uyant a tapar uspankum takas panku nirqaku: —Musyakuy ¿pitaq takasuchkanki? —nispa. Guardiakunañataqmi uyanpi maqarqaku.
66 Uray
Jesusta Pedro negasqanmanta (Mt 26:69-75. Lc 22:56-62. Jn 18:15-18, 25-29)
patiopi Pedro kachkaptinmi *sacerdotekunapa jefenpa criadan hamurqa hinaspanmi Pedrota rikururqa ninapi qonikuchkaqta. 67 Qawarayasqanmantam nirqa: —Qampas Nazaretmanta kaq Jesuswanmi purirqanki —nispa. 68 Ped roñat aqmi nirqa: —Paytaqa manam reqsinichu. Imamantachá rimapayawachkankipas —nispa. Chaynata nispan hawa punkuman lloqsir uptinmi gallo waqaramurqa. 69 Hukta wan qawarispanmi chaypi kaqkunaman chay criada nirqa: —Kay runaqa Jesuspa puriqmasinmi —nispa. 70 Ichaqa Ped rom hukt awan negakurqa. Ratollanmanmi chaypi kaqkunapas Pe drota nirqaku:
1853
MARCOS 14, 15
—Cheqaptapunim qampas paykunamanta kaq kanki Galilea lawmanta kasqay kirayku —nispa. 71 Chaymi Pedro ñakaspan jurament arqa: —Manam reqsinichu chay rimasqaykichik runataqa —nispa. 72 Chay ratollapi iskay kaq kut it aña gallo waqaramupt inmi Pedro yuyar ir urqa: “Manaraqpas gallo iskay kutita waqachkaptinmi kimsa kutikama negawanki” nispa Jesuspa nisqanta. Chayta yuyarir uspanmi waqakuyta qallaykurqa.
15
Prefecto Pilatopa ñawpaqninpi Jesus kasqanmanta (Mt 27:1-2, 11-14. Lc 23:1-5. Jn 18:28-38)
1 Achikyar uptinmi *sacerdotekunapa jefenkuna huñunakurqa kama chikuqkunawan, Diospa leynin yachachiqkunawan hinaspa *cortepi llapallan kaqkunawan, paykunam Jesusta aparqaku chaqnasqata prefecto Pilato man. 2 Chaymi Jesusta Pilato tapurqa: —¿Qamchu kanki judiokunapa reynin? —nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: —Arí, qampa nisqaykiman hinam —nispa. 3 Sacerdotekunapa jefenkunam Jesust a tukuy imamant a acusarqaku. 4 Chaymi Pilato huktawan tapurqa Jesusta: —¿Manachu imallatapas rimarinki? Uyariy tukuy ima acusasusqaykita —nispa. 5 Jesusqa mana imallat apas rimar ipt inmi Pilatoñat aq admirakurqa.
Jesusta wañunanpaq sentenciasqankumanta (Mt 27:15-31. Lc 23:13-25. Jn 18:38-19:16)
6 *Pascua Fiestapim watan-watan Pilato huk presota kachariq llapa runakunapa maña
kusqanta. 7 Carcelpim kachkarqa huk preso Barrabas sutiyoq, paymi wakin runakunapiwan chaqwata ruraspa runakunata wañurachirqa. 8 Llapa runakuna hamuspankum Pilatota mañakurqaku costumbrenman hina huk presota kacharinanpaq. 9 Chaymi Pilato tapurqa: —¿Munankichikchu reynikichik kacharinayta? —nispa. 10 Chaynat aqa tapurqa *sacerdotekunapa jefenkuna Jesust a envidiallamant a payman entregasqankuta musyaspanmi. 11 Ichaqa sacerdotekunapa jefenkunam runakunata alborotachirqa Pilatomanta Barrabasta mañanankupaq yachachis panku. 12 Chaymi runakunata Pilato tapurqa: —Hinaptinqa ¿imatataq rurasaq “judiokunapa reynin” nisqaykichik Jesustaqa? —nispa. 13 Paykunam hukt awan qapar irqaku: —Wañunanpaq ¡chakatay! —nispa. 14 Chaymi Pilato nirqa: —¿Ima mana allintañataq payqa rurar urqa? —nispa. Ichaqa runakunam astawanraq qaparirqaku: —¡Wañunanpaq chakatay! —nispa. 15 Pilatom llapa runakuna agradayta munaspan Barrabasta carcelmanta kachayka chirqa Jesustañataqmi azoteykachispan chakataspa wañuchinankupaq entregaykurqa. 16 Chaymi soldadokuna palaciopa pat ionman pusar uspanku llapa tropat a huñu rurqaku. 17 Morado pachawan hinarachispankum umanmanñataq churarurqaku kichkamanta simpasqa coronata. 18 Hinaspam asipayaspanku nirqaku: —Kawsachun Judiokunapa Reynin —nispa.
MARCOS 15
1854
19 Soqoswan
umanpi waqtapaspankum toqaparqaku, qonqorakuspankutaqmi ado raq tukurqaku. 20 Chaynata asipayaruspankum horqorurqaku chay morado pachata hinaspankum kikinpa pachanwan churarachispanku pusarqaku chakatanankupaq.
21 Cirene
Jesusta chakatasqankumanta (Mt 27:32-44. Lc 23:26-43. Jn 19:17-27)
llaqtayoq Simonmi chakramanta hamuchkarqa, payqa karqa Alejan dropa hinaspa Rufopa taytanmi. Simon chayninta pasachkaptinmi soldadokuna hapir uspa Jesuspa cruzninta hombrochirqa. 22 Jesust am pusarqaku Golgot a Moqoman, Golgot aqa uma tullo ninanmi. 23 Hi naspankum qorqaku *mirra hampiwan chaqr usqa vinota, Jesusmi ichaqa mana tomarqachu. 24 Chaymantam Jesusta chakatarqaku wañunanpaq. Jesuspa pachan paqñataqmi soldadokuna sortearqaku mayqanninmanpas tuparunanpaq. 25 Las nuevetam Jesusta chakatar urqaku. 26 Imamantam wañuchisqankutam letreropi qellqarqaku: “JUDIOKUNAPA REYNIN” niqta. 27 Jesustawan kuskatam chakatarqaku iskay suwakunata, huknintam chakatarqaku *alleq lawninpi, huknin tañataq *ichoq lawninpi. ( 28 Chaynapim Bibliapa nisqan cumplikurqa, Bibliam nin: —Mana kasukuq runakunaman hukllawasqam karqa —nispa.) 29 Chaynin pasaqkunam umankut apas aywispa kamirqaku: —¡Ha! Qamqariki templotapas tuñichispam kimsa punchawllapi hatarichinki, 30 chaynaqa kik illayk i librakuspayk iyá uraykamuy chay cruzmant a —nispa. 31 *Sacerdotekunapa jefenkunapas chaynat aq Diospa leynin yachachiqkunapas Jesusmanta asikuspam ninakurqaku: —Wakinkunatam librarqa ichaqa kikinqa manam librakuyta atinchu. 32 Israelpa reynin Cristo kaspaqa kunanyá cruzmanta uraykamuchun. Chaynata ruraptinqa paymanmi iñisunchik —nispa. Jesuswan kuska chakatasqa kaqkunapas paytam kamirqaku. Jesuspa wañukusqanmanta (Mt 27:45-56. Lc 23:44-49. Jn 19:28-30)
33 Chawpi punchawña kachkapt inmi kay pacha tut ayar urqa las treskama 34 hi naptinmi chay horata Jesus qaparirqa: —Eloi, Eloi ¿lama sabactani? Chaynata nispanqa nichkarqa: “Diosnilláy, Dios nilláy ¿imanasqataq sapallaytaqa saqer ullawanki?” nispanmi. 35 Chaypi wakin kaqkuna chayt a uyar ispankum nirqaku: —Uyariychik Diosmanta willakuq Eliastam qayakuchkan —nispa. 36 Hukninñat aqmi kallpaykurqa esponjaman hinaspam vinag reman challpuy kuspan soqoswan Jesusman haywarqa, soqoykachispanmi nirqa: —Qawasunchikyá Elias hamunqachus uraykachinanpaq —nispa. 37 Hinaptinmi Jesus qaparispan wañukurqa. 38 Templopi *santuario rakinaq rakta telam altomanta urayman iskayman llikikururqa. 39 Soldadokunapa capitanninmi Je suspa chimpanpi sayachkarqa. Paymi imaynam Jesuspa wañusqanta qawaspan nirqa: —Cheqaptapunim kay runaqa Diospa Churin kasqa —nispa. 40 Chaypitaqmi kachkarqa wakin warmikunapas karullamanta qawaspanku. Paykuna wanmi kachkarqa: Magdala llaqtayoq Maria, sullka kaq Jacobopa hinaspa Joseypa maman
1855
MARCOS 15, 16
Maria hinaspa Salomey. 41 Chay warmikunam Galilea lawpi puriptin Jesusta qatirqaku ya napastin. Chaypitaqmi kachkarqa Jerusalenman Jesuswan riq achka warmikunapas. Jesusta pampasqankumanta (Mt 27:57-61. Lc 23:50-56. Jn 19:38-42)
42 Chaykunaqa sucedekurqa *samana punchawpaq preparakunanku viernespim. Manaraq inti seqaykuchkaptinmi 43 Arimatea llaqtayoq Josey kallpanchakuspan yaykurqa Pilatopa kasqanman Jesuspa cuerponta mañaq. Joseyqa karqa judioku napa *cortenpi reqsisqa runam. Paypas suyachkarqam Diospa munaychakunanta. 44 Pilatoñat aqmi ña Jesus wañur usqant a uyar ir uspan admirakurqa chaymi solda dokunapa capitanninta qayaspa tapurqa: —¿Cheqaptachum wañur unña? —nispa. 45 Jesus wañur usqant aña capit an willaykupt inmi Jesuspa cuerpont a Joseyman Pilato qoykachirqa. 46 Joseymi fino sabanasta rantiramuspan cruzmanta Jesuspa cuerponta uraykachispa chaywan wankukurqa. Qaqapi toqosqa sepulturaman churaykuspanmi hatun rumita tanqaramuspa punkunta taparurqa. 47 Maypim pampasqankutam qawarqaku Magdala llaqtayoq Maria hinaspa Joseypa maman Maria.
16
1 *Samana
Jesuspa kawsarimusqanmanta (Mt 28:1-10. Lc 24:1-12. Jn 20:1-10)
punchaw pasar uptinmi Magdala llaqtayoq Maria, Jacobo pa maman Mariawan hinaspa Salomeypiwan rantirqaku miski asnaq hampita, chaytaqa rantirqaku Jesuspa cuerponta untamunankupaqmi. 2 Domin go punchawtam inti qespiramuptillan chayar urqaku sepulturaman 3 kaynata ninakuspanku: —¿Pitaq sepulturapa punkunpi rumitaqa tanqapuwasun? —nispa. 4 Ichaqa chay sepultura tapaq hatun rumitam huklawpiña rikur urqaku. 5 Sepultu raman yaykuruspankum rikururqaku huk joventa yuraq qoysu pachayoqta *alleq lawpi tiyachkaqta, payta rikuruspankum mancharikurqaku. 6 Ichaqa paymi nirqa: —Ama mancharikuychikchu, qamkunaqa chakatarusqanku Nazaretmanta kaq Jesustam maskachkankichik, payqa kawsarir unñam, manam kaypiñachu. Qaway chik churasqanku sitiota. 7 Rispaykichikyá willamuychik Pedromanwan wakin discipulonkunaman, Jesusqa ñawpachkan Galilea lawmanmi, chaypim tupanki chik paypa nisusqaykichikman hina —nispa. 8 Hinapt inmi warmikuna kallparqaku sepult uramant a manchakuymant a katka tatastin. Manam pimanpas imatapas nirqakuchu manchakusqankurayku. Magdala llaqtayoq Mariaman Jesuspa rikurisqanmanta (Jn 20:11-18)
( 9 Dom ingo punc hawt am Jesus kawsar ir uspan Magdala llaqt ayoq Mar iaman punt at a rik ur iyk urqa, ñawpaqt araqm i Jesus paymant a qanc his demon iok unat a qarqorqa. 10 Maria pasaspanm i Jesuspa pur iqmasink unat a tar iyk urqa llak iman ta waqachkaqt a, chaym i payk unaman wil larqa Jesuspa kawsar ir usqanmant a. 11 Paykunam ichaqa Mar iapa willakusqant a uyar ichkaspankupas mana creerqakuchu.
MARCOS 16
12 Iskay
1856 Iskay discipulonkunaman Jesuspa rikurisqanmanta (Lc 24:13-35)
discipulonkuna chakraman richkaptinmi Jesus rikuriykurqa huk rik chayniyoq. 13 Paykunapas pasaspankum wakin discipulonkunaman willamurqaku Jesuswan tuparamusqankumanta, ichaqa manam paykunatapas creerqakuchu. Ripukunallanpaqña Jesuspa kamachikusqanmanta (Mt 28:16-20. Lc 24:36-49. Jn 20:19-23)
14 Chaymantam Jesus rikuriykurqa chunka hukniyoq discipulonkunaman mesapi mikunankupaq tiyachkaptinku. Paykunatam mana creesqankumanta hinaspa rumi sonqo kasqankumanta qaqcharqa. Paykunaqariki manam creerqakuchu Jesuspa kawsarimusqan rikuqkunapa willakusqanta. 15 Chaymi paykunata Jesus nirqa: —Tukuy hinastinman rispayá llapa runakunaman kay allin noticiata willakamuy chik. 16 Pipas iñispa bautizakuqmi salvasqa kanqa, mana iñiqñataqmi castigopaq sentenciasqa kanqa. 17 Ñoqapi iñiqkunam kaykunata ruranqa: Sutiypim demonio kunapa ñakarichisqankunata sanoyachinqaku, mana yachasqanku idiomakunatam rimanqaku, 18 culebrakunata hapiruptinkupas otaq imataña venenoyoqta tomaruptin kupas manam imananqachu, onqoqkunaman makinkuta churaptinkum sanoyanqaku.
Hanaq Pachaman Jesuspa ripukusqanmanta (Lc 24:50-53)
19 Señor Jesusmi chaykunat a discipulonkunaman rimar uspan hanaq pachaman hoqarikururqa hinaspam Diospa *alleqninpi tiyaykurqa. 20 Chaymi discipulonku na rispanku tukuy hinastinpi Jesusmanta willakurqaku. Kikin Señormi paykunata yanaparqa willakusqankuta *milagrokunawan valechispan.)
JESUCRISTOMANTA LUCASPA QELLQASQAN Lucasqa Jesusmantaqa willakun manam Israelpa mirayninkunata salvananpaq hamusqa llanmantachu aswanqa enteron kay pachapi runakunata salvananpaq hamusqanmantam. Kay libroqa pusaq parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Jesuspa vidanmanta Lucaspa tapukachakusqanmanta (1:1-4). Iskay kaq parteñataqmi willakun Bautizaq Juanpa nacesqanmanta, Jesuspa nacesqan manta hinaspa warma kasqanmanta (1:5-2:52). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Bautizaq Juanpa imakunam rurasqanmanta (3:1-20). Tawa kaq parteñataqmi willakun Jesuspa bautizasqa kasqanmantawan Diablopa pruebas qan kasqanmanta (3:21-4:13). Pichqa kaq parteñataqmi willakun Galilea lawpi Jesuspa rimasqanmanta hinaspa ruras qankunamanta (4:14-9:50). Soqta kaq parteñataqmi willakun Galilea lawmanta Jer usalen llaqtaman chulla kutillata ña risqanmanta (9:51-19:27). Qanchis kaq parteñataqmi willakun semanallaña kawsaspan ñakarisqanmantawan wa ñukusqanmanta (19:28-23:56). Pusaq kaq parteñataqmi willakun kawsarimuspan discipulonkunaman rikurisqanmanta wan hanaq pachaman kutikusqanmanta (24). Kay libropiqa sutillam Jesuspa kuyakuynin wakchakunapaq, ñakariqkunapaq hinaspa desprecias qa runakunapaq. Willakuntaqmi runakuna kusikuy tarisqankumantapas. Kusikurqakum Jesuspa nacesqanwan, wañukuspapas kawsarimusqanwan. Kay librollapim tarikun iskay sumaqllaña rikchanachiykuna: Huknin rikchanachiymi willakun runamasinta Samaria llaqtayoq runa yanapay kusqanmanta (10:25-37). Hukninñataqmi kachkan ripukuspapas taytanman kutikamuq churimanta (15:11-32). Kay libroqa willakuntaqmi imaynam Diosta mañakunamantapas, Chuya Espiritumanta pas, huchakuna pampachanamantapas hinaspa Jesusta yanapaq warmikunamantapas.
1
Libropa qallariyninmanta 1-3 Ancha
kuyasqay Teofilo, qallariyninmanta rikuq allin noticia willakuq kunam willakurqaku ñoqayku ukupi imakunam pasakusqanmanta. Chay imam pasakusqanmantaqa achkaqñam qatinasninpi qellqaypi rirqaku. Ñoqapas qallariyninmanta sumaqta yachaykuspaymi qellqamuyki 4 chaynapi uyarisqayki kunaqa cheqap kasqanta astawanraq yachaykunaykipaq. Zacariasman *Angel rikuriykusqanmanta 5 Judea
lawpi Herodes rey kachkaptinmi *sacerdote karqa Abiaspa castanman ta Zacarias. Warmin Elisabetñataqmi karqa sacerdote Aaronpa mirayninmanta kaq. 6 Warmi-qarim paykunaqa Diospa qayllanpi allin ruraq karqaku, Señorpa lliw kama 1857
LUCAS 1
1858
chikuyninkunatam leyninkunatawan kasukuqku. 7 Paykunaqa mana churi-wawayoqmi karqaku Elisabet mana wachakuq kasqanrayku. Yuyaqkamañam paykunaqa karqaku. 8 Huk punchawmi sacerdotekunapa rurananman hina Zacariasman tuparurqa Templopi serviy. 9 Sacerdotekuna sortearuptinmi Zacariasman tuparurqa Señorpa templonpi santuarioman yaykuspan incienso kañay. 10 Inciensota kañanankamañataq mi hawapi runakuna Diosta mañakuchkarqaku. 11 Paymanmi rikuriykurqa Señorpa angelnin incienso kañananku *altarpa *alleq lawninpi sayaykuspa. 12 Zacariasñataq mi mancharikuruspan mana imanakuytapas atirqachu. 13 Chaymi angelñataq nirqa: —Ama manchakuychu Zacarias. Mañakusqaykitam Dios uyariykun, warmiki Elisabet mi wachakunqa qari wawata, paytam Juanwan sutichanki. 14 Qamqa ancha-anchatam kusikunki. Paypa nacesqanwanqa achkaqtaqmi kusikunqaku. 15 Payqa Diospa qay llanpipas reqsisqam kanqa. Amam vinotaqa nitaq ima poqosqa aqatapas mallinqachu. Nacesqanmantapunim payqa Chuya Espiritupa huntasqan kanqa. 16 Israelpa miraynin kunatam achkallataña Señor Diosninkuman kutirichinqa. 17 Señorpa ñawpaqnintam rinqa Elias hina Diospa Espiritunwan chaynataq atiyninwan ruraspa chaynapi tayta-ma makunata churi-wawankunawan allinyachinanpaq hinaspa mana kasukuqkunatapas kasukuyman churananpaq. Runakunapa sonqontam alistanqa Señorta chaskinankupaq. 18 Hinapt inmi Zacar iasñat aq angelt a tapurqa: —¿Nisqaykikuna cheqap kasqantaqa imaynatataq yachasaq? Ñoqaykuqa llum pay yuyaqñam kaniku —nispa. 19 Chaymi angelñat aq nirqa: —Diospa qayllanpi servikuq Gabrielmi ñoqaqa kani, paymi kachamuwarqa allin noti ciata qanman willanaypaq. 20 Nisqaykunata mana creesqaykiraykum kunanmanta mana rimaq kanki churiki nacemunankama. Chay punchawpim kay nisqaykuna cumplikunqa. 21 Runakunañat aqmi extrañasqallaña hawa lawpi suyarqaku sant uar iomant a manaña lloqsirimuptin. 22 Unaymantaña lloqsiramuspan paykunata mana rimapa yaptinmi musyarurqaku santuariopi revelacion chaskiramusqanmanta. Manaña rimayta atispanmi señasllawanña paykunata entiendechirqa. 23 Templopi serv ikuynin tukur upt inmi wasinmanña kut ikurqa. 24 Chay punchawkuna pasaruptillanmi warmin Elisabet wiksayakuruspan manaña wasin manta lloqsirqachu pichqa killakama, paymi nirqa: 25 —Kunanmi Señor kuyakuyninpi kaynat a rurar uwan chaynapi runakuna ma naña despreciawananpaq —nispa. 26 Elisabet
Jesuspa nacenanmanta angelpa willakusqanmanta
soqta killa wiksayakusqan hawañam Dios kacharqa angel Gabrielta Galilea lawpi Nazaret llaqtaman 27 Chaynapi Maria sutiyoq doncella sipasta watukamunanpaq. Paymi Joseywan casarakunanpaq rimanakusqaña karqa. Joseyqa Rey Davidpa miray ninmanta kaqmi karqa. 28 Mariapa wasinman angel yaykuykuspanmi nirqa: —Rimaykullayki Diospa favorecesqan Maria, Señormi qanwan kachkan —nispa. 29 Angelpa rimaykusqant a uyar iykuspanmi mana imanakuyt apas atispan sonqo llanpi tapukurqa chay rimaykusqanmanta. 30 Angelñataqmi niykurqa: —Ama manchakuychu Maria, Diospa favorecesqanmi karunki. 31 Wiksayakus paykim wachakunki qari wawata, paytam sutichanki Jesuswan. 32 Ancha reqsisqa kaspanmi hanaq pachapi Diospa Churinwan sutichasqa kanqa. Señor Diospunim
1859
LUCAS 1
rey kananpaq churanqa ñawpaq abuelon Davidta hina. 33 Israel naciontam wiñay paq gobiernanqa, gobiernonqa manam tukunqachu —nispa. 34 Hinapt inmi Mar iañat aq tapurqa: —Manaraq qariwan kachkaspayqa ¿imaynataq wawayoqqa kayman? —nispa. 35 Chaymi angelñat aq nirqa: —Chuya Espiritu qanman hamuptinmi hanaq pachapi Diospa atiynin puyu hina pam paykusunki. Chayraykum Diospa sapaqchasqan naceq wawapas sutichasqa kanqa Diospa Churinwan. 36 Qolloq nisqanku aylluyki Elisabetpas yuyaqña kachkaspapas soqta killa ñam qari wawata wiksayakurun. 37 Diospaqqa manam imapas sasaqa kanchu —nispa. 38 Mar iañat aqmi nirqa: —Nisqaykipi hinayá ñoqawan rurasqa kachun. Señorpa sirvientallanmi ñoqaqa kani —nispa. Hinaptinmi angel pasakurqa. 39 Mar iañat aqmi
Elizabetta Maria watukamusqanmanta
chay punchawkunallapi chaylla rirqa Judea lawpa orqonpi kaq llaqtaman. 40 Zacariaspa wasinman yaykuykuspanmi Elizabetta rimaykurqa. 41 Rimaykusqant a uyar ir upt illanmi Elizabetpa wiksanpi wawa kuy ur ir urqa. Eliza betman Chuya Espiritu huntaykuptinmi 42 kusikuymanta qaparispa Mariata nirqa: —Wakin warmikunamanta astawan favorecesqam qamqa kanki. Diospa fa vorecesqantaqmi wachakunayki wawapas. 43 ¿Pitaq ñoqaqa karqani Señorniypa maman kachkaspayki watukamuwanaykipaqqa? 44 Rimaykuwasqaykita uyarirup tillaymi wiksaypi wawa kusikuymanta kuy urir urqa. 45 Creesqaykiraykum qamqa ancha kusisqa kanki. Señormi nisqankunata ruranqa —nispa. 46 Mar iañat aqmi nirqa:
Ukuymantam Señorta alabani. Salvaqniy Diosraykum anchallataña kusikuchkan, 48 kay humilde sirvientan nanachikuwasqanmanta. Kunanmantaqa runakunach ñoqamanta ninqa: “Mayna kusisqam payqa” nispa, 49 chaynataqa ninqaku atiyniyoq Dios admirakuypaq kaqkunata rurapuwasqanraykum. Chuyay-chuyaymi payqa. 50 Payqa wiñaypaqmi kuyapayan respetaqninkunataqa. 51 Atiyninwanmi admirakuypaq kaqkunata rurarqa. Orgulloso runakunatam yanqaman churarurqa. 52 Munaychakuqkunatam gobiernasqankumanta wischururqa. Humillakuqkunatañataqmi hatuncharqa. 53 Yarqaymanta kaqkunatam saksaykachirqa. Apukunatañataqmi mana imayoqta kutirichirqa. 54 Llakipayakuyninta mana qonqaruspanmi serviqnin Israel runakunata yanaparqa, 55 Chaynataqa rurarqa ñawpaq abuelonchik Abrahanman prometesqanman hinam hinaspa mirayninkunamanpas wiñaypaq prometesqanman hinam. 47 Sonqoypas
LUCAS 1
1860
56 Mar iam
Elizabetwan yaqa kimsa killa karispan wasinman kutikurqa.
57 Wachakunan
Bautizaq Juanpa nacesqanmanta
tiempo cumplikuruptinmi Elisabet wachakururqa qari wawanta. Señor Dios favorecesqanta yacharuspankum vecinonkunawan ayllunkuna kusikurqaku. 59 Pusaq punchawninpi wawata *señalachispankum taytan Zacariaspa sutinwan sutichayta munarqaku. 60 Hinaptinmi chay wawapa maman nirqa: —Juanmi sutinqa kanqa —nispa. 61 Chaymi payta nirqaku: —Aylluykikunapiqa manam pipas Juan sutiyoqqa kanchu —nispa. 62 Wawat a sut ichananpaq tayt ant a señaschaspa tapupt inkuñat aqmi 63 pizar rachata mañaykuspan qellqarqa “Juanmi sutinqa” niqta. Chaymi llapallanku admirakurqaku. 64 Chay ratollapim Zacariaspas rimariruspan Diosta alabarqa. 65 Chaykuna pasakusqanwanmi vecinonkuna llumpay manchar isqallaña karqaku. Judea law orqokunapi kaqkunapas lliwmi willanakur urqaku. 66 Chaykunata llapa llan uyariqkunapas sonqollankupim yuyaymanarqaku: —¿Imaraq kay wawaqa kanqa? —nispa. Chay wawataqa Señormá favorecerqa. 58 Elisabetta
67 Juanpa
Diosta Zacarias alabasqanmanta
taytan Zacariasman Chuya Espiritu huntaykuptinmi rimarirqa:
68 Israelpa
Diosnin Señorqa alabasqayá kachun. Payqa hamurqa runankunata salvaykunanpaqmi. 69 Atiyniyoq Salvaqninchiktam hatarirachin serviqnin Davidpa mirayninmanta. 70 Payqa hatarirachin payllapaqña sapaqchasqankunawan ñawpaqmantaraq willachisqanpi hinam, 71 payqa hatarirachin enemigonchikkunamanta salvawananchikpaqmi hinaspa llapallan cheqniqninchikkunamantawan salvawananchikpaqmi. 72 Chaynataqa rurachkan ñawpa abuelonchikkunata llakipayarikuspanmi hinaspa paykunapa contrato rurasqanta yuyarispanmi. 73 Ñawpa abuelonchik Abrahanmanmi juraspan Dios prometerqa 74 enemigonchikkunamanta libraykuwananchikpaq chaynapi mana manchakuspa payta servinanchikpaq, 75 Diosllapaqña kawsaspa, paypa qayllanpi allinta ruraspa sapa punchaw kawsananchikpaq. 76 Yaw wawa, qamñataqmi hanaq pachapi kaq Diosmanta willakuqwan sutichasqa kanki. Señorpa ñawpaqnintam rinki paypa hamunan ñanta allichanaykipaq. 77 Rinkiqa runankunaman salvasqa kanankumanta willakunaykipaqmi chaynapi huchankumanta pampachasqa kanankupaq. 78 Diosninchikmi kuyapayawaspanchik hinaspa llakipayawaspanchik hanaq pachamanta qoykuwanchik mosoq punchawpi kanchariyta
1861
LUCAS 1, 2
79 chaynapi
tutayaypi kaqkunatawan, sinchi tutayaypi *yachaqkunata kanchariykunanpaq, chaynapitaq ñoqanchiktapas hawkallata kawsachiwananchikpaq.
80 Juan
wiñaptinmi yuyayninpas huntarqa, chunniqpim *yacharqa Israel runa kunaman reqsichikunankama. Jesuspa nacesqanmanta (Mt 1:18-25)
2
1 Chay punchawkunapim Rey Cesar Augusto kamachikurqa llapallan llaqtakunapi runakuna yupasqa kanankupaq. 2 Kay punta kaq censoqa karqa Siria lawpi Cirenio prefecto kachkaptinmi. 3 Chayraykum sapakama rirqaku nacesqanku llaqtaman padro nachikunankupaq. 4 Chaymi Davidpa castanmanta kasqanrayku Josey rirqa Galilea lawpi Nazaret llaqtamanta Judea lawpi Belen llaqtakama. Davidqa Belen llaqtayoqmi karqa. 5 Joseyqa rirqa padronachikunankupaqmi warmin kananpaq rimapayasqaña Mariapiwan. Mariaqa wiksayoqñam kachkarqa. 6 Belenpi kachkaptinkum Mariapa wachakunan pun chaw chayaramuptin 7 wachakururqa piwi qari wawanta. Samakuna wasipi mana campo kaptinñataqmi pañalkunawan maytuykuspan animalman qarana artesapi siriykachirqa.
Michiqkunaman Angelkunapa willasqanmanta 8 Chay
Belen llaqtapa hichpan pur unpim karqa michiqkuna. Paykunam ove jankuta tuta cuidachkarqaku. 9 Paykunamanmi qonqaymanta Señorpa angelnin rikuriykurqa muyuriqninkuta kancharistin. Michiqkuna anchallataña manchari kuruptinmi 10 paykunata angel nirqa: —Ama manchakuychikchu, llapa runa kusikunaykichikpaqmi allin noticiata apamuchkaykichik. 11 Salvaqnikichikmi nacerapusunkichik Davidpa llaqtanpi. Payqariki Cristo Señormi. 12 Sutillam qellpusqa wawachata tariykunkichik ani malman qarana artesapi siriykachisqata. 13 Angel rimayt a tukur upt illanmi achkallaña angelkuna hanaq pachamant a ri kuriykamurqa hinaspam Diosta alabaspa takirqaku:
14 ¡Diosyá
hanaq pachapi alabasqa kachun! Kay pachapipas Diospa favorecesqan runakunapaqyá hawkayay kachun.
15 Angelkuna
hanaq pachaman kutikuptinkum michiqkuna ninakurqa: —Belen llaqtaman rispanchikyá yachamusunchik Señorpa imam willachiwasqanchikmanta. 16 Chaylla pasaspankum tariykurqaku Mariatawan Joseyta chaynataq uywaman qarana artesapi siriykachisqa wawatapas. 17 Qawaykuspankum willakurqaku wawaman ta angelpa tukuy nisqanta. 18 Chaymi llapa uyariqkuna admirakurqaku michiqkunapa willakusqankuwan. 19 Mariañataqmi chaykunata sonqollanpi hatallispa yuyaymanarqa. 20 Michiqkunam uyarisqankuman hina tukuy ima pasakusqanta yachaykuspanku hinas pa qawaykuspanku kutikurqaku Diosta alabastin hinaspa hatunchastin.
LUCAS 2
1862 Wawa Jesusta Diosman presentasqankumanta
21 Pusaq
punchawninmanmi wawata *señalaspanku Jesuswan suticharqaku. Chay sutitaqa angelmi Mariaman willarqa manaraqpas wiksayakuchkaptin. 22 Moisespa kamachisqanman hina wachakuqkunapa limpiakunan punchawkuna cumplikuruptinmi wawata Jerusalen llaqtaman aparqaku Señorman presentanankupaq. 23 Señorpa leyninpim nichkan: “Punta naceq llapallan qari wawaqa Señorpaq sapaqchas qam kanqa” nispa. 24 Rispankum animalta wañuchispanku Señorta adorarqaku. Paypa leyninpim iskay qoqñukuna otaq iskay mallqo palomakuna wañuchinankumanta nichkan. 25 Jerusalen llaqtapim *yacharqa Simeon sutiyoq runa, payqa Diosta adoraq kaspan mi allin ruraq karqa. Payqa Israel nacion librasqa kanantam suyachkarqa. Payqa Chuya Espiritupa huntasqan runam karqa. 26 Paymanmi Chuya Espiritu revelarqa Señorpa ka chamusqan Cristota rikuykuspaña wañukunanpaq. 27 Chuya Espiritupa kallpanchasqanmi temploman rirqa. Chaymanmi Jesuspa tayta-maman wawata aparqaku leyman hina pay paq ruranankupaq. 28 Hinaptinmi wawata Simeon marqarikuykuspan Diosta alabarqa:
29 Señorlláy,
kunanqa hawkallayá wañukusaqña. Serviqnikiman prometewasqaykim cumplikurunña. 30 Salvaqniyku kachamusqaykitam rikuykuniña. 31 Paytam llapa runakunapa qayllanpi churaykunki. 32 Payqa kancharinqam mana Israel castamanta kaqkunatapas. Payraykutaqmi hatunchasqa kanqa Israel runaykikunapas. 33 Wawa
Jesusmanta Simeonpa tukuy nisqankunata uyariykuspam tayta-ma man admirasqallaña karqaku. 34 Diospa bendicionninta Simeon mañakuspanmi Jesuspa maman Mariata nirqa: —Kay wawam Israel runakunapaq kanqa wakin urmananpaq wakinñataq sayarinanpaq. Diospa munasqanta qawachiptinmi paypa contranpi rimanqaku. 35 Chaynapim achkaq runapa piensasqan yachasqa kanqa. Tukuy kaykunam espa dapa tuksisqan hina sonqoykita nanachinqa. 36 Chaypitaqmi kachkarqa Aserpa mirayninmanta kaq Fanuelpa churin ancha yuyaq ña Anapas, payqa karqa Diosmanta willakuqmi. Sipas kayninpi casarakuspanmi qanchis watalla qosanwan karqa. 37 Pusaq chunka tawayoq wataña viuda kaspanmi templomanta mana lloqsiqchu, tuta punchaw Señorta servispanmi ayunaq hinaspa mañakuq. 38 Ana pas chay horallapi rikuriykamuspanmi Diosta alabaspan wawa Jesusmanta willakuyta qallaykurqa Jerusalenpi libre kanankupaq llapallan suyaqkunaman. 39 Señorpa
Joseywan Maria Nazaret llaqtaman kutikusqankumanta
leyninpi kamachisqankunata cumplir uspankum kutikurqaku Galilea lawpi Nazaret llaqtankuman. 40 Chaypi wawa wiñaptinmi kallpanpas chaynataq yachayninpas huntarqa. Diosmi paytaqa anchallataña favorecerqa. 41 Jerusalenpi
Warma Jesus templopi tarikusqanmanta
Pascua Fiestamanmi watan-watan tayta-maman riqku. 42 Chunka iskayniyoq watanpiña Jesus kaptinmi costumbrenkuman hina fiestaman Jerusalen ta rirqaku. 43 Fiesta tukuyta kutichkaptinkuñam tayta-mamanpa mana yachasqanta
1863
LUCAS 2, 3
warma Jesusqa qeparurqa Jerusalenpi. 44 Kutiqmasinkunawan risqanta creespankum huk punchaw puriytaña rispanku tapukurqaku ayllunkunatawan reqsisqankunata. 45 Mana tarispankuñataqmi Jerusalen llaqtaman kutirirqaku chaypi maskanankupaq. 46 Kimsa punchawmant añam templopi tar ir urqaku, Diospa leynin yacha chiqkunata uyarispan hinaspa tapuspan paykunawan tiyachkaqta. 47 Llapa uyariqninkunam admirakurqaku yachasqanwan hinaspa contestasqanwan. 48 Tay ta-maman qawaykuspanmi admirakurqaku. Chaymi maman nirqa: —Wawalláy ¿imanasqamá kaytaqa rurawankiku? Taytaykiwan ñoqam llakisqa llaña maskamuchkaykiku —nispa. 49 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Imanasqataq maskawarqankichik? ¿Manachu yacharqankichik Taytaypa asuntonkunapi kanayta? —nispa. 50 Chayna nisqant aqa manamá entienderqakuchu. 51 Nazaretman paykunawan kutispanmi chaypi *yacharqa paykunata kasukuspan. Mamanñataqmi tukuy chaykunataqa sonqollanpi yuyaymanarqa. 52 Jesusñataqmi yuyay ninpipas hinaspa sayayninpipas wiñarqa Diostapas chaynataq runakunatapas agradastin.
3
Tiberio Cesar chunka pichqayoq wataña gobiernachkaptinmi prefec tokuna hina karqa Judea lawpi Poncio Pilato, Galilea lawpi Herodes, Iturea hinaspa Traconite lawpi Herodespa wawqen Felipe, Abilinia lawpiñataq Lisanias. 2 Anaspiwan Caifasñataqmi karqa *sacerdotekunapa jefenkuna, chay punchawkuna pim Zacariaspa churin Juanta purunpi kachkaptin Dios kamachirqa willakunanpaq. 3 Juanmi Jordan May upa muy uriqninkunaman rispan runakunaman willarqa: —Huchaykichikmanta wanakuspayá bautizachikuychik chaynapi Dios pampa chasunaykichikpaq —nispa. 4 Kaykunaqa sucedekurqa Diosmant a willakuq Isaiaspa qellqasqanpi hinam. Paymi qellqarqa:
1 Rey
Bautizaq Juanpa purunpi willakusqanmanta (Mt 3:1-12. Mr 1:1-8. Jn 1:19-28)
Huk runam purunpi qaparispa rimachkan: “Señorpa hamunan ñanta allichaychik. Paypa purinanta derechaychik. 5 Llapa wayqokunam huntachisqa kanqa. Orqokunawan moqokunam pampayachisqa kanqa. Qewi-qewi ñankunam derechasqa kanqa. Ranra ñankunapas limpiasqataqmi kanqa. 6 Lliwmi rikunqa Diosmanta hamuq salvaqninchikta.” 7 Baut izachikunankupaq
riq runakunatam Juan nirqa: —Culebrapa miraynin kaqlla runakuna ¿pitaq willasurqankichik hamuq castigomanta ayqenaykichikpaq? 8 Huchaykichikmanta wanakuspaykichikyá qawa chikuychik vidaykichik tikrasqa kasqanta. Amayá niychikchu: “Ñoqaykuqa kaniku Abrahampa mirayninmi” nispaqa. ¡Dios munaspanqa kay rumikunamantapas Abra hampa miraynintaqa hatarichinmanmi! 9 Hachaqa listoñam kachkan sachakunata sapinmanta kuchunapaq. Mana allin ruruq sachataqa kuchuspam ninaman wischuna.
LUCAS 3 10 —Chaynaqa
1864
¿imatataq rurasaqku? —nispa runakuna tapuptinmi 11 Juanñataq
nirqa: —Camisaykichik iskay kaptinqa huknintayá qoykuychik mana camisayoqman. Mikuynikichik kaptinpas chaynatayá ruraychik —nispa. 12 Baut izachikuy munaq *impuesto cobraqkunapas tapukurqakum: —Yachachikuq, ñoqaykuqa ¿imatataq rurasaqku? —nispa. 13 Juanmi nirqa: —Leypa kamachisqallantayá cobraychik —nispa. 14 Soldadokunapas tapupt inmi nirqa: —Amayá pitapas manchachispaqa nitaq yanqamanta tumpaspaqa imantapas qechuychikchu. Pagasusqaykichikwanyá contentakuychik —nispa. 15 Runakunam piensarqaku Baut izaq Juanqa Cristo kasqant a chaymi nirqaku: —¿Paychuch Cristo kanman? —nispa. 16 Chaymi llapallankuman Juan nirqa: —Ñoqaqa yakullawanmi bautizaykichik, qepay hamuqmi ichaqa Chuya Espirituwan bautizasunkichik ninawan hina. Payqa ancha atiyniyoqmi chaymi *usutanpa watullan tapas mana paskaq hinachu kani. 17 Paymi trigo wayrachiq hina runakunata juzganqa, wayrachinan palaqa makinpiñam kachkan pajamanta trigota chuyananpaq, trigonta taqeman apaykuspanmi pajantañataq kañanqa mana amachay atina ninapi —nispa. 18 Juanqa chayna palabrakunawan kallpanchaspanmá runakunaman allin noticiata willarqa. 19 Rey Herodestapas qaqcharqam wawqen Felipepa warmin Herodiaswan casarakusqanmanta hinaspa tukuy mana allin rurasqankunamanta. 20 Herodesqa aswanraqmi mana allint a rurarqa Juant a carcelarachispa. Jesusta Juan bautizasqanmanta (Mt 3:13-17. Mr 1:9-11)
21 Juan runakunata bautizachkaptinmi Jesuspas paywan bautizachikurqa. Chay rato pi Jesus mañakuchkaptinmi hanaq pacha kicharikuykuptin 22 Chuya Espiritu sutillata paloma hina Jesuspa hawanman tiyaykurqa. Hinaptinmi hanaq pachamanta nimurqa: —Qanmi kanki kuyasqay Churiy, qamraykum kusisqa kachkani —nispa.
Jesuspa abuelonkunamanta (Mt 1:1-17)
23 Runakunaman yachachiyta Jesus qallaykuspanmi yaqa kimsa chunka watanpiña karqa. Joseypa churin kasqantam creerqaku. Joseyqa Eliypa churinmi karqa. 24 Eliyñataq Matatpa, Matatñataq Leviypa, Leviyñataq Melquipa, Melquiñataq Janapa, Janaña taq Joseypa, 25 Joseyñataq Matatiaspa, Matatiasñataq Amospa, Amosñataq Nahumpa, Nahumñataq Eslipa, Esliñataq Naqaipa. 26 Nagaiñataq Maatpa, Maatñataq Matatiaspa, Matatiasñataq Semeipa, Semeiñataq Joseypa, Joseyñataq Judapa, 27 Judañataq Joanapa, Joanañataq Resapa, Resañataq Zorobabelpa, Zorobabelñataq Salatielpa, Salatielñataq Neripa, 28 Neriñataq Melquipa, Melquiñataq Adipa, Adiñataq Cosampa, Cosamñataq Elma dampa, Elmadamñataq Erpa, 29 Erñataq Josueypa, Josueyñataq Eliezerpa, Eliezerñataq Jorimpa, Jorimñataq Matatpa, 30 Matatñataq Leviypa, Leviyñataq Simeonpa, Simeonñataq Judapa, Judañataq Joseypa, Joseyñataq Jonanpa, Jonanñataq Eliaquimpa, 31 Eliaquim ñataq Meleapa, Meleañataq Mainanpa, Mainanñataq Matatapa, Matatañataq Natanpa, 32 Natanñataq Davidpa, Davidñataq Isaipa, Isaiñataq Obedpa, Obedñataq Boozpa, Boozña
1865
LUCAS 3, 4
taq Salapa, Salañataq Naasonpa, 33 Naasonñataq Aminadabpa, Aminadabñataq Arampa, Aramñataq Esrompa, Esromñataq Farespa, Faresñataq Judapa. 34 Judañataq Jacobpa, Jacobñataq Isaacpa, Isaacñataq Abrahampa, Abrahamñataq Tareypa, Tareyñataq Nacorpa, 35 Nacorñataq Serugpa, Serugñataq Ragaupa, Ragauñataq Pelegpa, Pelegñataq Heberpa, Heberñataq Salapa, 36 Salañataq Cainanpa, Cainanñataq Arfaxadpa, Arfaxadñataq Sempa, Semñataq Noeypa, Noeyñataq Lamecpa, 37 Lamecñataq Matusalenpa, Matusalenñataq Enocpa, Enocñataq Jaredpa, Jaredñataq Mahalaleelpa, Mahalaleelñataq Cainanpa, 38 Cai nanñataq Enospa, Enosñataq Setpa, Setñataq Adanpa, Adanñataq Diospa unanchasqan. Jesusta Diablo tentasqanmanta
4
(Mt 4:1-11. Mr 1:12-13)
1 Chuya Espiritupa huntasqan Jordan May umanta Jesus kutichkaptin mi payta Chuya Espiritu pusar urqa pur unman. 2 Chaypim tawa chunka punchawpuni diablopa tentasqan karqa, chay punchawkunapi mana imatapas mallisqanraykum yarqarachikurqa. 3 Chaymi diablo nirqa: —Diospa Churin kaspaykiqa kay rumitayá kamachiy tantayarunanpaq —nispa. 4 Hinapt inmi Jesus nirqa: —Bibliam nin: “Runaqa kawsanqa manam mikuyllawanchu” nispa. 5 Chaymi alto orqoman diablo pusar uspan ratochalla qawar iykachirqa kay pa chapi llapallan nacionkunata. 6 Hinaspam nirqa: —Ñoqam qosqayki atiyta kay nacionkunata gobiernanaykipaq chaynataq sumaqllaña kaynintapas. Ñoqam chaskirqani kay atiytaqa, munasqaymantaqmi pimanpas ñoqaqa qoyman. 7 Tukuy kaykunaqa qampam kanqa ñawpaqniypi qonqorakuptikiqa —nispa. 8 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Bibliam nin: “Señor Diosllaykitam adoranki, payllatataqmi servinkipas” nispa. 9 Jerusalenman diablo pusaruspanñataqmi templopa hawanpi sayaykachispan nirqa: —Diospa Churin kaspaykiqa kaymanta pawaykuy. 10 Bibliam nin:
“Qamraykum Dios kamachinqa angelninkunata waqaychaykusunaykipaq. 11 Paykunam hapisunki rumiman chakikita mana takakunaykipaq” nispa. 12 Jesusñat aqmi
nirqa: —Bibliam nin: “Amam pruebaman churankichu Señor Diosnikitaqa” nispa. 13 Chaykunawan tent ar uspanmi diablo asur ikurqa huk punchawkama. Galilea lawpi Jesus willakusqanmanta (Mt 4:12-17. Mr 1:14-15)
14 Chuya
Espiritupa kallpanchasqan Galilea lawman Jesus kutiruptinmi lliw llaqtakunapi paymanta rimarqaku. 15 *Huñunakunanku wasipi yachachiptinmi llapallanku alabaqku.
LUCAS 4
1866 Nazaret llaqtapi Jesus yachachisqanmanta (Mt 13:53-58. Mr 6:1-6)
16 *Yachasqan Nazaret llaqtaman Jesus kutiruspanmi *samana punchawpi costumbren
man hina *huñunakunanku wasiman yaykuykurqa. Bibliata leenanpaq sayariykuptinmi 17 Diosmanta willakuq Isaiaspa libronta qoykurqaku chaymi kichaykuspa leerqa:
18 Señor
Diospa Espiritunmi ñoqapi kachkan. Paymi aceitewan talliwaspan sapaqchawarqa. Wakchakunaman allin noticiata willanaypaqmi sapaqchawarqa. Presochasqa kaqkunaman willaspay libranaypaqmi kachamuwarqa. Ñawsakunata qawarichinaypaqmi kachamuwarqa. Ñakarichisqakunata libranaypaqmi kachamuwarqa 19 chaynapi Señor Diospa agradonpaq watamanta willakunaypaq. 20 Librot a
wichqaykuspan dirigeqman haywaykuspanñataqmi tiyaykurqa. Hu ñunakuqkuna qawarayaptinmi 21 paykunata nirqa: —Uyarisqaykichikpi hinapas kunanmi kay palabrakuna cumplikurun —nispa. 22 Sumaqllaña nisqankunat a uyar ispankum llapallanku admirasqallaña Jesus manta allinta rimaspanku ninakurqaku: —¿Payqa manachum Joseypa churin? —nispanku. 23 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Nisqankupi hinapas ichapas niwankichikman: “Yaw hampiq, kikikiraq ham pikaramuy, Capernaum llaqtapi rurasqaykita hinayá kay llaqtapipas ruray” nispa. 24 —Cheqaptapunim nikichik, llaqtanpiqa manam allin chaskisqachu Diosmanta willakuq runaqa. 25 Diosmanta willakuq Eliaspa punchawninkunapim mana pa raptin muchuy karqa kimsa wata parten. Chay watakunapi achkallaña viudakuna Israel nacionpi kachkaptinpas, 26 manamá paykunamanchu Eliasqa kachasqa karqa, payqa kachasqa karqa Sidon law Sarepta llaqtapi *yachaq viudallamanmi. 27 Eliseopa tiemponpi achkallaña *leprawan onqoqkuna Israel nacionpi kachkaptinpas, manam paykunachu sanoyachisqaqa karqaku aswanqa Siria nacionmanta kaq Naamanllam. 28 Chayta uyariruspankum *huñunakunanku wasipi lliw runakuna anchallataña rabiarurqaku. 29 Hatariruspankum Jesusta aysarurqaku llaqtapa hawa lawninpi qaqa pa tankama chaymanta tanqaykunankupaq. 30 Payñataqmi chawpinkumanta pasakurqa. Demonioyoq runata Jesus sanoyachisqanmanta (Mr 1:21-28)
31 Galilea lawpi Capernaum llaqt aman chayar uspanmi *huñunakunanku wasipi yachachirqa *samana punchawpi. 32 Atiywan rimasqanta uyarispankum runaku na admirakurqaku. 33 Huñunakunanku wasipim kachkarqa demonioyoq runa, paymi qaparispan nirqa: 34 —Yaw Nazaret llaqt ayoq Jesus ¿imat at aq munank i ñoqaykuwan? ¿Ñakar i chiwanaykikupaqchu hamurqanki? Ñoqaqa yachanim pim kasqaykita, qamqa Diosmanta hamuspa mana huchayoqmi kanki. 35 Jesusñat aqmi demoniot a qaqchaspan nirqa: —Upallay hinaspa lloqsiy kay runamanta —nispa.
1867
LUCAS 4, 5
Chaymi demonioñataq runakunapa chawpinman chay runata wikutiruspan mana imanaspalla lloqsir urqa. 36 Runakunañataqmi admirakuspanku ninakurqa: —¿Imataq kayqa? ¡Munayninwan hinaspa atiyninwan kamachiptinmi demonio kunapas lloqsin! —nispa. 37 Hinaptinmi Capernaumpa muyuriqnin llaqtakunapi paymanta anchallataña rimaqku. Pedropa suegranta Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 8:14-15. Mr 1:29-31)
38 Jesusmi
*huñunakunanku wasimanta lloqsispan Simonpa wasinman rirqa. Chayman yaykuykuptinmi Simonpa suegran sinchi calenturawan kachkasqa chaymi Jesusta ruegakurqaku. 39 Jesus asuykuspanmi calenturata qaqcharurqa hi naptinmi calentura chinkarurqa. Chaypunilla hatariruspanmi paykunata servirqa. Achka onqoqkunata Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 8:16-17. Mr 1:32-34)
40 Inti
seqaykuytaña tukuy rikchaq onqoyniyoqkunata Jesusman pusaramup tinkum makinta sapakamaman churaykuspan sanoyarachirqa. 41 Achkaqmantam demoniokunapas qaparillawanña lloqsirqa: —Qamqa kanki Diospa Churinmi —nispanku. Jesusmi ichaqa demoniokunata qaqchaspa mana dejarqachu paymanta rima nankuta, paykunaqa yacharqam payqa Cristo kasqanta. Galilea lawpi willakustin Jesus purisqanmanta (Mr 1:35-39)
42 Achikyaramuptinmi chunniqman Jesus pasakurqa hinaptinmi runakuna maskaspan
ku tarirurqaku. Hinallapi kananpaq harkayta munaptinkum 43 paykunata Jesus nirqa: —Diospa munaychakusqanmanta allin noticiataqa wakin llaqtakunapipas wi llakunaymi, chaypaqmi ñoqataqa kachamuwarqa —nispa. 44 Chaymi Jesusqa judiokunapa huñunakunan wasikunapi willakust in pur irqa.
5
Jesus kamachiptin achkallataña challwarusqankumanta (Mt 4:18-22. Mr 1:16-20)
1 Genesaret
otaq Galilea Qochapa patanpi Jesus kachkaptinmi paytapas kichki chanankukama runakuna huñunakaramurqa Diospa palabranta uyarinankupaq. 2 Jesusmi iskay botekunata qochapa patanpi rikururqa. Challwirukunam botenku manta lloqsispa mallankuta mayllachkarqaku. 3 Jesusmi Simon Pedropa botenman yaykuykuspan payta ruegakurqa uku lawman tanqariykunanpaq chaymi botepi tiyay kuspan runakunata yachachirqa. 4 Rimayta tukuruspanñataqmi Simonta nirqa: —Uku lawman boteta yaykuchispa mallaykichikkunawan challwamuychik —nispa. 5 Chaymi Simonñat aq nirqa: —Señor, tukuy tutam challwarqaniku, manam chullallatapas hapirqanikuchu ichaqa nisqaykiman hinayá mallata wischumusaq —nispa. 6 Chaynata ruraspam achkallataña hapirurqaku mallankupas tipirinankama. 7 Chaymi paykunata yanapananpaq huknin botepi challwaqmasinkunataña qayakurqaku hinaptin mi paykuna asuykuptinña iskaynin boteman huntachirqaku yaqaña chinkaykunankama. 8 Chayta Simon Pedro qawaykuspanmi Jesuspa ñawpaqninpi qonqorakuykuspa nirqa:
LUCAS 5
1868
—Señor, asurikuy, ñoqaqa huchasapa runam kallani —nispa. 9 Payqa chaypi llapallan kaqkunapiwanmi admirasqallaña kachkarqaku challwata hapirusqankuwan. 10 Admirakurqataqmi Zebedeopa churin Juanwan Jacobopas. Pay kunapas karqa Simonpa challwaqmasinkunam. Chaymi Simonta Jesus nirqa: —Ama manchakuychu, kunanmantaqa runakunatañam challwamunki —nispa. 11 Qochapa pat anman botekunat a chayarachispankum chaypi tukuy imankut a saqer uspa Jesuswan pasakurqaku.
12 Huk
Leprawan onqoqta Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 8:1-4. Mr 1:40-45)
llaqtapi Jesus kachkaptinmi *leprawan onqoq runa payta rikuruspan ñawpaqninpi qonqoranpa kumukuykurqa: —Señorlláy, munaspaykiqa allinyaykachillawayá —nispan. 13 Hinapt inmi Jesus llachpaykuspan nirqa: —Arí, munanim, allinyayña —nispa. Hinaptinmi chaypunilla chay lepra onqoynin chinkarurqa. 14 Chaymi Jesus nirqa: —Amam pimanpas willakunkichu, aswanqa riyá *sacerdoteman chaynapi paywan qawachikamunaykipaq. Sanoña kasqaykita yachanankupaqmi ofrendata qonki Moisespa kamachisqanman hina. 15 Jesusmant a aswan-aswan rimapt inkum payta uyar inankupaq hinaspa allin yachisqa kanankupaq achkallaña runakuna huñunakamurqaku. 16 Jesusñataqmi chunniqkunaman asurikuspan chaypi Diosta mañakuq.
17 Huk
Suchu runata Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 9:1-8. Mr 2:1-12)
kutipi Jesus yachachichkaptinmi chaypi tiyachkarqaku *fariseokunawan Dios pa leynin yachachiqkuna, paykunaqa hamururqaku Galilea lawpi hinaspa Judea lawpi llapallan llaqtachakunamantawan Jerusalenmantam, chaypim Señorpa atiynin Jesus wan karqa onqoqkunata sanoyachinanpaq. 18 Suchu runata chakanapi wantumuqkunam Jesuspa kasqan wasiman chayarachimuspanku paypa ñawpaqninman apaykuyta munarqaku. 19 Ichaqa runakuna ñitinakuptinmi mana apaykuyta atispanku wasipa hawanmanña seqarurqaku. Chayta toqoruspam chakanapi uraykachirqaku Jesuspa ñawpaqninman. 20 Chaymi Jesus paykunapa iñiyninta qawaykuspa chay suchuta nirqa: —Yaw tayta, huchaykikunamantam pampachayki —nispa. 21 Diospa leynin yachachiqkunam *far iseokunapiwan piensachkarqaku: “¿Pitaq payqa, kaykunata rimaspan Diosta piñachinanpaqqa? Diosllam huchayoqkunata pampachaqqa” nispa. 22 Chayna piensasqankut a Jesus yachaspanmi nirqa: —¿Imanasqataq piensankichik chaynakunata? 23 ¿Mayqan nisqaytaq facil kanman: Suchuta “huchaykikunamantam pampachayki” nisqaychu icha: “Hataris payki puriyña” nisqaychu? 24 Kunanmi yachankichik Diosmanta Hamuq Runaqa huchakunata pampachanaypaq kay pachapi atiyniyoq kasqayta. Chaynata niruspanmi suchuta nirqa: —Qamtam niki, hatariy, puñunaykita hoqarispayki wasikiman ripukuy —nispa.
1869
LUCAS 5, 6
25 Suchu
llapankupa qayllanpi chaylla hatarir uspanmi puñunanta hoqarispan Diosta alabastin ripukurqa wasinman. 26 Chaypi kaqkunapas admirasqallañam Diosta alabarqaku hinaspam ancha mancharisqallaña nirqaku: —Mana haykapipas rikusqanchikkunatam kunanqa rikuykunchik —nispanku.
27 Chaymant a
Discipulonpaq Leviyta Jesus qayasqanmanta (Mt 9:9-13. Mr 2:13-17)
Jesus pasakuspanmi Leviy sutiyoq *impuesto cobraqta tariykurqa cobrananpi tiyachkaqta, paytam nirqa: —Qatiway —nispa. 28 Chaymi Leviy tukuy imant apas saqer uspan paywan rirqa. 29 Paymi Jesuspaq hatun conv idot a wasinpi rurarqa. Mesapim mikurqa ku achkallaña *impuesto cobraqkuna, paykunawantaqmi mikuchkarqa wakin runakunapas. 30 Diospa leynin yachachiqkunam *fariseokunapiwan Jesuspa disci pulonkunapa contranpi rimaspanku nirqaku: —¿Imanasqataq qamkunaqa mikuchkankichik hinaspa upyachkankichik impuesto cobraqkunapiwan huchasapakunawanqa? —nispa. 31 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Sano runakunaqa manam necesitankuchu medico hampinanta ichaqa onqoq kunallam. 32 Ñoqaqa hamurqani manam justo runakuna qayaqchu aswanqa wanakunankupaq huchasapakuna qayaqmi —nispa.
33 Jesust am
Ayunaymanta Jesusta tapusqankumanta (Mt 9:14-17. Mr 2:18-22)
nirqaku: —Bautizaq Juanpa chaynataq *fariseokunapa discipulonkunaqa anchallataña ayunaspam Diosta mañakunku. ¿Imanasqataq discipuloykikunaqa mikuyllapi hi naspa upyayllapi kakuchkanku? —nispa. 34 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —¿Yaqachum casamientoman riq runakunata ayunachiwaqchik paykunawan raq novio kachkaptinqa? 35 Hamuq punchawkunapim ichaqa novio chinkaruptin ayunanqaku —nispa. 36 Paykunamanqa nirqat aqmi kay rikchanachiyt apas: —Manam pipas mosoq pachata llikispanqa mawka pachataqa remiendanmanchu. Chaynata ruraspanqa yanqapaqmi llikinman mosoq pachataqa, mawka pachaman serasqanpas manam tupanmanchu. 37 Manataqmi pipas churanmanchu manaraq po qosqa vinotaqa mawka odrekunapiqa, chay vino poqoruspanqa mawka odrekunatam toqyarachinman hinaptinmi vinopas usunman, odrekunapas mana valeqñam kanman. 38 Manaraq poqosqa vinotaqa mosoq odrekunapim churana. 39 Pipas poqosqa vinota mallichkaspan, mosoq vinota malliykuqqa “Poqosqa vinom aswan allinqa” ninqam.
6
1 Jesusmi
Samana punchawpi espigakunata rachusqankumanta (Mt 12:1-8. Mr 2:23-28)
*samana punchawpi tarpusqa chakrapa ukunta richkarqa hi naptinmi discipulonkunañataq espigakunata rachuspanku makinkupi qaqoykuspa mikurqaku. 2 *Fariseokunañataqmi nirqaku:
LUCAS 6
1870
—¿Imanasqataq qamkunaqa *samana punchawpi leypa harkakusqantaqa ru rachkankichik? —nispa. 3 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Manachum leerqankichik puriqmasinkunapiwan yarqaymanta kaspa Da vidpa imam rurasqanta? 4 Davidmi Diospa wasinman yaykuykuspan Diospa tantankunata horqoykamuspan mikur urqa, qoykurqataqmi puriqmasinkunaman pas, chaykunaqa karqa *sacerdotekunallapa mikunanmi. 5 Diosmanta Hamuq Runaqa munaychakunim *samana punchawpipas.
6 Huk
Makin mana kuyuchiq runata Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 12:9-14. Mr 3:1-6)
kut ip ip as *sam an a punc hawp im *huñ un ak un ank u was im an yay kusp a Jesus yac hac hichk arq a, chayp im kachk arq a *alleq makin mana kuy uc hiq runa. 7 Diosp a leyn in yac hac hiqk un am *far is eok un ap iw an wat eq achk arq ak u *sam an a punc hawp i pit ap as Jesus san oy ar ac hipt inq a chaym ans uml lal la acus an ank up aq. 8 Chayn a piens asq ank ut a Jesus yac has panm i chak isq a mak iyoq run at a nirqa: —Hatarispayki llapanpa chawpinpi sayay —nispa. Llapanpa chawpinpi sayaykuptinmi 9 chaypi kaqkunata Jesus nirqa: —Tapusqaykichikyá: ¿Imatataq ley permitiwanchik *samana punchawpi rura nanchikpaq? ¿Runapa allinninpaq ruraytachu icha mana allinninpaq ruraytachu? ¿Runa kawsachiytachu icha wañurachiytachu? —nispa. 10 Chaymi muy ur iqninpi runakunat a qawar ispan onqoqt a kamachirqa: —Makikita haywariy —nispa. Haywariykuptillanmi makin sanoyar urqa. 11 Qawaqninkunañataqmi rabiaspan ku Jesuspa contranpi imatapas rurar unankupaq rimanakurqaku. Jesuspa chunka iskayniyoq apostolninkunamanta (Mt 10:1-4. Mr 3:13-19)
12 Chay punchawkunapim Tayt ant a mañakunanpaq Jesus rirqa orqoman, chaypim tukuylla tuta mañakurqa. 13 Achikyaramuptinñataqmi qatiqninkunata huñuykuspa paykunamanta chunka iskayniyoqta akllarqa. Paykunatam suti charqa *apostolwan. 14 Paykunam karqa: Pedrowan sutichasqa Simon, Pedropa wawqen Andres, Jacobo, Juan, Felipe, Bartolome, 15 Mateo, Tomas, Alfeopa churin Jacobo, *cananista partidomanta kaq Simon, 16 Jacobopa wawqen Judas hinaspa Judas Iscariote. Kay Judasmi Jesusta traicionarqa.
Achkallaña runakunata Jesus yachachisqanmanta (Mt 4:23-25)
17 Discipulonkunawan
Jesus orqomanta kutimuspanmi pampapi sayaykurqa. Chaypim achka qatiqninkuna achkallaña runakunapiwan huñunakururqaku Judea lawmanta, Jerusalen llaqtamanta hinaspa Tiro llaqtamantawan Sidon llaqtamanta, chay iskay llaqtakunaqa kachkan lamar qochapa patanpim. Hamurqakuqa Jesuspa yachachisqanta uyarinankupaqmi hinaspa onqoyninkumanta allinyanankupaq mi. 18 Demoniokunapa ñakarichisqan runakunapas sanoyarqakum. 19 Atiyninwan onqoqkunata sanoyachiptinmi llapa runakunañataq llachpaykuypi karqaku.
1871
LUCAS 6
¿Kusisqa kaqkunamantawan ñakasqa kaqkunamanta (Mt 5:1-12)
20 Discipulonkunat a
qawarispanmi Jesus nirqa: —Mayna kusisqam wakchakunaqa kankichik, qamkunapamiki Diospa munaychakusqanqa. 21 —Mayna kusisqam kank ichik kunan yarqaymant a kaqkunaqa, qamkunaqa saksachisqam kankichik. —Mayna kusisqam kankichik kunan waqaqkunaqa, chaymantañam asirikunkichik. 22 —Mayna kusisqam kank ichik Diosmant a Hamuq Runarayku cheqni suptikichikqa, qamkunamanta rakikuptinkuqa hinaspa tratasuspaykichik ñakasuptikichikqa. 23 Chaynata rurasuptikichikqa kusikunkichikmá. Kusikuy mantayá pawaykachaychik, hatun premiotam chaskinkichik hanaq pachapi. Ñakarichisuqnikichikkunapa abuelonkunapas chaynatam rurarqa Diosmanta willakuqkunata. 24 —Yaw apukuna, qamkunaqa ¡imaynaraq kank ichik! Qamkunaqa apu kaynik i chikwanmi kusikur unkichikña. 25 —Yaw kunan saksasqa kaqkuna, qamkunaqa ¡imaynaraq kank ichik! Yarqay mantam qamkunapas kankichik. —Yaw kunan asikuqkuna, qamkunaqa ¡imaynaraq kankichik! Llakikuymantam waqankichik. 26 —Llapallan runakuna qamkunamant a allinllat a rimapt inqa ¡imaynaraq kankichik! chayna alabasuqnikichikpa abuelonkunapas chayna allinllatañam ri maqku Diosmanta willakuq tukuqkunamanta.
27 Jesusmi
Ama vengakunapaq Jesuspa yachachisqanmanta (Mt 5:38-48. 7:12)
nirqa: —Qamkunatam nikichik: Enemigoykichikkunata kuyaspayá allintataq ruray chik cheqnisuqnikichik runakunapaqpas. 28 Ñakasuqnikichik runakunapaqpas Diospa bendicionnintayá mañapuychik, mañapuychiktaqyá insultasuqnikichik runakunapaqpas. 29 Sichu pipas huknin uyaykipi laqyarusuptikiqa qawachiytaqyá huklawnin uyaykitapas. Pipas punchuykita qechurusuptikiqa amayá harka kuychu camisaykitapas apananta. 30 Mañakuqnikimanqa qoykuyá, imaykitapas apakuptinqa amañayá mañaychu. 31 Runamasikichik qamkunapaq allin kaqkuna rurananta munaspaqa qamkunapas paykunapaqyá allin kaqkunata ruraychik. 32 —¿Ima graciat aq kuyasuqnik ichikkunalla kuyaynik ichikqa? Huchasapa kunapas chaytaqa ruranmi. 33 ¿Ima graciataq favorecesuqnikichikkunallata kuyaynikichikqa? Huchasapakunapas chaytaqa ruranmi. 34 ¿Ima graciataq imapas qosunaykichikraykulla qoynikichikqa? Huchasapakunapas chaytaqa ruranmi. 35 Enemigoyk ichikkunat a kuyaspayá paykunapaq allint a ruraychik. Qoychikpas amataqyá imapas chaskir unaykichikraykullachu. Nisqayman hina ruraspay kichikqa hanaq pachapi kaq Diospa churinmi kankichik, paymantam hatun premiota chaskinkichik. Payqa kuyapayanmi mana reqsikuqninkunatapas chay nataq huchasapakunatapas. 36 Dios Taytanchik hinayá kuyapayakuq kaychik.
LUCAS 6, 7
1872 Pitapas ama kaminamanta (Mt 7:1-5)
37 —Amayá
runamasikichiktaqa kamiychikchu chaynapi Dios mana juzgasunay kichikpaq. Amayá pitapas culpaychikchu chaynapi Dios mana culpasunaykichikpaq. Runamasikichiktaqa pampachaychikyá Diospas pampachasunaykichikpaq. 38 Qoy chikyá runamasikichikman chaynapi Dios qosunaykichikpaq. Qoptikichikqa chanin tupupim ñiti-~nitirispa hinaspa taspi-taspirispa llimparichkaqta kutichipusunkichik. Runakunawan imapas rurasqaykichikman hinam Diospas qamkunawan ruranqa. 39 Chaynat a nir uspanmi kay rikchanachiyt a nirqa: —¿Ñawsa runaqa yaqachum ñawsamasinta pusanman? ¿Manachum iskayninku uchkuman urmaykunqaku? 40 Manam pipas yachachiqninmanta aswan allin reqsis qaqa kanmanchu. Chaywanpas astawan yachaspanqa yachachiqnin hinam kanqa. 41 —Wawqek ipa ñaw inpi qopat a rikur uchkaspaqa ¿imanasqamá manaqa ri kunkichu ñawikipi kaspitaqa? 42 Ñawikipi kaspi kachkaptinqa ¿imaynataq niwaq wawqekitaqa: “Wawqéy, ñawikipi qopata horqor usqayki” nispa? ¡Allin tukuq runa! Puntataqa ñawikipi kaspitaraqyá horqokur uy chaynapi allinta qawaspa ru namasikipa ñawinmanta qopata horqonaykipaq. Sachataqa rurunpi reqsinamanta (Mt 7:17-20. 12:34-35)
43 —Allin sachaqa manam mana allint aqa rur unmanchu nit aqmi mana allin sa chapas allin rurutaqa rur unmanchu. 44 Sachaqa rur unpim reqsichikun. Kichkayoq sachaqa manam higostaqa rur unmanchu, tankar kichkapas manataqmi uvastaqa rur unmanchu. 45 Allin runaqa allin sonqoyoq kaspanmi allinta riman, mana allin runañataqmi mana allin sonqoyoq kaspan mana allinta riman. Runaqa riman sonqonpi llimpariqmantam.
Iskay rikchaq cimientomanta (Mt 7:24-27)
46 —“Señorlláy, Señorlláy” niwachkaspayk ichikqa ¿imanasqat aq kamachisqay kunataqa mana rurankichikchu? 47 Ñoqaman hamuspan llapallan kasuwaqniy runakunataqa tupanachiyman 48 taqra rumita tarinankama aspispan taqrapa hawanpi wasi hatarichiqmanmi, lloqlla chayaramuspanpas chay wasitaqa manam tuñichinchu allin rurasqa kasqanrayku. 49 Nisqayta uyarichkaspan mana ruraq ñataqmi rikchakun mana cimentasqa allpapa hawallanpi wasin hatarichiqman. Lloqlla chayaramuspanmi chaylla wasita tuñirachirqa hinaspa purmarachirqa.
7
Capitanpa sirviententa Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 8:5-13)
1 Runakunaman
willayta tukur uspanmi Jesus chayarurqa Capernaum llaq taman. 2 Chaypim capitanpa ancha kuyasqan sirviente onqoruspa wañuy patanpiña kachkarqa. 3 Jesusmanta rimasqankuta chay capitan uyariruspanmi judiokunapa kamachiqninkunata kacharqa chaynapi ruegakamuptinku hamuspan onqoq sirviententa sanoyaykachinanpaq. 4 Jesusta tariruspankum anchallataña ruegakuspanku nirqaku:
1873
LUCAS 7
—Yanapaykunaykipaq hinam payqa. 5 Payqa nacionninchikta anchata kuyas panmi *huñunakuna wasitapas rurachipuwarqaku —nispa. 6 Chaymi Jesus paykunawan rirqa. Wasinman chayaykuchkapt inkuñat aqmi chay capitanqa amistadninkunawan nichimurqa: —Señorlláy, amañayá hamuyñachu, pipaman hinaraqtaq wasiymanqa yaykuyku waq. 7 Chayraykum kikiypunipas mana taripaykamurqaykichu. Rimariykuptillaykim sirvienteyqa allinyarunqa. 8 Ñoqapas kamachiwaqniykunatam kasuni, soldadoyku napas kamachiptiyqa kasuwantaqmi. Hukninta: “Riy” niptiymi rin, huknintañataq: “Hamuy” niptiymi hamun, sirvienteypas: “Kayta ruray” niptiyqa rurantaqmi. 9 Chayna nisqanwan Jesus admirakuspam qat iqninkunat a qawar ispan nirqa: —Israel runakunapipas manam kayna iñiyniyoq runataqa tarirqanichu —nispa. 10 Chaymi Jesusman tar ipaqkuna wasiman kut ir ispanku sirv ientet aqa sanot aña tariykurqaku. 11 Chaymantam
Viudapa wawanta Jesus kawsarichisqanmanta
Jesus pasarqa discipulonkunawan hinaspa achkallaña runakuna wan Nain sutiyoq llaqtaman. 12 Llaqtapa punkunman chayaykuchkaptinkuñataqmi pampaq apachkasqaku viudapa sapallan qari wawanta. Llaqta runakunapas achka llañam viudawan richkasqa. 13 Viudata Señor qawarispanmi llakirikuspa nirqa: —Ama waqaychu —nispa. 14 Chakanaman asuykuspa llachpaykupt inmi want uqkuna sayar urqaku chaymi ayata Jesus nirqa: —Yaw joven, qamtam niki: ¡Hatariy! —nispa. 15 Chaymi tiyariruspan parlakuytaña qallaykurqa chaymi joventaqa mamanmanña qorqa. 16 Llapallan chaypi kaqkunañataqmi Diosta mancharisqallaña alabaspanku nirqaku: —Ancha reqsisqa willakuqmi ñoqanchik ukupi rikurirun. Diosmi runankunata watukaykamuwanchik —nispa. 17 Jesuspa kaykuna rurasqanmant am willakurqaku enteron Judea lawpi hinas pa llapallan llaqtachakunapi.
18 Jesuspa
Bautizaq Juanpa kachasqankunamanta (Mt 11:2-19)
tukuy rurasqankunata Bautizaq Juanpa discipulonkuna yacharus panmi Juanman willarqaku. Juanñataqmi iskay discipulonkunata qayaykuspan 19 Jesust a tapuchimurqa: —¿Qamchu kanki Diosmanta Hamuq icha huktachu suyasaqku? —nispa. 20 Chaymi Jesuswan tupar uspanku nirqaku: —Bautizaq Juanmi kachamuwanku: “¿Qamchu kanki Diosmanta Hamuq icha huktachu suyasaqku?” nispa. 21 Chay ratollapim Jesus sanoyachirqa tukuy rikchaq onqoyniyoqkunata, ñakariqkunata, demonioyoqkunata hinaspa ñawsakunata. 22 Jesusmi Juanpa kachamusqankunata nirqa: —Kutispa Juanman willamuychik qawasqaykichiktawan uyarisqaykichikta. Willamuychikyá: “Ñawsakunam qawakuchkanña, suchukunam purichkanña, *le prawan onqoqkunam sanoyachkanña, mana uyarikuqkunam uyarikuchkankuña, wañusqakunam kawsarichkanña, wakchakunapas allin noticiatam uyarichkanku ña” nispa. 23 Mayna kusisqam ñoqamanta mana iskayrayaqkunaqa.
LUCAS 7
1874
24 Juanpa
kachamusqankuna kutiriptinmi Juanmanta rimaspa runakunata Jesus tapurqa: —¿Ima qawamuqtaq qamkunaqa rirqankichik pur unta? ¿Wayrapa aytinyachis qan soqosta qawaqchu? 25 ¿Pi qawaqtaq rirqankichik? ¿Allin pachawan pachasqa runata qawaqchu? Allin pachawan churakuq fiestakunapi kakuqkunaqa reyku napa wasillanpim kachkan. 26 Aswanqa ¿Pi qawaqtaq rirqankichik? ¿Diosmanta willakuq runa qawaqchum? Arí, payqa Diosmanta willakuqkunamantapas aswan reqsisqaraqmi. 27 Diosqa Juanmantam Bibliapi willakurqaña kaynata: “Ñoqam kachamusaq hamunaykipaq allichapusuqniki willakuqniyta” nispa. 28 Cheqapt apunim
Bautizaq Juantaqa mana pipas igualanchu. Chaywanpas Diospa munaychakusqanpi kaq humildellapas Juanmantaqa aswan reqsisqaraqmi. 29 Llapa runakunawan *impuesto cobraqkunam Jesuspa nisqanta uyarispanku ya charqaku Diosqa allin ruraq kasqanta. Chayraykum Juanwan bautizachikurqaku. 30 *Fariseokunañataqmi Diospa leynin yachachiqkunapiwan paykunapaq Diospa imam mu nasqanta wischupakuspanku Juanwan mana bautizachikurqakuchu. 31 Señorqa nirqataqmi: —¿Pimantaq tupachiyman kunan tiempo runakunata? ¿Imawantaq rikchanachiyman? 32 Paykunaqa rikchakun plazakunapi pukllaspan qayaykachanakuq warmakunamanmi. Paykunam ninakunku: “Tocanikum qenata ichaqa manam tusunkichikchu, takinikum aya takita ichaqa manam waqankichikchu” nispa. 33 Bautizaq Juanmi aslla mikuq karqa, manataqmi vinotapas tomaqchu ichaqa paymantam ninkichik: “Payqa demonioyoqmi” nispa. 34 Diosmanta Hamuq Runa mikuptiyñataqmi hinaspa vinota tomaptiyñataqmi niwankichik: “Qamqa kanki mikuysapa, vino upyakuqmi hinaspa *impuesto cobraqkuna pa, huchasapakunapa amistadninmi” nispa. 35 Diospa munasqan llapallan yachaqkunam ichaqa yachayniyoq kasqaykuta qawachikuniku rurasqaykuwan. Miski asnaq aceitewan Jesus untasqa kasqanmanta
36 Huk kaqnin *fariseom Jesusta convidarqa wasinpi mikuykamunanpaq chaymi rispan
mesapi tiyaykurqa. 37 Llaqtapi kaq huchasapa warmiñataqmi chay wasipi Jesus kasqan ta yacharuspan niñu rumi pomopi miski asnaq aceiteta apamurqa. 38 Jesuspa tiyasqanpi qonqorakuykuspanmi chakinta weqenwan mayllarqa hinaspam chukchanwanñataq chakichirqa. Chakinkunata muchaspanmi miski asnaq aceitewan untarqa. 39 Convidaqnin *fariseoñataqmi qawarispan piensachkarqa: “Diosmanta willakuq kaspanqa yachanman mi llachpaqnin warmiqa huchasapa kasqanta”. 40 Chaymi Jesusñataq nirqa: —Ninaymi kachkan Simon —nispa. Chaymi Simonñataq nirqa: —Niwayá yachachiqlláy —nispa. 41 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Qollqe prestaq runatam iskay runakuna debekurqa. Hukninmi debekurqa pichqa pachakta, hukninñataqmi debekurqa pichqa chunkallata. 42 Kutichipunan kupaq manaña kaptinñataqmi paykunataqa pampachaykurqaña. ¿Mayqannintaq pampachaqnintaqa aswanraq kuyanqa? —nispa. 43 Chaymi Simonñat aq nirqa: —Tanteayniymantaqa mastaqa kuyanman pichqa pachak qollqe debeqninmi —nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:
1875
LUCAS 7, 8
—Allintam rimar unki —nispa. 44 Warmit a qawar ispanñat aqmi Simont a niykurqa: —Qaway kay warmita. Wasikiman yaykuykamuptiymi chakiyta mayllaku naypaq yakuta mana qoykuwarqankichu, kay warmim ichaqa weqenkunawan chakiykunata mayllaykun hinaspam chukchanwanraq chakiykachinpas. 45 Manam muchaykuwarqankichu, kay warmim ichaqa yaykuykamusqanmantapuni cha kiykunata muchapayachkan. 46 Umaymanmi aceiteta mana tallirqankichu, kay warmim ichaqa miski asnaq aceitewanraq chakiykunaman untaykun. 47 Chaymi niki, achka-achka huchankunam pampachasqa, chayraykum payqa llumpayta ku yawan. Pipas pisilla huchanmanta pampachasqam ichaqa pisillatataq kuyakunpas. 48 Chaynat a nir uspanmi warmit añat aq nirqa: —Huchaykikunaqa pampachasqañam —nispa. 49 Mikuqmasinkunañat aqmi ninakurqaku: —¿Pitaq kay runaqa huchakunatapas pampachananpaqqa? 50 Jesusñat aqmi warmit a nirqa: —Iñiynikim salvar usunki, hawkaña pasakuy —nispa. Jesusta yanapaq warmikunamanta
8
1 Jesusmi discipulonkunapiwan llaqtakunapi chaynataq llaqtachakunapipas Diospa munaychakunanmanta willakustin purirqa. 2 Demoniokunamanta hinaspa onqoyku namantawan sanoyachisqan warmikunapas paywantaqmi rirqa. Paykunamantam karqa qanchis demoniokunamanta sanoyachisqan Magdala llaqtayoq Maria, 3 Herodespa ma yordomon Chuzapa warmin Juana hinaspa Susana, paywantaqmi rirqa achkallaña sapaq warmikunapas. Paykunam Jesustawan discipulonkunata kapuqninkuwan yanaparqaku.
4 Llaqt akunamant a
Muhu tarpuqmanta (Mt 13:1-9. Mr 4:1-9)
achkallaña runakuna Jesuspa kasqanman huñunakuruptin mi rikchanachispan nirqa: 5 —Huk runam rirqa tarpukuq. Muhu maqchisqan ñanman wichiqkunat am sarutyarurqaku, chaytam kullkukuna hamur uspan mikururqa. 6 As allpayoq ru miman wichiqñataqmi wiñar uspanpas chaki allpapi kaspan chakirurqa. 7 Wakin muhuñataqmi wichiykurqa kichka-kichka ukuman chaymi kichkakunawan kuska wiñamurqa, chayraykum eqoyar urqa. Wakin muhuñataqmi wichiykurqa 8 allin allpaman chaymi wiñamuspan sapa muhumanta pachakta rururqa. Chaynata nispanmi qapariq hina nirqa: —Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá —nispa. Rikchanachiykunaqa imapaqmi kasqanmanta (Mt 13:10-17. Mr 4:10-12)
9 Discipulonkunam
tapurqaku rikchanachisqanpa imam ninanmanta 10 chaymi
Jesusñataq nirqa: —Qamkunamanmi Diospa munaychakusqanmanta ñawpaq mana yachas qaykichikkunata yachachikichik. Wakin runakunatam ichaqa rimapayani rikchanachiykunallawan chaynapi qawakuspapas mana rikukunankupaq, uyaris papas mana entiendenankupaq —nispa.
LUCAS 8
1876 Rikchanachisqanpa imam ninanmanta (Mt 13:18-23. Mr 4:13-20)
11 —Rikchanachisqaypa
imam ninanqa kaymi: Muhuqa Diospa palabranmi. 12 Ñan man wichiq muhuñataqmi rikchakun Diospa palabran uyariq runakunaman. Paykunapa sonqonmantam diablo horqorun uyarisqankuta chaynapi mana creenankupaq hinaspa mana salvakunankupaq. 13 As allpayoq rumiman wichiq muhuñataqmi rikchakun Dios pa palabranta kusisqallaña uyarispa chaskiqkunamam, paykunaqa chay rumi hawanpi wiñaq muhu hinam mana ancha sapiyoq kachkanku. Pisi tiempollapaq creeruspankum sasachakuy punchawkuna chayaramuptinqa urmarunku. 14 Kichkakunapa kasqanman wichiq muhuñataqmi rikchakun uyariylla-uyariqkunaman, paykunaqa pasakuspankum qeqeparunku tukuy ima afanakusqankupi, qori-qollqenkupi hinaspa kay pachapi kaq kusikuykunapi, chaynapim paykunaqa mana ruruyoq planta hina kanku. 15 Allin allpa man wichiq muhuñataqmi rikchakun, cheqap sonqowan Diospa palabranta uyarispa mana qonqaq runakunaman, paykunaqa allimanta sumaq ruruq planta hinam kanku. Ratachkaq mecherowan rikchanachisqanmanta (Mr 4:21-25)
16 —Mecherot a rat achiq runaqa manam rat arachin imawanpas pakchar unan paqchu nitaqmi kawitupa ukunman churar unanpaqchu. Chaytaqa patakmanmi churanan wasiman yaykuqkuna rikunankupaq. 17 Pakasqa kaqkunaqa qawachis qam kanqa chaynataqmi upallalla rimasqakunapas yachasqa kanqa. 18 —Chaynaqa sumaqt ayá uyar iychik: Kapuqniyoqmanqa aswanraqmi yapasaq, aslla kapuqniyoqmantam ichaqa piensasqallanpi kapuqnintapas qechurusaq.
19 Jesuspa
Mamanpiwan wawqenkuna Jesusta maskasqankumanta (Mt 12:46-50. Mr 3:31-35)
mamanmi wawqenkunapiwan maskaspanku tupaykuyta munarqaku, aswanqa manam atirqakuchu runakuna achkallaña kasqanrayku. 20 Chaymi huk kaqninña Jesusman willaykurqa: —Mamaykim wawqekikunapiwan hawapi sayachkanku qanwan tupaykuyta munaspanku —nispa. 21 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Diospa palabranta uyarispa kasukuqkunam mamaywan wawqeykunaqa —nispa.
22 Huk
Wayratawan lamar qochata Jesus hawkayachisqanmanta (Mt 8:23-27. Mr 4:35-41)
kutipi discipulonkunawan boteman yaykuykuptinkum Jesus nirqa: —Hakuchik waklaw chimpaman —nispa. 23 Richkapt inkum Jesus puñur urqa, hinapt inmi sinchi wayrawan hatun *olakuna hatariramurqa, botemanpas yaku huntaypaq-huntaptinmi yaqaña chin kaykuchkarqaku. 24 Hinaptinmi Jesusman asuykuspanku rikchachirqaku: —¡Señor, Señor, chinkaykuchkanchikñam! —nispa. Payñataqmi sayariykuspan wayratawan qochapa *olankunata qaqcharqa hinap tinmi hawkayarurqaña. 25 Chaymantam paykunata nirqa: —¿Maytaq iñiynikichikqa? —nispa.
1877
LUCAS 8
Paykunañataqmi mancharisqallaña hinaspa admirasqallaña kaspanku nirqaku: —¿Pimá kay runaqa kamachiptin wayrapas yakupas kasukunanpaqqa? —nispanku.
26 Galilea
Demoniokunapa ñakarichisqan runamanta (Mt 8:28-34. Mr 5:1-20)
lawmantam Gerasa lawman chayar urqaku, chayqa kachkan Galilea qochapa chimpanpim. 27 Botemanta Jesus lloqsiykuptinmi llaqtamanta lloqsimuq demonioyoq runa paywan tupar urqa. Unayñam qalalla karqa, wasipi manaña *yachaspanmi panteonllapiña yachakuq. 28 Jesusta rikuykuspanmi qaparirqa hi naspam ñawpaqninpi qonqorakuykuspan nirqa: —Hanaq pachapi kaq Diospa Churin Jesus ¿imatataq ñoqawan munanki? Rue gakuykim ama ñakarichiwanaykipaq —nispa. 29 Paymant a demonio lloqsinanpaq Jesus kamachipt inmi chaynat aqa qapar ir qa. Paytaqa unayñam demonio munaychakurqa. Runakuna makinkunamantawan chakinkunamanta cadenaptinkupas tipipar uspanmi demoniopa kallpanchasqan chunniqman ayqekuq. 30 Jesusmi payta tapurqa: —¿Imataq sutiki? —nispa. Hinaptinmi payñataq nirqa. —Legionmi —nispa. Chaynataqa nirqa achkallaña demoniokuna paypi kasqanraykum. 31 Paykunam Jesusta ruegakurqaku: —Amayá uku pachamanqa wischuykuwaykuchu —nispa. 32 Hichpanku orqopa waqtanpim achka-achka kuchikuna mikuchkarqa. Chaymi de moniokunañataq Jesusta ruegakurqaku chay animalkunaman yaykurunankupaq. Jesus “arí” niykuptinmi 33 demoniokunaqa runamanta lloqsiruspa kuchikunaman ustururqa. Chay kuchikunam waqtanta kallpaspa hinaspa qochaman wichiykuspa heqeparurqaku. 34 Kuchi michiqkunañataqmi chayta rikuruspanku ayqekurqaku hinaspam llaqtapi pas hinaspa chakrakunapipas willakurqaku chay pasasqanmanta. 35 Qawamunankupaq riqkunam chayarurqaku Jesuspa kasqanman hinaspam tariykurqaku sanoyaruq runata pachasqataña hinaspa yuyayninpiña Jesuspa qayllanpi tiyachkaqta, chayta qawaykuspam mancharikurqaku. 36 Rikuqkunam paykunaman willarqaku demoniokunapa ñakarichisqan runaqa imaynam sanoyachisqa kasqanmanta. 37 Hinaptinmi Gerasa lawpi kaq lliw runaku nañataq manchakuspanku Jesusta ruegakurqaku paykunapa kasqanmanta pasakunanpaq. Chaymi Jesusqa boteman yaykuykuspan pasakurqa. 38 Manaraq richkaptinmi chay sanoyaq runa Jesusta ruegarqa qatinanpaq ichaqa Jesusmi mana munaspan aviarurqa: 39 —Aylluyk ikunaman kut ispayá Diospa tukuy ima rurapususqayk imant a willa kamuy —nispa. Rispanmi llaqtapi lliw runakunaman willakurqa Jesuspa tukuy ima paypaq rurasqanmanta. Jairopa churin kawsarisqanmantawan onqoq warmipa sanoyasqanmanta (Mt 9:18-26. Mr 5:21-43)
40 Qochapa waklawninman Jesus kut ir upt inmi llapallan runakuna kusikuy wan chaskiykurqaku. 41 *Huñunakunanku wasipi Jairo sutiyoq kamachikuqmi hamuspan Jesuspa ñawpaqninpi qonqorakuykurqa hinaspam ruegakurqa wasin
LUCAS 8, 9
1878
man rinanpaq. 42 Yaqa chunka iskayniyoq watanpi kaq sapallan warmi churinmi wañuy patanpiña kachkarqa. Riptinkum achkallaña runakuna Jesusta ñitirqa. 43 Chay runakuna ukupim kachkarqa chunka iskayniyoq wat aña flujowan onqoq warmi, kapuqninkunata *rantikuspan medicokunawan hampichikuspapas manam sanoyarqachu. 44 Jesuspa qepanta rispanmi pachanpa patanta llapchay kuspallan sanoyarurqa flujo onqoyninmanta. 45 Chaymi Jesus tapurqa: —¿Pitaq llapchaykaramuwan? —nispa. Llapallanku negakuptinñataqmi Pedro nirqa: —Señor, runakunam tanqanakuspan ñitimusuchkanki —nispa. 46 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Huk kaqnin llapchaykamuwaspan atiyniywan sanoyarusqantam musyaruni —nispa. 47 Warmiñat aqmi musyarachikusqant a yachar uspan katkat at ast in Jesuspa ñaw paqninpi qonqorakuykurqa, llapa runapa qayllanpim willakurqa imaynanpim llapchaykuspallan sanoyar usqanmanta. 48 Chaymi Jesusñataq nirqa: —Mamáy, iñisqaykiraykum allinyar unki, hawkañayá pasakuy —nispa. 49 Jesus rimachkapt inraqmi Jairopa wasinmant a huk kaqnin hamur uspan nirqa: —Churikiqa wañukunñam. Amañayá yachachikuqtaqa pusaychu —nispa. 50 Chayt a uyar ir uspanmi Jesusñat aq nirqa: —Ama llakikuychu, ñoqapi confiakuptikiqa churikiqa sanoyanqam —nispa. 51 Jairopa wasinman chayar uspanñat aqmi mana munarqachu paywan kuska yaykunanta, yaykuspaqa yaykuchirqa Pedrotawan Juanllatam hinaspa Jacobota wan warmapa tayta-mamallantam. 52 Wañukuqmanta llapallanku qapa-qaparispa waqaptinkuñataqmi Jesus nirqa: —Ama waqaychikchu. Warmaqa manam wañusqachu kachkan aswanqa pu ñuchkanmi —nispa. 53 Ichaqa paykunam wañusqaña kasqant a yachaspanku Jesust a asipayarqaku. 54 Chaymi Jesusñat aq warmat a mak inmant a aysar ispan nirqa: —Warma, hatariy —nispa. 55 Wañuqpa espiritun kutiykuptinmi chaylla sayarirurqa. Hinaptinmi chaypi kaq kunata Jesus kamachirqa mikuyta qonankupaq. 56 Tayta-maman admirasqallaña kaptinñataqmi paykunata Jesus kamachirqa chaytaqa pimanpas ama willakunankupaq.
9
Willakamunankupaq discipulonkunata Jesus kachasqanmanta (Mt 10:5-15. Mr 6:7-13)
1 Chunka
iskayniyoq akllasqankunata qayaykuspanmi, runakunamanta demo niokunata qarqomunankupaq hinaspa onqoqkunata sanoyachimunankupaq atiyta qoykurqa. 2 Paykunatam kacharqa Diospa munaychakusqanmanta willaka munankupaq hinaspa onqoqkunata sanoyachimunankupaq. 3 Paykunatam nirqa: —Illaspaykichikqa amam apankichikchu tawnatapas, qoqawtapas, qollqe tapas nitaq mudanaykichiktapas. 4 Wasiman yaykuspaykichikqa chayllapim samakunkichik chay llaqtamanta lloqsinaykichikkama. 5 Maypipas mana chas kisuptikichikqa chay llaqtanmantayá lloqsiychik, *usutaykichikpi allpatapas taspiychikyá chaypi kaqkuna mana kasukuq kasqankuta yachanankupaq. 6 Rispankumá llapallan llaqt achakunapi Diosmant a allin not iciat a willakuspan ku onqoqkunatapas sanoyachirqaku.
1879
7 Herodes
LUCAS 9
Bautizaq Juanta Herodes wañurachisqanmanta (Mt 14:1-12. Mr 6:14-29)
gobiernachkaspanmi Jesuspa tukuy ima rurasqanmanta yacharuspan hukmanyarurqa. Wakinmi nirqa: —Bautizaq Juanmi kawsariramun —nispa. 8 Wak inñat aqmi nirqa: —Eliasmi rikuriramun otaq Diosmanta huk kaqnin willakuqmi kawsariramun —nispa. 9 Herodesñat aqmi nirqa: —Juantaqa ñoqam kunkanta qor urachirqani, chaynaqa kaykuna ruraqqa ¿pitaq kanman? —nispa. Chaymi reqsiykuyta munarqa.
10 Apostolkuna
Pichqa waranqapaq mikuy mirachisqanmanta (Mt 14:13-21. Mr 6:30-44. Jn 6:1-14)
kutiruspankum willakurqaku tukuy imapas ruramusqankumanta. Chaymi Jesus paykunallata pusarikuspan Betsaida llaqtaman pasakurqa. 11 Runa kunañataqmi risqanta yacharuspanku qatirqaku. Jesusmi paykunata chaskiykuspan Diospa munaychakusqanmanta yachachirqa, sanoyachirqataqmi onqoqkunatapas. 12 Tardeykupt inñat aqmi chunka iskayniyoq discipulonkuna payman asuykus panku nirqaku: —Manam kaypiqa wasi kanchu. Runakunaqa pasakuchunñayá llaqtachakunamanwan muyuriqninpi chakrakunaman, chaypi samakuspa mikuyta maskanankupaq —nispa. 13 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Qamkunayá mikuykachiychik —nispa. Hinaptinmi paykunañataq nirqaku: —Pichqa tantawan iskay challwa kankasqallam kaypiqa kachkan. ¿Icha mikuy ta rantimuqchu risaqku kay llapa runapaq? —nispa. 14 Chaypiqa yuyayniyoq qarikunallam yaqa pichqa waranqa karqaku. Jesusmi discipulonkunata kamachirqa runakunata pichqa chunkatakama tiyachinankupaq. 15 Kamachisqanman hina ruraptinkum llapallanku tiyaykurqaku. 16 Chaymi pich qan tantakunatawan iskaynin challwakunata Jesus hapiykuspan hanaq pachata qawarispan Diosman graciasta qorqa, tantakunata pakiykuspanmi discipulonkuna man qorqa runakunaman aypunanpaq. 17 Llapallankum mikurqaku saksanankukama. Chaymantam puchuqta huñurqaku chunka iskayniyoq canasta huntata.
18 Sapaqpi
Jesusqa Cristopuni kasqanmanta (Mt 16:13-19. Mr 8:27-29)
Diosta Jesus mañakuptinmi discipulonkunapas chaypi kachkarqa. Paykunatam Jesus tapurqa: —¿Pim kasqaytataq runakunaqa ñoqamanta rimanku? —nispa. 19 Chaymi paykunañat aq nirqaku: —Wakin runakunam nin Bautizaq Juan kasqaykita, wakinñataqmi nin Elias kasqayki ta, wakinñataqmi nin: “Ñawpaq tiempopi willakuqmi huk kaqnin kawsariramun” nispa. 20 Chaymi Jesusñat aq nirqa:
LUCAS 9
1880
—Qamkunaqa ¿pim kasqaytataq ninkichik? —nispa. Hinaptinmi Pedroñataq nirqa: —Qamqa kanki Diosmanta hamuq Cristom —nispa.
21 Chayraykum
Wañunanmanta Jesuspa willakusqan (Mt 16:20-28. Mr 8:30-9:1)
paykunata avisaspa kamachirqa ama pimanpas willakunanku paq. 22 Paykunatam nirqa: —Diosmanta Hamuq Runataqa judiokunapa kamachiqninkunam *sacerdotekunapa jefenkunapiwan hinaspa Diospa leynin yachachiqkunapiwan ñakarichispa qepancha kuwanqaku, wañuchiwaptinkum kimsa punchawmanta kawsarimusaq —nispa. 23 Chaymant am llapant a nirqa: —Pipas qatiwayta munaspaqa, amaña kikillanpaq kawsaspayá sapa punchaw ñakaristinpas qatiwachun. 24 Pipas vidallan cuidakuqqa pierderunqam, pipas ño qarayku wañuqmi ichaqa salvakunqa. 25 Runaqa ¿imatataq horqokunman lliw kay pachapi kaqkunata ganar uspan vidantañataq pierder uspaqa? 26 —Diosmant a Hamuq Runa kanchar iyniywan hinaspa Tayt aypa chaynat aq chuya angelkunapa kanchariyninwan kutimuspaymi penqakusaq ñoqamanta penqakuqkunamanta, penqakusaqtaqmi rimasqaykunamanta penqakuqkunaman tapas. 27 Nikichikmi, wakin kaypi kaqkunamantam wakinkuna mana wañunqachu Diospa munaychakusqanta rikunankukama. Jesuspa rikchaynin tikrakurusqanmanta (Mt 17:1-8. Mr 9:2-8)
28 Chay rimarisqanmanta pusaq punchaw pasaruptinmi Jesus rirqa orqoman Diosta mañakuq, Pedrota, Juanta hinaspa Jacobota pusarikuspan. 29 Mañakuchkaptinmi uyanpa rikchaynin tikrakururqa, pachankunapas yuraqyaruspam llipipipirqa. 30 Iskay runakuna rikuriykuspanmi paywan parlarqa. Paykunaqa karqa Moiseswan Elias mi. 31 Achkirichkaq rikuriykuspam rimarqaku Jerusalenpi Jesuspa wañunanmanta. 32 Pedroñataqmi wakinkunapiwan puñuywan aysachikuchkaspankupas rikchaspa qawarqaku Jesuspa hinaspa parlaqmasinkunapa achkiriyninta. 33 Chay iskay runakuna pasakuchkapt inñam rimasqant apas mana musyakust in Jesusta Pedro nirqa: —Yachachikuq ¡allinpaqchá kaypiqa kachkaniku! Rurarusaqkuyá kimsa rama data, hukta qampaq, hukta Moisespaq, huktañataq Eliaspaq —nispa. 34 Rimachkapt inraqmi puyu rikur iykamuspa paykunat a tapaykurqa chaymi mancharikururqaku. 35 Puyu ukumantañataqmi nimurqa: —Paymi akllasqay Churiy, paytayá uyariychik —nispa. 36 Upallar upt illanmi Jesusllat aña qawar irqaku, sonqollankupi chay rikusqanku ta hatallispankum chay punchawkunapiqa mana pimanpas willakurqakuchu.
Wañuymañayoq warmata Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 17:14-21. Mr 9:14-29)
37 Orqomanta paqarinnintinta uraykamuptinkuñataqmi achka-achka runa payku naman taripaykurqaku. 38 Paykunamanta lloqsiykuspanmi huknin runa qaparirqa:
1881
LUCAS 9
—Yachachikuq, ruegakuykim kay sapallan churiyta qawaykunaykipaq. 39 Payta demonio hapiruspanmi qonqaymanta qaparkachachin, taspispanmi posoqollata ña aqtuchin. Eqoyarachispanñam sasa-sasata kacharinpas. 40 Discipuloykikunata ruegakuptiypas manam qarqoyta atirqakuchu —nispa. 41 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Mana allin ruraqkunapa castan mana creeq runakuna ¿haykapikamataq qam kunawan kasaq kaykuna aguantanaypaq? Asuykachimuway chay churikita —nispa. 42 Warma asuykuchkaptinmi demonio wikaparuspan puramenteta chutaykacha chirqa. Demoniota Jesus qaqcharuptinmi warma sanoyarurqa, chayñam taytanman qoykurqa. 43 Chaymi Diospa hatun atiyninmanta llapallan runakuna admirakurqaku. Wañunanmanta Jesus huktawan willakusqanmanta (Mt 17:22-23. Mr 9:30-32)
Tukuy rurasqankunamanta llapallan runakuna admirasqallaña kachkaptinkum discipulonkunata Jesus nirqa: 44 —Allint ayá uyar iychik: Diosmant a Hamuq Runat aqa runakunamanmi qoyku wanqaku —nispa. 45 Discipulonkunam ichaqa mana entienderqakuchu pakasqa hina kasqanrayku, manchakurqakutaqmi tapukuytapas. Pim punta kaq kasqanmanta (Mt 18:1-5. Mr 9:33-37)
46 Jesuspa discipulokunam atipanakurqaku mayqanninmi aswan reqsisqa kanankumanta. 47 Paykunapa atipanakusqanta Jesus yacharuspanñataqmi war machata ñawpaqninpi sayaykachispan nirqa: 48 —Kay warmachat a ñoqapa sut iypi pipas chask iqqa ñoqat am chask iwan, pipas ñoqata chaskiwaqniyñataqmi kachamuwaqniy Taytayta chaskin. Qamkunamanta mayqannikichikpas aswan humillakuqmi aswan reqsisqaqa kanqa.
49 Juanñat aqmi
Jesuspa favorninpi kaqkunamanta (Mr 9:38-40)
nirqa: —Señor, huk runatam rikuramurqaniku qampa sutikipi demoniokunata qar qochkaqta hinaptinmi michakamurqaniku puriqmasinchik mana kasqanrayku. 50 Jesusñat aqmi nirqa: —Ama michakuychikchu, pipas mana cont raykichikpi kaspaqa favornikichik pim kachkan —nispa. 51 Hanaq
Juantawan Jacobota Jesus qaqchasqanmanta
pachaman kutinan tiempoña kaptinmi valorchakuykuspa Jerusalenman Jesus pasarqa. 52 Ichaqa ñawpachirqam willakuqkunata. Paykunam Samaria lawpi huk llaqtachaman chayaruspanku Jesusta samachinankupaq wasita maskarqaku. 53 Chay llaqtachapi runakunam ichaqa mana samaykachirqakuchu Jerusalenman ris qanta qawarispanku. 54 Discipulon Jacobopiwan Juanñataqmi uyariruspa nirqaku: —Señorllayku, munaptikiqa cielomantayá ninata uraykarachimusun kay runa kunata ruparunanpaq —nispa.
LUCAS 9, 10 55 Jesusñat aqmi
pasakurqa.
57 Ñanta
1882
paykunata qaqchaspan 56 paykunawan huklaw llaqtachaman Jesus qatiy munaqkunamanta (Mt 8:19-22)
richkaptinkum huk runa niykurqa: —Maytaña riptikipas qatikusqaykim —nispa. 58 Jesusñat aqmi nirqa: —Kanmi atoqkunapa uchkun, kantaqmi alton pawaq urpikunapapas *qesan, Diosmanta Hamuq Runapaqmi ichaqa mana kapuwanchu maypim puñuykunay pas —nispa. 59 Huk runat apas nirqam: —Qatiway —nispa. Chaymi payñataq nirqa: —Señorlláy, qanwanmi risaq ichaqa dejaykuwayraq taytay wañukuptin pampa ramunaykama —nispa. 60 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Diospaq wañusqakunayá wañuqkunataqa pampachunku. Qamyá ichaqa Dios pa munaychakusqanmanta willakamuy —nispa. 61 Huk runapas nirqat aqmi: —Señor, ñoqapas qatisqaykim ichaqa wasiypi kaqkunamantaraqyá despedikay kamusaq —nispa. 62 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Takllawan yapuchkaspan qepan qawariq runaqa manam Diospa munaycha kusqanpaq hinachu.
10
Qanchis chunka iskayniyoq willakuqkunata Jesuspa kachasqanmanta 1 Señorqa
akllaykurqataqmi qanchis chunka iskayniyoq runakunatapas, payku natam ñawpachirqa maymi rinan llaqtakunaman hinaspa llaqtachakunaman. 2 Paykunat am nirqa: —Achkallañam kachkan cosechanapaqqa, cosechaqkunam ichaqa aslla, chaynaqa mañakuychikyá chakrayoqta cosechaqkunata kachananpaq. 3 Riychikyá atoqkunapa kasqanman, carnerokunata kachachkaq hinam qamkunata kachachkaykichik. 4 Amayá apaychikchu qollqetaqa, wayqataqa hinaspa mudana *usutataqa, ñanpiqa amataqmi pitapas rimaykunkichikchu. 5 Chayasqaykichik wasiman yaykuspaqa: “Hawkayay ka chun kay wasipi” nispam rimakuykunkichik. 6 Wasipi kaqkuna allin runa kaptinqa chay rimaykusqaykichikmi takyanqa, mana chayna kaptinmi ichaqa rimaykusqaykichikpas mana takyanqachu. 7 Yaykusqaykichik wasillapim kankichik, imam qosusqallayki chiktam mikunkichikpas hinaspa tomankichikpas. Llamkaqqa pagontam chaskinan. Amamá wasin-wasinqa purinkichikchu. 8 Chayasqaykichik llaqtapi chaskisuptikichikqa qosusqaykichiktam mikunkichik. 9 Chaypi onqoqkunata sanoyachispam willakunkichik: “Diospa munaychakusqanqa hichpallaykichikpiñam kachkan” nispa. 10 Chayasqaykichik llaqtapi mana chaskisuptikichikñataqmi callenta rispa ninkichik: 11 “*Usutaykupi kaq kay llaqtapa allpantam contraykichikpi taspiniku. Chaywanpas yachaychikyá, Diospa munaychakusqanqa hichpallaykichikpiñam kachkan” nispa. 12 Nikichikmi, juicio pun chawpiqa Sodoma llaqtamantapas aswan castigasqaraqmi kanqa chay llaqtaqa.
1883
13 —¡Imaynaraq
LUCAS 10
Jesuspa ñakasqan llaqtakunamanta (Mt 11:20-24)
kanki Corazin llaqta! ¡Imaynaraq kanki Betsaida llaqta! Sichum Tiro llaqtapi hinaspa Sidon llaqtapi qamkunawan rurasqayta hina *milagrokunata rurayman karqa hinaptinqa unayñach sinchita llakikuspanku huchankumanta wa nakunmanku karqa. 14 Chayraykum juicio punchawpiqa Tiropi chaynataq Sidonpi *yachaqkunamantapas aswanraq castigasqa kankichik. 15 Capernaum llaqta ¿creen kichum hanaq pachaman hoqarisqa kayta? Uraykachisqam kanki uku pachakama. 16 —Qamkunat a kasuq runaqa ñoqat am kasuwan. Qamkunat a despreciaqqa ño qatam despreciawan. Despreciawaqniyñataqmi kachamuwaqniyta desprecian. Qanchis chunka iskayniyoq willakuqkunapa kutimusqanmanta
17 Qanchis
chunka iskayniyoq runakunam kusisqallaña kutiramuspa willakurqaku: —Señor, sutikipiqa demoniokunapas kasuwankum —nispa. 18 Chaymi Señorñat aq nirqa: —Arí, *Satanastam rikurqani rayo hina cielomanta wichimuqta. 19 Atiytam qoykichik culebrakunata hinaspa atoq-atoqkunata sarunaykichikpaq chaynataq enemigopa atiynin vencenaykichikpaqpas, manam imapas imanasunkichikchu. 20 Amayá kusikuychikqa demoniokuna kasususqayk ichikmant achu aswanqa hanaq pachapi sutikichik qellqasqa kasqanmantayá.
21 Chay
Anchallataña Jesuspa kusikusqanmanta (Mt 11:25-27. 13:16-17)
ratollapim Chuya Espiritupa yanapakuyninwan kusikuspan Jesus nirqa: —Hanaq pachapipas, kay pachapipas munaychakuq Taytáy, kay yachaykuna tam pakaykurqanki yachayniyoqkunamantawan entiendeqkunamanta hinaspam qawaykachinki pisi yachayniyoqkunamanña, chayraykum alabayki. Arí, Taytáy, qanmi munarqanki chaynata. 22 —Tayt aymi qoykuwarqa tukuy imakunat a. Ñoqa Chur it aqa manam pipas req siwanchu aswanqa Taytallaymi. Manataqmi Taytaytaqa pipas reqsinchu aswanqa ñoqa Churillanmi, Churipa reqsichisqallantaqmi reqsin Taytataqa. 23 Discipulonkunaman asuykuspanmi paykunallaman nirqa: —Mayna kusisqam kay qawasqaykichikta qawaqkunaqa. 24 Diosmanta achkaq willakuqkunam reykunapiwan rikusqaykichikta rikuyta munarqaku, ichaqa manam ri kurqakuchu, uyarisqaykichiktapas uyariytam munarqaku ichaqa manam uyarirqakuchu. 25 Diospa
Samaria lawmanta kaq runapa allin rurasqanmanta
leynin yachachiq runam Jesusta pruebananpaq sayariykuspa tapurqa: —Yachachikuq ¿imata ruraspaytaq wiñay kawsayta haypayman? —nispa. 26 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Ima nichkantaq leypiqa? ¿Ima niqtataq leenki? —nispa. 27 Hinapt inmi chay runañat aq nirqa: —“Señor Diosnikitam kuyanki tukuy sonqoykiwan, tukuy vidaykiwan, tukuy kallpay kiwan hinaspa tukuy yuyaynikiwan, kuyankitaqmi runamasikitapas kikikita hina” nispa. 28 Chaymi Jesusñat aq nirqa:
LUCAS 10, 11
1884
—Allintam nirunki, chaynatayá ruray hinaspaqa wiñaypaqmi kawsanki —nispa. 29 Payñataqmi pim runamasin kasqanta mana reqsiq tukuspan yapatawan tapurqa: —¿Pitaq runamasiyqa? —nispa. 30 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Huk kutipim Jerusalenmanta Jerico llaqtaman huk runa richkarqa. Paytam suwa kuna saltearuspa pachallantapas llatanarurqaku, maqaparuspam wañunayachkaqtaña saqerurqaku. 31 Chay ñanninta huk *sacerdote richkaspanmi chay runata rikurur qa aswanqa qawariykuspallanmi karullanta pasarurqa. 32 Leviy casta runapas chay sitioman chayaruspanmi qawariykuspallan karullanta pasarurqa. 33 Chaynintataqmi richkarqa Samaria lawmanta kaq runapas, paymi ichaqa asuykuspan llakipayarikurqa. 34 Asuykuspanmi aceitewan hinaspa vinowan heridankunata hampiykurqa. Sillakunan animalman churkuykuspanmi samakuna wasiman aparqa hinaspam chaypi atien derqa. 35 Paqarinnintin pasakunanpaq kaspanñataqmi onqoqta atiendeykunanpaq wasiyoqman iskay jornalpa chanin qollqeta qoykurqa hinaspam ruegakurqa: “Atien deykapullawankimá, mastapas gastaptikiqa kutimuspaymi pagapullasqayki” nispa. 36 Chaynat a Jesus nir uspanmi chay tapuqnint a nirqa: —¿Chay kimsan runamantaqa, mayqannintaq salteasqapa runamasinqa? —nispa. 37 Hinapt inmi Diospa leynin yachachiq runañat aq nirqa: —Salteasqa runamanta kuyapayarikuqmi —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —Qampas chaynatayá ruramuy —nispa. Mariapa hinaspa Martapa wasinpi Jesus tarikusqanmanta
38 Richkaspankum
huk llaqtachaman chayar urqaku, chay llaqtapim Marta sutiyoq warmi wasinpi samaykachirqa. 39 Martapa ñañan Mariañataqmi Jesuspa ñawpaqninpi tiyaykurqa rimasqanta uyarinanpaq. 40 Martañataqmi tukuy ima ru raypa atipasqan kaspa Jesusman asuykuspa nirqa: —Señor ¿manachum imapas qokusunki sapallay ruraqta ñañay qawakuwaptin? Niyá yanapawananpaq —nispa. 41 Chaymi Señorñat aq nirqa: —Marta, Marta, tukuy imapa atipasqanmi muspaypi hinaña kachkanki tukuy imawan. 42 Hukllam ruranaykiqa kachkan, chay allin kaqtam ñañayki Mariaqa akllakuykun, chaytaqa manam pipas qechunqachu.
11
sitiopim Jesus mañakuchkarqa chaymi tukuykuptin huknin disci pulon nirqa: —Señor, Bautizaq Juanqa yachachirqam discipulonkunata imaynam Dios ma ñakuyta, chaynaqa ñoqaykutapas yachaykachiwaykuyá —nispa. 2 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Diosta mañakuspaqa kaynatam ninkichik:
1 Huk
Imaynam Diosta mañakunamanta (Mt 6:9-15. 7:7-11)
“Taytayku, sutiki yupaychasqa kachun, munaychakusqayki hamuchun. 3 Sapa punchaw mikunaykutayá qowayku.
1885
LUCAS 11
4 Ñoqaykupa
huchaykutayá pampachawayku, ñoqaykupas mana allin rurawaqniykutam pampachaniku. Amayá kachaykuwaykuchu pruebamanqa.”
5 Jesusqa
nirqataqmi: —Huk kaqnikichikpa amistadnikichik kaptinqa manachum chawpi tutaña kaptinpas rispaykichik ruegakuwaqchik: “Vecino, ama hina kaspaykiyá kimsa tantata prestaykullaway. 6 Amistadniy wasiyman samakaramuptinmi mikuykachi naypaq imallaypas mana kanchu” nispa. 7 Hinaptin amistadnikiñataq ukumanta nimunman: “¡Ama churmichawaychu! Punkuqa segurasqañam, warmachayku napas ñoqawanmi puñuchkanña. Manam hatarimuymanchu mañawasqaykita qoqnikiqa” nispa. 8 Chaynaqa amistadnin kasqanrayku manaña qospanpas, pun kuta takapayaspan mañakusqanraykuchá hatarispan tukuy ima mañakusqanta qoykunqa. 9 Chaymi nikichik: Mañakuptikichikqa Diosqa qosunkichikmi. Mas kaychik, tarinkichikmi, qayaychik, kichasunkichikmi. 10 Mañakuqqa chaskinmi, maskaqqa tarinmi, qayakuqqa kichaykachikunmi. 11 —Chur ik ichikmanqa ¿yaqachum culebrat a qoykuwaqchik challwat a mañaku suptikichik 12 otaq atoq-atoqta runtuta mañakusuptikichik? 13 Qamkunaqa mana allin runakuna kachkaspam churikichikmanqa allin kaqkunata qonkichik ¿chay chu mañakuqkunamanqa hanaq pachapi kaq Taytaykichik mana qosunkichikman Chuya Espirituta?
14 Huk
Jesuspa contranpi rimasqankumanta (Mt 12:22-30. Mr 3:20-27)
kutipim Jesus huk runamanta qarqor urqa mana rimachiq demoniota, lloqsiruptillanmi runañataq rimarir urqa, chayta rikuqninkunam admirasqallaña karqaku. 15 Wakinmi nirqaku: —Kay runaqa demoniokunataqa qarqon demoniokuna kamachiq Beelzebupa atiyninwanmi —nispa. 16 Wak inñat aqmi Jesust a pruebaman churayt a munaspanku mañarqaku cielo manta *milagrota qawachinanpaq. 17 Chaymi paykunapa piensasqanta yachaspan Jesus nirqa: —Mayqan nacionpas chaqwallapi rakinasqa kaspaqa purmanqam, familiapas rakinasqa kaspaqa manataqmi takyanchu. 18 *Satanas kikinpa contrallanpi kap tinqa ¿imaynataq munaychakusqanqa takyanman? Chaynataqa nichkaykichik: Demoniokunapa jefen Beelzebupa atiyninwanmi demoniokunataqa qarqonki, nispa niwasqaykichikraykum. 19 Nisqaykichikpi hina Beelzebupa atiyninwan demonio kunata qarqoptiyqa ¿pipa atiyninwantaq qatiqnikichikqa demoniokunata qarqon? Chaynaqa paykunam juzgasunkichik. 20 Ñoqaqa demoniokunataqa qarqoni Diospa atiyninwanmi, chaynaqa Diospa munaychakusqanqa chayaramusunkichikñam. 21 —Tukuy rikchaq armayoq kallpasapa runa wasinpi imankunat apas wa qaychaptinqa tukuy imanqa allin waqaychasqam kachkan. 22 Ichaqa paymanta aswanraq kallpasapa runa rikuriramuspanqa venceruspanmi armankunatapas qechurunman hinaspam imankunatapas aypukur unman. 23 —Pipas mana favorniypi kaqqa cont raypim kachkan. Cosechapi ñoqawan mana huñuqñataqmi usuchichkan.
LUCAS 11
1886
24 —Runamant a
Runaman demonio kutiykusqanmanta (Mt 12:43-45)
demonio lloqsir uspaqa qochqakunapim samananpaq maskastin purin, mana tarispanñataqmi nin: “Lloqsimusqay runamanyá kutikusaq” nispa. 25 Kut ir ispanñat aqmi chay runapa sonqont a tar iykun sumaq allichasqat a, sumaq pichasqata. 26 Kutirispanmi pusaramun kikinmantapas peornin qanchis demo niokunataraq chaynapi chay runaman yaykuspa *yachanankupaq. Chaymi chay runaqa rikurirun ñawpaq kasqanmantapas astawan peorña. Cheqap kusisqa runakunamanta
27 Jesus
chaynata rimachkaptinraqmi runakuna ukumanta huk warmi qaparimurqa: —¡Mayna kusisqaraq wachakusuqniki hinaspa ñuñusuqniki warmiqa! —nispa. 28 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Aswan kusisqaraqmi Diospa palabranta uyarispa kasukuqkunaqa —nispa.
29 Jesuspa
Milagrota qawachinanpaq runakunapa mañakusqanmanta (Mt 12:38-42. Mr 8:12)
muyuriqninman runakuna qeminakamuptinmi paykunata nirqa: —Mana allin casta runakunallam *milagro qawachinaytaqa mañakunku. Manam qawachisqaykichikchu milagrotaqa, qawaspaqa-qawachisqaykichik Diosmanta willa kuq Jonasta imam pasasqallantam. 30 Ninive llaqtapi runakunapaqmi Jonasqa señal hina karqa, chaynam Diosmanta Hamuq Runapas señal kani. 31 *Saba nacionniyoq reinapas juicio punchawpi kaypi kaq runakunapiwan kawsarimuspanmi paykunata acusanqa. Payqa hamurqa karu-karu llaqtamantaraqmi Rey Salomonpa yachaynin uyariq. Salomonmantapas aswan mas yachayniyoqmi kaypiqa kachkani. 32 Ninive llaqtapi runakunam kawsarimunqaku kay runakunapiwan kuska juicio punchawpi hinaspam kay runakunata acusanqa. Paykunaqa huchankumantam wanakurqaku Jonaspa willakusqanwan, Jonasmantapas aswan allin willakuqmi kaypiqa kachkan.
33 —Mecherotaqa
Ñawinchikqa achkiy hina kasqanmanta (Mt 5:15. 6:22-23)
ratachina manam pakarunapaqchu nitaq cajonpa ukunman churarunapaqchu aswanqa altomanmi churana wasiman yaykuqkuna rikunan kupaq. 34 Ñawiqa cuerponchikpa achkiynin hinam. Ñawiki allinta qawakuptinqa vidaykim kachkan achkiyniyoq. Ñawiki mana allinta qawakuptinmi ichaqa vidaykiqa kachkan pasaypaq tutayayllapi. 35 Qampi achkiy kaqtaqa amayá tutayara chiychu. 36 Chaynaqa qampi achkiy kaptin mana imaniraq tutayayniyoq kaspaykiqa tukuy imatam sutillata rikunki imaynam mecherowan rikusqaykita hina. Fariseokunata Jesus qaqchasqanmanta (Mt 23:1-36. Mr 12:38-40. Lc 20:45-47)
37 Rimayt a Jesus tukur upt illanmi huk *far iseo runa conv idarqa wasinpi mikuy kunanpaq chaymi rispan mikunanpaq tiyaykurqa. 38 Paykunapa costumbrenman hina Jesus makinta mana mayllakuptinmi convidaqnin extrañasqallaña qawara yarqa. 39 Chaymi Señorñataq nirqa:
1887
LUCAS 11, 12
—Yaw *fariseokuna, qamkunaqa vasotawan platotam hawallanta mayllanki chik, sonqoykichikmi huntasqa kachkan suwakuy munaywan hinaspa mana allin ruray munaywan. 40 ¡Mana yachayniyoqkuna! ¿Manachum hawantawan ukuntaqa Diospuni rurarqa? 41 Kapusuqnikichikmantayá qoychik limosnata chaynapi tukuy imapas limpio kapusunaykichikpaq. 42 —¡Imaynaraq kank ichik *far iseokuna! Qamkunam *diezmot a qonk ichik yerba buenamanta, rudamanta hinaspa tukuy rikchaq yuyukunamanta. Aswanqa qonqarunkichikmi allin ruraytawan Diospa kuyapayakuynintaqa. Kaykunataqa kasukunaykichikmi diezmo qoytapas ama qonqaspa. 43 —¡Imaynaraq kank ichik *far iseokuna! Qamkunaqa *huñunakuna wasipipas ñawpaqllapi tiyaytam munankichik, munankichiktaqmi plazakunapi hatun respe towan rimaykusunaykichiktapas. 44 —¡Imaynaraq kank ichik! ¡Qamkunaqa kachkank ichik mana rikur iq sepult u rakuna hinam! Runakunam hawanta purin ukunpi kaqkunata mana yachastin. 45 Hinapt inmi Diospa leynin yachachiqkunamant a huk kaqnin nirqa: —Yachachikuq, chaynata rimaspaykiqa ñoqaykutapas insultawachkankikum —nispa. 46 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Qamkunapas ¡imaynaraq kankichik Diospa leynin yachachiqkuna! Runa kunamanmi mana apay atinanku llasaq qepita churkuchkankichik, qamkunam ichaqa llachpayllapas mana llachpaykunkichikchu. 47 —¡Imaynaraq kankichik! Qamkunaqa abueloykichikkunapa wañuchisqan willa kuqkunapa sepulturankunatam rurankichik. 48 Yachankichikmi abueloykichikkunapa chay rurasqankunataqa, chayraykum paykunapa ruraqmasin kankichik. Paykunam Diosmanta willakuqkunata wañuchirqaku, qamkunañataqmi sepulturanta rurankichik. 49 —Chayraykum Diosqa yachayninpi nirqaña: “Ñoqamanta willakuqkunatawan *apostolkunata kachamuptiymi wakinta wañuchispa wakintañataq ñakarichinkichik” nispa. 50 Kay uyariwaqniy runakunamantam Dios cuentata mañanqa qallariyninman tapuni llapallan willakuqkunata wañuchisqankumanta, 51 Abel wañuchisqankumanta Zacarias wañuchisqankukama. Zacariastam wañurachirqaku *altarmanta *santuario man rinapi. Paykunapa yawarninmantamá Dios cuentata mañasunkichik. 52 —¡Imaynaraq kank ichik Diospa leynin yachachiqkuna! Qamkunaqa reqsin kichikmi runakunaman imam yachachinaykichikta, qamkunam ichaqa mana yachayta munankichikchu, yachay munaqkunatañataqmi harkakunkichik. 53 Chaymant a Jesus lloqsir upt inmi Diospa leynin yachachiqkunawan *fa riseokunapas piñakur uspanku tapupayarqaku 54 imapipas pantarachispanku chaymansumlla acusanankupaq.
12
Iskay uya kaymanta
1 Waranqantin-waranqantin
runakuna tanqanakustin Jesuspa kasqanman huñunakaramuptinmi puntataqa discipulonkunata nirqa: —Cuidakuychik *fariseokunapa qonchunmanta otaq iskay uya kayninkumanta. 2 Imapas pakasqa kaqkunaqa qawachisqam kanqa, chaynat aqmi mana yachasqa kaqkunapas yachasqataq kanqa. 3 Tutayaypi rimasqaykichikpas punchawpi uya risqam kanqa, wasi ukupi upallalla rimasqaykichikñataqmi wasipa altosninmanta willakusqa kanqa.
LUCAS 12
1888 Cuerpo wañuchiqtaqa mana manchakunamanta (Mt 10:28-31)
4 —Kuyasqallaykuna,
amayá manchakuychikchu runa wañuchiqkunataqa, almankutaqa manam imananmankuchu. 5 Ñoqam ichaqa nikichik pim manchaku naykichikta. Manchakuychikqa wañurachispa wiñay castigoman wischuykuqtayá. 6 —¿Manachum pichqa pichinchurr uchakunat apas *rant ikunku as qollqella paq? Chaywanpas Diosqa mayqantapas manam qonqar unchu. 7 Qamkunapaqa chukchaykichikpas llapallanmi yupasqa kachkan. Chaynaqa amayá manchakuy chikchu, qamkunaqa pichinchurr uchakunamantapas aswan valeqmi kankichik. Jesuspa favorninpi rimaqkunamanta (Mt 10:32-33. 12:32. 10:19-20) 8 —Uyar iwaychik, runakunapa qayllanpi ñoqamant a willakuqt aqa, Diosmant a Hamuq Runapas Diospa angelninkunapa qayllanpim willakusaq ñoqapa kasqanta. 9 Runakunapa qayllanpi negaqniyt aqa ñoqapas negasaqmi Diospa angelninkunapa qayllanpi. 10 —Pipas Diosmant a Hamuq Runapa cont raypi rimaqqa pampachasqam kanqa, Chuya Espiritupa contranpi rimaqmi ichaqa mana pampachasqachu kanqa. 11 —Huñunakuna wasikunaman, juzgadokunaman hinaspa autoridadkunaman pusasuptikichikqa, amam llakikunkichikchu imam otaq imaynam rimanaykichikman taqa. 12 Chay ratopi imam rimanaykichikmantaqa Chuya Espiritum yachachisunkichik.
Mana yuyayniyoq apu runamanta 13 Jesust am
runakuna ukumanta huk kaqnin nirqa: —Yachachikuq, wawqeytayá niykapuway herenciata ñoqawan rakinakunanpaq —nispa. 14 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Yaw runa ¿pitaq ñoqata churawarqa qamkunapa jueznikichik otaq partiqniki chik kanaypaq? 15 Chaynat a nir uspanmi nirqat aq: —Cuidakuychikyá qollqella kuyar uymanta. Runaqa manam tukuy imayoq ka runallanpaqchu kawsanan. 16 —Kay rikchanachiytayá nisqaykichik: Huk apu runam chakranmanta sinchillataña cosecharurqa 17 chaymi tantearqa: “¿Maypiñataq churasaq kay cose chasqaytaqa?” 18 Kaynatayá rurasaq, kawsaykuna waqaychanay wasita paskaruspayá aswan hatuntaña rurarusaq trigoytawan tukuy imaykunata chaypiña waqaycha naypaq. 19 Hinaspam kikillayta nikusaq: Achkallañam tukuy imaykunapas unay watakunapaq kapuwachkan. Kunanqa samakuspayá mikukusaq, upyakusaq hinaspa kusikusaq, nispa. 20 Ichaqa Diosmi payta nirqa: “Mana yuyayniyoq runa, kunan tuta punim wañurunki. Chaynaqa waqaychasqaykiqa ¿pipaqtaq kanqa?” nispa. 21 —Chaynam pasar unqa kik illanpaq maskaq runat aqa, Diospa qayllanpiqa kachkan pasaypaq mana imayoqmi.
1889
22 Jesusmi
LUCAS 12
Churinkunataqa Diospuni cuidawasqanchikmanta (Mt 6:25-34)
discipulonkunata nirqa: —Ñoqam nikichik, amayá afanakuychikchu mikunaykichikmantaqa hinaspa pachakunaykichikmantaqa. 23 Mikuymantapas astawanqa valen vidaykichikmi cuer poykichiktaqmi pachamantapas astawanqa valen. 24 Qawariychik ullachkukunata. Paykunaqa manam tarpunkuchu nitaq cosechankuchu, manataqmi trojenku pas nitaq taqenkupas kantaqchu. Chaywanpas paykunataqa Diosmi mikuchin. Qamkunaqa alton pawaq urpikunamantapas aswan valeqmi kankichik. 25 ¿May qannikichiktaq afanakuspaqa huk kuchusta wiñaruwaqchik? 26 Chayllatapas mana rurayta atichkaspapas ¡wakin kaqkunamantaqa imapaqtaq llakikunkichik! 27 —Qawariychik waytakunapa wiñasqanta, manam llamkankuchu nitaq puch kankuchu. Ichaqa nikichikmi, Rey Salomonpas sumaqllawan pachakuq kachkaspapas manam huknin wayta hinallapas pachakurqachu. 28 Yaw pisi iñiyniyoq runakuna, purunpi waytakunaqa kunan sayachkaspapas paqarinqa hornopim kañarachikun, waytakunatapas Dios pachachichkaspanqa ¿manachum qamkunatapas pachachisunki chik? 29 Qamkunaqa amayá llakikuychikchu: “Imataraq mikusun, imataraq tomasun” nispaqa. Amataqyá ancha llakisqallañaqa puriychikchu. 30 Tukuy hinastinpi Dios mana adoraqkunam tukuy chaykunamantaqa afanakun. Qamkunapaqa kachkanmi Taytay kichik, paymi yachan tukuy imapas pisipususqaykichiktaqa. 31 Maskaychikqa Diospa munaychakusqantayá hinaptinqa qosunkichikmi tukuy ima pisipusuqnikichikta. Hanaq pachapim riquezataqa churana. (Mt 6:19-21)
32 —Ovejaykuna, amayá manchakuychikchu, aslla kapt ik ichikpas Dios Tayt ay kichikmi munaychakusqanta qoykusunkichik. 33 Kapuqnikichikta *rantikuspayá mana imayoqkunaman qoychik. Chaynata ruraspaqa hanaq pachapim mana mawkayaq wayqaman mana tukuq kapuqnikichikta huntachichkankichik. Chaypiqa manam pipas asuykunchu suwananpaq, manataqmi puyupas kanchu tu kunanpaq. 34 Tukuy kapuqnikichikpa kasqanpim sonqoykichikpas kanqa.
Qawan-qawanlla Jesusta suyanamanta
35 —Listollayá kaychik mecheroykichiktapas ratachispa. 36 Casamientomanta patronnin
ku kutimunanta suyaq runakuna hinayá qamkunapas kaychik chaynapi chayaramuspan punkuta takamuptin chaylla kichanaykichikpaq. 37 Mayna kusisqam rikchachkaqta patronninpa tariykamusqan sirvientekunaqa. Cheqaptapunim nikichik, patronninku allichakuykuspanmi paykunata mesapi tiyaykachispan kikinpuni servinqa. 38 Chawpi tutataña otaq achikyaqtaña patron kutimuspan suyaqnin sirvientenkunata tariykuptinqa ancha kusisqam kanqaku. 39 Yachaychikyá kayta, sichum wasiyoq yachanman imay hora suwa hamunanta hinaspaqa manachá suwachikunmanchu. 40 Chaynaqa qamkunapas lis tollayá kaychik. Diosmanta Hamuq Runaqa kutiramusaq mana piensasqaykichik horam.
41 Ped rom
Allin sirvientemantawan mana allin sirvientemanta (Mt 24:45-51)
tapukurqa:
LUCAS 12
1890
—Señor, kay rikchanachiy nisqaykiqa ¿ñoqallaykupaqchu icha llapallan runa kunapaqwanchu? —nispa. 42 Chaymi Señorñat aq nirqa: —Qamkunaqa allin yuyayniyoq confianza mayordomo hinayá kaychik, paytam wasinpi patronnin churarqa sirvientenmasinkunata imam horapi mikuchinanpaq. 43 Ancha kusisqam chay runaqa sichum pat ronnin kut imuspa chayna rurachkaq ta tariykamuptinqa. 44 Cheqaptapunim nikichik, patronninqa churaykunqa tukuy kapuqninkunapiña nanachikunanpaqmi. 45 Ichaqa sichu mana allin sirviente kaspa ninman: “Patronniyqa unamunqaraqmi” nispa hinaspañataq sirvientemasinkunata maqayta qallarispa mikukunman upyakunman hinaspa sinkakunman. 46 Chayna runapaqa patronninmi kutiramunqa mana suyasqan punchawpi hinaspa mana ya chasqan horapi. Sinchitam castiganqa mana iñiyniyoqkunatawan kuskata. 47 —Patronninpa munasqanta yachachkaspan mana alistakuq hinaspa mana kasukuq sirvienteqa sinchi castigasqam kanqa. 48 Patronninpa munasqanta mana yachachkaspan imapipas faltakuruq sirvienteqa pisilla castigasqam kanqa. Achka chaskiqkunaqa achka mañasqam kanqaku. Achka confiasqa runamantaqa achkatataqmi mañana. Jesusqa runakuna rakinachiq hamusqanmanta (Mt 10:34-36)
49 —Ñoqaqa ninatam kay pachaman apamurqani, chaynaqa maynatam mu nayman rupachkanantaña. 50 Ñakarinayraqmi kachkan. Chaymi hukmanyasqa kachkani cumplikunankama. 51 ¿Creenkichikchu hamusqaywanqa hawkalla kanay kichikta? Ñoqaqa rakinakuytam apamurqani. 52 Kunanmantapunim wasipi pichqa kaqkuna rakinasqa kanqaku. Kimsam iskaypa contranpi kanqa, iskayñataqmi kimsapa contranpi. 53 Taytam qari churinwan contranakunqa. Mamam warmi wa wanwan contranakunqa chaynataqmi suegrapas llumchuyninwan contranakunqa.
Tiempokunapi pasakuqwan cuenta qokunamanta (Mt 16:1-4. Mr 8:11-13)
54 Jesusmi
runakunata nirqa: —Intipa seqaykunan lawmanta puyu rikurimuptinmi “paramunqam” ninkichik, hinaptinmi chayman hina paramun. 55 Qechwa lawmanta wayramuptinñataqmi “rupa munqam” ninkichik, hinaptinmi chayman hina rupamun. 56 ¡Iskay uyakuna! Cielopipas chaynataq kay pachapipas kaqkunata qawaspam imaynam tiempo kananta yachanki chik, kunan tiempopi pasakusqanmantam ichaqa mana cuentata qokunkichikchu. Manaraq juzgadoman chayachkaspa allinyanakunamanta (Mt 5:25-26)
57 —Kikillaykichikqa
¿manachu allin arregloman hina allichawaqchik? 58 Que jakusuqnikiwan rispaqa ñanllapiraqyá allinyanakuruy chaynapi juezman ama entregasunaykipaq, guardiaman juez entregasuptikiqa carcelmanmi aparusunkiman. 59 Chaymantaqa manam lloqsinkichu debekusqaykita pasaypaq paganaykikama.
1891
LUCAS 13
Huchamantaqa wanakunamanta
13
1 Chay punchawkunapim wakin runakuna Jesusman willarqaku: —Galilea lawmanta kaqkunam animalkunata wañuchichkarqaku Diospaq ofrecenankupaq hinaptinmi Pilatopa kamachisqan runakuna paykunata wañurachirqa —nispa. 2 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Creenkichikchu Galilea lawpi wakin runakunamantapas astawan huchasapa kasqankurayku chayna wañuchisqa kasqankuta? 3 Nikichikmi manam chaynachu. Huchay kichikmanta mana wanakuspaqa qamkunapas chaynam wañunkichik. 4 ¿Siloe llaqtachapi torrem tuñiykuspan chunka pusaqniyoq runakunata wañurachirqa? ¿Creenkichikchu Jeru salenpi runakunamantapas paykunaqa aswan huchasapa kasqankuta? 5 Nikichikmi manam chaynachu. Huchaykichikmanta mana wanakuspaqa qamkunapas chaynam wañunkichik. 6 Jesusmi
Mana ruruyoq higos sachamanta
rikchanachispan nirqa: —Huk runapa uvas huertanpim higos sacha karqa. Rurunta maskaptinñataqmi mana karqachu. 7 Chaymi huerta cuidaqta nirqa: “Kimsa watañam kay sachapa rurun maskas qay ichaqa manam kanchu. Kuchuruyña amaña kichkichakunanpaq” nispa. 8 Hinaptinmi chay cuidaqñataq nirqa: “Señor, kay watatawanraqyá dejaykuy. Muyuriqninta aspirus paymi wanuta hinarusaq. 9 Icharaqpas rurunman, mana chayqa kuchurachinkiñachiki.” Onqoq warmita samana punchawpi Jesus sanoyarachisqanmanta
10 *Samana
punchawpim *huñunakunanku wasipi Jesus yachachichkarqa. kachkarqa chunka pusaqniyoq wataña onqoq warmi. Kurkunpalla puriqta demonio rurar uptinmi derecho puriytaqa mana atirqachu. 12 Payta Jesus rikuruspanmi qayaykuspa nirqa: —Mamáy, sanoñam kanki —nispa. 13 Makinta hawanman churaykuptillanmi derechakuruspan Diosta alabarqa. 14 *Huñuna kunanku wasipi jefeñataqmi *samana punchawpi Jesus sanoyarachiptin runakunata nirqa: —Soqta punchawmi llamkanapaq punchawkunaqa. Chay punchawkunapi ha muptikichikyá sanoyachisunkichik, ichaqa amayá samana punchawpichu —nispa. 15 Hinapt inmi Señorñat aq contest arqa: —Iskay uya runakuna, qamkunapas *samana punchawpim buesnikichikta otaq asnoykichikta paskaspa yakuman pusankichik. 16 Abrahampa mirayninmanta kaq kay warmitam chunka pusaqniyoq wataña *Satanas ñakarichirqa. Chaychu sama na punchawña kachkaptinpas mana sanoyaykachiyman. 17 Chaynata niptinmi lliw enemigonkuna penqaypi rikurirurqaku. Runakunaña taqmi admirakuypaq tukuy rurasqankunata qawaspanku anchallataña kusikurqaku. 11 Chaypim
18 Jesusmi
Mostaza muhuwan rikchanachisqanmanta (Mt 13:31-32. Mr 4:30-32)
nirqa: —¿Imaynataq Diospa munaychakusqanqa? ¿imawantaq tupanachiyman? 19 Dios pa munaychakusqanqa rikchakun huk runapa tarpusqan mostaza muhumanmi, montearunankama wiñaruptinmi silguerokunapas kallmankunapi *qesachakun.
LUCAS 13, 14
1892 Qonchuwan rikchanachisqanmanta (Mt 13:33)
20 Jesusmi
huk rikchanachiytawan nirqa: —¿Imawantaq tupanachiyman Diospa munaychakusqantaqa? 21 Rikchakunqa huk warmi kimsa tupu harinata chapur uptin poqorachiq qonchumanmi. Kichki punkumanta (Mt 7:13-14, 21-23)
22 Jer usalenman Jesus rispanmi llaqt akunapi hinaspa llaqt achakunapi yacha chirqa. 23 Chaymi huk kaqnin tapurqa: —Señor ¿asllachum salvakunqaku? —nispa. Chaymi payñataq nirqa: 24 —Achkaqmi yaykuyta munanqaku aswanqa manam atinqakuchu, chaynaqa kich ki punkun yaykuytayá procuraychik. 25 Punkuta wasiyoq wichqaruptinmi hawamanta takaspa: “Señor, kichaykamullawayku” ninkichik chaymi payñataq nimusunkichik: “Manam reqsikichikchu, maylawmanta kaqchá kankichikpas” nispa. 26 Hinaptin mi qamkunañataq ninkichik: “Señor, qanwanmi mikurqanikupas, upyarqanikupas, plazaykupitaqmi yachachirqankipas” nispa. 27 Hinaptinmi payñataq nimusunkichik: “Manam reqsikichikchu, maylawmanta kaqchá kakunkichikpas, qayllaymanta asuy chik mana allin ruraqkuna” nispa. 28 Hawaman qarqoramusuptikichikmi Abrahamta, Isaacta, Jacobta hinaspa willakuqkunata Diospa munaychakusqanpi qawarispa wa qankichik. Mana ima rurayta atispam kiruykichiktapas kirichichichinkichik. 29 Diospa munaychakusqanpi tiyaspa mikunankupaqmi hamunqaku tukuy hinastinmanta. 30 Qepa kaqkunam puntanqaku, punta kaqkunañataqmi qepanqaku.
Jerusalenpi yachaqkunamanta Jesuspa waqasqanmanta (Mt 23:37-39)
31 *Far iseokunapas
chay horallapim Jesusman chayaruspanku nirqaku: —Herodesmi wañurachisunaykipaq munapayasuchkanki, pasakuy kaymanta —nispa. 32 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Rispaykichik chay atoqta nimuychik: “Kay punchawkunapiraqmi demonio kunata qarqospay onqoqkunata sanoyachisaq. Kay-kay punchawkunañataqmi ruranayta tukusaq.” 33 Kay punchawkunapiqa rinaypunim maymi rinayta. Dios manta willakuqqa manam wañunmanchu Jer usalenmanta hawapiqa. 34 —¡Jerusalen, Jerusalen! ¡Qamqa Diosmanta willakuqkunatam wañuchinki! ¡Qan man kachamusqa runakunatam rumiwan chamqapanki! Rapran ukupi chiwchinkunata wallpa huñuykuq hinam achka kutita munarqani runaykikuna huñuykuyta ichaqa manam munarqankichu. 35 Chayraykum wasikichik chunninqa. Nikichikmá, manañam rikuwanki chikñachu: “Alabasqayá kachun Señorpa sutinpi hamuqqa” nispa niwanaykichikkama.
14
Punkipakusqa runata Jesus sanoyachisqanmanta
1 Samana punchawpim *fariseokunapa jefenpa wasinman Jesus yay kuykurqa chaypi mikunanpaq, hinaptinmi chaypi kaq *fariseokuna wateqachkarqaku. 2 Punkipakusqa runa Jesusman asuykuptinmi 3 Diospa leynin yachachiqkunatawan *fariseokunata tapurqa:
1893
LUCAS 14
—¿Leyqa permitinchu *samana punchawpi sanoyachinata? —nispa. 4 Paykuna mana imat apas rimar ipt inmi onqoqt a sanoyarachispan pasakunan paq kamachirqa. 5 Hinaptinmi chaypi kaqkunata Jesus nirqa: —Churikichikpas otaq bueyesnikichikpas uchkuman urmaykuptinqa ¿mana chum chaypunilla horqor uwaqchik samana punchaw kachkaptinpas? —nispa. 6 Manam pipas imaniyt apas atirqachu. 7 Puntapi
Casarakuyman convidasqakunamanta
asientokuna akllasqankuta qawarispanmi rikchanachispan Jesus nirqa: casarachikuspan convidasuptikiqa amayá punta asientokunapiqa tiyaruychu. Pipas qanmanta astawan reqsisqa kaq yaykuramuptinmi 9 convidasuqniki nisunkiman: “Anchuriy, paymi kaypiqa tiyanqa” nispa hinaptinmi qamñataq qepa lawpi penqakuy wan tiyawaq. 10 Convidasqa kaspaykiqa qepa lawpiyá tiyaykuy chaynapi convidasuqniki yaykuykamuspan: “Taytáy, hamuy kay ñawpaqpi tiyaykuy” nisunaykipaq. Chayna kaptinqa llapa convidasqapa qayllanpim ancha honrasqa kanki. 11 Pipas hatunchakuqqa humillasqam kanqa, pipas humillakuqñataqmi hatunchasqa kanqa. 12 Nirqat aqmi conv idaqnin *far iseo runat apas: —Almuerzopaq otaq cenaypaq convidota ruraspaykiqa, amayá qayaykuy amistad llaykitachu otaq wawqellaykitachu otaq ayllullaykitachu otaq apu vecinollaykitachu, chaynata ruraptikiqa paykunapas convidasuspaykim kutirachisunkiman. 13 Convidota ruraspaykiqa qayaykuy wakchakunatawan suchukunatayá hinaspa wistukunatawan ñawsakunatayá. 14 Chaynata ruraptikiqa allin ruraqkuna kawsarimuptinmi Diosña kuti chipusunki mana kutichiy atiqkuna convidasqaykimanta chaymi ancha kusisqa kanki. 8 —Pipas
15 Jesuspa
Convido fiestawan Jesus rikchanachisqanmanta (Mt 22:1-10)
rimasqanta paywan mikuq runa uyariruspanmi Jesusta nirqa: —Mayna kusisqam Diospa munaychakusqanpi mikuqkunaqa —nispa. 16 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Huk runam hatun convidota ruraspan achkaqman willachimurqa. 17 Mikuy hora chayaramuptinmi convidasqankunata runanwan qayachimurqa: “Hamuychikña, lliw ñam alistasqa kachkan” nispa. 18 Ichaqa llapallankum disculpakuyta qallaykurqaku. Punta kaqmi nirqa: “Disculpaykuway, rantisqay chakra qawaqraqmi rinay kach kan” nispa. 19 Hukninñataqmi nirqa: “Disculpaykuway, pichqa pares yunta rantisqay pruebaqraqmi richkani” nispa. 20 Hukninñataqmi nirqa: “Chayraqmi casarakuruni, chayraykum mana riymanchu” nispa. 21 Convidasqakunata qayamuq runa kutiruspan mi patronninman willamurqa chaymi payñataq anchallataña piñakuspan yapatawan runanta kamachirqa: “Kallpaspayki plazakunamantawan callekunamanta pusaramuy wakchakunata, suchukunata, ñawsakunata hinaspa wistukunata” nispa. 22 Hinaptinmi runanñataq nirqa: “Señor, kamachiwasqaykiman hina ruraruptiypas campoqa kach kanraqmi” nispa. 23 Chaymi patronninñataq nirqa: “Rispaykiyá ñankunamantawan chakrakunamanta obligamuy wasiyman huntamunankupaq. 24 Yachaychikyá, punta qayachimusqay runakunaqa manam mikunqakuchu convidoytaqa.” 25 Achkallaña
Jesustaqa tanteaspa qatinamanta
runakuna Jesuswan riptinmi paykuna lawman muyuriykuspan nirqa:
LUCAS 14, 15
1894
26 —Pipas
qatiwaqniyqa ñoqatam kuyawanan taytanmantapas, mamanmantapas, warminmantapas mastaqa chaynataq churinkunamantapas, wawqenkunamantapas, paninkunamantapas hinaspa kikinpa vidanmantapas mastaqa. Mana chayna kaspaqa manam puriqmasiychu kanman. 27 Pipas ñoqarayku ñakaristin qatiwaqniyqa ñoqa paq hinam. 28 Pipas torre hatarichiyta munaspaqa qespichinankama gastananpaqmi puntataqa tanteanqa. 29 Mana chayqa cimientaruspallan sayaruptinmi runakunapas asipayaspan ninman: 30 “Kay runaqa torre hatarichiyta qallaykuspallanmi mana qes pichinchu” nispa. 31 Chaynataqmi chunka waranqa soldadoyoq reypas, iskay chunka waranqa soldadoyoq reypa contranpi rinanpaqqa sumaqtaraq tanteanqa. 32 Mana atiq hina kaspanqa karullataraq enemigon hamuchkaptinmi comisionta kachanqa mana peleaspalla hawkayayman yaykunankupaq. 33 Chaynaqa mayqannikichikmantapas tukuy kapuqninta ñoqarayku mana saqeqqa, manam discipuloyqa kanmanchu.
34 —Kachiqa
Kachiwan tupachispa yachachisqanmanta (Mt 5:13. Mr 9:50)
allinmi ichaqa qamyayar uspanqa ¿imapaqtaq valenman? 35 Chak rapaqpas nitaq wanupaqpas manañam valenñachu aswanqa wischunallapaqñam. Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá.
15
1 Jesusta
Chinkaruq ovejamanta (Mt 18:10-14)
uyarinankupaq *impuesto cobraqkunawan huchasapakuna asuy kuptinmi 2 *fariseokunawan Diospa leynin yachachiqkuna nirqaku: —Kay runaqa huchasapakunawan juntanakuspanmi paykunawan mikun —nispa. 3 Chaymi Jesusñat aq kay rikchanachiyt a rimar irqa: 4 —Huk kaqnik ichikpa pachak ovejanmant a huknin chinkar upt inqa ¿ma nachum isqon chunka isqonniyoqta chunniqpi saqeykuspa tarimunankama maskamunqa? 5 Tariramuspanñataqmi kusisqallaña hombrorikamunqa. 6 Wa sinman chayaruspanñataqmi amistadninkunatawan vecinonkunata huñuruspa ninqa: “Kusiysiwaychik chinkasqa ovejaytam tariramuni” nispa. 7 Chaynam kanqa hanaq pachapipas, isqon chunka isqonniyoq mana wanakuq justokunamantapas mastaqa kusikunqaku huchankunamanta wanakuqmantam. 8 —Huk
Chinkarachisqa qollqemanta
warmipam chunka qollqen kapurqa. Hukninta chinkarachispanqa ¿manachum achkitapas rataykachisparaq wasinta pichaspan tarirunankama maskanqa? 9 Tariruspanqa amistadninkunatawan vecinankunata huñuruspanmi ninqa: “Kusiysiwaychik, chinkarachisqay qollqetam tariruni” nispa. 10 Chaynatam Diospa angelninkunapas kusikun huchanmanta wanakuqmantaqa. 11 Jesusmi
Chinkasqanmantaña rikuriramuq churimanta
nirqa: —Huk runapam iskay churinkuna karqa. 12 Sullka kaqmi taytanta nirqa: “Taytáy, herencia saqewanaykitaqa qoykuwayña” nispa. Chaymi taytanñataq qoykarirqa. 13 Chay punchawkunallapim chay sullka kaq churinqa lliw kapuqninta aparikuspan karu llaqtaman ripukurqa. Chaypim mana allin kawsayman qokuruspan kapuqninta
1895
LUCAS 15, 16
tukururqa. 14 Mana imayoqña kachkaptinmi chay kasqan llaqtapi huk hatun muchuy karurqa. Yarqaymanta kaspanmi 15 huk kaqnin wasiyoqtaña ruegakurqa imallapipas llamkachinanpaq. Wasiyoqñataqmi chakraman aviarurqa kuchikuna michimunanpaq. 16 Yarqaymanta kaspanmi kuchikunapa mikusqan algarrobotaña mikuykuyta munarqa ichaqa manam pipas chayllatapas qoykurqachu. 17 Huk punchawmi yuyaymanaspan piensarurqa: “Taytaypaq llamkaqkunaqa allin mikusqam kachkanku, ñoqañataqmi kaypi yarqaymantapas wañuruchkaniña. 18 Taytayman kutispayá nimusaq: ‘Taytáy, huchallikurunim Diospa contranpi hinaspa qampa contraykipi. 19 Manañam churiymi niwanaykipaq hinañachu kallani, huk kaqnin llamkapusuqnikita hinallañayá chaskiy kullaway’ nispay.” 20 Hatarispanmá Taytanpa kasqanman kutirqa. —Karumantaraq taytan rikuruspanmi kuyapayakuywan kallpaylla taripaykurqa hinaspam abrazaykuspa muchaykurqa. 21 Hinaptinmi churinñataq nirqa: “Taytáy, huchallikurunim Diospa contranpi hinaspa qampa contraykipi. Manañam ‘churiymi’ niwanaykipaq hinañachu kallani” nispa. 22 Taytanñataqmi sirvientenkunata kama chirqa: “Sumaqnin pachawan pachachiychik, dedonmanpas anillota churaspayá *usutaykachiychik. 23 Nakaychikyá wiran torotapas kusikuymanta mikunanchikpaq. 24 Kay churiyqa wañusqam karqa, kunanmi ichaqa kawsariramun, chinkarusqan mantam rikuriramun” nispa. Chaymi kusikuyllawanña fiesta rurayta qallarirqaku. 25 —Mayor churinñataqmi chakrapi llamkamusqanmanta wasiman chayaramuspan musicatawan tusuqkunata uyarirurqa. 26 Runanta qayaykuspanmi tapurqa imaraykum chaypiqa fiesta kasqanmanta. 27 Hinaptinmi runanñataq nirqa: “Wawqeki rikuriramup tinmi taytayki wiran torota nakarachin hinaspam fiestata rurachichkan sanollata hinaspa allinllata chaskiykusqanmanta” nispa. 28 Mayor wawqenñataqmi piñakuspan yaykuyta pas mana munarqachu. Chaymi taytanña lloqsiykuspan ruegarqa yaykunanpaq. 29 Ichaqa taytantam nirqa: “Kaychika watañam tukuypi kasukuspay serviki, ichaqa manam qoy kuwarqankichu cabrachallatapas amistadniykunawan kusirikunaypaq. 30 Chuchumika warmikunawan kapuqniki tukuramuq churiki kutiramuptinmi ichaqa wiran animaltaraq nakarachipunki.” 31 Taytanñataqmi nirqa: “Churilláy, vida pasaqmasiymi qamqa kanki. Qampaqmi tukuy imaypas. 32 Wañusqanmanta kawsariramuq hinaspa chinkasqanmanta rikuriramuq wawqekimantaqa kusikuspam fiestata rurananchik” nispa.
16
Mana confiaykuna mayordomomanta
1 Jesusmi discipulonkunata nirqa: —Apu runapam karqa mayordomon. Paypa contranpi mana allin rimayku nata uyarispanmi 2 qayaykuspa tapurqa: “Mana allin rimaykunatam qanmanta uyarini. Cuentata qoway llamkasqaykimanta, manañam mayordomoyqa kawaqñachu” nispa. 3 Chaymi mayordomoñataq piensarqa: “¿Imanaykusaqtaq patronniy manaña llamka nayta munaptinqa? Chakrapi llamkaytaqa manam atiymanchu, limosna mañakuytapas penqakunitaqmi. 4 Mayordomo kayniymanta wischuruwaptin amistadniykuna wasinpi chaskiykuwanankupaqmi tantearuni imam rurayta.” 5 Patronnin debeqkunata qayaykus panmi hukninta nirqa: “¿Haykataq debekunki patronniyta?” nispa. 6 Hinaptinmi chay tapusqan runañataq nirqa: “Pachak barril aceitem” nispa. Chaymi mayordomoñataq nirqa: “Kayqa contrato rurasqayki papel. Kunallan pichqa chunkallamantaña mosoq documen tota ruraykuway” nispa. 7 Nirqataqmi huknin debekuqnintapas: “¿Haykataq patronniyta debekunki?” nispa. Hinaptinmi payñataq nirqa: “Pachak tupu trigom” nispa. Chaymi pay
LUCAS 16
1896
tapas nirqa: “Kayqa papelniki. Pusaq chunkallamantaña documentota ruraykuway” nispa. 8 Mana allin ruraq mayordomopa sacre kaywan rurasqantam patronnin alabarqa. —Runamasinkunawan imapas ruraypiqa Diospa churinkunamantapas aswan sacreqa kay tiempopi kawsaq runakunam. 9 —Chaymi nikichik: Mana allinkunapi gastanapaq qollqekichikwan amistadta ganay chik chaynapi qollqekichik manaña kaptinpas hanaq pachapi chaskisunaykichikpaq. 10 —Pisillapas confiana runaqa achkapipas confianapaqmi. Pisillatapas yanqacharuq runaqa, achka confiaykusqatapas yanqacharunqam. 11 Mana allinkunallapi gastana qollqepi mana confiana kaptikichikqa ¿pitaq confiasunkichikman cheqap kaqtaqa? 12 Ru napa qollqenta gastakuruptikichikqa ¿kikikichikpa kaqtaqa pitaq qosunkichikman? 13 —Manam pipas serv inmanchu iskay pat ront aqa, huknint ach cheqninman, huknintañataqcha kuyanman, hukninman ratakuspachá huknintañataq despre cianman. Manam serviwaqchikchu Diostawan qollqetaqa. 14 Qollqella kuyaq *fariseokuna Jesusta uyarispanku burlakuptinkum 15 paykunata nirqa: —Qamkunaqa runa qawasunallaykichikpaqmi allin ruraq tukunkichik. Diosmi ichaqa reqsisunkichik mana allin sonqoyoq kasqaykichikta. Runakunapaq sumaq llaña rikchakusqanpas Diospaqqa millakuypaqmi. 16 —Moisespa
Leymantawan Diospa munaychakusqanmanta
qellqasqan *leywan Diosmanta willakuqkunapa yachachisqanqa Bautizaq Juanpa willakuy qallarisqankamallam karqa. Chaymantapunim Diospa mu naychakusqanmanta willakuchkanku hinaptinmi llapallanku yaykuypi atipakuchkanku. 17 —Cielowan kay pachach facilt a chinkar unman leypa puntochallanpas chinkarunanmantaqa. Casadokunaqa mana rakinakunankumanta (Mt 19:1-12. Mr 10:1-12)
18 —Warminmant a
rakikur uspan huk warmiwan casarakuq runaqa huchalli kunmi. Huchallikuntaqmi qosanpa saqesqan warmiwan casarakuq runapas. 19 Jesusmi
Infiernopi tarikuq apumanta
nirqa: —Huk apu runam grosella pachawan hinaspa linomanta fino pachakunawan churakuq hinaspam sapa punchaw ruraq admirakuypaq convidota. 20 Karqataq mi limosna mañakuq Lazaro sutiyoq runapas, apupa punkunpim heridasapallaña wischurayaq. 21 Paymi apupa mesanmanta wichimuqkunallawanpas saksaykuyta munaq. Heridankunatapas allqokunallañam asuykuspa llaqwaykuq. 22 Chayna kachkaspa limosna mañakuq runa wañukuptinmi almanta angelkuna aparurqa Abrahampa kasqanman. Aputapas wañukuptinmi pamparurqaku. 23 —Chay apu runam wañusqakunapa kasqanpi ñakarispan karumanta rikururqa Lazarota Abrahanwan kachkaqta. 24 Chaymi qaparirqa: “Taytáy Abraham, kuyapayariy kullawaspaykiyá Lazarota kachamuway dedollanpipas yakuta apamuspan qallullaytapas nuyuykachinanpaq, ñoqaqariki kay ninapim ñakarichkani” nispa. 25 Abrahamñataqmi nimurqa: “Yuyariy churilláy, ñawpaq vidaykipiqa tukuy imayoqmi karqanki, Lazarom ichaqa muchuyllapi karqa. Kunanmi ichaqa hawkaña kaypi tarikuchkan, qamñataqmi chaypi ñakarichkanki. 26 Manataqmi kaylawmantaqa munaspankupas qamkuna lawman
1897
LUCAS 16, 17
qa pipas chimpamunmanchu nitaqmi ñoqayku lawmanpas pipas hamunmanchu uku-uku wayqo rakiwasqanchikrayku” nispa. 27 Chaymi apuñataq nirqa: “Chaynaqa taytáy Abraham, ruegakusqaykiyá taytaypa wasinpi kaqkunaman willachimunaykipaq. 28 Kach kanraqmi pichqa wawqeykuna, paykunaqa amañayá kaypi ñakariqqa hamuchunchu” nispa. 29 Hinaptinmi Abrahamñataq nirqa: “Chaypaqmi Moisespa hinaspa Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanta hatallinku, chaytayá kasukuchunku.” 30 Hinaptinmi chay apuñataq nirqa: “Taytáy Abraham, manam kasukunmankuchu. Aswanqa wañuqkuna manta pillapas kutiruptinqa wanakunqakum” nispa. 31 Chaymi Abrahanñataq nirqa: “Moisespa hinaspa Diosmanta willakuqkunapa nisqankunata mana kasukuspankuqa manam creenmankuchu wañuqkunamanta huk kaqnin kawsarimuptinpas.”
17
Pitapas huchallichiqqa sinchi castigasqa kananmanta (Mt 18:6-7, 21-22. Mr 9:42)
1 Discipulonkunatam
Jesus nirqa: —Huchallichiqkunaqa kanqapunim. Ichaqa ¡imaynaraq kanqa hucha man urmachiq runaqa! 2 Ñoqapi iñiq kay taksachakunamanta hukninta pipas huchallichiqpaqqa allinchá kanman molino rumita kunkanman wataruptinku lamar qochaman wischusqa kaynin. 3 Chaynaqa cuidakuychikyá. —Runamasiki huchallikusuptikiqa faltanmantayá anyaykuy. Faltanta reqsikup tinqa pampachaykuyá. 4 Huk punchawllapi qanchis kutita huchallikusuptikipas qanchis kutitam pampachanki huchanta reqsikuptinqa. Iñiypa atiyninmanta
5 Señort am
*apostolninkuna mañakurqaku: —Yanapaykuwayku astawan iñiyniyoq kanaykupaq —nispa. 6 Hinapt inmi Señorñat aq nirqa: —Mostazapa muhun hinallapas iñiynikichik kaptinqa niwaqchikmi kay purun higos sachata: “Sapikimanta pilakuspa lamar qochapiña sapichakuy” nispa hinap tinqa kasusunkichikmanmi. 7 —Yapusqanmant a
Sirvientepa imam rurananmanta
otaq animal michimusqanmanta sirvientekichik kutira muptinqa ¿yaqachum niwaqchik: “Mesapi tiyaykuspa mikukuy” nispa? 8 Manam, aswanqa niwaqchikqa: “Cenayta preparapamuway, servimuwaptiki mikuruptiy tomaruptiyñam qampas mikunki hinaspa tomanki” nispam. 9 Tanteayniymantaqa kamachisqallan rurasqanmantaqa manam pat ronqa runantaqa agradecekunman chu. 10 Qamkunapas tukuy kamachisusqaykichikta ruraruspayá niychik: “Mana imapaq valeqmi kanchik, deberllanchiktam rurar unchik” nispa. 11 Jer usalenman
Leprawan onqoqta Jesus sanoyachisqanmanta
Jesus rispanmi, Galilea lawpa hinaspa Samaria lawpa colin danta pasarqa. 12 Chaypi huknin llaqtachaman chayaruptinmi *leprawan chunka onqoqkuna taripaykurqaku. Kar ullapi sayaykuspankum 13 qayakurqaku: —Señor Jesus, kuyapayariykullawayku —nispa. 14 Paykunat a Jesus qawar ispanmi nirqa: —*Sacerdotekunawan qawachikamuychik —nispa.
LUCAS 17, 18
1898
Richkaspankuñataqmi sanoyarurqaku. 15 Chaymi paykunamanta huknin sanoyarus qanta qawakuykuspan kutirirqa qaparillawanña Diosta alabastin. 16 Jesuspa chakinman qonqoranpa kumuykuspanmi graciasta qorqa. Payqa karqa Samaria lawmanta kaqmi. 17 Jesusmi nirqa: —¿Manachum chunka onqoqta sanoyachirqaniqa? ¿Maytaq wakin isqonqa? 18 ¿Kay forastero runallachum kut imurqa Diost a alabananpaq? 19 Chaynat a nir uspanmi chay runat a nirqa: —Hatarispayki pasakuy, iñiynikim sanoyarachisunki —nispa.
20 Diospa
Diospa munaychakusqanqa haykapim chayamunanmanta (Mt 24:23-28, 36-41)
munaychakusqanqa haykapim chayamunanmanta *fariseokuna tapup tinmi paykunata Jesus nirqa: —Diospa munaychakusqanqa manam suti reqsiyllachu hamunqa. 21 Manam ninqakuchu: “Kaypim kachkan” otaq “wakpim kachkan” nispaqa. Diospa munay chakusqanqa ñam qamkuna ukupiña kachkan —nispa. 22 Chaymant añat aqmi discipulonkunat a nirqa: —Hamuq punchawkunapim Diosmanta Hamuqpa kutimusqay punchawta ri kuykuyta munankichik ichaqa manam rikunkichikchu. 23 “Kaypim kachkan” otaq “Wakpim kachkan” nisuptikichikqa amam qatinkichikchu. 24 Imaynam llipyay tukuy hinastinman kancharin, chaynam Diosmanta Hamuq Runapa Punchawniypas kanqa. 25 Ichaqa puntataqa anchataraqmi ñakarinay hinaspam uyariwaqniy runakunapa negasqan kanay. 26 Imaynam Noeypa tiemponpi sucedekurqa, chaynam sucedekunqa Diosmanta Hamuq Runa kutimuptiypas. 27 Noepa tiemponpim mikurqaku, upyarqaku, casarakurqaku hinaspa casarachinakurqaku Noey buqueman yaykunankama chaymi paykunataqa sinchi para chayaramuspa lliwta chinkarachirqa. 28 Lotpa punchawnin kunapipas chaynam pasakurqa. Runakunam mikurqaku, upyarqaku, *rantikurqaku, tarpurqaku, wasikunata hatarichirqaku. 29 Sodoma llaqtamanta Lotpa lloqsisqan punchawmi ichaqa cielomanta rupachkaq *azufre paraykamuspan llapallan runata chinkarachirqa. 30 Chaynam kanqa Diosmanta Hamuq Runa rikuriykamuptiypas. 31 —Chay punchawpiqa wasinpa hawanpi kaqpas amañayá uraykamuchunchu imanpas horqoqqa. Chakrapi kaqpas amañayá qepamanqa qawarichunchu. 32 Yu yaychikyá Lotpa warmintaqa imam sucedesqanta. 33 Pipas vidallan cuidakuqqa pierder unqam, vidan pierder uqmi ichaqa waqaychanqa. 34 —Chay tut apim iskay runakuna camapi kachkanqaku, hukninmi apasqa kanqa, hukninñataq saqesqa. 35 Iskay warmikunam kutakuchkanqaku. Hukninmi apasqa kanqa, hukninñataq saqesqa. ( 36 Iskay runakunam chakrapi kachkanqaku, hukninmi apasqa kanqa hukninñataq saqesqa.) 37 Chaymi uyar iqninkuna Jesust a tapurqaku: —Señor ¿maypitaq chaykunaqa sucedekunqa? —nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: —Maypim ayapa kasqanpim ullachkukuna huñunakunqa —nispa.
18
1 Mana
Juezmantawan viudamanta
pisipaspa tukuy tiempopi Diosta mañakunamantam rikchanachis pan Jesus nirqa:
1899
LUCAS 18
2 —Huk
llaqtapim karqa Diosta mana manchakuq hinaspa runakunatapas mana respetaq juez. 3 Chay llaqtapi yachaq viudam payman rispa ruegakuq: “Contraypi kaq runamanta justiciaykullaway” nispa. 4 Unayña viuda ripanyaptinmi arreglo rurayta mana munachkaspanpas, tantearikuruspa nirqa: “Diosta mana manchakuspaypas hinaspa runakunata mana respetachkaspaypas 5 hamupayawasqanraykuyá arreglota ruraykapusaq mana chayqa, kutinyamuspanmi umayta nanachiwanman” nispa. 6 Uyar iychikyá chay mana allin juezpa nisqant a. 7 Chaynaqa ¿manachum Dios qa akllasqankunapa tuta punchaw qayakuyninta uyariykuspan allin arreglota ruranqa? 8 Nikichikmi, cheqaptapunipas payqa chayllam allin arreglota ruranqa. Diosmanta Hamuq Runa yapatawan kay pachaman kutimuspayqa ¿tarimusaqraq chuch iñiyniyoq runakunata? 9 Justo
Fariseowan hinaspa impuesto cobraqwan rikchanachisqanmanta
runakuna kasqankupaq hapikuspanku runamasinku despreciaqkunatam Jesus rikchanachispan nirqa: 10 —Iskay runakunam rirqaku temploman Diosta mañakunankupaq. Hukninmi karqa *fariseokunamanta hukninñataq *impuesto cobraqkunamanta. 11 Fariseom sayaykuspan kikillanpaq kaynata mañakurqa: “Graciastam qoyki Diosnilláy. Ñoqaqa manam kani pimantapas qollqen qechuqchu nitaq mana allin ruraqchu nitaq hukwan pierdekuqchu nitaq wak impuesto cobraq runa hinachu. 12 Ñoqaqa semanapim iskay kutita ayunani, ganasqaykunamantapas chunkamantam hukninta qomuyki” nispa. 13 Impuesto cobraq ñataqmi karuneqpiraq sayaykuspa altotapas mana qawarispan qasqonta takakuspan nirqa: “Dioslláy, huchasapam kallani, kuyapayariykullawayá” nispa. 14 Chaynaqa fariseo mantapas huchanmanta pampachasqaqa wasintaqa kutikurqa impuesto cobraqmi. Pipas hatunchakuqqa humillasqam kanqa, pipas humillakuqñataqmi hatunchasqa kanqa. Wawakunata Jesus bendecisqanmanta (Mt 19:13-15. Mr 10:13-16)
15 Wawakunatam pusamurqaku Jesus llachpaykunanpaq. Discipulonkunañataqmi chayta
qawaykuspa qaqcharqaku pusamuqkunata. 16 Jesusñataqmi paykunata qayaykuspan nirqa: —Ama harkaychikchu wawakuna ñoqaman hamunanta. Kay wawakuna hina kaq kunapaqmi Diospa munaychakusqanqa. 17 Cheqaptam nikichik, pipas wawakuna hina Diospa munaychakusqanta mana chaskispaqa manapunim chaymanqa yaykunqachu.
18 Allin
Jesuswan apu joven parlasqanmanta (Mt 19:16-30. Mr 10:17-31)
reqsisqa huk runam Jesusta tapurqa: —Allin yachachikuq ¿imatataq rurasaq wiñay kawsanaypaq? —nispa. 19 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Imanasqataq “allin yachachikuq” niwanki? Diosllam allinqa. 20 Qamqa ya chankim Diospa kamachikuyninkunata, chay kamachikuykunam nin: “Amam hukwanqa pierdekunkichu, amam pitapas wañuchinkichu, amam suwakunkichu, amam pimantapas llullataqa rimankichu, tayta-mamaykita respetay” nispa. 21 Hinapt inmi chay runañat aq nirqa: —Warma kasqaymantaraqmi chaykunataqa kasukurqani. 22 Chayt a uyar ispanmi Jesus nirqa:
LUCAS 18
1900
—Chaywanpas kayraqmi faltasunki, rispaykiyá *rantikaramuy tukuy kapuq nikita hinaspayá chay qollqeta wakchakunaman qoykariy, chaynapim hanaq pachapi kapuqnikikuna kanqa, chaymanta kutimuspañam ñoqawan rinki. 23 Chay runam chaynat a uyar ir uspan llak ikur urqa apullaña kasqanrayku. 24 Chayna ancha llak isqat a Jesus qawar ispanmi nirqa: —¡Mayna sasatam apu runakunaqa yaykunqa Diospa munaychakusqanmanqa! 25 Apu runa Diospa munaychakusqanman yaykunanmant aqa, *camelloch yaqapas agujapa rinrinta usturunman —nispa. 26 Uyar iqninkunañat aqmi tapukurqaku: —Hinaptinqa ¿pitaq salvakuytaqa atinman? —nispa. 27 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Runakunaqa manam atinmanchu, Diospaqmi ichaqa tukuy imapas atinallan —nispa. 28 Hinapt inmi Ped roñat aq nirqa: —Ñoqaykuqa imaykutapas saqer uspam qanwan purichkaniku. 29 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, pipas Diospa munaychakusqanrayku saqenqa wasinta, warminta, wawqe-paninkunata, turi-~nañankunata, tayta-mamanta, churinkunata 30 hinaspaqa kay pachapim chaskinqa llapa iman saqesqankuna mantapas mastaraq, hamuq tiempopiñataqmi wiñaypaq kawsanqa.
31 Chunka
Wañunanmanta kimsa kaq kutipi Jesuspa willakusqanmanta (Mt 20:17-19. Mr 10:32-34)
iskayniyoq akllasqankunata huklawman sapaqchaykuspanmi Jesus nirqa: —Jerusalen llaqtamanmi richkanchik, chaypim Diosmanta Hamuq Runamanta wi llakuqkunapa tukuy ima qellqasqan cumplikunqa. 32 Mana castanchik runakunaman entregasqa kaptiymi burlakuwanqaku, kamiwaspankum toqawanqaku. 33 Azotewas pankum wañurachiwanqaku, ichaqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq. 34 Discipulonkunañat aqmi imayr ikuqt apas mana entienderqakuchu. Chay ri masqanqa pakasqa hina kasqanraykum mana entienderqakuchu.
35 Jer ico
Huk ñawsata Jesus sanoyachisqanmanta (Mt 20:29-34. Mr 10:46-52)
llaqtaman Jesus hichpaykuchkaptinmi ñanpa patanpi limosnata ma ñakuspan ñawsa tiyachkarqa. 36 Achkallaña runakuna pasasqanta uyarispanmi tapukurqa imam chayqa kasqanmanta. 37 Nazaretmanta kaq Jesus pasasqanta willaykuptinkum 38 qaparirqa: —Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Jesus, llakipayariykullawayá —nispa. 39 Jesuspa ñawpaqnin riqkunam qaqcharqaku upallananpaq, payñat aqmi aswanraq qaparirqa: —Davidpa mirayninmanta hatun kamachikuq Jesus, llakipayariykullaway —nispa. 40 Hinapt inmi Jesus sayaykuspa payta pusachimurqa. Hichpamupt inmi tapurqa: 41 —¿Imat at aq munank i qampaq ruranayt a? —nispa. Chaymi ñawsañataq nirqa: —Señor, qawarikuytam munani —nispa. 42 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Qawarikuy. Iñiynikim sanoyarachisunki —nispa.
1901
LUCAS 18, 19
43 Chaypunilla qawarikur uspanmi Diosta alabast in Jesuswan pasakurqa. Llapa runakunapas Diostam alabarqaku admirakuypaq rurasqankunata qawaykuspanku.
19
Jesusmantawan Zaqueomanta
1 Jerico llaqta ukunta Jesus pasachkaptinmi 2 impuesto cobraq runakunapa jefen
Zaqueo sutiyoq apu runa 3 Jesus reqsiykuyta munarqa, ichaqa manam atirqachu achkallaña runakuna kasqanrayku, payqa taksalla sayayniyoqmi karqa. 4 Kallpaylla ñaw paruspanmi purun higos sachaman seqarurqa chayninta Jesus pasaptin reqsiykunanpaq. 5 Chay sitioman Jesus chayaruspanmi payta qawarispan sutinmanta qayaykurqa: —Zaqueo, chaylla uraykamuy, wasikipim kunan samasaq —nispa. 6 Utqayman uraykamuspanmi kusisqallaña wasinman pusarqa. 7 Rikuqninkuna ñataqmi Jesuspa cont ranpi rimarqaku: —Huchasapa runapa wasinmanmi yaykur un samakunanpaq —nispa. 8 Zaqueoñat aqmi Señorpa qayllanpi sayaykuspa nirqa: —Señor, kapuqniykunatam partenta wakchakunaman qosaq, engañaspay suwa kusqaykunamanñataqmi tawa kuti mirayniyoqtaña kutichipusaq —nispa. 9 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Runakunapa salvaqninmi kay wasiman chayaramuni, kay runapas Abraham pa mirayninmanta kaqmi. 10 Diosmanta Hamuq Runaqa chinkasqakunata maskaspay salvaqmi hamurqani. Serviqninkunaman qollqeta saqeykuspan illaruq apumanta
11 Jer usalenman
Jesus hichpachkaptinmi payta uyariqkuna piensarqaku Diospa munaychakusqanqa chay-chay punchawkunallapiña karunanmanta. 12 Chayray kum rikchanachispan paykunaman nirqa: —Reqsisqa ayllumanta kaq runam huklaw nacionta rirqa rey kananpaq nombramienton chaskiq. 13 Manaraq richkaspanmi chunkantin serviqninkunata qayaykuspan sapaka maman waranqa qollqeta qoykarirqa: “Kutimunaykamam kaywan negociachkankichik” nispa. 14 Illaruq runapa enemigonkunañataqmi paypa qepallanta comisionta pasachirqaku: “Manam munanikuchu chay runaqa reyniyku kananta” nispa. 15 Rey kananpaq nom brasqaña llaqtanman kutiruspanmi qollqe qosqan serviqninkunata qayachirqa chaynapi sapakamapa qollqe mirachisqanta yachananpaq. 16 Punta kaq hamuruspanmi nirqa: “Señor, qollqekiqa huk chunka waranqatawanmi mirarun” nispa. 17 Chaymi reyñataq nirqa: “Kusallañam, allin sirviente. Pisillapas saqesqaywan confianapaq kasqaykimantam chunka llaqtapa gobiernaqnin kanki” nispa. 18 Chaymantañataqmi huknin hamuq nirqa: “Señor, qollqekiqa pichqa waranqatawanmi mirarun” nispa. 19 Chaymi reyñataq nirqa: “Qampas pichqa llaqtatam gobiernanki” nispa. 20 Hukninñataqmi nirqa: “Señor, kayqa qollqeki. Kipuykuspaymi hinallata churapurqayki. 21 Manchakurqaykim qollqekitaqa mana kachariq kasqaykirayku, qamqariki mana churasqaykitam apakunki, cosechakuy kunkipas mana tarpusqaykitataqmi” nispa. 22 Chaymi reyñataq nirqa: “¡Mana imapaq valeq sirviente! Simillaykim condenarusunki. Qollqeyta mana kachariq kachkaptiyqa, mana churasqayta apakuq kachkaptiyqa hinaspa mana tarpusqayta cosechakuykuq kachkaptiyqa, 23 qollqeytaqariki prestaqkunamanmi qoykuwaq karqa chaynapi mirayni yoqtaña chaskikunaypaq.” 24 Chaynata niruspanmi chaypi kaqkunata kamachirqa: “Chay runamanta qollqeta qechuspa chunka waranqa mirachiq runaman qoykuychik” nispa. 25 Hinaptinmi paykunañataq nirqaku: “Señor, payqa kachkan chunka waranqa qollqeyoq
LUCAS 19
1902
ñam” nispa. 26 Chaymi reyñataq nirqa: “Kapuqniyoqqa astawanraqmi chaskinqa, mana kapuqniyoqkunamantam ichaqa aslla kapuqninpas qechusqa kanqa. 27 Rey kanaypaq mana munaq enemigoykunatapas pusamuspaykichikyá qayllaypi wañuchiychik.” Jerusalen llaqtaman Jesus yaykusqanmanta (Mt 21:1-11. Mr 11:1-11. Jn 12:12-19)
28 Chay rikchanachiyt a tukur uspanmi paykunapa ñawpaqnint a Jer usalen llaq taman rirqa. 29 Olivos sutiyoq moqomanmi hichpaykurqa, chay lawpim kachkan Betfage llaqtachawan Betania llaqtacha. Chaymanta iskay discipulonkunata Jesus kachaspanmi nirqa: 30 —Riychik wak chimpa llaqt achat a, chayar uspayk ichikmi tar ink ichik mana raq pipapas sillakusqan watasqa malta asnota, paskaramuspayá aysaramuychik. 31 Pipas: “¿Imapaqt aq paskank ichik asnoyt a?” nispa tapusupt ik ichikqa qamkunam ninkichik: “Señormi necesitachkan” nispa. 32 Rispankum Jesuspa nisqant a hinalla tar iykurqaku. 33 Asnoyoqkunañat aqmi paskasqankuta rikuruspanku nirqaku: —¿Imapaqtaq paskankichik asnoyta? —nispa. 34 Chaymi paykunañat aq nirqaku: —Señormi necesitachkan —nispa. 35 Jesusman asnota aysaramuspankum pachankuwan caronarqaku chaymi Je susñataq sillakuykurqa. 36 Riptinmi ñanman runakuna pachankuta mastarqaku. 37 Olivos Moqomanta uraykuchkapt inkum llapallan qat iqninkuna kusikuymanta qaparispa Diosta alabarqaku milagrokuna rikusqankumanta. 38 Paykunam nirqaku: —¡Alabasqayá kachun Señorpa sutinpi hamuq Reyqa! ¡Hawkayay kachun hanaq pachapi! ¡Alto-altopi kaqkunayá Diosta alabachunku! —nispa. 39 Wakin *fariseokunañataqmi runakuna ukumanta lloqsiykuspanku Jesusta nirqaku: —Yachachikuq, upallachiy kay discipuloykikunata —nispa. 40 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Paykuna upallaruptinqa rumikunañach qaparinman —nispa. 41 Jerusalenman hichpaykuspanñataqmi llaqtata qawarispan waqarqa, 42 paymi nirqa: —¡Ima allinraq kanman kay punchawnikipi hawkayaynikipaq kaqta entiendeykupti kiqa! Kunanqariki qanmanta pakasqaraqmi kachkan. 43 Hamuchkanmi punchawkuna, enemigoykikuna muyuriqnikipi cercota hatarichiptinkum mana maynintapas lluptiyta atinkichu. 44 Pampamanmi wischurusunki chaypi yachaqkunatawan, perqaykipi rumi kunapas manañam kanqachu, watukamusuqniki Diosta mana reqsikusqaykirayku.
Templopi rantikuqkunata Jesus qarqosqanmanta (Mt 21:12-17. Mr 11:15-19. Jn 2:13-22)
45 Temploman Jesus yaykuykuspanmi, chaypi *rant ikuqkunat a qarqoyt a qallay kurqa, paykunatam 46 nirqa: —Bibliam nin: “Temployqa Mañakuwananku Wasiwan sutichasqam kanqa” nispa. Aswanqa qamkunaqa suwakunapa machayninta hinam rurarusqankichik. 47 Sapa punchaw Templopi Jesus yachachipt inmi *sacerdotekunapa jefenwan Diospa leynin yachachiqkuna hinaspa llaqtapi kamachikuqkuna wañurachiypi rirqaku. 48 Ichaqa manam imanaytapas atirqakuchu payta uyarinankupaq chaypi llapallan runakuna kasqankurayku.
1903
20
1 Huk
LUCAS 20
Jesusqa kamachikunanpaq munayniyoq kasqanmanta (Mt 21:23-27. Mr 11:27-33)
punchawmi runakunata templopi Jesus yachachispan allin noticia ta willachkarqa, rimaptinmi *sacerdotekunapa jefenwan Diospa leynin yachachiqkuna hinaspa judiokunapa kamachiqninkuna chayaruspa 2 tapurqaku: —Niwayku ¿ima derechoykiwantaq chaykunataqa rurachkanki? ¿Pitaq autori zasurqanki? —nispanku. 3 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Ñoqapas tapusqaykichikyá: 4 ¿Pitaq bautizananpaq Juantaqa kachamurqa Dioschu icha runakunachu? —nispa. 5 Chaynat a Jesus tapupt inmi kik inpura tanteanakurqaku: —“Sichum Diosmi kachamurqa” niptinchikqa, “¿Imanasqataq manaqa creer qankichikchu?” niwasunchiki. 6 Manataqmi nichwanchu “Runakunallam kachamurqa” nispaqa, chaynata niptinchikqa llapa runakunam rumiwan chamqa paruwachwan, Juantaqariki hapinku Diosmanta willakuqpaqmi —nispa. 7 Chaymi Jesust a nirqaku: —Manam yachanikuchu pipa kachamusqantapas —nispa. 8 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Manataqmi ñoqapas nisqaykichikchu ima derechoywanmi kaykuna rurasqay tapas —nispa.
9 Jesusmi
Mana allin llamkaqkunawan rikchanachisqanmanta (Mt 21:33-44. Mr 12:1-11)
rikchanachispan runakunata nirqa: —Huk runam chakranpi uvasta plantar urqa hinaspam llamkaq runakunaman chakranta arriendakur uspan unaypaq illar urqa. 10 Uvas cosecha chayara muptinmi runanta kacharqa llamkaqkunamanta tupaqninta mañamunanpaq. Paykunañataqmi runanta maqapar uspanku mana imayoqta kutirichirqaku. 11 Ya patawanmi huknin runanta kacharqa, paytapas insultaspankum maqaparqaku hinaspam mana imayoqta kutirichirqaku. 12 Kimsa kaqpipas kacharqaraqmi huk nin runanta, ichaqa paytapas maqapar uspankum chakranmanta wischururqaku. 13 —Chakrayoqmi tantearqa: “¿Imatañataq ruraykusaq? Chaynaqa, kuyasqay chu riytañayá kachasaq, paytaqa respetanqakuch” nispa. 14 Ichaqa chay llamkaqkuna payta rikuruspankum ninakurqaku: “Paymi chaskinqa herenciataqa, paytaqa wañurachisunyá ñoqanchikña dueño kananchikpaq” nispa. 15 Chakramanta horqoruspam wañurachirqaku. Jesusmi paykunata tapurqa: —Chaynaqa ¿imatataq ruranqa chakrayoqqa? 16 Payqa kutiruspanmi llamkaq kunata wañurachispan chakranta hukkunamanña arriendakunqa. Jesuspa chayna nisqanta uyarir uspankuñataqmi: —Amayá Diospas chaytaqa munachunchu —nirqaku. 17 Paykunat a qawar ispanmi Jesus tapurqa: —¿Ima ninantaq: “Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa, cimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa” nispa Bibliapa nisqanqa?
LUCAS 20
1904
18 Chay
rumiman wichiqkunam pakipasqa kanqaku, rumipa hapisqankunañataq mi ñutusqa kanqaku. Impuesto paganapaq tapukuymanta (Mt 21:45-46, 22:15-22. Mr 12:12-17)
19 Diospa leynin yachachiqkunapiwan *sacerdotekunapa jefenkunam musyakururqaku Jesuspa rikchanachisqanqa paykunapa contranpi kasqanta. Chay ratollapi presocharuyta munaspapas manam atirqakuchu runakunata manchakusqankurayku. 20 Chaymi justo tukuq runakunataña kacharqaku imapipas pantarachimunankupaq chaynapi chayman sumlla acusaspa prefectoman entreganankupaq. 21 Paykunam Jesusta nirqaku: —Yachachikuq, yachanikum qamqa imam kaqllata rimaspayki yachachis qaykita. Pimanpas mana sayapakuspaykim cheqapllata yachachinki Diospa munasqanman hina kawsananchikpaq. 22 Niykuwaykuyá: ¿Allinchu Rey Cesar man *impuesto pagayninchik icha manachu? —nispa. 23 Llullawan tapusqankut a musyar uspanmi Jesus nirqa: 24 —Qollqet a qawachiwaychik. Kay qollqepiqa ¿pipa uyanwan pipa sut int aq kachkan? —nispa. Hinaptinmi paykunañataq nirqaku: —Rey Cesarpam —nispa. 25 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Rey Cesarpa kaqtaqa paymanyá qoychik, Diosmanñataq paypa kaqta —nispa. 26 Runakunapa qayllanpi mana pant aspa allint a contest ar upt inmi admirasqalla ña upallakururqaku.
Kawsarimuymantam tapunku. (Mt 22:23-33. Mr 12:18-27)
27 Wañuqkunapa kawsar imuynin negaq wakin *saduceokunam Jesusman asuy kuspan tapurqaku: 28 —Yachachikuq, Moisespa qellqasqanpim niwachkanchik: “Casado runa mana churiyoq wañuruptinqa, wawqenmi viudawan casarakunqa hinaptinmi churinpas wañukuqpa chu rin hinaña kanqa chaynapi wañukuqpa miraynin kananpaq” nispa. 29 Huk kutipim qanchis wawqekuna karqa. Mayor kaq casarakuruspanmi mana churiyoq wañukurqa. 30 Chaymi viudawanqa wañukuqpa sullkanña casarakururqa, ichaqa paypas mana churiyoqmi wañu kurqa. 31 Kimsa kaq wawqenpas viudawan casarakuruspanmi mana churiyoq wañukurqa. Chaynallatam rurarqa qanchisnintin sullkankunapas, ichaqa paykunapas mana churiyoqmi wañukurqa. 32 Chaymantam viudapas wañukurqa. 33 Chaynaqa wañuqkuna kawsarimup tinqa ¿mayqanpa warmintaq kanqa qanchisnintin paywan casarakuchkaptinqa? —nispa. 34 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Kay pachapi runakunaqa casarakunkum, hinaspapas casarachinakunkum. 35 Hanaq pachaman chayaspa kawsarimunanpaq kaqkunaqa manañam casara kunkuchu nitaqmi casarachinakunkupaschu. 36 Kawsarimuspankuqa manam wañunqakuñachu, paykunaqa angelkuna hinaña kaspam Diospa churin kanqaku. 37 Wañuqkunapa kawsarimunanmantaqa Moisespas yachachirqam tankar kichkapi imam sucedekusqanwan. Señortam suticharqa Abrahampa Diosninwan, Isaacpa Dios ninwan hinaspa Jacobpa Diosninwan. 38 Chaynaqa Diosqa manam wañusqakunapa Diosninchu ichaqa kawsaqkunapa Diosninmi, paypaqa llapallanmi kawsachkan.
1905
LUCAS 20, 21
39 Chaynata
Jesus niruptinmi Diospa leynin yachachiqkunamanta wakinnin nirqa: —Yachachikuq, allintam rimar unki —nispa. 40 Chayraykum manchakur urqakuña tapukuyt apas. Cristoqa Rey Davidmantapas aswan hatun kasqanmanta (Mt 22:41-46. Mr 12:35-37) 41 Jesusmi
paykunata tapurqa: —¿Imaynanpitaq ninku Cristoqa Davidpa miraynin kasqanta? 42-43 Davidmi Sal mos libropi nichkan: “Señor Diosmi Señorniyta nirqa: ‘Enemigoykikunata vencenaykamayá *alleqniypi tiyay. Enemigoykikunata saruchinaykamayá alleqniypi tiyaykuy’ nispa.” 44 ¿Imaynat aq
Cristoqa Davidpa mirayninqa kanman, Davidpuni “Señorniy” nispa Cristomanta rimachkaptinqa? Diospa leynin yachachiqkunata Jesus qaqchasqanmanta (Mt 23:1-36. Mr 12:38-40. Lc 11:37-54) 45 Llapa
runakuna uyarichkaptinmi discipulonkunata Jesus nirqa: Diospa leynin yachachiqkunamanta, paykunaqa qoysu pachawan puriytam gustanku, plazakunapipas respetollawanña rimaykunatam munanku, huñu nakunanku wasikunapipas hinaspa convidokunapipas ñawpaqllapi tiyaytam munanku. 47 Viudakunapa imallantapas qechuruspam allin runa tukuspa una-unayta Diosta ma ñakunku, chayraykum paykunaqa wakinmantapas aswan castigasqaraq kanqaku. 46 —Cuidakuychik
21
Wakcha viudapa ofrenda qosqanmanta (Mr 12:41-44) 1 Jesusmi
qawachkarqa ofrenda churananku baulman apukunapa ofrenda churasqanta. 2 Qawarirqataqmi iskay qollqechakuna churaq wakcha viu datapas. 3 Chaymi nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, wak wakcha viudam llapallan apukunapa churasqan mantapas aswan achkataqa churaykun. 4 Apukunaqa puchuq qollqellankutam churarqa, wak viudam ichaqa wakcha kayninpi mantienekunanpaq kaqta llapallanta qoykun. Templo tuñichisqa kananmanta (Mt 24:1-2. Mr 13:1-2) 5 Kuyayllapaq rumikunawan hinaspa Diosman regalasqa sumaq adornokuna wan allichasqa templomanta wakinkuna rimaptinkum Jesus nirqa: 6 —Kay qawasqayk ichikkunat am hamuq punchawkunapi tuñichinqaku, manam chulla rumipas perqasqaqa puchunqachu.
LUCAS 21
7 Jesust am
1906 Jesus kutimunanpaq tukuy ima pasakunanmanta (Mt 24:3-28. Mr 13:3-23)
tapuykurqaku: —Yachachikuq ¿haykapitaq kay nisqaykikunaqa kanqa? ¿Ima señaltaq kanqa manaraq chaykuna pasakuchkaptinqa? —nispa. 8 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Allinta qawakuychik, yanqataq pipas pantachisunkichikman. Achkaqmi hamunqaku ñoqapa sutiypi: “Ñoqam kani Cristo, ñam tiempoqa chayaramunña” nispa. Ichaqa amam paykunawanqa rinkichikchu. 9 Guerrakunamanta hinaspa chaqwakunamanta uyarispaykichikqa amam mancharikunkichikchu. Chaykuna qa puntatam sucedekunan ichaqa kay tiempoqa manam tukunqaraqchu. 10 —Huk nacionmi peleanqa huklaw nacionwan chaynataq huk gobiernopas huklaw gobiernowan. 11 Tukuy hinastinpim kanqa manchakuypaq terremotokuna, muchuyku na hinaspa onqoykuna. Cielokunapipas kanqam mancharikuypaq hatun señalkuna. 12 —Ichaqa manaraq chaykuna pasakuchkaptinqa presochasqa hinaspa ñakarichisqam kankichik. *Huñunakunanku wasikunaman pusasqa kaspam car celasqa kankichik. Ñoqaraykum juzgasqa kanaykichikpaq reykunaman hinaspa gobiernaqkunaman pusasqa kankichik. 13 Chaykunaqa sucedesunkichik ñoqamanta wi llakunaykichikpaqmi. 14 Amam yuyaymanankichikchu imam rimanaykichikmantaqa. 15 Enemigoykichikkunata upallachinaykichikpaqmi hinaspa mana imanasunaykichik paqmi yachaywan rimanaykichikpaq palabrakunata qosqaykichik. 16 Wakinnikichiktam tayta-mamallaykichik, wawqellaykichik, ayllullaykichik hinaspa amistadllaykichik trai cionarusunkichik chaymi wakinnikichikqa wañuchisqa kankichik. 17 Ñoqaraykum llapa runakuna cheqnisunkichik. 18 Chaywanpas umaykichikpi chullalla chukchaykichikpas manam chinkanqachu. 19 Pipas takyaqmi kawsayniyoqqa kanqa. 20 —Jer usalenpa muy uriqninpi tropakunata qawarispaqa, chay llaqta purma chinanku tiempo chayaramusqantam yachankichik. 21 Judea lawpi kaqkunaqa orqokunamanyá ayqechunku, Jerusalen llaqtapa chawpinpi kaqkunapas lloqsi chunkuyá. Chakrapi kaqkunapas amañayá llaqtamanqa kutiykuchunkuchu. 22 Chay punchawkunaqa Diospa castiganan punchawkunam kanqa Bibliapi nisqankuna cumplikunanpaq. 23 ¡Imaynaraq kanqaku chay punchawkunapi wiksayoq otaq ñuñuq wawayoq warmikunaqa! Dios kay llaqtakunata castigaptinmi llakikuyllaña kanqa. 24 Espadawanmi wañuchinqaku, llapallan nacionkunamanmi presochasqata pusanqaku. Mana judio kaq runakunañam Jerusalen llaqtataqa munaychakunqaku, chaynaqa kanqa mana judio runakunapa munaychakusqan tiempo tukunankamam.
25 —Señalkunam
Jesucristopa imaynam kutimunanmanta (Mt 24:29-35, 42-44. Mr 13:24-37)
kanqa intipi, killapi hinaspa lucerokunapi. Kay pachapipas nacion nintin runakunam mana ima rurakuytapas atispanku mancharisqallaña kanqaku lamar qochapa hinaspa *olakunapa qapariyninwan. 26 Runakunam wañuypa patanpi hinaña kanqaku mancharikuymanta kay pachapi tukuy imapa pasananta suyaspa, cielokunapi tukuy ima kaqkunapas katkatatanqam. 27 Hinaptinmi runakuna rikuwanqaku hatun atiyniywan hinaspa kanchariyniywan puyupi hamuchkaqta. 28 Chaykuna pasakuptinqa kallpanchakuspayá qawarikuychik, librasqa kanaykichikqa hichpamuchkanñam.
1907
LUCAS 21, 22
29 Chaynat a
niruspanmi kay rikchanachiyta nirqa: —Qawariychik higos sachatawan llapallan sachakunata. 30 Ikllirimuptinqa ya chankichikñam poqoy hichpamusqanta. 31 Chaynam nisqaykuna sucedekuptinqa yachankichik Diospa munaychakunanqa hichpamusqantaña. 32 —Cheqapt apunim nik ichik, tukuy kaykunaqa cumplikunqa manaraqpas kay miray runakuna chinkachkaptinmi. 33 Cielopi kaqkunapas chaynataq kay pacha pas chinkarunqam, nisqaykunam ichaqa mana chinkanqachu. 34 —Allint ayá qawakuychik, yanqañat aqmi viciokunapi, machakuykunapi hinaspa kay pachapi imapas kaqkunapi afanakuchkaqta qonqayllamanta chay punchawkuna tariramusunkichikman. 35 Kay pachapi llapallan runakunataqa toqlla hinam qonqayllamanta hapiramunqa. 36 Listolla kaspayá tukuy tiempopi Diosta mañakuychik tukuy kaykuna hamuqmanta lluptinaykichikpaq chaynapi Diosmanta Hamuq Runapa qayllaypi kanaykichikpaqpas. 37 Jesusmi punchawpiqa templopi yachachiq, tut ankunañat aqmi Olivos Mo qoman riq chaypi samananpaq. 38 Sapa tempranonñataqmi runakuna riqku temploman Jesuspa yachachisqanta uyarinankupaq.
22
Jesusta wañurachinankupaq tanteanakusqankumanta (Mt 26:1-5, 14-16. Mr 14:1-2, 10-11. Jn 11:45-53)
1 Mana Qonchuyoq Tanta Mikunanku otaq *Pascua Fiestam hichpamuchkarqa
ña. 2 Hinaptinmi *sacerdotekunapa jefenkunawan Diospa leynin yachachiqkuna runakunata manchakuspanku imaynam Jesus wañurachiyta maskarqaku. 3 Chunka iskayniyoq discipulonkunamanta Iscariotewan sutichasqanku Judasman *Satanas yaykuruptinmi 4 pay rirqa sacerdotekunapa jefenkunawan hinaspa templo pi guardiakunawan parlaq, rirqaqa Jesusta imaynam traicionananpaq rimanakuqmi. 5 Chaymi kusisqallaña paganankupaq prometekurqaku. 6 Chaymi Judasñataq “allin mi” nispan runakunapa mana yachasqallanta maskarqa haykapim entregaykuyta. Discipulonkunawan Jesus cenasqanmanta (Mt 26:17-29. Mr 14:12-25. Jn 13:21-30. 1 Co 11:23-26)
7 Mana Qonchuyoq Tanta Mikunanku otaq *Pascuapi Diospaq carnero wañuchinanku punchawpim 8 Pedrotawan Juanta Jesus kacharqa pascua mikuyta alistamunankupaq. 9 Maypim mikunankupaq tapupt inkuñat aqmi 10 Jesus nirqa: —Llaqtaman yaykuchkaspam puyñupi yaku apachkaq runawan tupanki chik, paytam qatinkichik yaykusqan wasikama. 11 Wasiyoqtam ninkichik: “Yachachikuqmi nimusunki: ‘¿Mayqan cuartopitaq *Pascua mikuyta cenasaq discipuloykunawan?’ nispa.” 12 Chaymi qawachisunkichik hatun cuartota wasipa altosninpi ña allichasqataña, chaypiyá preparamuychik. 13 Rispankumá tar iykurqaku Jesuspa nisqanman hina, chaypim *Pascua mikuy ta prepararqaku. 14 Horaña kar upt inmi *apostolninkunapiwan mikunanpaq tiyaykurqa. 15 Chay pim Jesus nirqa: —Manaraq ñakarichkaspaymi anchallataña munarqani qamkunawan kay pascua carnero mikuykuyta. 16 Nikichikmi: Manañam mikusaqchu Diospa munay chakusqanpi cumplikunankama —nispa. 17 Vinoyoq vasot a hapiykuspanmi Diosman graciast a qoykuspan nirqa:
LUCAS 22
1908
—Kay vasomantayá sapakama tomaykuychik. 18 Nikichikmi: Kay vinotaqa ma nañam tomasaqñachu Diospa munaychakusqan chayamunankama —nispa. 19 Tant at apas hapiykuspanmi graciast a qorqa hinaspam parteykar ispan nirqa: —Kaymi cuerpoy qamkunarayku entregasqa. Chaynatam qamkunapas ruranki chik ñoqata yuyariwaspa —nispa. 20 Cenar uspankuñat aqmi vinoyoq vasot a hapiykuspan nirqa: —Kay vinoqa yawarniywan rurasqa mosoq cont ratom. Yawarniyqa qamkuna rayku chaqchusqam. 21 Traicionawaqniy runapa mak inmi ñoqapawan kuska kay mesapa hawanpi kachkan. 22 Diosmanta Hamuq Runaqa Diospa nisqanman hinam wañusaq ichaqa ¡imaynaraq kanqa traicionawaqniy runaqa! —nispa. 23 *Apostolkunañat aqmi tapunakuyt a qallaykurqaku: —¿Mayqanninchiktaq chaytaqa rurachwan? —nispa. Jesuspa discipulonkunapa atipanakusqankumanta
24 Discipulonkunam
atipanakurqaku mayqanninkum astawan reqsisqa kanan kumanta. 25 Hinaptinmi Jesus nirqa: —Kay pachapi gobiernaqkunam runakunapi munaychakunku hinaptinmi mu naychakusqan runakunañataq hapin allin ruraqpaq. 26 Qamkuna ukupiqa manam chaynachu kanqa. Qamkunamanta aswan yuyayniyoq kaqqa sullka kaq hinam kanqa, kamachikuqñataqmi servikuq hina kanqa. 27 ¿Mesapi tiyaqchu icha me saman serviqchu aswan reqsisqaqa kanman? Cheqaptapunipas mesapi tiyaqmi. Ñoqam ichaqa serviqnikichik hina qamkuna ukupi kachkani. 28 —Sasachakuypi kaptiypas qamkunaqa ñoqawanmi karqankichik. 29 Munaycha kunaykichikpaqmi derechota qoykichik imaynam ñoqamanpas Taytay qowasqanman hina. 30 Munaychakuptiymi qamkunapas ñoqawan mikunkichik hinaspa tomankichik, juezkuna hina tiyaykuspam Israelpa chunka iskayniyoq ayllunkunata juzgankichik.
31 Señormi
Jesusta Pedro negananmanta (Mt 26:31-35. Mr 14:27-31. Jn 13:36-38)
nirqa: —Simon, Simon, trigota hina suysusunaykichikpaqmi *Satanas mañakurun. 32 Ichaqa ñoqam Diost a mañakurqani iñiynik i mana pisinanpaq. Kut ir imuspayk im iñiqmasikikunata kallpanchanki takyanankupaq —nispa. 33 Chaymi Ped roñat aq nirqa: —Señor, ñoqaqa listom kachkani qanwan kuska carcelman rinaypaqpas chay nataq qanwan kuska wañunaypaqpas —nispa. 34 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Pedro, kaytam niki: Kunanpunim manaraqpas gallo waqaramuchkaptin req siwasqaykita kimsa kutikama negakunki —nispa. Ñakarinanmanta yapatawan Jesuspa nisqanmanta
35 Discipulonkunat am
Jesus nirqa: —Mana qollqeyoqta, mana wayqayoqta hinaspa mana *usutayoqta allin noti ciata willakuq kachaptiyqa ¿imapas pisisurqankichikchu? —nispa. Chaymi paykunañataq nirqaku:
1909
LUCAS 22
—Manam imapas pisiwarqakuchu —nispa. 36 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Kunanyá ichaqa qollqekichikpas chaynataq wayqaykichikpas kaptinqa apay chik. Espadaykichik mana kaptinqa pachaykichikta *rantikuspayá rantiychik. 37 Nik ichikmi, ñoqamant a Bibliapi qellqasqa kaqmi cumplikunan, chaypim nin: “Mana kasukuq runakunaman hukllawasqam karqa” nispa. Ñoqamanta qellqasqa kaqkunaqa cumplikunqam. 38 Chaynat a Jesus nir upt inmi paykunañat aq nirqaku: —Señor, kayqa iskay espada —nispa. Jesusmi nirqa: —Chayllapaqñam —nispa. Getsemani huertapi Jesus mañakusqanmanta (Mt 26:36-46. Mr 14:32-42)
39 Chaymant a lloqsir uspanmi hina rinan Olivos Moqoman Jesus pasakurqa, dis cipulonkunapas paywanmi rirqaku. 40 Chayar uspanmi discipulonkunata nirqa: —Diosta mañakuychik ama tentasqa kanaykichikpaq —nispa. 41 Hinaspam paykunapa tumpa waklawninman asur ir uspan qonqorakuykuspan Diosta mañakurqa. 42 Chaymi Jesus nirqa: —Taytáy, munaspaykiqa kay ñakariymantayá libraykuway ichaqa amayá ñoqa pa munasqaychu kachun aswanqa qampa munasqaykiyá —nispa. ( 43 Hinaptinmi hanaq pachamanta angel rikuriykurqa kallpanchaykunanpaq. 44 Llumpay llak isqallaña kaspanmi tukuy kallpanwan Diost a mañakurqa. Chika chachaq yawar sutuq hinaraqmi sudorninpas pampaman suturqa.) 45 Mañakusqanmant a Jesus hat ar ispanmi discipulonkunaman asuykurqa, pay kunatam tariykurqa llakimanta puñukuchkaqta. 46 Chaymi nirqa: —¿Imanasqataq puñukuchkankichik? Hatarispayá Diosta mañakuychik ama tentasqa kanaykichikpaq.
47 Jesus
Jesusta presochasqankumanta (Mt 26:47-56. Mr 14:43-50. Jn 18:2-11)
chaynata rimachkaptinraqmi Judas sutiyoq runapa pusasqan achka llaña runakuna rikuriykamurqa. Judasqa chunka iskaynintin discipulonkunapa hukninmi karqa. Jesusman asuykuspa muchaykuptinmi 48 Jesusñataq nirqa: —¿Judas, Diosmanta Hamuq Runatachum muchaykuspa traicionaruwanki? —nispa. 49 Chaykuna pasasqant a qawaspankum discipulonkuna nirqaku: —Yachachikuq ¿peleasaqkuchu espadaykuwan? —nispa. 50 Chaymi huknin discipulon sacerdotekunapa jefenpa runanpa *alleq rinrinta qorururqa. Chaymi Jesusñataq: 51 —Dejaychik —nispan chay runapa rinr int a llapchaykuspan sanoyarachirqa. 52 Hinaspam *sacerdotekunapa jefenkunat a, templopi guardiakunapa jefent a hinaspa judiokunapa kamachiqninkunata nirqa: —¿Suwatapas hapiq hinachum hamurqankichik espadayoq hinaspa kaspiyoq? 53 Sapa punchawmi ñoqaqa qamkunawan karqani templopi, ichaqa manam preso chawarqankichikchu. Ñam qamkunapa ruranaykichik horaña, kunanqa tutayaypi kamachikuqñam munaychakuchkan.
LUCAS 22
54 Jesust a
1910 Jesusta Pedro negasqanmanta (Mt 26:57-58, 69-75. Mr 14:53-54, 66-72. Jn 18:12-18, 25-27)
presocharuspankum *sacerdotekunapa jefenpa wasinman pusarqaku. Pedroñataqmi karu qepallanta qatirqa. 55 Patiopi ninata ratachispanku tiyay kuptinkum, Pedropas paykunawan kuska tiyaykurqa. 56 Ninapa achkiyninwan Pedrota tiyachkaqta huk sirvienta qawarispanmi nirqa: —Kay runaqa Jesuspa puriqmasinmi —nispa. 57 Chaymi Ped roñat aq negakuspa nirqa: —Manam reqsinichu —nispa. 58 Tumpa unayneqmant am hukpas rikur uspan nirqa: —Qampas paykunamanta kaqmi kanki —nispa. Hinaptinmi Pedroñataq nirqa: —Manam ñoqachu kani tayta —nispa. 59 Huk horamant a hinañat aqmi hukpas uyanpi niykurqa: —Cheqaptapunim kay runapas Jesuswan karqa, paypas Galilea lawmanta kaqmi —nispa. 60 Chaymi Ped roñat aq nirqa: —Imatachá rimakunkipas tayta —nispa. Chaynata rimachkapt inraqmi gallo waqaramurqa. 61 Jesus muy uriykuspa Pedrota qawariykuptinmi Pedro yuyarir urqa Señorpa nisqanta, paymi nirqa: “Kunanpunim manaraqpas gallo waqaramuchkapt in reqsiwasqaykita kimsa kut ikama negakunki” nispa. 62 Chaymi hawaman lloqsir uspan aminankama waqakurqa.
63 Jesust a
Jesusta burlakusqankumanta (Mt 26:67-68. Mr 14:65)
cuidaq runakunam paymanta burlakurqaku hinaspa waqtarqaku. watasqata uyanpi takaspankum nirqaku: —Musyakuy ¿pitaq maqasuchkanki? —nispa. 65 Tukuyt a nispankum insult arqaku.
64 Ñawin
Jesus juzgasqa kasqanmanta (Mt 26:59-66. Mr 14:55-64. Jn 18:19-24)
66 Punchawña kar upt inmi judiokunapa kamachiqninkunawan *sacerdotekuna pa jefenkuna hinaspa Diospa leynin yachachiqkuna huñunakuruspanku Jesusta pusarqaku *corteman. Chaypim payta tapurqaku: 67 —Niwayku ¿qamchu kanki Cristo? —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —“Arí” niptiyqa manam creewaqchikchu. 68 Qamkunata tapuptiyqa manam contestawankichikchu. 69 Aswanqa, Diosmanta Hamuq Runam kunanmantapuni tukuy atiyniyoq Diospa *alleqninpi tiyaykusaq. 70 Chaymi llapallanku nirqaku: —Chaynaqa ¿Diospa Churinchu kanki? —nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa: —Arí ñoqam kani qamkunapa nisqaykichikpi hina —nispa.
1911
LUCAS 22, 23
71 Chaymi
paykunañataq nirqaku: —Kayqaya kikinpuni rimar un ¿imapaqñataq testigotaqa munanchik? —nispa.
23
Pilatopa qayllanman Jesusta pusasqankumanta (Mt 27:1-2, 11-14. Mr 15:1-5. Jn 18:28-38)
1 Llapallankum
Jesusta Pilatoman pasachirqaku. 2 Paykunam Jesusta acusaspa nirqaku: —Kay runaqa nacionniykupi runakunatam umachachkan *impuestota Rey Cesar man amaña paganaykupaq. Payqa hapikuchkan Cristo otaq Rey kasqanpaqmi —nispa. 3 Chaymi Pilato tapurqa: —¿Qamchu kanki judiokunapa reynin? —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —Arí, qampa nisqaykiman hinam —nispa. 4 Hinapt inmi *sacerdotekunapa jefenkunat awan runakunat a Pilato nirqa: —Paypiqa manam imatapas tarinichu sentencianaypaq hinaqa —nispa. 5 Paykunañat aqmi qapar irqaku: —Chay runaqa Galilea lawpipas chaynataq Judea lawpipas kayman chayamu nankamaraqmi runakunata yachachichkan gobiernopa contranpi —nispa. Rey Herodespa qayllanman Jesusta pusasqankumanta
6 Galileamanta rimasqankuta uyariruspanmi Pilato tapurqa cheqapchus Jesusqa Ga
lileamanta kasqanta. 7 Herodespa gobiernasqanmanta kasqanta yacharuspanñataqmi Herodesman pusachirqa. Payqa Galilea lawpi gobiernaq kachkaspanpas chay punchawku napiqa Jerusalenpim kachkarqa. 8 Herodesmi Jesusta rikuykuspan anchallataña kusikurqa. Paymanta uyarispanmi unayña munarqa ima milagro rurasqanpas qawaykuyta. 9 Achka kutita tapupayaptinpas Jesusqa manam imatapas rimarirqachu. 10 Chaypitaqmi kachkar qa *sacerdotekunapa jefenkunawan Diospa leynin yachachiqkunapas, paykunam Jesusta uyanpipuni acusachkarqaku. 11 Herodesmi soldadonkunapiwan Jesusta despreciarqaku, burlakuspam suma-sumaq pachawan churaykachispa Pilatoman kutirichirqa. 12 Herodes wan Pilato cheqninakusqa kachkaspankupas chay punchawpim amistarurqaku. Jesusta wañunanpaq sentenciasqankumanta (Mt 27:15-26. Mr 15:6-15. Jn 18:39-19:16)
13 Pilatom huñurachimurqa *sacerdotekunapa jefenkunat a, judiokunapa kama chiqninkunata hinaspa wakin runakunata, 14 paykunatam nirqa: —Kay runatam pusamuwarqankichik: “Runakunatam hoqarin gobiernopa con tranpi” nispaykichik. Aswanqa qayllaykichikpi tapuspaymi acusasqaykichikman hinaqa ima faltantapas mana tarinichu. 15 Mana huchayoq kasqanta yachaspanmi Herodespas kutirachimuwan. Qawasqaykichikpi hinapas manam imatapas rurar qachu wañunanpaq hinaqa. 16 Azotechispaymi kachaykusaq —nispa. ( 17 *Pascua Fiestapim watan-watan Pilato huk presota kacharinan karqa.) 18 Aswanqa llapallankum qapar irqaku: —Chay Jesusta wañuchispayki Barrabasta kachaykapuwayku —nispa. 19 Chay Barrabasmi gobiernopa contranpi runakunata hatarirachisqanmanta hinas pa runa wañuchisqanmanta carcelpi kachkarqa. 20 Jesusta kachaykuyta munaspanmi paykunata Pilato rimapayarqa. 21 Chaymi paykunañataq astawanraq qaparirqaku:
LUCAS 23
1912
—¡Chakataruy! ¡Chakatar uy! —nispa. 22 Hinapt inmi Pilatoñat aq kaywanqa kimsa kut it aña nirqa: —¿Ima mana allintañataq payqa rurar urqa? Wañunanpaq hinaqa manam ima faltantapas tarinichu. Azoterachispaymi kachaykusaq —nispa. 23 Chakat ananpaq mañaspankum astawanraq qapar irqaku. Chaynapimá runakunapa mañakusqanman hina rurarqa. 24 Jesustamá wañunanpaq Pilato sen tenciaykurqa. 25 Runakunapa mañakusqanku Barrabastam ichaqa kachaykachirqa. Paymá gobiernopa cont ranpi runakunata hatarichispan runatapas wañurachirqa. Jesustam ichaqa runakunaman entregaykurqa munasqankuta ruranankupaq. Jesusta chakatasqankumanta (Mt 27:32-44. Mr 15:21-32. Jn 19:17-27)
26 Chakatanankupaq Jesusta pusaspankum chakramanta kutichkaptin Cirene llaqtayoq
Simonta hapirurqaku, paymanña cruzninta hombrochiptinkum Jesuspa qepanta rirqa. 27 Paypa qepantam rirqa achkallaña runakuna, warmikunapas achkallañam rir qaku Jesusmanta qaparillawanña waqastin. 28 Paykunata qawarispanmi Jesus nirqa: —Jerusalen llaqtayoq warmikuna, amayá ñoqamantaqa waqaychikchu, wa qaspaqa-waqaychik kikikichikmantawan wawaykichikkunamantayá. 29 Hamuq punchawkunapim ninqaku: “¡Mayna kusisqam mana wachakuqkunaqa hinaspa mana wawa ñuñuq señorakunaqa!” nispa. 30 Runakunam orqokunata ninqaku: “Tuñiykamuy” nispa, moqokunatañataqmi ninqaku: “Pakaykuwayku” nispa. 31 Kawsaq sachat a kaynat a ruraspankuqa ¿imananqakuraq chak isqa sachat aqa? 32 Pusarqakut aqmi mana allin ruraq iskay runakunat apas Jesuswan kuskat a wañuchinankupaq. 33 Uma tullu sutiyoq moqoman chayaruspankum chakatar qaku Jesusta, chakatarqakutaqmi mana allin ruraq iskaynin runakunatapas, huknintam chakatarqaku *alleq lawninpi, huknintañataqmi chakatarqaku *ichoq lawninpi. ( 34 Chakatachkaptinkum Jesus nirqa: —Taytáy, pampachaykuy, manam yachankuchu imam rurasqankuta —nispa.) Soldadokunañataqmi Jesuspa pachanta sortearqaku mayqanmanpas tuparu nanpaq. 35 Llapa runakunapas sayaykuspam qawachkarqaku imam pasakusqanta, judiokunapa kamachiqninkunapas burlakuspam nirqaku: —Wakin runakunatam librarqa, chaynaqa kikinyá librakuchun Diospa akllas qan cheqap Cristo kaspanqa —nispa. 36 Soldadokunapas asuykuspankum vinag ret a mallichispanku burlakurqaku: 37 —Judiokunapa reynin kaspayk iqa, kik illayk iyá librakuy —nispanku. 38 Cruzn inpa umanpim qellqasqa karqa: “KAYMI JUDIOKUNAPA REYNIN” niq. 39 Chaypi warkusqa mana allin ruraq runapas Jesust am kamirqa: —Cristo kaspaykiqa librakuspayá ñoqaykutapas librawayku —nispa. 40 Hukninñat aqmi chay kamiq runat a qaqcharqa: —¿Qampas wañunaykipaq sentenciasqa kachkaspaykichum Diosta mana manchakunki? 41 Mana allin rurasqanchikmantam ñoqanchikqa kaypi ñakarich kanchik, paymi ichaqa ñakarichkan mana imamanta. 42 Chaynat a nir uspanmi Jesust a niykurqa: —Jesus, munaychakusqaykiman chayamuspaykiqa yuyarillawankimá —nispa. 43 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Cheqaptam niki, kunanpunim ñoqawan kanki *paraisopi —nispa.
1913
44 Kay
LUCAS 23, 24
Jesusmi wañukun (Mt 27:45-56. Mr 15:33-41. Jn 19:28-30)
pacham tutayarurqa yaqa chawpi punchawmanta las treskama. 45 Inti tutaya ruptinmi templopi santuario rakiq rakta telapas llikikururqa. 46 Jesusñataqmi qaparirqa: —Taytáy, espirituytam qomuyki —nispa. Chaynata niruspanmi wañukurqa. 47 Soldadokunapa capitanninmi chay pasasqankunata qawaspan Diosta alabarqa: —Cheqaptapunim kay runaqa mana huchayoq kasqa —nispa. 48 Pasasqant a qawananpaq lliw huñunakuqkunam chayt a qawaspanku qas qonkuta takakustin asurikurqaku. 49 Jesuspa reqsinakusqankunañataqmi Galilea lawmanta riq warmikunapiwan kar ullamanta qawachkarqaku.
50-51 Karqam
Jesusta pampaykusqankumanta (Mt 27:57-61. Mr 15:42-47. Jn 19:38-42)
judiokunapa cortenpi consejero Josey sutiyoq allin justo runa. Payqa karqa Judea lawpi kaq Arimatea llaqtayoqmi. Payqa manam hukllachu karqa *cortepi tanteasqankuwanpas nitaq rurasqankuwanpas, paypas Diospa munaycha kusqantam suyachkarqa. 52 Paymi rirqa Pilatoman Jesuspa cuerponta mañaq. 53 Cruzmant a uraykachispanmi fino sabanaswan wankuykurqa hinaspam pipapas manaraq pampakusqan qaqapi toqosqa sepulturaman churaykurqa. 54 Chaykunaqa sucedekurqa *samana punchawpaq preparakunanku punchawpim otaq samana punchawpaq tumpallaña faltachkaptinmi. 55 Galilea lawmant a Jesuswan riq warmikunapas sepult urant aqa rikurqakum, rikurqakutaqmi imaynam cuerpon churasqankutapas. 56 Wasinkuman kutiruspan kuñataqmi olorkunatawan miski asnaq hampita prepararqaku hinaspam leyman hina *samana punchawpi samarqaku.
24
Jesuspa kawsarimusqanmanta (Mt 28:1-10. Mr 16:1-8. Jn 20:1-10)
1 Chay warmikunam domingo tutapayta miski asnaq preparasqanku olor kunata aparikuspa sepulturaman rirqaku. 2 Sepultura punkupi rumitam tarirurqaku asurichisqataña 3 chaymi yaykuspanku Señor Jesuspa cuerpontaqa manaña tarirqakuchu. 4 Mana ima ruraytapas atichkaptinkum kancharichkaq pachayoq iskay runakuna paykunaman rikuriykurqa. 5 Mancharikuymanta pam pakama kumukuykuptinkum chay runakuna nirqa: —¿Imanasqataq kawsakuqtaqa wañusqakuna ukupi maskachkankichik? 6 Payqa manam kaypiñachu kachkan, aswanqa kawsar ir unmi. Yuyar iychikyá, Galilea lawpi kachkaspanraqmi nisurqankichik: 7 “Diosmanta Hamuq Runataqa huchasapa runakunamanmi qoykuwanqaku chakatawanankupaq, ichaqa kimsa punchawmantam kawsarimusaq” nispa. 8 Hinaptinmi chayraq yuyarirurqaku Jesuspa chayna nisqanta. 9 Sepulturamanta kutirus pankuñataqmi willarqaku chunka hukniyoq *apostolkunamanwan wakinkunaman tukuy chaykuna pasakusqanmanta. 10 Apostolkunaman willaqkunam karqa Magdala llaqtayoq Maria, Juana, Jacobopa maman Maria hinaspa wakin warmikuna. 11 Chayta uyariqninku nam cuentopaq hapispanku mana creerqakuchu chay warmikunapa willakusqanta.
LUCAS 24
1914
12 Ped rom ichaqa sepult uraman kallparqa, kumuykuspan sepult urat a qa waykuptinmi sabanasllaña chaypiqa kachkasqa. Chaynata qawaykuspanmi admirasqallaña kutirirqa.
Emaus llaqtaman riqkunaman Jesuspa rikuriykusqanmanta (Mr 16:12-13)
13 Jerusalenmanta iskay legua masninpi tarikuq Emaus llaqtachamanmi chay domingo punchawpi richkarqaku Jesuspa iskay puriqmasinkuna. 14 Tukuy ima sucedekusqanmanta parlastinmi richkarqaku. 15 Rimaspa hinaspa tapunakuspa rimachkaptinkum paykunaman Jesus asuykuspan paykunawan rirqa. 16 Aswanqa manam pay kasqanta reqsirqakuchu telawan hina ñawinku harkachisqa kasqanrayku. 17 Jesusmi paykunat a tapuykurqa: —¿Imamantataq puristin tapunakuchkankichik? —nispa. Chaymi llakisqallaña sayaykurqaku. 18 Hinaptinmi Cleofas sutiyoq runa payta nirqa: —Jerusalenpi llapallan runakunam yachanku kay punchawkunapi tukuy ima sucedekusqantaqa ¿hinaptinchum chaypi *yachachkaspaykipas qamlla chaytaqa mana yachanki? —nispa. 19 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Imataq pasakurqa? —nispa. Hinaptinmi paykunañataq nirqaku: —Rimachkanikuqa Nazaret llaqtayoq Diosmanta willakuq Jesusmantam. Payqariki Diospa qayllanpipas chaynataq runakunapa qayllanpipas atiywanmi milagrokunata rurarqa chaynataq yachachirqapas. 20 Ichaqa *sacerdotekunapa jefenkunam, kamachi kuqkunapiwan wañunanpaq sentenciarurqaku hinaspam chakatarurqaku. 21 “Payqa Israel naciontachiki libranqa” nispaykum ñoqaykuqa suyachkarqaniku. Kunanwan qa kimsa punchawñam chaykunapa sucedekusqanqa. 22 Aswanqa admirasqataqmi kachkaniku. Ñoqaykuwan kaq warmikunam sepulturanman rirqaku. 23 Paykuna kutiramuspankum willawarqaku Jesuspa cuerpontaqa manaña tarimusqankuman ta, paykunamansi angelkuna rikuriykuspa nisqa: “Jesusqa kawsachkanmi” nispa. 24 Hinaptinmi ñoqaykuwan kaqkunamanta wakinkuna sepulturaman rispanku warmi kunapa nisqanta hinalla tariykamurqaku, Jesuspa cuerponpas manas chaypiñachu. 25 Chaymi Jesus paykunat a nirqa: —Mana yuyayniyoq runakuna, qamkunaqa Diosmanta willakuqkunapa tukuy ima nisqankutapas sasallaña creeqmi kankichik. 26 ¿Hanaq pachaman kutinan paqqa manachum Cristoqa chaykunata ñakarinan karqa? —nispa. 27 Moisespa qellqasqan librokunamant a qallar ispam Diosmant a willakuqkunapa libronkunapi tukunankama kikinmanta rimaqta entiendechirqa. 28 Emaus llaqt achaman chayar upt inkum kar ut araq richkaq hina ñanman chura kuykuptin 29 paykunañataq harkarqaku: —Tardeñam, ñoqaykuwan kuskayá kaypi samakuy, tutaykamuchkanñam —nispa. Jesusmi paykunawan samananpaq yaykuykurqa. 30 Mesaman tiyaykuptinkuña taqmi tantata hapiykuspan graciasta qorqa. Pakiykuspanñataqmi paykunaman qoykarirqa. 31 Hinaptinmi chay ratollapi ñawinku mosoqmanta kicharikuruptin payqa Jesus kasqanta reqsir urqaku. Payñataqmi chinkarurqa qawachkaptinku. 32 Paykunañat aqmi admirasqallaña ninakurqa:
1915
LUCAS 24
—¿Manachum sonqonchik ruparirqa ñanpi parlapayawaptinchik hinaspa Bi bliamantapas entiendechiwaptinchik? —nispa. 33 Chay ratollapim Jer usalen llaqt aman kut ir irqaku, chaypim tar iykurqaku huñunasqata chunka hukniyoq discipulokunata compañaqninkunatawan. 34 Pay kunam ninakuchkasqa: —Cheqaptapunim Señorqa kawsarirusqa. Pedromanpas rikuriykunñam —nispa. 35 Hinapt inmi Emaus llaqt amant a kut iqkunapas willakurqaku imam ñanpi pa sakuqmanta hinaspa mesapi tantata pakiptin reqsirusqankumanta. Discipulonkunaman Jesuspa rikuriykusqanmanta (Mt 28:16-20. Mr 16:14-18. Jn 20:19-23)
36 Chaykunamanta
rimachkaptinkuraqmi chawpinkupi Jesus rikuriykuspan nirqa: —Hawkalla kaychik —nispa. 37 Hinapt inmi paykunañat aq qonqaymant a manchar ikur urqaku alma kasqant a piensaspanku. 38 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Imanasqataq mancharisqallaña kachkankichik? ¿Imanasqataq ñoqa kas qaymanta iskayrayachkankichik? 39 Qawaychik makiykunatawan chakiykunata. Munaspaykichikqa llachpaykuwaychik ñoqapuni kasqayta yachanaykichikpaq. Almaqa mana cuerpoyoqmi, mana tulluyoqmi, ñoqam ichaqa cuerpoyoq kachkani. 40 Chaynat a nispanmi clavospa yaykusqan mak inkunat awan chak inkunat a paykunaman qawaykachirqa. 41 Kusikuymantawan admirakuymanta manaraq creeptinkum Jesus tapuykurqa: —¿Imallaykichikpas kachkanchu kaypi mikuykunaypaq? —nispa. 42 Hinapt inmi kankasqa challwapa partent a qoykupt inku 43 paykunapa qayllan pi mikuykurqa. 44 Paykunat am nirqa: —Kaykunaqa sucedekun Moisespa qellqasqankuna, Diosmanta willakuqkunapa qellqasqankuna hinaspa Salmos libropi qellqasqa kaqkuna cumplikunanpaqmi. Chaytaqa qamkunawan kachkaspayraqmi willarqaykichik. 45 Yuyayninkut a kichaykupt inmi chayraq entiendeykurqaku Bibliapa nisqant a. 46 Chaymi paykunat a Jesus nirqa: —Qellqasqaman hinamá ñoqa Cristoqa ñakarispa hinaspa wañuspa kimsa pun chawninman kawsarimunay karqa 47 chaynapi Jerusalenpipas hinaspa tukuy nacionkunapipas willakuptinku runakuna wanakuspa huchankumanta pampachasqa kanankupaq. 48 Chaynaqa, kaykunamantaqa qamkunam testigo kankichik. 49 Qam kunamanmi kachamusaq Taytapa prometesqan Chuya Espirituta. Kay Jerusalen llaqtapim suyaykunkichik hanaq pachamanta hamuqpa atiynin chaskinaykichikkama. Hanaq pachaman Jesuspa ripukusqanmanta (Mr 16:19-20)
50 Chaynat a rimar uspanmi Bet aniaman paykunat a pusarqa. Chaypim mak in kunata hoqariykuspan paykunata bendecirqa. 51 Hinaspam altoman hoqarikuspa paykunamanta chinkar urqa hanaq pachaman apasqa kaspan. 52 Paykunañataqmi adoraspanku sinchi kusisqallaña Jer usalenman kutirirqaku. 53 Tukuy tiempom templopi kaspanku Diosta alabaqku.
JESUCRISTOMANTA JUANPA QELLQASQAN Jesuspa vidanmanta wakin willakuqkunapa unay qepantañam Juanpas kay librota qellqarqa. Kay libroqa hukmanneqmi Mateopa, Marcospa, Lucaspa qellqasqan libro kunamantaqa. Kay libropi tarikuq Jesuspa wakin rurasqankunaqa chaynataq wakin rimasqankunaqa manam tarikunchu chay wakin librokunapiqa. Kay libroqa tawa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Jesucristoqa Dios kachkaspanpas runayar usqanmanta, willa kuntaqmi Bautizaq Juanpa willakusqankunamantapas (1). Iskay kaq parteñataqmi willakun Juda lawpi Jesuspa rurasqankunamanta, judiokunapa Pascua Fiestanpi chaynataq wakin hatun fiestakunapipas Jesus rikurisqanmanta (2-12). Kimsa kaq parteñataqmi willakun semanallaña Jesus kawsaspan Jer usalenpi ñakarisqan mantawan wañukusqanmanta (13-19). Tawa kaq parteñataqmi willakun Jesus kawsarir uspan Galilea lawpi discipulonkunaman rikuriykusqanmantawan Apostol Pedrowan rimasqanmanta (20-21). Juanqa qellqarqa manam Jesuspa rurasqallanmantachu aswanqa Jesuspa pim kas qanmantawanmi. Jesusqa wiñaypaq Diospa Simin kachkaspam runayar urqa hinaspam runakuna ukupi kawsarqa (1:1-18). Milagrokuna rurasqanmi qawachiwanchik payqa Dios kasqanta. Jesusqa pim kasqantam reqsichikurqa yakuwan, kanchaywan hinaspa tantawan rikchanachispan. Paymi nirqa: “Ñoqam kani tanta, ñoqam kani kay pachapa kanchaynin, ñoqam kani oveja kanchapa punkun, ñoqam kani allin michiq, ñoqam kani kawsariy chay nataq kawsaypas, ñoqam kani ñan, ñoqam kani cheqap uvas sacha” nispa. Hina kay librom willakuntaq imapaqmi qellqasqa kasqanta: “Kaykunataqa qellqarqani Jesus Diospa Churin Cristo kasqan creenaykichikpaqmi, creespaykichikñataq payrayku wiñay kawsayniyoq kanaykichikpaq” (Jn. 20:31).
1
Diospa Siminmanta
1 Tukuy imapa qallariyninpiqa karqañam Simiqa, chay Simiqa karqa Dios wanmi, chay Simiqa Diosmi. 2 Tukuy imapa qallariyninpiqa Dioswanmi karqa. 3 Diosmi paynintakama unancharqa tukuy imakunatapas, mana paywan unanchaptinqa tukuy imakunapas manam kanmanchu karqa. 4 Kawsaymi paypi karqa, chay kawsaytaqmi achkiy karqa runakunapaq. 5 Achkiymi kanchan tuta yayta, tutayayñataqmi mana atirqachu chay achkiy wañurachiyta. 6 Juan sutiyoq runatam Dios kachamurqa. 7 Paymi hamurqa testigo hina achkiy manta willakunanpaq chaynapi Juanpa nisqanwan runakuna iñinankupaq. 8 Juanqa manam chay achkiychu karqa, payqa achkiymanta willakunanpaq kachamusqallam karqa. 9 Cheqap achkiyqa llapa runakunatam achkirirqa kay pachaman hamuspa.
1916
1917
JUAN 1
10 Achkiymi
karqa kay pachapi, paywanmi Dios kay pachata rurarqa, runakunam ichaqa mana reqsirqachu. 11 Simim hamurqa kikinpa kaqman, castamasinkunañataq mi mana chaskirqachu. 12 Payta chaskispa iñiqkunamanmi ichaqa qorqa derechonta Diospa churinña kanankupaq. 13 Paykunaqa manam runapa churin hinachu kanku, ma nataqmi nacenkupas qaripa munasqanman hinachu aswanqa Diospa churinñam kanku. 14 Chay Simim runayaruspan *yacharqa ñoqanchikwan Diospa cheqap kuyakuy ninta qawachiwaspanchik. Qawarqanikum achkiynintapas, paymi qawachiwarqaku Taytapa sapallan Churin kasqanta. 15 Juanmi paymanta willakuspan qaparirqa: —Paymi chay “Qepaytam hamuchkan” nisqayqa, qepay hamuq kachkaspapas ñoqamantaqa atiyniyoqmi manaraqpas nacechkaptiy kasqanrayku —nispa. 16 Diospa chur inmant am llapallanchik chask ichkanchik achka-achka favor ninta. 17 Leytaqa Diosmi qorqa Moisesnintakama, cheqap favorninñataqmi hamuwanchik Jesucristontakama. taqmi hamuwanchik Jesucristontakama. 18 Manam pipas Diost aqa rikurqachu haykapipas, Tayt apa sapallan Chur illanmi paytaqa rikurqa. Paymi Dioswan kuska *yachaspa willawanchik Diosmanta. Bautizaq Juanpa willakusqanmanta (Mt 3:11-12. Mr 1:7-8. Lc 3:15-17)
19 Judiokunam Jer usalenmant a kacharqa *sacerdotekunat a hinaspa *Leviy casta runakunata: —¿Pitaq kanki? —nispa Juanta tapumunankupaq. 20 Juanmi willakurqa cheqapta: —Manam ñoqaqa Cristochu kani —nispa. 21 Hinapt inmi tapurqaku: —Chaynaqa ¿pitaq kanki icha *Diosmanta willakuq Eliaschu? —nispa. Juanñataqmi nirqa: —Manam ñoqaqa Eliaschu kani —nispa. Chaymi paykunañataq nirqaku: —Chaynaqa qamqariki kanki Moisespa nisqancha. Paymi nirqa: “Hamunqam *Diosmanta willakuq” nispa. Chaymi Juanñataq nirqa: —Manam paychu kani —nispa. 22 Chaymant am nirqaku: —Chaynaqa ¿pitaq kanki? Kachamuwaqniykuman willamunaykupaqyá niway ku, kikikiqa ¿imanikunkitaq? —nispa. 23 Juanmi nirqa: —Ñoqaqa kani *Diosmanta willakuq Isaiaspa nisqanpi hina: “Señorpa hamu nan ñanta derechaychik” nispa pur unpi qayakuqmi. 24 Juant a tapuqkunaqa karqa *far iseokunapa kachamusqanmi. 25 Mosoqmant am paykuna tapurqa: —Mana Cristochu nitaq Eliaschu nitaq Moisespa nisqan Diosmanta willakuq chu kachkaspaykiqa ¿imanasqamá bautizankiqa? 26 Hinapt inmi Juanñat aq nirqa: —Ñoqaqa bautizani yakullawanmi, qamkuna ukupi kaqtam ichaqa manaraq reqsinkichikraqchu. 27 Paymi chay “Qepaytam hamunqa” nisqayqa, paypataqa *usutanpa watullantapas manam paskanaypaq hinachu kani.
JUAN 1
1918
28 Chaykunaqa
sucedekurqa Jordan May upa waklawnin Betania lawpim, chay pim Juan bautizachkarqa. 29 Paqar innint int am
Diosmanta Hamuq Runamanta
Juan rikur urqa Jesus hamuqta chaymi nirqa: —Qawaychik, paymi *Diosmanta Hamuq Carneroqa, wañuspanmi runakunapa huchanta pampachanqa. 30 Paymi chay “qepaytam hamuchkan” nisqayqa. Qepay hamuq kachkaspapas ñoqamantaqa atiyniyoqmi manaraqpas nacechkaptiy kas qanrayku. 31 Manam ñoqapas reqsirqanichu pay kasqantaqa, ichaqa yakuwanmi bautizani Israel casta runakuna Jesusta reqsinankupaq —nispa. 32 Juanqa nirqat aqmi: —Ñoqam rikurqani Chuya Espiritu hanaq pachamanta paloma hina urayka muspa Jesuspa hawanman tiyaykuqta. 33 Manamá paytaqa reqsirqanichu ichaqa yakupi bautizanaypaq kachamuwaqniymi niwarqa: “Qawankim Espiritu uray kamuspa runapa hawanman tiyaykuqta, paymi bautizanqa Chuya Espirituwan.” 34 Payt aqa ñam rikurqaniña chaymi willakuni payqa Diospa Chur in kasqant a. 35 Baut izaq
Jesuspa punta kaq discipulonkunamanta
Juanmi paqarinnintinta sayachkarqa iskay discipulonkunawan. Jesusta richkaqta rikur uspa nirqa: —Qawaychik, paymi *Diosmanta Hamuq Carneroqa —nispa. 37 Juanpa discipulonkunam chay nisqanta uyarir uspanku Jesusta qatikurqaku. 38 Jesus qepanta qawariykuptinmi paykuna hamuchkasqa, paykunatam Jesus nirqa: —¿Imatataq munankichik? —nispa. Paykunañataqmi nirqa: —Yachachikuq ¿maypitaq *yachanki? —nispa. 39 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Hakuwá qawamuychik —nispa. Rispankum qawamurqaku Jesuspa maypim *yachasqanta. Inti waqtaykuytaraq mi tuparqakuqa, chay horamantam paqarinnintinkama kuska karqaku. 40 Iskayninmanta Juanpa nisqanta uyarispa Jesusta qatikuqmi karqa Andres, payqa karqa Simon Pedropa wawqenmi. 41 Puntata wawqen Simonta Andres maskaramuspanmi nirqa: —Mesiastam tariramuniku —nispa. Mesiasqa Cristo ninanmi. 42 Andresmi pusarqa Simont a Jesuspa kasqanman chaymi Simont a qawaykus pan Jesus nirqa: —Juanpa churin Simon, kunanmantaqa Cefasñam sutiki kanqa —nispa. Chay sutiqa Pedro ninanmi. 36 Juanmi
43 Jesusmi
Felipetawan Natanaelta Jesuspa qayasqanmanta
paqarinnintinta Galilea lawman rinanpaq kachkaspa tuparurqa Feli pewan, paytam nirqa: —Hakuchik —nispa. 44 Felipeqa karqa Betsaida llaqt ayoqmi, llaqt amasint aqmi karqa Andreswan Pe dropas. 45 Felipem Natanaelta maskamuspan nirqa:
1919
JUAN 1, 2
—Tariramunikum huk runata, paymantam Moisespas chaynataq Diosmanta willa kuqkunapas qellqarqa. Payqariki Joseypa churin Nazaret llaqtayoq Jesusmi —nispa. 46 Chaymi Nat anael nirqa: —Nazaret llaqtamantaqa ¿yaqachum ima allinpas lloqsimunman? —nispa. Felipeñataqmi nirqa: —Hakuwá qawamunki —nispa. 47 Jesusmi Nat anaelt a rikur uspan nirqa: —Kay hamuq runaqa cheqap Israel casta runam, payqa mana engañakuqmi —nispa. 48 Nat anaelñat aqmi nirqa: —¿Maypitaq reqsiwarqanki? —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —Manaraqpas Felipe willasuchkaptikim higos sachapa sikinpi rikurqayki —nispa. 49 Chaymi Nat anael nirqa: —Yachachikuq, qamqa kanki Diospa Churinmi, qamqa kanki Israel runakunapa reyninmi —nispa. 50 Jesusmi nirqa: —¿“Higospa sikinpim rikurqayki” niptiychu creerunki? Chaymantapas aswan mas hatun ruraykunatam rikunki. 51 —Cheqaptapunim rikunkichik hanaq pachata kicharayaqta, Diosmanta Hamuq Runatapas Diospa angelninkunawan hanaq pachawan comunicaqtam rikuwankichik.
2
Cana llaqtapi casarakuymanta
1 Kimsa punchaw pasaruptinmi Galilea law Cana llaqtapi karqa casamiento. Chaypim karqa Jesus chaynataq mamanpas. 2 Jesustam discipulonkunatawan qayachirqaku chay casamientoman. 3 Vino pisiruptinmi Jesusta maman nirqa: —Vinom pisirun —nispa. 4 Chaymi Jesus nirqa: —Mamay ¿imanasqataq niwanki chaynataqa? Manaraqmi tiempoy chayamun raqchu —nispa. 5 Chaymi serv iqkunat a Maria nirqa: —Ruraychik Jesuspa imam kamachisusqaykichikta —nispa. 6 Soqta urpukunam kachkarqa rumimant a rurasqa, chayna urpukunapim judio kuna yakuta waqaychaq *chuyanchakunankupaq. Sapa urpumanmi yaku huntaq iskay-kimsa puyñu. 7 Chaymi serviqkunata Jesus nirqa: —Hillpuychik yakuta kay urpukunaman —nispa. Chaymi hillpurqaku huntanankama. 8 Chaymi Jesus nirqa: —Wisispa apaychik mayordomoman —nispa. Chaymi kamachisqanman hina aparqaku. 9 Yakumanta vinoyaruqta mayordomo malliykuspanmi mana yacharqachu ni maypi waqaychasqankutapas, serviqkunallam yacharqa chay vinoqa yakumanta kasqanta. Mayordomom noviota qayaykuspan nirqa: 10 —Llapa runaqa puntataqa servinku allinnin vinotam, llumpayta tomaruptinkuñam qamyantaqa qonku. Qamñataqmi allinninta waqaychasqanki qepapaqraq —nispa. 11 Kay punta kaq *milag rot am Jesus rurarqa Galilea law Cana llaqt api. Chay wanmi qawachikurqa atiyninta hinaptinmi discipulonkuna iñirqa payman. 12 Chaymant am rirqa Capernaum llaqt aman mamanwan, wawqenkunawan hi naspa discipulonkunawan, chaypim *yacharqaku unayneq.
JUAN 2, 3
1920 Templomanta negociantekunata Jesus qarqosqanmanta (Mt 21:12-13. Mr 11:15-18. Lc 19:45-46)
13 Judiokunapa
*Pascua Fiestanku hichpamuchkaptinmi Jesus rirqa Jerusa lenman. 14 Templopim tarirurqa bueyeskuna, ovejakuna hinaspa palomakuna *rantikuq runakunata chaynataq qollqe cambiaqkunatapas. 15 Chaymi Jesus waska manta latigota rurakuykuspa templomanta lliwta qarqorurqa ovejantinta hinaspa bueyesnintinta. Qollqe cambiaq runakunapa qollqentapas tallirurqam hinaspam mesankutapas wikaparamurqa. 16 Palomakuna *rantikuqkunatañataqmi nirqa: —¡Kaykunata horqowaychik kaymanta! ¡Taytaypa wasintaqa amayá qatu wasi taqa ruraychikchu! —nispa. 17 Hinapt inmi discipulonkuna yuyar ir urqaku: —Sinchitam sientini Diospa wasinmantaqa —niq qellqasqata. 18 Judiokunañat aqmi nirqa: —Kaykunata rurachkaspaykiqa ima *milagrollatapas qawachiwaykuyá dere choyoq kasqaykita yachanaykupaq —nispa. 19 Chaymi Jesus nirqa: —Tuñirachiychik kay templota hinaptinmi kimsa punchawllapi hatarirachisaq —nispa. 20 Judiokunañat aqmi nirqa: —Kay temploqa rurasqa karqa tawa chunka soqtayoq watapim ¿hinaptinchu qamqa kimsa punchawllapi hatarirachiwaq? —nispa. 21 Templomanta rimaspanqa Jesusqa nichkarqa kikinpa cuerponmantam. 22 Jesus wañukusqanmanta kawsarimuptinmi discipulonkuna yuyarirqaku chaynakuna nisqanta hinaspam creerqaku Bibliapi chaynataq Jesuspa nisqankunapipas. 23 Jer usalenpi
Jesusqa llapallantam reqsin
kaspanmi *Pascua Fiestapi rurarqa achkaq *milagrokunata chaymi achka runakuna iñirqaku Jesusman. 24 Ichaqa manam confiakurqachu runakunapiqa llapankuta reqsisqanrayku. 25 Manataqmi pitapas necesitarqachu pi runamanta ima ninantapas, kikin Jesusmi reqsirqa sapakama runapa sonqontaqa.
3
1 Nicodemo
Nicodemowan Jesuspa rimasqanmanta
sutiyoq *fariseom karqa judiokuna kamachikuq. 2 Paymi tutallan Jesusman watukuq hamuspan nirqa: —Yachachikuq, yachanikum yachachiwanaykikupaq Dios kachamususqaykita, manam pipas atinmanchu qam hina kay *milagrokuna ruraytaqa Dios paywan mana kaptinqa —nispa. 3 Jesusmi nirqa: —Cheqaptapunim niki, pipas mana mosoqmanta nacespaqa manam rikunqachu Diospa munaychakusqanta —nispa. 4 Chaymi Nicodemo tapurqa: —¿Imaynataq runaqa machuña kachkaspaqa mosoqmantaqa nacemunman? ¿Icha atinmanchu mamanpa wiksanman kutiykuspa kasqallan nacemuyta? —nispa. 5 Jesusñat aqmi nirqa: —Cheqaptapunim niki, yakumantawan Espiritumanta pipas mana naceqqa Dios pa munaychakusqanmanqa manam yaykunmanchu. 6 Runamanta nacemuqqa hina
1921
JUAN 3
runallam, Espiritumanta nacemuqñataqmi espirituña. 7 Amayá admirakuychu “Mo soqmantam nacenayki” nisqaywanqa. 8 Wayraqa maylawmantapas wayramunmi chaymi uyarinki qaparisqanta, ichaqa manam yachankichu maymanta hamusqanta pas nitaq mayman risqantapas, chaynam Espiritumanta llapallan nacemuqkunaqa. 9 Chaymi Nicodemo mosoqmant a nirqa: —¿Imaynataqcha chaykunaqa kanman? —nispa. 10 Jesusñat aqmi nirqa: —Qamqa kanki Israel casta runakuna yachachiqmi ¿hinachkaspachum kaykunata mana yachanki? 11 Cheqaptapunim rimaniku yachasqaykumanta, willakunikuñataqmi rikusqaykumanta hinaptinmi qamkuna mana creenkichik chu nisqaykuta. 12 Kay pachapi kaqkunallamanta niptiymi mana creenkichikchu, chaynaqa ¿imaynataq creewaqchik hanaq pachapi kaqkunamanta willaptiyqa? 13 —Manam pipas rirqachu hanaq pachat aqa, ichaqa hanaq pachamant a uray kamuq Diosmanta Hamuq Runallam. 14 Chunniqpim broncemanta culebrata ruraspa Moises sayarichirqa, chaynam Diosmanta Hamuq Runapas chakatasqa kanqa 15 chaynapi pipas payman iñiqqa wiñaypaqña kawsananpaq. Kay pachapi runakunata Dios kuyasqanmanta.
16 —Diosqa
ancha-anchatam kuyarqa runakunata, chaymi sapallan Churin ta qomurqa pipas paypi iñiqqa manaña puchukaspa wiñaypaqña kawsananpaq. 17 Diosqa kay pachamanqa kachamurqa sapallan Chur int aqa manam runakunat a juzgananpaqchu aswanqa salvananpaqmi. 18 —Diospa Churinpi iñiqqa manam juzgasqachu kanqa, mana iñiqmi ichaqa juz gasqaña Diospa sapallan Churinpi mana iñisqanrayku. 19 Juzgasqaqa kachkanku, kay pachaman achkiy hamuptinpas tutayaytaraq gustarusqankuraykum. Tutayaytaqa gus tarurqaku pakasqallapi tukuy ima rurasqanku mana allinlla kasqanraykum. 20 Llapa mana allin ruraqkunaqa cheqninmi achkiytaqa chay mana allin rurasqankuta mana rikuchikunankupaq. 21 Cheqapman hina ruraqkunam ichaqa asuykamunku achkiyman rurasqankunaqa Diospa yanapakuyninwan rurasqa kasqanta qawachikunanpaq. Jesusta Bautizaq Juan huktawan hatunchasqanmanta
22 Kaykunapa
qepantam discipulonkunawan Jesus rirqa Judea lawman. Chaypi unayneq kaspanmi bautizarqa. 23 Juanpas bautizarqataqmi Salim llaqtapa hichpan Enon lawpi chaypi achka yaku kasqanrayku, runakunam chayman rispa bautiza chikurqaku. 24 Chaykunaqa pasakurqa Juanta manaraq carcelachkaptinkum. 25 Juanpa discipulonkunam churanakurqaku judiokunawan *chuyanchakuy cos tumbremanta. 26 Chaymi Juanman rispa nirqaku: —Yachachikuq, Jordan May upa waklawninpi chay kuska kaqmasiki runaqa bautizachkanmi, llapa runakunam payman richkan, paymantaqariki willawar qankikuñam —nispa. 27 Juanñat aqmi nirqa: —Runaqa manam chaskinmanchu imatapas Dios mana qoptinqa. 28 Qamkunaqa uyarirqankichikñam: “Ñoqaqa manam Cristochu kani” nisqayta. Diosmi kachamuwarqa Cristopa puntanta. 29 Casamientopiqa, noviayoqqa noviollam. Noviopa amistadninñataq mi kusikun noviopa rimasqanta uyarispan, chaynam ñoqapas kunan kusikuni anchata. 30 Cristoqa aswan-aswan reqsisqam kanan, ñoqañataqmi aswan-aswan taksayanay.
JUAN 3, 4
31 Hanaq
1922 Hanaq pachamanta Hamuqmanta
pachamanta Hamuqqa llapallanpi munaychakuqmi, kay pachaman ta kaqqa kay pachapi kaqllam, rimanpas kay pachapi kaqkunallamantam. Hanaq pachamanta Hamuqmi ichaqa llapallanpi munaychakuq. 32 Willakunpas imam ri kusqanmantawan imam uyarisqanmantam, ichaqa manam pipas chaskinchu paypa willakusqantaqa. 33 Pipas willakusqanta chaskiqmi ichaqa cheqappaqña hapin Diospa nisqanta. 34 Diospa kachamusqanqa willakun Diosllamantam, Diosmi paymanqa qon Espiritunta mana tupusqata. 35 Taytaqa Churinta kuyaspanmi tukuy imata qorqa payña kamachikunanpaq. 36 Churipi iñiqqa wiñay kawsayniyoqmi, paypi mana iñiqmi ichaqa mana wiñay kawsayniyoqchu, mana iñiqpaqqa Diospa sinchi piñakuyninmi kachkan.
4
1 Jesusmi
Samaria law warmiwan Jesuspa rimasqanmanta
yacharurqa *fariseokunapa rimasqanta. Paykunam nirqa: —Juanmantaqa Jesustam aswan achka runakuna qatichkan chaymi masta bautizachkan —nispa. 2 Manam Jesuschu baut izarqaqa aswanqa discipulonkunam. 3 Chay rimasqanku ta yacharuspanmi Judea lawmanta Jesus kutikurqa Galileaman. 4 Kut ispanmi Samar ia lawnint a pasanan karqa. 5 Chaymi chayar urqa Sicar su tiyoq llaqtaman. Chaypim kachkarqa churin Joseyman qosqan Jacobpa chakran. 6 Chaypim karqa Jacobpa pozon. Jesusmi richkaspan pisipar uspan tiyaykurqa pozopa waqtanpi yaqa chawpi punchawta. 7 Samar ia law warmi yaku horqoq hamur upt inmi Jesus nirqa: —Yakullayki mamáy —nispan. 8 Discipulonkunaqa manam chaypiñachu karqaku llaqt aman mikuy rant iq risqankurayku. 9 Chay Samar ia law warmim Jesust a nirqa: —Judio kachkaspaykiqa ¿imanasqataq ñoqa samaritanataqa yakuta mañawan ki? —nispa. Judiokunaqa manam rimanakuqkuchu Samariapi kaqkunawanqa. 10 Chaymi Jesus payta nirqa: —Sichum reqsiwaq Diospa qokuyninta chaynataq pim yaku mañakusuqnikita hinaspa qa ñoqatachá mañakuwankiman kawsachikuq yakuta hinaptinqa qoykimanmi —nispa. 11 Hinapt inmi chay warmiñat aq nirqa: —Señor, manataq imaykipas kanchu yaku horqonaykipaqqa, pozopas ukuraqtaq. ¿Maymantataq qowankiman chay kawsachikuq yakutaqa? 12 Ñawpa abueloyku Jacobmi saqewarqaku kay pozotaqa. Kay pozomantam tomaq kikinpas churinkunapas chaynataq animalninkunapas. ¿Icha paymantapas aswan munayniyoqchu qamqa kanki? —nispa. 13 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Pipas kay yaku tomaqqa mosoqmantam yakunayachikunqa. 14 Ñoqapa yaku qos qay tomaqmi ichaqa haykapipas mana yakunayachikunqachu. Chay yaku qosqayqa toqyaq yaku hinam rikurinqa runapa ukunpi hinaspam qonqa wiñay kawsayta —nispa. 15 Chaymi warmiñat aq nirqa: —Señor, qoykuwayá chay yakuta manaña yakunayachikunaypaq, chayna kap tinqa manañach hamusaqchu yaku horqoq —nispa. 16 Hinapt inmi Jesus nirqa:
1923
JUAN 4
—Qosaykita qayamuspayá hamuychik kuska —nispa. 17 Chaymi warmiñat aq nirqa: —Manam kanchu qosayqa —nispa. Chaymi Jesus nirqa: —Arí, allintam ninki “Manam kanchu qosayqa” nispayki. 18 Pichqañam karqa qo saykiqa, kunan kaqwanñataqmi uywanakuchkanki, arí chay nisqaykiqa cheqapmi. 19 Chaynat a nipt inmi warmiñat aq nirqa: —Señor, Diosmanta willakuqchusmi qamqa kasqanki. 20 Ñawpaq abueloykum Diosta yupaycharqa kay moqopi, judiokunañataqmi ninkichik Jerusalenpim yu paychanaqa —nispa. 21 Hinapt inmi Jesus nirqa: —Creeway mamay, hamuq punchawpiqa Dios Taytataqa yupaychankichik manam kay moqopichu nitaq Jerusalenpichu. 22 Samaria law runakunaqa yupaychankichik mana yachastinmi, ñoqaykum ichaqa yupaychaniku reqsisqaykuta, salvakuq qa hamun judio casta runakunamantam. 23 Ichaqa hamuchkanmi punchaw, ñam chayamuchkanña, cheqap yupaychaqkunaqa Dios Taytatam cheqap espiritupi yupay chanqaku. Paymi chaynata munan llapa yupaychaqninkuna rurananta. 24 Diosqa Espiritum, chaymi yupaychaqninkunapas yupaychananku cheqap espiritupi. 25 Chaymi warmiñat aq nirqa: —Yachanim Cristo nisqanku Mesias hamunanta, pay hamuspanmi lliwta willa wanqaku —nispa. 26 Jesusmi nirqa: —Kay rimapayaqnikim Mesiasqa kani —nispa. 27 Chaynat a rimachkapt inkum discipulonkuna chayaramurqaku hinaspam admirakurqaku warmiwan rimaqta qawaykuspanku, ichaqa manam mayqan ninkupas nirqakuchu: “¿Imatataq tapuchkanki?” nispaqa otaq “¿imanasqataq warmiwanqa rimachkanki?” nispaqa. 28 Warmim puyñunta saqeruspan kutirirqa llaqtaman hinaspam willarqa runakunaman: 29 —Rispa qawamuychik, huk runam tukuy ima rurasqayt a niykuwan, ichapas payqa Cristo —nispa. 30 Chaymi llaqt amant a runakuna rirqaku Jesuspa kasqanman. 31 Discipulonku nañataqmi ruegarqa Jesusta: —Mikuykuy —nispanku. 32 Jesusñat aqmi nirqa: —Ñoqapaqa kachkanñam mikunayqa qamkunapa mana yachasqaykichik —nispa. 33 Discipulonkunañat aqmi tapunakurqaku: —¿Pitaqcha aparamunman karqa mikuyta? —nispanku. 34 Jesusmi nirqa: —Chaytaqa rurachkani kachamuwaqniypa munasqanta ruraspaymi hinaspa ka machisqanta tukuspaymi. 35 Qamkunam ninkichik: “tawa killaraqmi faltachkan cosechapaq” nispa, ichaqa ñoqam nikichik, qawariychik tarpusqakunata, ñam kachkan poqosqaña cosechanapaq. 36 Cosechapi llamkaqkunapas chaskinqañam pagonta, payku nam huñunqaku wiñay kawsaypaq cosechata chaymi kusikunqa tarpuqpas chaynataq rutuqpas. 37 Runakunaqa cheqaptam ninku: “Tarpuqqa hukmi, hukñataqmi cosechaq” nispa. 38 Ñoqam kacharqaykichik mana llamkasqaykichik kaqta cosechanaykichikpaq, hukkunamá llamkarqaqa, qamkunañataqmi paykunapa llamkasqanta tukupankichik.
JUAN 4, 5
1924
39 Chay
Samaria law runakunam achkaq iñirqaku Jesusman: “Tukuy ima rurasqaytam niykuwan” nispa chay warmi nisqanrayku. 40 Samaria law runaku na hamuspanmi Jesusta ruegarqaku paykunawan qeparinanpaq, chaymi Jesus paykunawan karqa iskay punchaw. 41 Jesuspa rimasqanta uyarispankum aswan achkaraq iñirqaku. 42 Chay warmitam nirqaku: —Manam qampa nisqallaykiwanñachu iñinikuqa aswanqa kikiykuñam uyariykuni ku hinaspam yachaniku payqa cheqaptapuni kay pachapi runakuna salvaq kasqanta. 43 Jesusmi
Rey yanapaqpa churinta Jesus sanoyachisqanmanta
Samaria lawpi iskay punchaw kar uspan Galilea lawman rirqa. 44 Je susmi niq: —Diosmanta willakuqtaqa kikinpa llaqtanpiqa manam allintaqa chaskinman kuchu —nispan. 45 Galilea lawman chayar upt inkum chaypi runakuna kusikuywan chask irqaku. Jer usalen *Pascua Fiestaman riqkunam rikumurqaku fiestapi Jesuspa tukuy ima kunapas rurasqanta. 46 Jesusmi kut irqa Galilea lawpi kaq Cana llaqt aman, chay llaqt apim ñawpaqt a yakuta vinoyarachirqa. Capernaum llaqtapim karqa reyta yanapaq runa, paypa churinmi onqorqa. 47 Chaymi Judea lawmanta Galileaman Jesuspa chayaramus qanta yacharuspan rirqa churin sanoyachinanpaq ruegakuq, chay onqoqqa ñam wañunayachkarqaña. 48 Jesusmi nirqa: —Qamkunaqa manam creewaqchikchu admirakuypaq milagrokunata mana rikuspaykichikqa —nispa. 49 Hinapt inmi reypa yanapaqninñat aq nirqa: —Hakuchikyá manaraq churillay wañur uchkaptin —nispa. 50 Jesusmi nirqa: —Ripukuyñayá, churikiqa sanoyar unñam —nispa. Chay runam Jesuspa nisqanta creespan ripukurqa. 51 Wasinman hichpaykuch kaptinmi sirvientenkuna taripaykamuspan nirqa: —Churikiqa sanoyarunñam —nispa. 52 Chaymi tapurqa: —¿Imay horatataq sanoyar urqa? —nispa. Chaymi nirqaku: —Qayna punchaw doce waqtaytam calenturan chinkarurqa —nispa. 53 Chaymi taytan yuyarirurqa chay horatapuni Jesuspa nisqanta, paymi nirqa: “Chu rikiqa sanoyarunñam” nispa. Chaymi payqa llapallan aylluntin Jesusman iñikurqa. 54 Kay iskay kaq milag rot aqa rurarqa Judeamant a Galileaman Jesus rispanmi.
5
Samana punchawpi onqoqta sanoyachisqanmanta
1 Chaykunapa
qepantam karqa judiokunapa fiestan chaymi Jesus rirqa Jerusalen man. 2 Chay llaqtapim Oveja sutiyoq punkupa hichpanpi karqa pichqa portalniyoq estanque, hebreo idiomapi chaypa sutinqa Betesdam. 3 Chaypim kaqku achkaq onqoqku na, ñawsakuna, wistukuna hinaspa suchukuna. (Paykunam suyaqku yaku kuyurinanta.) 4 Angelmi estanqueman uraykamuspan kuyuchiq yakuta, pipas chayman puntata yay kuqmi sanoyaq ima onqoymantapas. 5 Chaypim kachkarqa kimsa chunka pusaqniyoq wataña onqoq runa. 6 Unay wataña onqosqanta yachaspanmi Jesus nirqa:
1925
JUAN 5
—¿Munankichu sanoyayta? —nispa. 7 Onqoqmi nirqa: —Señor, manam piyniypas kanchu qocha kuy uriptin yakuman wischuykuqniy. Yaykuy mana atinaykamam hukkuna puntata yaykurunku —nispa. 8 Chaymi Jesus nirqa: —Hatariy, camaykita hoqarispa puriy —nispa. 9 Chaynat a niykupt inmi runa sanoyar urqa hinaspam camant a hoqar ir uspan pu rirqa. Chay punchawmi karqa samana punchaw. 10 Chaymi wakin judiokuna chay sanoyaruq runata nirqa: —Kunanqa samana punchawmi, camaykitaqa manam apawaqchu —nispanku. 11 Chaymi sanoyar uq runañat aq nirqa: —Sanoyachiqniymi niwarqa: “Camaykita hoqarispa puriy” nispa. 12 Chaymi paykuna nirqa: —¿Pitaq nisurqanki: “Camaykita hoqarispa puriy” nispa? 13 Chay sanoyar uqqa manam yacharqachu pim sanoyachisqant apas. Jesusqa chinkarurqam chaypi achkallaña runa kaptin. 14 Jesusmi tumpa unaymanta chay runata tarirurqa templopi hinaspam nirqa: —Sanoyaruchkaspaykiqa amañayá mastaqa huchallikuyñachu, yanqañataq imapas aswanraq hamusunkiman —nispa. 15 Hinapt inmi chay runaqa chay judiokunaman willamurqa: —Jesusmi kasqa sanoyachiqniyqa —nispa. 16 Chaymi paykuna Jesust a perseg uirqaku *samana punchawpi chaykuna ruras qanmanta. 17 Chaymi Jesus nirqa: —Taytayqa kunankamam llamkachkan llamkachkanitaqmi ñoqapas —nispa. 18 Judiokunaqa wañurachiytaqa munarqaku manam *samana punchawpi imapas ru rasqallanmantachu, aswanqa “Diosqa Taytaymi” nispa Dioswan igualakusqanraykum. 19 Jesusmi
Diospa Churinqa munayniyoq kasqanmanta
nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, Churiqa ima ruraytapas sapallanqa manam atin manchu, ruraspaqa ruran Taytapa rurasqanta qawaspallanmi, Taytapa tukuy rurasqantam Churipas ruran pay hina. 20 Dios Taytaqa kuyanmi Churita hinas pam qawachin tukuy ima rurasqanta, ichaqa qamkuna admirakunaykichikpaqmi aswan hatun kaqkunataraq qawachinqa. 21 Dios Taytam wañuqkunata kawsari chin, chaynam Churipas kawsarichin munasqankunata. 22 Taytaqa manam pitapas juzganchu, payqa Churinmanmi tukuy atiyta qoykurqa juzgananpaq 23 chaynapi Taytata yupaychasqankuta hina Churitapas llapallanku yupaychanankupaq. Chu rita pipas mana yupaychaqqa manam yupaychanchu kachamuqnin Taytatapas. 24 —Cheqaptapunim nikichik, pipas nisqaykunata uyariqqa hinaspa kachamuwaq niypi iñiqqa wiñay kawsayniyoqñam kachkan. Payqa manam castigasqachu kanqa, aswanqa wañuymantam kawsaymanña pasarun. 25 Cheqaptapunim nikichik, hamuch kanmi punchaw, ñam chayamuchkanña, wañuqkunam uyarinqa Diospa Churinpa qayasqanta, uyariqninkunaqa kawsanqam. 26 Dios Taytaqa kikinpi vidayoqmi, Churi manpas qoykurqam kikinpi vidayoq kananpaq. 27 Runakunata juzgananpaqmi atiytapas qoykurqa Diosmanta Hamuq kasqanrayku. 28 Kay nisqaymantaqa amayá admira kuychikchu, huk punchawmi Diospa Churinpa qayasqanta uyarispanku llapallan
JUAN 5, 6
1926
wañuqkuna kawsarimunqaku. 29 Allin ruraqkunaqa wiñay kawsanankupaqmi kawsari munqaku, mana allin ruraqkunañataqmi kawsarimunqaku castigasqa kanankupaq. Jesusqa munayniyoq kasqanmanta testigokuna
30 —Kikillayqa manam imatapas ruraymanchu. Ñoqaqa uyarisqayman hinam justicia
wan juzgani. Ñoqaqa rurani manam kikiypa munasqaytachu aswanqa kachamuwaqniypa munasqantam. 31 Kikillaymanta willakuptiyqa manachá cheqapchu kanman. 32 Hukmi ñoqamantaqa willakun, paypa willakusqanqa cheqapmi. 33 Qamkunam Juanta tapuchimur qankichik, chaymi payqa cheqapta willakurqa. 34 Ñoqaqa pruebataqa manam maskanichu runakunamantaqa, kaykunataqa nikichik qamkuna salvakunaykichikpaqmi. 35 Juanqa karqa lampara hina rataspa achkiqmi, chaymi munarqankichik chay achkiywan as tiem pollapas kusikuyta. 36 Ñoqapa testigoyqa Juanpa nisqanmantapas aswan confiakunaraqmi. Taytaypa kamachiwasqantam ñoqaqa rurani, chay rurasqaykunam ñoqamanta willa kun testigo hina, chay rurasqaykunawantaqmi yachanku Taytapa kachamuwasqantapas. 37 Kachamuwaqniy Dios Taytam ñoqamanta willakun. Qamkunaqa manam haykapipas uyarirqankichikchu Taytapa rimasqantaqa, manataqmi rikurqankichikchu rikchaynintapas. 38 Sonqoykichikpiqa manam paypa palabranpas kanchu ñoqapi mana iñisqaykichikrayku, ñoqataqariki paymi kachamuwarqa. 39 Wiñay kawsay tariyta munaspaqa Bibliatayá allinta estudiaychik. Bibliaqa ñoqamantam willakun testigo hina. 40 Wiñay kawsayniyoq kanayki chikpaq qayachkaptiypas manam ñoqamanqa hamuyta munankichikchu. 41 —Runakunapa alabawasqantaqa manam chaskinichu. 42 Qamkunataqa reqsiki chikmi chaymi yachani Dios mana kuyasqaykichikta. 43 Ñoqaqa hamurqani Taytaypa sutinpim hinaptinmi mana chaskiwankichikchu, huk hamunman kikinpa sutillanpi hinaptinmi ichaqa chaskiwaqchik. 44 Kikikichikpuralla alabanakuchkaspaqa hinas pa Diospa alabasunaykichikta mana maskachkaspaqa ¿imaynataq iñiyta atiwaqchik? 45 Qamkunaqa amayá piensaychikchu Taytapa qayllanpi acusanaymantaqa, Moises mi acusasunkichikqa payman hapipakusqaykichikrayku. 46 Moisespa nisqankunata creechkaspaqa ñoqapipas creewaqchikchá, Moisesqa ñoqamantam qellqarqa. 47 Moi sespa qellqasqanpi mana creespaqa ¿imaynataq creewaqchik ñoqapa nisqaykunataqa?
6
Pichqa waranqa runakunaman mikuchisqanmanta (Mt 14:13-21. Mr 6:30-44. Lc 9:10-17)
1 Chaymantam
Jesus rirqa Galilea Qochapa waklawninman, chay qochapa huknin sutinmi karqa Tiberias. 2 Jesustam qatirqaku achkallaña runakuna onqoqkuna sanoyachisqanta qawaspanku. 3 Jesusmi moqoman seqaruspa tiyaykur qa discipulonkunawan. 4 Ñam hichpamuchkarqaña judiokunapa *Pascua Fiestan. 5 Jesusmi achkallaña runakuna payman hamusqanta qawarispan Felipeta nirqa: —¿Maypitaq rantichwan mikuyta kaynaña runapaqqa? —nispa. 6 Chaynat aqa nirqa “Imaninqach Felipe” nispallanmi, Jesusqa ñam yacharqaña imam rurayta. 7 Chaymi Felipeñataq Jesusta nirqa: —Iskay pachak jornalpa chanin tantapas manach haypanmanchu sapakama asninkallaña mikuptinkupas —nispa. 8 Simon Ped ropa wawqen Andresmi karqa huknin discipulon. Paymi nirqa: 9 —Kaypi kaq warmapam kachkan cebadamant a pichqa tant an, kapuch kantaqmi kankasqa iskay challwapas. Chaywanpas chaychallaqa manachá haypanmanchu kaynaña achka runamanqa.
1927
JUAN 6
10 Jesusmi
nirqa: —Tiyachiychik llapa runakunata —nispa. Chay sitiopim karqa sumaqllaña pastokuna, chaypi tiyaqkunam karqa yaqa pichqa waranqa qarikuna. 11 Jesusmi tantata hapiykuspan graciasta qorqa hinas pam tiyaqkunaman munasqankuman hina aypuchirqa tantatawan challwata. 12 Saksar upt inkum nirqa discipulonkunat a: —Hoqariychik puchuqkunata ama usunanpaq —nispa. 13 Chaymi huñurqaku chunka iskayniyoq canasta huntata pichqa cebada tantaman ta puchuqta. 14 Jesuspa *milagro rurasqanta qawaykuspankum llapa runakuna nirqa: —Payqa cheqappunim kay pachaman hamuq Diosmanta willakuq —nispa. 15 Jesusñat aqmi musyar urqa rey kananpaq hapir uspa churar uy munasqankut a chaymi sapallan kutikurqa orqoman.
16 Inti
Qochapa hawanpi Jesus purisqanmanta (Mt 14:22-27. Mr 6:45-52)
seqaykuruptinñam Jesuspa discipulonkuna uraykamurqaku qochaman. yaykuruspankum qochata pasayta qallarirqaku Capernaum llaqtaman chayanankupaq, tutaña kaptinpas Jesusqa manaraqmi kutimurqaraqchu orqomanta. 18 Sinchita wayramuptinmi qochapa olan hoqarikaramurqa. 19 Yaqa huk leguatañam botenkupi richkarqaku qachispanku, Jesustam rikururqaku yaku hawanta boteman hichpamuchkaqta chaymi mancharikururqaku. 20 Jesusñataqmi nirqa: —Ñoqam kani, ama manchakuychikchu —nispa. 21 Chaymi paykuna kusikuywan seqachirqaku boteman hinaspam chaylla cha yarurqaku maymi risqankuman. 17 Boteman
22 Paqarinnintintam
Jesusta runakuna maskasqanmanta
qochapa waklawninpi kaqkuna cuentata qokururqaku chulla botellaña chaypiqa kasqanta, paykunaqa yacharqam Jesusqa discipulonkunawan bo tepi mana chimpasqanta. 23 Chaymanmi Tiberias llaqtamanta botekuna chayarurqa, chaypim qayna punchaw Jesus graciasta qospa tantata runakunaman mikuchirqa. 24 Runakunam Jesusta mana tarirqakuchu nitaq discipulonkunatapas, chaymi Jesus ta maskamunankupaq botekunaman yaykuspa rirqaku Capernaum llaqtaman. Kawsay qokuq tantamanta
25 Runakuna chimparuspankum qochapa patanpi Jesusta tarirurqaku hinaspam nirqaku:
—Yachachikuq ¿haykapitaq hamurqanki kaymanqa? —nispa. 26 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, qamkunaqa maskawachkankichik saksanayki chikkama mikurusqaykichikraykum, manam entiendenkichikchu milagrokuna rurasqaytaqa. 27 Amayá llamkaychikchu tukuruqlla mikuypaqqa, qamkunaqa llam kaychik wiñay kawsay qokuq mikuypaqyá. Chay mikuytaqa Diosmanta Hamuq Runam qosqaykichik, ñoqatam Dios Tayta chaypaq apruebawarqa —nispa. 28 Runakunam nirqaku: —¿Imatataq rurasaqku Diospa munasqanta ruranaykupaqqa? —nispa. 29 Chaymi Jesus nirqa: —Diospa munasqan rurayqa paypa kachamusqanpi iñiymi —nispa.
JUAN 6 30 Hinapt inmi
1928
nirqaku: —¿Ima milagrotataq qowanki chayta qawaspayku qanman iñinaykupaq? ¿Imatataq ruranki? 31 Ñawpaq abueloykuqa chunniqpim mikurqaku Diospa apa chimusqan mikuyta. Bibliam nin: “Diosmi cielomanta mikuyta qomurqa” nispa. 32 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, manam Moiseschu qosurqankichik chay mikuytaqa, Taytaymi cheqap mikuytaqa qosuchkankichik hanaq pachamanta. 33 Diospa tantan qa hanaq pachamanta uraykamuspam kawsachin kay pachapi runakunata —nispa. 34 Hinapt inmi chay runakunañat aq nirqaku: —Señor, tukuy tiempoyá qowayku chay tantataqa —nispa. 35 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Ñoqam kani runakunaman kawsay qoq tanta, pipas ñoqaman hamuqqa manapunim yarqachikunqachu, pipas ñoqapi iñiqqa manataqmi haykapipas ya kunayachikunqachu. 36 Ichaqa nisqaypi hinam rikuwachkaspaykichikpas mana iñiwankichikchu. 37 Taytapa qowasqanqa llapallanmi hamunqa ñoqaman, ñoqaman hamuqtaqa manam hawamanqa wischusaqchu. 38 Hanaq pachamantaqa hamurqa ni manam munasqallayta ruranaypaqchu aswanqa kachamuwaqniypa munasqanta ruranaypaqmi. 39 Kachamuwaqniypa munasqanqa kaymi: Paypa qowasqantaqa mayqan nintapas manam chinkachisaqchu aswanqa kawsarichimusaqmi tukupay punchawpi. 40 Taytapa munasqanqa kaymi: Diospa Churinta rikuspa payman iñiqqa wiñay kawsayni yoqñam, chayna iñiqtaqa ñoqam kawsarichimusaq tukupay punchawpi —nispa. 41 “Ñoqam kani hanaq pachamant a uraykamuq tanta” nispa Jesuspa nisqan mantam paypa contranpi judiokuna rimanakurqaku: 42 —Payqa Joseypa chur inmi, tayt a-mamant aqa reqsinchikmi, chaynaqa payqa ¿imaynanpimá nichkan “hanaq pachamantam uraykamurqani” nispaqa? 43 Chaymi Jesus nirqa: —Amañayá wachachachaychikchu. 44 Manam pipas hamunmanchu ñoqamanqa kachamuwaqniy Taytay ñoqaman mana pusamuptinqa, chay hamuqtaqa ñoqam kawsarichisaq tukupay punchawpi. 45 Diosmanta willakuqkunapa qellqasqan libropim nichkan: “Diosmi yachachin llapallanta” nispa. Chaynaqa Taytata llapa llan uyariqkunaqa hinaspa paymanta yachaqkunaqa hamunqa ñoqamanmi. 46 —Chaywanqa manam nichkani: “Taytatam huk kaqnin rikurun” nispachu. Diosmanta hamuqllam rikurqani Taytataqa. 47 Cheqaptapunim nikichik, ñoqa man iñiq runaqa wiñay kawsayniyoqñam. 48 Ñoqam kani kawsay qokuq tanta. 49 Abueloykichikkunam chunniqpi mikurqa Diospa apachimusqan mikuyta ichaqa wañukurqakum. 50 Ñoqaqa rimachkani hanaq pachamanta hamuq tantamantam, pipas chay tanta mikuqqa manam wañunqachu. 51 Ñoqapunim kani hanaq pachaman ta hamuq kawsay qokuq tantaqa, pipas chay tanta mikuqqa wiñaypaqmi kawsanqa. Chay tanta qosqayqa kikiypa cuerpoymi. Chaytaqa qosaq runakuna kawsananpaqmi. 52 Chaynat a Jesus nipt inmi judiokuna atipanakuspa ninakurqaku: —¿Imaynataq payqa kikinpa cuerpontaqa mikuchiwachwan? —nispa. 53 Jesusmi nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, Diosmanta Hamuq Runapa cuerpoyta mana mikuspayki chikqa chaynataq yawarniytapas mana tomaspaykichikqa manapunim kawsankichikchu. 54 Pipas cuerpoy mikuqqa chaynataq yawarniy tomaqqa wiñaypaqmi kawsanqa, kawsa richimusaqtaqmi tukupay punchawpipas. 55 Cuerpoyqa cheqap mikuymi, yawarniypas
1929
JUAN 6, 7
cheqap tomanam. 56 Cuerpoy mikuqqa hinaspa yawarniy tomaqqa hukllam kanqa ñoqa wan. 57 Kachamuwaqniy Taytaqa kawsachkanmi, chaynam ñoqapas payrayku kawsani, ñoqapa cuerpoy mikuqpas ñoqaraykum kawsanqa. 58 Chaymá hanaq pachamanta hamuq tantamanta rimasqayqa, manam abueloykichikkunapa mikusqan tanta hinachu. Payku naqa wañukurqakum, pipas kay tanta mikuqkunam ichaqa kawsanqaku wiñaypaq. 59 Kaykunat aqa rimar irqa Capernaum llaqt api kaq *huñunakunanku wasipi yachachispanmi. 60 Kuska
Wiñay kawsaymanta
puriqmasinkunañataqmi achkaq nirqaku: —Kaykuna rimasqanqa sasam. ¿Pitaq kaytaqa chaskinman? —nispa. 61 Yanqakuna wachachachasqankut a Jesus musyar uspanmi paykunat a tapurqa: —¿Kay nisqaykunawanchu hukmanyarunkichik? 62 Aswanqa ¿imaniwankichikya Diosmanta Hamuq Runata ñawpaq kasqayman kutiqta rikuwaspaykichikqa? 63 Espiri tuqa kawsay qokuqmi, aychaman hina kawsaymi ichaqa mana valenchu imapaqpas. Kay rimapayasqaykunaqa espiritumanta cheqap kasqanraykum kawsayta qokun. 64 Qamkunamantam ichaqa kachkanraq achkaq mana iñiy munaqkuna —nispa. Jesusqa ñawpaqmantaraqmi yacharqa pikunam payman mana iñinanta chay nataq pim traicionanantapas. 65 Chaymi nirqa: —Qamkunaman nisqaypi hinapas, manam pipas hamunmanchu ñoqamanqa Dios Tayta atiyta mana qoptinqa. 66 Chaymant apacham Jesuswan pur iqkuna achkaq kar unchakur urqaku hi naspam paywanqa manaña purirqakuchu. 67 Hinaptinmi chunka iskayniyoq discipulonkunata Jesus nirqa: —¿Qamkunapas pasakuytachu munankichik? —nispa. 68 Hinapt inmi Simon Ped roñat aq nirqa: —Señor ¿pimantaq riymanku? Qampa rimasqaykiqa wiñay kawsay qokuqmi. 69 Ñoqaykuqa ñam creenikuña hinaspam yachaniku Diosmant a Hamuqqa mana huchayoq kasqaykita —nispa. 70 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Manachum ñoqaqa chunka iskayniyoqta akllakurqaykichik? Chaywanpas huk kaqnikichikmi kachkan cont raypi kaq diablo. 71 Chaynat aqa nirqa Simon Iscar iotepa chur in Judasmant am. Paymi traiciona nan karqa chunka iskayniyoq discipulokunapa huknin kachkaspapas.
7
1 Chaykunapa
Jesuspa wawqenkuna mana creesqanmanta
qepantam Jesus purirqa Galilea lawpi, manañam Judea lawpi kaytaqa munarqachu kamachikuq judiokuna wañurachiyta munasqanrayku. 2 Judiokunapa Ramada Fiest an hichpamupt inmi 3 wawqenkuna nirqa: —Riyá Judea lawman puriqmasikikuna rurasqaykikunata qawanankupaq. 4 Manam pipas pakasqallapiqa imat apas ruranchu runakunapa reqsisqan kayta munaspaqa, kaykunata rurachkaspaqa llapa runapa rikusqantayá ruray —nispa. 5 Chaynat aqa nirqaku Jesuspi mana creespankum. 6 Chaymi Jesus nirqa: —Ñoqapa tiempoyqa manaraqmi chayamunraqchu, qamkunapaqmi ichaqa ima tiempopas allinlla. 7 Qamkunataqa runakunapas manam cheqnisunkichikchu, ñoqatam
JUAN 7
1930
ichaqa cheqniwanku tukuy rurasqanku mana allin kasqanta willasqayrayku. 8 Qamku nallayá fiestamanqa riychik, manaraqmi ñoqapa tiempoyqa chayamunraqchu —nispa. 9 Chaynat a nispanmi hina Galilea lawllapi qepar urqa. 10 Wawqenkuna
Ramada Fiestapi kasqanmanta
fiestaman pasaptinñam Jesuspas chayman rirqa pakakuspallan, manam pimanpas ancha rikurirqachu. 11 Judiokunam fiestapi maskaspanku nirqaku: —¿Maypitaqcha kachkan chay runaqa? —nispa. 12 Jesusmant am runakuna anchat a rimarqa. Wak inninmi nirqa: —Allin runam payqa —nispa. Wakinñataqmi nirqa: —Manam payqa allinchu, runakunatam engañan —nispa. 13 Ichaqa manam pipas rimarqakuchu libret aqa kamachikuq judiokunat a manchakusqankurayku. 14 Fiest a chawpiña kachkapt inmi temploman yaykuspan Jesus yachachiyt a qa llarirqa. 15 Judiokunam admirakuspa nirqaku: —¿Imaynataq kay runaqa tukuy imata yachan mana estudiachkaspaqa? —nispa. 16 Chaymi Jesus nirqa: —Kay yachachisqayqa manam ñoqallapachu aswanqa kachamuwaqniypam. 17 Pipas paypa munasqan ruray munaqqa yachanqam kay yachachisqayqa Dios manta kasqanta hinaspa kikillaymanta mana rimasqayta. 18 Pipas kikillanmanta rimaqqa maskan kikin alabasqa kayllatam, aswanqa pipas kachamuqninta alabas paqa payqa cheqaptam rimachkan, manamá llullakunchu. 19 —¿Manachu leytaqa Moises qosurqankichik? Chaytaqa manam mayqannikichik pas cumplinkichikchu. Chaynaqa ¿imanasqamá wañuchiwaypiqa kachkankichik? 20 Chaymi runakunañat aq nirqa: —Qamqa demonioyoqmi kanki. ¿Pitaq wañuchiyta munasuchkanki? —nispa. 21 Jesusñat aqmi nirqa: —Huk ruraytam rurarqani *samana punchawpi hinaptinmi llapallaykichik admiras qallaña kachkankichik. 22 Moisesmi qosurqankichik kamachikuyta qari kaynikichikta *señalachikunaykichikpaq. Kaykunaqa karqa ñawpaq abueloykichikmantaraqmi, manam Moisesllamantachu chaymi samana punchawpipas tuparamuptinqa wawata señalankichikpuni. 23 Moisespa kamachikuyninta cumplinaykichikraykum *samana punchawpipas qamkunaqa señalankichik. Chaynaqa ¿imanasqamá piñakunkichik *sa mana punchawpi huk runata sumaqta sanoyaykachiptiyqa? 24 Amayá juzgaychikchu qawarispallaqa, juzgaychikqa allin arregloman hinayá. 25 Jer usalenpi
Jesusmi riman maymantam hamusqanmanta
*yachaq runakunam nirqa: —Payqa wañuchinankupaq maskasqanku runam. 26 Waqaya kunanqa libreña rimach kan, manañam pipas imatapas ninchu. Segurochá kamachikuqkunaqa yacharunkuña Cristo kasqanta. 27 Ñoqanchikmi ichaqa yachanchik maylaw runam kasqantapas, Cristo hamuptinmi ichaqa maymanta hamusqantapas mana yachasunchikchu. 28 Jesusmi templopi yachachichkaspan qayar ikuq hina nirqa: —Ñoqataqa reqsiwankichikmi maylawmantam kasqaytapas, ñoqaqa manam kikillaymantachu hamurqani, ñoqataqa hukmi kachamuwan. Payqa cheqapmi,
1931
JUAN 7
qamkunaqa manam reqsinkichikchu. 29 Ñoqam ichaqa reqsini paypa kasqanmanta hamuspay. Paymi ñoqataqa kachamuwarqa. 30 Chaynakunat a nipt inmi presochar uyt a munarqaku ichaqa manam pipas hapiyta atirqachu manaraq tiempon chayamusqanrayku. 31 Achkaq runakunam payman iñirqaku hinaspam nirqaku: —Cristo hamuspanpas manachá kayna achkallaña milagrokunataqa ruranman chu —nispa. 32 Far iseokunam
Jesusta presochay munasqankumanta
runakunapa rimasqanta yacharuspanku sacerdotekunapa jefenkunapiwan tanteanakurqaku hinaspam guardiakunata kacharqaku Jesusta presochamunankupaq. 33 Jesusñataqmi nirqa: —Pisi tiempollañam kasaq qamkunawan, ñam kutikusaqña kachamuwaqniy man. 34 Maskaspapas manam tariwankichikchu, ñoqapa kasqaymanqa manam chayayta atiwaqchikchu —nispa. 35 Hinapt inmi judiokuna kik inkupura tapunakurqaku: —Mana tariy atinapaqqa ¿maytaya kay runaqa rinqa? ¿Icha griegokunapa kasqanpi cheqesqa judiokunamanchu rinqa griegokuna yachachiq? 36 ¿Imanich kantaq: “Maskaspapas manam tariwankichikchu, ñoqapa kasqaymanqa manam chayayta atiwaqchikchu” nispaqa? 37 Fiest apa
Kawsachikuq yakumanta
tukunan punchawmi karqa hatun punchaw. Chaypim Jesus sayay kuspa qayarikuq hina nirqa: —Pipas yakunayachikuqqa ñoqaman hamuspayá tomachun. 38 Bibliam nin: “Iñiqpa sonqonmantam pawanqa kawsay qokuq yaku” nispa. 39 Jesusqa nichkarqa Chuya Espir it ut a llapa iñiqkuna chask inanmant am. Jesus hanaq pachaman manaraq kutisqanraykum Espirituqa manaraq hamurqaraqchu. 40 Wakin
Jesusrayku runakuna rakinakusqankumanta
runakunam Jesuspa rimasqanta uyarispanku nirqaku: —Cheqaptapunim kay runaqa Moisespa nisqan Diosmanta willakuq —nispa. 41 Wak inninñat aqmi nirqaku: —Payqa Cristom —nispa. Wakinñataqmi nirqa: —¿Imaynataqsi Galilea lawmantaqa hamunman Cristoqa? 42 ¿Manachu Biblia qa nichkan: “Davidpa mirayninmantam Belen llaqtapi nacenqa Cristoqa” nispan? 43 Jesusraykum runakuna rak inakur urqaku. 44 Wak inninmi Jesust a presochayt a munarqaku ichaqa manam pipas hapiyta atirqachu. 45 Guardiakunam
Kamachikuqkunapa mana creesqanmanta
kutirqaku *fariseokunapa hinaspa sacerdotekunapa jefenpa kasqanman, chaymi paykunata tapurqaku: —¿Imanasqataq manaqa pusamurqankichikchu? —nispa. 46 Chaymi guardiakunañat aq nirqa: —Manam pipas pay hinaqa rimarqachu —nispa.
JUAN 7, 8
1932
47 Far iseokunañat aqmi
nirqaku: —¿Qamkunapas engañarachikunkichikñachu? 48 ¿Iñirqachu payman huk kaq nin kamachikuqllapas otaq huk kaqnin fariseollapas? 49 Kay runakunaqa Diospa leyninta mana yachaspam ñakasqa kachkanku —nispa. 50 Nicodemom karqa *far iseokunapi huk kaqnin kamachikuq, paymi ñawpaqt a Jesusman tutallan rirqa. Paymi nirqa: 51 —Leyninchikman hinaqa manam culpachwanchu runataqa puntata imam nisqan ta manaraq uyarichkaspaqa nitaq imam rurasqanta manaraq yachachkaspaqa —nispa. 52 Chaymi paykunañat aq nirqaku: —¿Qampas Galileapi kaqchu kanki? Bibliapi maskaspayá yachay, Galilea law mantaqa manam haykapipas karqachu Diosmanta willakuqqa. 53 Wasinkuman
Pierdekuq warmimanta
runakuna sapakama ripukuptinmi 1 Jesus rirqa Olivos moqoman. 2 Tutapaytañataqmi temploman kutimurqa. Llapa runakuna payman asuykuptinmi tiyaykuspa yachachirqa. 3 Diospa leynin yachachiqkunam fariseokunapiwan tarir urqaku warmita hukwan pierde kuchkaqta chaymi llapa runapa chawpinman apaykuspanku 4 Jesusta nirqaku: —Yachachikuq, kay warmitam tariramuniku hukwan pierdekuchkaqta. 5 Moi sespa qellqasqan Diospa leyninqa kamachikun kayna warmikunataqa rumiwan chamqapanapaqmi. ¿Qamqa imaninkitaq? 6 Chaynat aqa nirqaku Jesust a pant arachispa chaykunawan acusanankupaqmi. Jesusñataqmi kurkuykuspan allpapi qellqarqa dedonwan. 7 Ichaqa tapupayaptin kum Jesus sayariykuspa nirqa: —Mayqannikichikpas mana huchayoq kaqyá puntata chamqaychik kay warmita. 8 Chaynata niruspanmi kasqallan kurkuykuspan qellqarqa allpapi. 9 Jesuspa nisqan ta uyarispankum chulla-chullallamanta asurikurqaku machukunamanta qallaykuspa, chaymi Jesusllaña warmiwan qeparurqa. 10 Jesusmi sayariykuspan warmita nirqa: —¿Maytaq acusaqnikikunaqa? ¿Manachum pipas condenasunki? —nispa. 11 Warmiñat aqmi nirqa: —Manam mayqanninpas Señor —nispa. Jesusñataqmi nirqa: —Ñoqapas manam sentenciaykichu, ripukuspayá amaña huchallikuyñachu —nispa.
8
12 Hukt awanmi
Jesusqa runakunapa achkiynin kasqanmanta
runakunata Jesus nirqa: —Ñoqam kani runakunapa achkiynin, pipas qatiwaqniyqa manam tutayaypi chu purinqa, payqa kanqa kawsay qokuq achkiyoqmi —nispa. 13 Chaymi *far iseokuna nirqa: —Qamqa favornillaykipim rimachkanki, chayqa manam cheqapchu —nispa. 14 Jesusñat aqmi nirqa: —Favornillaypi rimaptiypas rimasqayqa cheqapmi, ñoqaqa yachanim maymantam hamusqaytapas chaynataq maymanmi risqaytapas, qamkunam ichaqa mana yachan kichikchu maymantam hamusqaytapas nitaq maymanmi risqaytapas. 15 Qamkunaqa juzgankichik runakuna hinallam. Ñoqaqa manam pitapas juzganichu. 16 Juzgaptiyqa cheqapcha kanman. Ñoqaqa manam sapallaychu kachkani aswanqa kachamuwaqniy
1933
JUAN 8
Taytaypiwanmi. 17 Leynikichikpim nichkan “Iskay testigopa nisqanmi creenaqa” nispa. 18 Kikiymi kani huknin testigo, kachamuwaqniy Taytayñataqmi huknin kaq testigo. 19 Hinapt inmi *far iseokuna nirqaku: —¿Maypitaq kachkan taytaykiqa? —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —Qamkunaqa manam reqsiwankichikchu nitaqmi Taytaytapas reqsinkichik chu, ñoqata reqsiwaspaykichikqa Taytaytapas reqsiwaqchikmi —nispa. 20 Templopi yachachispanmi chaynat aqa nirqa ofrenda chask inankupa waqt an pi, manam pipas presochayta atirqachu manaraq tiempon chayamusqanrayku. “Ñoqapa risqaytaqa manam riwaqchikchu” nispa Jesuspa nisqanmanta
21 Hukt awanmi
Jesus nirqa: —Ñoqa pasakuptiymi qamkuna maskawankichik hinaspam huchaykichikpi wañun kichik. Ñoqapa kasqaymanqa qamkunaqa manam chayayta atiwaqchikchu —nispa. 22 Judiokunañat aqmi nirqaku: —¿Kikillanchu wañurachikunqa? ¿Chaychu nin: “Ñoqapa kasqaymanqa qam kunaqa manam chayayta atiwaqchikchu” nispa? 23 Jesusmi nirqa: —Qamkunaqa kankichik kay pachallamantam, ñoqañataqmi kani hanaq pa chamanta. Qamkunaqa kankichik kay pachapi kaqmi, ñoqam ichaqa mana kay pachapi kaqchu kani. 24 Chaymi nirqaykichik “Huchaykichikpim wañunkichik” nispa. Pim kasqayta mana creespaykichikqa huchaykichikpim wañunkichik. 25 Hinapt inmi tapurqaku: —Chaynaqa ¿pitaq qamqa kanki? —nispa. Jesusñataqmi nirqa: —Ñam nirqaykichikña puntamantaraq. 26 Achkam qamkunamanta ninay kach kan juzganaypaq. Kachamuwaqniyqa cheqapmi chaymi paymanta uyarisqayta runakunaman willani —nispa. 27 Paykunaqa manam entiendeyt a atirqakuchu Tayt anmant a nisqant aqa. 28 Chaymi Jesus nirqa: —Diosmanta Hamuq Runata chakataruwaspaykichikñam yachankichik pim kasqay ta. Tukuy imatapas manam kikillaymantachu rurani, Taytaypa yachachiwasqallantam ñoqaqa willaykichik. 29 Kachamuwaqniyqa ñoqawanmi kachkan, Taytaqa manam sapa llaytachu saqeruwan chaymi ñoqaqa paypa agradonpaq tukuy tiempo rurani —nispa. 30 Jesus chaynat a nipt inmi achkaq iñirqaku payman. 31 Jesusmi
Cheqap librasqakunamanta
nirqa iñiqnin judiokunata: —Sichu qamkuna seguinkichik nisqaykunata hinaspaqa cheqap discipu loykunam kankichik. 32 Yachankichikmi cheqap kaqmanta, chay cheqapmi libreyachisunkichik —nispa. 33 Judiokunañat aqmi nirqa: —Ñoqaykuqa Abrahampa castanmi kaniku, manam haykapipas nitaq mayqan niykupas sirvienteqa karqanikuchu. ¿Imaynanpitaq qamqa ninki: “Chay cheqapmi libreyachisunkichik” nispaqa? 34 Jesusñat aqmi nirqa:
JUAN 8
1934
—Cheqaptapunim nikichik, huchakuna ruraqqa huchapa sirvientenmi. 35 Sirvien teqa manam kanmanchu wasi familiaqa, churim ichaqa wasi familia. 36 Qamkunata Diospa Churin libreta kachariptiyqa cheqaptapunim libre kankichik. 37 Arí, Abra hampa castanmi kankichik, ichaqa wañurachiwaytam munankichik nisqaykunata mana chaskisqaykichikrayku. 38 Ñoqaqa rimani Taytaypa kasqanpi rikusqaykuna tam, qamkunapas rurankichikqa taytaykichikpa nisusqaykichiktam —nispa. 39 Chaymi paykunañat aq nirqa: —Taytaykuqa Abrahamllam —nispa. Jesusñataqmi nirqa: —Abrahampa miraynin kaspaqa paypa rurasqankunatachá rurawaqchik. 40 Wañurachiwayt am munachkank ichik Diosmant a cheqap kaqta uyar ispay qamkunaman willasqayrayku. Abrahamqa manam chaynatachu rurarqa. 41 Qam kunaqa rurankichik taytaykichikpa rurasqallantam —nispa. Hinaptinmi paykunañataq nirqa: —Ñoqaykuqa manam churyapakuychu kaniku, ñoqaykupa taytaykuqa Diosllam —nispa. 42 Jesusñat aqmi nirqa: —Dios kanman taytaykichik hinaptinqa kuyawankichikmanchá. Diosmanta hamus paymi kaypi kachkani. Ñoqaqa manam kikillaymantachu hamurqani aswanqa Taytam kachamuwarqa. 43 ¿Imanasqamá manaqa entiendenkichikchu rimasqaykunataqa? Manam atinkichikchu rimasqay kasukuyta. 44 Qamkunapa taytaykichikqa diablom chay mi paypa munasqallanta rurankichik. Qallariyninmantapuni runa wañuchiqmi chay diabloqa, payqa llullalla rimaqmi mana cheqappi kasqanrayku. Llullakuspanqa kikin mantam willakuchkan llulla kasqanrayku hinaspa llullakuqkunapa taytan kasqanrayku. 45 Ñoqam ichaqa cheqapta nikichik aswanqa manam creenkichikchu. 46 ¿Mayqanniki chiktaq huchayoq kasqayta pruebawankichikman? Cheqapta nichkaptiyqa ¿imanasqamá manaqa creewankichikchu? 47 Diospaq kaqkunaqa uyarinmi Diospa nisqankunata, qam kunam ichaqa mana uyarinkichikchu Diosmanta mana kasqaykichikrayku. Abrahanmantapas ñawpaqmantaraq Jesucristoqa kasqanmanta
48 Judiokunam
Jesusta nirqa: —Razontam nikiku “qamqa samaria law” runa kasqaykimanta hinaspa demo nioyoq kasqaykimanta —nispa. 49 Jesusmi nirqa: —Ñoqapiqa manam kanchu demonioqa, ñoqaqa hatunchani Taytaytam, qamkunam ichaqa penqayman churawankichik. 50 Manam munanichu alabawanaykichiktaqa, Diosmi ichaqa munan alabawanaykichikta, paymi tukuy imataqa juzganqa. 51 Cheqap tapunim nikichik, pipas nisqaykunata kasuspaqa manapunim wañunqachu —nispa. 52 Judiokunañat aqmi nirqa: —Kunanmi ichaqa yachaniku demonioyoq kasqaykita. Abrahampas chaynataq Diosmanta willakuqkunapas wañurqam, qamñataqmi ninki: “Ñoqapa nisqaykuna kasukuqqa manapunim wañunqachu” nispa. 53 ¿Icha qamqa mastachu kawsanki abuelonchik Abrahanmantapas? Payqa ñam wañukunña, wañukunñataqmi Dios manta willakuqkunapas. ¿Pi kasqaykipaqtaq qamqa creekunki? —nispa. 54 Jesusmi nirqa: —Kikillaypa alabakusqayqa manam valenchu. Alabawaqniyqa Taytaymi, paytam qamkuna ninkichik “Diosniykum” nispa. 55 Paytaqa manam reqsinkichikchu. Ñoqam
1935
JUAN 8, 9
ichaqa reqsini. “Manam reqsinichu” nispayqa qamkuna hinachá llullakuyman. Ño qaqa reqsinim, chayraykum ñoqaqa kasukuni paypa nisqankunata. 56 Abueloykichik Abrahamqa kusikurqam hamunay tiempota qawaspan. Rikuykuspamá kusikurqa. 57 Judiokunañat aqmi nirqa: —Manaraqtaq pichqa chunka watayoqpasraqchu kankiqa hinaspaqa ¿imayna taq Abrahamtaqa rikuwaq karqa? —nispa. 58 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, manaraqpas Abraham kachkaptinqa ñam karqani ña —nispa. 59 Chaynat a nipt inmi rumiwan choqapar uyt a munarqaku, Jesusñat aqmi paka kuruspa templomanta lloqsikaramurqa.
9
1 Richkaspanmi
Ñawsa runata Jesus sanoyachisqanmanta
Jesus rikur urqa nacekusqanmantapuni ñawsa runata. 2 Hi naptinmi discipulonkuna tapurqa: —Yachachikuq ¿imanasqataq wak runaqa nacerqa ñawsa? ¿Tayta-mamanpa hu chanmantachu icha kikinpa huchanmantachu? —nispa. 3 Jesusñat aqmi nirqa: —Manam kikinpa huchanmantachu nitaq tayta-mamanpa huchanmantachu, kayqa karqa Diospa rurasqankuna qawanankupaqmi. 4 Punchawraq kachkaptinqa llamkanaymi kachamuwaqniypa rurasqankunapi, tutayaramuptinmi ichaqa manaña atiymanñachu llamkayta. 5 Kay pachapiraq kanaykamaqa runakunatam achkisaq. 6 Chaynat a nispanmi allpaman toqaykuspan mit ut a rurar urqa hinaspam ñawsa pa ñawinman llusiykuspan 7 nirqa: —Rispayki mayllakaramuy Siloe estanquepi —nispa. Siloeqa “kachasqa” ninanmi. Chay runam rispan mayllakaramurqa hinaspam kutimurqa qawakustinña. 8 Ve cinonkunawan limosnero kasqan rikuqkunam nirqaku: —¿Kayqa tiyaykuspa limosna mañakuqchús? —nispa. 9 Chaymi wak inñat aq nirqaku: —Arí, paypunim —nispa. Wakinñataqmi nirqaku: —Manam paychu, rikchayllam-rikchakun —nispanku. Hinaptinmi Kikinña nirqa: —Arí, ñoqam kani —nispa. 10 Hinapt inmi tapurqaku: —¿Imaynamá qawarikur urqankiqa? —nispa. 11 Payñat aqmi willakurqa: —Jesus sutiyoq runam mituta ruraykuspan ñawiyman llusiykuwarqa hinaspam niwarqa: “Siloe *estanqueman rispayki mayllakaramuy” nispan. Rispaymi may llakaramurqani hinaspam qawarikur urqani —nispa. 12 Chaymi Paykunañat aq nirqaku: —¿Maypitaq kachkan chay runaqa? —nispa. Hinaptinmi chay runañataq nirqa: —Manam yachanichu —nispa.
JUAN 9
13 Chay
1936 Qawarikuruq runata tapupayasqankumanta
qawarikuq runatam *fariseokunaman pusarqaku. 14 Paytaqa Jesusmi sanoyarachirqa *samana punchawpi mituta ruraykuspan. 15 Fariseokunam tapurqa chay runata ñawsa kachkaspaqa imaynam sanoyarusqanmanta. Paymi willakurqa: —Mituta ruraykuspam ñawiyman llusiykuwarqa hinaptinmi mayllakuruspay qawarikururqani —nispa. 16 Wak innin *far iseokunañat aqmi nirqa: —Chay sanoyarachisuqniki runaqa manam Diosmantachu samana punchawpi mana samasqanrayku —nispa. Wakinninñataqmi nirqaku: —Huchasapa runaqa ¿imaynataq ruranman milagrokunataqa? —nispanku. Chaynapim runakuna kikinkupura mana acuerdochu karqaku. 17 Mosoqmantam tapurqaku chay ñawpaq kaq ñawsata: —Qamqa ¿imaninkitaq ñawiki qawarichisuqniki runamantaqa? —nispa. Hinaptinmi payñataq nirqa: —Payqa Diosmanta willakuqmi —nispa. 18 *Judiokunañat aqmi mana creerqachu ñawsa kaspan kunanñat aq qawar iku rusqanta chaymi qayachimurqaku tayta-mamanta 19 hinaspam tapurqaku: —¿Kay runapa tayta-mamanchum kankichik, paychum nacesqanmantapuni ñawsa nisqaykichik? ¿Imaynataq kunanqa qawakuchkanña? —nispa. 20 Paykunañat aqmi nirqaku: —Arí, ñoqaykum tayta-maman kaniku, yachanikum ñawsa nacesqantaqa. 21 Icha qa manam yachanikuchu imaynam qawarikusqantapas chaynataq pim ñawin sanoyachisqantapas. Tapuychik payta, yuyayniyoqñam, kikinmi willakunqa —nispa. 22 Tayt a-mamanqa chaynat aqa nirqa *judiokunat a manchakuspankum. Chay judiokunaqa ñam tanteanakur urqakuña pipas: “Jesusqa Cristom” niptinqa *hu ñunakuna wasimanta wischur unankupaq. 23 Chayraykum tayta-mamanqa nirqa: “Tapuychik payta, yuyayniyoqñam payqa” nispa. 24 *Judiokunam mosoqmanta qayachimurqa ñawpaq ñawsa kaqta hinaspam nirqaku: —Cheqapta rimaspa Diosta alabay, ñoqaykuqa yachanikum chay runaqa hucha sapa kasqanta —nispa. 25 Payñat aqmi nirqa: —Ñoqaqa manam yachanichu huchasapa kasqantaqa, yachakunim ichaqa ñaw paqtaqa ñawsa kachkaspaypas kunan qawakusqayta —nispa. 26 Chaymi mosoqmant a tapurqaku: —¿Imanaykusurqankitaq? ¿Imatataq ruraykusurqanki ñawiki qawarikurunan paq? —nispa. 27 Payñat aqmi nirqa: —Ñam nirqaykichikña, ichaqa manam uyariwankichikchu. ¿Imapaqñataq munankichik yapatawan ninaytaqa? Seguroch qamkunapas puriqmasinña kayta munankichik —nispa. 28 Chaynat a nipt inmi insult aspanku nirqaku: —Chay runataqa qanmi qatichkanki, ñoqaykuqa qatiniku Moisestam. 29 Ño qaykuqa yachanikum Diosqa Moiseswan rimasqanta. Jesusmantam ichaqa mana yachanikuchu maymantam kasqantapas. 30 Chay runañat aqmi nirqa:
1937
JUAN 9, 10
—¡Admirakuypaqmi kayqa! Maylawmantam kasqanta mana yachachkaptiki chikpas ñoqallaytam qawariykachiwan. 31 Yachasqanchikman hinapas Diosqa manam huchasapakunataqa uyarinchu aswanqa yupaychaqninkunallatam hinas pa paypa munasqan ruraqkunallatam. 32 Kunankamam manaraq uyarikurqachu nacesqanmantapuni ñawsata pipas qawarichisqanmantaqa. 33 Sichu chay runa Diosmanta mana hamuspaqa manachá kaykunataqa ruranmanchu —nispa. 34 Chaymi *judiokunañat aq nirqaku: —Qamqa nacerqankipas huchapa huntasqanmi ¿hinachkaspachu yachachiway kutaraq munanki? —nispa. Chaynata niruspankum qarqor urqaku *huñunakunanku wasimanta. Qawakuq ñawsakunamanta
35 Jesusmi
yachar urqa chay runata *huñunakunanku wasimanta wischurusqan kuta, paywan tupaykuspanmi nirqa: —¿Creenkichu Diosmanta Hamuq Runapi? —nispa. 36 Chay runam nirqa: —Señorlláy ¿pitaq payqa payman iñikunaypaq? —nispa. 37 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Ñam rikuykunkiña, ñoqam kani qanwanmi rimachkani —nispa. 38 Chaymi chay runa nirqa: —Iñinim Señor —nispa. Chaynata niykuspanmi qonqorakuykuspa adorarqa. 39 Jesusñat aqmi nirqa: —Ñoqaqa kay pachamanqa hamurqani allin arreglo ruraqmi hinaspa ñawsa kunapa ñawin kichaykuqmi chaynapi wakinkunañataq qawakuchkaspankupas mana rikukunankupaq —nispa. 40 Wak innin *far iseokunañat aqmi chayna nisqant a uyar ir uspanku nirqaku: —Chaynaqa ñoqaykupas ñawsachiki kaniku —nispa. 41 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa: —Ñawsa kaspaykichikqa mana huchayoqchá kawaqchik, ichaqa: “Qawakuni kum” nisqaykichikraykum huchayoq kankichik —nispa.
10
Allin michiqwan tupachisqanmanta
1 —Cheqaptapunim
nikichik, pipas ovejapa corralninman mana punkunta yaykuspa huklawnin yaykuqqa suwam hinaspa salteaqmi. 2 Punkun yay kuqmi ichaqa ovejakunapa michiqnin. 3 Punku cuidaqpas kichanmi yaykunanpaq chaynataqmi ovejakunapas uyarintaq sutinmantakama qayaptin, chayñam qarqon corralninmanta. 4 Ovejakunata kanchanmanta qarqospanmi puntanta rin, ovejaku nañataqmi qayasqanta uyarispan qatin. 5 Mana reqsisqantaqa ovejakunaqa manam qatinchu, ayqekunmi chayna runamantaqa vozninta mana reqsisqanrayku. 6 Chay rikchanachiyt a nipt inpas paykunaqa manam entienderqakuchu. 7 Jesusmi
Allin michiqqa Jesuslla kasqanmanta
huktawan nirqa: —Cheqaptapunim nikichik, ñoqam kani ovejakunapa yaykunan punku. 8 Ñoqamanta ñawpaq hamuqkunaqa karqa suwakunam hinaspa salteaqkunam chaymi ovejakunaqa
JUAN 10
1938
mana kasurqachu. 9 Ñoqam punku kani, chayninta yaykuqqa salvakunqam. Payqa oveja hinam yaykunqapas hinaspa lloqsimunqapas hinaspa pastotapas tarinqa. 10 —Suwaqa yaykun suwakur uspa wañurachinallanpaqmi hinaspa purmachi nanpaqmi. Ñoqam ichaqa hamurqani kawsanaykichikpaq hinaspa kawsaywan huntasqa kanaykichikpaq. 11 Ñoqaqa kani allin michiqmi. Allin michiqqa vidan tam qon ovejankunarayku. 12 Pagollapaq michiqmi ichaqa atoq hamuptinpas ovejakunata saqeruspan ayqekun, manamá payqa dueñochu nitaqmi ovejakuna pas paypachu. Chaymi ovejakunatapas atoq hapir uspan cheqechin. 13 Pagollapaq michipakusqanraykum ayqekun mana imapas qokuptin. 14-15 —Ñoqaqa kani allin michiqmi. Tayt ayqa reqsiwanmi, ñoqapas Tayt ayt a qa reqsinim, reqsinitaqmi ovejaykunatapas hinaptinmi paykunapas reqsiwan. Chaymi vidayta qoni paykunarayku. 16 Kachkantaqmi sapaq ovejaykunapas kay corralpi mana kaqkuna. Paykunatapas pusamuptiymi vozniyta uyarinqaku, chay napim kanqa chulla kanchallaña hinaspa chulla michiqllaña. 17 —Vidaytam qoni kaq kawsarimunaypaq, chaymi Taytay kuyawan. 18 Manam pipas vidaytaqa qechuwanmanchu, kikiymi qosaq vidaytaqa. Makillaypim kachkan qonaypaqpas chaynataq kawsarimunaypaqpas. Chaynatam kamachiwarqa Taytay. 19 Chay nisqant a uyar ir uspankum *judiokuna mana acuerdochu karqaku. 20 Achkaqmi nirqaku: —¿Imapaqmi uyarinkichik? Payqa demonioyoq locom —nispa. 21 Wak inninñat aqmi nirqaku: —Demoniopa huntasqanqa manam chayna sumaqllatañaqa rimanmanchu. De monioqa manam ñawsataqa qawarichinmanchu —nispa. 22 Jer usalen
Jesusta Judiokuna qepanchakusqankumanta
llaqtapim para tiempopi Templo Dedicacion Fiesta karqa. 23 Jesusmi purichkarqa Salomonpa Portalninpi. 24 Chaymi *judiokuna muyuykuspa nirqaku: —¿Haykapikamataq iskayrayachiwankiku? Qam Cristo kaspaykiqa clarotayá willawayku —nispa. 25 Jesusñat aqmi nirqa: —Ñam nirqaykichikña ichaqa manam creerqankichikchu, tukuy imatam rurani Taytaypa atiy qowasqanwan, chaykunam ñoqamanta willakun. 26 Qamkunaqa manam ovejaykunachu kankichik chaymi mana creenkichikchu. 27 Ovejaykunaqa vozniytam uyarin, ñoqapas paykunataqa reqsinim, chaymi paykunaqa qatiwanku. 28 Ñoqam paykunaman qoni wiñay kawsayt a chaymi paykunaqa haykapipas mana chinkanqachu, manataqmi pipas qechuwanqachu makiymantaqa. 29 Tukuy ima qoqniy Taytayqa llapanmantapas atiyniyoqmi chaymi mana pipas atinmanchu Taytaypa makinmanta qechuytaqa. 30 Taytaywanqa hukllam kaniku. 31 *Judiokunañat aqmi hukt awan hat ar irqaku rumiwan chamqanankupaq. 32 Chaymi Jesus nirqa: —Achkatam rurarqani allin ruraykunata Taytaypa atiy qowasqanwan, chayna qa ¿mayqanninmantataq rumiwan chamqawayta munankichik? —nispa. 33 Judiokunañat aqmi nirqa: —Chamqapaytaqa munaykiku manam allin rurasqaykimantachu aswanqa rimaspayki Diosta piñachisqaykimantam chaynataq runa kachkaspayki Dios tu kusqaykimantam —nispa.
1939
JUAN 10, 11
34 Jesusñat aqmi
nirqa: —Qamkunapa leynikichikpim qellqasqa kachkan: “Ñoqam nirqaykichik qam kunaqa dioskuna kasqaykichikta” nispa niq. 35 Manam negachwanchu Bibliapa nisqantaqa. Diosqa suticharqa dioskunawanqa willakusqankuna chaskiqkuna tam. 36 Taytam sapaqchawaspan ñoqata kachamuwarqa kay pachaman, chaynaqa ¿imanasqamá ninkichik: “Diostam insultan” nispaqa “Diospa churinmi kani” nis qayraykuqa? 37 Taytapa ruranankunata mana ruraptiyqa amayá creewaychikchu. 38 Ichaqa paypa ruranant a rurapt iyqa manaña ñoqapi creespayk ichikpas rurasqay kunapiyá creeychik, chaynapim yachankichik Taytawanqa huklla kasqayta. 39 Huktawanmi Jesusta presochayta munarqaku ichaqa paykunamantam lluptirurqa. 40 Jesusmi kasqallan kut ikurqa Jordan May upa waklawninman, chaypim ñawpaqta Juan bautizarqa, chaypi Jesus kaptinmi 41 qawanankupaq achkallaña runakuna rirqaku. Chayman rispankum ninakurqaku: —Juanqa manam ima *milagrotapas rurarqachu, Jesusmanta nisqanmi ichaqa cheqap —nispa. 42 Chaymi Jesuspi achkaq iñirqaku chay lugarpi.
11
Lazaropa wañukusqanmanta
1 Betania llaqtayoq Lazaro sutiyoq runam onqochkarqa, payqa *yacharqa panin Mariawanmi hinaspa panin Martawanmi. 2 Onqoq Lazaropa panin Mariam huk kutipi miski asnaq aceitewan untaykurqa Señor Jesuspa chakinman hinaspam chuk chanwan chakichirqa. 3 Lazaropa paninkunam kacharqa Señor Jesusman willachiq: —Señorlláy, amistadniki Lazarom onqochkan —nispa. 4 Jesusñat aqmi chayt a uyar ir uspan nirqa: —Chay onqoyqa manam wañuchinqachu aswanqa Dios hatunchanapaqmi, kay onqoywanqa Diospa Churinmi hatunchasqa kanqa. 5 Jesusqa sinchit am kuyarqa Lazarot a, kuyarqat aqmi Mart at apas chaynat aq ñañantapas. 6 Chaymi “Lazaropa onqosqanmanta” uyariykuspan qeparurqa iskay punchawtawanraq. 7 Chaymantañam nirqa discipulonkunata: —Hakuchik kutisun Judea lawman —nispa. 8 Discipulonkunañat aqmi nirqaku: —Yachachikuq, qayninpallataq chay judiokunaqa rumiwan wañuchiyta muna surqanki ¿chaychu kutiytaraq munachkanki —nispa. 9 Jesusñat aqmi nirqa: —¿Punchawqa manachu chunka iskaynin horayoq? Pipas punchawpi purispa qa manam mitkanchu kay pachapi achkiywan qawakusqanrayku. 10 Tuta puriqmi ichaqa mitkan tutayaypi kasqanrayku. 11 Chaymant am Jesus nirqa: —Amistadninchik Lazaroqa puñuchkanmi, hakuchikyá rikchachimunaypaq —nispa. 12 Discipulonkunañat aqmi nirqa: —Señorllayku, puñur uspaqa sanoyanqachá —nispanku. 13 Jesusqa nirqa chaynataqa “Lazaroqa wañukunñam” ninantam, discipulonkunañataqmi piensarqaku “Puñusqanmantachiki nichkan” nispanku. 14 Chaymi Jesus clarotaña nirqa: —Lazaroqa wañukunñam. 15 Qamkunaraykum kusikuni mana chaypi kasqay manta, chaynapi aswan mastaraq creenaykichikpaq. Hakuchikyá payman —nispa. 16 Chaymi mellizowan sut ichasqanku Tomas discipulomasinkunat a nirqa:
JUAN 11
1940
—Rispayá ñoqanchikpas yachachikuqwan wañumusunchik —nispan. Kawsay qokuqqa Jesuslla kasqanmanta 17 Jesusmi
chayaruspan Lazarota tarir urqa sepulturapi tawa punchaw pampas qataña. 18 Betania llaqtaqa karqa kimsa *kilomet ro hinallam Jerusalenmanta. 19 Chaymi achkaq judiokuna rirqa Mart apat awan Mar iapat a consuelaq tur inku manta llakisqa kaptinku. 20 Martam Jesuspa hamusqanta yacharuspan tariparqa, Mariañataqmi kachkarqa wasipi. 21 Martam nirqa Jesusta: —Señorlláy, qam kaypi kaptikiqa turillayqa manachá wañunmanchu karqa. 22 Aswanqa yachanim, Diosqa qosunk im tukuy ima mañakusqayk it aqa —nispa. 23 Chaymi Jesus nirqa: —Turikiqa kawsarimunqam —nispa. 24 Mart añat aqmi nirqa: —Arí, wañuqkunapa kawsarimunan tukupay punchawpi kawsarimunantaqa yachanim —nispa. 25 Jesusñat aqmi nirqa: —Ñoqam kani kawsarichiqpas chaynataq kawsay qokuqpas. Pipas ñoqaman iñiqqa wañuspapas kawsarimunqam. 26 Pipas kawsachkaspallanraq ñoqaman iñiq qa manam wiñaypaqchu wañunqa. ¿Creenkichu kayta Marta? —nispa. 27 Chaymi Mart añat aq nirqa: —Arí Señorlláy, ñoqaqa creenim, qamqa kanki kay pachaman hamuq Diospa Churin Cristom —nispa. Lazaropa sepulturanpi Jesuspa waqasqanmanta 28 Chaynata
nispanmi Marta rirqa ñañan Maria qayaq, paytam upallallamanta nirqa: —Yachachikuqqa kaypiñam kachkan, qayasuchkankim —nispa. 29 Chaynata Marta niykuptinmi Maria chaylla hatarispa rirqa Jesuspa kasqanman. 30 Jesusqa manaraqmi llaqtamanqa chayarqaraqchu, payqa kachkarqa Martawan tupaykusqan sitiollapiraqmi. 31 Consuelaqnin judiokunañataqmi Maria chaylla hata riruspan lloqsiramuptin qatimurqaku: “Sepulturatachiki richkan waqaq” nispanku. 32 Mariañataqmi Jesuspa kasqanman chayaruspan qonqorakuykurqa hinaspam nirqa: —Señorlláy, kaypi kaptikiqa turillayqa manachá wañunmanchu karqa —nispa. 33 Jesusñat aqmi Mar iapa waqasqant awan kuska hamuq judiokunapa waqasqan ta qawaykuspan sonqonpi sinchita llakirikurqa. 34 Chaymi tapurqa: —¿Maypitaq pamparamunkichik? —nispa. Paykunañataqmi nirqaku: —Señor, hakuchikyá qawaykamunki —nispa. 35 Chaymi Jesus waqarqa. 36 Judiokunañat aqmi ninakurqaku: —Qawaychik maynatam kuyasqa —nispanku. 37 Wak iqninñat aqmi nirqaku: —Payqa ñawsatapas qawarichirqam ¿manachum sanoyarachinman karqa chay napi Lazaroqa mana wañukunanpaq? —nispa.
1941
38 Jesusñat aqmi
JUAN 11
Lazaropa kawsarimusqanmanta
sinchi llakisqa asuykurqa sepulturaman, chayqa karqa machay mi, punkunñataqmi karqa hatun rumiwan tapasqa. 39 Jesusmi nirqa: —Horqoychik chay rumita —nispa. Hinaptinmi wañukuqpa panin Martañataq nirqa: —Señorlláy, ñachá asnarichkanña, tawa punchawñam wañukusqanqa —nispa. 40 Jesusñat aqmi nirqa: —¿Manachu nirqayki: “Creespaykiqa rikunkim Diospa atiyninta” nispay? 41 Rumit a horqor upt inkum Jesus hanaq pachat a qawar ispan nirqa: —Taytáy, graciastam qoyki uyariykuwasqaykimanta. 42 Qamqa siemprem uyariwanki, chaymi kaykunata nichkayki muy uriqniypi kaq runakuna kachamu wasqaykita creenankupaq. 43 Chaynat a nispanmi nisy unneqt a qayarqa: —¡Lazaro, lloqsimuy! —nispa. 44 Wañuqñat aqmi lloqsiramurqa mak in-chak in wat asqa hinaspa uyanpas tela wan wankusqa. Hinaptinmi Jesus nirqa: —Purinanpaq paskaychik —nispa.
45 Mar iawan
Jesuspa contranpi rimanakusqankumanta (Mt 26:1-5. Mr 14:1-2. Lc 22:1-2)
riq achkaq judiokunañataqmi Lazaro kawsarirachisqanta qa waykuspanku Jesusman iñikuykurqaku. 46 Wakiqninñataqmi *fariseokunaman willamurqaku Jesuspa rurasqanta. 47 Hinaptinmi *sacerdotekunapa jefenkuna *cortepi huñunakurqa fariseokunawan hinaspam nirqaku: —¿Imatataq rurasun? Kay runaqa achkatañam *milagrokunata rurarun. 48 Mana harkapt inchikqa lliw runach payman iñir unqaku, hinapt inchá romanoku na hamuruspa purmarachinqaku templonchiktawan nacionninchikta. 49 Caifas sut iyoqmi karqa *sacerdotekunapa jefen chay watapi, chaymi pay nirqa: 50 —Qamkunaqa manam imat apas yachank ichikchu nit aqmi cuent at a qo kunkichikchu. Aswan allinqa kanman huk runalla nacionninchikpa rantinpi wañuyninmi, enteron nacion puchukar unanmantaqa —nispa. 51 Caifasqa chaykunataqa nirqa manam kikillanmantachu, chay watapi sacerdo tekunapa jefen kasqanraykum Dios revelarqa, chaymi nirqa: “Jesusqa wañunanmi judiokunapa nacionninpa rantinpi” nispan. 52 Jesusqa wañunan karqa manam paykunapa rantillanpichu aswanqa Diospa cheqesqa churinkunata hukllaman huñu nanpaqwanmi. 53 Chay punchawmantam judio autoridadkuna tanteanakurqaku Jesus wañurachinankupaq. 54 Chaymi Jesusqa pur irqa pakakuspallaña judiokunapa qayllanpiqa. Judea manta lloqsispanmi rirqa chunniqpa hichpan Efrain sutiyoq llaqtaman, chaypim *yacharqa discipulonkunawan. 55 Jud iok unapa *Pasc ua Fiest anm i ña hichpamuchk arqaña, chaym i llapa runakuna enteron llaqtamanta rirqaku Jer usalenman Diosta adorananku paq *chuyanchakuq. 56 Jesustam maskarqaku, temploman chayar uspam ninakurqaku: —¿Imaninkichiktaq? ¿Hamunqachu fiestaman icha manachu? —nispa.
JUAN 11, 12
1942
57 *Far iseokunapiwan
*sacerdotekunapa jefenkunañataqmi kamachirqaku: —Pipas yachanqa Jesuspa maypim kasqanta hinaspaqa willakamuchunyá pre sochamunaykupaq —nispa.
12
Jesuspa chakinman aceite talliq warmimanta (Mt 26:6-13. Mr 14:3-9) 1 *Pascua
Fiestapaq soqta punchawllaña faltachkaptinmi Jesus rirqa Lazaropa *yachasqan Betania llaqtachaman. Paytam Jesus kawsarichirqa wañusqa mantaña. 2 Jesuspaq convidota ruraptinkum Marta servirqa, Lazaroñataqmi mesapi tiyachkarqa Jesuswan. 3 Mariañataqmi apamurqa sinchi precioyoq miski asnaq yaqa huk botella aceiteta. Chayqa rurasqa karqa nardo sutiyoq sachamantam, chaywanmi Jesuspa chakinman untaykurqa hinaspam chukchanwan chakichirqa. Chaymi wasi huntata mis killataña asnarirqa. 4 Discipulonkunamanta traicionaqnin kaq Judas Iscariotem nirqa: 5 —Huk wata jornalpa chanin kay miski asnaq aceitet aqa rant ikur uchwanchik i karqa, hinaspachiki chay qollqetaqa wakchakunaman qoykuchwan karqa —nispa. 6 Judasqa nirqa chaynataqa manam wakchakunata kuyaspachu aswanqa suwa kaspan mi, paymi qollqeta waqaycharqa, chaymi payqa horqokuq qollqe waqaychasqanmanta. 7 Chaymi Jesus nirqa: —Ama harkakuychu, kaytaqa waqaycharqa pampakunay punchawpaqmi. 8 Wakchakunaqa qamkunawanmi haykapkamapas kanqa, ñoqam ichaqa mana tukuy tiempochu qamkunawan kasaq. Lazarota wañurachiy munasqankumanta 9 Achkaq
judiokunam yachar urqaku Betaniapi Jesus kasqanta hinaspam rirqaku Jesustawan wañusqanmanta kawsarimuq Lazarota qawamunankupaq. 10-11 La zarota rikuramuspankum achkaq judiokuna jefenkumanta karunchakururqaku hinaspam iñirqaku Jesusman. Chaymi *sacerdotekunapa jefenkunañataq rimanakurqaku Lazarotawanña wañurachinankupaq. Jerusalenman Jesuspa yaykusqanmanta (Mt 21:1-11. Mr 11:1-11. Lc 19:28-40) 12 Paqar innint int am
*Pascua Fiestaman achkaq riqkuna yacharurqaku Jerusa lenman Jesuspa risqanta. 13 Paykunam kuchurqaku palmerapa kallmankunata hinaspam rirqaku Jesus chaskiq kaynata qaparispanku: —¡Yupaychasunchik! ¡Alabasqayá kachun Señorpa sutinpi hamuq Israel casta kunapa Reyninqa! —nispa. 14 Jesusmi asnochata tariramuspa sillakaramurqa Bibliapa nisqan cumplikunanpaq:
15 Sion
llaqtapi yachaqkuna, ama manchakuychikchu. Reynikichikmi hamuchkan. Asnopi silladam hamuchkan.
1943
JUAN 12
16 Discipulonkunaqa
manaraqmi entienderqakuchu chaykunataqa. Jesus hanaq pachaman kutikuptinñam yuyarirqaku chaykunaqa ñawpaqmantaraq qellqasqaña kasqanta, yuyarirqakutaqmi Jesuspaq chaykuna rurasqankutapas. 17 Lazarot a Jesus kawsar ichisqant a rikuqkunam willakurqaku sepult uramant a qayaykuspa kawsarirachisqanta. 18 Chayraykum runakuna tariparqa Jesusman chay *milagro rurasqanta yachaspanku. 19 *Fariseokunañataqmi ninakurqaku: —Manam ima ruraytapas atichwanchu, qawaychik llapa runakunam payta qa tichkanku —nispa. 20 Fiest api
Jesusta Grecia nacionniyoq runakuna maskasqankumanta
adoranankupaq riqkunam karqa wakiqnin Grecia nacionmanta kaqkuna. 21 Paykunam asuykurqaku Felipeman, Felipeqa *yacharqa Galilea law Betsaida llaqtapim. Paytam ruegakurqaku: —Señor, reqsiykuytam munaniku Jesusta —nispa. 22 Felipeñat aqmi rirqa Andresman willaq, iskayninkum rirqaku Jesusman wi llaq. 23 Jesusmi nirqa: —Ñam tiempoña Diosmanta Hamuq Runaqa hatunchasqa kananpaq. 24 Cheqap tapunim nikichik, allpaman huk trigo wichispa mana wañuspanqa hina kaqllam kanqa, wañuspanmi ichaqa achkallataña rur unqa. 25 Pipas vidallan kuyaqqa wiñaypaqmi pierdenqa, pipas kay pachapi vidan cheqniqñataqmi wiñay kawsa nanpaq waqaychasqa kanqa. 26 Pipas serviwayta munaspaqa qatiwachunyá, payqa ñoqapa kasqaypim kanqa, serviwaqniytaqa Taytaymi ancha reqsisqata ruranqa. 27 —Kunanmi
Wañunanmanta Jesuspa willakusqanmanta
hukmanyasqa kachkani. Chaynaqa ¿imanisaqtaq? ¿Icha: “Taytáy, salvaykuway kunan rato imapas sucedewananmanta” nispachu nisaq? Ñoqaqariki kay nata kunan ñakarinaypaqmi hamurqani. 28 Chaynaqa Taytáy, sutikitayá hatunchayña. Hinaptinmi hanaq pachamanta qayakamurqa: —Ñam hatunchar uniña, chaywanpas huktawanraqmi hatunchasaq —nispa. 29 Chaypi kaq runakunañat aqmi uyar ispanku nirqaku: —Rayom toqyaramun —nispa. Wakiqninñataqmi nirqaku: —Angelmi rimapayaykamun —nispa. 30 Jesusñat aqmi nirqa: —Kay qayakuytaqa uyarinkichik manam ñoqaraykuchu aswanqa qamkunaraykum. 31 Kunanmi kay pachapi kaqkuna juzgasqa kanqa, qarqosqataqmi kanqa kay pachapi kamachiqkuq diablopas. 32 Chakatawaptinkum llapallanta pusamusaq kikiyman. 33 Kaynat a nispanmi entiendechirqa imaynam wañukunanmant a. 34 Runakuna ñataqmi nirqa: —Leypiqa uyarirqaniku: “Cristoqa wiñaypaqmi kawsanqa” niqtam. ¿Imaynataq qamqa ninki: “Diosmanta Hamuq Runaqa cheqaptapunim chakatasqa wañunqa” nispaykiqa? ¿Pitaq chay Diosmanta Hamuq Runaqa? 35 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Pisi punchawllañam kasaq qamkunata achkinaypaq. Achkiypiyá puriychik qam kunawanraq kachkaptiyqa chaynapi tutayay mana vencerusunaykichikpaq. Pipas
JUAN 12, 13
1944
tutayaypi puriqqa manam yachakunchu mayman risqantapas. 36 Qamkunawanraq achkiy kachkaptinqa achkiymanyá iñiychik, chaynapi achkiypi kanaykichikpaq. Kaykunata niruspanmi Jesus paykunamanta pakakururqa. Jesusman mana iñiq judiokunamanta
37 Jesus
achkallaña *milagrokunata rurachkaptinpas manam paypi iñirqakuchu. cumplikurqa Diosmanta willakuq Isaiaspa nisqan. Paymi nirqa: Señorlláy, willakusqaykutaqa creerqa ¿pitaqsi? Señorqa revelarqa atiynintaqa ¿pimantaqsi?
38 Chaynapim
39 Manamá
pipas creeyta atirqachu. Isaiasqa qellqarqataqmi:
40 Runakunatam
Dios ñawsayarachirqa. Paykunapa sonqontam rumiyachirqa chaynapi mana rikukunankupaq, chaynapi mana entiendenankupaq, chaynapi mana kutirikamuwanankupaq, chaynapi mana sanoyachinaypaq.
41 Isaiasqa
nirqa chaynataqa Jesuspa kanchariyninta rikuspanmi chaymi rimarqa paymanta. 42 Chaywanpas achkaq kamachikuq judiokunam iñirqaku Jesusman. *Far iseo kunaraykum mana libretachu willakuqku chaynapi *huñunakunanku wasimanta mana wischusqa kanankupaq. 43 Chay kamachikuq judiokunaqa munarqa runaku napa alabanantam Diospa alabananmantapas. 44 Jesusmi
Jesuspa rimasqanman hina runakuna juzgasqa kananmanta
qayakuq hina nirqa: —Pipas ñoqaman iñiqqa manam ñoqallamanchu iñin aswanqa kachamuwaqniy Tay taymanwanmi. 45 Ñoqa rikuwaqniyqa kachamuwaqniytapas rikunmi. 46 Ñoqaqa achkiy hinam hamurqani kay pachamanqa, pipas ñoqapi iñiqqa manañam tutayaypiñachu kanqa. 47 Pipas nisqaykunata uyarispan mana kasukuqtaqa manam ñoqachu condena saq, ñoqaqa hamurqani manam runakunata condenaqchu aswanqa salvaqmi. 48 Pipas despreciawaspan nisqaykunata mana kasukuqpaqa ñam kanña juzgaqnin, ñoqapa nisqaykunam paytaqa tukupay punchawpi juzganqa. 49 Ñoqaqa manam kikillaymanta chu rimani, kachamuwaqniy Taytaymi kamachiwarqa imam rimarinaytaqa chaynataq imam yachachinaytaqa. 50 Ñoqaqa yachanim, Taytaypa kamachikuyninqa wiñaypaq kawsay qokuqmi, ñoqapa nisqaykunaqa Taytaypa kamachiwasqanman hinam.
13
Discipulonkunapa chakinta Jesus mayllasqanmanta
1 *Pascua
Fiestapa ñawpaqnintaraqmi Jesusqa yacharqaña kay pachamanta Taytanpa kasqanman kutinanta. Kay pachapi kaqmasinku namanmi hatu-hatun kuyakuyninta qawachirqa. 2 Jesusmi discipulonkunawan cenachkarqa, diabloqa Simon Iscariotepa churin Judastam umacharurqaña Jesusta traicionananpaq. 3 Jesusqa yacharqam tukuy imatapas Taytan payman qoykusqanta, yacharqataqmi paymanta hamuspa payman
1945
JUAN 13
kasqallan kutinantapas. 4 Jesusmi cenasqanmanta hatariykuspan hawa pachanta horqokuykurqa hinaspam pañowan weqawninta watakuykurqa. 5 Lavatoriopi yaku ta churaykuspanmi discipulonkunapa chakinta mayllarqa hinaspam weqawninpi pañowan chakichirqa. 6 Simon Pedrota mayllananpaq kaptinñataqmi pay nirqa: —Señorlláy ¿qamraqchu ñoqapa chakiyta mayllawankiman? —nispa. 7 Jesusñat aqmi nirqa: —Kunanqa manaraqmi entiendenkichu kay rurasqaykunataqa, qepatañam chaytaqa entiendenki —nispa. 8 Chaymi Pedro nirqa: —Chakiytaqa manapunim haykapipas mayllawaqchu —nispa. Jesusñataqmi nirqa: —Mana mayllaptiyqa manam ñoqapañachu kanki —nispa. 9 Chaymi Simon Ped roñat aq nirqa: —Amayá chakillaytañachu mayllawayqa, mayllaykuwayá makiykunatapas chaynataq umaytapas —nispa. 10 Jesusñat aqmi nirqa: —Bañakuruspaqa manam necesitankichikñachu mayllanataqa, aswanqa chakillay kichiktañam, qamkunaqa limpioñam kachkankichik, ichaqa manam llapaykichikchu. 11 Jesusqa yacharqam pim traicionanant a chaymi nirqa: “Manam llapayk ichik chu kankichik limpioqa” nispa. 12 Discipulonkunapa chak int a mayllar uspanmi hawa pachant a churakuykuspa kasqallan tiyaykurqa mesaman hinaspam nirqa: —¿Entiendenkichikchu qamkunawan kay rurasqayta? 13 Qamkunam niwankichik: “Se ñorlláy, Yachachikuq” nispa, chaytaqa allintam ninkichik, arí chaynamá kani. 14 Ñoqam Señornikichik hinaspa yachachiqnikichik kachkaspay chakikichikta mayllani, qamku napas chaynayá chakikichikta mayllanakuychik. 15 Ejemplotam qamkunaman qoykichik qamkunawan rurasqayta hina qamkunapas ruranaykichikpaq. 16 Cheqaptapunim niki chik, sirvienteqa manam maschu patronninmantaqa, manataqmi comision riqpas maschu kachaqninmantaqa. 17 Kaykunata entienderuspa ruraspaykichikqa kusisqam kankichik. 18 —Manam llapallayk ichikmant achu ñoqaqa rimachkani, reqsinim pikunam akllasqaytaqa. Bibliapa: “Mikuqmasillaypas cont rallaypim pawatyarqa” nisqan mi cumplikun. 19 Manaraq imapas sucedekuchkaptinmi kunan nichkaykichik, ña sucedekuruptinmi ichaqa creenkichik rimapayasuqnikichikqa pim kasqayta. 20 Cheqapt apunim nik ichik, ñoqapa kachasqayt a pipas chask iqqa ñoqat apunim chaskiwan, ñoqa chaskiwaqniyñataqmi kachamuwaqniy Taytayta chaskin.
21 Kaykunat a
Judas traicionananmanta Jesuspa willakusqanmanta (Mt 26:20-25. Mr 14:17-21. Lc 22:21-23)
nispanmi Jesus hukmanyar urqa hinaspam nirqa: —Cheqaptapunim qamkunamanta huknikichik traicionawanqa —nispa. 22 Discipulonkunañat aqmi qawanakurqa: —Mayqanninchikmantaraq nichkan —nispa. 23 Huknin discipulonmi karqa Jesuspa llumpay kuyasqan, paymi waqtanpi kachkar qa. 24 Paytam Simon Pedro señascharqa pimantas Jesus chayna nisqan tapunanpaq. 25 Jesuspa waqtanpi kaqñataqmi Jesus lawman aswanraq waqtapaykuspa tapurqa: —Señorlláy ¿pitaq chay traicionasuqnikiqa? —nispa.
JUAN 13, 14
1946
26 Chaymi
Jesusñataq nirqa: —Chay runaqa tantata mikuyman challpuykuspa qosqaymi —nispa. Tantata challpuykuspanmi qoykurqa Simon Iscariotepa churin Judasman. 27 Chayt a mikuykupt illanmi Judasman *Sat anas yaykur urqa. Chaymi Jesus nirqa: —Chay ruranaykita utqayman ruray —nispa. 28 Mesapi mikuqkunaqa manam mayqanninpas entienderqachu Judasman nisqantaqa. 29 Qollqeta Judas waqaychasqanraykum wakiqnin piensarqa Jesusqa: “Rantipakaramuy fiestapaq imapas necesitasqanchikta” otaq: “Qomuy imallatapas wakchakunaman” nispa nisqanta. 30 Chay tantata mikuruspa Judas lloqsiruptinqa tutañam karqa. Mosoq kamachikuymanta
31 Judas
lloqsiramuptinmi Jesus nirqa: —Kunanmi hatunchasqa kani Diosmanta Hamuq Runaqa, ñoqapitaqmi Diospas hatunchakun. 32 Diosmi hatunchakun ñoqapi, hatunchawanqataqmi kikinpipas, payqa chayllam hatunchawanqa. 33 Churillaykuna, manam unayñachu kasaq qamkunawanqa chaymi maskawankichik. Wakin judiokunaman nisqayta hina llam nikichik qamkunatapas. Ñoqapa kasqaymanqa qamkunaqa manam chayayta atiwaqchikchu. 34 Mosoq kamachikuytam qoykichik, kuyanakuychikyá. Imaynam ñoqa kuyaykichik chaynayá qamkunapas kuyanakuychik. 35 Kuyanakuptikichikqa llapallan runakunam yachanqa discipuloykuna kasqaykichikta.
36 Simon
Jesusmi willakun Pedropa negananmanta (Mt 26:31-35. Mr 14:27-31. Lc 22:31-34)
Pedrom nirqa: —Señorlláy ¿maytataq rinkiqa? —nispa. Jesusñataqmi nirqa: —Ñoqapa risqaytaqa manam kunanqa qatiwankimanchu, qatiwankiqa qepa tiempokunapiñam —nispa. 37 Chaymi Ped roñat aq nirqa: —Señorlláy ¿imanasqataq kunanqa mana qatikimanchu? Vidaytapas qosaqmi qamraykuqa —nispa. 38 Jesusñat aqmi nirqa: —¿Vidaykitachu qonki ñoqapaq? Cheqaptapunim niki, manaraqpas gallo wa qachkaptinmi kimsa kutikama negawanki.
14
Jesusqa Taytaman chayanapaq ñanmi.
1 —Qamkunaqa
amayá hukmanyaychikchu. Diospiyá confiakuychik, confia kuychiktaqyá ñoqapipas. 2 Taytapa kasqanpiqa achkam kachkan lugarkuna *yachakunapaq, mana chayna kaptinqa manam rimariyllapas-rimariymanchu. Chaynaqa risaqmi qamkunapaq lugar allichamuq. 3 Allicharamuspaymi kutimu saq qamkuna pusanaypaq chaynapi maymi kasqaypi qamkunapas kanaykichikpaq. 4 Qamkunaqa yachankichikmi mayman risqaytapas, reqsinkichiktaqmi ñantapas. 5 Tomasmi nirqa: —Señorlláy, manam yachanikuchu mayman risqaykitapas chaynaqa ¿imayna taq reqsisaqku ñantaqa? —nispa. 6 Jesusñat aqmi nirqa:
1947
JUAN 14
—Ñoqam kani ñan, cheqap kaqpas chaynataq kawsay qokuqpas. Taytaymanqa manam pipas chayanmanchu mana ñoqawanqa. 7 Reqsiwaspaykichikqa Taytayta pas reqsinkichikmá, kunanmi reqsiykunkichik hinaspa rikuykunkichik —nispa. 8 Felipeñat aqmi nirqa: —Señorlláy, Taytatayá qawaykachiwayku, hinaptinqa chayllapaqñam kaniku. 9 Jesusñat aqmi nirqa: —Felipe, unayñam qamkunawanqa kachkani. ¿Manaraqchu reqsiwanki? Ñoqata rikuqniyqa Taytatapas rikuykunñam. ¿Imanasqamá niwanki “Taytata rikuykachiwayku” nispaqa? 10 ¿Manachu creenki Taytaywanqa huklla kasqayta? Imatapas nikichikqa manam kikillaymantachu, ñoqawan kaq Taytam kikinpa ru ranantaqa ruran. 11 Creeychikyá, ñoqaqa kani hukllam Taytawanqa, mana chayqa rurasqayraykuyá creeychik. 12 Cheqaptapunim nikichik, ñoqapi iñiqqa ruranqam ñoqapa rurasqaykunata, payqa ñoqapa rurasqaymantapas mastaraqmi ruranqa, chaynataqa ruranqa Taytamanña risqayraykum. 13 Imatapas sutiypi mañakup tikichikqa rurasaqmi chaynapi Taytata Churin alabanaypaq. 14 Imatapas sutiypi mañakuptikichikqa rurasaqmi. Chuya Espirituta kachamunanpaq prometekusqanmanta
15 —Kuyawaspaykichikqa
kasukuychikyá kamachikuyniykunata. 16 Mañakusaq mi Taytata hinaptinmi kachamusunkichik huk Kallpanchaqnikichikta. Paymi kanqa qamkunawan tukuy tiempo. 17 Cheqap Espiritutaqa kay pachapi kaqkunaqa manam chaskinmanchu, paykunaqa manam rikunkuchu nitaqmi reqsinkuchu. Qamkunam ichaqa reqsinkichik qamkunawan kasqanrayku, payqa qamkunapim kanqa. 18 Manam sapallaykichiktachu saqerusqaykichik, kutimusaqmi qamkunaman. 19 Asllatawan qa runakunaqa manañam rikuwanqañachu, qamkunam ichaqa rikuwankichik, qamkunaqa kawsasqayraykum kawsankichik. 20 Chay punchawpim yachankichik Taytaywanqa huklla kasqayta, yachankichiktaqmi qamkunapas ñoqawan huklla kasqaykichikta. 21 Kamachikuyniykunata yachaspa kasukuq runaqa kuyawanmi, Tay taypas kuyanqam chayna kuyaqniytaqa. Ñoqapas kuyaspaymi reqsichikusaq paywan. 22 Chaymi Judas (mana Iscar iote kaqchu) nirqa: —Señorlláy ¿imanasqataq ñoqaykumanqa reqsichikunki aswanqa mana wakin runakunamanchu? —nispa. 23 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Kuyawaqniyqa kasukunmi nisqaykunata, paytaqa kuyanqam Taytaypas, Tay taywan hamuspaymi *yachasaqku kuyawaqniywan. 24 Mana kuyaqniyqa manam kasukunchu nisqaykunata. Qamkunaman nisqayqa manam ñoqapachu aswanqa kachamuwaqniy Taytaypam. 25 —Kaykunataqa nikichik qamkunawan kaspayraqmi. 26 Taytam Chuya Espiritu ta ñoqapa sutiypi kachamunqa qamkunata kallpanchasunaykichikpaq, paymi tukuy imata yachachisuspaykichik yuyarichisunkichik qamkunaman tukuy ima nisqayta. 27 —Ñoqaraykum hawkalla kank ichik, kay hawkayay qosqayqa manam runaku napa qosqan hinachu. Amayá hukmanyaychikchu nitaq manchakuychikpaschu. 28 Ñam uyar irqank ichikña: “Rir uspaymi kasqallan kut imusaq” nisqayt a. Che qapta kuyawaspaykichikqa kusisqam kawaqchik Taytaman risqaywanqa, payqa ñoqamantaqa aswan atiyniyoqmi. 29 Kaykunataqa nikichik manaraq imapas suce dekuchkaptinmi, sucedekur uptinqa creenkichikmi.
JUAN 14, 15
1948
30 —Manañam
unayñachu rimasaq qamkunawanqa, ñam hamuchkanña kay pachapi kamachikuq diablo. Payqa manam imaniraqllatapas munaychakunchu ño qamantaqa. 31 Aswanqa hinamá chayna kanan, chaymi runakuna yachanqa Tayta kuyawasqanta, yachanqakutaqmi ñoqaqa paypa kamachiwasqanta rurasqaytapas. Uvas plantamantawan kallmanmanta
15
Hatariychikyá, hakuchik kaymanta. 1 —Ñoqam kani cheqap uvas plant a, Tayt ayñat aqmi llamkaq. 2 Mana rur uptinqa paymi kuchun ñoqapi kaq kallmakunata, ruruq kallmatañataqmi raw mapaykun aswanraq rur unanpaq. 3 Qamkunaqa rawmasqa hinañam kankichik rimapayasqaykunawan. 4 Ñoqapiyá takyaychik ñoqañataq qamkunapi. Kallmaqa kikillanmantaqa manam rur unmanchu mana yuranpi kaspaqa, qamkunapas ma nataqmi ruruwaqchikchu mana ñoqapi takyaspaqa. 5 —Ñoqam kani uvas plant a, qamkunañat aqmi kank ichik kallmaykuna. Ño qapi takyaqqa achkatam rur unqa. Ñoqamanta sapaqchakuruspam ichaqa mana imatapas rurawaqchikchu. 6 Pipas ñoqapi mana takyaqqa qorusqa kallma hinam wischusqa kanqa, chakir uspanmi rupananpaq ninaman wischusqa kanqa. 7 —Ñoqapi takyaspaykichikqa chaynataq yachachisqaykunatapas mana qon qaspaykichikqa mañakuychikyá tukuy ima munasqaykichikta hinaptinqa qosunkichikmi. 8 Taytaqa hatunchasqam achkata ruruptikichikqa, chaynapim qamkunaqa cheqap discipuloykuna kankichik. 9 Imaynam Tayta ñoqata kuyawan chaynam ñoqapas qamkunata kuyaykichik, kuyakuyniypiyá takyaychik. 10 Taytapa kamachikuyninkunata kasukuspaymi takyachkani paypa kuyakuyninpi, chaynayá qamkunapas kamachikuyniykunata kasukuspa kuyakuyniypi takyaychik. 11 —Kaykunataqa nikichik ñoqawan kusikunaykichikpaqmi, chaynapi cheqap kusi kuyniyoq kanaykichikpaq. 12 Kaymi kamachikuyniy: “Kuyanakuychikyá qamkunatapas kuyasqayman hina.” 13 Hatu-hatun kuyakuyniyoqqa amistadninkunapa rantinpi wa ñuqmi. 14 Qamkunaqa kankichik amistadniykunam kamachisqayta ruraspaykichikqa. 15 Manam sirvientepaqñachu hapikichik, sirvienteqa manam yachanchu patronninpa ru rasqankunata. Qamkunaqa amistadniyñam kankichik chaymi Taytapa niwasqankunata yachachirqaykichik. 16 Manam qamkunachu ñoqataqa akllawarqankichik, ñoqam qamku nataqa akllarqaykichik hinaspam churarqaykichik achkata rurunaykichikpaq chaynapi rurusqaykichik takyananpaq. Chaynaqa Taytam qosunkichik ñoqapa sutiypi llapa ima mañakusqaykichikta. 17 Kaykunatamá kamachikichik qamkuna kuyanakunaykichikpaq. Jesustawan iñiqninkunata runakunapa cheqnisqanmanta
18 —Runakuna
cheqnisuptikichikqa yuyariychikyá qamkunamantapas puntataqa ñoqata cheqniwasqankuta. 19 Kay pachapaq kaptikichikqa runakunachá kuyasunki chikman kikinta hina, aswanqa ñoqam akllakurqaykichik kay pachamanta chaymi runakunaqa cheqnisunkichik manaña kay pachapaq kasqaykichikrayku. 20 Yuyariy chikyá nisqaykunata. Sirvienteqa manam aswan munayniyoqchu patronninmantaqa. Ñoqatam perseguiwarqaku, chaynaqa qamkunatapas perseguisunkichikmi, nisqaykunata kasukuspankuqa qamkunapa nisqaykichiktapas kasukunqakum. 21 Ño qaraykum chaynataqa rurasunkichik kachamuwaqniyta mana reqsisqankurayku. 22 —Sichu mana hamuymanchu karqa nitaq willaymanchu karqa hinapt inqa mana huchayoqchá kanmanku karqa, kunanmi ichaqa manaña imapas ninan
1949
JUAN 15, 16
ku kanchu huchankumanta. 23 Ñoqata cheqniqniykunaqa Taytatapas cheqninmi. 24 Mana huchayoqqa kanmanku karqa paykuna ukupi mana pipapas rurasqant a mana ruraptiychá, chay rurasqaykunata rikuchkaspankupas cheqniwankuraqmi, cheqninkutaqmi Taytaytapas. 25 Kaykunaqa sucedekuchkan leypi: “Yanqamantam cheqniwarqaku” niq qellqasqa cumplikunanpaqmi. 26 —Kallpanchasuqnik ichik cheqap Espir it ut am kachamusaq Tayt aypa partenmanta, payqa rimanqa ñoqamantam. 27 Qamkunapas ñoqamantam willa kunkichik, qamkunaqariki ñawpaqmantapunim ñoqawan karqankichik. 1 —Tukuy kaykunatam nikichik mana hukmanyanaykichikpaq. 2 Qarqo musunkichikmi *huñunakuna wasimanta, pipas wañuchisuqnikichikmi ninqa: “Kaykunata ruraspayqa Diostam servichkani” nispan. 3 Kaykunataqa ru ranqaku Taytatawan ñoqata mana reqsiwasqankuraykum. 4 Kaykunataqa nikichik chay tiempokuna chayamuptin kay nisqaykunata yuyarinaykichikpaqmi.
16
Espiritupa rurasqanmanta
—Ñawpaqmantaraq qamkunawan kasqayraykum kaykunataqa manaraq nirqay kichikchu. 5 Kunanmi ichaqa richkaniña kachamuwaqniywan kuska kamunaypaq. Ichaqa manam mayqannikichikpas tapuwankichikchu: “¿Maytataq richkanki?” nis paqa. 6 Kaykuna nisqaywanmi sinchi llakisqa kachkankichik. 7 Cheqaptam nikichik, allinpunim ñoqapa rinayqa, mana riptiyqa manach hamunmanchu qamkuna Kallpan chasuqnikichik, rispaymi ichaqa kachamusqaykichik. 8 Pay hamuspanmi runakunata convencechinqa huchayoq kasqankumanta, Diospa munasqanman hina kawsanan kumanta hinaspa juicio punchawmanta. 9 Ñoqapi mana creesqankuraykum huchayoq kanku. 10 Cuentatam qokunqaku Diospa munasqanman hina kawsanankumanta. Ñoqaqa richkani Taytapa kasqanmanmi, qamkunapas manañam rikuwankichikchu. 11 Cuenta tam qokunqaku juicio punchawmanta, kay pachapi kamachikuqqa ñam juzgasqaña. 12 —Achkaraqmi ninay kachkan qamkunaman ichaqa manaraqmi entiende waqchikchu. 13 Cheqap Espiritu hamuspanñam yachachisunkichik tukuy imapas cheqap kaqkunataqa, payqa manam kikillanmantachu rimanqa aswanqa llapa imapas uyarisqanmantam hinaspam willasunkichik qepa tiempokunapi su cedekunanmanta. 14 Payqa ñoqatam alabawanqa, ñoqamanta chaskispanmi willasunkichik qamkunaman. 15 Taytapa kaqninkunaqa ñoqapam chaymi nirqay kichik: Espirituqa ñoqamanta chaskispam willasunkichik qamkunaman, nispa. 16 —Asllamantam
Llakikuypas kusikuymanña tikrakunanmanta
mana rikuwankichikñachu hinaspam asllatawanraq rikuwankichik. niptinmi wakin discipulonkuna tapunakurqaku: —¿Imanichkantaq: “Asllamantam mana rikuwankichikñachu hinaspam aslla tawanraq rikuwankichik, ñoqaqa richkaniñam Taytapa kasqanman” nispaqa? 18 ¿Imaninanmá chay asllamant aqa? Manam nisqant aqa entiendenchikchu. 19 Jesusmi musyar urqa tapukuy munasqankut a hinaspam nirqa: —Nirqaykichikmi qamkunata: “Asllamantam mana rikuwankichikñachu hinaspam asllatawanraq rikuwankichik” nispa. 20 Cheqaptapunim nikichik, qam kunam waqaspa llakikunkichik hinapt inmi runakunañataq kusikunqaku. Ichaqa llakisqallaña kachkaspapas kusikunkichikmi. 21 Warmipa wachakunan tiempo chayaramuptinmi payqa tarikun llakisqallaña, wawan naceramuptinñataqmi 17 Chaynat a
JUAN 16, 17
1950
qonqar un llakinkunata, kay pachapi wawan nacer usqanraykum payqa kusikun. 22 Chaynamá qamk unapas kunan llak isqa kachk ank ic hik, ñoqa kut imupt iym i ichaqa kusisqa kankichik, chay kusikuytaqa manam pipas qechusunkichikchu. 23 —Chay punchawpiqa manañam imamant apas tapuwank ichikchu. Che qaptapunim nikichik, sutiypi mañakuptikichikqa taytaqa qosunkichikmi. 24 Kunankamam sut iypiqa manaraq mañakurqank ichikchu. Mañakuychikyá hi naspaqa chaskinkichikmi chaynapi cheqap kusikuyniyoq kanaykichikpaq. Kay pachapi mana allinkunata Jesuspa vencesqanmanta
25 —Kaykunat am nik ichik rikchanachiykunawan, hamuq punchawpiqa ma nañam rikchanachiykunawanñachu rimapayasqaykichik, aswanqa sutillatañam rimapayasqaykichik Taytaymanta. 26 Chay punchawmi Taytata mañakunkichik ñoqapa sutiypi, manam ñoqañachu Taytataqa ruegapusqaykichik. 27 Taytayqa ku yasunkichikmi ñoqata kuyawasqaykichikrayku, qamkunaqariki creerqankichikmi Diosmanta hamusqayta. 28 Taytapa kasqanmantam hamurqani kay pachaman, kunanñataqmi kay pachata saqespay kutisaq Taytayman. 29 Discipulonkunañat aqmi nirqa: —Kunanqa sutillatañam rimachkanki, manam rikchanachiykunawanñachu. 30 Kunanqa yachanikuñam tukuy ima yachaq kasqayk it a, manañam pipas tapu sunkiñachu, chayraykum creeniku Diosmanta hamusqaykita —nispa. 31 Jesusñat aqmi nirqa: —¿Ñachu kunanqa creer unkichikña? 32 Ñam hora chayaramunña, sapaka mam cheqerunkichik hinaspam sapallaytaña saqer uwankichik. Ichaqa manam sapallaychu kachkani, Taytaymi ñoqawanqa kachkan. 33 Kaykunatam nikichik ya napasqayrayku hawkalla kanaykichikpaq. Kay pachapiqa ñakarinkichikmi ichaqa kallpanchakuychikyá, kay pachapi mana allinkunataqa venceruniñam.
17
Discipulokunapaq Jesuspa mañakusqanmanta
1 Chaykunata
nir uspanmi Jesus hanaq pachata qawarispan nirqa: —Taytáy, ñam hora chayaramunña. Churikitaqa hatunchawayñayá chaynapi qamtapas kay Churiki hatunchanaypaq. 2 Churikimanmi qowarqanki lla pallan runapi munaychakunaypaq chaynapi qowasqayki llapallan runakunaman wiñay kawsay qonaypaq. 3 Chay wiñay kawsayniyoqqa kanku sapallan cheqap Dios kasqaykita reqsiqkunam hinaspa kachamusqayki Jesucristota reqsiqkunam. 4 —Ñoqam hat uncharqayk i kay pachapi, ñoqaqa tukur uniñam ruranaypaq kamachiwasqaykita. 5 Taytáy, kunanyá hatunchaway ñawpaqnikipi, chayna ha tunchasqamá karqani manaraqpas kay pacha kachkaptin. 6 —Kay pachamanta qowasqayki runakunamanqa ñam willaniña pim kasqaykita. Paykunaqa qampam karqa chaymi qowarqanki, paykunaqa palabraykitam kasukunku. 7 Kunanqa yachankuñam tukuy ima qowasqaykiqa qampa kasqanta. 8 Ñam willaruniña qowasqayki palabraykitaqa chaymi chaskiykurqaku, paykunaqa yachankuñam qan manta cheqaptapuni hamusqayta hinaspam creenku qampuni kachamuwasqaykita. 9 —Paykunapaqmi ruegakuykiqa, manam kay pachapi wakin runakunapaqwanchu, ruegakuykiqa qowasqallaykipaqmi, paykunaqa qampamá. 10 Tukuy ima kapuqniyqa qampam, qampa kaqñataqmi ñoqapa, tukuy chaykunapim ñoqaqa hatunchasqa kani.
1951
JUAN 17, 18
11 —Manañam
kay pachapiñachu kasaq, paykunam ichaqa kay pachapiraq kanqaku, ñoqam ichaqa hamuchkaniña qanwan kuska kanaypaq. Chuya Taytáy, atiynikiwanyá waqaychaykuy qowasqaykikunata chaynapi ñoqanchik hina huklla kanankupaq. 12 Kay pachapiraq kaspayqa atiynikiwanmi nanachikurqani qowas qaykikunata, waqaycharqanimá, manam mayqanninpas chinkarqachu ichaqa ña chinkananpaq kaqllam chaynapi Bibliapa nisqan cumplikunanpaq. 13 —Kunanqa hamuchkaniñam qampa kasqaykiman. Kay pachapiraqmi nichkani kaykunataqa ñoqapa kusikuyniywan huntasqa kanankupaq. 14 Ñoqaqa ñam palabraykita willaruniña chaymi paykunaqa wakin runakunapa cheqnisqan kachkanku manaña kay pachallapaq kasqankurayku, ñoqapas manamá kay pachallapaqchu kani. 15 Mañakuykiqa manam kay pachamanta horqonaykipaqchu aswanqa diablomanta waqaychanaykipaq mi. 16 Ñoqaqa manam kay pachallapaqchu kani chaynataqmi paykunapas mana kay pachallapaqtaqchu. 17 Kikikipaqyá chuyanchay cheqapwan, palabraykiqariki cheqapmi. 18 Imaynam ñoqata kachamuwarqanki kay pachapi kaq runakunaman chaynataqmi paykunatapas kachani kay pachapi kaq runakunaman. 19 Paykunaraykum kikiypuni chu yanchakuni chaynapi paykunapas cheqap palabraykiwan chuyanchakunankupaq. 20 —Manataqmi ñoqaqa mañakuyki paykunallapaqchu aswanqa paykuna ñoqa manta willakuptin iñiqkunapaqwanmi. 21 Taytáy, mañakuchkaykiqa paykuna huklla kanankupaqmi, imaynam qanwan huklla kasqanchikpi hinayá paykunapas huklla ñoqanchikwan kachunku chaynapi qampa kachamuwasqaykita runakuna creenan paq. 22 Hatunchawasqaykiman hinam ñoqapas paykunata hatuncharqani, chaynapi qanwan huklla kasqanchikpi hina paykunapas huklla kanankupaq. 23 Ñoqam kach kani paykunapi, qamñataqmi kachkanki ñoqapi chaynapi paykunaqa chullallaña kanankupaq, hinaptinmi runakuna yachanqaku qampuni kachamuwasqaykita, yachanqakutaqmi kuyawasqaykipi hina paykuna kuyasqaykitapas. 24 —Taytáy, qanmi qowarqanki paykunata chaymi munani paykunapas ñoqapa kasqaypi ñoqawan kanankuta chaynapi hatunchawasqaykita qawanankupaq. Mana raqpas kay pacha unanchasqa kachkaptinmi qamqa kuyawarqanki. 25 Chuya Taytáy, kay pachapi kaq runakunaqa manam reqsisunkichu, ñoqam ichaqa reqsiki, qowas qayki runakunapas yachantaqmi qam kachamuwasqaykitaqa. 26 Yachachirqanim pim kasqaykita, chaywanpas hinallaraqmi yachachisaq chaynapi kuyawasqaykiman hina paykunapas kuyanakunankupaq chaynataq ñoqapas paykunapi kanaypaq.
18
1 Chaykunata
Jesusta presochasqankumanta (Mt 26:47-56. Mr 14:43-50. Lc 22:47-53)
niruspanmi Jesus lloqsirqa discipulonkunawan Cedron Wayqopa waklawninman rinankupaq. Chaypi kaq huertamanmi Jesus yaykurqa disci pulonkunapiwan. 2 Traicionaqnin Judaspas sumaqtam reqsirqa chay sitiotaqa, chaypiqa achka kutipim Jesus huñunakurqa discipulonkunawan. 3 Chaymanmi Judas chayara murqa soldadokunawan hinaspa *sacerdotekunapa jefenkunapa hinaspa *fariseokunapa kachasqan guardiakunawan. Paykunam rirqaku farolniyoq, mecheroyoq hinaspa arma yoq. 4 Jesusqa yacharqañam tukuy ima sucedenanta chaymi asuykuspa tapurqa: —¿Pitataq maskachkankichik? —nispa. 5 Paykunañat aqmi nirqa: —Nazaretmanta kaq Jesustam —nispa. Jesusñataqmi nirqa:
JUAN 18
1952
—Ñoqam kani —nispa. Traicionaqnin Judaspas paykunawanmi kachkarqa. 6 “Ñoqam kani” nispa Jesus niptinmi runakuna qepaman suchurir uspanku pampaman wichiykurqaku. 7 Je susmi mosoqmanta tapurqa: —¿Pitataq maskachkankichik? —nispa. Paykunañataqmi nirqa: —Nazaretmanta kaq Jesustam —nispanku. 8 Jesusñat aqmi nirqa: —Ñam nikichikña “Ñoqam kani” nispa. Ñoqata maskawaspaykichikqa payku nataqa dejaychikyá pasakunankupaq —nispa. 9 Chaynapim cumplikurqa Jesuspa ñawpaq rimar isqan, paymi nirqa: “Tayt a pa qowasqankunataqa waqaycharqanim, manam mayqanninpas chinkarqachu” nispa. 10 Simon Pedroñataqmi espadayoq kasqanrayku chayta horqoykuspa Malco sutiyoq runapa *alleq rinrinta qor ur urqa. Payqa karqa *sacerdotekunapa jefenpa runanmi. 11 Jesusñataqmi Pedrota nirqa: —Espadaykita kutiykachiy vainanman. ¿Taytaypa ñakarinaypaq qowasqantaqa manachu chaskiyman? —nispa. Anaspa wasinman Jesus pusasqa kasqanmanta (Mt 26:57-58. Mr 14:53-54. Lc 22:54)
12 Soldadokunam
jefenkupiwan hinaspa judiokunamanta kaq guardiakunapi wan Jesusta hapiruspanku watarurqaku. 13 Hinaspam puntata pusarqaku Anaspa wasinman. Anasqa karqa Caifaspa suegronmi. Chay watapim Caifasqa karqa *sa cerdotekunapa jefen. 14 Manachum Caifasqa puntataraq judiokunata nirqa: “Aswan allinqa kanman huk runalla nacionninchikpa rantinpi wañuyninmi” nispa.
15 Simon
Jesusta Pedro negasqanmanta (Mt 26:69-70. Mr 14:66-68. Lc 22:55-57)
Pedroñataqmi huknin discipulomasinwan qatirqaku Jesusta, chay disci pulomasinqa karqa *sacerdotekunapa jefenpa reqsisqanmi, chaymi Jesuswan kuska yaykururqaku chay jefepa pationman. 16 Pedroñataqmi qeparurqa hawa law punkupa waqtallanpi chaymi sacerdotekunapa jefenpa reqsisqan discipulo lloqsiramuspan punku cuidaqta ruegakuspa Pedrota pusaykurqa. 17 Punku cuidaqñataqmi Pedrota nirqa: —Qamqariki kachkanki kay runapa huknin discipulonmi —nispa. Pedroñataqmi nirqa: —Manam ñoqachu kani —nispa. 18 Chir imupt inmi criadokunawan guardiakuna ninat a sansarachispanku sayas pa qonikuchkarqaku, chaypim Pedropas paykunawan qonikuchkarqa. Jesusta sacerdotekunapa jefen tapusqanmanta (Mt 26:59-66. Mr 14:55-64. Lc 22:66-71)
19 *Sacerdotekunapa jefenmi tapurqa Jesust a pikunam discipulonkuna kasqan manta chaynataq imakunam yachachisqanmanta. 20 Jesusmi nirqa: —Ñoqaqa libretam rimarqani llapa runakunamanqa. Tukuy tiempom yacha chirqani *huñunakuna wasikunapipas chaynataq llapa judiokunapa huñunakunan templopipas, manam pakasqapichu imatapas ñoqaqa rimarqani.
1953
JUAN 18
21 ¿Imanasqat aq
ñoqataqa tapuwanki? Tapuyqa uyariqniykunatayá, paykunayá nichun imamantam rimasqaytapas. Paykunaqa yachanmi imam rimasqaytapas. 22 Chaynat a nipt inmi chaypi sayaq huknin guardia Jesust a laqyar urqa uyanpi hinaspam nirqa: —¿Chaynatachu ninayki *sacerdotekunapa jefenta? —nispa. 23 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Mana allinta rimar uptiyqa willakuyá mana allin rimasqaymanta. Ichaqa nis qay allin kaptinqa ¿imanasqamá maqawankiqa? —nispa. 24 Anasmi wat asqat a Jesust a pusachirqa *sacerdotekunapa jefen Caifasman.
25 Ped roqa
Jesusta Pedro huktawan negasqanmanta (Mt 26:71-75. Mr 14:69-72. Lc 22:58-62)
hinallam sayaspa ninapi qonikuchkarqa hinaptinmi nirqaku: —Qamqariki kanki kay runapa huknin discipulonmi —nispa. Pedroñataqmi negakuspan nirqa: —Manam ñoqachu kani —nispa. 26 Chaymant am *sacerdotekunapa jefenpa sirv ienten tapurqa, chay sirv ienteqa karqa Pedrowan rinrin kuchurachikuq runapa ayllunmi, paymá nirqa: —¿Manachu rikurqayki huertapi Jesuswan kuska kaqta? —nispa. 27 Chaymi hukt awan Pedro negakurqa hinapt inmi chaylla gallo waqaramurqa. Pilatopa qayllanpi Jesus kasqanmanta (Mt 27:1-2, 11-14. Mr 15:1-5. Lc 23:1-5)
28 Caifaspa wasinmant am Jesust a pusarqaku prefectopa palacionman. Ña achikyaramuptinmi judiokunaqa manaña yaykurqakuchu palacioman. Chayman yaykuspaqa manañam *Pascua carnero mikuyta atinmankuchu karqa. 29 Chaymi Pilato hawaman lloqsimuspa paykunata nirqa: —¿Imamantataq kay runata acusankichik? —nispa. 30 Paykunañat aqmi nirqaku: —Allin runa kaptinqa manachá entregaykikumanchu —nispa. 31 Hinapt inmi Pilatoñat aq nirqa: —Pusaspaykichikyá juzgamuychik leynikichikman hina —nispa. Judiokunañataqmi nirqaku: —Qamkunapa leynikichikman hinaqa manam pitapas wañuchiymankuchu —nispa. 32 Chaynapim imaynam cruzpi wañunanmant a Jesuspa nisqan cumplikurqa. 33 Pilatom palacioman kut ir ispan Jesust a tapurqa: —¿Qamchu kanki judiokunapa reynin? —nispa. 34 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —¿Chaynataqa niwanki kikillaykimantachu icha hukchu nisurqanki ñoqaman ta? —nispa. 35 Pilatoñat aqmi nirqa: —¿Judiochu ñoqaqa kani? Llaqtamasikikunawan *sacerdotekunapa jefenmi qamtaqa entregawarqa, chaynaqa ¿imatamá rurarunki? —nispa. 36 Hinapt inmi Jesusñat aq nirqa:
JUAN 18, 19
1954
—Munaychakuyniyqa manam kay pachamantachu, kay pachallamanta kap tinqa qatiwaqniykunachá peleanmanku judiokunapa jefenkunaman mana entregasqa kanaypaq. Munaychakuyniyqa manamá kay pachamantachu. 37 Hinapt inmi Pilato nirqa: —Chaynaqa ¿reychu kanki? —nispa. Chaymi Jesusñataq nirqa: —Qanmi nichkanki rey kasqaytaqa. Chaypaqmi ñoqaqa nacerqani, chaypaq taqmi hamurqani kay pachamanpas chaynapi cheqapmanta rimanaypaq. Cheqap kasukuqkunaqa uyarinmi nisqaykunata. 38 Pilatom nirqa: —¿Imataq chay cheqapqa? —nispa. Wañunanpaq Jesus sentenciasqa kasqanmanta (Mt 27:15-31. Mr 15:6-20. Lc 23:13-25)
Chaynata tapuruspanmi Pilatoqa huktawan lloqsimurqa hinaspam judiokunaman nirqa: —Kay runapiqa manam imatapas tarinichu sentencianaypaq hinaqa. 39 Qamku napa costumbrekichikman hinam *Pascua Fiestapi ñoqa kacharini huk presota. ¿Chaynaqa judiokunapa reynin kacharinaytachu munankichik? —nispa. 40 Chaynat a nipt inmi llapallanku qapar irqaku: —¡Ama paytaqa kachariychu, Barrabasta kachariyqa! —nispa. Barrabasqa karqa suwa runam. 1 Chaynata niptinkum Pilato azotechirqa Jesusta. 2 Soldadokunañataqmi kichkamanta coronata simpaspanku Jesuspa umanman churarqaku, hi nachirqakutaqmi reypa hawa pachanwanpas. 3 Asuykuspankum nirqaku: —¡Kawsachun Judiokunapa reynin! Chaynata nispankum uyanpi laqechurqaku. 4 Pilatom mosoqmant a lloqsimuspan nirqa: —Jesustam horqomuchkani, yachaychikyá, paypiqa manam imatapas tarinichu sentencianaypaq hinaqa —nispa. 5 Jesusmi lloqsimurqa hawaman kichkamant a coronayoq hinaspa reypa pachan wan churakusqa. Chaymi Pilato nirqa: —¡Kayqayá kay runaqa! —nispa. 6 *Sacerdotekunapa jefenkunañat aqmi guardiakunapiwan Jesust a rikuykuspan ku qaparirqaku: —¡Chakataruy, chakatar uy! —nispa. Pilatoñataqmi nirqa: —¡Qamkunayá chakatamuychik! Paypiqa manam imatapas tarinichu sentencia naypaq hinaqa —nispa. 7 Judiokunañat aqmi nirqa: —Kanmi ñoqaykupa leyniyku, chayman hinaqa wañunanmi yachakun “Diospa Churinmi kani” nisqanrayku. 8 Chay nisqankut a uyar ir uspanmi Pilatoqa astawanraq manchar ikur urqa. 9 Pa lacioman kutichispanmi Jesusta tapurqa: —¿Maymantamá qamqa kanki? —nispa. Jesusñataqmi mana imatapas nirqachu. 10 Chaymi Pilato nirqa:
19
1955
JUAN 19
—¿Manachu contestawanki? ¿Manachum yachanki qamtaqa kacharinaypaq otaq chakatanaypaqpas atiyniyoq kasqayta? —nispa. 11 Jesusñat aqmi nirqa: —Dios atiyta mana qosuptikiqa manam imanawankimanchu. Chaynaqa qampa makikiman ñoqata churamuqmi qanmantapas aswan huchayoqqa —nispa. 12 Chayt a uyar ir uspanmi Pilatoqa astawan kachaykuyt a munarqa chaymi judio kunañataq astawanraq qaparkacharqaku: —Payta kachaykuspaqa manam Rey Cesarpa amistadninchu kanki. Pipas rey paq hapikuqqa Cesarpa enemigonmi —nispa. 13 Chaynata niptinkum hawaman Jesusta pusachimuspan sentencianan cortepi Pilato tiyaykurqa. Chay sitiopa sutinmi karqa Loza Pampa, hebreopiñataq Gabata. 14 *Pascua Fies tapaq huk punchawllaña faltachkaptinmi yaqa chawpi punchawta judiokunata Pilato nirqa: —Kayqayá reynikichikqa —nispa. 15 Paykunañat aqmi qaparkacharqaku: —¡Wañuchun, wañuchun! ¡Chakatay! —nispa. Pilatoñataqmi nirqa: —¿Reynikichiktachu chakatar usaq? —nispa. *Sacerdotekunapa jefenkunañataqmi nirqa: —Rey Cesarllam reyniykuqa, manam hukqa kanchu —nispa. 16 Hinapt inmi Jesust a paykunaman Pilato entregaykurqa chakat anankupaq, chaymi Jesusta pasachirqaku. Jesusta chakatasqankumanta (Mt 27:32-44. Mr 15:21-32. Lc 23:26-43)
17 Jesusmi lloqsirqa cruznint a hombrokuykuspa Uma Tullu Pat aman, hebreopi sutinñataqmi Golgota. 18 Chaypim chakatarqaku Jesusta, paypa kaylaw-waklaw waqtanpiñataqmi chakatarqaku iskay runata. 19 Pilatom cruzpa umanpi qellqa chirqa JUDIOKUNAPA REYNIN NAZARETMANTA KAQ JESUS niqta. 20 Chay letrerotam achkaq judiokuna leerqaku. Jesus chakatasqanku lugarqa karqa llaq tapa hichpallanpim. Chay let rerotaqa qellqachirqa kimsa idiomapim, hebreopi, latinpi hinaspa griegopi. 21 Chaymi *sacerdotekunapa jefenkuna Pilatota nirqaku: —Ama qellqaychu “judiokunapa Reyninmi” niqtaqa. Qellqaspaqa-qellqay: “Ju diokunapa Reyninmi kani” niqtayá. 22 Pilatoñat aqmi nirqa: —ñam qellqasqaña kachkan —nispa. 23 Jesust a chakat ar uspankum soldadokuna paypa pachant a tawaman rak i nakururqaku. Jesuspaqa karqataqmi ukunakunan pachanpas mana sirasqa kunkanmanta urayninman awasqa. 24 Chaymi soldadokuna ninakurqaku: —Ama llikispalla suertear usunchik mayqanninchikpaqpas kananpaq —nispa. Chaynapim cumplikurqa Bibliapi kayna niq:
Pachallaykunatam rakinakurqaku. Pachallaypaqmiki suertetaraq choqarqaku. Chaynatamá rurarqaku soldadokuna.
JUAN 19
1956
25 Cruzpa
hichpanpim kachkarqa Jesuspa maman, kachkarqataqmi mamanpa ñañanpas, Cleofaspa warmin Mariapas chaynataq Magdala llaqtayoq Mariapas. 26 Jesusmi mamant awan kuyasqan discipulont a rikur uspan mamant a nirqa: —Mamáy, chayqayá wawayki —nispa. 27 Discipulont añat aqmi nirqa: —Chayqayá mamayki —nispa. Chay horamantam Jesuspa mamantaqa discipulonña wasinman pusarqa.
28 Kaykuna
Jesuspa wañukusqanmanta (Mt 27:45-56. Mr 15:33-41. Lc 23:44-49)
pasakuptinqa Jesusqa yacharqañam tukuy imapa cumplikusqanta, chaymi Bibliapa nisqan cumplikunanpaq nirqa: —Yakunayaruwanmi —nispa. 29 Chaypim kachkarqa puyñupi vinagre, chaymi kaspipa puntanpi esponjata chapuykus pa Jesusman haywarqaku. 30 Chaymi Jesusñataq vinagreta malliykuspan nirqa: —¡Tukusqañam! —nispa. Hinaspam umanta kumuykachispa espiritunta Taytanman qoykuspa wañukurqa. 31 *Pascua
Jesuspa waqtanta soldado tuksirusqanmanta
Fiestapaq huk punchawllaña faltaptinmi preparakusqankurayku judiokuna mana munarqakuchu *samana punchawpi cruzpi wañusqakuna hina lla kananta, chay samana punchawqa karqa hatun punchawmi. Chaymi Pilatota mañakurqaku chakatasqakunapa piernan pakichimunanpaq hinaspa cuerponkuta uraykachimunanpaq. 32 Soldadokuna rispanmi pakirqaku hukninpata chaynataq iskay kaqpatapas. 33 Jesusman asuykuspa qawaykuptinkuñataqmi payqa wañurus qaña, chaymi paypa piernantaqa manaña pakirqakuchu. 34 Huknin soldadom ichaqa Jesuspa waqtanta tuksirurqa lanzawan chaymi pawaramurqa yawarwan yaku. 35 Tukuy chaykunata rikuqqa ñoqa Juanmi kani, chayraykum willakuni, ñoqaqa yachanim cheqap nisqayta chaynapi qamkunapas creenaykichikpaq. 36 Kaykunaqa sucedekurqa Bibliapi: “Manam pakisqachu karqa tullunqa” niq cumplikunanpaqmi. 37 Huk partepipas nichkant aqmi: “Paykunaqa tuksirusqankutam rikunqaku” nispa. Jesusta pampasqankumanta
38 Kaykunapa qepantam Arimatea llaqtapi kaq Josey ruegakurqa Pilatota Jesuspa cuerponta qonanpaq. Joseyqa pakasqallapi Jesuspa qatiqninmi karqa, chaynaqa karqa judiokunata manchakusqanraykum. Pilato mana harkakuptinmi Joseyqa aparqa Jesuspa cuerponta. 39 Jesusman puntata tutallan watukuq Nicodemopas rirqam yaqa pachak libra mirrawan *aloes chaqrusqata aparikuspan. 40 Joseywan Nicodemom chay miski asnaqwan fino sabanasta chapurqaku hinaspam Jesuspa cuerponta wankururqaku, chaynataqa ru rarqaku judiokunapa pampakunankuman hinam. 41 Jesusta chakatasqanku sitiopim karqa huerta, chaypim karqa mosoq sepultura manaraq pipapas pampakusqan. 42 Chaypim Jesus pa cuerponta pamparurqaku hichpa kasqanrayku, ñam qallarichkarqaña *Pascua Fiestapaq judiokunapa preparakuynin.
1957
20
JUAN 20
Jesuspa kawsarimusqanmanta (Mt 28:1-10. Mr 16:1-8. Lc 24:1-12)
1 Dom ingo punc hawt am Magdala llaqt ayoq Maria rirqa sepult urat a mana runa rikuy tut apayt araq, paymi rik ur urqa sepult ura tapasqank u rum iqa suc hurac hisqa kasqant a. 2 Chaym i kallparqa Simon Ped ropa kasqan manwan Jesuspa kuyasqan discipulonpa kasqanman, payk unat am nirqa: —Señortam apar usqaku sepulturanmanta, manam yachanikuchu mayman chu rasqankutapas —nispa. 3 Pedrom huknin discipulopiwan rirqaku sepultura qawaq. 4 Iskayninkum rirqaku kallpaylla, Pedromantapas apurawtaraq huknin kaq kallpaspanmi puntata chayarur qa sepulturaman. 5 Kurkuykuspa qawaykuptinmi sabanaskunaqa churasqa kachkasqa, ichaqa manam yaykurqachu. 6 Simon Pedroñataqmi qepataña chayaramuspan yaykururqa sepulturaman, paypas rikuykurqam sabanaskuna churarayaqta. 7 Rikur qataqmi Jesuspa umanman watasqanku telatapas, chayqa sapaq lawpiñam patarasqa kachkasqa, chayna sapaq lawpitaqmi kachkasqa sabanaspas. 8 Sepulturaman punta chayaq discipulopas yaykururqam, chaymi tukuy chaykunata qawaykuspan creerqa. 9 Manaraqmi entienderqakuchu Jesuspa kawsarimunanmanta Bibliapa nisqantaqa. 10 Hinaptinmi chay discipulokunaqa kutikurqaku maymi kasqankuman.
Magdala llaqtayoq Mariaman Jesuspa rikuriykusqanmanta (Mr 16:9-11)
11 Mar iañat aqmi waqast in qepar urqa sepult urapa waqt anpi. Waqaspanmi kur kuykuspa qawaykurqa sepulturapa ukunta. 12 Chaypim rikururqa yuraq pachayoq iskay angelkunata. Paykunam tiyachkasqa Jesuspa cuerponpa kasqanpi, huknin mi kachkasqa sawnan lawpi hukninñataq chakin lawpi. 13 Mar iat am tapurqaku: —Señora ¿Imanasqataq waqachkanki? —nispa. Payñataqmi nirqa: —Señorniytam apar usqaku chaymi mana yachanichu mayman churasqankuta pas —nispa. 14 Chaynat a nispanmi muy ur iykuspan rikur urqa Jesust a chaypi sayachkaqt a. Mariaqa manam yacharqachu Jesus kasqanta. 15 Jesusmi tapurqa: —Señora ¿imanasqataq waqachkanki? ¿Pitataq maskachkanki? —nispan. Mariañataqmi piensarqa huerta cuidaq kasqanta chaymi nirqa: —Señor, qam apar uspaykiqa willaykuwayá maypim churaramusqaykita chay napi apakaramunaypaq —nispa. 16 Jesusñat aqmi nirqa: —¡Maria! —nispa. Payñataqmi muy uriykuspan *hebreo idiomapi nirqa: —¡Raboni! —nispa. Chayqa “yachachikuq” ninanmi. 17 Jesusmi nirqa:
JUAN 20
1958
—Amaraq hapiwaychu, manaraqmi Taytaymanqa riniraqchu. willamuyá waw qeykunaman, richkanim Taytaypata, qamkunapapas Taytaykichikpata, ñoqapa Diosniyman, qamkunapapas Diosnikichikman. 18 Chaymi Magdala llaqt ayoq Maria Señor rikusqanmant a willamurqa discipu lonkunaman, willamurqataqmi kikin Señorpa imakunam kunasqantapas.
19 Hina
Discipulonkunaman Jesuspa rikurisqanmanta (Mt 28:16-20. Mr 16:14-18. Lc 24:36-49)
chay punchawllam domingo tutaykuqta discipulonkuna huñunakururqaku punkuta wichqakuykuspa, chaynataqa rurarqaku judiokunata manchakusqankuray kum. Jesusmi yaykuruspa discipulonkunapa chawpinpi sayaykuspa nirqa: —Hawkallayá kaychik —nispa. 20 Chaynat a niykuspanmi qawachikurqa mak inkunat awan waqt ant a, paykuna ñataqmi Señorta qawaykuspanku kusikurqaku. 21 Huktawanmi Jesus nirqa: —Hawkallayá kaychik, imaynam Taytay kachamuwarqa, chaynam qamkunata pas kachaykichik —nispa. 22 Chaynat a niykuspanmi paykunaman pukuykurqa: —Chaskiychik Chuya Espirituta. 23 Huchakuna pampachasqaykichikqa ñam pampachasqaña, mana pampachasqaykichikñataqmi hina kaqlla kachkan —nispa. 24 Tomasmi
Tomasman Jesuspa rikuriykusqanmanta
chunka iskayniyoqmanta huknin karqa mellizowan sutichasqa. Jesus hamuptinqa payqa manam chaypichu karqa. 25 Wakinnin discipulonkunam willarqa: —Rikuykunikum Señorta —nispa. Tomasñataqmi nirqa: —Mana rikusaqchu makinpi clavospa yaykusqanta hinaspataq dedoyta mana hinasaqchu clavospa yaykusqanman chaynataq makiywan mana llapchasaqchu waqtanpi tuksisqata, hinaspaqa manam creesaqchu —nispa. 26 Pusaq punchawmant am discipulonkuna mosoqmant a huñunakurqaku wasipi, Tomaspas paykunawan kuskam kachkarqa. Punku wichqarayachkaptinmi Jesus yaykuykamurqa, paykunapa chawpinpi sayaykuspam nirqa: —Hawkallayá kaychik —nispa. 27 Hinaspam Tomast a nirqa: —Dedoykita hinay kayman hinaspa qaway makiyta, makikita haywarimuspayá hinay waqtayman. Amaña iskayrayaspayá creey —nispa. 28 Tomasñat aqmi nirqa: —¡Señorlláy, Dioslláy! —nispa. 29 Jesusmi nirqa: —Tomas, rikuykuwaspaykiñam creer unki ¡mayna kusisqam kanqa mana riku wachkaspan creeqkunaqa! 30 Jesusqa
Kay libroqa imapaqmi qellqasqa kasqanmanta
achkaq *milagrokunataraqmi rurarqa discipulonkunapa qawasqan ta. Chaykunaqa manam qellqasqachu kachkan kay libropiqa. 31 Kaykunataqa qellqarqani Jesusqa Diospa Churin Cristo kasqan creenaykichikpaqmi, creespay kichikñataq payrayku wiñay kawsayniyoq kanaykichikpaq.
1959
21
JUAN 21
Qanchis discipulonkunaman Jesuspa rikurisqanmanta
1 Kaykunapa qepantam Jesus huktawan rikurirqa discipulonkunaman Tiberias Qochapa patanpi, kaynatamá rikurirqa: 2 Simon Pedrowanmi kachkarqa mellizowan sutichasqa Tomas, Galilea law Cana llaqtayoq Natanael, Zebedeopa churinkuna hinaspa iskay discipulonkuna. 3 Simon Pedrom nirqa: —Risaqyá challwakuq —nispa. Chaymi wakinninpas nirqa: —Hakuchik ñoqaykupiwan —nispa. Botepi rispankum chay tutaqa mana imaniraqtapas challwarqakuchu. 4 Achik yamuqtam Jesus qochapa patanpi sayachkarqa, discipulonkunañataqmi mana yacharqakuchu Jesus kasqanta. 5 Jesusmi nirqa: —Qarikuna ¿manachu challwa hapisqaykichik kan? —nispa. Paykunañataqmi nirqaku: —Manam kanchu —nispanku. 6 Chaymi Jesus nirqa: —Botepa *alleqnin lawman mallaykichikta wischuychik hinaspaqa hapinkichikmi. Nisqanta hina ruraspankum manaña malla chutaytapas atirqakuñachu achka llaña challwa kasqanrayku. 7 Jesuspa kuyasqan discipulonñataqmi Pedrota nirqa: —Payqa Señormi —nispa. Simon Pedroñataqmi Señor kasqanta yachar uspan mana pachayoq kasqanrayku huknin pachanta hinakuykuspan yakuman pawakaykamurqa. 8 Wakiqnin disci pulonkunañataqmi botewan yakupa patanman chayamurqaku challwata mallapi aysamuspanku, yakupa patanmanqa karqa yaqa huk cuadrallañam. 9 Qochapa patanman chayaramuspankum tarir urqaku nina sansata, chaypa hawanpiñataq challwatawan tantata. 10 Jesusmi nirqa: —Challwa hapimusqaykichikta apamuychik —nispa. 11 Simon Pedrom boteman yaykuspa qochapa patanman mallata chutamurqa hunta challwayoqta, chaymi karqa pachak pichqa chunkan kimsayoq hatun challwakuna, achkallaña challwa kachkaspapas manam mallataqa llikirurqachu. 12 Jesusmi nirqa: —Hamuychik mikusunchik —nispa. Manataqmi mayqan discipulonpas atirqachu: “¿Qamqa pitaq kanki?” niyta. Yacharqa kum payqa Señorpuni kasqanta. 13 Jesusmi asuykuspa qoykarirqa tantatawan challwata. 14 Kaywanqa kimsakamañam Jesusqa discipulonkunaman rikur irqa wañusqan manta kawsarimuspan.
Simon Pedrowan Jesuspa rimasqanmanta
15 Mikur upt inkuñam
Simon Pedrota Jesus tapurqa: —Juanpa churin Simon ¿paykunamanta mastachu kuyawanki? —nispa. Pedroñataqmi nirqa: —Arí Señor, qanmi yachanki kuyasqayta —nispa. Chaymi Jesus nirqa: —Chaynaqa ovejachaykunatayá michiy —nispa. 16 Hukt awanmi tapurqa: —Juanpa churin Simon ¿kuyawankichu? —nispa. Pedroñataqmi nirqa:
JUAN 21
1960
—Arí Señor, qanmi yachanki kuyasqayta —nispa. Chaymi Jesus nirqa: —Chaynaqa ovejaykunatayá nanachikuy —nispa. 17 Kimsakamaña tapuspanmi nirqa: —Juanpa churin Simon ¿kuyawankichum? —nispa. Pedroñataqmi llakikur urqa kimsa kutikamaña “Kuyawankichu” nispa tapuptin, chaymi nirqa: —Señor, qamqa tukuy imatam yachanki, yachankim kuyasqaytapas. Chaymi Jesus nirqa: —Chaynaqa ovejaykunatayá michiy. 18 Cheqaptapunim niki, mozoraq kaspaykiqa we qawnikita watakuykuspam riq kanki munasqaykiman, yuyaqña kaptikim ichaqa hukña watasunki rikraykita hoqariptiki hinaspam pusasunki mana riy munasqaykikunaman. 19 Chaynat a nispanmi Jesus entiendechirqa cruzpi wañuspa Ped roqa Diost a ala bananmanta, paytam nirqa: —Qatiway —nispa. 20 Ped rom
Jesuspa kuyasqan discipulonmanta
qepanta qawarispan rikur urqa Jesuspa kuyasqan discipulon qati muchkaqta. Paymi *Pascuapi cenaptinku waqtanpi kaspa tapurqa: “Señorlláy ¿mayqantaq traicionasunki?” nispa. 21 Payta rikur uspanmi Jesust a Pedro tapurqa: —Señor, paytaqa ¿imataq sucedenqa? —nispa. 22 Chaymi Jesusñat aq nirqa: —Munaptiyqa payqa kawsanmanmi kutimunaykamapas ¿imataq qamtaqa qo kusunki? Qatiway —nispa. 23 Chaymi iñiqkuna ukupi not icia karqa: “Chay discipuloqa manas wañunqa chu” nispanku. Jesusqa nichkarqa manam mana wañunanmantachu, payqa nirqa: “Munaptiyqa payqa kawsanmanmi kutimunaykamapas ¿imataq qamtaqa qoku sunki?” nispam. 24 Chay discipulopunim kaykunat a willakuchkan hinaspam qellqachkan. Chay mi yachanchik tukuy nisqanqa cheqap kasqanta. 25 Achkallañam kachkan Jesuspa tukuy ima rurasqankunaqa, sichu sapa kamamanta qellqaptinkuqa piensasqayman hinaqa manachá kay pachapas haypanmanchu llapa libro churanapaq.
APOSTOLKUNAPA RURASQAN
HECHOS Kay libroqa Lucaspa qellqasqanmi karqa. Kay libropa qallariyninqa Lucaspa qellqas qan evangeliopa qatiqnillanmi. Kay libropim tarinchik Jesuspi punta iñiqkunaqa Chuya Espirit upa yanapasqan kaspanku iñiyninkumanta hukkunamanpas willakusqankumanta. Chaytam rurarqaku Jer usalenmanta qallarispa huklaw nacionkunaman. Kay libroqa kimsa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Jesucristopa hanaq pachaman hoqarikusqanmanta hinaspa Jer usalenpi punta iñiqkunapa vidanmanta (1:1-8:3). Iskay kaq parteñataqmi willakun Palestina lawpi qallarispa huklaw nacionkunaman Evangeliopa mirasqanmanta (8:4-12:25). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Apostol Pablopa viajasqankunamanta (13-28): Punta viajeman lloqsisqanmanta (13:1-14:28), Jer usalenpi Apostol Pablo ancianokunawan hu ñunakusqanmanta (15:1-35), iskay kutipi viajeman lloqsisqanmanta (15:36-18:22), kimsa kutipi viajeman risqanmanta (18:23-21:16) chaynataq Cesarea llaqtapi hinaspa Roma llaq tapi Pablo preso kasqanmanta (21:17-28:31).
1
Chuya Espirituta kachamunanpaq Jesuspa prometesqanmanta
1-2 Teofilo,
punta kaq libroypim qellqamurqayki qallarisqanmantapuni hanaq pachaman ripukunankama Jesuspa tukuy ima rurasqanmantawan yacha chisqanmanta. Manaraq ripukuchkaspam akllasqan apostolninkunata Chuya Espiritupa atiyninwan kamachirqa imam ruranankumanta. 3 Jesusmi kawsari muspan tawa chunka punchawpuni rikurirqa *apostolninkunaman hinaspam Diospa munaychakusqanmanta yachachirqa. Achka-achka kutipi sutillata rikuris qanraykum apostolkuna yacharqaku cheqaptapuni Jesuspa kawsarimusqanta. 4 Lliw apostolninkunawan kachkasparaqmi paykunat a Jesus nirqa: —Jerusalen llaqtamantaqa amaraqyá lloqsiychikraqchu, uyariwasqaykichikman hinayá suyaychik Taytaypa promesan cumplikunanta. 5 Cheqaptam Juanqa yakuwan bautizarqa, aswanqa kay-kay punchawmi Chuya Espirituwan Dios bautizasunkichik. 6 Huñunasqa
Hanaq pachaman Jesuspa ripukusqanmanta
kachkaptinkum apostolninkuna Jesusta tapurqaku: —Señorllayku ¿kunanpunichu libranki Israel nacionta ñawpaq hina kananpaq? —nispa. 7 Paymi nirqa: —Manam yachanaykichikchu imay tiempom otaq ima punchawmi kaykuna kanantaqa, Dios Taytallam chay tiempotaqa akllanman. 8 Ichaqa Chuya Espiritu 1961
HECHOS 1
1962
qamkunaman hamuptinmi atiyta chaskinkichik. Chaymi ñoqamanta willakunkichik Jerusalen llaqtapi, lliw Judea lawpi, Samaria lawpi hinaspa kay pachapa cantonkama. 9 Kaykunat a nir upt inñat aqmi *apostolninkuna qawachkapt in Jesust a Dios hoqa rir urqa hanaq pachaman. Puyu ukuman Jesus chinkaykuptinmi apostolninkunaqa manaña rikurqachu. 10 Cieloman hoqarikusqanta qawachkaptinkuñataqmi payku napa hichpanpi yuraq pachayoq iskay runakuna rikurirurqa, 11 paykunam nirqa: —Galileamanta kaq qarikuna ¿imanasqataq cielota qawachkankichik? Jesusmi chawpikichikmanta hanaq pachaman hoqarikuchkan, waknallam qawachkaptiki chik kutimunqa. Judaspa rantinpi Matiastaña akllasqankumanta
12 *Apostolkunam
Olivos Moqomanta kutirqaku Jerusalen llaqtaman, chay moqoqa Jerusalenpa hichpallanpi kasqanraykum yaqa huk *kilometro puriylla. 13 Llaqtaman chayaramuspankum samasqanku wasipa altosninman seqarqaku. Paykunam karqaku: Pedro, Jacobo, Juan, Andres, Felipe, Tomas, Bartolome, Mateo, Alfeopa churin Jacobo, *cananista partidomanta Simon hinaspa Jacobopa churin Judas. 14 Paykunam llapanku huñunakuqku huk sonqolla Diosta mañakunankupaq. Chaypitaqmi kachkarqa Jesuspa wawqenkunapas, Jesuspa maman Mariapas chaynataq wakin warmikunapas. 15 Huk punchaw yaqa pachak iskay chunkan iñiqkuna huñunasqa kachkapt inmi Pedro sayariykuspa nirqa: 16 —Wawqellaykuna, Chuya Espiritu yanapaptinmi Davidqa Judasmanta qellqar qaña. Chay Judasmi soldadokunata pusaspan Jesusta presocharachirqa. 17 Judaspas ñoqayku hina servikuqmi karqa. 18 Mana allin rurasqanmanta qollqe chaskisqan wanmi chakrata rantirurqa. Chaypi umanpa wichiykuptinmi wiksan llikiruptin llapa chunchulninpas taqtakururqa. 19 Jerusalenpi *yachaq runakuna chayta yacha ruspañataqmi chay chakrata suticharqaku Aceldamawan, paykunapa rimayninpiqa “Yawar Chakra” ninanmi. 20 Judasmantam Salmos libropi kaynata nin: Wasinpas chunniruchunyá paypaqa. Amataqyá pipas *yachachunchu chaypiqa, nispa. Chaypitaqmi nichkantaq: Oficionmanpas huk runañayá yaykuchun, nispa. 21 —Kaypim
ñoqanchikwan kachkan Jesucristowan puriqmasiyku. 22 Payku nam Juanpa bautizay qallarisqanmantapuni ñoqaykuwan karqaku Jesus hanaq pachaman ripukunankama. Chaymi paykunamanta akllananchik huk kaqninta Jesucristopa kawsarimusqanmanta ñoqaykuwan kuska willakunanpaq. 23 Pedro chaynat a rimar upt inmi akllarqaku iskay runat a. Hukninmi karqa Josey Barsabas, paypa huknin sutinmi karqa Justo, hukninñataqmi karqa Matias. 24 Akllar upt inkum chaypi kaqkuna mañakurqaku kaynat a: —Señorllayku, qamllam yachanki lliw runapa sonqonta. Reqsiykachiwaykuyá mayqanpas kay iskayninmanta akllasqaykita 25 chaynapi Judaspa truequenpi ño qaykuwan *apostol kananpaq. Judasqa apostol kayninta despreciaspanmi paypaq citasqa castigomanña ripukun.
1963
HECHOS 1, 2
26 Suerteapt inkum
Matiasman suerte tupar urqa. Chaymi chunka hukniyoq *apostolkunaman yapasqa karqa.
2
1 *Pentecostes
Chuya Espiritupa hamusqanmanta
Fiesta chayaramuptinmi Jesucristoman lliw iñiqkuna huk wasi llapi huñunasqa kachkarqaku. 2 Qonqayllamantam cielomanta qapariyllawanña wayra hina hamuqta uyarirurqaku chaymi tiyasqanku wasitapas qapariyninwan hun tariykurqa. 3 Hinaptinmi sapakamapaq nina hina lenguachkaq umankupa hawanpi rikuriramurqa. 4 Llapallankuman Chuya Espiritu huntaykuptinmi mana yachasqanku idiomakunapi rimayta qallaykurqaku Chuya Espiritupa rimachisqanman hina. 5 Jer usalen llaqt apim kachkarqaku kar umant a hamuq judio runakuna, payku nam lliw nacionkunamanta chayamurqaku Diosta yupaychanankupaq. 6 Chay wayra hina qapariqta uyarir uspankum lliw runakuna huñunakaramurqaku chay lugarman hinaspam sapakama rimayninkuta uyariruspanku mana ima niytapas atirqakuchu. 7 Chaymi admirakuspanku nirqaku: —¿Kay rimaqkunaqa manachum lliwchanku Galilea law runakuna? 8 ¿Imaynanpi má sapakamapa rimayninchikpiqa rimaqta uyarinchik? 9 Kaypiqa kachkanchik achka nacionkunamantam: Partiamanta, Mediamanta, Elanmanta, Mesopotamiamanta, Ju deamanta, Capadociamanta, Pontomanta, Asiamanta, 10 Frigiamanta, Panfiliamanta, Egiptomanta, Cirenepa waklawnin Africamanta. Kachkanchiktaqmi kaypi *yachaq Roma llaqtayoq runakunapas. Wakinmi nacesqankumanta judio kanku, wakinña taqmi judiokunapa religionninman tikrakuqkuna. 11 Kachkankutaqmi Cretamanta hinaspa Arabia lawmanta kaqkunapas. Kaynaña kachkaptinchikpas sapakamapa idio manchikpim Diospa admirakuypaq rurasqankunamanta uyarichkanchik. 12 Llumpayt a admirakuspankum ninakurqaku: —¿Imaninantaq kayqa? —nispa. 13 Wak inñat aqmi asipayarqaku: —Sinkam kachkanku —nispa. 14 Ped rom
Pedropa puntallaraq willakusqanmanta
chunka hukniyoq *apostolkunawan sayariykuspan qayakuq hina kay nata nirqa: —Jerusalenpi *yachaqkuna chaynataq llapallan judiomasillaykuna, sumaqtayá uyariwaychik kay nisqayta yachanaykichikpaq. 15 Ñoqaykuqa manam qamkuna pa nisqaykichikman hina sinkachu kaniku. Manaraqpas chunka horataqa manam pipas sinkaqa kanmanchu. 16 Aswanqa kay uyarisqaykichikmantaqa ñam Dios manta willakuq Joel qellqarqaña kaynata:
17 “Diosmi
nin: ‘Tukupay tiempokunapim chaqchurimuq hina lliw runakunaman kachamusaq Espirituyta. Chaymi qari churikichikpas, warmi churikichikpas willakunqaku paykunaman nisqayta. Qamkunamanta kaq mozokunapas
HECHOS 2
1964
revelasqaykunatam rikunqaku. Qamkunamanta kaq yuyaqkunapas mosqoy qosqaykunatam mosqonqaku. 18 Chay punchawkunapim Espirituyta kachamusaq. Qarimanpas warmimanpas lliw serviwaqniykunamanmi kachamusaq. Paykunaman nisqayta willakunankupaqmi kachamusaq. 19 Cielopipas admirakuypaq kaqkunatam rurasaq. Qawachisqaykichikmi kay pachapipas yawartawan ninata chaynataq suyullaña hoqarikuq qosniyta. 20 Manaraq Señorpa suma-sumaq punchawnin chayamuchkaptinqa intipas tuta hinam yanayarunqa. killapas yawar hinam pukayarunqa. 21 Ichaqa, Señorlláy, nispa mañakuwaqniytam ñoqaqa salvaykusaq.' ''
22 —Israelpa mirayninmasillaykuna, uyar iwaychikyá. Nazaretmant a kaq Jesus tam cheqaptapuni Dios apruebarqa. Admirakuypaq *milagrokunata atiyninwan rurasqanraykum chaytaqa yachankichik. 23 Diosqa ñawpaqmantaraq yachasqan man hinam hinaspa munasqanman hinam Jesusta qamkunapa makikichikman churaykurqa. Paytam qamkuna presochar urqankichik hinaspam chakataruspa wañurachirqankichik mana allin runakunapa makinwan. 24 Aswanqa wiñaypaq qa manam wañusqaqa kananchu karqa, chayraykum Dios Tayta kawsarichimurqa wañuymanta libraruspan. 25 Ñawpaqtam David Jesusmanta rimaspan nirqa:
“Siemprem yuyachkani Señorniytaqa. *Alleqniy lawnillaypim kachkan payqa. Manam hukmanyasaqchu ñoqallayqa. 26 Sonqoywanmi kusikullachkani. Simiywanmi kusikullachkani. Confiakuspam cuerpoy samaykunqa. 27 Cuerpoytaqariki manapunim sepulturapiqa saqenkichu. Sapaqchasqaykipa cuerpontaqa manataqmi ismurachinkichu. 28 Ñoqataqa reqsiykachiwankim imaynatam sumaq kawsakuyta. Qayllaykipim kusikuyllawanña tukuy sonqollayta huntaykunki.” 29 —Wawqellaykuna, clarotam willaykichik: Ñawpaq abuelonchik David wañuruspan mi pampasqa karqa, kunankamapas sepulturanqa hinallam kaypi kachkan. 30 Davidqa Diosmanta willakuqmi karqa, chaymi payman juramentaspan Dios prometekusqan rayku yacharqa paypa mirayninmanta Cristo hamunanta hinaspa David hina *Israel nacion gobiernananta. 31 Chaynapim Davidqa qawachkanmanpas hina ñawpaqmanta raq rimarqaña Jesucristopa kawsarimunanmanta. Paymi nirqa: “Sepulturapiqa manam Diosqa saqenmanchu karqa nitaqmi cuerpon ismunantapas dejanmanchu karqa” nispa. 32 Diosmi kawsarichimurqa kikin Jesusta, cheqaptapunim kaykunataqa llapallayku
1965
HECHOS 2, 3
rikurqaniku. 33 Chaynapim Jesusta Dios hoqarirqa ladonman, Diosmi prometekusqan man hina Chuya Espirituta Jesusman qorqa. Hinaptinmi Jesuspas chaqchurimuq hina Chuya Espirituta kachamurqa, chaytam qawachkankichik hinaspa uyarichkankichik. 34-35 Manam Davidchu cieloman hoqarisqaqa karqa, chaywanpas paymi nirqa: “Señor Diosmi Señorniyta nirqa: ‘Enemigoykikunata vencenaykamayá *alleqniypi tiyaykuy. Enemigoykikunata saruchinaykamayá alleqniypi tiyaykuy’ nispa.” 36 —Israelpa
llapallan mirayninkuna, yachaychikyá, qamkunapa chakatarusqay kichik Jesustam Israel nacionpi Cristo hinaspa Señor kananpaq Dios churaykun. 37 Kaykunat a uyar ir uspankuñat aqmi sonqonkupi llumpayt a llak ikur uspanku tapurqaku Pedrotawan wakin *apostolkunata: —Wawqekuna ¿imatataq rurallasaqku? —nispa. 38 Chaymi Ped roñat aq nirqa: —Huchaykichikmanta wanakuspaykichik Jesucristopa sutinpi bautizachikuychik Dios pampachasunaykichikpaq, chaynapim Chuya Espiritutapas qosunkichik. 39 Kay promesaqa qamkunapaqwan miraynikichikkunapaqmi chaynataq karupi lliw kaq kunapaqwan Señor Diosninchikpa munasqanman hina lliw qayasqakunapaqmi. 40 Ped rom runakunat a anchat a rimapayaspan nirqa: —Librakuychik kay huchallikuq runakunamanta —nispa. 41 Ped ropa nisqant a llapa kasukuqkunam baut izachikurqaku. Iñiqkunamanmi chay punchaw yapakurqaku yaqa kimsa waranqa runakuna. 42 Chaymi paykuna *apostolkunapa yachachikuyninta chaskispanku huk sonqolla kaqku. Huñunakuy ninkupiñataqmi Diosta mañakuqku hinaspam tantata partinakuqku. 43 *Apostolkunam
Punta kaq iñiqkunapa kawsasqanmanta
Diospa atiyninta qawachispa admirakuypaq *milagrokunata ru rarqaku chaymi lliw runakuna admirasqallaña karqaku. 44 Jesucristoman llapallan iñikuqkunam huk sonqolla karqaku, ima kapuqninkupas llapallanpaqmi karqa. 45 Chak rankutawan imapas kapuqninkutam *rantikuqku hinaspam qollqenkuta rakinakuqku necesitasqankuman hina. 46 Sapa punchawmi templopi huk sonqolla huñunakuqku, wasin-wasin huñunakuspam tantata partinakuqku hinaspam hatun kusikuywan allin sonqolla kuska mikuqku. 47 Diosta yupaychaspam lliw runakunapa allin qawasqan kar qaku. Señorñataqmi sapa punchaw paykunaman yaparqa salvasqa kaqkunata.
3
Suchu runapa sanoyasqanmanta
1 Huk punchawmi tardeykuq las tresta Dios mañakuy horata, Pedrowan Juan temploman rirqaku. 2 Chaymanmi sapa punchaw runakuna apaqku nacesqanmantapuni suchu runata. Sumaqwan sutichasqanku punkupi payta chu raykuptinkum yaykuq runakunamanta limosnata mañakuq. 3 Pedrotawan Juanta temploman yaykuchkaqta chay suchu rikur uspanmi: “Limosnallayki” nispa maña kurqa. 4 Chaymi paykuna suchuta qawarayarqaku hinaptinmi Pedro nirqa: —Qawawayku —nispa.
HECHOS 3
1966
5 Suchuñat aqmi
paykunata qawarayarqa imallapas qoykunankuta suyaspan. nirqa: —Manam kanchu qoriypas nitaq qollqeypas, aswanqa kapuqllaytam qoyki: Na zaretmanta kaq Jesucristopa sutinpiyá puriy. 7 Chaynata nispa *alleq makinmanta hapiykuspa aysarir upt illanmi chakinkuna hinaspa chaki moqonkuna kallpanchakururqa. 8 Hinaptinmi chay runaqa hukta pawarispalla qallaykurqa puriyta. Paykunawanmi temploman yaykurqa puristin, pawaykachastin hinaspa Diosta alabastin. 9 Chaymi lliw runakuna puriqtaña hinas pa Dios alabaqtaña rikuspanku 10 reqsirurqaku imaynam chay runaqa Sumaqwan sutichasqanku templopa punkunpi tiyaykuspan limosna mañakuq kasqanta. Limos nerota puriqtaña rikuruspankum mana ima niytapas atispanku admirakurqaku. 6 Ped roñat aqmi
11 Chay
Salomon sutiyoq hatun portalpi Pedropa rimasqanmanta
sanoyaruq suchu runam Pedrotawan Juanta mana kacharispa qatikachar qa. Hinaptinmi lliw runakuna admirakuspanku paykunaman huñunakururqaku Salomonpa Portalninpi. 12 Pedroñataqmi hamusqankuta qawarispan nirqa: —Israelpa mirayninmasillaykuna ¿imanasqataq admirakuchkankichik? ¿Imanas qataq ñoqaykutaqa qawarayawachkankiku? Manam kikillaykumantachu otaq Dios serviq kaspaykuchu kay runataqa purirachiniku. 13 Aswanqa ñawpaq abuelonchik Abrahampa, Isaacpa hinaspa Jacobpa yupaychasqan kikin Diosmi hatuncharqa ser viqnin Jesusta. Paytam autoridadkunaman qoykurqankichik, prefecto Pilato librayta munaptinpas harkakurqankichikmi. 14 Jesusqa mana huchayoq justo kachkaptinpas Pilato libraykunantam harkakurqankichik hinaspam mañakurqankichik runa wa ñuchiqtaraq carcelmanta kacharinanpaq. 15 Chaynapim wañuchirqankichik kawsay qokuq Jesusta. Aswanqa Dios Taytam kawsarichimurqa chaymi Jesus kawsarimusqan rikusqaykumanta testigo kaniku. 16 Paypa sutinpim kay rikusqaykichik hinaspa reqsis qaykichik suchu runa kallpanchakurun. Paypa sutinpim hinaspa paymanta chaskisqan confianzawanmi kay runaqa pasaypaqta sanoyarun kunan qawasqaykichikpi hinapas. 17 —Wawqeykuna, ñoqaqa sumaqtam yachani, qamkunaqa Jesus pim kasqanta mana yachastinmi wañurachirqankichik autoridadninchikkunapiwan kuska. 18 Chaynapimá Dios cumplichirqa ñawpaqmantaraq llapallan willakuqninkunapa nisqanman hina, paykuna wanmi willachirqa Cristopa imaynam ñakarinanmanta. 19 Chaynaqa huchaykichikmanta wanakuspayá Diosman kutirikuychik chaynapi tukuy huchaykichikta chinkachiptin hamuq punchawpi Señor hawkayaypi samarichisunaykichikpaq. 20 Chaynataqa ruranqa Jesucristota kachamuspanmi. Payqariki ñawpaqmantaraqmi qamkunapaq akllasqa karqa. 21 Jesucristoqa hanaq pachapiraqmi qepamunqa tukuy imakunatapas ñawpaqpi hina Dios allichanan tiempokama, kaytaqa nirqañam ñawpaq tiempopi sapaqchasqan willakuqnin kunawan. 22 Abuelonchikkunamanmi Moisespas nirqa kaynata: —Señor Diosninchikmi castanchikmanta ñoqata hina rikurichipusunkichik huk willakuqta. Chaynaqa kasukuychikyá chay willakuqpa lliw nisusqaykichikta. 23 Pipas mana kasukuqtaqa Diosmi runankunamanta pasaypaqta chinkachinqa —nispa. 24 —Diosmanta willakuqkunapas Samuelmanta qallaykuspam qatinasninpi rimarqa ku kay punchawkunapi imam pasakunanmanta. 25 Qamkunaqa kankichik Diosmanta willakuqkunapa castanmi, qamkunapaqmi Dios contratota rurarqa ñawpaq abuelonchikku nawan, Abrahamtam nirqa: “Kay pachapi llapallan ayllukunam miraynikirayku bendecisqa
1967
HECHOS 3, 4
kanqa” nispa. 26 Serviqninta Dios kawsarichimuspanmi puntataqa qamkunaman kachamur qa bendecisunaykichikpaq chaynapi sapakama huchaykichikmanta wanakunaykichikpaq.
4
Pedrowan Juan autoridadkunapa qayllanpi kasqanmanta
1 Pedrowan Juan runakunaman willachkaptinraqmi *sacerdotekuna hamu rurqa templopi cuidaq guardiakunapa jefenwan hinaspa *saduceokunawan. 2 Paykunam llumpay piñasqa kachkarqaku Ped ropa hinaspa Juanpa yachachis qanwan. Paykunam yachachichkarqa: —Jesucristom kawsarimurqa, chaynam kawsarimunqa lliw wañuqkunapas —nispa. 3 Ped rot awan Juant a hapir uspankum tut aykuqña kapt in calabozollamanraq wichqarurqaku paqarinnintinkama. 4 Chaywanpas achkaq uyariqkunam iñikurqa ku, qarikunallam karqa yaqa pichqa waranqa. 5 Paqar innint inñat aqmi Jer usalen llaqt api huñunakur urqaku judiokunapa jefen kuna, kamachikuqkuna, Diospa leynin yachachiqkuna. 6 Chaypitaqmi kachkarqa Anaspas, payqa karqa *sacerdotekunapa jefenmi, kachkarqataqmi Caifaspas, Juanpas, Alejandropas chaynataq lliw sacerdotekunapa jefenkunapa ayllunkuna pas. 7 Pedrotawan Juanta chay kasqankuman pusarachimuspankum tapurqaku: —¿Pi autorizasuptikichiktaq hinaspa pipa sutinpitaq kaykunata rurankichik? —nispa. 8 Chaymi Ped roñat aq Chuya Espir it upa hunt aykusqan nirqa: —Runakunapa jefenkuna hinaspa lliw kamachikuqkuna: 9 Qamkunam tapuwach kankiku onqoq runata allin rurasqaykumanta hinaspa imaynam sanoyarusqanmanta. 10 Chaynaqa yachaychikyá, yachachuntaqyá Israel casta llapallan runakunapas, Nazaret manta kaq Jesucristopa sutinpim kay runaqa allinyarun hinaspam sanoña ladoykichikpi sayachkan. Chay kikin Jesustam qamkuna chakatarurqankichik: aswanqa Diosmi wañusqanmanta kawsarirachimurqa. 11 Qamkunam wasi perqaqkuna hina wischupa kurqankichik huk rumita, Jesusmi chay rumiqa. Paymi kunanqa wasipa cimientonpi esquinan hapiq rumiña rikurirun. 12 Jesusmanta hukqa manam pipas salvanmanchu, kay pachapiqa manataqmi pipas kanchu runakunata salvaqqa aswanqa Jesusllam. 13 Pedrowan Juan mana manchakuspa rimaptinmi llapa autoridadkuna uyarispanku admirakurqaku, paykunaqa yacharqam Pedrowan Juanqa mana ancha educacionniyoq kasqankuta, chayraqmi musyarurqaku paykunaqa Jesuspa puriqmasinkuna kasqanku ta. 14 Paykunawantaqmi sayachkarqa suchumanta sanoyaq runapas chaymi paykunapa contranpiqa mana ima niytapas atirqakuchu. 15 Chaymi Pedrotawan Juanta *corteman ta lloqsirachirqaku kikinkupurallapi rimanakunankupaq. 16 Paykunam ninakurqaku: —¿Imatataq rurasun kay runakunawanqa? Jer usalen llaqtapi llapallan runaku nam yachanku kay suchu runa sanoyarachisqankutaqa. Manam kaytaqa negayta atichwanchu. 17 Wakin runakuna amaña yachanankupaqmi manchachisunchik kunanmantaqa amaña pimanpas Jesucristopa sutinpi rimanankupaq —nispa. 18 Hinaspam Ped rot awan Juant a hukt awan qayaspanku, Jesucristopa sut inpi amaña willakunankupaq hinaspa amaña yachachinankupaq avisarqaku. 19 Ichaqa Pedrowan Juanmi nirqaku: —Kikikichikpuni tanteaspa niwayku: ¿Diospaq allinchu kanman payta mana kasukuspa qamkunataña kasukuyniyku? 20 Ñoqaykuqa manam upallaymankuchu rikusqaykumantawan uyarisqaykumanta willakuytaqa —nispa.
HECHOS 4, 5
1968
21 Chaykuna
pasakusqanmanta llapa runakuna Diosta yupaychasqankuraykum Juan tawan Pedrota autoridadkuna mana imayna castigayta atispanku amenazaykuspalla kachaykurqaku. 22 Chay sanoyaq suchu runaqa karqa tawa chunka mas watayoqñam. 23 Ped rowan
Kallpanchananpaq Diosta mañakusqankumanta
Juanmi libreña kar uspanku rirqaku wakin iñiqmasinkunapaman hinaspam llapa *sacerdotekunapa jefenkunapa hinaspa judio kamachiqkunapa tukuy ima nisqanta willakurqaku. 24 Chayta uyariykuspam llapallanku huk son qolla Diosta mañakuspa nirqaku: —Señorniyku, qanmi unancharqanki hanaq pachata, kay pachata, lamar qochata chaynataq chaykunapi tukuy imakunatapas. 25 Qanmi Chuya Espirituyki wan serviqniki abueloyku Davidta nirqanki: “¿Imanasqataq nacionkunaqa piñakuywanqa hatarinku? ¿Imanasqataq runakunapas yanqakunata tantearunku? 26 Kay pachapiqariki reykunapas hukllatam hoqarikurunku. Kamachikuqkunapas Señorpa contranpim rimanakurunku. Aceitewan tallispa nombrasqanpa contranpim rimanakurunku.” 27 —Cheqaptapunim kay llaqtapi Rey Herodeswan Poncio Pilato hukllawakururqa huklaw nacionmanta hamuq runakunawan hinaspa Israel casta runakunawan qampa sa paqchakusqayki serviqniki Jesuspa contranpi. 28 Chaynataqa rurarqaku ñawpaqmantaraq munasqayki cumplikunanpaqmi. 29 Taytayku kunanqa qawayá imaynam amenazawas qankuta, hinaspayá serviqnikikunata kallpanchawayku mana manchakuspa qanmanta rimanaykupaq. 30 Qawachiyá atiynikita llapa onqoqkunata sanoyachispayki hinaspa admirakuypaq *milagrokunata sapaqchakusqayki serviqniki Jesuspa sutinpi ruraspayki. 31 Chaynat a mañakur upt inkum chay huñunakusqanku wasi katkat at ar urqa hinaptinmi Chuya Espiritu lliwman huntaykurqa. Chaymi manaña manchakus panku willakurqaku Diospa palabranta.
32 Lliw
Ima kapuqninkupas lliwchankupaq kasqanmanta
iñiqkunam huk sonqolla kaspanku huk runa hinalla piensaqku, manam pipas “ñoqallapam” niqchu ima kapuqninkutapas, aswanqa lliwchankupaqmi karqa tukuy imankupas. 33 *Apostolkunam aswan atiywanraq willakurqaku Jesucristopa kawsarimusqanmanta chaymi llapallankuta llumpayta Dios favorecerqa. 34 Paykuna ukupiqa manam pipas pisichikuqchu. Kapuqniyoqkunam chakrankuta chaynataq wasinkuta *rantikuspanku qollqeta *apostolkunaman apamuqku, 35 paykunañataq mi sapakamaman necesitasqankuman hina qoqku. 36 Chaynatam Joseypas rurarqa. Payqa Leviypa castanmanta Chipre lawpi nacekuqmi karqa. Paytataqmi apostol kuna suticharqaku Bernabeywan, chay sutiqa “sonqo tiyachiq” ninanmi. 37 Paymi *rantikururqa chakranta, hinaspanmi chay qollqeta *apostolkunaman qorqa.
5
Ananiaspa hinaspa Safirapa huchallikusqanmanta
1 Ananias sutiyoq runam warmin Safirapiwan *rantikururqaku chakrankuta. 2 Paykunam wakin qollqet a rak ikuykurqaku, Ananiasmi *apostolkunaman
1969
HECHOS 5
aparqa wakillanta llapanta hina. Warminpas sumaqtam yacharqa kay engaño ru rasqankutaqa. 3 Hinaptinmi Pedro nirqa: —Ananias ¿imanasqamá *Satanasqa tanqaypaq-tanqaykusurqanki chakramanta pagasusqayki wakin qollqeta rakikuykuspayki Chuya Espirituta llullakunaykipaqqa? 4 ¿Manachum chakraykiqa qampa karqa? Ña *rantikuruptikiqa ¿manachum qampa karqa chay qollqeqa? Diostam llullakurunkiqa, manam runakunatachu —nispa. 5 Kayta uyar ir uspanmi Ananias qonqayt a pampaman wichiykuspa wañur urqa. Chaymi llapallan yachaqkuna anchallataña mancharikururqaku. 6 Hinaptinmi cuerponta wankuykuspanku jovenkuna wantur urqaku pampamunankupaq. 7 Yaqa kimsa hora pasar upt inmi Ananiaspa warminpas hamurqa kay pasakus qanmanta mana imatapas yachastin. 8 Chaymi Pedro tapurqa: —¿Chay precio nisqaykichikpichum *rantikurqankichik chakraykichikta? —nispa. Hinaptinmi Safira nirqa: —Arí, chay preciopim —nispa. 9 Ped roñat aqmi nirqa: —¿Imanasqamá tanteanakur urqankichik Señorpa Espiritunta pruebanay kichikpaqqa? Waqaya yaykumuchkankuña qosayki pampamuq runakuna, kunanñataqmi qamta apasunki —nispa. 10 Nir upt illanmi Ped ropa ñawpaqninman Safi ra wichiykuspan wañur urqa. Chaymi jovenkuna yaykur uspanku wañusqataña tariykuspanku aparqaku qo sanpa waqtanpi pampamunankupaq. 11 Chaymi llapa iñiqkunawan lliw chayta llapallan yachaqkuna llumpayta mancharikurqaku. Milagrokuna rurasqankumanta
12 Llapa
iñiqkunam huk sonqolla huñunakuqku templopi kaq Salomonpa Portal ninpi, *apostolkunam Diospa atiyninwan admirakuypaq *milagrokunata runakunapi ruraqku. 13 Wakin runa paykunaman asuykuyta manchakuptinpas runakunapa hatunchasqanmi karqaku. 14 Achka runakunam qaripas-warmipas Señor Jesucristo man iñikuspanku sapa punchaw miraqku. 15 Onqoqkunatam qatakunapi chaynataq chakanakunapi callekunaman horqomuqku: “Ichapas Pedro llantuykuspallanpas sanoyarachinman” nispanku. 16 Chaynallataqmi huklaw llaqtakunamantapas hamuq ku achka runakuna Jerusalenman onqoqninkuta hinaspa demoniopa ñakarichisqan runakunata apamuspanku chaymi llapallanku sanoyaqku. Pedrotawan Juanta presocharusqankumanta
17 *Sacerdotekunapa
jefenkunam qatiqnin *saduceokunamanta kaqkunapiwan llumpayta envidiakurqaku. 18 Hinaspam *apostolkunata hapiruspanku calabo zoman hinarurqaku. 19 Ichaqa chay tutam Señorpa angelnin hamuspan punkuta kicharurqa. Paykunata horqor uspanmi nirqa: 20 —Temploman rispayk ichikyá runakunaman willakamuychik kay mosoq vida manta tukuy kay yachachikuykunata —nispa. 21 Chaymi achikyar upt illan temploman rispanku yachachirqaku. *Sacerdotekunapa jefenkunañataqmi paywan kaqkunapiwan *cortepi huñu nakunankupaq qayachirqaku Israel casta runakunapi lliw kamachikuqkunata. Hinaspankum kacharqaku *apostolkunata calabozomanta pusamunankupaq.
HECHOS 5 22 Guardiakuna
1970
calabozoman chayar uspañataqmi apostolkunataqa manaña tari murqakuchu chaymi kutirispanku willakurqaku: 23 —Calabozotam tariramuniku hina wichqasqata, punkupi guardiakunapas hina llam cuidachkan, kichaykuptiykuñataqmi ukupiqa manaña pipas kasqachu —nispa. 24 Templopi cuidaq guardiakunapa jefenwan *sacerdotekunapa jefen chayt a uyarir uspankum tapunakurqaku: —¿Imaraqchá pasakunqapas? —nispanku. 25 Chay ratollam huk runa hamuspan nirqa: —Chay calabozopi wichqasqaykichik runakunaqa templopim yachachichkan ku —nispa. 26 Hinapt inmi guardiakuna jefenkupiwan rirqaku hinaspam runakuna rumiwan choqaparunankuta manchakuspanku mana imanaspalla pusamurqaku. 27 Chay autoridadkunapa kasqanman pusaramuptinkum *sacerdotekunapa jefen nirqa: 28 —Ñam kamachirqayk ikuña Jesusmant aqa ama yachachinayk ichikpaq. Ichaqa Jer usalenpi lliw runakunata yacharachispam ñoqaykuta culpawankiku chay Je suspa wañusqanmanta. 29 Hinapt inmi wakin *apostolkunapiwan Pedro nirqa: —Runakunamanta puntataqa Diostam kasukuna. 30 Qamkunam Jesusta cha kataruspaykichik wañurachirqankichik ichaqa abuelonchikkunapa Diosninmi kawsarirachimurqa. 31 Paytam Dios hatunchaspa hoqarirun *alleq lawninman munay chakunanpaq hinaspa salvaqninchik kananpaq chaynapi Israel castamasinchikkuna huchankumanta wanakuspa pampachasqa kanankupaq. 32 Kaykunamantaqa ñoqaykum testigo kaniku, testigotaqmi kasukuqninkunaman Diospa qosqan Chuya Espiritupas. 33 Autor idadkunañat aqmi kaykunat a uyar ir uspanku llumpayt a piñakur urqaku hinaspam wañurachinankupaq rimanakurqaku. 34 Hina chay autoridadkunawan mi kachkarqa huk *fariseo Gamaliel sutiyoq. Paymi karqa Diospa leyninmanta yachachiq maestro. Paytam llapa runakuna llumpayta respetaqku. Paymi sayaris pan kamachirqa *apostolkuna huklawman lloqsiykunankupaq. 35 Hinaspam llapa autoridadkunata nirqa: —Israelpa miraynin masiykuna, allinta piensaychik imam kay runakunawan ruranaykichikta. 36 Ñawpaq punchawkunapim Teudas hatarirurqa allin hatun reqsisqapaq hapikuspan. Paytam qatirqaku yaqa tawa pachak runakuna ichaqa wañurachiptinkum qatiqninkunapas lliw cheqerurqaku, chaynapim yanqapaq karqa. 37 Chaynallataqmi Galilea lawmanta kaq Judaspas censo punchawkunapi llapa runakunata hatarirachirqa ichaqa paytapas wañurachirqakum hinaptin mi qatiqninkunapas tukuy hinastinman cheqerurqaku. 38 Chaymi nikichik, ama imanaychikchu kay runakunataqa, paykunataqa hawkallatayá dejaychik. Sichu ya chachisqanku otaq imam rurasqanku runakunallamanta kaptinqa chinkarunqam. 39 Diosmanta kapt inmi ichaqa imayna puchukarachiytapas mana atiwaqchikchu. Cuidakuychik, yanqañataq Diospa contranpi peleachkawaqchik —nispa. 40 Chaymi lliwchanku paypa nisqant a kasuspanku *apostolkunat a qayaykuspa azoterqaku. Jesuspa sutinmanta amaña rimanankupaq kamachispallam kachay kurqaku. 41 Chaymi *cortemanta apostolkuna lloqsirqaku llumpay kusisqallaña Jesucristopa sutinmanta penqakuykunata ñakarinankupaq Diospa permetisqan kurayku. 42 Mana samaykuspankum sapa punchaw templopi hinaspa wasikunapi yachachiqku hinaspa Jesucristomanta willakuqku.
1971
HECHOS 6, 7
Diaconopaq qanchis runakunata akllasqankumanta
6
1 Chay punchawkunapim Cristoman iñikuqkuna aswan-aswan mirarqaku. Chaymi *griego rimaq iñiqkuna quejakurqaku *hebreo rimaq iñiqkunamanta: —Sapa punchaw mikuyta aypuptinkum ñoqaykumanta kaq viudakunata mana allintachu atiendenku —nispanku. 2 Chaymi chunka iskaynint in *apostolkuna llapallan iñiqkunat a huñur uspanku nirqaku: —Sichum Diospa palabran yachachiyta dejarusaqku mikuyta servinaykupaq hinap tinqa manam allinchu kanman. 3 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, qamkunamantayá akllaychik qanchis runakunata Chuya Espiritupa huntasqan yachayniyoqkunata, mikuy aypukuytaqa paykunapa makinmanñam churasaqku. 4 Ñoqaykuñataqmi Dios ta chaylla-chaylla mañakuspa palabranta yachachisaqku —nispa. 5 Chaymi llapa huñunasqakuna “allinmi” nispanku akllarqaku Estebanta. Paymi karqa Chuya Espiritupa huntasqan llumpay iñiyniyoq. Akllarqakutaqmi Felipeta, Procorota, Nicanorta, Timonta, Parmenasta hinaspa Nicolasta. Nicolasqa karqa judiokunapa religion ninman tikrakuq Antioquia llaqtayoqmi. 6 Paykunatam *apostolkunaman pusamurqaku, apostolkunam paykunapa hawanman makinkuta churaykuspanku Diosta mañakurqaku. 7 Chaymi Diospa palabranta aswan-aswan willakuptinku llapa iñiqkuna aswan-aswan mirarqa Jerusalen llaqtapi. Achkañam *sacerdotekunapas Jesusman iñikuykurqaku.
8 Estebanmi
Estebanta presocharusqankumanta
Diospa ancha favorecesqan kaspa chaynataq Diospa atiyninwan hun tarisqa kaspan runakunapi admirakuypaq *milagrokunata ruraq. 9 Jerusalenpim karqa Librasqakunapa *Huñunakunanku Wasi. Chaypim huñunakuqku Cirenemanta, Alejandriamanta, Ciliciamanta hinaspa Asiamanta kaq judiokuna. Huk punchawmi paykunamanta wakinkuna Estebanwan atipanakurqaku. 10 Paykunaqa manam Esteban upallachiyta atirqakuchu allin yachaywan hinaspa Chuya Espiritupa yanapakuyninwan rimasqanrayku. 11 Chaymi pagarurqaku huk runakunaman Estebanmanta llullakus panku: “Ñoqaykum kay runata uyarirqaniku Moisespa hinaspa Diospa contranpi mana allin rimaqta” nispa rimanankupaq. 12 Chaynapim llapa runakunatawan judiokunapa kamachiqninta chaynataq Diospa leynin yachachiqkunata hatarirachirqaku Esteban pa contranpi. Qonqayta pawaykuspankum Estebanta hapiruspa *corteman aysarqaku. 13 Chay pusasqanku llulla runakunam Estebanpa contranpi kaynata nirqaku: —Kay runam mana upallaspa mana allin palabrakunata riman Diospaq sapaqchasqa wasimantawan Diospa leyninmanta. 14 Paymi nirqa: “Nazaretmanta kaq Jesusmi templo ta tuñichispan Moisespa kamachiwasqanchik costumbrenchikkunata cambianqa” nispa. 15 Hinapt inmi chay *cortepi llapallan tiyaqkuna Estebant a qawar ispanku angel pa uyan hina uyayoqta rikur urqaku.
7
1 *Sacerdotekunapa
Estebanpa willakusqanmanta
jefenmi Estebanta tapurqa: —¿Chaynatachu rimarqanki? —nispa. 2 Chaymi Estebanñat aq nirqa: —Wawqellaykuna, taytakuna, uyariykuwaychik. Ñoqanchikpa kancharichkaq Dios ninchikmi abuelonchik Abrahanman Mesopotamia lawpi rikuriykurqa manaraq Haran
HECHOS 7
1972
llaqtaman ripukuchkaptin. 3 Paytam nirqa: “Llaqtaykimanta hinaspa aylluykimanta lloqsiy qawachinay allpaman” nispa. 4 Chaymi Diospa nisqanman hina Abraham Caldea lawmanta ripukuspan Haran llaqtapi *yacharqa. Chaypi taytan wañukuptinmi payta Dios pusamurqa kay kasqanchik allpaman. 5 Diosqa manam ima herenciatapas kaypiqa qorqachu, ichaqa manaraq churiyoq kachkaptinpas Diosmi prometekurqa tukuy kay allpataqa paymanwan mirayninkunaman qonanpaq. 6 Paytam nirqa: “Miraynikikunam runapa llaqtanpi forastero hina *yachanqaku, ñakaristinmi sirviente kanqaku tawa pachak watapuni” nispa. 7 Diosqa nirqataqmi: “Aswanqa servichikuqninku runakunatam castigasaq hinaptinmi miraynikiku na chay nacionmanta lloqsimuspanku kaypi yupaychawanqaku” nispa. 8 Diosmi contratota rurarqa Abrahanwan hinaspam kamachirqa qari kayninkupi *señalasqa kanankupaq. Chaymi churin Isaac naceruptin pusaq punchawninman Abraham señalarqa: Isaacpas seña larqam churin Jacobta, chaynatataqmi Jacobpas rurarqa chunka iskaynintin churinkunata. Kay chunka iskaynintinmi Israel nacionpa ayllunkunapa abuelonkuna karqa. 9 —Jacobpa chur inkunam wawqenku Joseymant a envidiakuspanku *rant iku rurqaku Egipto nacionman apanankupaq. Ichaqa Diosmi Joseyta yanapaspan 10 librarqa llapa ñakar iyninkunamant a. Dios favorecept inmi Joseyqa allin ya chayniyoq karqa chaymi Rey Faraonpas allinta qawaspan Joseyta akllarqa Egipto nacionpi hinaspa kikin reypa wasinpi kamachikuq kananpaq. 11 —Llumpay yarqaymi karqa Egipto nacionpipas chaynataq Canaan lawpipas. Hinap tinmi abuelonchikkuna mana imatapas tarirqakuchu mikunankupaq. 12 Ichaqa Egipto nacionpi trigo kasqanta Jacob yacharuspanmi churinkunata chayman punta viajepi kacharqa. 13 Iskay kaq kutiyninkupiñam Joseyqa wawqenkunaman reqsiykachikurqa chay mi Egipto nacionpa reyninpas yacharurqa pipa castanmi Joseyqa kasqanta. 14 Chaynapim Joseyqa taytan Jacobta llapa aylluntinta Egipto nacionman qayachirqa, paykunaqa karqa qanchis chunka pichqayoq runakunam. 15 Chaynapimá Jacobqa Egipto nacionman ripu kurqa hinaspam chaypi wañukurqa, hina chaypitaqmi paypa churinkunapas wañukurqa. 16 Chaymantañam paykunapa tullunkunata aparqaku Siquem llaqtaman chaypi pampa nankupaq. Chay sepulturatam Abraham rantirqa qollqewan Hamorpa churinkunamanta. 17 —Abrahanman Diospa prometesqan cumplikuruchkaptinñam Israelpa llapa mirayninkuna llumpa-llumpayta mirarurqa Egipto nacionpi. 18 Chaymantam Egipto nacionpiqa munaychakurqa Joseyta mana reqsiq reyña. 19 Paymi engañaspa llumpayta ñakarichirqa abuelonchikkunata, llullu wawakuna wañunankupaqmi wischunanku paq obligarqaku. 20 Chay tiempopim Moisespas nacerqa. Paymi karqa Diospa kuyasqan suma-sumaq wawa chaymi tayta-maman kimsa killa wasinkupi uywarqaku. 21 Tay ta-mamanku wischuruptinmi Egipto nacion reypa warmi churin tarikuspan wawanta hina uywakurqa. 22 Chaynapim Egiptopi tukuy yachaykunata yachachirqaku chaymi Moisesqa hatun reqsisqa runa karqa rimayninpipas chaynataq rurayninpipas. 23 —Moises tawa chunka watayoq karuspanñataqmi Israelpa mirayninmasinkunaman watukuq rirqa. 24 Chaypim Egipto runata rikururqa Israelpa castan runata maqachkaq ta. Payta harkaspanmi maqaqnin Egipto runata vengakuspa wañurachirqa. 25 Paymi piensarqa: “Castaykunaqa luegoch cuentata qokunqaku paykunataqa ñoqantakama Dios librananta” nispa, aswanqa paykunaqa manam entienderqakuchu. 26 Paqarinnintintaña taqmi Moises tarirurqa paypa castan iskay runakuna peleachkaqta, mana peleanankuta munaspanmi nirqa: “Qamkunaqa wawqentinmi kankichik ¿imanasqataq qamkunaqa maqanakuchkankichik?” nispa. 27 Hinaptinmi chay castamasin maqaq runa Moisesta tanqarispa nirqa: “¿Pitaq qamtaqa churasurqanki ñoqaykupa jefeyku hinaspa juezniyku
1973
HECHOS 7
kanaykipaq. 28 ¿Qayna punchaw wañuchisqayki Egipto runata hinachu ñoqatapas wañura chiwayta munanki?” nispa. 29 Kayta uyariruspanmi Moises ayqekuspa ripukurqa Madian lawman. Runapa llaqtanpi forastero *yachachkaptinmi iskay churinkuna nacerqa. 30 —Tawa chunka wata pasar upt inñam Sinai chunniq orqopi angelta rikur ur qa rupachkaq tankar kichkapi. 31 Moisesñataqmi chayta rikuruspan admirakurqa hinaspam sumaqta qawaykuyta munaspan asuykuspan uyarirqa Diospa kayna nis qanta: 32 “Ñoqaqa kani abueloyki Abrahampa, Isaacpa hinaspa Jacobpa Diosninmi” nispa. Chaymi Moises mancharikuywan katkatatayta qallaykuspan ni qawariy tapas atirqachu. 33 Chaymi Señor Dios nirqa: “*Usutaykita horqokuy, sarusqayki allpaqa ñoqapaq sapaqchasqa allpam. 34 Qawachkanipunim Egipto nacionpi runay kunapa ñakarisqanta, uyarichkanitaqmi waqasqankutapas. Chaymi uraykamuni paykunata libranaypaq. Riyá, ñoqam kachasqayki Egipto nacionman” nispa. 35 —Chaymi: “¿Pitaq qamtaqa churasurqanki ñoqaykupa jefeyku hinaspa juezniyku kanaykipaq?” nispa despreciasqanku Moisesta tankar-kichkapi rikuriq angelninta kama Dios kamachirqa paykunapa libraqnin hinaspa jefen kananpaq. 36 Chaynapimá Moisesqa Egipto nacionmanta libramurqa llapa abuelonchikkunata, Diospa atiyninta qawachispam admirakuypaq *milagrokunata rurarqa Egipto nacionpi, Puka Lamar Qochapi chaynataq chunniqpipas tawa chunka watapuni. 37 Chay kikin Moisestaq mi Israelpa miraynin masinchikkunatapas nirqa: “Diosmi castanchikmanta ñoqata hina rikurichipusunkichik huk willakuqta” nispa. 38 Chay Moisesmá karqa huñunasqa llapa abuelonchikkunawan chunniqpi, paytaqmi karqa Sinai Orqopi rimapayaqnin angelwanpas. Paytaqmi kawsananchikpaq palabrakunatapas chaskipuwarqanchik. 39 —Ichaqa chay abuelonchikkunam payta mana kasukuyta munarqakuchu hinas pam qepanchakuruspanku Egipto nacionman kutikuyta munaspa 40 Aaronta nirqaku: “Rurapuwayku taytachakunata Dios hina pusawananchikpaq. Egipto nacionmanta horqomuwaqninchik chay Moisestaqa imach pasarun manam yachanchikchu” nispa. 41 Chaymi rurarurqaku qorimanta malta torota hinaspam animalkunata wañuchis pa chay taytachaman ofrecerqaku, makinkupa rurarusqanwanmá kusikurqaku. 42 Chaynapim Diospas paykunata qepanchakuruspa saqerurqa lucerokunataña adora nankupaq, Diosmanta willakuqkunapa qellqasqan libropim kaynata nichkan: “Yaw Israel castakuna, chunniqpi tawa chunka wata kaspaykichikqa animalkunatawan wakin ofrendakunataqa manam ofrecewarqankichikchu. 43 Aswanqa chay Moloc taytachaykichikpa karpantam aparqankichik. Renfan taytaykichikpa lucerontam aparqankichik. Chay taytachakunatam adoranaykichikpaq rurarqankichik. Chayraykum Babilonia llaqtapa waklawninman qarqosaykichik.” 44 —Chay
chunniqpim ñawpa abuelonchikkuna huk karpapi waqaychaqku Diospa kamachikuyninkunata. Chay karpataqa rurarqaku Moisesman Diospa qawachisqan pi hinam chaynataq kamachisqanpi hinam. 45 Abuelonchikkunam chaskirqaku chay karpata herenciata hina. Chay karpata apamuspankum Josueywan hamurqaku kay allpanchikman huk casta runakunata allpanmanta qarqoruspanku. Diosmi chay runakunata qarqochirqa kay allpata abuelonchikkunaman qonanpaq. Karpallapimá
HECHOS 7, 8
1974
Diosninchiktaqa adoraqku Rey Davidpa tiemponkama. 46 Davidta Dios favoreceptinmi David templo rurayta munarqa abuelon Jacobpa Diosninpaq. 47 Ichaqa Davidpa churin Salomonmi templota rurarqa. 48 Hanaq pachapi Diosqa manam runakunapa rurasqan templokunapichu *yachan. Diosmanta willakuqpas Señorpa nisqantam kaynata nirqa: 49 “Hanaq pachaqa gobiernaspa tiyanaymi. Kay pachaqa ñoqapa sarunaymi. ¿Imayna wasitataq rurapuwankichikman? ¿Maypitaq sarunay sitiota rurapuwankichikman? 50 ¿Manachum atiywan rurarqani tukuy kay llapa imakunataqa?” 51 Estebanmi
nirqataq: —Qamkunaqa rumi sonqo runakunam kankichik. Dios mana reqsiq runapa hinam rinrikichikpas, sonqoykichikpas kachkan. Qamkunaqa Chuya Espiritupa contrallanpi kaspam, ñawpa abueloykichikkuna hinapuni kachkankichik. 52 ¿Dios manta willakuqkunataqa manachum ñawpaq abueloykichikkuna llapallanta ñakarichirqaku? Diospa justo Churin hamunanmanta willakuqkunatapas wañuchir qakum. Chay justotam traicionaspaykichik wañurachinkichik. 53 Qamkunamanmi angelninkunawan Dios qosurqankichik leyninta ichaqa manam kasukunkichikchu. Esteban wañuchisqankumanta 54 Judio
autoridadkuna kayta uyarir uspankum llumpay rabiawan Estebanpa cont ranpi kachupakurqaku. 55 Estebanñataqmi Chuya Espiritupa huntasqan, cie lota qawarispa rikururqa Diospa kanchayninta, rikur urqataqmi Jesucristotapas Diospa *alleq lawninpi sayachkaqta. 56 Chaymi Esteban nirqa: —¡Qawaychik! Kikin hanaq pachatam rikuchkani, Diospa alleq lawninpim Diosmanta Hamuq Runa sayachkan —nispa. 57 Chaymi paykuna mana uyariyta munaspanku rinrinkuta tapakururqaku hinaspam qaparispanku lliw waykarurqaku. 58 Hinaspam llaqtapa cantonman aysaruspanku rumiwan choqaparurqaku. Esteban acusaq runakunam choqapanankukama pachankuta cuidachir qaku Saulo sutiyoq jovenwan. 59 Rumiwan choqapachkaptinkum Esteban mañakurqa: —Señor Jesus almaytayá chaskiykuy —nispa. 60 Hinaspanmi qonqorakuykuspan qapar irqa: —Señorlláy, amayá castigaychu kay hucha rurasqankumantaqa —nispa. Hinaspam wañukurqa.
8
Iñiqkunata Saulo ñakarichisqanmanta
1 Chaymi Saulo allinpaq hapirqa Esteban wañuchisqankuta. Hina chay punchawllapim llapa iñiqkunata ñakarichinankupaq qatikachayta qa llaykurqaku. Chaymi llapallan iñiqkuna cheqer urqaku Judea lawman hinaspa Samaria lawman. *Apostolkunallañam Jer usalenpiqa qeparurqaku. 2 Hinaptinmi Dios yupaychaq wakin runakuna pampar urqaku Estebanta, paymantam llum payta waqarqaku. 3 Sauloñataqmi iñiqkunata chinkachinanpaq qatikacharqa wasin-wasin hinaspam qaritapas warmitapas carcelman apaq.
1975
HECHOS 8
Samaria llaqtapi willakusqankumanta
4 Aswanqa
Jerusalenmanta cheqechisqakunam mayman rispankupas Jesucristo manta allin noticiakunata willakuqku. 5 Chaynapim Felipepas rirqa Samaria llaqtaman hinaspam Jesucristomanta willakurqa. 6 Chaymi llapa runakuna huñunakuspanku Felipepa nisqanta huk sonqolla uyarirqaku, rikurqakutaqmi *milagrokuna Felipepa rurasqantapas. 7 Demoniopa ñakarichisqan runakunatapas sanoyachirqam, chay de moniokunam runakunata qaparichistin lloqsiq. Sanoyaqtaqmi suchukunapas hinaspa wistukunapas. 8 Chayraykum chay llaqtapi runakunaqa llumpay kusisqa karqaku. 9 Samar ia llaqt apim kachkarqa Simon sut iyoq brujo runa, paymi chay llaqt api llapa runakunata admirachiq: “Ñoqaqa ancha yachayniyoq runam kani” nispa. 10 Payt am taksapas-hat unpas kasukuqku hinaspam paymant a niqku: —Kay runapiqa Diospa ancha atiyninmi kachkan —nispanku. 11 Paytamá kasukuqku brujerianwan unaysuña admirachiptin. 12 Aswanqa Diospa mu naychakusqanmanta hinaspa runakunata salvaq Jesucristopa sutinmanta Felipe rimaqta uyarispankum qaripas-warmipas iñikuspanku Felipewan bautizachikurqaku. 13 Chaymi Simonpas Jesucristoman iñikuspan bautizachikurqa hinaspam Felipewanña purirqa. Diospa atiyninwan *milagrokunata Felipepa rurasqanta qawaspanñataqmi admirakurqa. 14 Samar ia llaqt api runakuna Diospa palabran chask isqankut a yachar uspan kuñataqmi Jerusalenpi *apostolkuna kacharqaku Pedrotawan Juanta. 15 Samaria llaqtaman chayaruspankum Diosta mañakurqaku Samariapi iñiqkuna Chuya Espirituta chaskinankupaq. 16 Jesuspa sutillanpiraq paykuna bautizachikuptinkum Chuya Espirituqa manaraq mayqanmanpas hamurqaraqchu. 17 Chaymi Pedrowan Juan iñiqkunaman makinkuta churaykuptinku chaskirqaku Chuya Espirituta. 18 Iñiqkunaman *apostolkuna mak inkut a churapt inmi paykunaman Chuya Espi ritu qomusqa karqa, chaytam Simon rikurqa chaymi apostolkunaman qollqeta qawachispan 19 nirqa: —Qoykuwaychik chay atiyta chaynapi pimanpas makiyta churaykuptiy Chuya Espirituta chaskinankupaq —nispa. 20 Chaymi Ped roñat aq nirqa: —¡Qollqekiwan kuskayá chinkay Diospa qosqanta qollqewan rantiruy piensas qaykimanta! 21 Kay atiyqa manam qampaqchu, sonqoykipi munasqaykikunaqa manam Diospaq hinachu. 22 Wanakuy chay llumpay mana allin ruray mu nasqaykimanta hinaspa Diosta mañakuy, ichapas chaynapi sonqoykipi chay piensasqaykita pampachasunkiman. 23 Yachanim qamqa envidiosollaña kasqayki ta hinaspa mana allin ruraykunawanpas watasqa kasqaykita. 24 Hinapt inmi Simonñat aq nirqa: —Señortayá mañapullawaychik nisqaykichikman hina imapas ama pasawanan paq —nispa. 25 Jesucristomant a willar uspam Diospa palabrant a *apostolkuna yachachirqa ku hinaspam kutirqaku Jer usalenman Samaria llaqtachakunapi Cristomanta allin noticiakunata willakustin. Etiopia nacionniyoq runawan Felipe tupasqanmanta
26 Chaymant am
Felipeta Diospa angelnin kaynata kamachirqa: —Kaymanta riy surlawman Jerusalenmanta Gaza llaqtaman riq ñanninta —nispa.
HECHOS 8, 9
1976
Chayqa chunniq ñanmi. 27 Felipe rispanmi ñanpi tuparurqa Etiopia nacion pi kamachikuq runawan. Payqa karqa Etiopia nacionpi Candace sutiyoq reinapa qollqen waqaychaqmi. Paymi Jer usalenpi Dios adoraq risqanmanta kutichkarqa. 28 Payqa caballopa aysasqan carret apim richkarqa llaqt an lawman Diosmant a wi llakuq Isaiaspa qellqasqan librota leestin. 29 Chaymi Felipeta Chuya Espiritu nirqa: —Wak carretata haypaspayki asuykuy —nispa. 30 Chaymi Felipe kallpaspan, Isaiaspa qellqasqan libro leesqanta uyarispan tapurqa: —¿Entiendenkichu chay leesqaykipa imam nisqanta? —nispa. 31 Kamachikuqñat aqmi nirqa: —¿Imaynataq entiendeyman mana pipas yachaykachiwaptinqa? —nispan. Chaymi Felipeta ruegarqa seqaspan waqtanpi tiyananpaq. 32 Chay libropi leesqanmi kayna karqa: Nakanankupaq ovejata hina pusaptinkum mana rimarirqachu. Imaynam carnero kanman millwan rutuqninpa qayllanpi upallalla, chaynam paypas karqa ñakarichiqninkunapa qayllanpi upallalla. 33 Humillaykachispankum mana allin arreglotachu rurapurqaku. ¿Pitaq willakunman mirayninmanta wañurachichkaptinkuqa? 34 Hinapt inmi chay kamachikuq tapurqa Felipet a: —Niykuway ¿pimantataq kay willakuqqa rimachkan, kikinmantachu icha pi mantataq? —nispa. 35 Chaymi leesqankumant a qallaykuspan Jesusmant a allin not iciakunat a Felipe willarqa. 36 Chaymi yakupa kasqanman chayar uptinku chay kamachikuq nirqa: —Kayqaya kaypi kasqa yaku ¿imaraqtaq faltawan bautizawanaykipaq? —nispa. ( 37 Chaymi Felipeñataq nirqa: —Tukuy sonqoykiwan iñiptikiqa allinmi —nispa. Hinaptinmi chay kamachikuqñataq nirqa: —Creenim Jesucristoqa Diospa Churin kasqanta.) 38 Chaynata niruspanmi carretata sayachinanpaq kamachirqa. Chaymi iskayninku uraykurqaku yakuman hinaptinmi Felipe bautizarqa. 39 Yakumanta seqaruptin kuñataqmi Señorpa Espiritun Felipeta huklawman aparurqa. Hinaptinmi chay kamachikuqqa manaña rikurqachu Felipeta, ichaqa kusisqallañam pasakurqa. 40 Feli peñataqmi Azoto sutiyoq llaqtachapiña rikurirurqa hinaspanmi llaqtan-llaqtan rirqa Jesusmanta allin noticiakunata willakustin Cesarea llaqtaman chayanankama.
9
1 Sauloñataqmi
Saulopa iñikusqanmanta (Hch 22:6-16. 26:12-18)
Jesucristoman iñiqkunata wañuchinanpaq amenazarqa. Chay raykum *sacerdotekunapa jefenman pasarqa. 2 Oficiokunatam mañakurqa Damasco llaqtapi *huñunakunanku wasikunapi kamachikuqkunapaq chaynapi Jesucristo qatiqkunata warmitapas-qaritapas presota Jerusalen llaqtaman pusamu nanpaq. 3 Damasco llaqtaman chayaykuchkaptinñam qonqayllamanta huk llipyay hina payta kanchaykurqa. 4 Chaymi Saulo pampaman wichiykuspan uyarirqa: —Saulo, Saulo ¿imanasqataq ñakarichiwanaykipaq qatikachawanki? —niqta. 5 Chaymi Saulo tapurqa: —¿Pitaq kanki Señor? —nispa.
1977
HECHOS 9
Hinaptinmi nimurqa: —Ñoqaqa qatikachawasqayki Jesusmi kani. 6 Hatarispayki Damasco llaqtaman yaykuy, chaypim imam ruranaykita nisunki —nispa. 7 Saulowan riqkunam chay rimamusqant a uyar irqaku, ichaqa manam pit apas rikurqakuchu. Chaymi admirasqallaña karqaku. 8 Sauloñataqmi pampamanta hatarispan manaña imatapas rikurqachu ñawsayarusqanrayku. Chaymi makin manta aysaspanku Damascoman pusaykurqaku. 9 Chaynapim kimsa punchaw karqa mana rikukuq, manam imatapas mikurqachu nitaq tomarqachu. 10 Chay Damasco llaqt apim *yacharqa Jesucristopi iñiq Ananias sut iyoq runa. Paymanmi Señor rikuriykuspan nirqa: —Ananias —nispa. Chaymi pay nirqa: —¿Imata Señor? —nispa. 11 Chaymi Señor nirqa: —Hatarispayki riy Derecha sutiyoq calleman, hinaspayki Judaspa wasinpi Tarso llaqtayoq Saulota maskamuy. Paymi Diosta mañakuspan 12 revelacionninpi rikusurqanki paypa kasqanman yaykuchkaqta chaynapi paypa hawanman maki kita churaptiki huktawan qawarikunanpaq. 13 Chaymi Ananiasñat aq nirqa: —Señorlláy, achkaq runakunam willawarqaku chay runamantaqa, payqa Jerusa len llaqtapim qanman iñiqkunata ñakarichirqa. 14 Kunanñataqmi *sacerdotekunapa jefenpa kamachisqan hamurun qampa sutikipi mañakuqkunata presochananpaq. 15 Chaymi Señorñat aq Ananiast a nirqa: —Pasaypuni, chay runataqa akllarqani huklaw nacionkunapi runakunaman, reykunaman hinaspa Israelpa mirayninkunaman ñoqamanta willakunanpaqmi. 16 Ñoqam payman yachachisaq ñoqarayku llumpay ñakar inant a. 17 Chaymi Ananias pasarqa Saulopa kasqan wasiman hinaspam yaykur uspan Saulopa hawanman makinta churaykuspan nirqa: —Wawqey Saulo, chay hamusqayki ñanpi rikurisuqniki Señor Jesusmi kachamuwar qa qamta qawarichinaypaq hinaspa Chuya Espiritupa huntasqan kanaykipaq —nispa. 18 Hinaptinmi chaypunilla paypa ñawinmanta wichirurqa escama hina, hinaptinmi qawakurqaña. Chaymi Saulo hatarispan bautizachikurqa. 19 Mikuywan kallpancha kuykuspanmi chay punchawkuna qeparqa Damasco llaqtapi iñiqkunawan. 20 Saulom
Damasco llaqtapi Saulo willakusqanmanta
willakurqa *huñunakunanku wasikunapi: murallanta (Hch 9:25) —Jesucristoqa Diospa Churinmi —nispa. 21 Lliw uyar iqkunañat aqmi admirakuspanku kaynat a ninakurqaku: —¿Manachu kay runaqa Jer usalen llaqtapi purirqa Jesucristopa sutinpi maña kuqkunata ñakarichistin? ¿Manachum kikinpuni kaymanpas hamurqa iñiqkunata presocharuspan *sacerdotekunapa jefenkunaman apananpaq? —nispa. 22 Ichaqa Saulom aswan-aswan kallpanchakuspan Jesusqa cheqapt apuni prome tesqa Cristo kasqanta willakurqa chaynapi Damascopi *yachaq judiokunapas ima piensaytapas mana atinankukama.
HECHOS 9
23 Achka
1978 Saulopa lluptikusqanmanta
punchaw pasaruptinmi judiokuna yacharachinakurqaku Saulota wañura chinankupaq. 24 Ichaqa Saulom chayta yacharurqa. Chaymi paykuna tuta-punchaw chay llaqtapa punkunkunapi suyaqku wañurachinankupaq. 25 Aswanqa iñiqkunam hatun canastapi Saulota tutallan uraykarachirqaku chay llaqtapa muyuriqnin perqanta 26 Saulo
Jerusalen llaqtapi Saulo tarikusqanmanta
Jerusalenman chayaruspanmi iñiqkunawan huñunakuyta munarqa, ichaqa paykunam manchakurqaku Jesucristoman iñisqanta mana creespanku. 27 Aswan qa Bernabeymi Saulota pusarqa *apostolkunaman hinaspam willarqa Jesucristota ñanpi Saulo rikumusqanmanta hinaspa paytapas Señor rimapayasqanmanta chayna taq Damasco llaqtapi mana manchakuspa Jesucristopa sutinpi rimasqanmantapas. 28 Chaymi Sauloqa Jerusalenpiña apostolkunawan puriq. 29 Mana manchakuspam rimaq Señorpa sutinpi, atipanakuqtaqmi *griego rimaq judiokunawanpas, aswanqa paykunam wañurachiypi riqku. 30 Jesucristoman iñikuqkuna chayta musyaruspan kum Saulota pusarurqaku Cesareaman hinaspam Tarso llaqtaman aviarurqaku. 31 Chaymi iñiqkunaqa tukuy Judea lawpipas, Galilea lawpipas hinaspa Samaria law pipas hawkaña karqaku. Iñiyninkupim wiñaqku hinaspam Señorta manchakuspanku kawsaqku, Chuya Espiritupa kallpanchasqan kaspankum aswan-aswan miraqku. 32 *Apostol
Eneaspa sanoyasqanmanta
Pedrom llapa iñiqkunata watukuspan Lida llaqtapi iñikuqkunaman pas chayarurqa. 33 Chaypim tarirqa Eneas sutiyoq runata, paymi suchuyaruspan pusaq wataña camapi kachkarqa. 34 Hinaptinmi Pedro nirqa: —Eneas, Jesucristom sanoyarachisunki, hatarispayki camaykita allichay —nispa. Chay ratollam Eneas hatarirurqa. 35 Lida llaqtapi hinaspa Saron llaqtapi lliw *ya chaqkunam payta rikururqaku hinaspankum Señor Jesucristomanña iñikurqaku. 36 Chay
Dorcaspa kawsarirusqanmanta
Jope llaqtachapim *yacharqa Jesucristopi iñikuq Tabita sutiyoq warmi, paypa sutinmi griego rimaypi karqa Dorcas. Paymi achka allinkunata ruraq hinaspam wakchakunata yanapaq. 37 Chay punchawkunapi onqoruspanmi wañu kurqa chaymi cuerponta bañar uspanku wasipa altosninpi chutaykurqaku. 38 Lida llaqtam hichpalla karqa chay Jope llaqtamanta chaymi iñiqkuna chaypi Pedro kasqanta yacharuspanku iskay runakunawan nichimurqaku: —Kunanpuni pasamuy Jope llaqtaman —nispa. 39 Chaynata Pedroman willaykuptinkum pasarqa paykunawan. Chayaruptinñataqmi Pedrota pusaykurqaku wañuqpa kasqan cuartoman. Pedroman llapa viudakuna asuy kuspam waqastin qawachirqaku Dorcaspa rurasqan camisakunatawan walikunata. 40 Ped roñat aqmi chaypi lliw kaqkunat a lloqsirachispan qonqoranpa Diost a ma ñakurqa hinaspanmi chay wañusqa warmita qawarispan nirqa: —Tabita, hatariy —nispa. Chaymi Tabita qawarikur urqa, hinaspanmi Pedrota rikuruspan tiyarirurqa. 41 Chaymi Pedro mak inmant a hapiykuspan sayar ichirqa. Iñiqkunat awan viuda kunata qayaspanmi kawsachkaqtaña paykunaman qawachirqa. 42 Chaytam Jope
1979
HECHOS 9, 10
llaqtapi llapa runakuna yachar urqaku, chaymi Señorman achkallaña iñikurqaku. 43 Chay llaqt apim Pedro qeparqa achka punchaw suela ruraq Simonpa wasinpi.
10
1 Cesarea
Corneliopa wasinman Pedro risqanmanta
llaqtapim *yacharqa Cornelio. Paymi karqa Italiano suti yoq tropakunapi capitan. 2 Corneliom wasinpi llapallan kaqkunapiwan Diosta manchakuspa serviqku, wakcha judiokunatam achka qollqewan yanapaq hinaspanmi tukuy tiempo Diosta mañakuq. 3 Huk punchawmi yaqa las tresta ma ñakuchkaptin Dios payman rikuriykachirqa huk angelta: —¡Cornelio! —nispa. 4 Chaymi Cornelio llumpay manchar isqa qawarayaspan tapurqa: —¿Imata Señor? —nispa. Hinaptinmi chay angel nirqa: —Mañakusqaykitawan wakchakuna yanapasqaykitam Dios chaskiykun. 5 Kunanyá runakunat a Jope llaqt aman kachay Simonwan sut ichasqa Ped rot a pu samunankupaq. 6 Payqa samapakuchkan suela ruraq Simonpa wasinpim, chayqa kachkan lamar qochapa patanpim —nispa. 7 Chay rimapayaqnin angel chinkar upt illanmi Cornelio qayarqa iskay ru nankunatawan Dios serviq soldadonta 8 hinaspam chay angelpa lliw nisqanta paykunaman willaspan kacharqa Jope llaqtaman. 9 Paqar innint in Corneliopa runankuna Jope llaqt apa hichpallant aña rich kaptinkum yaqa chawpi punchawta Pedro seqarqa wasipa altonman Diosta mañakunanpaq. 10 Llumpayta yarqarachikuspanmi mikuyta munarqa. Ichaqa mikuyta yanupunankukamam revelacionta chaskirqa. 11 Paymi rikurqa hanaq pachamanta tawan puntanmanta warkusqa lliklla hina uraykamuqta. 12 Chay llikllapim karqa tawa chakiyoq animalkuna, culebra hina qasqonpa puriqkuna hinaspa alton pawaq animalkuna. 13 Hinaptinmi Pedro uyarirqa: —Hatariy Pedro, wañuchispa mikuy —niqta. 14 Chaymi Ped roñat aq nirqa: —Manapunim mikuymanchu Señor. ¡Ñoqaqa haykapipas manam mikurqanichu mana mikuna kaqkunataqa! —nispa. 15 Chaymi payta hukt awan nimurqa: —“Mikunapaqmi” nispa Diospa nisqankunataqa amayá niychu: “Manapunim mikuymanchu” nispaqa. 16 Chaynallam pasakurqa kimsakama hinapt inmi chaykunaqa hanaq pachaman kaqlla hoqarikururqa. 17 “Imaninantaq kayqa” nispa Pedro piensachkaptinraqmi, Corneliopa kachamusqankuna chayamuchkarqakuña. Paykunam Simonpa wasin manta tapukuspanku punkupiña sayachkarqaku. 18 Hinaspam qayakurqaku: —¿Kaypichu Pedrowan sutichasqa Simon samakuchkan? —nispanku. 19 Diospa revelasqanmanta Pedro piensachkaptinraqmi Chuya Espiritu payta nirqa: —Qawariy, kimsa runakunam maskasuchkanki. 20 Uraykuspayki paykunawan riy ama iskayrayaspayki, ñoqam paykunataqa kachamurqani —nispa. 21 Chaymi Corneliopa runankunaman uraykuspan Pedro nirqa: —Ñoqam kani qamkunapa maskasqaykichik. ¿Imamantaq hamurqankichik? —nispa. 22 Hinapt inmi paykunañat aq nirqaku:
HECHOS 10
1980
—Ñoqaykutaqa Capitan Corneliom kachamuwanku. Payqa Diosta mancha kuq justo runam, paytaqa llapa judiokunapas allin runa kasqanpaqmi reqsinku. Diospa angelninmi payta kamachirqa wasinman qayachisuspayki qampa nisqay kikunata uyarinanpaq —nispa. 23 Hinapt inmi Pedro chay wasiman paykunat a yaykuykachispan samachirqa. Paqarintin punchawñataqmi Pedro paykunawan pasarqa, riysirqataqmi Jope llaq tapi *yachaq wakin iñiqkunapas. 24 Paqar innint int añam chayar urqaku Cesarea llaqt aman. Chaypim Cornelio ayllunkunatawan kuyasqan amistadninkunata huñur uspan Pedrota suyachkasqa. 25 Corneliopa wasinman Pedro yaykuchkapt inmi Cornelioñat aq chask ispan Ped ro pa ñawpaqninman qonqorakuykurqa adorananpaq. 26 Ichaqa Pedrom sayarichirqa: —Sayariy, ñoqapas qam hina runallam kani —nispa. 27 Paywan parlast in yaykuspanñat aqmi wasi ukupi tar iykurqa achka huñunasqa runakunata. 28 Chaymi Pedro nirqa: —Yachasqaykichik hinam judiokunaqa mana judio kaqkunawanqa mana juntanakuymankuchu, manataqmi wasinmanpas yaykuymankuchu leyniyku harkawasqankurayku. Ichaqa Diosmi yachachiwarqa amaña pitapas “Chayqa huchasapa millakuypaq runam” nispay cheqninaypaq. 29 Chayraykum qayara chimuwaptikichik chaypunilla pasamurqani mana iskayrayaspay. Yachaytam munani ¿imanasqataq qayachimuwarqanki? —nispa. 30 Chaymi Cornelioñat aq nirqa: —Tawa punchawñam kunan hina las tresta kay wasiypi Diosta mañakuchkaptiy rikuriykuwarqa suma-sumaq kanchachkaq pachayoq runa. 31 Hinaspam niwarqa: “Cornelio, mañakusqaykikunatawan wakchakuna yanapasqaykitam Dios chaskiy kun. 32 Kunanyá runakunata Jope llaqtaman kachay, Pedrowan sutichasqa Simonta pusamunankupaq. Payqa samapakuchkan suela ruraq Simonpa wasinpim, chayqa kachkan lamar qochapa patanpim” nispa. 33 Hinaptinmi chaypunilla kachamurqani maskamusunaykipaq. Allinpaqmi hamurunkiqa. Diospa qawasqanmi kaypi lliwchay ku huñunasqa kachkaniku, uyariytam munaniku Señorpa tukuy kamachisusqaykita. 34 Hinapt inmi
Corneliopa wasinpi Pedropa willakusqanmanta
Pedro kaynata rimayta qallaykurqa: —Kunanmi chayraq entiendeni, Diosqa manam pimanpas sayapakunchu, 35 payqa chaskinmi lliw nacionkunapi payta kuyaspa manchakuywan allin ruraq runakunataqa. 36 Diosmi Israelpa mirayninkunaman allin noticiata willachirqa Jesucristollawan imay nam Dioswan allinyanakunanchikpaq, Jesucristoqa llapallanchikpa Señorninchikmi. 37 Qamkunaqa yachankichikñam bautizasqanmanta Juan yacharachiptin Galilea law manta qallaykuspan lliw Judea lawpipas tukuy ima pasakusqanta. 38 Diosmi huntarqa Nazaretmanta kaq Jesucristoman Chuya Espiritupa atiyninwan hinaptinmi pay purirqa allinkunata rurastin chaynataq *Satanaspa llapa ñakarichisqan runakunata sanoyachis tin, tukuy chaykunataqa rurarqa Dios paywan kasqanraykum. 39 Judea lawpi hinaspa Jerusalen llaqtapi Jesucristopa imam rurasqanmantaqa ñoqaykum testigo kaniku. Paytam wañurachirqaku cruzpi chakataruspanku. 40 Ichaqa Diosmi payta kawsarichirqa kimsa punchaw wañusqanmanta hinaspam rikuriykachiwarqaku ñoqaykuman. 41 Manam llapa runamanchu rikurirqaqa aswanqa ñoqallaykumanmi chaynapi Jesusmanta willakunay kupaq ñawpaqmantaraq Diospa akllasqan kasqaykurayku. Kawsariramuptinmi Jesuswan
1981
HECHOS 10, 11
kuska mikurqaniku. 42 Paymi kamachiwarqaku llapa runakunaman paymanta willa kunaykupaq, Jesucristotam Dios churarun wañuqkunatapas hinaspa kawsaqkunatapas juzgananpaq. 43 Diosmanta willakuqkunapas Jesusmantam kaynata nirqaku: “Payman llapallan iñiqtaqa huchanmantam Dios pampachanqa” nispanku. Mana judio kaqkunapas Chuya Espiritu chaskisqankumanta
44 Chaynat a
Pedro rimachkaptinraqmi Chuya Espiritu hamurqa lliw uyariqnin kunaman. 45 Hinaptinmi Pedrowan riq iñiq judiokuna llumpayta admirakurqaku Pedropa uyariqninkunaman mana judio kachkaptinkupas Chuya Espirituta Dios qomusqanwan. 46 Paykunatam uyarirqaku mana yachasqanku idiomakunapi ri maqta hinaspa Dios yupaychaqta. 47 Hinaptinmi Pedro nirqa: —Ñoqanchik hina paykunapas Chuya Espirituta chaskichkaptinkuqa ¿yaqa chum pipas harkakunman bautizasqa kanankuta —nispa. 48 Ped rom kamachirqa Jesucristopa sut inpi baut izakunankupaq. Chaymant am Pedrota ruegarqaku iskay-kimsa punchawllapas paykunawan karinanpaq.
11
Jerusalenpi kaq iñiqkunaman Pedropa willasqanmanta
1 Judeapi
kaq iñiqkunam *apostolkunapiwan yacharurqaku mana judio kaq runakunapas Diospa palabran chaskisqankuta. 2 Jerusalenman Pedro kutiramuptinñataqmi iñiq judiokuna paywan atipanakuspanku 3 nirqaku: —¿Imanasqataq qamqa rirqanki mana *señalasqa runakunapaman hinaspa paykunawanpas mikumurqanki? —nispa. 4 Chaymi Pedro qallar iyninmant a imaynam pasakusqant a willakuspan nirqa: 5 —Jope llaqtapim Diosta mañakuchkarqani, chaymi revelacionta chaskispay rikurqani hanaq pachamanta tawan puntanmanta warkusqa hatun lliklla hina ñoqapa kasqayka ma uraykamuqta. 6 Chaypa ukunta sumaqta qawaykuspaymi rikurqani tawa chakiyoq animalkunata, purun animalkunata, culebra hina qasqonpa puriqkunata hinaspa alton pawaq animalkunata. 7 Hinaspaymi uyarirqani: “Hatariy Pedro, wañuchispa mikuy” niqta. 8 “Chaymi ñoqañataq nirqani: Manapunim mikuymanchu Señor ¡ñoqaqa haykapipas manam mikurqanichu mana mikuna kaqkunataqa!” nispa. 9 Chaymi huktawan rimapa yamuwarqa: “ ‘Mikunapaqmi’ nispa Diospa nisqankunataqa amayá niychu: ‘Manapunim mikuymanchu’ nispaqa.” 10 Chaynallam pasakurqa kimsakama, hinaptinmi chaykunaqa hanaq pachaman kaqlla hoqarikururqa. 11 Chay ratollapim kimsa runakuna chayaramurqa chay samakusqay wasiman Cesarea llaqtaman pusawananpaq. 12 Chaymi Chuya Espiritu kamachiwarqa: “Paykunawan riy ama iskayrayaspayki” nispa. Ñoqawantaqmi rirqaku kay soqta iñiqmasinchikkunapas, lliwmi yaykurqaniku chay runapa wasinman. 13 Chay runam willawarqaku wasinpi sayachkaq angel rikuriykuspan kayna nisqanta: “Kunanyá runa kunata Jope llaqtaman kachay Pedrowan sutichasqa Simonta pusamunankupaq. 14 Paymi nisunki imaynam qampas hinaspa aylluykikunapas salvasqa kanaykichikmanta” nispa. 15 Paykunata rimapayachkaptiyraqmi ñoqanchikman ñawpaqta hamusqanpi hina Chuya Espiritu paykunamanpas uraykamurqa. 16 Chaymi yuyarirurqani Señorninchik Jesucristo pa nisqanta, paymi nirqa: “Cheqaptam Juanqa bautizarqa yakuwan, qamkunatañataqmi Dios bautizasunkichik Chuya Espirituwan” nispa. 17 Señor Jesucristopi iñiqkunaman ño qanchikman hina Espiritunta Dios qoptinqa ¿pitaq ñoqaqa karqani Diosta harkakunaypaq? 18 Chaynat a Jer usalenpi kaq iñiqkuna uyar ir uspankum manaña Ped ropa con tranpichu karqaku hinaspam Diosta yupaycharqaku:
HECHOS 11, 12
1982
—Chaynaqa mana judio runakunamanpas Diosmi wanakuytaña qoykun wiñay paq kawsanankupaq —nispa. 19 Estebant a
Antioquia llaqtapi iñiqkunamanta
wañurachispankum wakin iñiqkunatapas ñakarichinankupaq qa tikacharqaku, wakiqninmi ayqekurqaku Fenicia lawkama, wakinñataq Antioquia llaqtaman. Chaykunapim judio runakunallaman Jesucristomanta willakurqaku. 20 Ichaqa Chipre lawmant awan chaynat aq Cirene llaqt amant am wakin iñiqkuna chayar urqaku Antioquia llaqtaman, paykunam Señor Jesusmanta allin noticiata willakurqaku mana judio kaq runakunaman. 21 Diosmi atiyninwan paykunata ya naparqa chaymi achka runakuna Jesucristoman iñikurqaku. 22 Jerusalen llaqtapi iñiqkuna kaykunata yacharuspankum Bernabeyta kacharqaku Antioquia llaqtakama. 23 Chayaruspanmi chay llaqtapi iñiqkunapaq Diospa favornin ta qawaykuspan llumpayta kusikurqa. Hinaspanmi paykunata kallpancharqa huk sonqolla qaqa hina sayaspanku Señorta qatinankupaq. 24 Bernabeyqa Chuya Espiri tupa huntasqan kaspanmi Diosman hapipakuq allin runa karqa. Chaynapim achka runakuna yapakurqa Señorman iñispanku. 25 Chaymantam Bernabey pasarqa Tarso llaqtaman Saulo maskaq, tariruspanñataqmi pusarqa Antioquiaman. 26 Chaypim huk watapuni iñiqkunawan karqaku achka runakunata yachachispanku. Chay Antioquia llaqtapim Jesucristoman iñiqkunata “cristianowan” sutichayta qallaykurqaku. 27 Chay punchawkunapim Diosmant a wakin willakuqkuna Jer usalenmant a rir qaku Antioquiaman. 28 Hukninpa sutinmi karqa Agabo. Paymi sayarispan Chuya Espiritupa yanapakuyninwan iñiqkunata nirqa: —Tukuy kay pachapim hatun yarqay kanqa —nispa. Chaymá cheqaptapuni pasakurqa Claudio sutiyoq reypa tiemponpi. 29 Hinap tinmi Antioquiapi iñiqkuna rimanakurqaku Judeapi iñiqkunaman atisqankuman hina yanapakuy apachinankupaq. 30 Chaynapim Bernabeywan hinaspa Saulowan apachirqaku yanapakuyninkuta Judeapi iñiqkunapa *ancianonkunaman.
12
Jacobota wañuchisqankumantawan Pedrota carcelasqankumanta
1 Chay tiempopim wakin iñiqkuna ñakarichiyta Rey Herodes qallaykurqa. 2 Juanpa wawqen Jacobotapas espadawan wañuchinankupaqmi kama 3 chirqa. Judiokunapa gustonpaq kasqanta qawaspanmi Pedrotapas presocharurqa. Chayqa pasakurqa Mana Qonchuyoq Tanta Mikunanku Fiesta punchawpim. 4 Pe drota presocharuspanmi carcelman hinachirqa hinaspam tawaman rakisqa chunka soqtayoq soldadokunawan cuidachirqa. *Pascua Fiesta pasaruptinñam Pedrota juzgananpaq runakunapa qayllanman horqomuyta munarqa. 5 Pedrota carcelpi cui dachiptinmi llapa iñiqkunañataq paypaq tukuy sonqonkuwan Diosta mañakurqaku. 6 Herodesmi
Pedrota Dios librasqanmanta
nirqa: —Paqarinmi Pedrota horqosaq llapa runakunaman —nispa. Chay tutam Pedro puñuchkarqa iskay soldadokunapa chawpinpi iskay cadenawan watas qa, wakin soldadokunañataqmi punkupi kachkarqaku carcelta cuidaspanku. 7 Hinaptinmi qonqayllamanta Señorpa angelnin chaypi rikurirurqa chay carcelta kanchayninwan hun taykuspa. Chay angelmi Pedrota waqtanpi laqyaykuspan rikcharichirqa hinaspanmi nirqa:
1983
HECHOS 12
—Utqayman hatariy —nispa. Hinaptinmi Pedropa makinmanta cadenakuna wichirurqa. 8 Angelmi nirqa: —Weqawnikita sumaqta watakuspayki *usutaykiwan hinakuy —nispa. Chaynata Pedro rurar uptinmi angel nirqa: —Capakuspayki qatiway —nispa. 9 Lloqsir uspanmi angelpa qepant a rirqa, ichaqa manam yacharqachu angelpa rurasqanqa cheqap kasqanta chaymi piensarqa revelacionlla kasqanta. 10 Ichaqa iskay punkupi kaq soldadokunapa ñawpaqninta pasaruspankum calleman lloqsiq fierro punkuman chayar urqaku hinaptinmi chay punku kikillanmanta kichakuy kurqa. Lloqsiruspanku huk calletaña purir uptinkum qonqayta angel sapallanta saqerurqa. 11 Chayraq musyakur uspanmi Pedro nirqa: —Kunanmi ichaqa cheqappuni kasqanta yacharuni. Señormi kachamuwarqa angelnin ta Herodesmanta hinaspa llapa judiokunapa mana allin piensasqanmanta librawananpaq. 12 Chaynata piensastinmi Pedro pasarqa Juan Marcospa maman Mariapa wasinta. Chay wasipim achka runakuna huñunakuspanku Diosta mañakuchkarqaku. 13 Hawa punkuta Pedro takaykuptinmi Rode sutiyoq sipascha rirqa qawamunanpaq. 14 Ichaqa Pedropa rimas qanta reqsiruspanmi kusikuyllawanña mana punkutapas kichaspan kallparqa ukuman: —Pedrom punkupi kachkan —nispan. 15 Chaymi sipaschat a nirqaku: —Icha locayarunki —nispa. Payñataqmi nirqa: —Pedropunim —nispa. Paykunañataqmi aswanraq nirqaku: —Manam payqa kanmanchu, angelninchá —nispanku. 16 Ped roñat aqmi punkut a takay-takachkarqa hinapt inmi kichaykupt inku pay kasqanta rikuykuspanku llumpayta admirakurqaku. 17 Chaymi makinwan upa llanankupaq señaschaspan paykunaman willarqa imaynatam carcelmanta Señor horqoramusqanmanta. Nirqataqmi: —Willaychik Jacobomanwan iñiqmasinchikkunaman —nispa. Chaymanta lloqsir uspanmi huklawman pasakurqa. 18 Achikyar upt inñat aqmi soldadokuna llumpay chaqwapi karqaku imaynanpim Pedropa chinkarusqanta mana yachaspanku. 19 Pedrota Herodes maskachimup tinmi mana tarimurqakuchu chaymi soldadokunata tapupaykuspan kamachirqa paykunataña wañuchinankupaq. Chaypa qepantañam Herodes ripukurqa Judea manta Cesarea llaqtapi yachananpaq. Herodespa wañusqanmanta
20 Tiro llaqtapi kaq hinaspa Sidon llaqtapi kaq runakunam Herodespa llaqtanmanta kaw
saykunata chaskiqku, ichaqa Herodesmi paykunawan piñakuruspa manaña apachirqachu kawsaykunata chaymi paykuna tanteanakururqaku Herodeswan rimanankupaq. Chayray kum amistadta rurarurqaku Rey Herodespa confianza serviqnin Blastowan chaynapi paypa yanapakuyninwan Herodeswan kaqlla allinyanakunankupaq. 21 Chaymi Herodes paykuna ta citarurqa huk punchaw rimanakunankupaq. Chay punchaw chayaramuptinmi rey kanan pachawan suma-sumaqta pachakururqa hinaspam sumaq tiyananpi tiyaykuspan llapa runakunaman rimarqa. 22 Hinaptinmi chay runakuna qaparispanku nirqaku: —¡Kayqa Diosmi, manam runachu! —nispa.
HECHOS 12, 13
1984
23 Dios
hina adorachikuspanmi mana nirqachu Diosta adoranankupaq. Hinap tinmi Herodesta Diospa angelnin chay ratolla onqorachirqa, chaymi urukunapa mikusqan wañurqa. 24 Diospa palabranmi ichaqa tukuy hinast inpi willakupt inku mirarqa. 25 Bernabeywan Sauloñat aqmi yanapakuyninkut a tukur uspanku Jer usalenman ta kutikurqaku Marcoswan sutichasqa Juanta pusarikuspanku.
13
Bernabeywan Saulo willakuq lloqsisqankumanta
1 Antioquiapi
iñiqkunawanmi kachkarqa Diosmanta willakuqkunawan yachachiqkuna. Paykunam karqa Bernabey, Simon Negro, Cirenemanta kaq Lucio, Manaen hinaspa Saulo. Manaenqa karqa Galilea lawpi munaychakuq Herodeswan warma kaspa kuska uywasqam. 2 Huk punchaw ayunaspanku Señor ta adorachkaptinkum Chuya Espiritu nirqa: —Bernabeytawan Saulota rakipuwaychik, paykunataqa qayarqani kamachis qayta ruranankupaqmi —nispa. 3 Ayunar uspankum Diost a mañakurqaku hinaspam mak inkut a paykunapa ha wanman churaykuspanku aviar urqaku. 4 Chuya
Chipre lawpi apostolkunapa willakusqanmanta
Espiritupa kachasqanmi Bernabeywan Saulo chayarurqaku Seleuciaman, chaymantañataqmi buquepi rirqaku Chipre islaman. 5 Chay islapa patan Salamina sutiyoq llaqtaman chayaruspankum Diospa palabranmanta willakurqaku judiokuna pa *huñunakunanku wasikunapi. Paykunawantaqmi Juanpas rirqa yanapananpaq. 6 Chay enteron islanta puriruspankum chayarurqaku Pafos llaqtaman. Chaypim tari rurqaku Barjesus sutiyoq judiokunamanta kaq brujota. Paymi llullakuspan nirqa: —Diosmanta willakuqmi kani —nispa. 7 Chay brujom yanapaq allin yachayniyoq prefecto Sergio Pablot a. Chay pre fectom Diospa palabranta uyariyta munaspan qayachimurqa Bernabeytawan Saulota. 8 Ichaqa Elimaswan sutichasqa chay brujom paykunapa contranpi karqa prefecto Sergio ama iñinanpaq. 9 Aswanqa Pablowan sutichasqanku Saulom Chuya Espiritupa huntasqan chay brujota qawarayar uspan nirqa: 10 —¡Imaymana llullapa hinaspa tukuy mana allinta ruraspa allin kaqkunapa con tranpi sayariq Supaypa churin runa! ¿Imanasqataq mana samaspa Señorpa cheqap ñanninkunapi kay munaqkunata pantachichkanki? 11 Kunanmi Señor castigasunki, ñaw sayaruspaykim unay punchawkuna intipa kanchayninpas mana rikuq kanki —nispa. Chayllapunim tutayaq qosnipi hina rikurirurqa, mana rikukuyta atispanmi tam pikachaspan maskarqa pipas makinmanta pusarikunanpaq. 12 Kaykunata prefecto rikuspanmi Señormanta Pablopa yachachisqanta uyarispan admirakuywan iñikurqa. Pablowan Bernabey Pisidia law Antioquia llaqtapi willakusqankumanta
13 Pablom
riqmasinkunapiwan Pafosmanta buquepi lloqsirqaku Panfilia lawpi Perge llaqtaman. Juanñataqmi paykunamanta rakikuruspan Jerusalenman kutikurqa. 14 Chay mantam Pablowan Bernabey Pergemanta rirqaku Pisidia lawpi Antioquia llaqtaman. Chaypim *samana punchawpi judiokunapa huñunakunan wasiman yaykuspanku tiyay kurqaku. 15 Diospa leynintawan Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanta leeruspankum chay huñunakusqankupi kamachikuqkuna Pablotawan Bernabeyta nichirqaku:
1985
HECHOS 13
—Wawqeykuna, imallapas willarikunaykichik kaptinqa kunanyá willarikuy chik —nispa. 16 Chaymi Pablo sayar ispan mak inwan upallanankupaq señaschaspan nirqa: —Israelpa mirayninkuna chaynataq Diosta kuyaspaykichik manchakuqkuna, uyariychik, 17 Israel runakunapa Diosninchikmi ñawpaq abuelonchikkunata akllarqa hi naspanmi achka-achkaman mirachirqa runapa llaqtan Egipto nacionpi *yachaptinkuraq, chay llaqtapi ñakarisqankumantam atiyninwan horqomurqa. 18 Tawa chunka watapu nitaqmi mana kasukuchkaptinkupas chunniqpi paykunata Dios yanaparqa. 19 Canaan allpapi qanchis nacionkunata chinkachispam chay allpata ñawpaq abuelonchikkunaman qorqa. 20 Yaqa tawa pachak pichqa chunkan watapunim juezkunawan gobiernachirqa Diosmanta willakuq Samuelpa tiemponkama. 21 Abuelonchikkuna reyta mañakuptin kum Dios qorqa Saulta paykunata tawa chunka wata gobiernananpaq, payqa Benjaminpa castan Cispa churinmi karqa. 22 Payta rey kayninmanta wischuruspanñataqmi akllarqa Davidtaña abuelonchikkunapa reynin kananpaq, paymantam Dios nirqa: “Reqsinim Isaipa churin Davidta, payqa agradoypaqmi, paymi ruranqa tukuy ima ñoqapa munas qayta” nispa. 23 Kikin Davidpa mirayninmantam nacemurqa Jesus. Paytam Dios Tayta kachamurqa Israelpa llapallan mirayninkunata salvananpaq ñawpaq abuelonchikkuna man nisqanpi hina. 24 Manaraq Jesus yachachiyta qallaykuchkaptinmi Juan willakurqa: “Israelpa llapa mirayninkuna, huchaykichikmanta wanakuspa bautizakuychik” nispa. 25 Wañukunanpaq hichpallaña kachkaptinmi nirqa: “Manam ñoqaqa kani qamkunapa piensasqaykichikchu, aswanqa ñoqamanta qepatam hamunqa huk hatun kamachikuq, paypataqa *usutallantapas manam paskanaypaq hinachu kani” nispa. 26 —Abrahampa mirayninmasillaykuna hinaspa Diosta kuyaspa manchakuq kuna, kay allin willakuykunatam Dios apamuwarqanchik salvakunanchikpaq. 27 Jer usalenpi *yachaqkunam llapa jefenkunapiwan Jesus pim kasqanta mana yachastin wañunanpaq sentenciarurqaku, chaynapim Diosmanta willakuqkunapa nisqankunata cumplirqaku. Sapa *samana punchawpi leechkaspankupas manam entienderqakuchu. 28 Wañunanpaq hina mana huchayoqta tarichkaspankupas Pi latotam mañakurqaku Jesusta wañuchinanpaq. 29 Bibliapi tukuy nisqanman hina cumplikuruptinmi cruzmanta uraykachispa pamparqaku. 30 Ichaqa Diosmi kawsari chimurqa. 31 Chaymi achka punchaw rikurirqa Galileamanta Jerusalenman ñawpaq riqmasinkunaman. Paykunam Jesusmanta *willakunku Israelpa mirayninkunaman. 32 —Chaynapim ñoqaykupas qamkunaman willachkayk iku Diospa ñawpaq abuelonchikkunaman allinninchikpaq prometesqanmanta. 33 Ñoqanchik payku napa miraynin kaptinchikmi prometewasqanchikman hina Dios kawsarirachimun Jesusta iskay kaq Salmopi kayna nisqanpi hinapas: “Churiymi qamqa kapuwanki, kunan punchawmantapunimriki ñoqaqa kani Taytallayki.” 34 —Jesuspa
cuerpon mana ismur unanpaq kawsarimunanmantam Dios kay nata nirqa: “Qamkunamanmi qosqaykichik Davidman prometekusqay ancha allinkunata” nispa. 35 Huk Salmopipas nichkanmi kaynata: “Sapaqchasqaykipa cuerpontaqa manataqmi ismurachinkichu” nispa. 36 —Cheqaptam Davidqa Diospa munasqanman hina wiñaymasinkunata ya naparqa, abuelonkuna hina wañuruptinñataqmi cuerpon ismururqa. 37 Diospa
HECHOS 13, 14
1986
kawsarichisqan Jesuspa cuerponmi ichaqa mana ismurqachu. 38 Yachaychikyá wawqeykuna, Jesucristoman iñiptillaykichikmi huchaykichiktaqa Dios pampachan. 39 Jesucristoman llapallan iñiqkunatam manaña huchayoqpaq Dios chaskin Moi sespa lliw kamachikuyninkunata mana cumpliyta atiptinkupas. 40 Cuidakuychikyá Diosmanta willakuqkunapa nisqan ama sucedesunaykichikpaq, paykunam nirqa:
41 “Uyariychik
Diospa nisqanmanta asikuqkuna. Admirakuspayá chinkaychik. Tiempoykichikpim admirakuypaqta rurasaq. Willasuptikichikpas mana creenatam rurasaq.”
42 Chaynat a
rimaruspanmi Pabloqa riqmasinkunapiwan lloqsirqaku, chaymi payta ruegakurqaku: —Huknin *samana punchawtawan yapamanta kaykunamanta willaykuwayku —nispa. 43 Chay huñunakuyninku tukur upt inmi achka judio runakunapiwan Dios adoraq runakuna qatirqaku Pablotawan Bernabeyta hinaptinmi paykuna yacha chiqku Diospa favorecesqanmanta ama kar unchakunankupaq. 44 Huknin *samana punchawpim huñunakurqaku llaqt api yaqa lliw runakuna Diospa palabranta uyarinankupaq. 45 Achka-achka runata judiokuna rikuruspan kuñataqmi envidiakuspanku Pablopa yachachisqanpa contranpiña rimarqaku. 46 Chaymi Pablowan Bernabey mana manchakuspa nirqaku: —Diospa palabrantaqa qamkunamanmi puntataqa willanayku karqa. Ichaqa mana chaskiyta munaptikichikqa hinaspa wiñay kawsaytapas mana chaskinayki chikpaq hina piensaptikichikqa mana judio runakunamanñam willakamusaqku. 47 Señorqa kaynat am kamachiwarqaku: “Achkiyta hinaraqmi churaruyki nacionkunapaq. Chaynapi tukuy hinastinpi kaqkunaman salvaq kasqaymanta willakunaykipaq” nispa. 48 Mana judio kaq runakunañataqmi kusikurqaku chaykunata uyarispanku, Señor tam palabranmanta alabarqaku chaymi wiñay kawsanankupaq lliw akllasqa kaqkuna iñikurqaku Jesucristoman. 49 Chaynapim Señorpa palabran mirarqa tukuy chay lugarkunapi. 50 Ichaqa wakin judiokunam Dios adoraq reqsisqa warmikunatawan auto ridadkunata umachaspanku Pablopa hinaspa Bernabeypa contranpi hatarirachirqaku hinaspam llaqtanku lawmanta qarqorurqaku. 51 Chaymi Pablowan Bernabey *usu tankupi allpatapas taspirqaku chay runakunaña huchankuwan cuentallikunankupaq. Hinaspankum pasakurqaku Iconio llaqtaman. 52 Paykuna pasakuptinpas Antioquia llaqtapi iñiqkunaqa Chuya Espiritupa huntasqanmi kusisqallaña qeparqaku.
14
Pablowan Bernabey Iconio llaqtapi rimasqankumanta
1 Iconio llaqtapim Pablowan Bernabey yaykurqaku judiokunapa *huñunakunan
ku wasiman, chaymi paykuna sumaqllataña willaykuptinku achka judiokuna Jesucristoman iñikurqa, iñikurqataqmi mana judio kaqkunapas. 2 Ichaqa mana iñiq judiokunam mana judio kaq runakunata umacharuspanku hatarirachirqaku iñiqkuna pa contranpi. 3 Chaymi Pablowan Bernabey chay llaqtapi unay quedarqaku. Señorman
1987
HECHOS 14
hapipakusqankuraykum mana manchakuspa Diospa kuyakuyninmanta willakuqku. Señorñataqmi creenankupaq hina rurarqa paymanta willakusqankuta, admirakuypaq *milagrokunata ruranankupaqmi paykunaman atiyta qorqa. 4 Chay llaqtapi runakunam iskayman rakinakururqaku, wakinmi judiokunapa favorninpi karqa wakinninñataq *apos tolkunapa favorninpi. 5 Mana judio kaqkunam judiokunawan hinaspa autoridadkunawan rimanakururqaku Pablotawan Bernabeyta maqaparunankupaq hinaspa rumikunawan choqaparunankupaq. 6 Ichaqa Pablowan Bernabeymi yacharuspanku ayqekurqaku Licaonia lawpi Listra hinaspa Derbe llaqtakunaman hinaspa muyuriqninpi llaqtachakuna manwan. 7 Tukuy chaykunapipas Jesucristomantam allin noticiata willakurqaku. 8 List ra
Listra llaqtapi Pablota rumiwan choqaparusqankumanta
llaqtapim nacesqanmantapuni mana puriy atiq runa karqa. Chaypim tiyachkarqa suchu kasqanrayku. 9 Rimasqanta chay runa uyarichkaptinmi Pablo musyarurqa sanoyananpaq iñiyniyoq kasqanta. 10 Chaymi Pablo qapariq hina nirqa: —¡Hatarispa sayay! —nispa. Hinaptinmi chay runa hukta pawarispa puriyta qallaykurqa. 11 Pablopa ruras qanta llapa runakuna rikur uspankum, Licaonia idiomankupi qayaykachakurqaku: —¡Dioskunam runayar uspa ñoqanchikman uraykaramun! —nispa. 12 Paykunam Bernabeyta diosninku Jupiterwan sut icharqaku, Pablotañataq mi willakusqanrayku suticharqaku diosninku Mercuriowan. 13 Chay llaqtaman yaykuykunapim Jupiterpa templon kachkarqa hinaptinmi Jupiterpa sacerdoten apamurqa torokunatawan waytakunata llaqtapa punkunman. Paymi llapa runaku napiwan torokunata wañuchispanku Bernabeytawan Pablota adorayta munarqaku. 14 Chaymi *apostol Bernabeywan apostol Pablo chayta uyarir uspanku pachankuta llikiparqaku hinaspam llapa runakunaman taqrukuruspanku qaparirqaku: 15 —¡Runamasillaykuna! ¿Imatataq kaytaqa rurachkankichik? Ñoqaykuqa qamkuna hina runallam kaniku, hamurqanikuqa cheqap kawsaq Diosmanta willakuqmi, chayna pi kay mana valeqkunamanta wanakuspaykichik payllataña qatinaykichikpaq. Paymi unancharqa kay pachata, cielokunata lamar-qochata chaynataq chaykunapi tukuy ima kaqkunatapas. 16 Ñawpaq tiempokunapim llapa runakunata kachaykurqa munasqanku pi purikunankupaq. 17 Chaywanpas payqa reqsichikurqam runakunapaq imapas allinta ruraspan. Paymi parachimun poqoy tiempokunapipas allinta ruruchispa, paytaqmi mikunanchikpaqpas chani-chaninta qowanchik chaynapi kusisqa kawsananchikpaq. 18 Chaynat a nispankum ñaka-~nakayt a harkakurqaku torot a mana wañuchipunankupaq. 19 Antioquia llaqtamantawan chaynataq Iconio llaqtamanta judiokuna chayar us pankum llapa runakunata umacharurqaku, Pablota rumiwan choqaparuspankum “wañurunñam” nispanku llaqtapa cantonman aysarurqaku. 20 Aswanqa iñiqmasin kuna Pablopa muyuriqninpi huñunakuruptinkum hatarispan huktawan yaykurqa chay llaqtaman. Paqarinnintinñataqmi Bernabeywan pasarqa Derbe llaqtaman. 21 Derbe llaqt api Jesucristomant a allin not iciat a willakuspankum achkallat aña iñichirqaku. Chaymantam kutirqaku List ra, Iconio hinaspa Antioquia llaqtakuna man. 22 Chaykunapim iñikuqkunata imam creesqankupi qaqa hina sayanankupaq kallpancharqaku: —Diospa munaychakusqanman yaykunapaqqa achka sasachakuytam ñakarina —nispa.
HECHOS 14, 15
1988
23 Llapa
iñiqkunamantam akllarqaku *ancianokunata huñunakuyninkupi kamachiku nanpaq. Ayunowan Diosta mañakuspankum iñisqanku Señorpa makinman churarqaku. Siria law Antioquiaman Pablowan Bernabeypa kutisqanmanta
24 Pisidia lawninta pasaspankum chayarqaku Panfilia lawman. 25 Perge llaqtapi Diospa
palabranta willakuspankum rirqaku Atalia llaqtaman. 26 Chaypi buqueman seqaruspan kum pasarqaku Antioquiaman. Chay llaqtamantam Diospa favorninta mañakuspa iñiqkuna ñawpaqta paykunata kacharqa willakuq rinankupaq. Hinaptinmi chay willakamusqanku manta kutiramurqaku. 27 Chay llaqtaman chayaruspankum llapa iñiqkunata huñururqaku hinaspam paykunaman willarqaku Diospa tukuy ima ruramusqanmanta hinaspa mana judio kaq runakunamanpas imayna formapim iñikunankupaq Señorpa willachimusqan manta. 28 Chaypim Pablowan Bernabey iñiqkunawan unay tiempo *yacharqaku.
15
Jerusalen llaqtapi huñunakusqankumanta
1 Chay punchawkunapim wakin runakuna Judeamanta Antioquiaman ris panku yachachiyta qallaykurqaku llapa mana judio kaq iñiqkunata: —Salvasqa kanaykichikpaqqa Moisespa kamachikusqanman hinam *señalasqa kanaykichik —nispa. 2 Chaymi Pablowan Bernabey paykunawan llumpayt a atipanakurqaku. Hinaptinmi iñiqkuna akllarqa Pablotawan Bernabeyta Jerusalenman rispa *apos tolkunawan hinaspa *ancianokunawan chay asuntomanta rimamunankupaq, akllarqakutaqmi paykunamanta wakin iñiqkunatapas. 3 Antioquia llaqt api kaq iñiqkunapa kachasqanmá Jer usalen llaqt aman rirqaku, ristinmi pasarqaku Fenicia lawninta hinaspa Samaria lawninta, chay lawkunapim willakurqaku mana judio kaq runakunapas Diosmanña iñikusqankuta. Hinaptin mi iñiqkunañataq llumpayta kusikuqku. 4 Pablowan Bernabey Jer usalenman chayar upt inkum llapallan iñiqkuna, *apos tolkuna hinaspa *ancianokuna allinta chaskirqaku, chaymi Pablowan Bernabeyqa paykunamanpas willarqaku paykunawan tukuy imata Diospa ruramusqanmanta. 5 Ichaqa Jesucristoman iñiq wakin *far iseokunam sayar ispanku nirqaku: —Mana judio kaq iñiqkunapas *señalasqam kananku hinaspam yachachina Moisespa kamachikuyninkunata kasukunankupaq —nispa. 6 Chaymi huñunakurqaku *apostolkuna, iñiqkuna hinaspa *ancianokuna chay asuntomanta rimanankupaq. 7 Llumpayta atipanakuptinkum Pedro sayarispan nirqa: —Wawqeykuna, yachasqaykichikpi hinam qamkunamanta Dios akllawarqa Jesucristomanta allin noticiata mana *judio kaqkunamanpas willakunaypaq chay napi paykunapas iñikunankupaq. 8 Llapa runakunapa sonqon reqsiq Diosninchikmi paykunamanpas Chuya Espirituta qorqa ñoqanchikman hina, chaynapim qawachi warqanchik paykunatapas chaskisqanta. 9 Diosqa manam ñoqanchikmanpas nitaq paykunamanpas sayapakunchu aswanqa payman hapipakuptinkum sonqonkuta chuyanchaykun. 10 ¿Imanasqamá Diostaqa piñachichkankichik? Iñiqkunamanmi llasaq qepita churkuchkankichik ñoqanchikpapas hinaspa abuelonchikkunapapas mana apay atisqanchikta. 11 Yachasqanchikman hinaqariki Señor Jesus favorece waptillanchikmi Diosqa salvawanchik ñoqanchiktapas chaynataq paykunatapas. 12 Chaynat a Pedro rimar upt inmi lliw upallar uspanku Bernabeyt awan Pablot a uyarirqaku, paykunam willakurqaku Diospa qosqan atiywan mana judio kaqku
1989
HECHOS 15
napipas admirakuypaq *milagrokuna ruramusqankumanta. 13 Paykuna willakuyta tukuruptinñataqmi Jacobo nirqa: —Wawqeykuna, uyariykuwaychik. 14 Simon Pedrom willaruwanchik mana judio kaqku natapas Dios watukuykusqanta chaynapi paykunamantapas runankunata akllaykunanpaq. 15 Chaykunaqa tupanpunim Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanwan. Bibliam nin:
16 “Kaykuna
pasaruptin kutimuspaymi Davidpa castanta huktawan sayarichisaq. Wasi tuñiruptin perqaq hinam huktawan rurasaq 17 chaynapi wakin runakunapas hinaspa sutiywan sutichasqa mana judio kaqkunapas ñoqa Señorta maskawanankupaq. 18 Ñoqa Diosmi ñawpaqmantapuni reqsichini kay rurasqaykunata.” 19 —Ñoqapa piensasqayman hinaqa Diosman iñikuq mana judio kaqkunataqa amañayá iskayrayachiychikchu. 20 Paykunamanqa qellqasunchik kaynatayá: “Amam mikunkichikchu taytacha-mamachakunaman ofrecesqa aychataqa, amam huchapa kunkichikchu, amam mikunkichikchu yawartaqa nitaq yawarpa pasasqan aychatapas” nispa. 21 Ñawpaq tiempokunamantaraqmi lliw llaqtakunapi Moisespa leynintaqa yacha chinku sapa *samana punchawpi judiokuna *huñunakunanku wasikunapi leespanku.
22 Chaynat a
Mana judio kaqkunaman cartasqankumanta
Jacobo rimar uptinmi *apostolkunawan *ancianokuna hinaspa lliw iñiqkuna “allinmi” nispa paykunamanta akllarqaku Barsabaswan sutichasqan ku Judasta hinaspa Silasta chaynapi Pablowan hinaspa Bernabeywan kuskata Antioquia llaqtaman kachanankupaq. Judas Barsabaswan Silasqa iñiqkunapi diri gentekunam karqaku. 23 Paykunawanmi apachirqaku kayna niq cartata: *Apostolkunam iñiqmasinchik *ancianokunapiwan rimaykamuykiku Antioquia llaqtapi kaq, Siria lawpi kaq hinaspa Cilicia lawpi kaq mana judio kaq wawqepanikunata. 24 Yachanikum ñoqaykuwan kaqkunamanta wakin runakuna mana kamachichkaptiyku qamkunaman hamusqanta. Paykunam yachachikuyninkuwan pantachisuspaykichik iskayrayachisurqankichik: “*Señalachikuychik hinaspa Moisespa kamachikusqankunata kasukuychik” nispanku. 25 Chaymi lliwchayku tanteanakuruspayku akllarqaniku runakunata chaynapi kuyasqanchik Bernabeywan hinaspa Pablowan qamkunaman hamunanpaq. 26 Paykunaqariki wañuytapas mana manchakuspam Señorninchik Jesucristota servinku. 27 Kachamusqayku Judaswan Silasmi qamkunaman qellqamusqaykuta willasunkichik. 28 Chuya Espiritupa yanapakuyninwanmi piensaruniku sasa kamachikuykunataqa qamkunaman ama qonaykupaq, kamachimuyniykuqa kaykunallatam: 29 Amam mikunkichikchu taytacha-mamachakunaman ofrecesqa aychataqa, amam mikunkichikchu yawartaqa nitaq yawarpa pasasqan aychatapas, amataqmi huchapakunkichikchu. Allinpunim kaykunata kasukuptikichikqa. Qamkunañayá allinlla. 30 Chay
riqkunam despedikuspanku Antioquia llaqtaman pasarqaku. Chay pim llapa iñiqkunata huñuruspanku cartata qorqaku. 31 Iñiqkuna leeruspankum
HECHOS 15, 16
1990
sonqonku tiyaykuptin llumpayta kusikurqaku. 32 Hinaptinmi Judaswan Silas Dios manta willakuq kasqankurayku sumaqllataña rimaspa iñiqkunata kallpancharqaku chaynapi qaqa hina sayanankupaq. 33 Chaypi unay punchawkuna karuptinkum: “Qamkunañayá allinlla” nispa iñiqkuna aviarqaku chaynapi Jerusalenmanta kachamuqkunaman kutikunankupaq. 34 Silasmi ichaqa quedakurqa. 35 Pablowan Bernabeypas Antioquia llaqtapim quedakurqaku hinaspam wakinkunapiwan Dios pa palabranta yachachispanku Jesucristomanta allin noticiata willakurqaku. Iskay kaq kutipi Pablopa viajasqanmanta
36 Llumpay
unaymantam Bernabeyta Pablo nirqa: —Huktawanyá kutisun Jesucristomanta willakusqanchik llaqtakunaman chay napi llapa iñiqkunapa imaynam kasqanta qawaykamunanchikpaq. 37 Chaymi Bernabey munarqa Marcoswan sut ichasqa Juant a pusanankupaq. 38 Pabloñat aqmi mana munarqachu Juanqa punta viajenkupi Panfilia lawmant a kutikuspa paykunawan mana risqanrayku. 39 Llumpayta piñanakuspam iskayman rakinakururqaku, Bernabeymi Marcosta pusarikuspan buquepi pasarqa Chipre lawman. 40 Pabloñataqmi compañaqninpaq Silasta akllaykurqa, chaynapim Señor pa favorninta iñiqkuna mañaykapuptin pasakurqaku. 41 Llapa iñiqkunata kallpanchastinmi rirqaku Siria lawninta hinaspa Cilicia lawninta.
16
Pablotawan Silasta Timoteopa compañasqanmanta
1 Pablopiwan
Silasmi Derbe llaqtaman hinaspa Listra llaqtaman chayarus panku Jesuspi iñikuq Timoteowan tuparurqaku. Paypa mamanmi karqa Jesucristopi iñikuq judia, taytanñataqmi karqa Grecia lawmanta kaq. 2 Iconio llaqtapi hinaspa Listra llaqtapi iñiqkunam Timoteomanta allinta rimaqku. 3 Pablom puriysi nanta munaspan Timoteota *señalarachirqa judiokunata hina chaynapi purisqanku llaqtakunapi llapa judiokunata mana hukmanyachinanpaq. Llapa judiokunaqa ya charqam Timoteopa taytanqa Grecia lawmanta kasqanta. 4 *Ancianokunamantawan *apostolkunamanta Jerusalen llaqtapi chaskimusqanku kamachikuytam purisqanku llaqtakunapi llapa iñiqkunaman qorqaku. 5 Chaynapim iñiqkuna aswan-aswan kallpan chakurqaku, sapa punchawtaqmi wakinkunapas iñikuspanku paykunaman yapakurqa. Macedonia law runapa Pabloman rikurisqanmanta
6 Frigia lawninta hinaspa Galacia lawninta pasaruptinkum Chuya Espiritu harkarurqa
Asia lawpiqa ama willakunankupaq. 7 Misia lawpa cantonman chayaruspa Bitinia lawman riyta munaptinkuñataqmi Jesuspa Espiritun harkarurqa. 8 Chaymi Misia lawpa waqtallan ta pasaspanku chayarurqaku Troas llaqtaman. 9 Chaypi Pablo tuta puñuchkaptinmi Dios revelaspan qawachirqa Macedonia law runata. Paymi sayaykuspan Pablota ruegarqa: —Macedonia lawman hamuspayá yanapaykuwayku —nispa. 10 Pablo chayt a rikur upt inmi, chaypunilla alist akuyt a qallaykurqaniku Ma cedonia lawman pasanaykupaq, ñoqaykuqa cheqaptapunim yacharqaniku Jesucristomanta allin noticiata willakamunaykupaq Diospa qayawasqankuta. Pablotawan Silasta Filipos llaqtapi carcelarusqankumanta
11 Troas llaqtamantam buquepi pasarqaniku derecholla Samotracia islakama, paqa
rinnintinñataqmi chayarurqaniku Neapolis llaqtaman. 12 Chaymantañataqmi rirqaniku
1991
HECHOS 16
Roma llaqtayoq runakunapa Filipos llaqtanman. Chay Filipos llaqtaqa Macedonia lawpi wakin llaqtakunamantapas aswan reqsisqam karqa. Chaypim ñoqayku unarqaniku. 13 *Samana punchawpim lloqsirqaniku llaqtamanta hinaspam rirqaniku Diosta maña kunanku mayupa patanman. Chaypi tiyaykuspaykum huñunakamuq warmikunaman Jesusmanta willarqaniku. 14 Chaypim uyarichkarqa Tiatira llaqtayoq Lidia sutiyoq warmi, paymi achka preciopa chanin morado telakunata *rantikuq. Dios adoraqllaña kaspanmi uyarichkarqa hinaptinmi paypa sonqonta Señor kichaykurqa Pablopa nisqanta kasuku nanpaq. 15 Paymi wasinpi kaqkunapiwan bautizakuspanku ruegawarqaku kaynata: —Cheqaptapuni Señorman iñikusqayta yachaspaykichikqa wasiypiyá samaka muychik —nispa. Llumpayta ruegawaptinkum wasinpi samakurqaniku. 16 Huk punchawmi Dios mañakuna sitioman richkaspayku tuparurqaniku adivinaq espirituyoq sipaswan. Payqa adivinaspanmi patronninkunata anchallataña gana chiq. 17 Chay sipasmi Pablotawan ñoqaykuta qatikachawaspanku qayaykachakurqa: —Kay runakunaqa hanaq pachapi Diostam servinku, paykunaqa willasuchkan kichik imaynam salvakunaykichikmantam —nispa. 18 Chaynat am rimaq achka punchawña hinapt inmi Pablo piñasqa muy ur iykus pan sipaspi kaq espirituta qaqcharqa: —Jesucristopa sutinpim kamachiki, paymanta lloqsiy —nispa. Hinaptinmi chaypunilla espiritu sipasmanta lloqsirurqa. 19 Sipaspa patronninkunañataqmi chay adivinaq espiritu paymanta chinkaruptin manaña paywan qollqe gananankupaq imapas kaptin Pablotawan Silasta hapiruspanku aysarqaku autoridadkunapa kanan plazaman. 20 Juezkunapa makinman churaspam nirqaku: —Kay judio runakunam llaqtanchikpi chaqwakunata rurachkanku. 21 Paykuna qa yachachichkan paykunapa costumbrenkutam. Ñoqanchikqa Roma llaqtayoqmi kanchik, manam kaykunataqa chaskichwanchu —nispa. 22 Chaymi llapa runakuna paykunapa cont ranpi hat ar ir urqaku, juezkunam Pablopa hinaspa Silaspa pachankunata llikichispa kaspikunawan maqachirqaku. 23 Llumpayt a maqar uspankum carcelar urqaku hinaspam carcelerot a kamachir qaku allinta cuidananpaq. 24 Chay carcelero kasukuspanmi Pablotawan Silasta carcelpa kuchunkama pusar uspa cepowan paykunapa chakinkunata hapirachirqa. 25 Pablowan Silasñat aqmi yaqa chawpi tut at aña Diost a mañakuspanku paypaq takichkarqaku. Chaytam wakin presokunapas uyarichkarqaku. 26 Hinaptin mi qonqayllamanta hatun temblor hamur uptin carcel wasipas cimientonmanta chaspirikurqa, qonqayta llapa punkukuna kichakuruptinmi lliw presokunapa cadenankunapas paskakur urqa. 27 Carcelero rikchariruspanñataqmi llapa pun kukunata kicharayachkaqta rikur uspan piensarqa presokunaqa lluptirusqanta chaymi espadanta horqorqa wañuchikunanpaq. 28 Chaymi Pablo qaparispan nirqa: —¡Ama imanakuychu, kaypim lliwchayku kachkaniku! —nispa. 29 Hinapt inmi chay carceleroqa achkit a mañakuspan kallpaylla yaykur uspa kat katatastin Pablopa hinaspa Silaspa ñawpaqninpi qonqorakuykurqa. 30 Paykunata hawaman pusaruspanmi tapurqa: —Taytakuna ¿imatataq rurasaq salvasqa kanaypaq? —nispa. 31 Hinapt inmi nirqaku: —Señor Jesucristoman iñiy chaymi salvasqa kanki wasikipi kaqkunapiwan —nispa.
HECHOS 16, 17
1992
32 Chaymi
paymanwan wasinpi llapallan kaqkunaman Jesucristomanta willarqa ku. 33 Tutallaraq kachkaptinmi chay horallapi carcelero mayllarqa Pablopa hinaspa Silaspa heridankunata hinaspam chaypunilla bautizakurqa wasinpi llapallan kaqkunapiwan. 34 Chaymantam wasinman pusaspan convidarqa mikuyta, Diosman iñikusqankumantam wasinpi llapallan kaqkunapiwan llumpayta kusikurqaku. 35 Paqar innint int am carceleroman juezkuna kacharqa guardiakunat a chay pre sokuna kacharinanpaq. 36 Hinaptinmi Pablota chay carcelero nirqa: —Ordentam chaskiruni juezkunamanta qamkuna kacharinaypaq. Chaynaqa hawkallayá pasakuychik —nispa. 37 Hinapt inmi Pabloñat aq chay willakuq hamuq guardiakunat a nirqa: —Ñoqaykutam *Roma llaqtaman perteneceq kachkaptiykupas mana justiciata rurawachkaspanku llapa runapa qayllanpi maqawarqaku hinaspa carcelawar qaku. ¿Kunanñataqchu pakasqallata horqor uwanmanku? ¡Manam kaynaqa kanmanchu! Paykunapuni hamuchun horqowaqniyku —nispa. 38 Chaymi guardiakuna kut ispanku juezkunaman willarqaku Pablopa nisqant a hinaptinmi mancharikur urqaku Roma llaqtaman pertenecesqankuta yacharus panku. 39 Chaymi carcelman rispanku Pablotawan Silasta perdonta mañakurqaku. Carcelmanta paykunata horqor uspankuñataqmi ruegakurqaku chay llaqtamanta pasakunankupaq. 40 Hinaptinmi Pablowan Silas carcelmanta lloqsiruspanku rirqa ku Lidiapa wasinman chaymi llapa iñiqkunata kallpanchaspanku pasakurqaku.
17
Tesalonica llaqtapi chaqwamanta 1 Pablowan
Silasmi Anfipolis hinaspa Apolonia llaqtanta pasarqaku, hinaspankum chayar urqaku Tesalonica llaqtaman, chaypim karqa ju diokunapa *huñunakunanku wasi. 2 Chaymanmi Pablo costumbrenman hina sapa *samana punchaw riq, kimsa semanapunim chaypi kaq judiokunawan atipanakurqaku. 3 Bibliapi kaqta qawachispanmi yachachirqa Cristopa ñakarinan mantawan wañuruspan kawsarimunanmanta. Kaynatam paykunaman nirqa: —Kay qamkunaman willasqay Jesusqa salvawaqninchik Cristopunim —nispa. 4 Hinaptinmi wakin judiokuna iñikuspanku Pablomanwan Silasman hukllawakurqa ku. Diosta yupaychaq Grecia law runakunapas achkallañam iñikurqaku, iñikurqataqmi allin reqsisqa achka warmikunapas. 5 Mana iñiq judiokunañataqmi envidiakuspanku huñururqaku peleayllapi puriq runakunata hinaspam chay llaqtapi hatun chaqwata rurarqaku, Jasonpa wasinman yaykuruspankum Pablotawan Silasta maskarqaku llapa runakunaman entreganankupaq. 6 Mana chaypi tarispankuñataqmi Jasontawan wakin iñiqmasinkunata autoridadkunaman aysarqaku kaynata qayaykachakustin: —Kay runakunaqa llapa llaqtakunatam chaqwanku hinaspam kaymanpas ha mur unkuraq. 7 Paykunatam kay Jasonpas wasinpiraq samarachin. Llapallankum Roma reyninchikpa kamachikuyninkunapa cont ranpi rimachkanku: “Huk reymi kachkan Jesus sutiyoq” nispanku. 8 Autor idadkunam chaypi huñunakuq runakunapiwan chayt a uyar ir uspanku aswanraq alborotarqaku. 9 Hinaptinmi Jasonmantawan wakin iñiqmasinkuna manta qollqeta chaskiruspankuña kachaykurqaku.
1993
10 Hinaptinmi
HECHOS 17
Pablowan Silas Berea llaqtapi kasqankumanta
iñiqmasinkuna chay tutalla Pablotawan Silasta Berea llaqtaman ayqe chirqaku. Berea llaqtaman chayaruspankum judiokunapa *huñunakunanku wasiman yaykuykurqa. 11 Chay Berea llaqtapi kaq judiokunam Tesalonicapi kaqkunamantapas allin educadokuna karqaku. Paykunam gustollawanña Diospa palabranta uyarispanku sapa punchaw Bibliata estudiarqaku: “¿Cheqapchu kay runakunapa willawasqanchik?” nispanku. 12 Chaynapim paykunamanta kaqkuna achkallaña iñikurqaku, iñikurqataq mi Grecia lawmanta kaq achkallaña runakunapas chaynataq decente warmikunapas. 13 Ichaqa Tesalonica llaqtapi kaq *judiokunam yacharurqaku Berea llaqtapipas Diospa palabranta Pablo willakusqanta chaymi pasaspanku llapa runakunata umachaspa albo rotachirqaku. 14 Hinaptinmi iñiqkuna chaypunilla Pablota lamar qochapa patanman ayqechirqaku, Silaswan Timoteom ichaqa hina Berea llaqtallapi qeparurqaku. 15 Pablo wan riqkunam pusarqaku Atenas llaqtaman chaymi paykuna kutiptinku Pablo kunarqa: —Silaswan Timoteo utqayllaman pasamuchunku —nispa. 16 Atenas
Atenas llaqtapi Pablo kasqanmanta
llaqtapi taytacha-mamachakunata huntallataña Pablo qawaspanmi sonqon nanarisqallaña Silastawan Timoteota suyarqa. 17 Chaymi *huñunakunan ku wasiman rispa judiokunawan hinaspa Dios adoraq wakin runakunawan rimaq. Sapa punchawtaqmi plazakunapipas haykam tupasqanwan parlaq. 18 Epicurioku napa yachachisqan chaynataq estoicokunapa yachachisqan qatiqkunam Pablowan atipanakurqaku. Wakinkunam ninakurqaku: —¿Imataraq kay rimaysapa runaqa niwachwan? —nispa. Wakinñataqmi ninakurqaku: —Huk dioskunamantachusmi kay runaqa willakuchkan —nispa. Chaynakunatam rimarqaku Jesusmanta allin noticiata willakuspa kawsari muymanta Pablo yachachiptin. 19 Chaymi Pablota pusarurqaku huñunakunanku Areopago sutiyoq sitioman. Hinaspankum nirqaku: —Yaqachum willawankikuman mosoq yachachisqaykikunata. 20 Qamqa niwankiku mana haykapipas yachasqaykutam, yachaytam munaniku tukuy chaykunamanta —nispa. 21 Atenas llaqt ayoq runakunapas chaynat aq chaypi kaq forastero runakunapas mosoq yachaykunata uyarispankum rimayllapi ocupakuqku. 22 Pablom Areopago sut iyoq huñunakunankupa chawpinpi sayaykuspa nirqa: —Atenas llaqtayoq taytakuna, qawasqayman hinaqa dioskuna serviqllañam qamkunaqa kasqankichik. 23 Dioskuna adoranaykichikpi purispaymi tarirurqani perqasqa *altarpi kayna qellqasqata “Mana Reqsisqa Diospa Altarnin” niqta. Chay mana reqsistin adorasqaykichik Diosmantayá willaykusqaykichik. 24 —Chay mana reqsisqayk ichik Diosmi unancharqa kay pachat awan tukuy ima kaqkunata, paymi hanaq pachapapas hinaspa kay pachapapas dueñon. Payqa *yachanpas manam runakunapa rurasqan wasipichu. 25 Manataqmi payqa runa mantaqa imatapas necesitanchu, payqa lliwchanchikta kawsachiwaspanchikmi samaytapas hinaspa llapa imakunatapas qowanchik. 26 —Huk runallamantam mirachirqa tukuy hinastinpi kaq runakunata chaynapi enteron kay pachapi *yachanankupaq, paymi señalarqa haykapim otaq maypim *yacha nankupaqpas 27 chaynapi llapchaykachakuq hina maskaspanku Diosta tarinankupaq.
HECHOS 17, 18
1994
Payqa manam karupichu ñoqanchikmantaqa kachkan. 28 Cheqaptaqa paypa yanapakuy ninwanmi kawsanchikpas, purinchikpas hinaspa kachkanchikpas. Chaymi takikuna ruraq llaqtamasikichikpas qellqarqa: “Diospa ayllunmi kanchik” nispa. 29 Diospa ayllun kachkaspaqa Diosmantaqa amayá piensasunchu taytacha-mamachakunamanta hinaqa, chaykunaqa runapa piensasqanman hinallam rurasqa kachkan qorimanta, qollqeman ta hinaspa rumimanta. 30 Ñawpaq tiempokunapim runakunawan Dios pacienciakurqa mana yachastin huchallikusqankumanta, kunanmi ichaqa llapallan runakunata enteron kay pachapi kamachin huchankumanta wanakunankupaqña. 31 Diosmi akllarun huk ru nata, paymi akllasqan punchawpi allin arregloman hina kay pachata juzganqa. Chayta llapa runakuna creenankupaqmi chay akllasqan Jesusta Dios kawsarichimurqa. 32 Kawsar imuymant a rimapt inmi wakin uyar iqkuna asipayarqaku, wak inñat aq mi nirqaku: —Yapañayá chaykunamantaqa willawankiku —nispa. 33 Chaymi Pablo paykunapa chawpinmant a pasakurqa. 34 Aswanqa wakin ru nakunam payta qatispanku iñikurqaku. Hukninmi karqa Dionisio sutiyoq, payqa karqa Areopago sutiyoq huñunakunankupi autoridadmi, iñikurqataqmi Damaris sutiyoq warmipas chaynataq sapaq runakunapas.
18
Corinto llaqtapi Pablo kasqanmanta
1 Atenas llaqtamanta Pablo lloqsispanmi pasarqa Corinto llaqtaman. 2 Chaypim tuparqa Aquila sut iyoq judio runawan, paymi Ponto law llaqtayoq karqa. Paymi warmin Priscilawan chayraq Italia lawmanta chayaramur qaku, Rey Claudio: “Llapa judio runakuna Roma llaqtamanta lloqsichunku” nispa kamachikuptin. Pablom paykuna watukuq rirqa. 3 Aquila hina karpakuna ruraypi llamkaq kaspanmi paykunawanña llamkananpaq quedarqa. 4 Sapa *samana pun chawmi judiokunapa *huñunakunanku wasiman riq, hinaspanmi yachachiq judio runakunatawan mana judio runakunata Jesucristoman iñichiyta munaspan. 5 Silaswan Timoteo Macedoniamanta chayaramupt inkum Pabloqa mana sa maykuspa Diospa palabranmanta willakurqa, judiokunatam yachachirqa Jesusqa suyasqanku Cristopuni kasqanta. 6 Ichaqa chay judiokunam Pablopa contranpi chu rakuruspanku imaymanata nirqaku, hinaptinmi Pablo pachanta chaspispan nirqa: —Wiñaypaq wañuyman wichispaqa qamkunañam huchayoq kankichik, manam ñoqachu. Kunanmantaqa mana judio runakunamanñam willakuq risaq —nispa. 7 Chay judiokunapa *huñunakunan wasimanta lloqsiruspanmi pasakurqa Ticio Justo sutiyoq runapa wasinman. Payqa karqa Diosta adoraq runam. Paypa wasinqa kachkar qa chay huñunakunankupa hichpallanpim. 8 Crispo sutiyoq runapas wasinpi llapallan kaqkunapiwanmi Jesucristoman iñikurqaku. Payqa karqa judiokunapa huñunakunan wasipi kamachikuqmi. Corinto llaqtapi wakin *yachaqkunapas Pablota uyarispankum iñikuspa bautizakurqaku. 9 Huk tutam Pablo puñuchkaptin Señor rikuriykuspan nirqa: —Ama manchakuspayá willakuy ama upallaykuspa. 10 Ñoqam qanwan kach kani, manam pipas imanasunkichu. Ama upallaspayá ñoqamanta willakuy, kay llaqtapiqa achkallañam kachkan akllasqaykuna —nispa. 11 Chaymi Pablo chay Cor into llaqt api *yacharqa wata parten paykunaman Diospa palabranta yachachispan. 12 Grecia lawpi prefecto Galion kachkapt inmi judiokuna huñunakur urqaku Pa blopa contranpi, juzgadoman Pablota apar uspankum 13 nirqaku:
1995
HECHOS 18, 19
—Kay runam llapa runakunata creechichkan leyninchikpa contranpiña Diosta adoranankupaq —nispa. 14 Pablo rimar inanpaqña kachkapt inmi judiokunat a Galion nirqa: —Judiokuna, sichum kay queja kanman imapas mana allin ruraymanta otaq pipa contranpi sayariymantapas hinaptinqa mana piñakuspaychá uya rikichikman. 15 Aswanqa rimasqallaykichikmanta, sutikunamanta hinaspa leynikichikkunallamanta quejaykichik kaptinqa, qamkunayá imaynatapas alli chakuychik, chaykuna juzgaytaqa manam munanichu —nispa. 16 Hinaspanmi juzgadonmanta judiokunata hawaman qarqorachirqa. 17 Chaypi llapa ru nakunam huñunakuyninkupi kamachikuq judio Sostenesta hapiruspanku maqaparurqaku hina gobernadorpa ñawpaqninpi. Gobernador Galiontaqa manam imapas qokurqachu. Antioquia llaqtaman Pablopa kutisqanmanta
18 Corinto llaqtapi Pablo unaruspanmi llapa iñiqkunamanta despedikuspa pasarqa
lamar qochapa patanpi Cencrea llaqtaman. Chaypim lliw chukchanta rutururqa Dios man promesa rurasqanta cumplinanpaq. Chaymantam Priscilawan hinaspa Aquilawan kuska buquepi pasarqaku Siria lawman. 19 Efeso llaqtaman chayaruptinkum Aquilatawan Priscilata chaypi saqerurqa, sapallanñam pasarqa judiokunapa *huñunakunan wasiman hinaspam chaypi paykunawan parlarqaku. 20 Chaymi paykuna Pablota ruegarqaku chay pi unay tardananpaq ichaqa paymi mana munaspan 21 paykunamanta despedikurqa: —Dios munaptinqa huktawanmi kutimusaq watukuqnikichik —nispa. Buqueman seqaruspanmi Efeso llaqtamanta pasakurqa. 22 Cesarea llaqtaman Pablo chayaruspanmi iñiqkunapa huñunakunankuman rirqa paykunata saludaykunanpaq hinaspanmi pasarqa Antioquia llaqtaman. 23 Chaypi tardarispanmi huktawan pasarqa Galacia lawkunapipas hinaspa Frigia lawkunapipas llapa iñiqkunata kallpanchastin. Efeso llaqtapi Apolospa willakusqanmanta
24 Chay punchawkunapim Efeso llaqtaman chayarurqa Alejandria llaqtayoq Apolos
sutiyoq judio. Payqa karqa Diospa palabran allin yachaqmi hinaspa allin willakuqmi. 25 Se ñormanta yachachisqa kachkaspapas bautizaq Juanpa yachachisqan bautismollamantam yachaq hinaspam kusikuyllawanña Jesusmanta haykam yachasqanta willakuq. 26 Paymi judiokunapa *huñunakunan wasikunapi confianzawan rimayta qallaykurqa. Chayta Priscilawan Aquila uyariruspankum wasinkuman pusarqaku hinaspam Jesuswan Diospa rurasqanmanta aswan allintaraq yachachirqaku. 27 Grecia lawman Apolos pasayta mu naptinmi chay Efeso llaqtapi wawqe-panikuna kallpanchaspa Greciapi kaq iñiqkunaman qellqarqaku chaynapi Apolos chayaptin allinllata chaskinankupaq. Chay llaqtaman Apolos chayaruspanmi llumpayta yanaparqa Diospa favorecesqan iñiqkunata. 28 Atiyllawanña llapa runakunapa qayllanpi rimaspanmi judiokunata pantaypi kasqankuta qawachiq. Bi bliapi qawachispantaqmi convencechirqa Jesusqa suyasqanku Cristo kasqanta.
19
1 Corinto
Pablo Efeso llaqtapi kasqanmanta
llaqtapi Apolos kachkaptinmi orqonta rispan Pablo chayarurqa Efeso llaqtaman. Chaypim wakin iñiqkunawan tuparuspan 2 paykunata tapurqa: —¿Iñikuspaykichikqa chaskirqankichikchu Chuya Espirituta? —nispa. Paykunañataqmi nirqaku: —Manam uyariyllapas-uyarirqanikuchu Chuya Espiritumantaqa —nispa.
HECHOS 19
1996
3 Pabloñat aqmi
huktawan tapurqa: —¿Hinaptinqa ima bautismotamá chaskirqankichik? —nispa. Paykunañataqmi nirqaku: —Juanpa bautismontam —nispa. 4 Chaymi Pabloñat aq nirqa: —Juanqa runakunataqa bautizarqa huchankumanta wanakuptinkum, payqa willa kurqa qepan hamuqman iñikunankupaqmi. Juanpa qepan hamuqqa karqa Jesusmi. 5 Iñiqkuna chayt a uyar ir uspankum baut izakurqaku Señor Jesuspa sut inpi. 6 Ha wankuman Pablo makinta churaykuptinñataqmi paykunaman huntaykurqa Chuya Espiritu hinaptinmi mana yachasqanku idiomakunapi rimaspa Diosmanta willa kurqaku. 7 Chay bautizakuqkunaqa karqaku yaqa chunka iskayniyoq runakunam. 8 Kimsa killapunim Pablo riq judiokunapa *huñunakunanku wasiman hinaspam Diospa munaychakusqanmanta willakuq mana manchakuspa hinaspa convencechispa. 9 Wakin runakunam ichaqa sonqonkuta rumiyaykachispa mana iñiyta munarqakuchu, aswan raqmi paykunaqa Cristomanta allin noticiapa contranpi tukuy imaymanata nirqaku llapa runakunaman. Chaymi Pablo paykunamanta sapaqcharuspan llapa iñiqkunata rakirurqa Tiranno sutiyoq runapa escuelanman, chaypiñam sapa punchaw paykunata yachachirqa. 10 Iskay watapuni chaypi yachachiptinmi Asia lawpi llapallan *yachaqkunapas judiokuna pas chaynataq mana judiokunapas Señormanta uyarirqaku. 11 Diospa atiyninwanmi Pablo ruraq runapa mana rikusqan *milagrokunata. 12 Pablopa pañuelontapas otaq pachantapas onqoqkunaman apaptinkum allinyaqku, lloqsiqtaqmi demoniokunapas. 13 Chaypit aqmi kachkarqaku llaqt an-llaqt an pur ispa demoniokunat a qarqoq ju diokunapas. Paykunam Señor Jesuspa sutinta rimarispa qarqoyta munarqaku: —Pablopa willakusqan Jesuspa sutinpim kamachiki, lloqsiy kay runamanta —nispa. 14 Judio *sacerdotekunapa jefen Escevapa qanchis chur inkunam chaynat aqa ru raqku. 15 Chaymi demonioñataq paykunata nirqa: —Reqsinim Jesustaqa, yachanitaqmi Pabloqa pim kasqantapas ¿qamkunaqa pimá kankichik? —nispa. 16 Hinaptinmi demonioyoq runa pawaykuspan paykunata llumpa-llumpayta maqaparur qa chaymi paykunaqa yawarninpas suturichkaq qalallaña ayqekurqaku chay wasimanta. 17 Efeso llaqtapi lliw *yachaqkunañataqmi judiopas hinaspa mana judiopas chaykunata yacharuspa mancharikururqaku hinaspam Señor Jesuspa sutinmanta allinta rimaqku. 18 Chaymi achka iñiqkunapas huñunakuspanku willanakuqku ñawpaq mana allin rurasqankumanta. 19 Brujokunapas libronkuta apamuspankum llapallanpa ñawpaqninpi kañarqaku, chay kañasqanku llapa librokunapa precionmi hayparqa pichqa chunka waranqa jornalpa chaninman. 20 Chaymi aswan atiywanraq Diospa palabranta tukuy hinastinpi willakurqaku. 21 Chaymant am Pablo Jer usalenman riyta munarqa Macedonia lawpi hinaspa Grecia lawpi kaqkunata watukustin, paymi nirqa: —Jerusalenman chayar uspayqa risaqpunim Roma llaqta reqsiq —nispa. 22 Yanapaqnin Timoteot awan Erastot a Macedonia lawman kachaspanmi payña taq Asia lawpi unarirqa. 23 Chay
Efeso llaqtapi chaqwamanta
punchawkunapim llumpay chaqwa karqa Cristomanta allin noticia rayku. 24 Chaytaqa qallaykachirqa Demet rio sutiyoq runam. Paymi qollqemanta
1997
HECHOS 19
ruraq mamachanku Dianapa capillachankunata chaymi paywan llamkaqkuna achkata ganakuqku. 25 Demet riom llamkaqmasinkunata hinaspa chayna oficioyoq runakunata huñuruspan nirqa: —Taytakuna, yachasqaykichikpi hinam kay oficionchikwanqa allinta gana kunchik. 26 Ichaqa qamkunam rikuchkankichik hinaspa uyarichkankichik chay Pablo runapa rimasqanta, paymi nichkan: “Runapa rurasqanqa manam Dioschu” nispa. Chaynataqa pantachichkan manam kay Efeso llaqtallanchikpichu, payqa pantachichkanmi lliw Asia lawpi *yachaq achka runakunatapas. 27 Kaywanqa negocionchikmi pierder unman hinaptinmi ancha reqsisqa mamacha Dianapas despreciasqa kanman, chaynataqmi templonpas ancha yanqachasqa kanman, Asia lawpi llapallan yachaqkunapiwan mundontin runakunam Dianataqa yupaychanku. 28 Chayt a runakuna uyar ir uspankum llumpayt a piñakur urqaku hinaspam qayaykachakurqaku: —¡Efeso llaqtapi kaq mamachanchik Dianaqa hatunmi! —nispanku. 29 Efeso llaqt api runakuna hatun chaqwapi rikur ir uspankum hapir urqaku Pablopa puriqmasin Gayotawan Aristarcota, paykunaqa karqaku Macedonia lawmanta kaqkunam, paykunatamá aysarqaku llaqtapa huñunakunan sitioman. 30 Hinapt inmi Pablo chayman yaykuyt a munarqa llapa runakunat a rimapayanan paq ichaqa iñiqkunam harkakur urqa. 31 Asia lawpi kaq wakin autoridadkunapas Pablopa amistadnin kaspankum payman runakunata kacharqaku: —Ama chaykunaman chapukuychu —nispa. 32 Chay llapa runakunapa huñunakusqankupim hatun chaqwat a ruraspanku qayaykachakurqaku wakin hukta, wakinñataq hukta, yaqa llapallankum mana yacharqakuchu imapaqmi huñunakusqankutapas. 33 Judio runakunañataqmi llapa runapa chawpinmanta Alejandrota tanqarqaku ñawpaqman. Alejandro ñataqmi paykunata defiendenanpaq makinwan señascharqa upallanankupaq. 34 Ichaqa judio kasqant a Alejand rot a reqsir uspankum lliwchanku yaqa iskay hora qaparkacharqaku: —¡Efeso llaqtapi kaq mamachanchik Dianaqa hatunmi! —nispa. 35 Hinapt inmi chay llaqt apa secret ar ion chay llapa runakunat a upallarachispan nirqa: —Llaqtamasiykuna, lliw runakunam yachan kay Efeso llaqtapi hatun ma macha Dianapa templon nanachikusqanchiktaqa, yachankutaqmi cielomanta uraykamuq imagennin nanachikusqanchiktapas. 36 Manam pipas kaykunataqa neganchu, chaynaqa hawkayaychik. Ama imatapas ruraychikchu mana sumaq ta tantearispaqa. 37 Kay pusamusqaykichik runakunaqa mamachanchik Dianapa wasinmantaqa manam imatapas suwakurqakuchu nitaqmi paytaqa insultarqaku chu. 38 Sichum Demet rio llamkaqmasinkunapiwan pitapas quejakuyta munaptinqa kachkanmi juzgadowan prefecto, chaypiyá sapakama quejankuta allichachunku. 39 Imamant apas rimayt a munapt ik ichikqa leyman hinayá hatun huñunakuypi sumaqta allichasun. 40 Mana chayqa kay huñunakusqanchikmanta mana ima tapas niyta atiptinchikmi llapa autoridadkuna acusawachwanchik runakuna hatarichisqanchikmanta. 41 Kaykunat a nir uspanmi llapa runakunat a kamachirqa wasinkuman kutinankupaq.
HECHOS 20
20
1998
Macedonia lawman chaynataq Grecia lawman Pablopa risqanmanta
1 Chay chaqwa tukur uptinmi iñiqkunata Pablo huñuruspan allinta kallpancharqa hinaspam despedikuspan lloqsirqa Macedonia lawman. 2 Risqan lliw llaqt akunapi iñiqkunat a kallpanchaspanmi Grecia lawman rirqa. 3 Chaypi kimsa killallaña kar uspanmi Siria lawman buquepi rinan karqa, icha qa yacharurqam judiokuna paypa cont ranpi yachachinakusqankuta. Chaymi Macedonia lawninta kutikunanpaqña piensar urqa. 4 Hinaptinmi payta compañar qaku Berea llaqtayoq Pirrospa churin Sopater, Tesalonica llaqtayoq Aristarcowan Segundo, Derbe llaqtayoq Gayo, Timoteo hinaspa Asia lawmanta Trofimopi wan Tiquico. 5 Paykunam puntar uspanku Troas llaqtapiña suyawarqaku. 6 Mana Qonchuyoq Tanta Fiesta punchawkuna pasar uptinñam Filipos llaqtamanta lloqsirqaniku buquepi, pichqa punchawmantañam paykunata hayparqaniku Troas llaqtapi hinaspaykum qanchis punchawraq chaypi quedarqaniku.
7 Semanapa
Troas llaqtapi iñiqkunata Pablo watukusqanmanta
qallariynin domingo punchawtam llapa iñiqkuna huñunakurqa ku tantata partinakunankupaq hinaptinmi Pablo yachachirqa. Paqarinnintillan pasakunan kaptinmi yaqa chawpi tutakama rimarqa. 8 Wasipa altosnin cuartopim huñunasqa kachkarqaniku achka mecherokunawan achkikuspayku. 9 Ventanapim tiyachkarqa huk joven Eutico sutiyoq. Pablo tutakama rimaptinmi chay jovenqa puñutyachkarqa, puñur uspanmi wichiykurqa iskay kaq altosmanta chaymi hoqa rirqaku wañusqataña. 10 Hinaptinmi Pablo bajar uspan chay jovenpa hawanman chutakuykuspan abrazaykurqa hinaspam llapa iñiqkunata nirqa: —Ama manchakuychikchu, kawsachkanmi —nispa. 11 Kaqlla seqar uspanmi tant at a pak iykuspan mikurqa, achikyanankama rimar uspanmi pasakurqa. 12 Llapa iñiqkunañataqmi joventa kawsachkaqtaña ku sisqallaña pusarikurqaku. Troas llaqtamanta Mileto llaqtakama Pablopa risqanmanta
13 Ñoqaykum
buquepi puntaruspayku rirqaniku Ason llaqtaman chaypi Pablota hoqarinaykupaq. Paymi chakiwan rirqa rimanakusqaykuman hina. 14 Paywanmi tuparurqaniku Ason llaqtapi, buqueman seqaramuptinmi pasarqaniku Mitilene llaq taman. 15 Chaymanta buquepi lloqsispaykuñataqmi paqarinnintin pasarqaniku Quio islapa chimpanman. Paqarinnintinñataqmi chimparqaniku Samos islaman, paqarin nintinñataqmi chayarqaniku Mileto llaqtaman. 16 Chaynataqa rurarqaniku Efesoman Pablo mana riyta munaptinmi chaynapi Asia lawpi mana tardanaykupaq. Jerusalen llaqtamanmi utqayman rirqa atispaqa chaypi *Pentecostes punchawpi kananpaq. 17 Mileto
Efeso llaqtapi ancianokunawan rimasqanmanta
llaqtapi Pablo kachkaspanmi Efesopi iñiqkunapa *ancianonkunata qa yachirqa. 18 Paykuna hamur uptinmi Pablo nirqa: —Qamkunam yachankichik kay Asia lawman hamusqaymantapuni imaynam qamkunawan kawsasqayta. 19 Judiokuna imakunataña rurawayta munaptinkupas humillakuspaymi waqastinpas hinaspa ñakaristinpas Señorninchikta servirqani. 20 Chaywanpas allinnikichikpaq Diospa palabran willakuytaqa manam amirqanichu,
1999
HECHOS 20, 21
ñoqaqa yachachirqaykichikmi llapa runakunapa qayllanpipas chaynataq wasiki chikpipas. 21 Judio runakunatapas chaynataq mana judio runakunatapas nirqanim: “Diospa ñawpaqninpi huchaykichikmanta wanakuspa Señorninchik Jesusman iñikuy chik” nispa. 22 Kunanmi Jerusalen llaqtaman richkani Chuya Espiritupa kamachisqan, manam yachanichu wakpi imam suyawasqantaqa. 23 Sapa llaqtakuna risqaypim Chuya Espiritu niwan: “Presochasuptikim ñakarinki” nispa. 24 Ichaqa vidaypas ñoqapaqqa manam llumpaytaqa valenchu. Kallpaq hinam Señor Jesucristopa kama chiwasqantaqa cumplisaqpuni, willakusaqmi Diospa favorninmanta allin noticiataqa. 25 —Qamkunaqa manañam huktawanqa rikuwankichikñachu, qamkunaman qa Diospa munaychakuyninmantam yachachirqaykichikña. 26 Chaymi kunan qamkunaman nikichik, manam huchayoqchu kani llapallan runakuna castigasqa kanaykichikmantaqa. 27 Mana imatapas pakaspaymi Diospa munasqanta willarqay kichik. 28 Chaynaqa kikikichikpuniyá cuidakuychik, oveja michiq hinayá cuidaychik llapallan iñiqkunatapas. Chuya Espiritum qamkunata akllasurqankichik Diosninchik Jesucristopa yawarninwan rantisqan iñiqkunata cuidanaykichikpaq. 29 Ñoqa pasa kuptiymi pantachikuqkuna hamunqa, paykunam iñiqkuna tukuruyta munanqaku imaynam yarqasqa atoqkuna ovejakunata mikuruspan tukuruq hina. 30 Qamkuna ukumantam wakinkuna hatarinqa llullakunata yachachispanku chaynapi iñiqkuna qatinankuta munaspanku. 31 Chaynaqa cuidakuychikyá, amayá qonqaychikchu wa qaykuspay tuta punchaw kimsa watantin sapakama yachachisqaytaqa. 32 —Wawqellaykuna, kunanqa Diospa makinmanñam churaykichik, kasukuychikyá paypa favorecewasqanchikmanta palabrakunata chaynapi kallpanchasunaykichikpaq hinaspa lliw akllasqankunawan kuska herenciatapas chaskinaykichikpaq. 33 Ñoqaqa manam munapayarqanichu pipa qollqentapas, pipa qorintapas nitaq pipa pachantapas. 34 Aswanqa yachasqaykichikpi hinam makiywan llamkaspay imatapas rantiq kani ñoqa paq chaynataq puriqmasiyku- napaqpas. 35 Qamkunatapas yachachirqaykichikmi ñoqa hina llamkaspa wakchakunata yanapanaykichikpaq, yuyariychikyá Señor Jesucristopa nisqanta, paymi nirqa: “Ima chaskiqmantapas aswan kusisqaqa imapas qoqmi” nispa. 36 Chaykunat a Pablo rimar uspanmi qonqorakuykuspan paykunawan kuska Diosta mañakurqa. 37 Anchata waqaspankum Pablota abrazaykuspa mu chaykurqaku. 38 Llumpay llakisqallañam karqaku: “Manañam huktawanqa rikuwankichikñachu” nisqanrayku chaymi buquepa kasqankama compañarqaku.
21
Jerusalen llaqtaman Pablopa risqanmanta
1 Iñiqkunamanta rakikuykuspaykum buquepi derecholla pasakurqaniku Cos sutiyoq islaman. Paqarinnintinñataqmi Rodas islaman chayaspayku Patara llaqtaman rirqaniku. 2 Chay llaqtapiñataqmi tarirurqaniku Feniciaman lloqsiq bu queta. Chay buqueman yaykuspaykum pasarqaniku. 3 Chipre islapa *alleq lawnintam rirqaniku Siria lawman. Tiro llaqtaman chayaruspam buquepi cargakuna bajachina kaptin sayarqaniku. 4 Chay llaqtapi iñiqkunata tariruspaykum qanchis punchaw pay kunapapi samakurqaniku. Paykunam Pablota Chuya Espiritupa yachachisqan nirqaku: —Ama riychu Jer usalen llaqtamanqa —nispa. 5 Ichaqa chay punchawkuna pasaruptinmi lloqsirqaniku, hinaptinmi lliwchan iñiq kuna warmipas qaripas warmakunapiwan aviawarqaku llaqtapa cantonkama, lamar qochapa patanpim qonqorakuspayku Diosta mañakurqaniku. 6 “Qamkunañayá allin lla” ninakuspam buquepi pasakurqaniku. Paykunañataqmi wasinkuman kutikurqaku.
HECHOS 21
2000
7 Tiro
llaqtamantam buquepi rirqaniku Tolemaida llaqtakamalla. Iñiqkunata watu kuspaykum paykunapapi huk punchaw samarqaniku. 8 Paqarinnintinñataqmi rirqaniku Cesarea llaqtakama. Chaypim watukurqaniku Jesucristomanta allin noticia willakuq Felipeta, payqa karqa Jerusalenpi ñawpaqtaraq akllasqanku qanchis diaconokunapa hukninmi. Paypa wasinpimá samakurqaniku. 9 Paypam karqa tawa doncella churinku na. Paykunam Diosmanta willakuqku. 10 Felipepa wasinpi unayneqña kachkaptiykum Judeamanta chayaramurqa Diosmanta willakuq Agabo. 11 Paymi watukuwaspanku Pablopa chumpinta hapiykuspa chakintawan makinkunata watakuspan nirqa: —Chuya Espiritum nin: “Jer usalenpi judiokunam kay chumpipa dueñonta wa tanqaku kaynata hinaspam mana judio kaqkunaman entreganqaku” nispa. 12 Chayt a uyar ispaykum Cesareapi iñiqkunapiwan Pablot a ruegarqaniku amaña Jer usalen llaqtaman rinanpaq. 13 Chaymi Pabloñataq nirqa: —¿Imanasqataq waqaspaykichik llakichiwankichik? Manam wataruwana llankupaqchu listoqa kachkani, ñoqaqa listom kachkani Señor Jesucristorayku Jer usalenpi wañunaypaqpas —nispa. 14 Mana imayna harkayt a atispaykum upallakurqanikuña: —Señorpa munasqanyá rurasqa kachun —nispa. 15 Chay punchawkunapa qepant am alist akur uspayku pasakurqaniku Jer usalen llaqtaman. 16 Riysiwarqakutaqmi Cesareamanta wakin iñiqkunapas, paykunam pusawarqaku Chipre law Mnasonpa wasinman, payqa unay wataña iñiqmi karqa. Paypa wasinpimá samakurqaniku. Jacobota Pablo watukusqanmanta 17 Jerusalenman chayaruptiykum kusikuyllawanña llapa iñiqkuna chaskiwarqaku. 18 Pa
qarinnintinñataqmi ñoqaykuwan kuska Pablo rirqa Jacobo watukuq, chaypim kachkasqaku llapallan *ancianokunapas. 19 Pablom paykunata rimaykuspan willakuyta qallaykurqa imaynam paypa purimusqanwan mana judio kaqkunapi Diospa tukuy imakunapas rura musqanmanta. 20 Uyariruspankum paykuna Diosta alabarqaku hinaspam Pablota nirqaku: —Allinmi wawqey. Yachasqaykipi hinam achka waranqa judiokuna Jesucristoman iñikurunku, llapallankum munanku Moisespa leynin kasukunata. 21 Paykunamanmi wakin runakuna qanmanta willarunku, huklaw nacionpi judio runakunatas yacha chinki Moisespa leyninta manaña kasukuspa amaña churinkutapas *señalanankupaq hinaspa costumbrenchikkunaman hina amaña kawsanankupaq. 22 ¿Imatataq ruray kusunchik? Paykunaqa yacharunqakupunim kaypi kasqaykita. 23 Chaynaqa kaynatayá ruray: Kaypim ñoqanchikwan kachkan tawa runakuna Diosman prometekusqankuta cumplinankupaq. 24 Paykunawan kuska temploman rispaykiyá costumbrenchikman hina chuyanchakamuychik, paykunapa gastonta pagaspayá chukchankuta rutuchimuy. Chay nata ruraptikiqa lliwmi yachanqaku qanmanta tukuy ima rimasqankuqa mana cheqap kasqanta, paykunaqa yachanqam *Moisespa leynin kasukusqaykita. 25 Ichaqa mana judio kaq iñiqkunamanqa, ñam cartata aparqankichikña, chaypim nirqanchik: “Amam mi kunkichikchu taytacha-mamachakunaman ofrecesqa aychataqa, amam mikunkichikchu yawartaqa nitaq yawarpa pasasqan aychatapas, amataqmi huchapakunkichikchu” nispa.
2001
26 Pablom
HECHOS 21
Templopi Pablota presochasqankumanta
chay tawantin runakunata pusarikuspan paqarinnintin punchaw *chuyan chakurqaku hinaspam temploman yaykurqa haykapim chuyanchakusqanku tukusqan willakuq chaynapi ofrendankuta sapakama Diosman ofrecenankupaq. 27 Qanchis punchaw tukuykuchkapt inñam Asia lawmant a kaq wakin judioku na Pablota templopi rikur urqaku hinaspam llapa runakunata hatarirachirqaku paypa contranpi. Hapir uspankuñataqmi 28 qayaykachakurqaku: —¡Israelpa miraynin runakuna yanapawayku! Kay runam tukuy hinastinpi purispan Israel runakunapa cont ranpi, *Moisespa leyninpa contranpi hinaspa templopa contranpi yachachin. Kunanpas templomanmi mana judio kaq runaku nata pusaykurun, chaynapim huchallikur un kay templopi mana ruranata ruraspa. 29 Chaynat aqa nirqaku Efeso llaqt ayoq Trofi mowan Jer usalen llaqt api ri kurusqankuraykum, Payqa manam judiochu karqa. Payta temploman Pablo pusarusqantam piensarqaku. 30 Llaqt api llapa runakuna chayt a uyar ir uspankum hunt allaña kallpamurqaku. Pablota hapiruspankum templomanta hawaman aysarqaku hinaspam templopa punkunta apurawllamanña wichqar urqaku. 31 Wañurachinankupaq kachkaptinku ñam Roma llaqtayoq soldadokunapa jefenman willaykamurqaku: —Jerusalenpi lliw runakunam chaqwata rurachkanku —nispa. 32 Paymi capitanninkunatawan soldadonkunata pusarikuspa kallpaylla chayarurqaku hinaptinmi payta soldadokunatawan rikuruspanku chay llapa runakuna Pablota maqach kaspanku sayarurqaku. 33 Soldadokunapa jefen asuykuspanmi Pablota presocharurqa hinaspam kamachirqa iskay cadenawan watanankupaq hinaspam paykunata tapurqa: —¿Pitaq kay runa? ¿Imatataq rurar un? —nispa. 34 Llapa runakunañat aqmi qapar irqaku wakin hukta, wak inñat aq hukta, hinap tinmi bulla rurasqankurayku chay jefeqa mana allintachu entienderqa chaymi kamachirqa cuartelman Pablota pusanankupaq. 35 Ichaqa llapa runakuna ñiti nakuptinmi cuartelpa gradasninman chayar uptinku Pablotaqa soldadokunaña wanturqa. 36 Llapa runakunañataqmi qepankuta qatispa qaparirqaku: —¡Wañuchun! —nispa. 37 Pablota
Pablopa defiendekusqanmanta
cuartelman apaykuchkaptinkuñam soldadokunapa jefenta Pablo tapurqa: —¿Imallatapas rimariymanchu? —nispa. Chaymi payñataq nirqa: —¡Qamqa yachasqankim *griego rimayta! 38 Chaynaqa ¿manachu qamqa Egipto runa kanki? Qayninpakunallaqa ¿manachum runa wañuchiqkunata hatarichis payki tawa waranqatapuni chunniqman pusarqani? —nispa. 39 Hinapt inmi Pabloñat aq nirqa: —Ñoqaqa Tarso llaqtapi nacekuq judiom kani, llaqtayqa allin reqsisqa Cilicia lawmi. Ama hina kaspayá permitiykuway llapa runakunata rimapayaykunaypaq —nispa. 40 Chay jefe “allinmi” niykupt inmi gradaspi Pablo sayaykuspa mak inwan ru nakunata señaschaspa upallachirqa. Upallar uptinkuñam *hebreo rimayninkupi paykunaman Pablo nirqa:
HECHOS 22
22
2002
1 —Taytakuna,
wawqellaykuna, uyariykullawaychik defiendekunaypaq rimarisqayta —nispa. 2 Chaymi *hebreo rimayninkupi rimaqt a uyar ir uspanku aswanraq upallar urqa ku. Chaymi Pablo nirqa: 3 Ñoqaqa Cilicia law Tarso llaqt api nacekuq judiom kani. Ichaqa kay Jer u salenpim educakurqani, yachachiqniypas karqa Gamalielmi, paymi allinta yachachiwarqa ñawpaq abuelonchikkunapa leyninta. Diosninchiktam tukuy son qoywan servini qamkunapas kunan servisqaykichikman hina. 4 Chayraykum Jesucristopi iñiqkunata ñakarichirqani wañunankukama, warmitapasqaritapas presochaspaymi apachirqani carcelman. 5 Tukuy chaykunataqa sumaqtam yachanku sacerdotekunapa jefenpas chaynataq llapallan kamachiqkunapas. Paykunam oficiokunata qowarqaku Damasco llaqtapi judiomasinchikkunapaq. Chaynapim rirqani iñiqkunata kay Jerusalen llaqtaman presota apamuspay castigachinaypaq. Pablom willakun Jesucristoman iñisqanmanta (Hch 9:1-19. 26:12-18)
6 —Damasco llaqtaman chayaykuchkaptiyñam yaqa chawpi punchawta cielomanta
qonqayta llumpay achkiy kanchaykuwarqa. 7 Chaymi pampaman wichiykuspay uyarirqa ni “Saulo, Saulo ¿imanasqataq qatikachawanki?” niqta. 8 Chaymi tapurqani: “¿Pitaq kanki Señor?” nispa. Hinaptinmi nimuwarqa: “Ñoqaqa qatikachawasqayki Nazaretmanta kaq Jesusmi kani” nispa. 9 Riqmasiykunapas rikurqam chay achkiytaqa ichaqa manam entien derqakuchu chay rimapayawaqniypa nisqantaqa. 10 Hinaptinmi tapurqani: “¿Imatataq rurasaq Señor?” nispa. Payñataqmi niwarqa: “Hatarispayki Damasco llaqtaman yaykuy, chaypim imam ruranaykita nisunki” nispa. 11 Chay sinchi achkiy ñawsayarachiwaptinmi riqmasiykuna makiymanta pusawaspanku Damasco llaqtaman chayachiwarqaku. 12 —Chaypim *yacharqa Ananias sutiyoq runa. Payqa karqa *Moisespa leynin kasu kuqmi. Chayraykum Damascopi *yachaq lliw judiokunapas payta respetaqku. 13 Paymi qawaqniy hamuspa niwarqa: “Wawqey Saulo, mosoqmanta qawarikuy” nispa. Chay ratolla pi qawarikuruspaymi Ananiasta rikururqani. 14 Chaymi pay niwarqa: “Abuelonchikkunapa Diosninmi akllasurqanki paypa munasqanta yachanaykipaq hinaspa justo kaq Jesusta rikuruspayki kikinpa vozninta uyarinaykipaq. 15 Jesusmantam tukuy hinastinpi llapallan runakunaman willakunki rikusqaykimantawan uyarisqaykimanta. 16 Kunanqa ¿imataraq taq suyachkanki? Hatarispayá bautizakuy, Señorta qayakuspayá huchaykikunata mayllay.” 17 —Jerusalen
Mana judio kaq runakunaman Pablopa risqanmanta
llaqtaman kutiramuspayñataqmi Diosta mañakuq rirqani temploman, chaypim revelacionta chaskirqani. 18 Señorta rikuruptiymi pay niwarqa: “Kay runaku naqa manam creenqachu ñoqamanta rimasqaykitaqa, chaynaqa utqaymanyá lloqsiy kay Jerusalen llaqtamanta” nispa. 19 Hinaptinmi ñoqañataq nirqani: “Señor, paykunaqa yachankum lliw iñiqnikikunapa contranpi rurasqaykunataqa, *huñunakuna wasiku naman rispaymi qanman iñiqkunata carcelaspay maqaq kani.” 20 Qanmanta willakuq Estebanta wañuchiptinkupas kikiypuni chaypi kaspaymi: “Allintam rurachkankichik” nispay wañuchiqkunapa pachanta cuidarqani. 21 Chaynata niptiymi Señorñataq niwar qa: “Qamtaqa karu llaqtapi mana judio kaqkunaman rinaykipaqmi kachasqayki” nispa.
2003
HECHOS 22, 23
Cuartelman Pablopa yaykusqanmanta
22 Pablopa
chayna nisqankamalla uyarir uspankum qaparirqaku: —¡Chay runaqa wañuchunyá! ¡Amañayá kawsachunchu! —nispa. 23 Chaynat a qayaykachakuspankum pachankut apas wischuspanku allpakunat a altoman chaqchurqaku. 24 Chayraykum soldadokunapa jefen kamachirqa: —Pablota cuartel ukuman apaspaykichik tapuychik: “¿Imanasqataq kay llapa runakuna chaynataña qaparinku qampa contraykipi?” nispa. Mana rimayta munaptinqa azoteychik. 25 Ichaqa azotenankupaq watasqaña kachkaptinmi hichpanpi kaq capitanta Pablo nirqa: —¿Kanchu derechoykichik justiciata mana rurachkaspa Roma llaqtaman perte neceq runata azotenaykichikpaq? nispa. 26 Capit an chayt a uyar ir uspanmi jefenman willaq rirqa: —¿Imatataq ruranki? Kay runaqa Roma llaqtaman perteneceqmi kasqa —nispa. 27 Hinapt inmi soldadokunapa jefenñat aq asuykuspan Pablot a tapurqa: —Niykuway ¿Romaman perteneceqchum kanki? —nispa. Hinaptinmi Pabloñataq nirqa: —Arí —nispan. 28 Chaymi soldadokunapa jefenñat aq nirqa: —Ñoqaqa achka qollqewanmi rantirqani Roma llaqtaman pertenecenaypaq —nispa. Chaymi Pabloñataq nirqa: —Ñoqaqa nacesqaymantapunim perteneceni —nispa. 29 Chaynat a nir upt inmi Pablot a azotenankupaq kaq soldadokunapas chaylla ladonmanta suchurikurqaku. Soldadokunapa jefenpas Roma llaqtaman Pablopa pertenecesqanta yachar uspanmi mancharikur urqa watarachisqanmantapas. Judiokunapa cortepi Pablopa defiendekusqanmanta
30 Soldadokunapa
jefenmi cheqaptapuni yachayta munarqa imamantam judiokuna qa Pablo acusasqankuta. Chaymi paqarinnintin punchaw watachisqan cadenakunata kachaykachirqa hinaspam judio *sacerdotekunapa jefenkunatawan *cortemanta lliw kaqkunata huñuchirqa. Pablota pusaspanmi paykunapa qayllanpi sayachirqa. 1 *Cortepi llapa autoridadkunata allinta qawaykuspanmi Pablo nirqa: —Wawqellaykuna, kunankamam sonqoy hawkalla karqa Diospa qay llanpi —nispa. 2 Hinapt inmi llapa *sacerdotekunapa jefen Ananiasñat aq, Pablopa ladonpi kaq kunata kamachirqa siminpi laqechunanpaq. 3 Pabloñataqmi nirqa: —¡Yaw qara uya! Diosmi qamtapas laqechusunki, Leyman hina juzgawanaykipaq mi chaypiqa tiyachkanki, leyta mana kasukuspaykim laqechuchiwankiraq —nispa. 4 Chaypi kaqkunañat aqmi Pablot a nirqaku: —¿Chaynatachu insultanki Diospa akllasqan *sacerdotekunapa jefenta? —nispa. 5 Pabloñat aqmi nirqa: —Wawqellaykuna, manam ñoqaqa yacharqanichu sacerdotekunapa jefen kas qantaqa, Bibliapim nichkan: “Amam llaqtaykipi autoridadtaqa ñakankichu” nispa. 6 Chaypi wakin autor idadkunam *saduceo part idomant a karqa, wak inñat aqmi *fariseo kaqkunamanta. Chayta Pablo yachar uspanmi qaparirqa: —Wawqeykuna, ñoqaqa kani castaykuna hina fariseom. Wañuqkunata Dios kawsa richinantam confianzawan suyani. Chay yachachisqaymantam juzgawachkankichik.
23
HECHOS 23
2004
7 Chaynata rimaruptinmi *fariseokuna llapa *saduceokunawan atipanakuyta qallaykuspa iskayman rakinakururqaku. 8 *Saduceokunam yachachinku: “Wañuqku naqa manam kawsarinchu manataqmi angelkunapas nitaq espiritukunapas kanchu” nispa. *Fariseokunam ichaqa chaykunapi creenku. 9 Nisyuneqta lliw rimaptinkum fariseokunamanta Diospa leynin yachachikuqkuna sayarispanku atipanakurqaku: —Manam kay runapiqa ima mana allintapas tarinikuchu, ichapas cheqapta paytaqa angelpas otaq allin espiritupas rimapayarqa —nispa. 10 Llumpa-llumpayt a atipanakupt inkum soldadokunapa jefen manchar ikurqa: —Pablotaqa tisaparunqakupaschá —nispa. Chaymi soldadokunata kamachirqa: —Yaykuspaykichik imaynatapas Pablota horqomuspaykichik cuartelman pusay chik —nispa. 11 Chay tutam Pabloman Señorninchik rikur iykuspan nirqa: —Kallpanchakuy Pablo, kay Jer usalen llaqtapi ñoqamanta willakusqaykita hinam Roma llaqtapipas willakunayki —nispa.
Pablota wañuchinankupaq yachachinakusqankumanta
12 Paqar innint inñat aqmi
wakin judiokuna juramentaspanku yachachinakurqa ku Pablota wañurachinankupaq, paykunam ninakurqaku: —Pablota wañurachinanchikkamam ama mikusunchu nitaq imatapas tomasun chu —nispa. 13 Chay jurament aqkunam tawa chunka masnin karqaku. 14 *Sacerdotekunapa jefenkunapatawan judio kamachikuqkunapata rispankum nimurqaku: —Juramentarunikum, manam imatapas mikusaqkuchu Pablota wañurachinaykuka ma, 15 qamkunayá *cortepi wakin autoridadkunapiwan mañamuychik Roma llaqtayoq soldadokunapa jefenmanta chaynapi paqarinpuni qamkunaman Pablota pusamunanpaq, pusarachimunkichikqa: “Paymantam aswan allintaraq yachaykuyta munaniku” nispa llam. Ñoqaykum listolla suyasaqku manaraq chayamuchkaptin wañurachinaykupaq. 16 Ichaqa chay rimanakusqankut am Pablopa paninpa wawan uyar ir urqa chaymi cuartelman rispan Pabloman willaykamurqa. 17 Chaymi huknin capitanta Pablo qayaykuspan nirqa: —Kay joventa pusay jefekiman uyarimusqanta willananpaq —nispa. 18 Jefenman chay jovent a pusar uspanmi chay capit an nirqa: —Presonchik Pablom qayaykuwaspan ruegakuwarqa kay joventa qanman pusa munaypaq chaynapi imam uyarimusqanta willasunaykipaq. 19 Chaynat a willaykupt inmi Pablopa sobrinont a chay capit anpa jefen mak in manta hapiykuspa huklawchaman pusaspa tapurqa: —¿Imatataq willawanki? —nispa. 20 Hinapt inmi chay jovenñat aq nirqa: —Wakin judiokunam yacharachinakunku Pablota mañasunaykipaq, paykunam nisunki: “Paqarinyá Pablota *corteman pusay, paymanta aswan allintaraq yachaytam munaniku” nispa. 21 Ichaqa amam chay llullakusqankutaqa creenkichu, tawa chunka masnin runakunam pakakuspa suyachkanku. Paykunam Diospa qayllanpi kaynata juramentarunku: “Amam imatapas mikusunchu nitaq tomasunchu Pablota wañurachi nanchikkama” nispa. Listollañamá suyachkanku aceptaykuptiki wañurachinankupaq. 22 Chaynat a soldadokunapa jefen uyar ir uspam jovent a aviar urqa:
2005
HECHOS 23, 24
—Ñoqaman niwasqaykitaqa amam pimanpas willankichu —nispa. Prefecto Felixpaman Pablota pusasqankumanta
23 Soldadokunapa
jefenmi iskay capitanninkunata qayaykuspan kamachirqa: —Alistaychik iskay pachak chakillawan riq soldadokunatawan qanchis chunka sillada soldadokunata, alistaychiktaqyá lanzawan peleaq iskay pachak soldadokunatapas chay napi tutaña Cesarea llaqtaman rinankupaq. 24 Alistaychiktaqyá caballokunatapas Pablo sillakunanpaq chaynapi sanollata prefecto Felixman chayachinaykichikpaq —nispa. 25 Paykunawanmi apachirqa kayna niq cart at a: 26 Ñoqa Claudio Lisiasmi saludamuyki, ancha reqsisqa prefecto Felix. 27 Judio
runakunam pusachimusqay runata presocharuspanku wañurachiyta munarqaku. Ichaqa Roma llaqtaman pertenecesqanta yacharuspaymi soldadokunawan rispay payta salvaramurqani. 28 Hinaspaymi imamantam acusasqankuta yachayta munaspay pusarqani judiokunapa *cortenman. 29 Chaypim yachamurqani leyninkupa contranpi rurarusqanmanta acusasqankuta. Ichaqa manam ima delitonpas kanchu wañunanpaq hinaqa nitaq carcelpi kananpaq hinaqa. 30 Chaywanpas judiokuna wañurachinankupaq rimanakusqanta yacharuspaymi qanman pusachimuyki. Chaynallataqmi acusaqninkunatapas kamachirqani qampa qayllaykipiña payta acusanankupaq. 31 Soldadokunam jefenkupa kamachisqanman hina Pablota tutallan pusarqaku Antipatris llaqtakama. 32 Achikyaramuptinmi sillada soldadokuna seguirqaku Pablo wan, wakin soldadokunañataqmi kutikamurqaku cuartelman. 33 Cesarea llaqtaman chayaruspankum carta apasqankuta Prefecto Felixman qoykurqaku hinaspam entregaykurqakutaq Pablotapas. 34 Chay cartata prefecto leeruspanmi Pablota tapur qa maylaw llaqtayoqmi kasqanmanta. “Cilicia lawmi kani” niptinñataqmi 35 nirqa: —Acusaqnikikuna hamuptinñam quejaykita uyarisqayki —nispa. Hinaspam soldadokunata kamachirqa Herodespa palacionpi Pablota cuidanankupaq.
24
Felixpa ñawpaqninpi Pablopa defiendekusqanmanta
1 Pichqa
punchawmantam *sacerdotekunapa jefen Ananias chayaramur qa Tertulo sutiyoq abogadontin hinaspa wakin kamachikuqkunapiwan. Pablota acusanankupaqmi prefecto Filixpaman presentakurqaku. 2 Chaymi Pablo ta pusaykaramuptinku abogado Tertulo acusayta qallaykurqa kaynata: —Señor prefecto Felix, yachaywan gobiernasqaykiraykum kay nacionpi imakuna pas allin kachkan hinaptinmi hawkalla kawsakuniku. 3 Ancha reqsisqa prefecto Felix, tukuy imapas allin rurasqaykimantam llaqtaykupi llapallan runakuna ancha-ancha ta agradecekuykiku. 4 Ichaqa ama hina kaspaykiyá ratolla uyariykullawayku. 5 Kay Pabloqa peste onqoy hinam. Tukuy hinastinpim judiokunata rakinan, payqa nazareno partidopa cabecillanmi. 6 Temploykutapas despreciaptinmi hapiruspayku (leyniy kuman hina juzgayta munarqaniku. 7 Aswanqa comandante Lisiasmi hamuruspan Pablota qechuruwarqaku. 8 Paymi niwarqaku hamuspa Pablota acusanaykupaq.) Mu naspaykiqa kikikipuniyá tapuy acusasqaykuqa cheqap kasqanta yachanaykipaq. 9 Chaynat a Tert ulo rimar upt inmi chaypi kaq judiokunapas: —Arí, tukuy kaykunaqa cheqappunim —nirqaku. 10 Hinaptinmi rimananpaq Pablota prefecto Felix señascharqa. Chaymi Pablo nirqa:
HECHOS 24, 25
2006
—Qanmi kay nacionpi unay wataña juez kachkanki, chaymi ancha kusikuy wan kunan defiendekusaq. 11 Yaqa chunka iskayniyoq punchawllaraqmi Diosta adoranaypaq Jerusalen llaqtaman chayarqani. Munaspaykiqa chayna kasqantam yachaykuwaq. 12 Templopiqa, *huñunakunayku wasipiqa hinaspa callekunapiqa manam piwanpas atipanakurqanichu nitaqmi chaqwatapas hatarichirqanichu. Manamá chayna rurachkaqtachu ñoqataqa rikuwarqaku. 13 Acusawasqankuman taqa paykunaqa manam pruebasunkimanchu. 14 Ichaqa manam negakunichu, abueloykunapa Diosnintam adorani mosoq yachachikuyman hina, chaytam paykuna ninku: “Rakinachiq partido” nispa. Ichaqa ñoqapas creenim Moisespa hi naspa Diosmanta willakuqkunapa lliw qellqasqantaqa. 15 Ñoqapas paykuna hinam confianzawan suyachkani allin runakunatawan mana allin runakunata hamuq punchawpi Dios kawsarichimunanta. 16 Chayraykum Diospa qayllanpipas hinaspa runakunapa qayllanpipas concienciaypa mana acusasqan kawsakuyta munani. 17 —Unay wat akunamant añam Jer usalen llaqt aman kut irqani wakcha judio kunapaq yanapakuy qollqeta apaspay chaynataq Diosmanpas ofrendaykunata qonaypaq. 18 Chayta rurachkaptiymi Asia lawmanta hamuq judiokuna, templopi rikur uwarqaku. Chay ratopiqa costumbreykuman hinam *chuyanchakusqa kach karqani, ichaqa manam chaqwata ruraspaychu nitaq achka runakunawanchu. 19 Sichu cont raypi imapas kapt inqa Asia lawmant a hamuq chay judiokunachik i kayman hamuspa acusawanmanku. 20 Mana chayqa kaypi kaqkunayá nichun ku: *Cortepi kaspay imapas mana allin rurasqaymanta. 21 Ruraspayqa-rurarqani kayllatam, paykunapa qayllanpi kachkaspaymi qaparirqani: “Wañuqkunata Dios kawsarichinanmanta yachachisqayraykum juzgawachkankichik” nispa. 22 Pablopa nisqant a prefecto Felix uyar ir uspanmi Jesucristomant a yachachikuy ta allinta yachasqanrayku nirqa: —Soldadokunapa jefen Lisias hamuptinñam kay asuntomanta allinta yachasaq —nispa. Chaynata rimaruspanmi chay huñunakuyta tukururqa. 23 Capitannintam kamachirqa: —Cuidaychik Pablota, amam harkakunkichikchu pipas watukamuspan yanapa nantaqa —nispan. 24 Unayneqmantañam prefecto Felixqa judia warmin Drusilapiwan palacionman rispa Pablota qayachimurqa Jesucristoman iñikuymanta willananpaq. 25 Runapa allin rurananmanta, tentacionkuna aguantaymanta hinaspa llapallan runakunaqa Diospa juzgasqan kananmanta Pablo rimaruptinmi prefecto mancharikuspan nirqa: —Pasakuyña, ichapas yapapiña qayachimusqayki —nispa. 26 Kachaykunanpaq qollqe qonant a munaspanmi achka kut it a qayachimuq paywan parlananpaq. 27 Iskay wataña pasar uptinmi Felix lloqsikurqa prefecto kasqanmanta hinaptinmi Porcio Festoña yaykurqa paypa rantinpi. Felixmi judio kunawan kuyachikuyta munaspan Pablota hina presollata saqerurqa.
25
Prefecto Festopa ñawpaqninpi Pablopa defiendekusqanmanta
1 Prefecto
Festo Cesarea llaqtaman gobiernananpaq chayaramuspanmi kimsa punchawllamanta Jerusalen llaqtaman rirqa. 2 Chaypim *sacerdoteku napa jefenkuna wakin reqsisqa judiokunapiwan Pablota acusaspanku 3 mañakurqaku: —Ama hina kaspaykiyá Pablota pusarachimuy kay Jerusalen llaqtaman —nispa. Chaynataqa mañakurqaku Pablota pusamuchkaptinku ñanpi wañurachinanku paqmi. 4 Ichaqa Festom paykunata nirqa:
2007
HECHOS 25
—Pabloqa Cesarea llaqtapiraqmi preso kachkan. Prontom wakman risaq. qamkunamantayá autoridadkuna ñoqawan richun hinaspayá imapas mana allin rurasqanmanta chay runata acusamuchunku —nispa. 6 Yaqa chunka punchaw Jerusalen llaqtapi karuspanmi prefecto Festo kutikurqa Cesarea llaqtaman. Chaymi paqarinnintillan juzgananpi tiyaykuspan Pablota pusa chimurqa. 7 Pablo yaykuptinmi Jerusalen llaqtamanta riq judiokunapas asuykurqaku hinaspam tukuy imamanta acusarqaku, ichaqa rimasqanku cheqap kasqantaqa manam pruebayta atirqakuchu. 8 Hinaptinmi defiendekuspan Pablo nirqa: —Judiokunapa leyninpa cont ranpiqa manam imatapas rurarqanichu nitaq tem ploykupa contranpipas nitaq Rey Cesarpa cont ranpipas —nispa. 9 Ichaqa Prefecto Festom judiokunat a favoreceyt a munaspan Pablot a tapurqa: —¿Munankichum Jer usalenman riyta wakpiña juzgamunaypaq? —nispa. 10 Pabloñat aqmi nirqa: —Rey Cesarpa kamachikusqanman hinaqa kay cortepim justiciawanayki. Yachasqaykipi hinapas judiokunataqa manam imanarqanichu. 11 Sichum wañu naypaq hina ima mana allintapas ruraptiyqa wañuchiwaychikyá. Acusawasqanku mana cheqap kaptinqa manam pipapas derechon kanchu judiokunaman entrega wananpaqqa. Chaynaqa kikin Rey Cesarña juzgawananpaqmi mañakuni. 12 Festoñat aqmi consejeronkunawan parlar uspan Pablot a nirqa: —Rey Cesarña juzgasunaykipaqmi mañakurunki. Chaynaqa paymanmi rinki —nispa. 5 Chaynaqa
13 Chay
Pablota Rey Agripapa qayllanman pusasqankumanta
punchawkunapim Rey Agripa warmin Berenicepiwan rirqa Cesarea llaqtaman prefecto Festo watukuq. 14 Chaymi achka punchawkuna quedaruptinku Rey Agripaman Pablomanta willaspa prefecto Festo nirqa: —Kaypim prefecto Felixpa saqesqan preso kachkan. 15 Jerusalenpi kachkaptiymi judio *sacerdotekunapa jefenkuna wakin kamachikuqkunapiwan mañawarqaku juzgaspay payta wañuchinaypaq. 16 Chaymi ñoqañataq nirqani: “Roma llaqtayoq autoridadkuna qa manam pitapas wañuchiymankuchu acusaqninkunapa qayllanpi acusasqankumanta imatapas mana defiendekuchkaptinqa” nispay. 17 Acusaqninkuna hamuruptinmi paqa rinnintinpunilla juzganaypi tiyaykuspay Pablota pusachimurqani. 18 Chay acusaqkuna chaypiña kaptinkum piensarqani llumpay delitokunamanta acusanankuta ichaqa tukuy imamanta acusaruptinkum mana imatapas tarirqanichu. 19 Diospi creesqankumanta rimaspallankum paypa contranpi karqaku. Rimarqakutaqmi Jesus sutiyoq wañuq ru namantapas. Pabloñataqmi: “Payqa kawsachkanmi” nin. 20 Chay asuntomanta imayna rurayta mana atispaymi Pablota tapurqani: “¿Munankichu Jerusalen llaqtapiña qamta juzgamunaypaq?” nispa. 21 Pablom ichaqa mañakururqa kikin Rey Cesarña juzgananpaq chaymi kamachirqani payman pusachinaykama hinalla preso kananpaq. 22 Hinapt inmi Rey Agripañat aq Festot a nirqa: —Ñoqapas munaymanmi chay runa uyariykuyta —nispa. Festoñataqmi nirqa: —Paqarinmi uyarinki —nispa. 23 Paqarinnintinñataqmi Rey Agripawan Berenice allichapakusqallaña corteman chayarurqaku. Soldadokunapa jefenkunapiwan chay llaqtapi allin reqsisqa runakunam compañarqaku. Festo kamachikuptinmi Pablota pusaykurqaku. 24 Chaymi Festo nirqa:
HECHOS 25, 26
2008
—Rey Agripa hinaspa kaypi ñoqaykuwan huñunasqa señorkuna, kaypim qawach kanchik kay runata. Achka judiokunam Jerusalen llaqtapipas chaynataq kay llaqtapipas paypa contranpi quejakuwarqaku hinaspam qayaykachakurqaku “wañuchunpuni” nispa. 25 Ñoqapa piensasqayman hinaqa manachusmi imatapas payqa rurarqachu wañunanpaq hinaqa. Aswanqa kikinpunim mañakurqa Rey Cesarña juzgananpaq chaymi paymanña pusachisaq. 26 Ichaqa kay runapa contranpi Rey Cesarman qellqanaypaq mana imapas kaptinmi qamkunaman pusachimuni, tukuymanta llalliqtaqa qanman ancha reqsisqa Rey Agripa. Tapupaptikim yachasaq imam qellqanaytapas. 27 Manachusmi allinchu kan man imatapas contranpi mana qellqanaypaq kachkaptin preso pusachiyniyqa.
26
Rey Agripapa ñawpaqninpi Pablo defiendekusqanmanta
1 Chaymi
Agripa nirqa Pablota: —Rimarikuy defiendekunaykipaq —nispa. Hinaptinmi Pablo makinwan señaschaspa rimarirqa: 2 —Rey Agripa, llapa judiokuna tukuy acusawasqanmant a qampa qayllayk ipi defiendekunaypaq kaspaymi kusikuni. 3 Qamqa yachankim judiokunapa llapallan costumbrentapas chaynataq atipanakusqankutapas, chayraykum aswanraq kusi kuni, qamtam mañakuyki pacienciawan uyariykuwanaykipaq. 4 —Lliw
Pablopa ñawpa vidanmanta
judiokunam yachanku imaynam warma kasqaymantaraq llaqtaypipas hinaspa Jerusalen llaqtapipas kawsasqaytaqa. 5 Munaspankuqa willakunmankum ñoqaqa unanayña *fariseo kasqayta. Yachasqaykichikpi hinam wakin judiokunaman tapas fariseokunaqa leykunata allinta kasukuniku. 6 Kunanñataqmi “wañuymantaqa kawsarimusunmi” nispa confiakusqayrayku juzgasqa kachkani, chay kawsarimuy mantaqa Diosmi ñawpaq abuelonchikkunaman prometekurqa. 7 Chay promesapa cumplikunantam ñoqayku chunka iskayniyoq ayllukunapas confianzawan suyach kaniku. Tukuy sonqoykuwanmi Diosta tuta punchaw yupaychaniku. Chay promesapi confianzawan suyasqayraykum reylláy, judiokuna acusawan. 8 ¿Imanasqamá qamku naqa mana creeyta atinkichikchu wañuqkunata Dios kawsarichimusqantaqa? 9 —Ñawpaqt aqa
Iñiqkunata Pablo ñakarichisqanmanta
ñoqapas piensaqmi kani Nazaretmanta kaq Jesuspa contranpi tukuy ima rurayta. 10 Chaynatamá rurarqani Jer usalen llaqtapipas. Sacerdoteku napa jefenkuna autorizawaptinmi achka iñiqkunata carcelarqani. Wañuptinkupas “Allinmi” niqmi kani. 11 Jesucristota neganankupaqmi ñakarichirqani. Chay natamá rurarqani llapa *huñunakuna wasikunapipas, paykunapaq llumpayta piñakuspaymi ñakarichinaypaq huklaw llaqtakunapipas maskamurqani. Pablopa iñikusqanmanta (Hch 9:1-19. 22:6-16)
12 —Iñiqkunata ñakarichinaypaqmi rirqani Damasco llaqtaman, *sacerdotekunam autori zawarqa chayman rinaypaq. 13 Chawpi punchawta richkaspayñataqmi reylláy, intimantapas aswan kancharichkaq achkiytaraq rikururqani. Hinaptinmi chay achkiy riqmasiykuna tawan kanchariykuwarqa. 14 Lliwchayku pampaman wichiykuptiykuñataqmi uyarirqani *hebreo rimayniykupi kayna niqta: “Saulo, Saulo ¿imanasqataq qatikachawanki? Puata
2009
HECHOS 26
bueyes haytachkaq hinam kikillayki nanachikuchkanki” nispa. 15 Chaymi nirqani: “¿Pitaq kanki Señor?” nispay. Hinaptinmi Señorñataq niwarqa: “Ñoqaqa qatikachawasqayki Jesus mi kani. 16 ¡Sayariy! Sirvientey kaspa kunan rikuwasqaykimantawan qepa punchawkunapi rikuchinaymanta willakunaykipaqmi qanman rikuriykuyki. 17 Ñoqam waqaychasqayki judiokunamantapas chaynataq mana judio runakunamantapas, paykunamanmi kunan kachayki 18 ñawinkuta kichamunaykipaq chaynapi tutayaypi hina huchapi manaña pu rispanku achkiypiña kawsanankupaq hinaspa *Satanaspa munasqanta amaña ruraspa Diostaña kasukunankupaq. Ñoqaman iñiptinkum huchankuta Dios pampachanqa, chayna pim paykunapas Diospa akllasqankunawan kuska herenciata chaskinqaku.” Pablopa kasukusqanmanta
19 —Reynilláy Agripa, chaynata Jesus niwaptinmi cielomanta uyarisqayta kasukurqani,
20 puntatam willakurqani Damasco llaqtapi, hinaspañataq Jerusalen llaqtapi, willakur
qanitaqmi lliw Judea lawpi kaqkunamanpas chaynataq mana judio kaqkunamanpas. Paykunatamá nirqani: “Huchaykichikmanta wanakuspaykichik Diosman kutirikuychik hinaspa imatapas allintaña ruraychik wanakusqaykichikta qawanankupaq” nispay. 21 Kaynata willakusqayraykum judiokuna templopi hapiruwaspanku wañurachiwayta munarqaku. 22 Aswanqa Dios yanapawaptinmi kunankamapas hatunmanpas taksamanpas willakuchkaniraq hina kaqllata. Manam ñoqaqa huktachu rimachkani aswanqa Diosman ta willakuqkunapa hinaspa Moisespa nisqallantam. Ñawpaqtaraqmi paykuna nirqaku: 23 “Cristom ñakarispa wañunqa, wañuqkunamantam puntata kawsarimunqa hinaspam allin noticiata willakunqa castanchikkunamanwan mana castanchik kaqkunamanpas” nispa. 24 Pablo
Rey Agripata Pablo iñichiy munasqanmanta
defiendekuspa chaykunata rimaptinmi Festo qaparirqa: —¡Locoyarunkim Pablo! Llumpay yachaynikim locoyarachisunki —nispa. 25 Pabloñat aqmi nirqa: —Ancha-ancha reqsisqa Festo, manam locoyar unichu, yuyaywanmi cheqaplla ta rimachkani. 26 Rey Agripaqa yachanpunim tukuy kaykunataqa chaymi paypa ñawpaqninpi clarota rimani. Sumaqtamá yachachkan tukuy chaykunataqa, chay kunaqa manamá pakasqallapichu pasakurqa. 27 Reynilláy Agripa ¿creenkichum Diosmanta willakuqkunapa nisqanta? Arí, qamqa creenkipunim. 28 Agripañat aqmi nirqa: —Asllamantam yaqalla Cristoman iñirachiwanki —nispa. 29 Hinapt inmi Pablo nirqa: —Asllamanta otaq achkamanta kaspapas Diosyá munachun ama qamllachu aswanqa kaypi lliw uyariqniykunapas Cristoman ñoqa hina iñinaykichikpaq, ichaqa ama cadenasqachu —nispa. 30 Chayt a Pablo rimar upt inmi Rey Agripa sayar ir urqa, sayar ir urqat aqmi pre fecto Festopas, Berenicepas hinaspa chaypi lliw tiyaqkunapas. 31 Huklawman asuriruspankuñataqmi ninakurqaku: —Kay runaqa wañunanpaq hinaqa manam imatapas rurasqachu, manataqmi presopas kanmanchu —nispa. 32 Agripam Festot a nirqa:
HECHOS 26, 27
2010
—Rey Cesar juzgananpaq Pablopuni mana mañakuptinqa kachaykuchwanmi karqa —nispa.
27
1 Buquepi
Pablota Roma llaqtaman pusachisqanmanta
Italia lawman pusachiwanankupaq rimanakuruptinkum Pa blota wakin presokunatawan entregarqaku Augusto sutiyoq tropakunapi Capitan Julioman. 2 Adramitio llaqtamanta buque Asia lawpi llaqtakunaman pa sananpaq kaptinmi chay buquepi rirqaniku. Ñoqaykuwantaqmi rirqa Macedonia lawpi Tesalonica llaqtayoq Aristarcopas. 3 Paqarinnintinñataqmi Sidon llaqtaman chayarqaniku. Hinaptinmi Pablota kuyapayaspan reqsisqankuna watukunanpaq Capitan Julio mana harkakurqachu chaynapi payta yanapaykunankupaq. 4 Sidon llaqtamanta pasaspaykum Chipre islapa *alleq lawninta rirqaniku contraykupi wayramusqanrayku. 5 Lamar qochatam pasarqaniku Cilicia lawpa hinaspa Panfi lia lawpa chimpanta hinaspam chayar urqaniku Licia lawpi Mira llaqtaman. 6 Chaypim soldadokunapa capit annin tar ir urqa Alejand ria llaqt amant a ha muspa Italia lawman riq buqueta. Chaymanmi pusaykuwarqaku Italiakama apawanankupaq. 7 Allillamantam rirqaniku achka punchawpi hinaspaykum sa sallataña chayarqaniku Gnido islapa chimpanman. Contraykupi wayramuptinmi Creta isla wayramanta harkawaptinku pasarqaniku Salmon lawpa chimpanman. 8 Ñakar iyllawanña chay islapa waqt ant a rispaykum Buquepa Sumaq Sayanan sut i yoq sitioman chayarqaniku. Chaypa chimpanpim Lasea llaqta kachkan. 9 Unar upt iykuñat aqmi para tiempo chayamuchkarqaña, llumpay sasañam karqa lamar qochanta rinapaq chaymi Pablo nirqa: 10 —Riqmasillaykuna, kay viajenchikqa llumpay sasallañam kanqa, buquepas cargantinmi chinkakuykunqa hinaptinmi ñoqanchikpas wañuypa patanpiña ka sunchik —nispa. 11 Soldadokunapa capit anninñat aqmi Pablopa nisqant a mana uyar ispan buque manejaqpa hinaspa dueñonpa nisqanta kasukurqa. 12 Para tiempopi buque chaypi samananpaq mana allin kaptinmi yaqa lliwchanku tanteanakurqaku chay sitio manta lloqsispa buquepa sayanan Feniceman chayaypi rinankupaq. Chay Fenice llaqtaqa qawachkan Africa lawtawan Grecia lawtam, chaypimá para tiempopi samayta munarqaku. Lamar qochapi llumpay wayra hatariramusqanmanta
13 *Ichoq lawmanta sumaqllataña wayrarimuptinmi rinaykupaq allin hinaña karqa. Lloq
sispaykum Creta islapa waqtallanta rirqaniku. 14 Aswanqa manapas unaymantam *alleq lawmanta Noreste sutiyoq viento sinchita wayramuspan 15 buqueta apayta qallaykurqa, wayrapa contranpi mana riyta atispam hinataña apachikurqaniku. 16 Clauda sutiyoq taksa islapa qepanta pasaruptiykuqa manañam llumpaytachu wayramurqa hinaptinmi buque pa aysasqan botechata ñakariyllawanña churkurqaniku. 17 Seguranankupaqmi buqueta waskakunawan muyuchirqaku. Aswanqa Sirte sutiyoq yakupa huñusqan aqoman mana chocarunaykupaqmi buquepa telanta paskarqaku wayrawan apachikunaykupaqña. 18 Pa qarinnintinñataqmi llumpayraq wayra kaptin buquepa carganta yakuman wischurqaku. 19 Kimsa punchawmantañataqmi kikiykuña buquepa llapa imankunata yakuman wis churqaniku. 20 Achka punchawña intitapas nitaq lucerokunatapas mana rikuspam hinaspa wayra-para hinalla apawaptinkum imaraykupas librakuytaqa manaña piensarqanikuchu.
2011
HECHOS 27
21 Buquepi llamkaqkuna achka punchawña mana mikupt inmi chawpinkupi sa yaykuspan Pablo nirqa: —Riqmasillaykuna, nisqaypi hinapas Creta islamantaqa amam lloqsimuch wanchu karqa. Mana kasukuspa lloqsimusqaykichikraykum llapa imakunatapas pierdechkankichik. 22 Aswanqa ama hukmanyaspayá kallpanchakuychik, manam hukllapas wañunkichikchu, buquem ichaqa pakipakurunqa. 23 Chisi tutam riku riykuwarqa servisqay Diospa angelnin. 24 Paymi niwarqa: “Ama manchakuychu Pablo, chayankipunim Rey Cesarpa ñawpaqninman, qamraykum lliw qanwan riqkunata wañunankumanta Dios salvanqa” nispa. 25 Chaynaqa riqmasillaykuna, kallpanchakuychikyá, ñoqaqa Diospim confiakuni, cheqaptapunim kawsasunchik angelpa nisqanman hina. 26 Chaywanpas islamanmi wischusqa kasunchik —nispa. 27 Iskay semanañam wayrapa apakachasqan kachkarqaniku Adria sutiyoq lamar qochapi hinaptinmi chawpi tutata buquepi llamkaqkuna musyarurqaku allpaman cha yaykuchkasqaykutaña. 28 Yakupa hondo kayninta tupuptinkum iskay chunka brazada kasqa, tumpa waklawpi tupuptinkuñataqmi kasqa chunka pichqayoqllaña. 29 Hinap tinmi raqchi rumikunaman chocaruyta manchakuspanku buquepa qepa lawninmanta tawa llasaq watasqa fierrokunata wischurqaku buqueta takyachinanpaq hinaspan kum manchakuyllawanña suyarqaku achikyananta. 30 Buquepi llamkaqkunañataqmi rimanakururqaku chay buquemanta ayqekunankupaq hinaspankum taksa botechata uraykachiyta qallaykurqaku, chaytaqa rurarqaku buquepa punta lawninta llasaq fierro kunata bajachiq tukuspallam. 31 Ichaqa capitanmanwan soldadokunamanmi Pablo nirqa: —Kay buquepi llamkaqkuna ayqekuptinqa manam salvakuyta atiwaqchikchu —nispa. 32 Chaynat a willaykupt inmi chay botechapa waskankunat a soldadokuna kuchu ruspa yakuman wichiykachirqaku. 33 Achikyamuchkapt inñam Pablo lliwchankut a kallpanchaspan imallat apas mi kuykunankupaq nirqa: —Yaqa iskay semanañam mana puñusqa hinaspa mana mikusqa kachkanki chik. 34 Ruegakuykichikmi, imallatapas mikuykuychikyá. Mikunaykichikpunim kawsanaykichikpaq, manam pipapas huk chukchallanpas pierdenqachu —nispa. 35 Chaynat a nir uspanmi Pablo tant at a hapiykuspan lliwpa ñawpaqninpi Dios man graciasta qorqa hinaspanmi partiykuspan mikuyta qallaykurqa. 36 Chaymi kallpanchakuspanku lliwchanku mikurqaku. 37 Chay buquepiqa karqaniku iskay pachak qanchis chunkan soqtayoq runakunam. 38 Saksanankukama mikuruspan kuñataqmi buqueta sampayachinankupaq trigota yakuman wischurqaku.
Buquepa chinkaykusqanmanta
39 Achikyaruptinñataqmi buquepi llamkaqkuna mana reqsirqakuchu maylaw allpapi
kasqaykutapas aswanqa rikururqakum qocha hina yaykuqpa patanpi aqollaña pampata hinaspam rimanakurqaku atispankuqa chayman buqueta chayachinankupaq. 40 Buque takyachiq llasaq fierropa waskankunata kuchuruspankum hina yaku ukupiña saqe rurqaku. Paskarqakutaqmi buquepa timonnin watasqanku waskakunatapas. Wayrapa apanan buquepa ñawpaqninpi telata altoman hoqariykuptinkum buqueqa qochapa patan aqollaña pampaman riyta qallaykurqa. 41 Aswanqa iskay lawmanta yakukunapa tupanakusqanman chayaruptiykum buqueqa aqopiña umanpa plantakururqa, chayna pim manaña kuyurirqachu. Buquepa qepa lawninta yaku nisyullataña laqyamuptinmi chitqakuytaña qallaykurqa. 42 Soldadokunañataqmi presokuna wañurachiyta munarqaku
HECHOS 27, 28
2012
chaynapi mayqanninkupas nadeawan mana lluptikunankupaq. 43 Aswanqa soldadokuna pa capitanninmi Pablota salvayta munaspan harkakurqa ama pitapas wañuchinankupaq hinaspam kamachirqa nadeay yachaqkuna puntata yakuman pawaykuspanku patanman chayanankupaq 44 chaynapi wakinñataq tablakunapi otaq buquepa imankunamanpas ha pipakuspa lloqsinankupaq. Chaynapim lliwchanku allinlla patanman chayarurqaku.
28
Malta sutiyoq islapi Pablopa kasqanmanta
1 Lliwchayku
salvakur uspaykuñam yachar urqaniku chay islapa sutinqa Malta kasqanta. 2 Chay islapi yachaqkunam kuyakuyllawanña atiende warqaku, paraspa chirimuptinmi ninata ratachispa niwarqaku: —Qonikuychikyá lliwchaykichik —nispa. 3 Pabloñataqmi chaki yantata hoqariykuspan ninaman hinaykuchkarqa, hinaptinmi venenoyoq culebra ninamanta ayqechkaspan Pablopa makinta kachururqa. 4 Chay islapi *yachaqkunañataqmi Pablopa makinpi culebra warkurayaqta rikuspanku ninakurqaku: —Kay runaqa cheqaptapunich runa wañuchiq, hinaptinchá lamar qochamanta librakuruptinpas justicia ruraq mamacha mana kawsananta munanchu —nispanku. 5 Pabloñat aqmi chay culebrat a ninaman taspiykurqa, venenonpas payt aqa manam imanarqachu. 6 Lliwchankum suyachkarqaku: —Punkipakurunqach otaqchá qonqayta wañusqa wichiykunqa —nispanku. Unayneqmanta manaña imapas pasaptinmi piensar urqaku Pabloqa huk kaqnin diosninku kasqanta. 7 Chay islapi kamachikuqmi karqa Publio sutiyoq, paypa chakrankunam ñoqaykupa hichpallaykupi karqa. Chaymi samaykachiwaspanku kimsa punchawpuni atiendeykuwar qaku. 8 Publiopa taytanmi camapi kachkarqa calenturawan hinaspa evacacionwan. Payta Pablo watukuspanmi Diosta mañapurqa, paypa umanman makinta churaykuptinmi sano yarurqa. 9 Chay islapi *yachaq wakin onqoqkunapas chayta yacharuspankum Pabloman hamurqaku hinaspam sanoyarurqaku. 10 Paykunam llumpayta agradecekuwaspanku rega lokunata qowarqaku. Huk buquepiña lloqsiptiykum tukuy pisipuwaqniykuta qowarqaku. Roma llaqtaman Pablopa chayasqanmanta
11 Chay islapi kimsa killa karuspaykum Alejandria llaqtamanta hamuq buquepiña
lloqsirqaniku, chay islapim samachkarqa para tiempo pasanankama. Chay buquepa umanpim kachkarqa Mellizo sutiyoq taytachanku. 12 Buquepa sayanan Siracusa llaqtaman chayaruspaykum kimsa punchaw quedarqaniku. 13 Chaymantam rirqaniku lamar qocha pa patanneqllanta Regio llaqtaman chayanaykukama. Paqarinnintinñataqmi qepayku lawmanta wayramuptin iskay punchawpi chayarqaniku Puteoli llaqtaman. 14 Chaypim tarirqaniku wakin iñiqmasinchikkunata, paykunam ruegawarqaku paykunawan huk se mana kanaykupaq. Chayñam ñanninta lloqsirqaniku Roma llaqtaman. 15 Chayanaykutam yachasqakuña Romapi iñiqkuna hinaspam taripamuwasqaku Apio sutiyoq plazakama, wakinñataqmi taripamuwarqaku Tres Tabernas sutiyoq sitiokama. Paykunata Pablo ri kuykuspanmi Diosman graciasta qospan aswanraq kallpanchakurqa. 16 Roma llaqtaman chayaruptiykum Pablota dejaykurqaku soldadopa cuidasqan sapaq wasipi *yachananpaq. Roma llaqtapi Pablopa willakusqanmanta
17 Chayasqaykumant a
kimsa punchawninmanmi Romapi reqsisqa judiokunata Pablo qayachimurqa, huñunakur uptinkuñataqmi nirqa:
2013
HECHOS 28
—Wawqeykuna, ñoqaqa manam imatapas rurarqanichu castanchikpa con tranpiqa otaq ñawpa abuelonchikkunapa costumbrenkunapa contranpiqa, chaywanpas castanchikkunam Jer usalen llaqtapi presota entregawarqaku Roma llaqtayoq autoridadkunaman. 18 Chaymi paykuna tapuwaspanku wañuchiwanan kupaq hina mana imatapas tarispanku kachaykuyta munawarqaku. 19 Aswanqa castanchikkuna chayta mana munaptinkuñataqmi kikin Rey Cesar juzgawanan paqña mañakurqani. Chaywanpas manapunim castanchikkunataqa imamantapas acusanichu. 20 Chaymi qayachimurqaykichik qamkunawan rimanaypaq. Israel castanchikpa suyasqan Cristo hamur usqanmanta willasqayraykum kay cadena wan watasqa kachkani. 21 Hinapt inmi paykunañat aq nirqaku: —Qanmantaqa manam ima cartatapas Judea lawmantaqa apachimuwarqakuchu, manataqmi mayqan llaqtamasinchikkuna hamuqpas qampa contraykipiqa imatapas niwarqakuchu. 22 Chaywanpas piensasqayki uyariytam munaniku, ñoqaykupas ya chanikum iñiqkunapa contranpiqa tukuy hinastinpi rimasqankuta —nispa. 23 Chaymi rimanankupaq huk punchawt aña akllar upt inku Pablopa sama kusqanman achka runakuna hamurqaku, hinaptinmi madrugawmantapacha tardeykuqkama Diospa munaychakusqanmanta paykunaman willarqa. Moisespa hinaspa Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanta qawachispanmi Jesusmanta convencechiyta munarqa. 24 Hinaptinmi wakinqa Pablopa nisqanwan conven cekurqaku, wakinñataqmi mana creerqakuchu. 25 Mana huk sonqolla kaspa asurikuptinkum Pablo nirqa: —Allintapunim abuelonchikkunaman Chuya Espiritu nirqa, Diosmanta willa kuq Isaiaswanmi kaynata rimachirqa:
26 “Wak
runakunaman nimuy: ‘Uyarispapas manam entiendenkichikchu. Qawakuspapas manam cuentata qokunkichikchu. 27 Kay runakunapa sonqonqa rumiyarunmi. Paykunaqa rikurirun sasa uyarikuqmi. Qemchikurunkum mana rikukunankupaq. Upa tukurunkum mana uyarinankupaq, chaynapi tukuy sonqonkuwan mana entiendenankupaq, chaynapi mana kutirikamuwanankupaq, chaynapi mana sanoyachinaypaq.’ ” 28 Chaynat a
Pablo rimar uspanmi nirqa: —Yachaychikyá, kunanmantaqa mana judio runakunamanpas willasaqñam Diospa salvacionninmanta, paykunaqa allintam uyarinqaku —nispa. ( 29 Pablo kaynata nir uptinmi judiokuna pasakurqaku kikinkupura llumpayta atipanakustin.) 30 Pablom chay arriendasqan wasipi iskay watapuni *yacharqa hinaspam lliw watukuqninkunata chaskirqa. 31 Mana manchakuspanmi Diospa munaychakusqan manta willakuq, pipapas mana harkakusqanmi yachachiq Señor Jesucristomanta.
ROMAMAN APOSTOL PABLOPA CARTASQAN Roma llaqtapi kaq iñiqkunaman kay cartanta Apostol Pablo qellqaspanqa manaraqmi chay llaqtamanqa chayarqaraqchu. Chaywanpas ñam piensar urqaña España nacionman rispan Roma llaqtaman chayayta. Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninpi yachachikuykunamanta (1:1-17). Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesucristoman iñinapaq yachachikuykunamanta (1:18-11:36). Kimsa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunapa vidanqa Diospa kuyakuyninwan huntasqa kasqanmanta (12-16). Cartapa qallariyninmanta
1
1 Ñoqa Pablotam Dios qayaykuwaspan akllawarqa *apostolnin kaspay Jesu cristomanta allin noticiakunata willakunaypaq. Chaynapimá serviqnin kani. 2 Kay allin noticiakunatam ñawpaqmantaraq Dios prometekurqa willakuqnin kunawan, chaykunaqa Bibliapi qellqasqam kachkan. 3 Kay prometekusqanqa karqa Diospa Churin Jesucristomantam. Runa kayninpiqa payqa karqa Rey Davidpa miray ninmantam. 4 Chuyanchaq Espirituman hinam Diospa Churin kasqanta atiywan Dios reqsichirqa, reqsichirqaqa Señorninchik Jesucristota kawsarichispanmi. 5 Dios favorece waptinmi Jesucristo akllawarqa *apostolnin kanaypaq chaynapi llapallan nacionkunapi runakuna iñispanku payllataña kasukunankupaq chaynapi Jesucristopa sutin yupay chasqa kananpaq. 6 Chaynamá qamkunapas Jesucristopaq qayasqaña kachkankichik. 7 Chaymi Roma llaqtapi Diospa kuyasqankunaman cartamuykichik payllapaqña kawsanaykichikpaq qayasqan kaptikichik. Dios Taytanchiktawan Señorninchik Jesucris totam mañakuchkani favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkalla kawsanaykichikpaq.
Roma llaqtapi kaqkunata watukuy munasqanmanta
8 Imamant apas
puntataqa Tukuy hinastinpi iñisqaykichikmanta allin willakusqankuta yachaspaymi Jesucristopa sutinpi Diosman graciasta qoni llapa llaykichikmanta. 9 Diosmi yachan mana qonqaspay qamkunapaq mañakusqayta. Tukuy sonqoywanmi Diosta servini Churinmanta allin noticiakunata willakuspay. 10 Mañakuchkanit aqmi Dios munapt inqa imaynapas qamkunat a wat ukaykamu naypaq. 11 Llumpaytam qamkunawan tupaykuyta munachkani Chuya Espiritupa qokuyninta qamkunaman qoykunaypaq chaynapi aswan qaqa hina sayanayki chikpaq 12 hinaspa iñisqanchikwan kallpanchanakunanchikpaq. 13 Wawqe-panillaykuna yachaychikyá, achka kut ipim chayman riyta munar qani ichaqa kunankamam harkasqaraq kachkani. Riytaqa munachkani wakin 2014
2015
ROMANOS 1
llaqtakunapi hina chaypipas iñiqkunata mirachinaypaqmi. 14 Willanaypunim educadokunamanpas chaynataq mana educasqakunamanpas, yachayniyoqku namanpas chaynataq mana yachayniyoqkunamanpas. 15 Chayraykum Roma llaqtaykichikpipas llumpayta munachkani Jesucristomanta allin noticiakuna willaykuyta. 16 Manam
Allin noticiaqa atiyniyoqmi
penqakunichu Jesucristomanta allin noticia willakuytaqa. Chay willakuywanmi Dios atiyninwan salvan llapallan iñiqkunata, puntataqa salvan judiokunatam, salvantaqmi mana judio kaqkunatapas. 17 Kay willakuywanmi Dios reqsichiwanchik mana huchayoq hina imaynam paypa chaskisqan kananchikta, chayqa iñikuptillanchikmi hinaspa Diospi confiakuptillanchikmi. Kaynatam Bi blia nin: —Allin ruraq runaqa iñisqanraykum kawsanqa —nispa. 18 Diosmi
Runapa huchallikusqanmanta
imaynam piñakusqanta hanaq pachamanta qawachimun pay mana adoraqkunapaqwan mana allinta kawsaqkunapaq. Paykunam mana allinta kawsaspanku cheqap kaqkuna reqsinata harkakunku. 19 Yachankum paykunaqa imaynam Dios reqsiyta kikin Diospuni reqsichikusqanrayku. 20 Diosqa sapallan mi, wiñaypaq kawsaq kaspanmi llumpay atiyniyoq. Chayna kasqantam tukuy unanchasqankunawan reqsichikun kay pachapa qallarisqanmantapuni. Chayna pimá sutillata reqsinchik mana rikuyta atichkaspapas. Chaynaqa pipas manam ninmanchu: —Diosmantaqa manam imatapas yacharqanichu —nispaqa. 21 Diost aqa reqsichkaspankupas merecesqanman hinaqa manam yupaychar qakuchu, manataqmi agradecekurqakuchu. Aswanqa yanqa pensamientowan intuchikuspankum tutayaypi hina mana entiendey atiqña rikurirunku. 22 Yachay sapa tukuspankupas mana umayoqmi rikurir unku. 23 Wiñay kawsaq hatu-hatun Dios yupaychaytam tikrar unku hinaspam wañuq runaman rikchakuqtaña yupaychanku, yupaychankutaqmi alton pawaqkunaman rikchakuqtapas, ani malkunaman rikchakuqtapas chaynataq culebra hina qasqonpa puriqkunaman rikchakuqtapas. 24 Chayraykum Diospas manaña harkakurqachu mana allin munasqankupi purinankuta chaymi qanrakuspanku hatun penqayta kikinkupura ruranakun ku. 25 Diospa cheqap yachachikuyninkunatam llulla kaqkunamanña tikrarunku hinaspam unanchaqnin Diosta qonqar uspanku unanchasqankunallataña yupay chaspa servirqaku. ¡Kikin Diosllatam wiñaypaqqa yupaychananchik! Amén. 26 Chay rurasqankuraykum Dios kachaykun munasqankuman hina hatun penqayman. Chaynapimá warmikunapas qariwan manaña kaspa mana rurana kunataña ruranku. 27 Chaynallataqmi qarikunapas warmiwan manaña kaspa kalintapi purichkaq animal hina qaripuraña munapayanakunku hinaspam pen qaypaq mana ruranakunata kikinkupura ruranakunku, chaynapim kikinkupa cuerponpi castigota chaskispanku ñakarinku mana allin rurasqankumanta. 28 Dios reqsiyta manaña munapt inkum mana valeq pensamientonkuman hinaspa mana ruranakunamanña kachaykurqa. 29 Chaymi tukuy huchataña ruranku, pay
ROMANOS 1, 2
2016
kunaqa kachkan qollqellata kuyaqkunañam, pasaypaq pierdekuqkunañam, hukpa imankunapas munapayaqkunañam, runa wañuchiqkunañam, liryanakuqkuna ñam, engañanakuqkunañam, mana allin piensaqkunañam, cuento qepikunañam, 30 runamasinpa cont ranpi rimaqkunañam, Diostapas cheqniqkunañam, runa tukuqkunañam, alabakuqkunañam, orgullosokunañam, mana allin rurayllapi piensaqkunañam hinaspa tayta-mamankutapas mana kasukuqkunañam. 31 Allin kaqkunatam mana entiendenkuchu, nisqankutam mana cumplinkuchu, mana kuyakuq kaspankum pitapas mana llakipayankuchu. 32 Diospa kamachisqanman hinam kayna ruraqkunaqa wañuy merecesqankuta yachakuchkaspankupas chay kunata ruranku hinaspataqmi wakin ruraqkunatapas “allinmi” ninku.
2
1 Manam
Diospa imaynam juzgawananchikmanta
imananchu pim kasqaykipas. Sichum wakinkunata penqachkanki imapas rurasqanmanta hinaspaqa kikikitam sentenciakuchkanki qampas paykuna hina huchallikusqaykirayku, chaynaqa manam imayna librakunay ki kanchu. 2 Yachasqanchikpi hinam mana allin ruraqkunataqa Dios juzganqa cheqapwan. 3 Wakinkunata huchallikusqanmanta penqaspaykiqa qampas payku na hinataqmi rurachkanki. Hinaspaqa ¿piensankichum Diospa juzgasqanmanta lluptiyta? 4 ¿Icha despreciachkankichu Diospa hatu-hatun kuyakuynintawan paciencianta? ¿Icha manataqchu yachanki paypa kuyakuynillan wanakuyman pu sasusqaykita? 5 Rumi-sonqo kaspaykim wanakuyta mana munankichu, chaynapim kikillaykipuni piñakuyninta huñukuchkanki juicio punchawpi castigasqa kanay kipaq. Chay punchawpim Dios rikuykachikunqa imam kaqman hina juzgananpaq. 6 Diosmi sapakamaman imapas rurasqanchikman hina pagawasunchik. 7 kayna ruraqkunatam Diosqa wiña-wiñaypaq kawsachinqa: pacienciawan allin ruraqku nata, hanaq pachapi sumaqllaña kaqkuna munaqkunata hinaspa Diospa allinmi ninanta munaspanku wiñay kawsay suyaqkunata. 8 Aswanqa piñakuywanmi castiganqa kikillanpaq munaqkunatawan cheqap kaqkunata mana kasukuspa mana allinllapi puriqkunataqa. 9 Judio mana judiopas llapallanmi mana allin ruraqkunaqa ñakarispa llakipa intusqallan kanqaku, aswanraqmá judiokuna qa. 10 Llapallan allin ruraqkunamanmi ichaqa, puntata judiokunaman chaynataq mana judiokunamanpas Dios qonqa allin reqsisqa kaytawan sumaqllaña kawsa kuyta hinaspam hawkallata kawsachinqa. 11 Diosqa manam pimanpas sayanmanchu. 12 Moisespa kamachikusqan leyman hinam castigasqa kanqaku chay leyta yachachkaspanku huchallikuqkunaqa. Leyta mana yachaspanku huchallikuqkunapas castigasqam kanqaku, aswanqa manam chay leyman hinachu. 13 ¿Mayqantataq mana huchayoqpaqña Dios chas kinqa? Manam kamachikuyninkuna uyariqllatachu aswanqa kasukuqkunatam. 14 Diospa kamachikuyninkunat a mana yachachkaspankupas wakin mana judio kaqkunam allinta ruranku concienciankupa nisqanta kasukuspanku. Kikillanku pimiki leyqa kachkan. 15 Imapas rurasqankuwanmi qawachikunku sonqonkupiqa Diospa leynin qellqasqa kasqanta. Conciencian willaptintaqmi huchayoq otaq mana huchayoq kasqantapas pensamienton qawachin. 16 Chayman hinam son qollankupi piensasqankuman hina Diospas Jesucristowan juzgachinqa juicio punchawpi llapa runakunapa sonqonpi pakasqa kaqta. Chaykunaqa kanqa willa kusqay allin noticiaman hinam.
2017
17 Qamqa:
ROMANOS 2, 3
Judiokunata Dios juzgananmanta
“Judiom kani” nispaykim Moisespa leyninman hapipakunki hinaspa taqmi Diosnikimantapas alabakunki. 18 Yachankim Diospa munasqantaqa, leypa yachachisqan kaspaykim imapas allin kaqta “Kayqa allinmi” nispa chaskinki. 19 Qanmi piensank i: —Huchankuwan ñawsa hina kaqkunatawan tutayaypi hina puriqkunatam allinta pusachkani. 20 Mana yachaqkunatawan warmakunatapas allintam yacha chichkani —nispa. Chaynataqa piensanki Diospa leyninpi cheqap kaqkunata yachasqaykiraykum. 21 Chaynaqa wak inkunat a yachachichkaspayk iqa ¿imanasqamá manaqa kasu kunkichu yachachisqaykitaqa? “Amam suwakunkichu” nichkaspaykiqa amachiki suwakuwaqchu. 22 “Warmik i kachkapt inqa amam hukwanqa kakunk ichu” nichkaspayk iqa, amachiki chaytaqa rurawaqchu. Taytacha-mamachakunata cheqnichkaspaykiqa, amachiki chaykunapa templonmantaqa imatapas suwakuwaqchu. 23 Alabakunkim kamachikuykunamanta aswanqa Diostam qepanchakuchkanki chay kamachikuy ninkunata mana kasukuspayki. 24 Allintam Bibliaqa nin: —Qamkunaraykum Diosta kaminku payta mana adoraqkuna —nispa. 25 Moisespa lliw *kamachikuyninkunata kasukuptikiqa allinpunim qari kaynikipi *señalachikusqayki. Hukllatapas mana kasuspam ichaqa yanqapaq señalachikurqan kipas. 26 Pipas mana señalachikuchkaspan kamachikuykunata kasukuqqa ¿manachum señalasqakuna hinaña Diospa chaskisqan rikurirun? 27 Chaymi cuerponpi mana señalachikuchkaspan kamachikuykuna kasukuqqa, qam judiota juzgasunki kama chikuykunata yachachkaspa hinaspa señalasqa kachkaspa mana kasukusqaykirayku. 28 Hinaptinqa ¿pitaq cheqap judioqa? Manam hawa sonqolla judio kaqchu. ¿Mayqantaq cheqap señalakuyqa? Manam cuerpollanpi señalachikuqchu. 29 Aswanqa Diospa agra donpaq cheqap judioqa tukuy sonqonwan kaqmi, payqariki sonqonpi señalasqa hinam kachkan. Kamachikuykunatapas manam hawa sonqollachu kasukun, aswanqa tukuy sonqonwanmi. Chayna kawsaqtaqa manam runachu alaban aswanqa Diosmi. 1 Hinaptinqa ¿imapaqtaq valen judio kayqa? otaq ¿imapaqtaq allin *seña lachikuyqa? 2 Arí, allinpunim. Puntataqa judiokunamanmi Dios palabranta confiawarqaku. 3 Aswanqa wakinkuna mana confianza kaptinpas Diosqa con fiakunapaqmi. 4 Arí, payqa confiakunapaqmi. Llapachallan runakuna llulla kaptinpas Diosqa cumplinpunim. Bibliam nin:
3
Runakuna juzgasuspaykiqa mana chikanpas huchayoqtam tarisunki. Tukuy nisqayki cheqap kasqantam rimanqaku. 5 Huchasapa
kasqanchikmi reqsichiwanchik Dios allin juzgaq kasqanta hinap tinqa ¿imanisuntaq? Dios castigawaspanchikqa ¿allintachu juzgawachkanchik? Rimachkaniqa wakin runakuna hinam. 6 Arí, Diosqa allintapunim juzgan. Mana chayna kaspaqa ¿imaynatamá llapallan runakunataqa juzganman? 7 Sichum ñoqa llullakuspa Diospa cheqap kaqninkunata reqsichiyman chaynapi Dios hatunchasqa kananpaq hinaptinqa ¿imanasqataq llullakusqaymantaqa Dios juzgaspa huchasapapaq hapiwan? 8 Mana huchasapapaq hapiwaptinqa llapallanchá ninmanku:
ROMANOS 3
2018
—Mana allintayá rurasunchik Dios allin kasqan reqsichikunanpaq —nispa. “Chaynataqa Pablom yachachichkan” nispam wakinkuna yanqapuni ñoqamanta ri manku. Chayna hukmankuna yachachiqkunataqa Diosmi justiciata ruraspa castiganqa. 9 Chaynaqa
Lliw runakuna huchayoq kasqanchikmanta
judiokunataqa ¿wakinkunamanta mastachu Dios favorecewanchik? ¡Manapunim! Ña qawachisqayman hinam judiokunapas hinaspa mana judio kaq kunapas huchapa intusqallan kachkanchik. 10 Bibliam nin:
Manam pipas allintaqa ruranñachu. Chullallapas manamriki ruranñachu. 11 Manam pipas entiendeqqa kanchu. Diosta maskaqqa manam kanchu. 12 Llapallankum pantay ñanta pasakunku. Lliwmi mana valeqña rikurirunku. Manam pipas allintaqa ruranñachu. Chullallapas manamriki ruranñachu. 13 Asnaq sepultura hinam rimasqankupas. Llullakuspam paykunaqa rimachkankupas. Siminkumantapas lloqsin culebrapa venenon hinam. 14 Qacha simiwanmi pitañapas ñakaykarin llumpaysuta. 15 Inocente runakunata wañuchiqmi apurawman rinku. 16 Mayman rispapas dañaspam purmachinku. 17 Manam yachankuchu hawkalla kawsayta. 18 Manam payqa haykapipas yuyarinchu Dios respetaytaqa. 19 Yachasqanchikpi
hinam judiokunaman Dios kamachikuyninkunata qorqa, chaynaqa kasukuytam debenku. Chaynapim llapallan runakunapas mana ima niytapas atispanku huchayoq kasqankuta reqsikunqaku Dios juzgaptin. 20 Kama chikuykunaqa huchayoq kasqanchiktam reqsichiwanchik. Kamachikuykunalla kasukuq runaqa hina huchayoqllam karqa Diospa qayllanpiqa. 21 Kunanqariki
Iñispalla salvasqa kasqanchikmanta
Bibliapi willawasqanchikman hinam Dios reqsichiwanchik mana huchayoqpaqña chaskiwasqanchikta. Chayqa manataqmi kamachikuykunawanchu. 22 Jesucristoman iñikuptillanchikmi llapallan runakunataqa Dios mana huchayoqpaqña chaskiwanchik. Manam imananchu pim kasqanchikpas. 23 Llapallanchik huchalliku ruspam Diospa suma-sumaq qayllanmanta karunchakurunchik. 24 Diosmi ichaqa mana imallapaq favorecewaspanchik mana huchayoqpaqña chaskiwanchik Cristo Jesus wañuspan librawaptillanchik. 25 Diosmi piñakuyninta amachananpaq Jesucristota chu rarqa wañuspa yawarnin chaqchusqanwan salvawananchikpaq, chaytaqa haypanchik iñispallam. Chaynatamá Dios qawachiwarqanchik justo kasqanta. Manaraq Jesucristo wañuchkaptinqa pacienciakuspam huchankumanta runakunata mana castigarqachu. 26 Kunanmi ichaqa huchanchikkunata pampachawaspanchik Jesusllaman iñikuqkunata mana huchayoqpaqña Dios chaskiwanchik. Chaynapim justo kasqanta yachanchik.
2019
ROMANOS 3, 4
27 Hinaptinqa
¿yaqachum imamantapas runaqa alabakunman? ¡Manam! ¿Imanasqa? Kamachikuykunata kasukuspaqa alabakuqkum. Iñispalla salvakuspam ichaqa manaña imamanta alabakunapas kanchu. 28 Chaynapimá runakunataqa iñiptillanku mana hu chayoqpaqña Dios chaskin. Chayqa manamá kamachikuykuna kasukusqankuraykuchu. 29 Diosqa ¿judiokunapa Diosnillanchu? ¿Manachu mana judio kaqkunapapas Dios nin? Arí, paykunapapas Diosninmi. 30 Diosqa chullallam. Chaymi pitapas iñikuptillan mana huchayoqpaqña chaskin *señalasqa judio kaptin otaq mana señalasqa mana judio kaptinpas. 31 Chaynaqa iñispallanchik salvakuspaqa ¿mana valeqpaqñachu kamachi kuykunata hapinchik? ¡Manapunim! Aswanqa valorninta reqsispam allinpaq hapinchik.
4
Abrahampa confiakusqanmanta
tarir urqa ñawpaq abuelonchik Abrahamqa? 2 Imapas ruras qallanwan Abrahamta Dios chaskiptinqa alabakunmanchá karqa, ichaqa manach Diospa qayllanpichu. 3 Bibliapas paymantaqa kaynatam nin: —Diosman iñispallam Abrahamqa mana huchayoqpaqña chaskisqa karqa —nispa. 4 Llamkaqqa pagont am chask in, manam regalot a hinachu aswanqa llamkasqan mantam. 5 Pipas mana allin kaqta mana rurachkaspan Diosman iñikuptinqa mana huchayoqpaqñam chaskin. Iñiptillankum huchasapakunatapas Diosqa chaskin mana huchayoqpaqña. 6 Imatapas mana rurachkaptillanmi mana huchayoqpaqña Diosqa chaskin, runapa kusikusqanmantam 7 Davidpas nirqa:
1 ¿Imatataq
¡Mayna kusisqam mana kasukusqanmanta Diospa pampachaykusqan runaqa! ¡Mayna kusisqam huchallankunapas Diospa pakaykullasqan runaqa! 8 ¡Mayna kusisqam mana huchallikuqpaqña Señorpa hapisqan runaqa! 9 Hinaptinqa ¿chayna kusisqaqa kanku *señalasqa judiokunallachu icha wakin mana
señalasqakunapiwanchu? Ñam nirqaniña Abrahampas iñisqanraykulla mana huchayoq paqña Diospa chaskisqan kasqanta. 10 ¿Haykaptaq chayqa karqa? Abrahamtaqa chaskirqa ¿judio hina *señalachikuptinchu icha ñawpaqtaraqchu? Payqa chaskisqa karqa manaraq señalachikuchkaspanmi. 11 Chaymantañam Abrahamqa señalachikurqa iñisqanrayku mana huchayoqpaqña Diospa chaskisqan kasqanta qawachikunanpaq. Chaynapimá Abrahamqa rikurirun mana señalachikuq llapallan iñikuqkunapapas taytan. Chayna iñikuptillankum paykunatapas mana huchayoqpaqña Diosqa chaskin. 12 Arí, Abrahamqa *señalasqa judiokunapapas taytanmá, ichaqa pay hina iñiqkunallapam. Chaymi churin kuna hina iñiqkunaqa qatichkanku Abrahampa manaraq señalasqa kaspa iñisqanta. 13 Diosqa
Diospa promesantaqa iñikuspalla chaskisqanchikmanta
Abrahanmanmi mirayninkunamanwan prometirqa kay pacha ta herenciata hina chaskinankupaq. Ichaqa kay promesataqa qorqa manam kamachikuykunata kasukuptinchu, aswanqa iñikuptillanmi mana huchayoq paqña chaskirqa. 14 Kamachikuykunata kasukuqkunalla herenciata chaskiptinqa yanqapaqñach kanman iñikuyqa, hinaptinqa Diospa promesanpas manach va
ROMANOS 4, 5
2020
lenmanñachu. 15 Kamachikuykunaqa castigollatam apamun mana kasukuptinku. Manach pipas huchayoqchu kanman kamachikuykuna mana kaptinqa. 16 Chaymi iñiptillan promesatapas Diosqa Abrahanman qorqa regalota hina chay napi llapallan mirayninkunapaqpas cheqaptapuni chay promesa kananpaq. Kaytaqa nichkani, manam kamachikuykuna kasukuqkunallapaq chay promesa kasqantachu, aswanqa Abraham hina llapallan iñiqkunapaqpas kasqantam. Chaynapim Abraham qa rikurirun llapallanchikpa taytanchik hinaña. 17 Bibliapipas Diosmi kaynata nin: —Miraynikikunatam achka nacionman tikrasaq —nispa. Chaypi confiakuspam Abraham suyarqa. Diosqa wañuqkunatapas kawsarichin mi hinaspam riman imapas manaraq kaqkunamanta ña kachkanmanñapas hina. 18 “Chur iyqa manam kanmanñachu” nichkaspapas Abrahamqa Diospa prome tesqanpi confiakuspam churin kananta suyarqa. Chaynapim Diospa nisqanman hina Abraham achkallaña runakunapa abuelon karqa. Diosqa kaynatam nirqa: —Wakna mana yupay atinam kanqa miraynikikuna —nispa. 19 Abrahamqa yaqa pachak watayoqña kachkaspam mana churiyoq wañusqa hinaña karqa, chaynataqmi warmin Sarapas qolloqtaq karqa. Chayna kasqanku ta yachachkaspapas Abrahanmi confiakurqa mana hukmanyaruspa. 20 Manapunim iskayrayarqachu, Diospa prometekusqanpi confiakuspam aswantaraq kallpanchakus pa Diosta yupaycharqa. 21 Chikantapas manam hukmanyarqachu hinaspam nikurqa: —Diosqa llumpay atiyniyoqmi chaymi prometekusqantaqa cumplinqa —nispa. 22 Chaymi Abrahamqa mana huchayoqpaqña chask isqa karqa. 23 Chaynat a Bibliapi nisqanman hinaqa manam Abrahamllat achu Diosqa chaskirqa 24 aswanqa ñoqanchiktawanmi. Señorninchik Jesus kawsarichiq Dios man iñikuptillanchikmi pay mana huchayoqpaqña chaskiwanchik. 25 Diospa munasqanman hinataqmi Jesuspas huchanchikkunarayku wañupuwaspanchik kawsarimurqa chaynapi mana huchayoq hina Diospa chaskisqan kananchikpaq.
5
Dioswanqa allinyanakusqaña kasqanchikmanta
1 Iñisqallanchikraykumá Dios mana huchayoqpaqña chaskiwaptinchik Señornin
chik Jesucristopa rurasqanwan Dioswanqa allinña kachkanchik. 2 Jesucristoraykum Diospa favorninta haypaspa takyachkanchik. Hinaspataqmi kusikuchkanchik Diosman rik chakuq kancharichkaq suma-sumaq kananchikpaq confianzawan suyaspa. 3 Chayraykum ñakariykunawanpas kusikunchik chaykunawan Dios pacienciakuyta yachachiwaptinchik. 4 Pacienciakuptinchikñataqmi Dios allinpaq hapiwanchik, chayna kaspañataqmi confia kuspa suyanchik. 5 Diospi confiakuspanchikqa manataqmi hukmanyarunchikchu. Diosqa sonqonchikmanmi kuyakuyninwan huntaykurqa Chuya Espirituta qowaspanchik. 6 Salvakuyta mana atichkaptinchikmi Diospa munasqan tiempo chayamuptin hucha sapakunapaq Cristo wañupuwarqanchik. 7 Sasatachá tarichwan pitapas runamasinpa rantinpi wañuqtaqa chay runamasin mana huchayoqña kachkaptinpas. Allin sonqo runa paqqa yaqachusmi huk kaqnin kallpanchakunman paypa rantinpi wañunanpaq. 8 Ichaqa Diosmi kuyawasqanchikta qawachiwarqanchik huchasaparaq kachkaptinchikpas Cristo wañupuwasqanchikwan. 9 Cristom yawarninta chaqchuspa wañurqa mana huchayoqpaq ña Dios chaskiwananchikpaq. Chaymi Cristo salvawasun castigasqa kananchikmanta. 10 Diospa contranpi kachkaptinchikpas wañuspam Churin Jesus *allinyanaykachiwar qanchik. Chaynaqa Dioswan allinyanakusqaña kachkaptinchikqa Cristo kawsachkaspaqa
2021
ROMANOS 5, 6
astawanraqmi salvaykuwasun. 11 Manataqmi chayllachu, aswanqa Diospim kusikusun chik Señorninchik Jesucristo paywan *allinyaykachiwasqanchikmanta. Adanmantawan Cristomanta
12 Huk runallawan kay pachapi huchallikuy qallariruptinmi chayrayku wañuypas
rikurirurqa chaymi lliw runakuna huchallikuspanchik wañunchik. 13 Manaraq Moi seswan Dios kamachikuykunata qochkaptinqa ñam runakunaqa huchallikurqakuña ichaqa manam reqsikurqakuchu huchankuta. 14 Chaywanpas Adanmantam Moiseskama llapallanku huchallikuspa wañurqaku mana kasukuq Adan hina mana huchallikuchkas pankupas. Adanpa rurasqantayá comparasun Cristopa rurasqanwan. 15 Diospa qowasqanchikqa manam Adanpa huchallikusqan hinachu. Huk runa hucha llikuruptillanmi llapallanña wañurqaku aswanqa sapallan Jesucristopa rurasqanwanmi Dios llumpa-llumpayta favorecewaspanchik salvaykuwanchik. 16 Adanpa huchallikus qanqa manam Diospa qowasqanchik hinachu. Adan huk kutillata huchallikuruptinmi llapallan runakuna castigopaqña karqanchik. Aswanqa achka kutipi huchallikuchkap tinchikpas Diosmi mana imaraykulla mana huchayoqpaqña chaskiwanchik. 17 Huk runa huchallikusqallanmantam llapallan runakunapi wañuy munaychakurqa. Chaynaqa sapallan Jesucristopa rurasqanwanqa mayna razonwanraqmi Diospa chaskisqankunaqa vidankupi munaychakunqa. Paykunaqariki Diospa llumpa-llumpay favorecesqan kaqku nam hinaspa payllapaqña kanankupaq chaskisqakunam 18 Chaynaqa, imaynam huk runapa chullalla huchallikusqanwan lliw runakuna castigopaqña karqanchik, chaynapunim Jesucristopa chullalla allin rurasqa llanwantaq Diosqa mayqan runatapas mana huchayoqpaqña chaskin wiñay kawsananpaq. 19 Chaynamá chullalla runapa mana kasukusqanwan achkalla ña runakuna huchasapa rikurir urqaku, chullalla runapa kasukusqanwantaqmi achkallaña runakunaqa mana huchayoqña rikurinqaku. 20 Huchanchikkuna achkallaña kasqan reqsichiwananchikpaqmi Diosqa kamachi kuykunata qorqa. Chaymi aswanraq huchanchikkunata reqsikuspa aswan allintaraq yachanchik Diospa favorecewasqanchikta. 21 Runakunapi munaychakuspanmi hucha qa wañuyman aparqa, chaynallataqmi Diospa favorninpas munaychakun runakunaqa wiñaypaqña kawsanankupaq. Chaytaqa tarinchik Señorninchik Jesucristopa rurasqallan wanmi mana huchayoqpaqña Dios chaskiwaptillanchik.
6
Ama huchallikuqña kananchikmanta
1 ¿Imanisuntaq? —¿Aswanraqchum huchallikusunchik aswan-aswanraq Dios favorecewananchik paq? 2 ¡Manapunim! Wañukuq hinañam huchanchikkunataqa saqerunchik, hinachkaspaqa ¿imaynamá huchallikusparaqqa kawsasun? 3 Kaytaqa yachankichikpunim: Bautizakur qanchikqa Cristo Jesuswan hukllaña kananchikpaqmi, chaynapim bautizakuykuspa ñoqanchik paywan kuska wañurqanchik. 4 Bautizakuspanchikmá ñawpaq mana allin vidanchikta pamparqanchik Cristopa pampakusqanta hina chaymi paywan wañusqa hina karqanchik. Imaynam Dios Tayta hatu-hatun atiyninwan Cristota kawsarichirqa, chaynam ñoqanchiktapas kawsarichiwarqanchik allin vidapiña purinanchikpaq. 5 Cristo hina wañuspanchikmi payman hukllawakurqanchik hinaptinqa paypa kaw sarimusqanta hinam ñoqanchikpas kawsarisunchik. 6 Kaytapas yachanchikmi: Ñawpa vidanchikqa Cristowan kuskam chakatasqa karqa hucha sonqonchikta Dios chinka
ROMANOS 6, 7
2022
chinanpaq chaynapi huchallikuyta patronta hina amaña kasukunanchikpaq. 7 Pipas wañukuspaqa huchapa kamachikusqanmantam librakurunña. 8 Cristowan kuska wañuspaqa paywan kuskataq kawsananchikpaqmi confiakuchkanchik. 9 Yachan chikmi kaytapas: Cristo kawsarimuspanqa huktawanqa manañam wañunmanñachu. Manapunim paypiqa wañuyqa munaychakunmanñachu. 10 Cristoqa huk kutillatam huchanchikkunamanta wañurqa kawsariramuspanñataqmi Diosllapaqña kawsachkan. 11 Chaynaqa amaña huchallikunaykichikpaqyá wañusqa hinaña kaychik. Señorninchik Cristo Jesusman hapipakuspayá Diosllapaqña kawsasqaykichikpaq hapikuychik. 12 Cuerpoykichikqa tukuruqllam, chaynaqa amayá kasuychikchu mana allinlla ruray munasqantaqa chaynapi cuerpoykichikpi hucha amaña munaychakunanpaq. 13 Amayá qokuychikchu mana allinta ruraspa huchallikuymanqa, aswanqa Diosmanyá qokuy chik wañusqamanta kawsarimuq hina chaynapi imatapas allinta ruranaykichikpaq. 14 ¡Amayá qamkunapiqa huchaqa munaychakuchunchu! Manam kamachikuykunaman hinañachu kawsachkankichik aswanqa Diospa favorninman hinañam. 15 Hinaptinqa
Servipakuqwan rikchanachiymanta
kamachikuykunaman hina manaña kawsaspa Diospa favorninpiña kawsaspaqa ¿huchallikusunchu? ¡Manapunim! 16 Yachasqaykichik hinam huk runa sirviente kananpaq patronninman entregakuspaqa kasukunan. Chaynam qamkunapas imatapas kasukuspaykichikqa chaypa sirvienten kankichik. Huchallikuptikim chay servisqayki patron wañuyman apasuchkanki. Patronta hina Diosta kasukuspaykim ichaqa allin ñanpi purichkanki. 17 Ichaqa ¡Diosmanyá gracias kachun! Ñawpaqtaqa huchallikuspa mana allinta servichkaspaykichikpas cheqap yachachikuyninkuna ta chaskispam tukuy sonqoykichikwanña kasukuchkankichik. 18 Chaymi huchapa munaychakusqanmanta librakuruspaykichikqa imatapas allinta ruranaykichikpaqña entregakurqankichik. 19 Runapa vidanwan rikchanachispam yachachichkaykichik, mana chayqa manach entiendewaqchikchu. Imaynam ñawpaqta qanrakuspa mana allinllapi purinaykichikpaq cuerpoykichikta entregarqankichik, chaynayá kunanpas cuerpoykichikta entregaychik allintaña ruraspa Diosllapaqña kawsanaykichikpaq. 20 Qamkunapi hucharaq munaychakuptinqa librem karqankichik allin ruraykuna ruray manta. 21 Huchapa munaychakusqan vidaykichikqa manam allinnikichikpaqchu karqa. Chayqa wañuyllamanmi apakun. Kunanqa chay vidaykichikmantam penqakuchkanki chik. 22 Huchamanta librakuruspam Diospa sirvientenña rikurirunkichik. Diosllapaqña kawsaspaqa wiñaypaqñam kawsachkankichik. 23 Huchallikuypa pagonqa wañuymi. Dios pa qowasqanchikmi ichaqa Señorninchik Cristo Jesuswan kuska wiñaypaq kawsakuy.
7
Casada warmiwan rikchanachiymanta
1 Wawqe-panillaykuna,
qamkunaqa allintam kamachikuykunamanta ya chankichik, yachasqaykichikman hinaqa huk runaqa kawsanankamallam kamachikuykunataqa kasukun. 2 Huk casada warmipas qosan kawsaptinqa leypa kamachikuyninman hinam payta mana saqenmanchu. Qosan wañukuptinmi icha qa chay leytaqa manaña kasunanchu. 3 Qosan kawsachkaptinraq huk runawan tupakuruspaqa huchallikuchkanmi. Qosan wañukuptinmi ichaqa chay casada kas qan leymanta libreña rikurirun, hukwan yapakuspapas manañam huchallikunchu. 4 Chaynamá wawqe-panillaykuna, Cristopa cuerponpi wañusqa hinaña kach kaspaqa leytaqa manañam kasunanchikchu. Hukpa makinmanñam pasarunchik
2023
ROMANOS 7, 8
Diospa kawsarichisqan Cristopaña kananchikpaq hinaspa Diosllataña servinanchik paq. 5 Runapa munasqallanman hina kawsaspaqa kamachikuykunata yachaspam huchallikuyta aswanraq munarqanchik. Chaynapim wañuyllapaq karqanchik. 6 Kunanmi ichaqa libreña kachkanchik munaychakuwaqninchik kamachikuykuna manta wañusqa hinaña kaspanchik. Mosoqña kaspanchikmi Diosta servisun Chuya Espirituman hina, manam ñawpaq qellqasqa kamachikuykunaman hinañachu. 7 Hinaptinqa
Munaychakuwaqninchik huchamanta
¿imanisuntaq? ¿Huchachum leyqa? ¡Manapunim! Ley mana kaptinqa manachá yachaymanchu karqa imam huchallikuy kasqanta. Manachá yachayman chu karqa runapa imanpas munapayayqa hucha kasqanta: “Amam munapayankichu” nispa ley mana niptinqa. 8 Huchallikuymi kamachikuykuna kasqanrayku millay munapayaykunata sonqoypi hatarirachin. Kamachikuykuna mana kaptinqa huchaqa wañusqa hinam karqa. 9 Ñawpaqtaqa kawsarqani manam leyman hinachu. Kamachi kuykuna rikuriramuptinmi ichaqa hucha kawsarirurqa chaymi huchayoq kasqayta yachakuruspay wañuypaqña kasqayta yacharqani. 10 Chaynamá allin kawsanaypaq pusawaqniy kamachikuyqa wañuyman pusawasqanta musyakuruni. 11 Huchallikuy mi kamachikuy kasqanrayku engañawarqa hinaspam wañuyman apawarqa. 12 Chaywanpas leyqa Diospa qosqan kaspam allinpuni. Sapa kamachikuyqa Diosmanta kasqanraykum allinpuni kasukunanchikpaq. 13 Hinaptinqa ¿chay na allin kamachikuychum wañuyman apar uwan? ¡Manapunim! Huchallikuymi chay allin kaqwanraq wañuymanqa apar uwan hinaptinmi imam hucha kasqanta yacharuni. Chaynapim kamachikuykunaqa yachachiwanchik huchallikuyqa llum pay mana allin kasqanta. 14 Yachasqanchik hinam kamachikuykunaqa Diosmanta. Ñoqam ichaqa runalla kaspay lliw runakuna hina huchapa munaychakusqan kani. 15 Kikiypunim mana entiendekunichu. ¡Imachá kay pasawanpas! Imapas allin kaqtam rurayta munani ichaqa manam atinichu. Cheqnisqay mana ruray munasqaytaraqmi rurani. 16 Mana munasqayta ruraspaymi nini: “Kamachikuykunaqa allinmi” nispay. 17 Chaynaqa manam ñoqañachu mana allintaqa rurani aswanqa ñoqapi kaq hucham rurachi wan. 18 Allin rurayta munaspaypas manam atinichu chaymi yachani allin rurayqa sonqoypi mana kasqanta. 19 Allintaqa manam ruranichu munaspaypas aswanqa mana munachkaspaypas mana allinllatam rurani. 20 Chaynaqa mana munasqayta ruraspayqa, manam ñoqachu rurani aswanqa ñoqapi kaq hucham rurachiwan. 21 Chaynaqa allin rurayta munaptiypas mana allinllamá ñoqapi kachkan. 22 Diospa leyninmantam kusikuni sonqoymantapuni. 23 Ichaqa musyakunitaqmi allin munasqaypa contranpi imapas peleasqanta, arí, chayqa presocharuwaspan huchaman pusawaqniymi. 24 ¡Imapiñat aq rikukuni! Kay wañuyman apaqniy aychaymant aqa ¿pitaq libray kuwanqa? 25 Diosllanchikmi Señorninchik Jesucristowan libraykuwan. ¡Paymanyá gracias kachun! Kikillaymantaqa kaynam kani: Diospa kamachikuyninkunatam kasukuyta munani ichaqa runa kaspaymi huchata servini.
8
Chuya Espirituman hina imaynam kawsananchikmanta
1 Kunanqa Cristo Jesusman hukllawakuqkunataqa Diosqa manam condenanchu. 2 Je
sucristorayku kawsachiwaqniy Espiritu kamachiwaspam libraykuwan huchallikuspay wañunaypaq kamachikuymanta. 3 Diosmi rurarun Moisespa kamachikuyninkunapa mana
ROMANOS 8
2024
ruray atisqanta. Kamachikuykunata kasukuspaqa manam imayna salvakuyta atirqanchik chu aychallapiraq kasqanchikrayku. Diosmi ichaqa Churinta kachamurqa huchanchikrayku wañunanpaq. Cristom runayarqa huchasapa kachkaptinchikpas ñoqanchik hina kananpaq chaymi Jesuspa cuerponpi Dios castigarqa huchata. 4 Chaynatam rurarqa kamachikuy kunaman hinaña kawsananchikpaq. Manañam kawsachkanchikqa aychanchikman hinallañachu aswanqa Espiritupa munasqanman hinañam. 5 Arí, aychaman hina kawsaqkunaqa aychaman hinallam imamantapas piensanku. Chuya Espirituman hina kawsaqkunam ichaqa paypa munasqanman hina imatapas piensanku. 6 Aychaman hinalla piensaqkunaqa wañunqakum. Chuya Espirituman hina piensaqkunam ichaqa hawkalla kawsakunqaku. 7 Aychaman hina piensaqqa Diospa enemigonmi. Paykunaqa manam Diospa leynin kasukuyta munankuchu nitaq atinku chu. 8 Chaynamá aychaman hinalla kawsaqkunaqa Dios agradayta mana atinkuchu. 9 Qamkunam ichaqa Diospa Espiritun qamkunapi kasqanrayku aychapa mu nasqanta qepanchakuspa Chuya Espirituman hinaña kawsachkankichik. Cristopa kachamusqan Chuya Espiritu huk runapi mana kaptinqa, payqa manam Cristopa chu. 10 Sonqoykichikpi Cristo kaptinqa cuerpoykichikqa hucharaykum wañusqa hina kachkan, espirituykichikmi ichaqa kawsachkan Dios allinpaqña chaskisup tikichik. 11 Diosmi Jesucristota kawsarichimurqa. Paypa Espiritun qamkunapi kawsaptinqa wañuq cuerpoykichiktam Dios kawsarichinqa hina chay Espiritunwan. 12 Chaynamá wawqe-panillaykuna, deberninchikqa manam aychaman hinalla kaw saychu. 13 Aychaman hinalla kawsaspaykichikqa wañunkichikpunim, Chuya Espiritupa yanapakuyninwanqa mana allin rurasqaykichikta chinkachispam kawsankichikpuni. 14 Diospa Espirit unpa pusasqankunaqa llapallanmi Diospa churin. 15 Chuya Espiritutaqa chaskirqankichik manam sirvientekuna hina manchakuqllaña kanay kichikpaqchu aswanqa Diospa churinña kanaykichikpaqmi chaymi Diosta ninchik: “Taytalláy” nispa. 16 Hina Chuya Espiritutaqmi sonqonchikpi willawaspanchik Diospa churinña kasqanchikta yachachiwanchik. 17 Churinña rikurirusqanchik raykum prometekusqan herenciata Diosqa Jesucristomanwan kuska qowasunchik. Cristo hina ñakarispaqa paywan kuskataqmi hatunchasqa kasunchik. Mayna sumaqmi kananchikmanta
18 Yachasqayman hinaqa, kunan ñakarisqanchiktaqa manam imawanpas tupachich
wanchu Diospa sumaqllaña kaynin qawachiwananchikmanqa. 19 Diospa tukuy ima unanchasqankunapas sinchillataña munaspankum suyachkanku churinkunata Dios reqsichinanta. 20 Lliw unanchasqakunapas mana valeqñam rikurirurqa, chaynaqa karqa manam kikillanmantachu, Diosmi chaynapaq munarqa confianzawan suyanankupaq. 21 Lliw imapas unanchasqakunaqa tukuruqllam, ichaqa suyachkanmi Dios librananta. Churinkunata Dios hatunchaspan libraptinmi tukuy imapas paykunawan kuska libra kunqa. 22 Yachasqanchikpi hinam kunankama Diospa tukuy ima unanchasqankuna ñakarichkan waqachkaq hina hinaspa wachakuywan ñakarichkaq warmi hina. 23 Aswan qa ñoqanchikpas chaynatam ñakarichkanchik. Ichaqa ñam chaskirunchikña Chuya Espirituta. Kunanqa waqaspam suyachkanchik Diospa churichakuykuwananchik pun chawta, chay punchawpim cuerponchikta libraykunqa. 24 Confianzawan suyaptinchikmi Dios salvawanchik. Confiakuspaqa suyachkanchik mana rikusqanchikta chaskinanchik paqmi. Chaynaqa ¿imapaqmá suyachwan makinchikpiña suyasqanchik kachkaptinqa? 25 Suyasqanchikta manaraq qawachkaspaqa pacienciakuspam confianzawan suyananchik.
2025
ROMANOS 8, 9
26 Pisi
confianzayoq kaptinchikmi Chuya Espiritu yanapawanchik. Manam imayna mañakuytapas yachanchikchu, ichaqa Chuya Espiritum Diosta mañapu wanchik runapa mana atinan rimaykunawan. 27 Llapa runakunapa sonqon reqsiq Diosmi yachanpuni Chuya Espiritupa imam nisqanta. Payqa Diospa munasqan man hinam llapallan iñiqkunapaq mañapun. 28 Munasqanman
Manam pipas Diosmantaqa rakiwachwanchu
hinam Diosqa qayaykuwarqanchik. Chaymi yachanchik imaña pasawaptinchikpas kuyaqninkunataqa Dios yanapawasqanchikta. 29 Diosqa ñawpaqman tapuni reqsiwaspanchikmi ñawpaqmantaraq tantearqa Churin Cristo hina kananchikta chaynapi Cristo llapallanchikpa piwi wawqenchik kananpaq. 30 Ñawpaqmantaraq tan teaspantaqmi qayaykuwarqanchik. Qayaykuwaspanchikñataqmi mana huchayoqpaqña chaskiykuwanchik chaynata chaskiykuwaspanchikñataqmi hatunchawarqanchik. 31 Chaynaqa ¿ima nisunchiktaq? Dios allinninchikpi kaptinqa ¿pitaq imanawach wanpas? 32 Llapallanchikpa rantinchikpi Churin wañupuwananchiktapas Diosqa manam harkakurqachu, aswanraqmi paytaqa wañunanpaq entregaykurqa. Hinas paqa ¿manachum paymanwan kuska tukuy imakunatapas qowasunchik? 33 Dios mana huchayoqpaqña chaskiwaspanchik akllaykuwachkaptinchikqa ¿pitaq imatapas niwaspanchik contranchikpi sayarinman? 34 Manam pipas condenawachwanchu. Cristom wañupuwarqanchik hinaspam Diospa *alleq lawninpi tiyachkan chaypim ño qanchikpaq mañapuwachkanchik. 35 Manam pipas Cristopa kuyawasqanchikmantaqa rakiwachwanchu. Makinpim kachkanchik ñakarispapas, llakipa intusqanña kaspapas, ñakarichinapaq qatikachasqaña kaspapas, mana pachayoqña kaspapas, wañuy patan piña kaspapas chaynataq wañukuspapas. 36 Bibliapipas kayna qellqasqam kachkan: Diosnilláy, tukuy punchawmi qamrayku wañuypa patanpi kachkaniku. Wañuchinankupaq apasqanku ovejakunata hinam qawawanku. 37 Aswanqa Cristo kuyawaspanchik yanapawaptinchikmi lliw sasachakuykunata pa saypaqña vencerunchik. 38 Chayraykum yachani: Wañuptinchikpas, kawsaptinchikpas manam imapas Diospa kuyakuyninmantaqa rakiwachwanchu nitaq angelkunapas nitaq munaychakuqkunapas nitaq kunan kaqpas nitaq hamuq kaqpas nitaq mana rikusqan chik atiyniyoqkunapas. 39 Puyupa altonkunapi kaqkunapas, uku-ukupi kaqkunapas chaynataq Diospa tukuy ima unanchasqankunapas manam rakiwachwanchu paypa kuyawasqanchikmantaqa. Chaytam reqsichiwarqanchik Señorninchik Jesucristowan.
9
Diospa akllasqankunamanta
1 Mana llullakuspaymi cheqaptapuni Cristopa qayllanpi kayta nisqaykichik. Chuya
Espiritu ñoqawan kaptinmi concienciaywan nisqaykichik. 2 Sonqoypas nanarisqam llumpa-llumpay llakisqa kachkani 3 castaykuna imaynam kasqanta qawaspay. Cristoman tapas rakikuruymanmi condenasqa kanaypaq sichu chay rurasqaywan judiomasiykuna lliw salvakuptinkuqa. 4 Paykunaqa Diospa churichakuykusqan Israelpa mirayninkunam. Diosmi hatu-hatun sumaq kayninta paykunaman qawachirqa hinaspam contratokunata paykunawan rurarqa. Kamachikuyninkunata qospanmi imaynam yupaychanankupaq
ROMANOS 9
2026
yachachirqa promesankunata qospan. 5 Paykunaqa ñawpa abueloykupa mirayninmi, castaykumantataqmi Cristopas runa kayninman hinaqa nacemurqa. Payqa tukuy imapi munaychakuq Diosmi hinaspaqa ¡wiña-wiñaypaqyá yupaychasqa kachun! Amén. 6 Ama piensaychikchu Diospa promesankuna mana cumplikusqant aqa. Manam Israelpa llapallan mirayninkunachu Diospa akllasqankunaqa kachkan. 7 Manataq mi Abrahampa llapallan mirayninkunachu Diospa churinqa. Chaymi Dios nirqa: —Cheqap castaykikunawan sutichasqaqa kanqa Isaacllamantam —nispa. 8 Chaynaqa manam imananchu pipa miraynin kaypas Diospa chur in kanapaqqa. Aswanqa Diospa promesanman hina naceqkunallam Abrahampa cheqap miray ninkuna hinaqa kanku. 9 Kaynatamá Abrahanman Dios prometerqa: —Watamanmi Kunan hinatapuni kutimusaq hinaptinmi warmiki Sarapas wa wayoqña kanqa —nispa. 10 Chaynat aqmi abuelonchik Isaacpa warmin Rebecapas paypat a wiksayakurqa mellizota. 11 Chaymi paykuna manaraq nacespa allinta otaq mana allintapas ru rachkaptinku 12 Rebecata Dios nirqa: —Puntata nacemuqmi sullkanta servinqa —nispa. 13 Bibliam nin: —Jacobtam kuyarqani Esautañataqmi cheqnirqani —nispa. Chaynapimá Diosqa runakunapa imam rurasqantapas mana qawaspan munas qanman hina akllaykun. 14 ¿Imanisunt aq kaykunamant a? ¿Diosqa mana allint achum rurachkan? ¡Mana punim! 15 Moisesmanpas kaynatam nirqa: —Kuyapayasaqmi kuyapayay munasqayta hinaspam llakipayasaqtaq llakipayay munasqayta —nispa. 16 Chaynaqa runakunataqa Diosqa kuyapayaspallam akllan, manam munaptillanku chu nitaq kallpanchakuptillankuchu. 17 Bibliapipas Diosmi Rey Faraonta nirqa kaynata: —Qamtaqa hatarichirqayki qamnintakama atiyniyta runakunaman qawachi naypaqmi chaynapi sutiy lliw kay pachapi willakusqa kananpaq —nispa. 18 Chaynamá Diosqa munar ispaqa pit apas kuyapayar in. Chaynat aqmi munar is paqa pipa sonqontapas rumiyaykachin. 19 Chayna kapt inqa niwank ichá: —Tukuy ima rurasqanchikkuna Diospa munasqallan kaptinqa ¿imanasqataq huchasapapaq hapiwanchik? —nispa. 20 Ichaqa ¿pimá qamqa kanki Dioswan churanakunayk ipaqqa? Yaqachum llin kamanta rurasqa manka ruraqninta ninman: —¿Imanasqataq kaynata rurar uwanki? —nispa. 21 Manka ruraqqa imam munasqantam ruran llinkamantaqa. Munarispaqa kuyayllapaq mankatam ruranman, hina chay llinkallamantam ruranmantaq llutapu mankatapas. 22 Chaynaqa Dioswanqa manam churanakunachu. Payqa reqsichiyt am munarqa piñakuyninta hinaspa atiyninta. Chaywanpas ñutupanapaq manka hina casti gopaqña kachkaptinpas pacienciaykuspam aguantachkanraq. 23 Chaynataqmi kuyayllapaq mankamanta hina ñoqanchikmantapas kuyapayarikurqa llumpay hatun sumaqllaña kayninta reqsichikunanpaq. Ñawpaqmantapunim prepara wachkanchik payman rikchakuqña sumaqllaña kananchikpaq. 24 Chaynatamá Dios qayaykuwarqanchik wakinninchikta judiokunamanta wakinninchiktañataq mana judio kaqkunamanta. 25 Oseaspas Diospa nisqantam kaynata qellqarqa:
2027
ROMANOS 9
Mana runaykunañachu kankichik nisqaykunatam kunanqa: “Runaykunañam kankichik” nisaq. Ñawpaq mana kuyasqaykunatam “Kuyasqaykunañam kankichik” nisaq.
26 Hina
chaypitaqmi nichkan: Maypim nisurqankichik: “Qamkunaqa manam runaykunachu kankichik” nispa. Chaypim nisunkichik: “Qamkunaqa kawsachkaq Diospa churinñam kankichik” nispa.
27 Isaiaspas
Israelpa miraynin judiokunamantam nirqa:
Lamar qochapi aqo hinaña kaspapas Israelpa castankunaqa salvakunqa wakillanmi. 28 Señorqa prontom nisqanta cumplinqapuni kay pachapi llapallan kaqkunawan, nispa. 29 Ñawpaqt araqmi
Isaias nirqa: Llapallan Kamachiq Señor Dios mana saqeykuwaptinchikqa otaq ñoqanchikmanta as mirayllatapas mana puchuykachiptinqa kunallanmi Sodoma llaqta hina kachkachwanchik karqa. Chaynallataqmi Gomorra llaqtamanña rikchakuchwanchik karqa.
30 Chaynamá
Judiokunapa mana kasukusqanmanta
mana judio kaqkunapas iñisqankurayku mana huchayoq hinaña Diospa chaskisqan rikurir unku ñawpaqtaqa mana maskachkaspankupas. 31 Judio kunam ichaqa kamachikuykunata kasukuyta munarqaku mana huchayoq hina Diospa chaskisqan kanankupaq, aswanqa manam atirqakuchu. 32 ¿Imanasqamá manaqa atirqakuchu? Paykunaqa Diosman mana confiakuspankum agradayta munarqaku rurasqallankuwan. Mana confiakuyta munaspankum rumipi hayta kuchkaq hina urmaykurqaku. 33 Bibliapipas nichkanmi kaynata: Ñoqam Sion Moqopi churani mitkana rumita. Ñoqam Sion Moqopi churani urmachikuq hatun rumita. Manam hukmanyanqachu pipas chay rumipi confiakuqqa.
ROMANOS 10
10
2028
1 Wawqe-panillaykuna,
tukuy sonqoywanmi Diosninchikta mañakuchka ni judiokuna salvakunankupaq. 2 Reqsisqayman hinam paykunaqa tukuy sonqowan Dios serviyta munanku, aswanqa manam imaynam agradayta yachanku chu. 3 Manataqmá yachankuchu imaynanpim runataqa mana huchayoqpaqña Dios chaskisqantapas hinaspam kikinkupa rurasqankunallawan Diospa chaskisqan kayta munarqaku, chaynapim Diospa munasqanta mana kasukurqakuchu. 4 Cristo hamus panmi kamachikuykunaman hapipakusqanchikta chinkarachirqa chaynapi payman llapallan hapipakuqkunaqa mana huchayoqpaqña Diospa chaskisqan kananchikpaq. 5 Kamachikuykunat a kasukuspa mana huchayoqpaq Diospa chask isqan kanan chikmantaqa Moisespas ñam nirqaña kaynata: —Pipas lliw kamachikuykunata cumpliqqa chayraykum kawsanqa —nispa. 6 Aswanqa iñikuspallanchik, mana huchayoqpaqña Diospa chask isqan kanan chikmantaqa kaynatam nin: —Ama piensaychu sonqoykipi: “¿Pitaq hanaq pachaman rinqa Cristota urayka chimunanpaq?” nispa. 7 Amataq niychu: “¿Pitaq uku-uku pozoman rinqa Cristota wañusqakunamanta kawsarichimunanpaq?” nispapas. 8 Moisesmi nin: —Diospa palabranqa cumplinaykipaqmi kachkan hichpallaykipiña, simillayki piña hinaspa sonqollaykipiña —nispa. Chaytamá willakuniku: “Jesucristoman iñikuychik” nispa. 9 Jesusqa Señor kasqan ta willakuspaykiqa chaynataq payta Dios kawsarichimusqanta tukuy sonqoykiwan creespaykiqa salvasqam kanki. 10 Sonqonchikwan creeptinchikmi mana huchayoq paqña Dios chaskiwanchik hinaspam Jesucristomanta willakuptinchik salvawanchik. 11 Bibliam nin: —Manam hukmanyanqachu pipas paypi confiakuqqa —nispa. 12 Chaynaqa judiokunaqa mana judio kaqkunawan iguallam kanku. Señorninchikqa lliwchanchikpaqmi chullalla. Payqa chaninninpim qowanchik llapallan mañakuqkuna man. 13 Chaynaqa: “Señorlláy” nispa mañakuqtam payqa salvaykunqa. 14 ¿Imaynatamá mañakunqaku payman mana iñichkaspankuqa? ¿Imaynataqmá iñinqaku paymanta mana uyarichkaspankuqa? ¿Imaynataq uyarinqaku pipas paykunaman mana willach kaptinqa? 15 ¿Imaynatataq willakunqaku mana pipas kachachkaptinqa? Bibliam nin: —¡Ima sumaqmi allin noticia willakuqkunapa chayamusqanqa! —nispa. 16 Aswanqa manam llapallankuchu allin not iciat aqa kasukunku. Isaiasmi nirqa: —Señorlláy, willakusqaykutaqa ¿pitaq creerqa? —nispa. 17 Chaynaqa Jesucristomantam willakunapuni chayta uyarispanku iñikunankupaq. 18 Aswanqa tapukunim: ¿Manachu llapallanku uyar irqaku? ¡Paykunaqa uyar ir qakupunim! Bibliam nin: Voznillanmi lliw mundopa hawankama mastakurun. Palabranmi kay pachapa cantonkama chayaykurun. 19 Nikunit aqmi: ¿Manachum judiokunaqa yacharqaku? Ñawpaqmant araqmi Moiseswan Dios kaynata rimachirqa:
Mana valeq huklaw runakunawanmi sientirachisqaykichik.
2029
ROMANOS 10, 11
Mana umayoq runakunawanmi piñarachisqaykichik. 20 Isaiaspas
mana manchakuspanmi Diospa nisqanta nirqa kaynata:
Mana maskaqniykunam ñoqata tariwarqa. Mana imapas mañakuqniykunam asuykamuwarqa. 21 Isaiasqa
Israelpa mirayninkunamantapas kaynatam nirqa: —Tukuy punchawmi makiyta haywarayarqani mana kasukuq kutipawaqniy runakunaman —nispa.
11
1 Chaynaqa
Judiokunaqa wakillan salvakunankumanta
¿Israelpa castantaqa Diosqa cheqnipakurunchu? ¡Manapu nim! Ñoqapas kani Israelpa castanmi Abrahampa miraynin Benjaminpa ayllunmanta kaq. 2 Diosqa manam qepanchakunqachu ñawpaqmantapuni akllas qan runankunataqa. Yachasqaykichikman hinam Bibliapi willawanchik imaynam Diosta Elias mañakuspan Israelpa cont ranpi rimasqanta, paymi nirqa: 3 —Señorlláy, qanmant a willakuqkunat am wañurachinku hinaspam tuñi rachinkutaq altarnikitapas chaymi sapallayña qeparuni aswanqa ñoqatapas wañurachiwaytam munachkanku —nispa. 4 Chaymi Diosñat aq nirqa: —Qanchis waranqa runakunatam puchuchikurqani, paykunaqa manam qonqo rakurqakuchu Baal sutiyoq taytachamanqa —nispa. 5 Kunanpas kachkanraqmi favorecespan Diospa akllasqan wakin judiokuna. 6 Chaynaqa favorecewaspallanchikmi imapas rurasqanchikta mana qawaspa Diosqa akllaykuwanchik. Mana chayqa favorecewasqanchikqa manachá favorñachu kanman. 7 Chaynam Israelpa mirayninkunaqa munasqankut a mana hayparqakuchu. Diospa akllasqankunam ichaqa paypa chaskisqanña rikurirunku. Wakinpa son qonñataqmi rumi hina rikurir un 8 Bibliapa nisqanman hina: —Diosmi sonqonkuta rurar un mana sientiqta chaynapi qawakuchkaspapas mana rikukunankupaq hinaspa uyarichkaspapas mana entiendenankupaq. Chay namá kunankamapas kachkanku —nispa. 9 Dav idpas kaynat am nirqa: Convido rurasqankupas trampa hinayá rikuriruchun. Convido rurasqankupas toqlla hinayá rikuriruchun. Urmaykunankupaqyá chaynaqa rikuriruchun. Castigachikunankupaqyá chaynaqa rikuriruchun. 10 Paykunapa ñawintayá tutayarachiy. Tukuy tiempoyá wasankutapas kurkurayachiy. 11 Chaynaqa
Mana judio kaqkunapas imaynanpim salvakusqanmanta
¿urmaykuspankuqa pasaypaqñachu judiokunaqa Diosmanta karuncha kurun? ¡Manapunim! Aswanqa paykuna mana kasukuptinkupas mana judio kaqkunam kunanqa salvakunmankuña, chaynapi judiokunapas envidiakuspanku aswan-aswan maskanankupaq. 12 Chaynaqa judiokunapa pantayman wichiykusqanku llapa runaku
ROMANOS 11
2030
napa allinninpaq kachkaptinqa hinaspa pierderusqanku mana judiokunapa allinninpaq kachkaptinqa ¡mayna allinraq kanman huntallaña judiokuna Diosman kutirikuptinkuqa! 13 Ichaqa mana judio kaqkuna, kayt am nik ichik: Diosqa akllaykuwarqa *apostol nin kaspay qamkunaman willakunaypaqmi chaymi tukuy sonqoywan rurachkani 14 chayt a qawaykuspanku wakin cast aykunapas qamkunamant a envidiakuspanku salvakunankupaq. 15 Judiokunata Dios qepanchakur uptinmi llapallan runakuna Dioswan *allinyanakurunku. Chaynaqa ¡mayna allinraq kanqa judiokunata Dios chaskiykuptinqa! ¡Wañuymanta kawsarimuchkaq hinachá kanqaku! 16 Judioku namantayá nisqaykichik kaynata tupachispay: Huk kaqnin tantakuspan puntata Diospaq rakipuptinqa, llapallan tantam Diospaña rikurirun. Chaynataqmi sachapa sapinpas Diosman qosqa kaptinqa kallmankunapas paypaña rikurirun. 17 Allin aceit unas sachapa kallmant a kuchur uspa huk purun aceit unas sachapa kallmanwanña injertachkaq hinam, wakin judiokuna Diosmanta karunchakurup tin qamkunaña taqrusqa kar unkichik. Chaymi allin aceitunas sachapa sapinwan alimentasqa hinaña kachkankichik. 18 Chaynaqa judiokuna kuchusqa kallmakuna hina kaptinkupas amayá qamkunaqa alabakuychikchu. Qamkunaqa kallmakuna hinallam kankichik, manam kallmakunachu sapinkunataqa alimentan aswanqa sapinkunam llapallan kallmankunataqa kawsachin. 19 Icha alabakuchkank i: —Kuchusqaqa karqaku ñoqayku injertasqa kanaykupaqmi —nispa. 20 Arí, rakisqam karqaku mana iñisqankurayku, chaymi iñispallaykichik qam kunaña paykunapa sitionpi kachkankichik. Chaynaqa Diospa qayllanpiqa amayá hatun tukuychikchu aswanqa manchakuychikyá. 21 Chay sachapa kallmankunatapas kuchuchkaq hinam judiokunata Dios wischururqa, chaynam qamkunatapas wischu rusunkichikman. 22 Qawachkankichikmi Diosninchik allin kasqantaqa chaynataq castigakuq kasqantapas. Mana kasukuqkunatam castigarqa qamkunamantañataqmi kuyapayarikurqa kuyakuyllanman hapipakuptikichik. Mana chayqa wakinkuna hina chá wischusqa kawaqchik. 23 Chaymantañataqmi judiokuna iñikuptinkuqa huktawan injertachkaq hina sitionman Dios paykunata kutiykachinqa. Diosqa atiyniyoqmi huktawan kutiykachinanpaq. 24 Mana judio kaptikichikmi purun aceitunas sacha manta kuchusurqankichik allin sachamanña injertachkaq hina taqrusunaykichikpaq, chaynatam rurarqa mana taqrunapaq hina kachkaptikichikpas. Chay allin aceitunas sachapa kikin kallmanpuni kachkaspaqa judiokunaqa aswan faciltam kutiykunqaku. Haykapim llapallan judiokunaqa salvakunankumanta
25 Wawqe-panillaykuna,
kunankama manaraq pipapas yachasqan yachanaykichiktam munani chaynapi ama yachaq tukuq kanaykichikpaq. Wakin judiokunam sonqonkuta rumiyarachinku ichaqa kaynam kanqaku huntallaña mana judio kaqkuna yaykunanku kama. 26 Chay pasakuptinñam llapallan judiokunaqa salvakunqa. Bibliam nin kaynata: Sion llaqtamantam hamunqa libraqnikichik hinaspam Jacobpa mirayninkunata cambianqa mana rurasqankumanta. 27 Chaynapim contratoyta cumplisaq huchankuta qechuspay. 28 Judiokunaqa
Cristomanta allin noticiakunata mana chaskispankum Diospa enemigon kachkanku qamkunaña yaykukunaykichikpaq. Chaywanpas Diosqa pay
2031
ROMANOS 11, 12
kunataqa kuyanraqmi abuelonkumantaraq akllasqan kasqanrayku. 29 Chaynamá qowasqanchiktaqa hinaspa qayaykuwasqanchiktaqa Diosqa mana qechuwanchik chu. 30 Ñawpaqtaqa manam kasurqankichikchu Diosta, kunanmi ichaqa judiokuna Diosta manaña kasukuptinku qamkunamantaña Dios kuyapayarikun. 31 Chay nallataqmi kunanpas judiokunaqa Diosta mana kasunkuchu qamkunata Dios kuyapayasunaykichikpaq hinaptin paykunapas Diospa kuyapayakuyninta haypa nankupaq. 32 Llapallanchik mana kasukusqanchikraykum hina huchallapi Dios presocharuwarqanchik chaynapi llapallanchikmanta Dios kuyapayarikunanpaq. 33 ¡Mayna allinmi Diosninchikqa! ¡Payqa tukuy yachayniyoq kaspanmi tukuy imata reqsin! ¡Pitaq yachanman imam munasqantawan imam ruranantaqa! 34 Chaynaqa: ¿Pitaq yachanman Señorpa imam piensasqanta? ¿Pitaq atinman pay consejayta? 35 ¿Pitaq Diosmanqa imallantapas qoykunman chay qosqanta kutichipunanpaq? 36 Paymantam tukuy ima kachkan. Paymi tukuy imata unancharqa. Payllapaq taqmi llapallan imakunapas. Payllayá yupaychasqa kachun wiña-wiñaypaq. Amén.
12
Diosllapaqña kawsananchikmanta
1 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, Diosninchikpa kuyapayakuyninraykum ruegakuykichik, cuerpoykichiktaqa Diosmanyá qoychik kawsachkaq ofren data hina hinaspayá payllapaqña kawsaychik agradowan chaskisunaykichikpaq. Kaynatam sonqoykichikmantapuni Diostaqa yupaychanaykichik. 2 Amayá runaku napa imaynam kunan tiempopi kawsasqallantaqa qatipakuychikchu aswanqa imam piensasqaykichiktayá allinmanña tikraychik chaynapi vidaykichik aswanraq mo soqyananpaq. Chaynata kawsaspam yachankichik Diospa munasqanta, imam allin rurayta, imam agradonpaq kasqanta hinaspa imam allinpuni kasqanta. 3 Yachachinaypaq Dios favoreceykuwapt inmi llapallayk ichikman nimuyk ichik: Amayá pipas piensachunchu kikillanmanta hatun tukuspaqa. Aswanqa allinta yuyaymanaspayá sapakama imaynam kasqaykichikta reqsikuychik Diospa qo susqaykichik iñiynikichikman hina. 4 Cuerponchikwanyá tupachisunchik: Huklla cuerponchik kachkaptinpas achkallañam partenkunaqa hinaspam sapakama servikun imapas ruranapaq. 5 Chaynataqmi ñoqanchikpas achkallaña kachkas papas Cristoman hukllawakuspanchikqa chullallaña kachkanchik, huk cuerpopa partenkuna hina kachkaspapas llapanchikmi hukllaña kachkanchik. 6 Diosmi atiyta qoykuwanchik imapas ruray atinanchikpaq. Chaytam qoykuwanchik favorecewasqanchikman hina. Chaynaqa sichum Dios paymanta willakuq kanan chikpaq favorecewarqanchik hinaptinqa chaskisqanchik iñiyninchikman hinayá willakusun. 7 Sichu yanapakuqllaña sonqota qoykuwaptinchikqa yanapakusunyá. Allin yachachikuq kayta qoykuwaptinchikqa yachachisunyá. 8 Pipas wakinkunata rima payaspan kallpanchay yachaqqa, chaytayá rurachun. Imankunapas wakinkunaman rakiykuqqa tukuy sonqonwanyá qoykuchun. Pipas imaynam kamachikuyta yachaspaqa allintayá kamachichun, pimantapas llakipayarikuqqa kusikuywanyá yanapaykuchun.
ROMANOS 12, 13
9 Cheqaptapuniyá
2032 Iñiqkunapa imam rurananmanta
kuyanakuychikqa. Mana allin kaqkunata cheqnipakuspayá imapas allin kaqkunata ruraychik. 10 Wawqe-panintin hinayá lliwchaykichik sumaqllataña ku yanakuychik. Respetanakuspayá wakinnikichikta imapipas aswan allinpaq hapiychik. 11 Kallpanchakuychikyá, amayá qellaqa kaychikchu, tukuy sonqoyk ichikwanyá Señorninchikta serviychik. 12 Confianzawan suyasqayk ichikmant ayá kusikuspa kawsaychik, ñakar ispaqa yachaychiktaq pacienciakuyta. Tukuy tiempoyá Diosta mañakuychik. 13 Diosman iñiqkunat apas imam necesit asqanpiyá yanapaykuychik. Wasik ichik pi samakuy munaqtapas allintayá chaskiykuychik. 14 Amayá ñakaychikchu ñakar ichisuqnik ichikkunat aqa, aswanqa Diospa bendi cionnintayá mañapuychik. 15 Kusikuqkunawan kusikuychik, waqaqkunawan waqaychik. 16 Huk sonqollayá kawsaychik. Ama imamant apas hat unchakuspayá humilla kuspa kawsakuychik, amataq llumpay yachayniyoqpaqpas hapikuychikchu. 17 Runakuna mana allint a rurasupt ik ichikqa amayá chaynat achu kut ichiychik. Runakunapa qayllanpiqa allin kaq ruraytayá munaychik. 18 Atisqaykichikman hi nayá imatapas ruraychik llapallanwan hawkalla kawsanaykichikpaq. 19 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, amayá pitapas vengakuychikchu aswanqa Señorpa makin man churaychik pay castigananpaq. Paymi Bibliapi nin: Mana allin ruraqkunataqa kikiypunim castigasaq. Mana allin rurasqanman hinam pagapusaq. 20 Nichkant aqmi: Enemigoyki yarqaymanta kaptinqa mikuykachiy. Yakunayaptinqa yakuta qoykuy. Kaynata ruraptikiqa enemigoykipa uyanmi penqakuymanta pukayanqa. 21 Amayá
mana allinwanqa vencechikuychikchu aswanqa mana allintayá ven ceychik allin kaqkunata ruraspa.
13
Autoridadkuna kasukunamanta
1 Lliwchaykichikyá
kasukuychik autoridadnikichikta. Manam atiyniyoqchu kanmanku Dios mana churaptinqa. Kunan kaq autoridadkunapas kachkan Diospa churasqanmi. 2 Chaynaqa autoridadkunapa contranpi pipas sayariqqa Diospa kamachikusqanpa contranpim kachkan, chayna sayariqkunaqa castigasqam kanqa. 3 Allinta ruraqkunaqa manam manchakunchu kamachikuqkunataqa, mana allinta ruraqkunam ichaqa manchakunku. Autoridadkunata mana manchakuyta munaspay kiqa allinta kawsakuy, chaynapim autoridadkunapas alabasunki. 4 Paykunaqa Diosta servinanpaq churasqam kachkanku qamkunapa allinnikichikpaq. Mana allinta kaw saspaqa manchakunaykim. Manam autoridadkunaqa yanqapaqchu atiyniyoq kanku aswanqa castiganankupaqmi. Diosqa paykunataqa churarqa mana allin ruraqkuna ta castigananpaqmi. 5 Chaynaqariki autoridadkunataqa kasukunanchikmi, manam
2033
ROMANOS 13, 14
castigota manchakuspallachu aswanqa sonqonchikpi deberninchikta yachakuspam. 6 Chayraykum qamkunaqa impuestotapas pagankichik. Autoridadkunaqa sapa pun chawmi llamkachkanku rurasqankuwan Diosta servispanku. 7 Pimanpas qopunayk ichik kapt inqa qoychikyá. Impuestot a otaq predios ta qonaykichik kaptinqa qoychikyá. Pipas respetana kaptinqa respetaychikyá, hatunchanapaq kaptinqa hatunchaychikyá. 8 Ama pitapas debekuychikchu, debespaqa-debenakuychik kuyakuyllata. Pipas runamasinta kuyaqqa kamachi kuykunatam cumplir unña. 9 Kaynatam wakin kamachikuykunapas niwanchik: —Amam hukwanqa pierdekunkichu, amam pitapas wañuchinkichu, amam su wakunkichu, amam munapayankichu —nispa. Aswanqa kaykunapiwan wakin kamachikuykunaqa hukllawakun: “Kuyankim runa masikita kikikita hina” niq kamachikuypim. 10 Pipas kuyakuqqa runamasintaqa manam imananchu. Chaynaqa kuyanakuspam kamachikuykunata allinta cumplinchik. 11 Hinaptinqa yachachkankichikmi ima tiempopim kawsasqanchikta. Ñam rikcha rinaykichik horaña. Cristoman iñisqanchik punchawmantam ña hichpamuchkanña cuerponchik salvaykuwananchikpaq punchaw. 12 Mana allin tiempom pasachkanña tuta hina hinaptinmi achkiramunqaña. Chaymi mana allin rurasqanchikkunataqa sa qenanchikña tutayaypi mana purichkaq hina. Armasqa soldado hinayá kanchaywan pachasqa purisun. 13 Chaynaqa allintayá kawsasunchik punchawpi allinta purichkaq hina, kawsasunqa amayá allin mikukuyllapichu, sinkakuyllapichu, hukwan-huk wan tupakuyllapichu, liryanakuyllapichu nitaq envidianakuyllapichu. 14 Aswanqa imaynam soldado armawan churakuchkaq hinayá Señorninchik Jesucristowan de fiendechikuychik, paytayá kasukuychik aychapa munasqallanta ama ruraspa.
14
Wawqe-panintinqa ama penqanakunamanta
1 Pipas pisi iñiyniyoq kaptinqa ama imamantapas atipanakuspayá allinlla ta chaskiykuychik. 2 Wakinmi ninku: —Llapallan mikuykunaqa allinmi —nispa. Wakinñataqmi pisi iñiyniyoq kaspanku aychataqa mana mikunkuchu. 3 Chay naqa tukuy imapas mikuqqa amayá penqachunchu wakinkunata, aychata mana mikuqpas amataqyá juzgachunchu tukuy ima mikuqtaqa. Chay runatapas Diosqa chaskinmi. 4 ¿Pitaq qamqa kanki hukpa sirviententa juzganaykipaqqa? Señor ninchikmi sirvientenkunataqa juzganqa allin otaq mana allin kasqanmantapas. Paymi sirvientenkunataqa atiyninwan allinta sayachinqa. 5 Wak inkunañat aqmi ninku: —Kay-wak punchawmi aswan allinqa —nispa. Wakinñataqmi lliw punchawkunata igualpaq hapinku. Chaynata piensaspan kuqa sapakamayá sonqonkupa nisqanman hina rurachunku. 6 Pipas huk kaq punchawpi samaspaqa Señorta yupaychananpaqmi samachkan chaynataqmi tukuy imakunapas mikuqqa chaynata rurachkan Señorta yupaychaspa, chay mikuymantam Diosman graciasta qon. Aychata mana mikuqpas chaynataqa ru rachkan Señorta yupaychaspanmi, paypas Diosmanmi graciasta qon. 7 Manam mayqanllanchikpas kawsachkanchikqa kikillanchikpaqchu, nitaqmi wañukuspanchikpas wañukusunqa kikillanchikpaqchu. 8 Kawsaspanchikqa Señornin chikpaqmi kawsachkanchik, wañukuspanchikqa Señorninchikpaqtaqmi wañukusun.
ROMANOS 14, 15
2034
Chaynaqa wañuspapas kawsaspapas Señorninchikpam kanchik. 9 Cristoqa wañurus pam kawsarimurqa wañuqkunapipas kawsaqkunapipas munaychakunanpaq. 10 Ichaqa ¿imanasqamá qamqa wawqek it aqa juzgachkank i hinaspat aq penqach kanki? Lliwchanchikmi Diospa qayllanman rikurisunchik juzgawananchikpaq. 11 Chaynat am Bibliapipas Señorninchik niwanchik: Kikiyrayku juraspam nini: Qayllaypim qonqorakunqaku llapallan runakunaqa. Llapallankum ñoqata yupaychawanqaku paykunaqa. 12 Chaynaqa
13 Chaynaqa
sapakamam Diosninchikman cuentata qosunchik. Wawqe-panikunata ama huchaman urmachinamanta
amañayá kikinchikpuraqa juzganakusunchu aswanqa munaychik wawqe-panikichik ama hukmanyanantayá nitaq huchamanpas urmaykunantayá. 14 Señor Jesuswan huklla kaspaymi yachanipuni ima mikuypas mana huchallichiwas qanchikta aswanqa pipas chay mikuy huchallichisqanta piensaptinqa, arí, paypaqqa hucham. 15 Ichaqa sichum imapas mikusqaykiwan wawqekita hukmanyachinki hinas paqa manañam kuyachkankiñachu. Amayá munaychu imapas mikusqaykirayku pipas huchaman wichiykunantaqa. Paypaqpas Cristom wañupurqa. 16 Chaynaqa cuidakuy chikyá chay allin rurasqaykimanta ama rimanankupaq. 17 Diospa munaychakusqanpi kawsakuyqa manam mikukuyllachu nitaq upyakuyllachu aswanqa Chuya Espiritupa yanapakuyninwan allinta ruraspa hawkalla kusisqa kawsakuymi. 18 Kaynatapuni pipas Cristota serviqqa Diospa agradonpaq kaptinmi runakunapas allinpaq hapinku. 19 Chaynaqa hawkalla kawsakuyt ayá munasun chaynapi iñiqmasinchikkunawan aswan wiñachinakunanchikpaq. 20 Amayá Diospa rurasqantaqa chinkachiychik chu iñiqmasikikunapa hukmanpaq qawasqanta mikuspallaykiqa. Yachanchikñam llapallan mikuykunaqa allin kasqanta ichaqa manam allinchu kanman imapas mikur usqaykiwan wakinkunata huchaman wichiykachiynikiqa. 21 Allinmi kan man aychata mana mikuspayki vinotapas mana tomaynikiqa. Amayá imatapas ruraychu chaywan iñiqmasikita ama wichiykachinaykipaq. 22 Kaykunamanta piensasqaykitaqa sonqollaykipi waqaychaspayá Diosllaman willay. Kusisqam pipas imapas rurasqanmanta sonqon “allinmi” niptinqa. 23 Pipas iskayrayastin mikuqmi ichaqa huchallikuchkan mana allinpaq hapichkaspan mikusqanrayku. Chaynaqa mana allinpaq hapichkaspanchik imapas ruraruyqa hucham.
15
Runamasinchikpa allinninpaq kawsanamanta
1 Iñiyninchikpi
mana iskayrayaqkunam pisi iñiyniyoqkunata iskayrayas qankupi yanapananchik. Chaynaqa amayá kikillanchiktachu agradakusun. 2 Sapakamayá runamasinchikta agradasun paypa allinninpaq ruraspa chaynapi iñis qanpi wiñananpaq. 3 Manam Cristopunipas kikillantachu agradakurqa, Bibliam nin: —Diosnilláy, kamiqnikikunapa kamikuyninmi ñoqaman wichiykuwarqa —nispa. 4 Bibliapi imapas qellqasqa kaqkunaqa yachananchikpaqmi kachkan. Chaynapi pacienciakuspa hinaspa kallpanchakusqa, confianzallawanña suyananchikpaq. 5 Pa cienciachiwaspanchik sonqonchik tiyaykachiq Diosyá yanapaykusunkichik imaynam Jesucristopa yachachisqanman hina huk sonqolla kanaykichikpaq 6 chaynapi huk similla Señorninchik Jesucristopa Taytan Diosninchikta llapallaykichik yupaychanaykichikpaq.
2035
ROMANOS 15
Allin noticiaqa mana judiokunapaqpas kasqanmanta
7 Chaynaqa Diosninchik yupaychasqa kananpaqyá llapallaykichik allinllata chaskina
kuychik imaynam Cristopas ñoqanchikta chaskiykuwasqanchikman hina. 8 Kaywanqa nichkaykichik Cristoqa judiokunata servinanpaq hamusqantam, hamurqaqa Diosqa confia kunapaq kasqanta yachachinanpaqmi. Payqariki hamurqa ñawpaq abueloykuman Diospa promesan qosqanta cumplinanpaqmi. 9 Chaynataqmi Cristoqa hamurqa Diosninchik kuya payarikuqllaña kasqanmanta mana judio kaqkunapas yupaychanankupaq, Bibliam nin: Chayraykumriki nacionkunapipas qamtaña yupaychallasqayki. Chayraykumriki sutikimantapas qanmanña takipullasqayki. 10 Bibliaqa
nichkantaqmi:
Nacionkuna, Diospa runankunawanyá kusikuychik llumpayta. 11 Huklawpipas
nichkantaqmi:
Nacionkuna, llapallaykichik Señorta alabaychik. Runakuna, llapallaykichik Señorta yupaychaychik. 12 Isaiaspas
kaynatam nirqa:
Sachapa sapin ikllimuq hinam Isaipa miraynin rikurimunqa. Nacionkunata gobiernananpaqmi payqa hamunqa. Chaymi paykunaqa paypi confiakuspa suyanqa. 13 Confianzawan kawsachiqninchik Diosninchikyá qamkunat a kusikuyllawan ña huntaykususpaykichik hawkayachisunkichik payman iñiptikichik, chaynapi Chuya Espiritupa yanapakuyninwan aswan-aswan confiakuspa suyanaykichikpaq. 14 Wawqe-panillaykuna, ñoqaqa yachanim qamkunaqa allin runakuna kasqayk i chikmanta, qamkunaqariki tukuy allin kaqkunata yachaspam allin consejokunata qonakunkichik. 15 Kay cartapim ichaqa mana imatapas pakaspay qellqamuchkay kichik tukuy kaykunata mana qonqar unaykichikpaq. Chaynataqa nichkaykichik servinaypaq Dios favorecewaptinmi. 16 Jesucristotaqa Servichkani mana judio kaqkunaman Diosmanta allin noticiakunata willakuspaymi, chaynapi paykunata Chuya Espiritu *chuyanchaptin allin ofrendata hina Dios chaskinanpaq. 17 Jesucristoraykullam ñoqaqa hatunchakuyman Diosta servispay. 18 Chaynaqa Cris topa imam rurasqallanmantam ñoqaqa rimayta munani. Paymi atiyninta qowarqa willakuptiy hinaspa ruraptiy mana judio kaqkunapas payta kasukunankupaq. 19 Pay punimá señalkunata hinaspa *milagrokunata rurachiwarqa. Tukuy kaykunaqa Chuya Espiritupa atiynillanwanmi. Chaynatamá Cristomanta allin noticiakunata tukuy hinastinman rispay willakurqani, willakurqaniqa Jerusalenmanta Ilirico lawkamam. 20 Chaynamá Cristomanta manaraq yachasqanku llaqtakunapi allin noticiakunata
ROMANOS 15, 16
2036
willakurqani sinchillataña munaspay. Chaynataqa rurarqani hukpa qallarisqanman mana chapukunaypaqmi. 21 Chaynataqa rurachkani Bibliapa kayna nisqanman hinam: Paymanta mana yachaqkunam rikunqaku. Haykapipas mana uyariqkunam entiendenqaku. Roma llaqtaman Pablo riy munasqanmanta
22 Chayraykum qamkuna watukuykuyta achka kutipi munachkaspaypas mana ati
murqanichu. 23 Kunanmi ichaqa kaykunapi manaña imapas ruranay kaptin ñawpaq watakunamantaraq qamkunawan tupaykuy munasqayman hina 24 pasadallapas watukay kamuyta piensachkani España lawman rispay. Munachkaniqa qamkunawan kusirikuptiy chay illasqaypi yanapaykuwanaykichiktam. 25 Kunanmi ichaqa Jerusalentaraq richkani wakpi iñiqmasinchikkunaman yanapakuyta apaspay. 26 Kay yanapakuytam kusisqalla ña huñuykunku Macedoniapi hinaspa Greciapi *yachaq wawqe-paninchikkuna chaynapi Jerusalenpi wakcha iñiqmasinchikkunaman apachiwanankupaq. 27 Chaytam allinpaq hapirqaku. Chaytaqariki ruranankupunim, paykunaqa debekuq hinam kachkanku ju diokunapa yanapakuyninwan Diosta reqsiykusqankumanta. Paykunapas iñiqmasinchik judiokunatam wakchayayninpi yanapananku imapas kapuqninkuwan. 28 Chaynaqa kay yanapakuyta paykunaman aparuspayñam España lawman rispay pasadallapas watukayka musqaykichik. 29 Segurollañam chayman hamuptiyqa Cristo llumpaysuta bendecisunkichik. 30 Wawqe-panillaykuna, Señorninchik Jesucristoman iñisqanchikraykum hinaspa Chuya Espiritu kuyanachiwasqanchikraykum ruegakamuykichik ñoqapaq tukuy son qowan Diosta mañaysiwanaykichikpaq. 31 Diostayá mañapuwaychik Judea lawpi kaq mana iñiqkunapa makinmanta libraykuwananpaq, mañakuychiktaqyá Jerusalenpi kaq iñiqmasinchikkunapas kay yanapakuyta allinlla chaskiykunankupaq, 32 chaynapi Dios munaptinqa kusisqallaña qamkunata qawaykuptiy allinta samaykachiwanaykichikpaq. 33 Hawkalla waqaychawaqninchik Diosninchikyá llapallaykichikwan kachun. Amén.
16
1 Kunanñataqmi
Saludokuna apachikusqanmanta
recomiendamuykichik paninchik Febeta, payqa Cencrea llaqtapi kaq iñiqmasinchikkuna serviqmi. 2 Allinllatayá Señorninchik pa sutinpi payta chaskiykuychik imaynam iñiqpura chaskinakuykuchkaq hina. Paytaqa yanapaykuychiktaqyá imam necesitasqanpipas, payqa achkaqtam yana parqa, yanapawarqataqmi ñoqatapas. 3 Saludaykapuwaychik Cristo Jesuspaq llamkaqmasiy Priscilat awan qosan Aquilata. 4 Paykunaqa wañuytapas manam manchakurqakuchu viday salvayku nankupaq. Chaynaqa llumpaytam agradecekuni, agradecekuntaqmi mana judio kaq llapallan iñiqmasinchikkunapas. 5 Saludaykapuwaychiktaqyá paykunapa wasinpi huñunakuq iñiqmasinchikkunatapas chaynataq Asia lawpi puntallataraq Cristoman iñikuq kuyasqay Epenetotapas. 6 Rimaykuychikyá llumpay yanapa suqnikichik Mariatapas 7 chaynataq judiomasiy Andronicotawan Juniastapas, paykunaqa iñikurqaku ñoqamanta puntataraqmi hinaspam ñoqawan kuskataq preso karqaku. Paykunaqariki *apostolkunawan kuska allin reqsisqam kanku. 8 Saludaykapuwaychiktaqyá Señorninchikman iñiqmasinchik kuyasqay Ampliastapas, 9 Cristopaq llamkaqmasinchik Urbanotapas, kuyasqay Estaquistapas 10 chaynataq Cristopa apruebasqan Apelestapas. Saludaykapuwaychiktaqyá Aristobulopa wasinpi lliw kaqku
2037
ROMANOS 16
natapas, 11 judiomasiy Herodiontapas chaynataq Narcisopa wasinpi Señorninchikman iñikuqkunatapas. 12 Saludaykapuwaychiktaqyá Trifenatawan Trifosatapas. Paykunaqa Señorninchikpaq llamkaqmasikichikmi. Saludaykuychiktaqyá kuyasqanchik paninchik Persidatapas. Paypas llumpaytam llamkarqa Señorninchikpaq. 13 Señorninchikpa akllas qan allin reqsisqa Rufotapas mamantawanyá saludaykapuwaychik. Payqa ñoqapapas mamay hinam karqa. 14 Saludaykuychiktaqyá Asincritotapas, Flegontetapas, Hermasta pas, Patrobastapas, Hermestapas hinaspa paykunawan kaq wawqe-paninchikkunatapas. 15 Saludaykapuwaychiktaqyá Filologotawan Juliatapas hinaspa Nereotapas panintinta chaynataq Olimpastapas paykunawan kaq llapallan iñiqmasinchikkunatawan. 16 Llapallayk ichikyá abrazanakuykuspa rimaykanakuychik. Saludaykamusunk i chiktaqmi tukuy hinastinpi Jesucristopa sutinpi huñunakuqkunapas. 17 Wawqe-panillaykuna, ruegakamuykichikmi yachasqaykichikpa cont ranpi kaqkunamanta cuidakunaykichikpaq. Paykunaqa iñiqkunata rakinachispankum pantachikuyllata rurachisunkichik. Chaynaqa paykunawanqa amayá juntanakuy chikchu. 18 Paykunaqa manam Señorninchik Jesucristotachu servinku aswanqa munasqallankumantam afanakunku. Sumaqllataña rimaspankum manaraq ancha yachaqkunata engañanku. 19 Qamkunamantam ichaqa llapallankupa yachasqan man hina kasukuqña kaptikichik kusikuchkani hinaspam munachkani imatapas allinta ruray yachaq kaspaykichik manaña huchallikunaykichikpaq. 20 *Satanastaqa hawkalla waqaychawaqninchik Diosninchikmi chaylla sarupanqa qayllaykichikpi vencesqa kananpaq. Qamkunataqa Señorninchik Jesucristoyá favorecesunkichik. 21 Kaymant am saludaykamusunk ichik llamkaqmasiy Timoteo hinaspa judioma siy Luciowan Jasonpas hinaspa Sosipaterpas. 22 Kay carta qellqamuq ñoqa Terciopas Señorninchikpa sut inpim saludaykamuykichik. 23 Saludaykamusunk ichikt aqmi wasinpi samakusqay Gayopas. Paypa wasinpim huñunakunku kaypi iñiqmasinchikkunaqa. Saludaykamusunkichiktaqmi llaqtapa qollqen waqaychaq Erastopas hinaspa wawqenchik Cuartopas. 24 Llapallayk ichikt ayá Señorninchik Jesucristo favorecesunk ichik. Tukuykunanpaq Diosta Pablo yupaychasqanmanta
25 Jesucristomant a
allin noticiakuna willakusqayman hinayá Diosninchik qaqata hina sayachisunkichik. Chayraqmi Jesucristowan reqsiykachirqa ñaw paqmantapuni pakasqa kaqta. ¡Payllatayá yupaychasun! 26 Kunanqa Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanwanmi llapallan nacionkunaman qawachisqaña kach kan. Chaymi wiña-wiñaypaq kawsaq Dios kamachiptin llapallan nacionkunapipas allin noticiata yachankuña iñikuspa kasukunankupaq. 27 ¡Jesucristoman hapipakuspayá tukuy yachaq sapallan Diosninchikt a wiña-wi ñaypaq yupaychasun! Amén.
CORINTOMAN APOSTOL PABLOPA PUNTA KAQ CARTASQAN Corinto llaqtaqa karqa Grecia lawpi kaq hatun llaqtam. Achka nacionkunamanta kaq runakunam chay llaqtapiqa yachaqku. Corinto llaqtaqa karqa chay tiempopi anchallaña reqsisqa llaqtam. Chaywanpas chaypi yachaq runakunam llumpayllataña huchallikurqa, chayraykum chaypi kaq iñiqkunaqa kichkichasqa hina karqaku. Chay Corinto llaqtapipas Apostol Pabloqa iñichirqam Jesucristoman, ichaqa tiempopa risqanman hinam chay iglesia pi rikurir urqa hatun sasachakuykuna, chayraykum iskay kutikama paykunaman cartarqa. Kay punta kaq cartaqa qanchis parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun rimaykusqanmantawan Diosman gracias qosqanmanta (1:1-9). Iskay kaq parteñataqmi willakun paykuna ukupi rakinakuykuna kasqanrayku qaqchas qanmanta (1:10-4:21). Kimsa kaq parteñataqmi willakun madrastallanwan huchallikuq runata wischunankupaq kamachisqanmanta, willakuntaqmi mana iñiq juezkunapi quejanakusqankumantapas chay nataq casarakuspa kawsanankupaq consejokunamantapas (5-7). Tawa kaq parteñataqmi willakun taytacha-mamachakuna adoraymanta (8:1-11:1). Pichqa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunapa huñunakuyninmanta hinaspa imaynam Santa Cena ruranankumanta (11:2-14:40). Soqta kaq parteñataqmi willakun Jesucristopa kawsarisqanmanta hinaspa pantaypi hina kaptinku suma-sumaq yachachisqanmanta (15). Qanchis kaq parteñataqmi willakun Judea lawpi iñiqkunapaq ofrenda huñunankumanta, may lawkunamanmi Apostol Pablo rinanmanta hinaspa wawqe-panikunapaq kunasqanmanta (16). Chunka kimsayoq rakipim yachachin iñiqkunapa kuyanakuyninqa imaynam kananman ta, chay rakiqa taki hinam kanman.
1
1 Ñoqa
Cartapa qallariyninmanta
Pablotam Dios qayaykuwarqa munayninman hina Jesucristopa *apostolnin kanaypaq. Ñoqam Sostenes iñiqmasinchikpiwan 2 kay cartata qellqamuykichik Corinto llaqtapi iñiqkunaman, qamkunaqariki kankichik Cristo Jesuspi Diospa akllasqankunam. Diosmi qayasurqankichik Señor Jesucristo ado raqkunawan kuska akllasqakuna hina kawsanaykichikpaq. Jesusmi paykunapapas ñoqanchikpapas Señorninchikqa. 3 Señor Jesucristotawan Dios Taytanchiktam mañakuchkani favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkalla kawsanaykichikpaq. Cristorayku bendecisqa kaymanta
4 Graciastam qoni Diosman tukuy tiempo qamkunata Jesucristorayku Dios favorecesus
qaykichikmanta. 5 Cristo- wan huklla kasqaykichikraykum Dios yanapasurqankichik allinta rimanaykichikpaq hinaspa allinta yachanaykichikpaq. 6 Cristomanta willakusqaykutam 2038
2039
1 CORINTIOS 1
qamkuna allin portakuynikichikwan willakunkichik. 7 Chaynapiqa manam pisisunkichik chu Diospa imapas qosusqaykichik Señor Jesucristo rikurimunanta suyachkaptikichikqa. 8 Paymi takyachisunkichik tukupay tiempokama Señorninchik Jesucristo kutimuptin mana pipas imamantapas acusasunaykichikpaq. 9 Diosqa cumplinmi prometesqanta, payqa qaya surqankichik Churin Señorninchik Jesucristowan huklla kanaykichikpaqmi. 10 Wawqe-panikuna,
Iñiqpura rakinakurusqankumanta
ruegakuykichikmi Señorninchik Jesucristopa sutinpi hukllata piensaspa ama rakinasqa kanaykichikpaq. Qamkunaqa kaychik huk sonqollayá hinaspa huk piensamientoyoqllayá. 11 Wawqe-panikuna, Cloepa familianmi niwan qamkuna ukupi liryanakuy kasqanmanta. 12 Kaywanmi nimuy kichik sapakamapa ninakusqaykichikta, qamkunam ninkichik: —Ñoqaqa kani Pablopam. Ñoqaqa kani Apolospam. Ñoqaqa kani Pedropam. Ñoqañataqmi kani Cristopa —nispa. 13 ¿Cristoqa rakinasqachu kachkan? ¿Pablochu qamkunarayku chakatasqa karqa? ¿Icha Pablopa sutinpichum bautizasqa karqankichik? 14 Gracias kachun Diosman qam kunataqa mana bautizasqaymanta, ñoqaqa bautizarqani Crispotawan Gayollatam. 15 Chaynaqa manam pipas ninmanchu sutiypi bautizasqaytaqa. 16 Arí, bautizarqani taqmi Estefanaspa familiantapas ichaqa manam yuyanichu hukkuna bautizasqaytaqa. 17 Cristoqa kachamuwarqa manam bautizanaypaqchu aswanqa salvakunaykichikpaq allin noticiata willanaypaqmi, ichaqa manam hatun yachayniywanchu willakuni chaynapi Cristopa chakatachikusqan mana yanqachasqa kananpaq. Cristollapi Diospa atiyninwan yachayninqa kasqanmanta
18 Cristopa cruzpi wañusqanmanta willakuyqa mana serviqmanmi rikchakun chinkasqa
kunapaqqa, salvakuypaq kaqkunapaqmi ichaqa kay willakuyqa atiyniyoq. 19 Bibliam nin: Yachaysapakunapa yachaynintam chinkachisaq. Yuyayniyoqkunapa yuyaynintam qepanchakusaq.
20 ¿Kunanqa imapaqt aq serv in yachaysapa runapas, Diospa leynin yachachiqpas chaynataq kay pachapi rimaysapapas? Diosmi kay pachapi yachaykunataqa yan qacharun. 21 Kay pachapi runakunaqa kikinkupa yachayninwanmi Diosta mana reqsirqakuchu hinaptinmi Dios hatun yachayniyoq kaspa iñiqkunata salvayta mu narqa Cristomanta allin noticiata willachispan, chaynatamá rurarqa kay pachapi runakunapaqqa kay allin noticia mana valeqman rikchakuchkaptinpas. 22 Judiokunam munan *milagrokuna qawayllata, *griegokunañataqmi maskan yachayllata. 23 Ñoqanchikmi ichaqa willakunchik chakatasqa Cristomanta. Judiokuna paqmi ichaqa kay willakuyqa penqaypaq hina, mana judio kaqkunapaqñataqmi mana valeqman rikchakun. 24 Diospa qayasqankunapaqñataqmi judio kaptinpas chaynataq griego kaptinpas Cristollapi kachkan Diospa tukuy atiyninpas chaynataq tukuy yachay ninpas. 25 Diospa imapas yachachisqanqa runakuna mana valeqpaq hapichkaptinpas runakunapa tukuy yachachisqanmantaqa aswan mas yuyaywan yachachisqam kach kan. Chaynataqmi Diospa imapas rurasqanqa runakunapaq facilla rikchakapuptinpas paykunapa rurasqanmantaqa aswan mas atiywan rurasqa kachkan. 26 Wawqe-panikuna, yachanaykichikmi Diospa qayasusqaykichikta, Diosmá qayawarqanchik kay pachapi
1 CORINTIOS 1, 2
2040
yachayniyoqkuna hina asllaraq kachkaptinchikpas, asllaraq kamachikuqkuna kachkap tinchikpas chaynataq asllaraq allin reqsisqa runakuna kachkaptinchikpas. 27 Aswanqa Diosmi akllarqa kay pachapi mana yachayniyoqkunata chaynapi yachayniyoqkuna ta penqachinanpaq. Diosqa akllarqa kay pachapi mana atiyniyoqkunatam chaynapi atiyniyoqkunata penqachinanpaq. 28 Diosqa akllarqa kay pachapi wakchakunatam, des preciasqakunatam hinaspa mana imapaqpas serviqkunatam chaynapi hatunchaqkunata usuchinanpaq. 29 Chaynaqa manam pipas Diospa qayllanpiqa alabakunmanchu. 30 Ichaqa qamkunataqa Diospunim hukllawasurqankichik Cristo Jesuswan, paytam churarqa yachayninchik hina kananpaq, payrayku mana huchayoq kananchikpaq, paypa chuyan chasqan kananchikpaq hinaspa paypa librasqan kananchikpaq. 31 Bibliam nin: —Pipas alabakuyta munaspaqa Señormantayá alabakuchun —nispa.
2
Chakatasqa Cristomanta Pablopa willakusqanmanta
1 Wawqe-panikuna,
Diospa revelawasqanta ñoqa willakuq hamuspayqa wi llarqaykichik manam sumaqllaña rimaywanchu nitaq hatun yachaywanchu. 2 Qamkunawan kaspayqa manam munarqanichu imamantapas yachaytaqa aswanqa chakatasqa Jesucristollamantam. 3 Qamkunamanmi hamurqani mana kallpayoq, manchakuymanta katkatatastin. 4 Diosmanta willakuspayqa manam runakuna pa yachayninman hinachu nitaq sumaq rimayman hinachu iñichiyta munarqani. Aswanqa iñichirqaykichik Chuya Espiritupa atiyninwanmi. 5 Qamkuna iñispayki chikqa Diospa atiyllanwanmi iñinkichik, manam runakunapa yachayninwanchu. 6 Yachaymant aqa
Diosqa Espiritunwan reqsichikusqanmanta
rimaniku cabal iñiyninkupi allin takyaq runakunallawanmi, kay yachayqa manam kay pachamantachu nitaq kay pachapi kamachikuq kunamantachu, paykunaqa tukur uqllam. 7 Rimanikuqa Diospa revelasqan yachaymantam otaq pakasqa kaqmantam, chaytam manaraqpas kay pacha unanchasqa kachkaptin Dios tantearqa kanchariq hina kananchikpaq. 8 Manam mayqan kay pachapi kamachikuqkunapas kaytaqa yacharqachu, yachaspankuqa manam hanaq pachapi munaychakuqta chakatanmankuchu karqa. 9 Bibliam nin: Diosmi kuyaqninkunapaq alistarqa mana pipapas rikusqanta, mana pipapas uyarisqanta, mana pipapas piensasqanta. 10 Tukuy chaykunat am Dios reqsichiwarqanchik Espir it unwan. Espir it uqa tukuy chaykunata yachaspanmi reqsintaq Diospa sonqonpi kaqkunatapas. 11 Runapa piensasqankunataqa yachan kikin runapa espirit ullanmi, chaynataqmi Diospa piensasqankunatapas yachan kikin Diospa Espiritullantaq. 12 Ñoqanchikpas chaskirqanchikqa manam kay pachapi kaq espiritutachu aswanqa Diospa Espiri tuntam chaynapi Diospa kuyakuyninman hina qowasqanchikta yachananchikpaq. 13 Ñoqaykuqa rimaniku kaykunamantaqa Diospa Espirit unpa yachachiwasqanku man hinam, manam runapa yachachiwasqankuman hinachu, yachachinikupas Espiritumanta kaqkunatam Espiritupa yachachisqan rimaykunawan.
2041
1 CORINTIOS 2, 3
14 Mana
iñiq runaqa manam chaskinmanchu Diospa Espiritunmanta kaqkunata qa, paypaqa rikchakapun yanqapaqmi, manataqmi entiendenmanchu Espirituman hina entiendena kasqanrayku. 15 Espiritupa yanapasqan runam ichaqa juzganman tukuy imatapas, paytam ichaqa mana pipas juzganmanchu. 16 ¿Pitaq yachanman Señorpa piensasqanta? ¿Pitaq atinman pay consejayta? Ñoqanchikqa Cristopa piensasqanman hinam piensanchik.
3
1 Chaywanpas
Pablopa llamkaqmasinkunamanta
wawqe-panikuna, qamkunamanqa rimariyman karqa manam Chuya Espiritupa yachachisqan runakunaman hinachu aswanqa aychapa munas qallanpi kaqkunaman hinam otaq Cristoman chayraq iñiqkunaman hinam. 2 Ñuñuq wawaman leche tomachichkaq hinam yachachirqaykichik facil kaqkunallata, qam kunaqa manaraqmi mikuytaqa atirqankichikchu, kunanpas manaraqmá mikuytaqa atiwaqchikraqchu. 3 Qamkunaqa aychallapiraq kaspam envidianakunkichik hinaspa liryanakunkichik. Chaykunata ruraspaqa ¿manachum aychaman hinallaraq hinaspa runakunapa rurasqanman hinallaraq kawsachkankichik? 4 Qamkunam ninkichik: —Ñoqaqa kani Pablopam —nispa. Wakinñataqmi ninku: —Ñoqaqa kani Apolospam —nispa. Chaynakunata nispaqa ¿manachu mana iñiqkuna hinallaraq kachkankichik? 5 ¿Aswanqa pitaq Apolosqa? ¿Pitaq ñoqaqa kani? Ñoqaykuqa Dios serviqllam kaniku, ñoqaykuwantaqmi Señormanpas iñirqankichik, ñoqaykuqa rurarqaniku Señorpa sapaka maman qowasqankuman hinam. 6 Ñoqam tarpuchkaq hina Cristomanta allin noticiata willakurqani, Apolosñataqmi *parqoq hina karqa, Diosñataqmi wiñachisurqankichik. 7 Chaynapiqa tarpuqpas, parqoqpas manam imapaschu aswanqa Diosllam plantakuna taqa wiñachin. 8 Tarpuqwan parqoqqa iguallam kaniku ichaqa llamkasqaykumantaqa Diosmi pagapuwanqaku sapakamaman. 9 Ñoqaykuqa kaniku Diospa llamkaqmasinmi, qamkunañataqmi kankichik Diospa llamkasqan chakra hina hinaspa Diospa wasi rura chisqan hina. 10 Ñoqaqa kani maestro albañil hinam, Diosmi yachachiwarqa cimientota churanaypaq, hukñataqmi chaypa hawanman hatarichichkan, chay hatarichiqkunaqa sapakamam cuidadowan rurananku. 11 Manam pipas huk cimiento churaytaqa atinman chu ña cimiento churasqa kachkaptinqa, chay cimientoqariki kikin Jesucristom. 12 Kay cimientopa hawanpiqa rurachwanmi qoriwanpas, qollqewanpas, alhaja rumiwanpas, tablawanpas, pajawanpas chaynataq soqoswanpas. 13 Sapakamapa llamkasqanmi jui cio punchawpi reqsisqa kanqa, reqsichisqaqa kanqa ninawanmi, chaypim sapakamapa rurasqan pruebasqa kanqa imaynam kasqan yachanapaq. 14 Pipapas rurasqan kañasqa kachkaspan mana ruparachikuptinqa pagontam chaskinqa. 15 Sichu rurasqan ruparachi kuptinqa lliwtam pierderunqa ichaqa ninamanta ayqechkaq hinam kikinqa salvakunqa. 16 ¿Manachum yachankichik Diospa templon kasqaykichikta chaynataq Diospa Espiritun pas qamkunapi *yachasqanta? 17 Pipas Diospa templon tuñichiqtaqa paymi chinkarachinqa, Diospa templonqa payllapaqña sapaqchasqam, chay temploqariki qamkunam kankichik. 18 Amayá kik illayk ichikqa engañakuychikchu. Pipas kay pachapi yachayman hi nalla yachayniyoqqa mana yachaq hinam kanan cheqap yachayniyoq kananpaq. 19 Kay pachapi yachaykunaqa Diospaqqa mana serv iqmi. Bibliam nin: —Diosmi trampawan hapichkaq hina yachaysapakunata hapin sacre kachkap tinkupas —nispa.
1 CORINTIOS 3, 4
2042
20 Huklawpipas
nichkanmi: Señorqa yachanmi yachaysapakunapa piensasqanta. Yachanmi chaykunaqa mana valeqlla kasqanta.
21 Chaynaqa
manam pipas alabakunanchu runakunata qatispanqa, llapallan kaqkunaqa qamkunapam. 22 Pablopas, Apolospas, Pedropas, kay pachapas, kaw saypas, wañuypas, kunanpas, hamuqpas, llapallanmi qamkunapa. 23 Qamkunaqa kankichik Cristopam, Cristoñataqmi Diospa.
4
Apostolkunapa llamkasqan
1 Ñoqaykutaqa Cristopa yanapaqninta hinallayá qawawachunku. Ñoqaykuqa kaniku mayordomo hina Diospa kunankama pakasqan yachachiqllam. 2 Allin mayordomoqa patronpa kamachisqantam cumplin. 3 Ñoqataqa manam imapas qokuwanchu ñoqamanta imayna piensasqaykichikqa nitaq juezpa imayna piensas qanpas. Nitaqmi kikiypas juzgakunichu. 4 Concienciay limpio kaptinpas manam mana huchayoqchu kani, ñoqataqa Señormi juzgawanqa. 5 Chaynaqa qamkunapas amayá juzgaychikchu manaraq tiempo chayamuchkaptinqa, suyaychikqa Señor ha muspan tutayaypi pakasqakunata achkiyman horqomunantayá. Paymi qawachinqa runakunapa sonqonpa munasqankunata, chayraqmi Dios alabanqa sapakamata. 6 Wawqe-panikuna, kaykunatam nimuykichik allinnikichikpaq ñoqatawan Apolosta ejemplopaq churaspay chaynapi Bibliapi qellqasqaman hinalla yachachinaykichikpaq hinaspa mana mayqannikichikpas hukninta despreciaspa huknintañataq alabanaykichik paq. 7 Chaynaqa ¿pitaq wakinmanta aswan allinta rurasurqanki? Imapas qampi kaqtaqa Diosmi qosurqanki. Pay qosuchkaptikiqa ¿imanasqataq alabakunki mana chaskiq hina? 8 Qamkunapaqa kapususqankichikñachusmi tukuy munasqaykichikqa, qamkunaqa apuñachusmi kasqankichik, mana yanapachkaptillaykum rey hinaña rikurirusqanki chik. ¡Amalaya reyña kawaqchik ñoqaykupas qamkunawan kuska reyña kanaykupaq! 9 Ñoqayku *apostolkunataqa qepapichusmi Diosqa dejaruwanku hinaptinmi wañuypaq sentenciasqa hinaña kachkaniku. Runakunapapas hinaspa angelkunapapas qawa kunanñam kay pachapi churasqa kachkaniku. 10 Ñoqaykutaqa upapaqmi hapiwanku Cristorayku, qamkunam ichaqa Cristopi yachaysapa kankichik. Ñoqaykutaqa hapiwanku mana kallpayoqpaqmi, qamkunam ichaqa kallpasapa kankichik. Runakunam qamkuna ta respetasunkichik, ñoqaykutañataqmi despreciawanku. 11 Kunankamam yarqaymanta, yakumanta, mana pachayoq hinaspa runakunapa maqasqan ñakarirqaniku, wasiykupas manam kanchu. 12 Pisipanikum sinchita llamkaspa, runakunam insultawanku, hinap tinpas Diostam mañapuniku, ñakarichiwaptinkupas aguantanikum. 13 Mana allintam ñoqaykumanta rimanku, ñoqaykum ichaqa sumaqllata rimapayaniku, kunankamam kay pachapi qachata hina qawawanku, llapa runapa wischupakusqan hinam rikuriruniku. 14 Manam kaykunat aqa qellqamuyk ichik penqachinaypaqchu aswanqa kuyasqay churiykunaman hina consejanaypaqmi. 15 Cristomanta chunka waranqaña yacha chiqnikichik kaptinpas manam achkachu taytaykichikqa, Cristo Jesusmanta allin noticiata willaspa payman iñisqaykichikraykum ñoqaqa taytaykichik hina kani. 16 Chaymi ruegakuyk ichik ejemplo qosqayt a qat inayk ichikpaq. 17 Chayraykum kachamuchkaykichik Señorman iñisqanpi allin takyaq Timoteota, payqariki churiy hinam, paymi yuyarichisunkichik imaynam Cristopi kawsasqayta hinaspa imaynam tukuy hinastinpi iñiqkunata watukuspay yachachisqayta. 18 Wa
2043
1 CORINTIOS 4-6
kinnikichikmi alabakurqankichik manañapas qamkunaman chayaramuymanchu hina. 19 Chaywanpas chayllam hamurusaq qawaykuqnikichik Señor munaptinqa hinaspam yachasaq chay alabakuqkunapa imam ruray atisqankuta, manam rimas qallankutachu. 20 Diospa munaychakusqanqa manam rimayllachu aswanqa Diospa atiyninmi. 21 ¿Imatataq munankichik qamkunaman rispa ruranayta? ¿Castiganayta chu icha kuyakuywan hinaspa llampu sonqowan qawaykunaytachu?
5
Pablom juzgan huchallikuqkunata
huk kaqnikichik madrastallanwan kakusqanta, chay hatun huchataqa Diospi mana iñiqpas manam ruranmanchu. 2 Chaywanpas penqakuywan kanayki chikpas kachkaptinmi alabakunkichikraq. Chayna ruraq runataqa wischunaykichikmi qamkuna ukumanta. 3 Manaña qamkunawan kaspaypas espiritupiqa qamkunawanmi kachkani hinaspam chaypipas kayman hina juzgaruniña chay hucha ruraqta. 4 Huñu nakuychikyá Señor Jesucristopa sutinpi hinaptinqa ñoqapas qamkunawanmi kasaq espiritupi, qamkunawantaqmi kanqa Señorninchik Jesucristopa atiyninpas. 5 Chaynaqa chay huchallikuq runaqa *Satanaspa makinman churasqam kanqa cuerponta wañuchi nanpaq chaynapi Señor Jesus kutimuptinñataq espiritun salvasqa kananpaq. 6 Chaynaqa manam alabakunaykichikchu. ¿Manachu yachankichik aslla qonchupas achka masa poqochisqanta? 7 Wischuychikyá chay ñawpaq qonchuta mana huchalli chisunaykichikpaq chaynapi *Pascua Fiestapi mikuna mana qonchuyoq tanta hina kanaykichikpaq. Chay mana qonchuyoq tanta mosoq masamanta rurasqa hinam qamkunaqa kankichik. Kikin Cristom chakatasqa wañurqa ñoqanchikrayku, payqari ki Pascuapi ñoqanchikpaq wañuchisqa *carnero hinam. 8 Chaynaqa *Pascua Fiestapi mana qonchuyoq tantatayá mikusun, chay mana qonchuyoq tantaqariki tukuy sonqo wan rurasqanchikmi hinaspa cheqap rimasqanchikmi. Amayá huchallikusunchu nitaq mana allintapas rurasunchu fiestapi ñawpaq qonchuyoq tantata rurachkaq hinaqa. 9 Ñawpaq cartaypim nimurqaykichik huchapakuq runakunawanqa ama juntaku naykichikpaq. 10 Kaywanqa nichkaykichik manam kay pachapi llapallan huchapakuq runakunamanta pasaypaq rakikurunaykichiktachu nitaq qollqella kuyaqkunamanta rakikurunaykichiktachu nitaq suwakunamanta rakikurunaykichiktachu nitaq tayta cha-mamacha adoraqkunamanta rakikurunaykichiktachu, chayna kaptinqariki kay pachamantaqa lloqsikuruchwanñach. 11 Nirqaykichikqa “Wawqem kani” otaq “Panim kani” nispa huchapakuqkunawan, qollqella kuyaqkunawan, taytacha-mamacha adoraqkunawan, cuento qepikunawan, sinkakuqkunawan hinaspa suwakunawan mana hukllawanakunay kichikpaqmi. Chaykunawanqa amam kuskapas mikunkichikchu. 12 Manam ñoqaqa mana iñiqkunataqa juzgaymanchu, qamkunam ichaqa iñiqkunata juzganaykichik. 13 Diosmi juz ganqa mana iñiqkunataqa. Qamkuna ukupi kaq chay mana allin runataqa wischuychikyá.
6
1 Yachanim
Quejanakuymanta
1 Qamkuna ukupi pipas iñiqmasinpa contranpi quejakuyta munaptinqa ¿imanasqataq
riwaqchik Diospi mana iñiq autoridadkunamanraq Diospi iñiqkuna arreglasunay kichikpaq kachkaptinqa? 2 ¿Icha manachu yachankichik Diospi iñiqkunaqa kay pachapi kaqkunata juzgananchikta? Kay pachapi kaqkunatapas juzganaykichik kachkaptinqa ¿ma nachu atiwaqchik taksa asuntokuna arreglayta? 3 ¿Manachu yachankichik angelkunatapas juzgananchikta? ¿Chaychu kay pachapi taksa kaqkunata mana arreglayta atiwaqchik? 4 Kay pachapi kaqkunallamanta quejanakuspaqa ¿imanasqataq rinkichik Diospi mana iñiq auto
1 CORINTIOS 6, 7
2044
ridadkunamanqa? 5 Kaytaqa nikichik penqakunaykichikpaqmi: ¿Manachu qamkuna ukupi pipas yachayniyoq kan wawqentin quejanakuptin arreglananpaq? 6 ¿Allinchu kanman huk wawqe hukninpa contranpi mana iñiq autoridadkunaman quejakuynin? 7 Cheqapt apas kik ik ichikpura quejanakuynik ichikqa penqaypaqmi ¿ima nasqataq mana aguantaykunkichikchu mana allinta rurarusuptikichikqa otaq engañarusuptikichikqa? 8 Qamkunaraqmi wawqekichiktaqa mana allinkunata rurankichik hinaspam engañankichik. 9 ¿Manachu yachankichik Diospa munaychakusqanmanqa mana allin ruraqkuna qa mana yaykunanta? Amayá pantaychikchu, Diospa munaychakusqanmanqa manam yaykunqachu huchapakuypi puriqkunapas, taytacha-mamacha adoraqkunapas, casado kachkaspa hukwan kakuqkunapas nitaq qarimasinwan kaqkunapas 10 nitaq suwakunapas, qollqella kuyaqkunapas, sinkakuqkunapas, cuento qepikunapas nitaq engañakuqkuna pas. 11 Chaynamá karqankichik qamkunapas, ichaqa Diosmi mayllaykusurqankichik, kikillanpaqñam sapaqchasurqankichik, Señor Jesuspa sutinpim hinaspa Diosninchikpa Espiritunpa yanapakuyninwanmi mana huchayoqpaqña chaskisqa kachkankichik. 12 Ruraymanmi
Cuerponchikqa Diosllapaqña kasqanmanta
tukuy ima munasqaytaqa, ichaqa manam lliwchu allin. Tukuy munasqaytam rurayman ichaqa manam dejakunaychu chay munasqaykuna munaychakuwananta. 13 Mikuyqa wiksapaqmi, wiksañataqmi mikuypaq. Chay kunataqa Diosmi tukunqa. Cuerpoqa manam huchapakuypi purinapaqchu. Cuerpoqa Señorpaqmi, Señorñataqmi cuerpopaq. 14 Imaynam Dios kawsarichirqa Señorta chaynallataqmi ñoqanchiktapas kawsarichiwasunchik atiyninwan. 15 ¿Manachu yachank ichik cuerpoyk ichikqa Cristopa cuerponpa parten kasqan ta? ¿Cristopa cuerponpa partentachu hukllawayman chuchumikapa cuerponpa partenman? ¡Manapunim! 16 ¿Icha manachu yachankichik huk runa chuchumika wan karuspaqa huk cuerpollaña kasqankuta? Diosmi nin: —Iskayninkum kanqa huk runa hinallaña —nispa. 17 Pipas Señorman hukllawakuspanqa espir it upim hukllaña paywan kachkan. 18 Amamá huchapakunk ichikchu, runapa huk rikchaq hucha rurasqanqa manam cuerponpa cont ranpichu, huchapakuqmi ichaqa kikinpa cuerponpa cont ranpi huchallikun. 19 ¿Manachu yachankichik cuerpoykichikqa Chuya Espi ritupa templon kasqanta, paytaqa Diosmi qosurqankichik qamkunapi kananpaq. Qamkunaqa manam kikikichikpañachu kankichik. 20 Diosmi rantiwarqanchik preciowan, chaynaqa cuerpoykichikwanpas Diostayá alabaychik.
7
Casarakuymanta consejokuna
1 Qellqamuwasqaykichiktam
contestamuykichik, allinmi kanman runapa mana casarakuyninqa. 2 Ichaqa mana huchapakunapaqmi sapakama warmi yoq-qosayoq kanan. 3 Qosaqa debernintam cumplinan warminwan chaynataqmi warmipas deberninta cumplinan qosanwan. 4 Warmipa cuerponqa manam kikin pañachu aswanqa qosanpañam, qosapa cuerponpas manataqmi kikinpañachu aswanqa warminpañam. 5 Warmikichikwan otaq qosaykichikwan kaytaqa amayá neganakuychikchu, negaspaqa-neganakuychik iskaynikichik Diosta mañakunayki chikpaq huk-iskay punchaw tanteanakuspallayá, chaymantaqa kaqllayá kakuychik, yanqañataq mana aguantayta atiptikichik *Satanas huchallichisunkichikman.
2045 6 Kaykunataqa
1 CORINTIOS 7
nikichik consejaspaymi, manam kamachispaychu. 7 Ñoqaqa mu naymanmi llapallankupas ñoqa hina kanankuta, ichaqa Diosmi sapakamaman atiyta qon, wakinmanmi qon casado kananpaq, wakinmanñataq soltero kananpaq. 8 Solterokunapaqwan viudakunapaqmi ichaqa allin kanman mana casarakuspa ñoqa hina kayninku. 9 Mana aguantayta atispayá ichaqa casarakuchunku, casara kuymi allinqa huknin-huknin munapayaymantaqa. 10 Casado kaqkunat am ichaqa kamachini, warmiqa amayá qosanmant aqa rakikuchunchu. Kay kamachikuyqa manam ñoqapachu aswanqa Señorpam. 11 Ra kikuruspanqa amataqyá hukwanqa casarakuchunchu, manachayqa qosanwanyá amistachun. Qosanpas amataqyá dejachunchu warmintaqa. 12 Wakinkunatam ichaqa ñoqa nini, manam Señorchu, huk kaq wawqepa warmin kanqa Diospi mana iñiq ichaqa hawka *yachakunqa paywan hinaptinqa amayá rakikuchunchu. 13 Chaynataq huk kaq warmipa qosan kanqa Diospi mana iñiq, ichaqa hawka yachakunqa paywan hinaptinqa amayá rakikuchunchu. 14 Diospi mana iñiq qosaqa Diospaq sapaq chasqam Diospi iñiq warminrayku, chaynataqmi Diospi mana iñiq warmipas Diospaq sapaqchasqa Diospi iñiq qosanrayku. Mana chayna kaptinqa wawa-churikichikmi kanman Diospi mana iñiqkunapa churinkuna hina, paykunaqa kachkan Diospaq sapaqchasqañam. 15 Diospi mana iñiq qari otaq warmi rakikuyta munaspaqa rakikuchunyá, chaynapiqa wawqepas panipas libreñam. Diosqa qayawarqanchik hawkayaymanmi. 16 Mana rakikus paqa yaqapasmi qosaykita salvawaq, qosapas yaqapasmi warmikita salvawaq. 17 Imayna kaspapas sapakamam kawsanan Señorpa qosqanman hina hinaspa Diospa sapakamata qayasqanman hina, chaynatamá kamachini llapa iñiqkunapa huñunakuy ninpi. 18 Pitapas judio hina *señalasqata Dios qayaptinqa hina señalasqayá kachun, mana señalasqata qayaptinqa amataqyá señalachikuchunchu. 19 Manam imananchu señalasqa otaq mana señalasqa kayninchikpas, allinqa Diospa kamachikuyninkuna kasukuynin chikmi. 20 Dios qayaptin imaynam kasqankuman hinallayá sapakama kachun. 21 Sirviente kachkaspallaraq qayasqa kaptikiqa manam imananchu, librakuyta atispaqa librakuyá. 22 Sirviente kachkaptin Señor qayaptinqa libreñam Señorta servinanpaq, chaynataqmi libre kachkaptin Señor qayaptinqa Cristopa serviqninña. 23 Diosmi rantisurqankichik pre ciowan, chaynaqa amayá runapa sirvientenqa kaychikchu. 24 Chaynaqa wawqe-panikuna, imaynam qayasqa kasqaykichikman hinayá Diosta sapakama qatiychik. 25 Doncellakunamantaqa manam kanchu Señorpa kamachikuynin ichaqa consejoytam qoni Señorpa kuyapayawasqanman hina confianza kasqanrayku. 26 Ñoqamantaqa allinmi pipas solterolla kanman mana allin tiempokunapi kasqanchikrayku. 27 Casado kaspaqa amayá rakikuychu warmikimanta. Sapallayki kaspaqa amataqyá warmita maskaychu. 28 Chaywanpas casarakuspaykiqa manam huchallikuchkankichu, doncella casara kuspanpas manataqmi huchallikuchkanchu, casarakuqkunam ichaqa kawsayninkupi sasachakuypi kanqaku. Ñoqaqa munaymanmi mana sasachakuyniyoq kanaykichikta. 29 Wawqe-panikuna, kaytam niyta munaykichik, manañam tiempo kanñachu chaymi kunanmantaqa casadokunapas kawsanan mana warmiyoqpas kanman hi naña. 30 Llakisqa kaqkunapas mana llakiyoq hinam kananku, kusisqa kaqkunapas mana kusikuyniyoq hinam kananku chaynataqmi rantiqkunapas mana kapuqniyoq hina kananku. 31 Kay pachapi allin kaqkunawan servichikuqkunapas allin kaqkuna wan mana servichikuq hinam kananku, kay pacha qawasqanchikqa tukurunqam. 32 Munaymanmi mana afanniyoq kanaykichikta. Soltero kaqkunaqa ocupakun Se ñorpa kaqninkunallapim payta agradananpaq. 33 Casado qarikunañataqmi ocupakunku
1 CORINTIOS 7-9
2046
kay pachapi kaqkunamanta chaynapi warminta agradananpaq. 34 Casada warmiqa manam doncella warmi hinachu, *doncella warmiqa Señorpa kaqninkunapim ocupa kun cuerponpiwan espiritunpi Diospaq sapaqchasqa kananpaq. Casada warmiñataqmi ocupakun kay pachapi kaqkunamanta chaynapi qosanta agradananpaq. 35 Kayt aqa nik ichik allinnik ichikpaqmi, manam harkakuspaychu aswanqa allin ta kawsaspa mana hukpi afanakuspa Señorta servinaykichikpaqmi. 36 Ichapas *doncella chur inmant a pipas piensanman: —Harkakusqayraykum payayar unman —nispa. Chaynata piensaspan casarachiyta munaptinqa allinmi, casarachichunyá, manam chayqa huchachu. 37 Ichaqa sichu pipas mana obligasqa kachkaspa, libre kasqanman hina munanman warmi churinqa doncellalla kananta hinaspaqa allintam ruran. 38 Chaynaqa casarachispaqa allintam ruran, mana casarachispanñataqmi aswan allintaraq ruran. 39 Casada warmiqa manam rak ikunmanchu qosanmant a pay kawsakuchkapt in qa, qosan wañukuptinmi ichaqa libreña piwanpas munasqanwan casarakunanpaq, ichaqa Señorpi iñiqwan. 40 Ichaqa tanteasqayman hinaqa mana casarakuspanmi aswan kusikuyniyoqqa kanman. Creenim Diospa Espiritunqa ñoqapipas kasqanta.
8
Taytacha-mamachakunaman ofrecesqa mikuykunamanta
1 Taytacha-mamachakunaman ofrecesqa aychamantaqa llapallanchikmi yachanchik, ichaqa chay yachasqanchikmantam alabakunchik. Kuyanakuspanchikmi ichaqa wiñachinakunchik. 2 Pipas creekun imam yachasqanta hinaspanqa manaraqmi imatapas yachanchu imaynam yachananta hinaqa. 3 Dios kuyaq runaqa Diospa reqsisqanmi. 4 Chaynaqa tayt acha-mamachakunaman ofrecesqa mikuymant aqa yachanchik mi, kay pachapi taytacha-mamachakunaqa manam Dioschu, chullallam Diosqa. 5 Hanaq pachapipas, kay pachapipas “dios” nisqankuqa kachkanmi, achkallaña dioskuna hinaspa señorkuna kachkaptinpas 6 ñoqanchikpaqa chullallam Dios ninchikqa, payqariki Dios Taytam. Paymi rurarqa tukuy imata, ñoqanchikpas paypaqmi kanchik. Chullallam Señorqa, payqariki Jesucristom, paywanmi tukuy imapas unanchasqa karqa, paywantaqmi ñoqanchikpas unanchasqa kanchik. 7 Ichaqa manam lliwchu chaytaqa yachanku. Chaymi taytacha-mamachakuna ta ñawpaq adoraqkunaqa mikunku chaykunata adorachkaq hina, chaynapim mana sumaqta yachasqankurayku conciencian acusan. 8 Manam mikusqanchikraykuchu Diosqa chaskiwanchik, manam allinqa kasun mikusqanchikwanchu nitaq mana mikus qanchikwanchu. 9 Ichaqa cuidakuychik, yanqataq libre kaynikichik huchallichinman mana ancha yachayniyoq kaqkunata. 10 Sichu chaykunata yachachkaspa mikunki taytacha-mamachakunapa kasqanpi hinaptinñataq conciencianpi iskayrayaq wawqe chay rurasqaykiwan kallpanchakuspa mikurunman chay taytacha-mamachakunaman ofrecesqata. 11 Chaynapim iñiyninpi mana sumaq takyaq wawqekiqa urmarunman yachachkaspa rurasqaykirayku. Cristoqariki paypaqmi wañurqa. 12 Conciencianpi iskayrayaq wawqekunata hukmanyachispaqa paypa contranpi huchallikuspam kikin Cristopa contranpipas huchallikuchkankichik. 13 Chaynaqa, mikusqaywan wawqey hu challikunan kaptinqa manamá mikusaqchu aychata chaynapi mana huchallichinaypaq.
9
1 Ñoqaqa
Apostolpa derechonmanta
¿manachum *apostol kani? ¿Manachum libre kani? ¿Manachum Se ñorninchik Jesustaqa rikurqani? ¿Manachum qamkunapas Señorman iñichisqay
2047
1 CORINTIOS 9
kankichik? 2 Apostolpaq wakinkuna mana chaskiwaptinpas qamkunaqa reqsiwankichik mi, qamkunata Señorman iñichisqaymi *sello hina sutilla kachkan apostol kasqaymanta. 3 Cont raypi rimaqkunatam kaynata nini: 4 Mikunaytawan tomanaytaqa chaskiy manmi. 5 Iñiq warmiwan casarakuspayqa kuskam puriymanku wakin *apostolkuna hina, chaynatam ruran Señorpa wawqenkunapas chaynataq Pedropas. 6 ¿Icha ñoqawan Bernabeyllachu llamkanayku? 7 ¿Pitaq soldado kanman kikinmanta gasta kuspan? ¿Pitaq uvasta tarpuspa mana rurunta mikunmanchu? ¿Pitaq animalkunata uywachkaspan mana lechenta tomanmanchu? 8-9 Yanqataq kaykuna nisqayta cree waqchik runapa nisqanta hinalla, Moisespa qellqasqan leypipas kaynatam nin: —Erapi trillaq bueyestaqa amam senqapankichu —nispa. Diosqa kaytaqa nirqa manam animalkunamanta llakikuspallachu 10 aswanqa ñoqanchikpaq ejemplo kananpaqmi. Imaynam chakrapi yapukuqpas, trillakuqpas llamkan pagonta chaskinanpaq, chaynam kay leyqa qellqasqa karqa allinninchikpaq. 11 Chaymi ñoqaykupas tarpuchkaq hina espiritumanta kaqkunata willachkaspaykuqa qamkunamanta cosechachkaq hina chaskinayku pagoykuta. 12 Hukkunapas qamku namanta pagonta chaskichkaptinqa ¿ñoqaykuqa manachu chaskiymanku? Ichaqa manam chay derechoykutaqa chaskirqanikuchu aswanqa ñakarirqani kum mantienekunaykupaq chaynapi Cristomanta allin noticia willasqayku mana despreciasqa kananpaq. 13 Qamkunaqa yachankichikmi Diospa templonpi llam kaqkunaqa ofrendakunamanta mikusqankuta. Templopi animal wañuchiqkunapas animal wañuchisqankupa partentam mikunku. 14 Chaynataqmi Señorpas kama chirqa allin noticia willakuqkunaqa willakusqankuwan mantienekunankupaq. 15 Ichaqa manam chay derechoyt aqa mañarqayk ichikchu nit aqmi qellqamuchkay kichikpas imapas qowanaykichikraykuchu. Wañukuymi aswan allinqa kanman imapas qowanaykichikmantaqa. Qowaptikichikqa manañach alabakuymanñachu. 16 Ñoqapaqa manam alabakunaypaqchu Cristomanta allin noticia willakuyniyqa aswanqa obligacionniymi. ¡Imaynaraq kayman allin noticiata mana willakuspayqa! 17 Kikillaymanta ruraptiyqa kapuwanqam premioy. Obligasqa ruraspayqa Diospa ka machisqallantam rurachkani. 18 Chay premioyqa Cristomanta allin noticiata mana pagollapaq willakuymi hinaspa derechoyta mana mañakuspa llamkaymi. 19 Mana pipa sirvienten kachkaspaymi llapallanta servini aswan achka runakunata Cristopaq gananayrayku. 20 Judiokunawan kaspayqa judio hinam kani paykunata ga nanayrayku, Moisespa leynin kasukuqkunawan kaspayqa, leytam kasukuni paykunata gananayrayku, chaynatam rurani leytaqa mana kasukunay kachkaptinpas. 21 Moisespa leynin mana kasukuqkunata gananayraykum ley mana kasukuq hina kani, chaywanpas Diospa leynintaqa kasukunim Cristopa leyninta kasukuspay. 22 Mana ancha iñiyniyoq kunawan kaspaymi ñoqapas chayna kani paykuna gananayrayku, sapakamawanmi paykuna hina kani wakillantapas salvanayrayku. 23 Tukuy imatam rurani Cristomanta allin noticia willakunayrayku hinaspa allin noticiamanta allin kaqkuna chaskinayrayku. 24 Yachasqaykichikpi hinapas carrerapiqa achka kallpaspankupas hukllam chaskin premiotaqa. Qamkunapas kallpachkaq hinayá kawsaychik premio chaskinaykichik paq. 25 Gananakuypi llapallan kaqkunaqa tukuy imamantam cuidakunku. Paykunaqa ruranku tukuruq premiota chaskinallankupaqmi, ñoqanchikmi ichaqa rurachkanchik wiña-wiñaypaq premio chaskinanchikpaq. 26 Ñoqaqa kallpani manam ñawsa hinachu nitaqmi peleanipas yanqalla takachkaq hinachu. 27 Aswanqa ensayaspaymi cuerpoyta kasuchini chaynapi hukkunatapas yachachichkaspay mana qeparunaypaq.
1 CORINTIOS 10
10
2048
Taytacha-mamachakunapa contranpi yachachikuymanta
1 Munanim
wawqe-panikuna kaykuna yachanaykichikta. Ñawpaq abue lonchikkunaqa llapallankum puy upa llantuyninpi karqaku hinaspam llapallanku pasarqaku Puka Lamar Qochanta. 2 Chaynapim Moisesmantakama llapallanku bautizasqa karqaku puy uwan hinaspa lamar qochawan. 3 Yachachi wananchikpaqmi llapallanku mikurqaku huk rikchaq mikuyllata. 4 Huk rikchaq yakullatataqmi paykunaqa tomarqakupas, chay yakuqa qaqamanta lloqsimuq mi, chay qaqaqariki karqa paykunawan riq Cristom. 5 Aswanqa paykunamantam achkaq mana agradarqachu Diosta chaymi wañur uspanku purunpi qeparurqaku. 6 Chaykunaqa sucedekurqa ñoqanchikpaq huk ejemplo hina kananpaqmi chaynapi paykunapa mana allin munapayasqanta hina ñoqanchikpas mana munapayananchikpaq. 7 Chaynaqa wakinkuna hinaqa amayá adoraychikchu taytachakunataqa, Bibliam nin: —Runakunam tiyaykuspanku mikurqaku, tomarqaku hinaspam hatarispanku aychankuta kusichirqaku —nispa. 8 Wak inkuna huchapakusqanpi hinaqa amayá huchapakusunchikchu, chay napim paykunamanta huk punchawllapi wañur urqaku iskay chunka kimsayoq waranqa runakuna. 9 Amataqyá Señortapas piñachisunchu Israelpa mirayninpa wakinnin hinaqa, paykunamantam wañur urqaku culebrakunapa kachusqan. 10 Wak inkunapa rimasqanpi hinaqa amat aqyá rimaychikchu Diospa cont ranpiqa, chayraykum paykunataqa wañuchiq angel wañurachirqa. 11 Tukuy chaykunam abuelonchikkunat a sucederqa ejemplopaq hinapt in mi Dios qellqachirqa qepa tiempokunapi yuyarichiwananchikpaq. 12 Chaynaqa pipas qaqa hina sayasqanpaq hapikuqqa cuidakuchunyá wichiykunanmanta. 13 Tent asqa kasqayk ichikqa manam maschu wak inkunapa tent asqa kasqanman taqa. Ichaqa Diosmi confiakuna kasqanrayku mana munanqachu mana aguantay atinaykichikkama tentasqa kanaykichiktaqa. Tentacionkuna hamuptinqa Diosmi vencenaykichikpaq kaqta qosunkichik chaynapi aguantanaykichikpaq. 14 Chaynaqa kuyasqay wawqe-panillaykuna, amayá adoraychikchu taytacha-ma machakunataqa. 15 Yachayniyoq runakuna kaptikichikmi rimapayaykichik, chaynaqa qamkunapuniyá piensaychik nisqaymanta. 16 Diospa bendicionninta mañakuspanchik mi Santa Cenapi vasomanta tomaspa llapa tomaqkunawan hukllawakunchik Cristopa yawarninrayku. Tantata mikunanchikpaq partispaqa llapallan mikuqkunawanmi huk llawakunchik Cristopa cuerponrayku. 17 Tantaqa chullallam. Ñoqanchikqa achkallaña kaspapas huk cuerpollam kanchik llapallanchik huk tantallamanta mikusqanchikrayku. 18 Qawaychik Israel casta runakunapa rurasqanta. Wañuchipusqa Diosman ofrecesqa aycha mikuqkunaqa hukllawasqam kanku *altarpa Diosninwan. 19 Chaynaqa ¿imaniy mantaq? taytacha-mamachaman ofrecesqa aychaqa wakin aychawan iguallam. Chay taytacha-mamachaqa manam imapaqpas valenchu. 20 Diospi mana iñiqkuna animalta ofrecespankuqa demoniokunapaqmi ofrecechkanku, manam Diospaqchu. Chaynaqa manam munanichu demoniokunawan hukllawakunaykichiktaqa. 21 Señorpa vasonman ta tomachkaspaqa manam demoniokunapa vasonmantaqa tomawaqchikchu nitaqmi Señorpa mikunanmanta mikuchkaspaqa demoniokunapa mikunanmantaqa mikuwaq chikchu. 22 ¿Señortachu piñachisun? ¿Paymanta aswan kallpayoqchu kanchik?
2049
23 Ruraymanmi
1 CORINTIOS 10, 11
Libre kaspa kuyanakunanchikmanta
tukuy ima munasqaytaqa ichaqa manam lliwchu allin. Manam lliwchu allinninchikpaq. Tukuy munasqaytam rurayman ichaqa manam lliwchu espiritupi wiñachikun. 24 Wakinkunapa allinnintam maskananchik, manam kiki llanchikpa allinninchiktachu. 25 Plazapi rantipaq kaqtaqa lliwtayá mikuychik concienciarayku ama imatapas tapuspa. 26 Señorpam tukuy kay pachaqa. Paypataqmi kay pachapi tukuy ima kallaqpas. 27 Sichu Diospi mana iñiq convidasuptikichikqa lliw servisusqaykichiktayá mikuy chik ama imatapas concienciaykichikrayku tapuspa. 28 Sichu pipas nisunkichik: “Kay aychaqa taytachakunaman ofrecesqam karqa” nispa hinaptinqa amayá mikuychikchu willakusqanrayku hinaspa concienciarayku. 29 Rimachkaniqa hukpa conciencianmantam, manam qamkunapamantachu. Ichapas huk kaqnin tapukunman: —¿Imanasqataq libre kayniytaqa huk runaqa juzgawanman conciencian raykuqa? 30 Graciasta Diosman qospay mikuptiyqa ¿imanasqataq contraypiqa rimanmanku graciasta qospay mikusqaymantaqa? —nispa. 31 Mikuspapas tomaspapas otaq huk rikchaqta ruraspapas llapantayá ruraychik Dios hon rasqa kananpaq. 32 Amayá huchallichiychikchu judiokunatapas nitaq mana judiokunatapas nitaq Diospi iñiqkunatapas. 33 Ñoqaqa llapallankutam agradayta munani lliwpi, manam maskani kikiypa allinniytachu aswanqa wakinkunapatam chaynapi salvasqa kanankupaq. 1 Ñoqapa ejemploytayá qatiychik, ñoqapas Cristopa ejemplontam qatini.
11
Warmikunaqa imaynam huñunakuypi kanankumanta
2 Wawqe-panikuna, alabaykichikmi yuyariwasqaykichikmanta hinaspa yachachisqayku
naman hina rurasqaykichikmanta. 3 Ichaqa munanim kay yachanaykichikta: Cristoqa llapa qaripa umanmi, qariñataqmi warminpa uman chaynataqmi Diospas Cristopa uman. 4 Sichu huk runa sombrerontin Diosta mañakunqa huñunakuypi otaq Diosmanta willakunqa hinas paqa umantam penqayman churan. 5 Sichu huk warmi qala umalla Diosta mañakunqa otaq Diosmanta willakunqa hinaspaqa umantam penqayman churan, payqariki uman kachiykachiy rutusqa hinam kachkan. 6 Huk warmi umanta mana tapakuspaqa allinmi kanman rutuchikuynin. Sichu uman rutuchikuynin otaq kachiy-kachiy kaynin penqaypaq kaptinqa tapakuchunyá. 7 Qariqa manam umantaqa tapakunanchu. Payqa Diosman rikchakuqmi hi naspa Dios hatunchaqmi, warmiñataqmi qari hatunchaq. 8 Qariqa manam warmimantachu karqa aswanqa warmim qarimanta karqa. 9 Qariqa manataqmi warmiraykuchu unan chasqa karqa aswanqa warmim qarirayku. 10 Chayraykum warmiqa umanta tapakunan qariman sujetasqa kasqanta angelkunamanpas qawachinanpaq. 11 Chayraykum Señorta ser vinankupaqqa qaripas warmipas yanapakunanku. 12 Warmitaqa Diosmi rurarqa qarimanta chaynataqmi qaripas nacemun warmimanta ichaqa llapallanmi hamun Diosmanta. 13 Qamkunayá tanteaychik: ¿Allinchu kanman huk warmi mana umanta tapakuspan Diosta mañakuynin? 14 Costumbrepunim yachachiwanchik, qaripa chukchasapa kaynin qariki penqaypaqmi. 15 Warmipaqñataqmi chukchasapa kayninqa kusallaña rebosawan hina umanta tapakunanpaq. 16 Pipas kaymanta discutiyta munaspaqa yachachunyá, ño qanchik ukupipas nitaq huñunasqa iñiqkunapipas manam kanchu huk costumbreqa.
1 CORINTIOS 11, 12
17 Kayta
2050 Santa Cenapi mana allin rurasqankumanta
qellqamuspayqa manam alabaykichikmanchu, huñunakuynikichikpim mana allinta rurachkankichik, huñunakuychikqa allinta ruranaykichikpaqyá. 18 Adoranayki chikpaq huñunakuptikichiksi qamkunapi rakinakuykuna kan. Cheqaptam wakintaqa creeni. 19 Cheqaptam qamkunapiqa rakinakuykuna kanan chaynapi pikunam cheqap iñiqkuna kasqan yachanapaq. 20 Huñunakuspa Santa Cenata tomaptikichikqa manañam Señorpa Santa Cenanñachu. 21 Santa Cena horam puntata sapakama mikuyta qallay kunkichik, wakinnikichikñataqmi yarqaymanta kachkankichik, hukkunañataqmi sinkakuchkankichik. 22 ¿Manachu wasikichikpi imapas kan chaypi mikunaykichikpaq hinaspa tomanaykichikpaq? Chaynata ruraspaqa Diospi iñiq chaypi huñunakuqkuna tam despreciankichik hinaspam penqayman churankichik wakchakunata. ¿Imatataq nikichikman? ¿Alabaykichikmanchu? ¡Manam kaymantaqa alabaykichikmanchu! Santa Cenamanta (Mt 26:26-29. Mr 14:22-25. Lc 22:14-20)
23 Kay
yachachisqaytaqa kikin Señormantam chaskirqani. Entregasqa kasqan tutam Señor Jesus hapiykurqa tantata. 24 Diosman graciasta qoykuspanmi pakiy kurqa hinaspam nirqa: —Mikuychik, kaymi cuerpoy qamkunarayku entregasqa. Kaynatam ruranki chik qamkunapas yuyariwanaykichikpaq —nispa. 25 Cenayt a tukur uspanñat aqmi vasot a hapiykuspan nirqa: —Kay vasoqa yawarniywan rurasqay mosoq cont ratom. Sapa kuti kayta tomas pam yuyariwankichik —nispa. 26 Sapa kuti kay tant at a mikuspam hinaspa kay vasomant a tomaspam Señorpa kutimunankama wañusqanmanta willakunkichik. 27 Chaynaqa,
Santa Cenaqa imaynam tomanamanta
pipas mana chaypaq hina kachkaspa Señorpa tantan mikuqqa hinaspa Señorpa vasonmanta tomaqqa Señorpa cuerponpa hinaspa yawarninpa contranpim huchallikuchkan. 28 Chaynaqa sapakamayá sonqonta tapukuchun manaraq tantata mikuchkaspa otaq vasomanta manaraq tomachkaspa. 29 Sichu pipas mikunqa hinaspa tomanqa Señorpa cuerpon kasqanta mana piensarispan hinaspaqa mikunqapas to manqapas kikinpa castigonpaqmi. 30 Chayraykum qamkuna ukupiqa achkaq kachkan onqosqa hinaspa eqoyasqa, wakinqa wañukunkuñam. 31 Sichu sonqonchikta sumaqta tapukuptinchikqa Señorqa manachá juzgawachwanchu. 32 Juzgaspam Señorqa castiga wanchik chaynapi mana Diospi iñiqkunawan kuska mana condenasqa kananchikpaq. 33 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, Santa Cenapaq huñunakuspaqa suyana kuychikyá kuska mikunaykichikpaq. 34 Pipas yarqaymanta kaspaqa wasinpiyá mikumuchun chaynapi huñunakuypi chayna rurasqaykichikmanta Dios mana castigasunaykichikpaq. Wakin asuntokunataqa chayamuspayñam allichasaq.
12
Atiyninta Chuya Espiritu rakiwasqanchikmanta
1 Wawqe-panikuna, yachanaykichiktam munani atiyninta Chuya Espiritu sapakamaman rakiwasqanchikmanta.
2051
1 CORINTIOS 12
2 Qamkunaqa
yachankichikmi, Diosman manaraq iñichkaptikichikqa mana rimaq taytacha-mamachakunata adoranaykichikpaqmi diablo pantachisurqan kichik. 3 Chaynaqa kaytayá yachaychik “Jesusqa ñakasqayá kachun” niq runaqa manam Diospa Espiritunpa atiyninwanchu rimachkan. Manataqmi pipas ninman chu: “Jesusqa Señormi” nispaqa mana Chuya Espiritu yanapaptinqa. 4 Achka rikchaq atiykunam kan ichaqa chaykunaqa kikin Espiritullamantam. 5 Achka rikchaq ruraykunapim servikuchwan ichaqa huk Señorllatam servinchik. 6 Achka rikchaq kaqkunatam rurachwan ichaqa kikin Diosllam llapallanta runakunapi ruran. 7 Diosmi sa pakamaman qon Chuya Espiritupa atiyninta llapallanpa allinninpaq. 8 Espirituntakamam wakinman qon yuyaywan rimananpaq, hina chay Espirituntakamallataqmi wakinman pas qon yachaywan rimananpaq. 9 Chay Espirituntakamallataqmi wakinmanpas qon atiyta iñinanpaq, wakinmanñataq onqoqkunata sanoyachinanpaq, 10 wakinmanñataq *milagrokunata rurananpaq, wakinmanñataq Diospa revelasqanta chaskispan willaku nanpaq, wakinmanñataq mana allin espiritukunamanta cheqap Espirituta reqsinanpaq, wakinmanñataq mana yachasqan idiomakunata rimananpaq hinaspa wakinmanñataq chay idiomakuna uyarisqanta entiendechinanpaq. 11 Aswanqa tukuy kaykunataqa ruran kikin Chuya Espiritullam, paymi munasqanman hina sapakamaman qon kaykunataqa. 12 Cuerpoqa
Iñiqkunaqa huk cuerpolla kasqanchikmanta
huklla kachkaspapas achka parteyoqmi, achka parteyoq kachkaspa pas huk cuerpollam, chaynam Cristopas. 13 Llapallanchikmi judiopas, *griegopas, sirvientepas hinaspa librepas chulla Espiritullawan bautizasqa karqanchik chay napi huk cuerpollaña kananchikpaq, chulla Espiritullatataqmi chaskirqanchikpas. 14 Cuerpoqa manam huk parteyoqllachu aswanqa achka parteyoqmi. 15 Sichu chaki ninman: “Ñoqaqa manam makichu kani chaymi mana cuerpopachu kani” nispa, chaynata nispapas manam dejarunmanchu cuerpopa parten kaytaqa. 16 Sichu rinripas ninman: “Ñoqaqa manam ñawichu kani chaymi mana cuerpopachu kani” nispa, chaynata nispapas manam dejarunmanchu cuerpopa parten kaytaqa. 17 Lliw cuerpo ñawilla kaptinqa ¿imaynataq uyarichwan? Otaq lliw cuerpo rinri lla kaptinqa ¿imaynataq muskichwan? 18 Chaynaqariki Diosmi churarqa cuerpopa partenkunataqa munasqan sitiopi. 19 Llapallan partekuna huknillan kaptinqa ¿may pitaq kanman cuerpoqa? 20 Achka parteyoq kaspapas hukllam cuerpoqa. 21 Manam ñawiqa ninmanchu makita: “Manam necesitaykichu” nispaqa, nitaqmi umapas ninmanchu chakita: “Manam necesitaykichu” nispaqa. 22 Aswanqa cuer popa taksachan kaqkunataraqmi mastaqa necesitanchik. 23 Cuerpopi mana ancha kuyasqanchikkunatam aswan sumaqtaraq pachachinchik, mana qawachikunapaq kaq kunatañataqmi pakanchik. 24 Qawachikunapaq kaqkunatam ichaqa mana pakanchikchu. Diosmi rurarqa cuerpopi mana ancha kuyasqa kaqkuna kuyasqa kananpaq, 25 chaynapi cuerpopi kaqkunaqa munasqankuta mana rurakunankupaq, aswanqa lliw partekuna manta sapakama sientinakunankupaq. 26 Cuerpopa parten ñakariptinqa wakinkunapas ñakarintaqmi, huknin parten allin kuyasqa kaptinqa llapallantaqmi kusikunku. 27 Qamkunaqa Cristopa cuerpon kaspam sapakama kankichik chay cuerpopa par ten. 28 Diosmi iñiqkuna ukupi puntata churarqa *apostolkunata, iskay kaqpiñataqmi churarqa Diosmanta willakuqkunata, kimsa kaqpiñataqmi churarqa yachachiqkunata, chaymantañataqmi churarqa *milagrokuna ruraqkunata, onqoqkuna sanoyachiq kunata, yanapakuqkunata, dirigentekunata hinaspa mana yachasqan idiomakuna
1 CORINTIOS 12-14
2052
rimaqkunata. 29 ¿Llapallanchu apostolkuna? ¿Llapallankuchu Diosmanta willakuqku na? ¿Llapallanchu yachachiqkuna? ¿Lliwchu milagrokuna ruraqkuna? 30 ¿Lliwtaqchu onqoqkuna sanoyachiy atiqkunapas? ¿Rimankupas llapallankuchu mana yachasqan idiomakunata? ¿Llapallankutaqchu entiendechiyta yachanku chay rimaqkunapa nis qanta? ¡Manam! 31 Qamkunaqa maskaychik Diospa qosqan allinnin kaqkunatayá. Kuyakuymanta
Ñoqam ichaqa qawachisqaykichik imaynam aswan allin kawsanaykichikta. 1 Sichu ñoqa rimayman runakunapa chaynataq angelkunapa idiomanpipas ichaqa mana kuyakuyniyoq kaspayqa campanapa otaq platillopa waqay nin hinallam kani. 2 Sichu willakuyman Diospa revelawasqankunata, reqsiymantaq kunankama manaraq pipapas yachasqankunatawan tukuy rikchaq yachaykunata pas, kapuwanmantaq iñiyniy orqokunata maymi kasqanmanta suchuchinaypaq, ichaqa mana kuyakuyniyoq kaspayqa manam imapaqpas valenichu. 3 Sichu aypuruyman tukuy kapuqniykunata, cuerpoytapas entregaymantaq kañasqa kananpaq, ichaqa mana kuyakuyniyoq kaptiyqa chaykuna rurasqaypas manam valenchu. 4 Pipas kuyakuyniyoqqa pacienciakuqmi, imapas qokuykuqmi, manam envidiosochu, manam alto tukuqchu, manam alabakuqchu, 5 manam penqaypaq ruraqchu, manam kikillanpaq munaqchu, manam piñakuqchu, nitaqmi cheqnikuqchu. 6 Manataqmi kusi kunchu hukpa huchankunamantapas aswanqa cheqap kaqmantam kusikun. 7 Tukuytam aguantan, tukuytam creen, tukuytam confianzawan suyan, tukuytam pacienciakun. 8 Kuyakuyqa wiñaypaqmi, hamunqam tiempo Diospa revelasqankunat a manaña willakunapaq, manañam rimanqakuchu mana yachasqanku idiomakunatapas, yachaypas manañataqmi kanqachu. 9 Wakillantam yachanchik, wakillantataqmi Diospa revelasqankunatapas willakunchik. 10 Llapallanta yacharuptinchikqa wa killan yachasqanchikmi chinkar unqaña. 11 Taksallaraq kaspayqa warma hinam rimarqani, piensarqani, yuyaymanar qani, hatunyaruspaymi ichaqa manaña warma hinañachu rurani. 12 Chaynam kunanpas tukuy imata qawachkanchik chinka-chinkallata mana rikukuq espejopi hina, ichaqa huk punchawmi imam kaqta rikusunchik. Kunanqa reqsini waki llantam, chay punchawmi ichaqa tukuy imata reqsisaq imaynam ñoqata Dios reqsiwasqanta hina. 13 Kunanqa takyachkan iñiyllam, confianzawan suyayllam hinaspa kuyakuyllam. Kay kimsanmanta aswan allinqa kuyakuyllam.
13
14
Mana yachasqanchik idiomakunamanta
1 Kuyakuyniyoq
kayta maskaspayá munaychik Chuya Espiritupa qosqan kuna chaskiyta, chaymantapas aswan mastaqa munaychik Diosmanta willakuytayá. 2 Pipas mana yachasqan idiomakuna rimaqqa Diosllatam rimapayan, manam runakunatachu, chaytaqa manam pipas entiendenchu Espiritupa yanapa kuyninwan pakasqa kaqkunata rimachkaptinpas. 3 Diosmanta willakuqmi ichaqa runakunaman willan espiritupi wiñanankupaq chaynapi kallpanchasqa hinaspa consuelasqa kanankupaq. 4 Mana yachasqan idiomakuna rimaqqa kikillanmi espi ritunpi wiñan, Diosmanta willakuqñataqmi wiñachin uyariqnin iñiqkunata. 5 Ñoqaqa munaymanmi mana yachasqaykichik idiomakunata llapallaykichik rima naykichikta ichaqa mastaqa munani Diosmanta willakunaykichiktam. Chay ruraymi aswan allinqa mana yachasqanchik idiomakuna rimaymantaqa. Mana yachasqanchik
2053
1 CORINTIOS 14
idiomakunata rimaspaqa imam nisqantam willana iñiqkuna espiritupi wiñanankupaq. 6 Wawqe-panikuna, sichu ñoqa watukamuspay rimapayaykichikman huk idiomakunapi hinaptinqa chayqa manam servisunkichikmanchu imapaqpas. Diospa revelawasqanta otaq yachasqayta willaptiymi ichaqa servisunkichik. Servisunkichiktaqmi imam pasa nanmanta willaptiypas chaynataq Diospa palabranmanta yachachiptiypas. 7 Ejemplopaqyá churasunchik qenatawan arpata. Mana tononpi waqaptinqa manam yachachwanchu imam tocasqantapas. 8 Guerrapi cornetilla mana allinta waqaptinqa manam pipas alistakunmanchu peleananpaq. 9 Chaynam kanman qamkunapipas, mana entiendenata rimaptikichikqa ¿imaynatataq yachanmanku ima nisqaykichiktapas? ¡Yanqachiki rimawaqchik! 10 Kay pachapiqa achka idiomakunam kachkan ichaqa lla pallanmi entiendenapaq. 11 Pipas huk idiomapi rimapayawaptin mana entiendespayqa huklaw nacionniyoq runa hinam kani chay runapaq, ñoqapaqpas chay runaqa huklaw nacionniyoq runa hinam. 12 Chaynaqa qamkunapas Diospa qosqanta aswan mas chas kiyta munaspaqa, maskaychik llapanmanta llalliqtaqa wawqe-panikuna wiñachiytayá. 13 Chaynaqa pipas mana yachasqan idiomata rimaspanqa Diostayá mañakuchun chay rimasqanta uyariqninkunaman entiendechinanpaq. 14 Mana yachasqay idio mapi Diosta mañakuptiyqa espiritullaymi mañakuchkan ichaqa manam yachanichu imam nisqaytapas. 15 ¿Hinaptinqa imatataq rurayman? Diostaqa mañakusaqmi espirituywanpas chaynataq yuyayniywanpas. Takisaqtaqmi espirituywanpas chay nataq yuyayniywanpas. 16 Sichu espirituman hina mana yachasqayki idiomapi Diosta alabaptikiqa mana entiendeq runaqa manam atinmanchu qanwan kuska gracias qoyta imam nisqaykita mana entiendesqanrayku. 17 Diosman gracias qosqayki allin kaptinpas, huknikiqa manam wiñanchu espiritunpi. 18 Graciastam qoni Diosman qamkunamantapas masta huk idiomakuna rimasqaymanta. 19 Iñiqkunapa huñunaku nanpim ichaqa munani llapa runakunapa entiendesqan pichqa palabrallapas rimayta, mana yachasqanku idiomapi chunka waranqa palabrakuna rimanaymantaqa. 20 Wawqe-panikuna, amañayá piensaychikchu wawakuna hinaqa, wawakuna hinaqa kaychik mana allinkunallapaqyá, aswanqa yuyayniyoq runakuna hinaña yá piensaychik. 21 Bibliam nin: Sasa rimana idiomapim chay runakunaman rimapayasaq, chaywanpas manam kasuwanqakuchu, ninmi Señor. 22 Chaynaqa huk idiomakunapi rimayqa *milagro hinam mana iñiqkunapaq, manamá iñiqkunapaqchu, Diosmanta willakuymi ichaqa señal hina iñiqkunallapaq. 23 Llapallan iñiq kuna huñunasqa kachkaspa huk idiomakunapi rimaptinkuqa ¿manachu manaraq yachaqqa otaq mana iñiqqa yaykuramuspan “Kaykunaqa locoyarusqakum” ninqa? 24 Diosmanta llapallanku willakuchkaptinku mana iñiqpas otaq manaraq yachaqpas yaykuramuptinqa llapallankum huchanta qawachispa convencechinqaku. 25 Chaynapim sonqonpi pakasqaku napas yachasqa kanqa hinaptinmi qonqorakuykuspan Diosta adoranqa: —Cheqaptapunim Diosqa qamkunawan kasqa —nispa.
26 Chaynaqa
Huñunakuypiqa imaynam ruranamanta
wawqe-panillaykuna, huñunakuptikichikqa wakinmi takin, wakin ñataqmi yachachin Diospa yachachisqanta. Wakinñataqmi Diospa revelasqanta
1 CORINTIOS 14, 15
2054
willakun, wakinñataqmi mana yachasqan idiomata riman, wakinñataqmi chay rimasqanta entiendechin, llapallantayá ruraychik iñiqkuna espiritunpi wiña nankupaq. 27 Mana yachasqan idiomapi huk kaqnin rimaptinqa iskay-kimsallayá muy uyninpi rimachunku hinaptin hukninñataq uyariqkunaman entiendechichun imam nisqanta. 28 Iñiqkuna huñunasqa kachkaptin uyariqkunaman mana pipas entiendechiq kaptinqa amayá pipas rimachunchu mana yachasqan idiomapi qa, rimaspaqa-rimachunku kikinkupaqyá hinaspa Diosllapaqyá. 29 Diosmanta willakuqkunapas rimachunku iskay-kimsallayá hinaptin wakinkunañataq yu yaymanachun imam nisqankupi. 30 Huk kaqnin tiyaq runaman Dios revelaptinqa punta rimaqqa upallachunyá. 31 Chaynapim Diospa revelasqan chaskiqkunaqa llapallaykichik sapakama rimankichik llapallan uyariqkuna yachanankupaq hi naspa kallpanchakunankupaq. 32 Diospa revelasqan willakuqkunaqa sujetananmi espiritunta. 33 Diosqa hawka kananchiktam munan, manam chaqwa ruraytachu. Huñunakuyninpi llapallan iñiqkunapa rurasqanman hinam 34 warmikunaqa upallalla kananku huñunakuypiqa, manam rimanankuchu aswanqa kasukunan kum Diospa leyninpi kamachikusqanman hina. 35 Imatapas yachayta munaspaqa wasipiñayá qosanta tapuchun, huñunakuypi warmipa rimayninqa penqaypaqmi. 36 Yachanayk ichikmi, Diospa palabranqa manam qamkunawanchu qallar irqa, manataqmi qamkunallataqchu chaskirqankichikpas. 37 Pipas Diosmanta willa kuqpaq hapikuspanqa otaq Chuya Espiritupa yachachisqanpaq hapikuspanqa yachachunyá qamkunaman kay qellqamusqayqa Señorpa kamachikuynin kasqan ta. 38 Diospa kamachikusqanta mana chaskiq runaqa manam chaskisqachu. 39 Wawqe-panikuna, Diosmant ayá aswanqa willakuychik, amat aqyá harkakuy chikchu mana yachasqanku idiomakunapi rimanankutapas. 40 Chaynaqa tukuy imayá rurasqa kachun respetowan hinaspa ordenninpi.
15
Cristopa kawsarimusqanmanta
1 Wawqe-panikuna,
Cristomanta allin noticia willasqaytayá astawanraq ya chaykachisqaykichik, chayqariki chaskisqaykichik noticiam, chaywantaqmi qamkunaqa qaqa hina sayachkankichik. 2 Chay allin noticiawanmi qamkunaqa salvasqa kankichik willasqayman hina chaskispaqa, mana chayqa yanqapaqchiki iñirqankichik. 3 Llapallanmant a llalliqt aqa chask isqayman hinam yachachirqayk ichik, Bibliapa nisqanman hinapas Cristoqa wañurqa huchanchikkunaraykum. 4 Bibliapa nisqan man hinam pampasqa kaspan kawsarimurqa kimsa punchawninman. 5 Hinaspam rikuriykurqa Pedroman, chaymantañataqmi rikuriykurqa *apostolninkunaman, 6 chaymant añat aq pichqa pachak masnin huñunasqa wawqe-panikunaman. Wakinkunaqa kawsakuchkanraqmi, wakinkunam ichaqa wañukunña. 7 Chayman tañataqmi rikuriykurqa Jacoboman, chaymantañataq llapallan apostolkunaman. 8 Qepatañataqmi ñoqaman rikuriykuwarqa mana tiemponpi nacekuqman hina. 9 Ñoqaqariki llapallan *apostolkunamantapas taksan kaqpaqmi hapikuni, ñoqaqa ma namá apostolwan sutichawanankupaq hinachu kani iñiqkunata ñakarichisqayrayku. 10 Ichaqa Dios favorecewaptinmi kunanqa apostolña kani, paypa favorecewasqanqa manamá yanqachu karqa, ñoqaqa llamkachkani wakin apostolkunamantapas mas taraqmi, ichaqa manamá kikillaymantachu llamkachkaniqa aswanqa ñoqapi kaq Diospa favorninmi llamkarqa. 11 Manam imananchu ñoqa willakuptiypas otaq payku na willakuptinpas, kay willakusqaykuraykum qamkunapas iñirqankichik.
2055
12 Willakunikuqa
Wañukuqkunapa kawsarimunanmanta
1 CORINTIOS 15
Cristopa kawsarimusqanmantam, hinaptinqa ¿imaynamá wa kinnikichikqa ninkichik: —Wañuqkunaqa manam kawsarinchu —nispaqa? 13 Wañuqkuna mana kawsariptinqa manachiki Cristopas kawsarirqachu. 14 Cristo mana kawsariptinqa yanqachiki kay willakusqaykuqa, manataqchiki iñisqaykichikpas valenchu. 15 Chayna kaptinqariki ñoqaykuqa kaniku Diospa llulla testigonkunach “Diosmi kawsari chirqa Cristota” nisqaykumanta. Wañuqkuna mana kawsariptinqa manataqchiki Diospas Cristota kawsarichirqachu. 16 Wañuqkuna mana kawsarimuptinqa manataqchiki Cristopas kawsarimurqachu. 17 Cristo mana kawsarimuptinqa yanqapaqchiki iñirqankichik, chay naqa hinallaraqchiki huchapi kachkankichik. 18 Chayna kaptinqa Cristopi iñikuqkunapas wañukuspaqa chinkasqachiki kachkanku. 19 Kay pachapi kawsanallapaq Cristopi confia kuspanchikqa llapa runakunamantapas aswan mas llakipayanam kachkanchik. 20 Ichaqariki cheqaptam Cristoqa kawsarimurqa, payqa wañuqkunamanta punta kawsarimuqmi. 21 Imaynam wañuy kay pachaman yaykumurqa huk runantakama lla chaynataqmi kawsarimuypas hamurqa huk runantakamalla. 22 Imaynam Adanpa huchallikusqanwan llapallan runa wañunchik, chaynallataqmi Cristopi iñiqkunapas llapallanchik kawsarimusunchik. 23 Ichaqa sapakamam qatinasninpi kawsarimunqa: Cristom puntata kawsarimurqa, pay hamuptinñataqmi iñiqninkuna kawsarimunqa. 24 Chaymantañam chayamunqa tukupay tiempo, chay tiempopiqa Cristom llapallan atiyniyoqkunata, munayniyoqkunata hinaspa autoridadkunata chinkarachispan Dios Taytanmanña munaychakusqanta qoykunqa. 25 Cristoqa munaychakunanpu nim llapallan enemigonkunata Dios saruchinankama. 26 Qepallaña chinkachinapaq kaq enemigoqa wañuymi. 27 Diosmi tukuy imata Cristowan saruchirqa. Bibliam nin: —Tukuylla imapapas hawapimya churaykurqanki —nispa. Diosqa manam pipapas sar usqanchu karqa, aswanqa paymi Cristowan saru chin tukuy imata. 28 Cristo tukuy imata munaychakuruspanñam paypas Taytanpa munaychakusqan kanqa, chaynataqa ruranqa imaynam paytapas Taytan tukuy imata saruchisqanman hinam. Chaynapim Diosña tukuy imakunapipas chaynataq runakunapipas munaychakunqa. 29 Wakin iñiqkunam bautizakunku wañuqkunarayku. ¿Imanasqataq chaytaqa ruranku kawsarimuy mana kachkaptinqa? 30 Chaynaqa ñoqaykupas ¿imapaqtaq peligrollapi tukuy tiempo kachkaniku? 31 Arí wawqe-panikuna, sapa punchawmi wañuypa patanpi kachkani. Ichaqa Señor Jesucristopi iñisqaykichikraykum kusisqa kani. 32 Ñoqaqa purun animalkunawanpas pelearqanitaqmi Efeso llaqtapi, chay wanqa ¿imatataq horqokuni? Wañuqkuna mana kawsarimuptinqa allintam ninku: —Mikukusun, tomakusun, ichapas paqarin wañukusun —nispa. 33 Amayá engañachikuychikchu chayna rimaqkunawanqa. Mana allin amis tadkunaqa urmachinmi allin kawsaqkunatapas. 34 Yuyaynikichikman kutirispayá ama huchallikuychikchu. Wakinnikichikqa manaraqmi Diosta reqsinkichikchu, penqarikunaykichikpaqmi kaytaqa nikichik. 35 Ichapas
Wañuqkunapa imaynam kawsarimunanmanta
pipas tapukunman:
1 CORINTIOS 15
2056
—¿Imaynatataq wañuqkunaqa kawsarimunqa? ¿Imayna cuerpoyoqtaq kawsari munqa? —nispa. 36 ¿Upa tukuchkankichum? Muhuqa chinkarunmi chay muhumanta mosoq plan ta wiñaramuptinqa. 37 Tarpunchikqa manam plantatachu aswanqa muhullatam trigo kaptinpas otaq sapaq muhu kaptinpas. 38 Chaymantaqa Diosñam sapakamata wiñachin imayna sayayniyoqtapas munasqanman hina. 39 Manam llapa aychaqa huk rikchaq aychallachu, runakunapa aychanqa huk rikchaqmi, huk rikchaqtaqmi animalkuna pa aychanpas, raprayoqkunapa aychanpas chaynataq challwakunapa aychanpas. 40 Kachkantaqmi cielokunapi qawasqanchik kaqkunapas chaynataq kay pachapi kaq kunapas. Cielokunapi kaqkunapa sumaq kayninqa huk rikchaqmi, huk rikchaqtaqmi kay pachapi cuerpokunapa sumaq kayninpas. 41 Intipa achkiyninqa huk rikchaqmi killapa achkiyninmantaqa, huk rikchaqtaqmi sapakama lucerokunapa achkiyninpas. 42 Wañuqkunapas huk rikchayniyoqmi kanqaku kawsarimuspankuqa. Wañuqta pam paptinchikqa ismurunmi, kawsarimuspanmi ichaqa manaña wañunqachu. 43 Wañuqpa ayantaqa pampanchik millakuypaqtam, kawsarimunqam ichaqa achkirichkaqña. Pampanchikqa manaña kallpayoqtam, kawsarimunqam ichaqa kallpasapallaña. 44 Pampanchikqa aycha cuerpollatam, kawsarimunqam ichaqa espirituman hina cuer poyoqña, kanmi kay pachapaq cuerpo, kantaqmi espirituman hina cuerpopas. 45 Bibliam nin: —Punta kaq Adanmi kawsaq runaña karqa, qepa kaq Adanñataqmi kachkan kawsachikuq Espirituña —nispa. 46 Manam espir it umant a kaqchu punta cuerpoqa aswanqa aychamant a kaqmi, chaymantañam Espiritumanta cuerpoqa. 47 Punta kaq Adan sutiyoq runaqa allpa manta rurasqam karqa kay pachapaq, qepa kaq Runam ichaqa hanaq pachamanta hamurqa. 48 Kay pachapaqmi runaqa rurasqa karqa, kay pachapaqtaqmi runa kunapas kanchik. Hanaq pachamantam Cristoqa karqa, hanaq pachapaqtaqmi iñiqkunapas kanchik. 49 Imaynam rikchakunchik allpamanta rurasqa runaman, chaynataqmi rikchakusun hanaq pachapi kaqmanpas. 50 Nikichikmi wawqe-panikuna, aychayoq-yawarniyoq runaqa manam yaykunqa chu Diospa munaychakusqanmanqa, tukuruqlla kaqpas manataqmi chaskinmanchu mana tukuq kaqtaqa. 51 Kunanmi nikichik manaraq pipapas yachasqanta: Manam lliwchu wañusunchik ichaqa lliwmi hukniraqman tikrasqa kasunchik. 52 Huk qemchiy llatam tikrasqa kasunchik qepa kaq cornetillata tocaykuptin. Hinaptinmi wañuqkuna kawsarimunqa manaña wañunankupaq, ñoqanchikpas tikrasqam kasunchik. 53 Kay tukuruqlla cuerponchikmi mosoq pachawan pachakuchkaq hina tikrakunqa mana tukuqman, wañuqlla cuerponchikñataqmi tikrakunqa wiñaypaq kaqman. 54 Kay tu kuruqlla cuerponchikmi mana tukuqmanña pachakunqa, kay wañuqlla cuerponchik manaña wañuqwan pachakuruptinñataqmi cumplikunqa Bibliapa kayna nisqan: Dios venceruptinmi wañuyqa millpusqaña rikurirunqa. 55 Yaw wañuy ¿imaynataq vencewaq? ¿Maytaq wañuchina puyaykiqa? 56 Wañuypa
puyanmi hucha, huchanchikmantañataqmi Diospa leynin condenawan chik. 57 Ichaqa gracias kachun Diosman Señor Jesucristowan vencesqanchikmanta.
2057
1 CORINTIOS 15, 16
58 Chaynaqa
kuyasqay wawqe-panikuna, qaqa hina sayaspayá aswan llamkaychik Señorpa rurayninpi. Señorwan llamkasqaykichikqa manam yanqapaqchu kanqa.
16
1 Galacia
Iñiqkunapaq ofrendamanta
lawpi iñiqkunaman kamachisqaypi hinayá wawqe-panikuna paq ofrendaykichikta huñuychik. 2 Sapakamayá Sapa domingo huñuychik ofrendaykichikta ganasqaykichikman hina chaynapi chayamuptiyraq mana huñuchkanaykichikpaq. 3 Chayamuspayñataqmi ofrendaykichiktaqa cartantinta apachisaq Jerusalen llaqtaman akllasqaykichik runakunawan. 4 Rinay kaptinqa ñoqawanmi rinqaku. 5 Hamuspayqa
Pablopa riy munasqanmanta
Macedonia lawninta muyuramuspam qamkunaman chayamusaq. unay kariyman qamkunawanqa, ichayá karuyman tukuy para tiempopas chaynapi mayta rinaypaqpas yanapaykuwanaykichikpaq. 7 Manam pasadalla qaway kuytaqa munanichu, Señor munaptinqa qamkunawan unay kaytam munani. 8 Ichaqa Efeso llaqtapim kasaq *Pentecostes Fiestakama. 9 Punku hinam kicharayachkan Señor manta aswan masta willakunaypaq, achkaqtaqmi contraparteykunapas kachkan. 10 Timoteo chayaramupt inqa amam llak isqat aqa qawank ichikchu, paypas llamkan ñoqa hinam Señormanta willakuypi. 11 Chaynaqa amayá pipas des preciachunchu, yanapaykuspayá allinllata ñoqaman kutirichimuychik, wakin wawqekunapiwanmi paytaqa suyachkaniku. 12 Iñiqmasinchik Apolostaqa ruegarqanim wawqekunawan qamkunaman hamunanpaq aswanqa manaraqmi hamuyta munarqachu, payqa hamurunqa tiempon karuptinñam. 6 Yaqachusmi
13 Cuidakuspayá
Saludokunamanta
qaqa hina sayaychik iñiynikichikpi. Valorchakuspayá kallpan chakuychik. 14 Tukuy imatapas kuyakuywanyá ruraychik. 15 Yachankichikmi wawqe-paniykuna, Estefanasqa wasinpi kaqkunapiwanmi Grecia lawpi puntallataraq Cristoman iñikurqaku hinaspam iñiqkunata tukuy son qowan servichkanku. 16 Qamkunapas chayna runakuna kasunaykichiktam munani, kasuychiktaqyá llapallan llamkaqmasinchikkunatapas. 17 Kusikunim Estefanaspa, Fortunatopa chaynataq Acaicopa hamusqanwan. Mana kaypi kaptikichikqa pay kunam rurarqaku qamkunapa ruranaykichikta. 18 Paykunamá kallpanchawarqa, kallpanchasurqankichiktaqmi qamkunatapas chaynaqa reqsikuychikyá paykunata. 19 Asia lawpi iñiqkunam saludamusunk ichik, Aquilawan Priscilapas Señorpa sutinpim anchallataña saludamusunkichik, saludamusunkichiktaqmi wasinpi hu ñunakuq iñiqkunapas. 20 Llapallan wawqe-panikunam saludamusunkichik. Lliwyá saludanakuychik abrazanakuykuspa. 21 Ñoqa Pablom saludamuyk ichik kik iypuni qellqamuspay. 22 Pipas Señor Jesucristot a mana kuyaqqa ñakasqayá kachun. ¡Hamuyñayá Señorllayku! 23 Señor Jesucristoyá llapallayk ichikt a favorecesunk ichik. 24 Llapallayk ichik manmi apachimuykichik Cristo Jesuspi kuyakuyniyta.
CORINTOMAN APOSTOL PABLOPA ISKAY KAQ CARTASQAN Corinto llaqtapi iglesiam hinallaraq sasachakuypi karqa, chaykunam Pablopa umanta nana chirqa. Iñiqpura huklla kayninkupas yaqallam chirirurqa. Chaypi kaq wakin iñiqkunam Pablopa cheqap apostol kasqanta dudaman churarqaku. Chaykunamanta defiendekunanpaqmi Pabloqa kay iskay kaq cartanta qellqarqa, ichaqa paykunapaq kuyakuyninqa hina kaqllam karqa. Kay cartaqa pichqa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta (1:1-11). Iskay kaq parteñataqmi willakun Corinto llaqtapi iñiqkunawan amistasqankumanta (1:12-7:16). Kimsa kaq parteñataqmi willakun wawqe-panikunaman yanapakuyninku apachinanku manta (8-9). Tawa kaq parteñataqmi willakun falso apostolkunamantawan cheqap apostolkunamanta (10:1-13:10). Pichqa kaq parteñataqmi willakun cartapa tukupayninmanta (13:11-14).
1
1 Ñoqa
Cartapa qallariyninmanta
Pablom kani Diospa munayninman hina Jesucristopa *apostolnin, Corinto llaqtapi huñunakuq Diosman iñiqkunamanmi wawqenchik Timoteo piwan qellqamuykiku, kay cartaqa Diospaq sapaqchasqa Grecia lawpi llapallan kaqkunapaqwanmi. 2 Dios Taytanchikyá Señorninchik Jesucristopiwan favorece sunkichik hawkalla kawsanaykichikpaq. Pablopa ñakarisqankunamanta
3 Alabasunchikyá Señor Jesucristopa Taytan Diosninchikta, payqa llakipayakuq Tay
tam hinaspa sinchi kallpanchaqninchik Diosmi. 4 Paymi kallpanchawanchik tukuy sasachakuyninchikpi chaynapi ñoqanchikpas sasachakuypi kaqkunata Diospa kall panchawasqanchikman hina kallpanchananchikpaq. 5 Jesucristoraykum llumpayta ñakarinchik chaynallataqmi kallpanchakunchikpas hina Jesucristoraykullataq. 6 Ñoqayku ñakariptiykuqa qamkunam kallpanchasqa hinaspa salvasqa kankichik, ñoqaykuta Dios kall panchawaptinkuqa qamkunapas kallpanchasqataqmi kankichik chaynapi ñakarisqaykuta qamkunapas pacienciawan aguantanaykichikpaq. 7 Qamkunapim allinsuta confiakuchkani ku, ñakariysiwasqaykikuman hinam Diosmanta chaskiysiwankiku kallpanchakuytapas. 8 Wawqe-panillaykuna, yachanaykichiktam munaniku Asia lawpi ñakarisqaykumanta. Hatu-hatun sasachakuypim karqaniku, manañam kallpaykupas karqañachu aguan tanaykupaq manataqmi kawsaytapas piensarqanikuñachu. 9 Wañuypa patanpiñam karqaniku, ichaqa chayqa karqa wañusqakuna kawsarichiq Diosllamanña hapipakuy 2058
2059
2 CORINTIOS 1, 2
yachanaykupaqmi hinaspa mana kikillaykupi confiakunaykupaqmi. 10 Diosmi libra warqaku wañuymanta, paytaqmi qepatapas librawanqaku. Paypim confiakuchkaniku librawanankupaq 11 Diosta mañaysiwaptikikuqa. Llapa runakuna ñoqaykupaq mañakup tinkuqa achkaqmi graciasta qonqaku Diospa favorecewasqankumanta. 12 Kaywanmi
Corinto llaqtaman Pablo mana riy atisqanmanta
kusisqa kachkaniku, ñoqaykuqa kay pachapipas chaynataq qayllaykichikpipas allintam portakurqaniku. Diosmi favorecewarqaku mana engañakuspa payllapaqña kawsanaykupaq, chaynataqa kawsarqaniku manam yachayniyoq kasqaykuraykuchu. 13 Cartakuna apachimusqaykupiqa manam huk rikchaqkunaqa imapas kanchu, aswanqa leespa entiendenallaykichikmi, ima allincha kanman tukunaykichikkama entiendeptikichikqa. 14 Wakintaqa entien derunkichikñam, Señor Jesuspa kutimusqan punchawmi kusisqa kankichik ñoqaykumanta, chaynallam ñoqaykupas kusikusaqku qamkunamanta. 15 Kay confianzawanmi punt at a qamkuna wat ukuq hamuyt a munarqani chay napi ristinpas hinaspa kutimustinpas yanapaykunaypaq. 16 Macedonia lawman riq hinam qamkuna watukuykuyta munarqani, chaynataqmi kutimustinpas watukuykuytataq munarqani chaynapi Judea lawman rinaypaq yanapaykuwa naykichikpaq. 17 ¿Chay piensasqayqa manachum allin karqa? ¿Mana iñiq runa hinachu rurarqani? Paykunaqariki “Arí” nir uchkaspapas “Manam” ninkuraqmi. 18 Diosqa confiakunapaqmi chaymi ñoqaykupas imam kaqta nik iku. 19 Silvanopa, Timoteopa hinaspa ñoqapa qamkunaman willasqay Diospa Churin Cristo Jesusqa manam “Arí” ninraqchu nitaq “Manam” ninraqchu. Cristontakama willakuy qa cheqappunim. 20 Paypim cumplikun Diospa llapallan prometesqankunaqa, chaymi Diosta alabaspanchikqa “Amen” ninchik Cristo Jesusrayku. 21 Diosmi ñoqaykutapas qamkunatapas Cristopi qaqa hina sayaqta rurawarqanchik hinas pam sapaqchawarqanchik payllapaqña kawsananchikpaq. 22 Paytaqmi *sellochkaq hina Chuya Espirituta sonqonchikman churamurqa garantiata hina. 23 Ichaqa Diostam chullalla almay-hawa testigopaq churani, Corinto llaqtamanqa qamkunata llakipayaspaymi manaraq hamurqaniraqchu. 24 Ñoqaykuqa manam iñisqay kichikpi munaychakuytachu munachkaniku, munachkanikuqa kusisqa kanaykichikpaq yanapaykuytam, qamkunaqa qaqa hinañam sayachkankichik iñisqaykichikpiqa. 1 Llakisqaqa manamá qamkunaman kutimuyta munarqanichu. 2 Qamkuna ta llakirachiptiyqa ¿pitaq ñoqataqa kusichiwanman? Llakichisqaykunallam kusichiqniyqa kankichik. 3 Qellqamurqaykichikqa llakichiwaqniykuna cha yaramuptiy kusichiwanaykichikpaqmi, manam llakichiwanaykichikpaqchu. Piensarqanim kusisqa kaptiyqa llapallaykichik kusisqa kanaykichikta. 4 Punta kaq cartata qellqamuspayqa manam ima rurakuytapas atirqanichu, sonqoypi llakikuspaymi weqe ñawintin karqani, qellqamurqaykichikqa manam llakisqa ka naykichikpaqchu aswanqa llumpay kuyasqayta yachanaykichikpaqmi.
2
5 Pipas
Pablopa pampachasqanmanta
llakichiwaqniyqa manam ñoqallatachu llakichiwan, allinlla rimaypiqa qamkunatapas llapallaykichiktam llakichisunkichik. Chayllatam nikichik mana sientikunaykichikpaq. 6 Chay runa corregisqaykichikqa chayllapaqñam. 7 Chay naqa pampachaykuspayá kallpanchaykuychik manaña llumpa-llumpay llakisqa
2 CORINTIOS 2, 3
2060
kananpaq. 8 Chaymi ruegakuykichik payman kuyakuynikichik qawachinaykichik paq. 9 Kay asuntomantaqa ñawpaqtaraqmi qellqamurqaykichik chaynapi kasukuq kasqaykichikmanta otaq mana kasukuq kasqaykichikmanta yachanaypaq. 10 Pitapas pampachasqaykichiktaqa ñoqapas pampachanim, pitapas pampachaspayqa Cristopa qayllanpim pampacharqani qamkunarayku 11 chaynapi *Satanaspas mana vencewa nanchikpaq, ñoqanchikqa yachanchikmi payqa pantachikuqllaña kasqanta. 12 Troas
Troas llaqtapi Pablo llakisqallaña kasqanmanta
llaqtaman Cristomanta allin noticiata willakuq chayaruptiymi Señor achkallaña runakunapa sonqonta kichaykurqa. 13 Sonqoymi ichaqa mana hawka chu karqa wawqenchik Titota mana tarisqayrayku, chayraykum paykunamanta despedikuykuspay pasakurqani Macedonia lawman. Cristopa yanapakuyninwan vencesqanchikmanta
14 Ichaqa Diosmanyá gracias kachun Cristo Jesuspi vencechiwasqanchikmanta. Paymi
*perfumeta hina yachayninta tukuy hinastinman ñoqanchikwan cheqechin. 15 Ñoqan chikqa kanchik Diosman Cristopa ofrecesqan inciensopa asnariynin hinam chaynapi wakinkuna salvakunanpaq hinaspa wakinñataq puchukananpaq. 16 Puchukaypaq kaqku napaqqa kay inciensoqa wañuchiq asnay hinam, salvakuypaq kaqkunapaqñataqmi kawsay qokuq asnariy hina. ¿Pitaq kachkan kayta rurananpaq hinaqa? 17 Ñoqaykuqa manam wakinkuna hinachu Diospa palabran willakusqaykuwan negociota ruraniku. Aswanqa Cristopi kaspam cheqapta rimaniku Diospa qayllanpi hinaspa paypa kachasqankuna hina.
3
1 Kayta
Mosoq contrato willakuqkunamanta
nispaykuqa manam kikiykutachu huktawan recomiendakuchkani ku nitaqmi wakinkuna hinachu recomendacion cartataraq qamkunaman qawachisqaykiku, nitaqmi recomendacion cartatachu mañakusqaykiku. 2 Reco mendacion cartaykuqa qamkunam kankichik sonqoykupi papelpi qellqasqa hina chaynapi llapallan runa leespan yachananpaq. 3 Qamkunaqa kankichik Cristopa cartasqan hinam, ñoqaykuñataqmi kaniku chay carta apaqkuna. Chay cartaqa manam tintawan qellqasqachu aswanqa kawsaq Diospa Espiritunwanmi, qellqas qaqa kachkan manam rumi labrasqapichu aswanqa runapa sonqonpim. 4 Chaynataqa rimariniku Diospi Cristorayku confiakusqaykuraykum. 5 Manam ñoqaykuqa imatapas rurayta atiymankuchu kikillaykumantaqa, tukuy ima ruras qaykuqa Diosmantam hamun. 6 Paymi preparawarqaku mosoq contratoman hina servinaykupaq. Servinikuqa manam qellqasqa leyman hinallachu aswanqa Espiritu man hinam. Qellqasqa leyqa wañuyllamanmi apakun, Espiritum ichaqa kawsachikun. 7 Moisespa leyninqa labrasqa rumipi qellqasqa kaspapas anchallat añam achki rirqa, chaymi Israel runakunaqa mana Moisespa uyantapas qawayta atirqakuchu. Chayna kachkaspapas chay achkiriyqa tutayar urqam, chay leyqa sinchi achkiriy wan hamuchkaspapas wañuyllamanmi apakun. 8 Ichaqa ¡mayna achkiriywanraq hamunqa Chuya Espiritupa kawsay qowasqanchikqa! 9 Condenawaqninchik leypas achkiriyniyoq kachkaptinqa ¡maynataraq achkiriykun huchanchikta Dios pam pachaykuptinqa! 10 Ñawpaq kaq achkiriyniyoq leyqa manañam imapaschu kunan kaq sumaqllaña willakuymantaqa. 11 Mana unaypaq kaq leypas achkiriyniyoq kachkaptinqa aswan sumaqllañam kanqa wiñaypaq kaq allin noticia willakuyqa.
2061
2 CORINTIOS 3, 4
12 Confianzawan
suyasqaykuraykum mana manchakuspa willakuniku. 13 Ñoqayku qa manam Moises hinachu rurachkaniku, payqa uyantam tapakururqa chinkaruqlla achkiyta Israel runakuna mana rikunanpaq. 14 Paykunaqa manamá entiendeyta munarqakuchu, kunanpas ñawpaq contratota leespankum yuyayninku tapasqa hina kaptin mana entiendenkuchu, chay tapaqninkuqa manaraqmi horqosqaraqchu, chay taqa Cristollam horqonman. 15 Kunankamapas Moisespa libronta leespankum mana entiendenkuchu yuyayninku tapasqa hina kasqanrayku. 16 Señorman pipas kutiri kuptinmi ichaqa chay tapaqninqa horqosqaña kanqa. 17 Señorqa Espiritum, maypim Espiritupa kasqanpiqa runakunapas librem. 18 Ñoqanchikpas uyanchik manaña tapasqa kaptinmi Señorpa sumaqllaña kayninwan achkirinchik huk espejo hina. Ño qanchikqa Cristomanñam aswan-aswan rikchakuchkanchik, paypa achkiriyninpas sapa kutim ñoqanchikpi kachkan. Chaytaqa Señormi rurachkan. Payqa Espiritum. 1 Manam hukmanyanikuchu Diospa kuyakuyninman hina kay llamkay qowasqan kumantaqa. 2 Saqerunikuñam pakasqallapi penqaypaq ruraykunataqa, manataqmi purichkanikupas sacre-sacrellañachu nitaq Diospa palabrantapas qewi-qewirispachu aswanqa cheqapllatam willakuniku, Diospa qayllanpim recomiendakuniku allin piensaq runakunaman. 3 Wiñay kawsaymanta willakuptiykupas infiernoman riqkunaqa manam entiendenkuchu. 4 Yuyayninkuta diablo tutayarachiptinmi paykunaqa mana iñikunkuchu, achkirichkaq allin noticiataqa manam rikuytapas atinkuchu, manataqmi entiendenkuchu Cristopa sumaq kayninmanta willakuytapas. Cristoqa Diospa rikchayninmi. 5 Willa kuchkanikuqa manam kikiykumantachu aswanqa Jesucristo Señor kasqanmantam, kikiykumantañataqmi willakuniku Jesusrayku sirvientekichik kasqaykuta. 6 Tutayaypi kancharinanpaq kamachiq Diosllam sonqonchiktapas kancharichirqa achkiyninwan chaynapi Jesucristopa uyanpi kanchariq Diospa achkiyninta reqsinanchikpaq.
4
7 Chay
Iñiyllawan kawsakuymanta
achkiymi qori hina kachkan cuerponchikpi allpa manka hinalla kach kaptinchikpas. Chay hatu-hatun atiyqa manam ñoqanchikmantachu ichaqa Diosmantam. 8 Sasachakuykuna kaylawmanta-waklawmanta hamuptinpas manam vencerachikunikuchu, iskayrayaspaykupas manam pasaypaqchu hukmanyaruni ku. 9 Ñakarichiwanankupaq qatikachawaptinkupas manam sapallaykuchu kaniku, maqawaptinkupas manam wañur unikuchu. 10 Maytaña rispapas cuerpoykupi ña karispaykum apaykachaniku Jesuspa wañusqanta, chaynapi Jesuspa kawsasqanqa cuerpoykupi qawasqa kananpaq. 11 Kawsanaykukamaqa Jesusraykum sapa pun chaw wañuypa patanpi kachkaniku, chaynapi kay wañuq cuerpoykupi Jesuspa kawsasqan qawasqa kananpaq. 12 Ñoqaykumanqa wañuyllam hichpamuwachkan ku, qamkunamanmi ichaqa wiñay kawsay hichpamusuchkankichik. 13 Bibliam nin: —Iñirqanim hinaspam rimarqani —nispa. Chaynam ñoqaykupas confianzayoq kaspa iñispa rimaniku. 14 Imaynam Señor Jesusta wañusqanmanta Dios Tayta kawsarichirqa chaynam ñoqanchiktapas pay wan kuskata wañusqamanta kawsarichiwaspanchik qayllanman pusawasunchik. 15 Tukuy chaykunataqa ñakarirqaniku allinnikichikpaqmi chaynapi achkallaña ru nakuna Diospa favorninta chaskispa aswan-aswan Diosman graciasta qonankupaq. 16 Chaymi mana hukmanyanikuchu, cuerpoyku machuyaptinpas espirituykuqa aswanmi sapa punchaw mosoqyachkan. 17 Kay pachapi ñakariykunaqa pisillam hinas
2 CORINTIOS 4, 5
2062
pa pasaruqllam, chaymantañam chaskisunchikqa mana imawanpas tupachiy atina wiña-wiñaypaq suma-sumaq kananchikta. 18 Suyachkanchikqa manam qawasqanchik kaqkunallatachu aswanqa mana rikusqanchik kaqkunatam. Qawasqanchik kaqkuna qa manam unaypaqchu, mana rikusqanchik kaqkunam ichaqa wiña-wiñaypaq. 1 Yachankichikmi, sichu purmar uq wasi hinalla kay cuerponchik chinka ruptinqa Diosmi rurarapuwanchikña hanaq pachapi wiña-wiñaypaq wasita, chayqa manam runapa rurasqanchu. 2 Kay pachapiraq kaspaqa extrañanchikmi hanaq pachapi kaq wasinchikmanta otaq mosoq pachawan hina churakunan chikmanta. 3 Chaypi pachayoq kaspaqa manam qalallañachu kasunchik. 4 Kay wasillanchikpiraq otaq cuerpollanchikpiraq kawsaspaqa ancha extrañasqalla ñam kachkanchik, manam wañuyta otaq pachanchik llatanakuyta munaspachu aswanqa mosoq cuerpoyoqña, mosoq pachayoqña kayta munaspam chaynapi wañuytaqa kawsay vencer unanpaq. 5 Chayna kanapaq Dios rurawaspanchikmi garantiata hina Chuya Espirituta qowarqanchik. 6 Chaynapim confiakuspa yachanchik cuerpopiraq kaspaqa Señormant aqa kar upiraq kasqanchikta. 7 Iñiyllawanmi purichkanchikqa, manam ñawinchikpa rikusqanta qatispachu. 8 Ichaqa confianzawanmi munachkanchik cuerponchikta saqer uspa Señorwanña kawsakuyta. 9 Chayraykum Señortaqa wañuspapas-kaw saspapas llumpay agradayta munanchik. 10 Ichaqa llapallanchikmi Cristopa qayllanmanqa rikurinanchik chaynapi kay pachapi kawsaspa allinpas otaq mana allinpas rurasqanchikman hina sapakama tocaqninchikta chaskinanchikpaq.
5
11 Señorpa
Dioswan allinyanakuymanta
piñakuyninta yachasqaykuraykum runakunataqa iñichiniku. Ichaqa Diosqa yachanñam imaynam kasqaykutapas chaymi munani qamkunapas yacha naykichikta. 12 Manam yapatawan kikillaykuta recomiendakuspachu rimachkaniku, kaykunataqa rimapayachkaykiku kusiysiwanaykikupaqmi. Chaynapim contestay ta atinkichik hawallanta qawaspan alabakuqkunata. Paykunaqa manam sonqopi kaqwanchu alabakunku. 13 Loco hinapas kaniku Diospaqmi, yuyayniyoqpas kaniku qamkunapaqtaqmi. 14 Cristo kuyawasqanchikraykum kaykunata rurananchik, llapa llanchikpa rantinchikpi Cristopa wañusqanta yachaspaqa yachanchiktaqmi wañusqa hinaña llapallanchik kasqanchiktapas. 15 Cristoqa wañurqa llapallanchikpaqmi chaynapi kawsaqkunapas manaña kikillanchikpaq kawsaspa Cristopaqña kawsanan chikaq, payqa wañukuspanmi kawsariramurqa. 16 Kunanmantaqa pimantapas manam aychaman hinallañachu piensaniku, ñawpaqmi ichaqa Cristomantapas piensarqaniku aychaman hinalla, kunanqa manamá chaynatañachu piensaniku. 17 Pipas Cristowan kaqqa mosoq runañam, ñawpaq kaqkunaqa pasarunñam, kunanqa lliwmi mosoqña. 18 Tukuy kaykunaqa hamun Diosmant am. Paymi Jesucristopa rurasqallanwan kikinwan *allinyanachiwanchik hinaspam kunawanchik runakunata paywan allinyanachinanchikpaq. 19 Diosmi kay pachapi runakunata huchankunamanta pampachaspa Jesucristopi kikinwan *allinyanachichkarqa. Paymi kunawarqan chik allinyanakuymanta willakunanchikpaq. 20 Chaynaqa Cristopa kachasqanmi kaniku, Diosmi qamkunata rimapayasunkichik ñoqaykuwan. Cristopa rantinpim ruegakuykiku Dioswan allinyanakunaykichikpaq. 21 Cristoqa manam huchallikur qachu ichaqa ñoqanchikraykum Dios qepiykachirqa huchanchikkunata chaynapi Cristowan huklla kaspanchik Diospa munasqanman hinaña kawsananchikpaq.
6
2063
2 CORINTIOS 6
1 Diospa
yanapaqninkuna kaspaykum ruegakamuykiku, amayá despreciay chikchu Diospa hatun favornintaqa. 2 Paymi nin: Favorecenay tiempopim uyarirqayki. Salvanay punchawpim yanaparqayki.
Kunanqa favorecenan tiempoñam, kunanqa salvanan punchawñam. 3 Pipas mana urmarunanpaqmi mana allin ejemplotaqa mana qonikuchu chaynapi Señorpaq rurasqaykumanta ama pipas yanqakunata rimanankupaq. 4 Aswanqa lliw pim qawachikuniku Dios serviq kasqaykuta pacienciakuspa, ñakarispa, muchuykunapi kaspa, sasachakuykunata aguantaspa, 5 azotesqa, carcelasqa, chaqwakunapi, sasa llamkaypi, mana puñusqa hinaspa yarqaymanta. 6 Dios serviq kasqaykutam qawa chiniku chuyanchakuspayku, cheqap kaqta reqsispayku, pacienciakuspayku, sumaq sonqo kaspayku, Chuya Espirituyoq kaspayku, cheqapta kuyakuspayku, 7 cheqapta willakuspayku hinaspa Diospa atiyninwan ruraspayku. Diospa munasqanman hina kawsaspaykum armawan hina peleaniku hinaspa defiendekuniku. 8 Hukpim alabasqa kaniku, hukpiñataqmi cheqnisqa, hukpim ñoqaykumanta allinta rimanku, hukpi ñataqmi mana allinta, llulla rimaqpaqmi hapiwanku cheqapta rimachkaptiykupas. 9 Reqsisqa kachkaptiykupas mana reqsisqapaqmi hapiwanku. Wañusqapaqñam hapi wanku, ichaqa kawsachkanikuraqmi, maqawaptinkupas manaraqmi wañunikuraqchu. 10 Llaki kaptinpas tukuy tiempom kusisqalla kaniku, wakcha kaspapas apuyachichka nikum achka runata, mana imayoq kaptiykupas kapuwachkankum tukuy imayku. 11 Cor into llaqt api kaq wawqe-panikuna, kayt aqa tukuy sonqoykuwanmi ni muykiku mana recelaspa. 12 Ñoqaykuqa mana recelaspam kuyaykiku, qamkunam ichaqa recelowan kuyawankiku. 13 Huk tayta churinta ruegachkaq hinam ruega kuykichik, kuyasqaykuman hinayá qamkunapas sonqoykichikta kichariychik. 14 Ama
Ñoqanchikpiqa kawsaq Diospa yachasqanmanta
kuskanchakuychikchu Señorpi mana iñiqkunawanqa, mana tupaqnintin yunta watarusqa hinam kawaqchik. Allin ruraqqa manam kuskanchakunmanchu huchallapi purikuqmanqa nitaqmi achkiypas kuskanchakunmanchu tutayaymanqa. 15 Cristoqa manam allinqa kanmanchu diablowanqa, nitaqmi Diospi iñiqpas hukllaqa kanmanchu mana iñiqwanqa. 16 Diospa templonqa manam taytacha-mamachakuna paqchu. Ñoqanchikqa kawsaq Diospa templonmi kanchik, kikin Diosmi nirqa: Paykuna ukupim *yachasaq. Paykuna ukupim purisaq. Paykunapa Diosninmi kasaq. Paykunañataqmi kanqa runaykuna. 17 Señorqa
nintaqmi:
Paykuna ukumantayá lloqsiychik. Paykunamantayá sapaqchakuychik. Amayá hapiychikchu millakuypaq kaqkunataqa. Hinaptinqa chaskisqaykichikmi qamkunataqa.
2 CORINTIOS 6-8
2064
18 Hinaptinqa
ñoqam kasaq Taytaykichik, qamkunañataqmi churiykuna kankichik, ninmi tukuy atiyniyoq Señor. 1 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, chayna promesakuna kachkaptinqa aychanchikpi hinaspa espiritunchikpi tukuy mana allinmantayá chuyancha kusun, Diosta manchakuspayá aswan-aswan payllapaqña sapaqchakusun.
7
Corinto llaqtapi kaqkunapa wanakusqanmanta
2 Sonqoyk ichikwanyá
chaskiykuwayku, manam pitapas imanarqanikuchu nitaq huchallichirqanikuchu, nitaqmi pitapas engañarqanikuchu. 3 Kaytaqa nichkay kichik manam qamkunata acusaspaychu, nisqaypi hinapas ñoqaykuqa tukuy sonqoykuwanmi kuyaykiku, qamkunawanmi kawsasaqkupas chaynataq wañusaq kupas. 4 Qamkunapim ancha-anchata confiakuni hinaspam llumpayta alabakuni, qamkunarayku kallpanchakuspaymi kusisqa kani ñakariyniykupipas. 5 Macedonia lawman chayamusqaykumantapunim mana samarqanikuchu, ñoqaykuqa kaypi-chaypi sasachakuykunallapim karqaniku, cuerpoykupim ñakarirqaniku, sonqoykupi ñataqmi manchakurqaniku. 6 Ichaqa llakisqakuna kallpanchaq Diosmi kallpanchawarqaku Titopa chayamusqanwan. 7 Hinaspapas manataqmi paypa chayamusqallanwanchu kusikurqanikuqa, kusikurqanikumá kikin Titota consuelasqaykichikmantapas. Paymi willa warqaku qamkunapa kuyawasqaykichikmanta, willawarqakutaqmi ñoqamanta llakikuspa sientiwasqaykichikmantapas. Chaykunata yachaykuspaymi mastaraq kusikurqani. 8 Carta apachimusqaywan llakisqaña kaptikichikpas manam ñoqaqa pesakuni chu, ñawpaqtam ichaqa pesakurqani carta apachimusqaymanta ratollapas llakisqa kaptikichik. 9 Kunanqa kusikunim, manam llakisqa kasqaykichikmantachu aswanqa wanakusqaykichikmantam, llakisqaqa karqankichik Diospa munasqanman hinam, chay naqa manamá ñoqaykuchu mana allintaqa rurarqaykiku. 10 Diospa munasqanman hina llakikuyqa wanachiwaspanchikmi salvawanchik, chaynaqa manam ñakakunanchikchu. Runakunapa munasqanman hina llakikuymi ichaqa apamun wañuyta. 11 Qamkunaqa Diospa munasqanman hinam llakisqa karqankichik, chayna kaspaqa ¡mayna nanachi nakuytam munarqankichik! ¡mayna arreglo ruraytam munarqankichik! ¡maynatam mana allinpa contranpi piñakurqankichik! ¡maynatam manchakurqankichik! ¡mayna kuyakuqmi kankichik! ¡maynatam sientikurqankichik! ¡maynatam castigo rurayta munarqankichik! Lliwpim qamkunaqa kay asuntopi mana huchayoq kasqaykichikta qawachikurqankichik. 12 Cartata apachimuspayqa manam piensarqani chay huchallikuq runapichu nitaq llakichisqa runapichu, piensarqaniqa Diospa qayllanpi ñoqaykumanta sientisqaykichik yachasqa kananpaqmi. 13 Chaywanmi consuelasqa karqaniku. Consuelasqa kaspañataqmi aswan mastaqa kusikurqaniku Titopa kusisqa kasqanman ta. Llapallaykichikmi paypa sonqonta tiyaykachirqankichik. 14 Qamkunamanta Titoman alabakuspayqa manam penqakurqanichu. Aswanqa tukuy ima qamkunaman nisqay kuqa cheqapmi, cheqaptaqmi Titoman qamkunamanta alabakusqaykupas. 15 Payqa mastaraqmi kuyasunkichik kasukusqaykichikta hinaspa humillakuspa manchakuywan chaskisqaykichikta yuyarispa. 16 Kusikunim qamkunapi anchata confiakuspay.
8
Ofrendanchiktaqa kusikuywan qonanchikmanta
1 Wawqe-panillaykuna,
kunanmi willamuykiku imaynam Macedonia lawpi iñiqkunaman Dios favorecesqanta. 2 Paykunaqa ancha sasachakuykunapi
2065
2 CORINTIOS 8
kachkaspankupas hatuntam kusikurqaku, ancha wakcha kachkaspankupas tukuy sonqonkuwanmi qorqaku. 3 Qorqakuqa manam atisqallankutachu, aswanqa mana qoy atisqankutawanmi, ñoqapunim rikurqani tukuy sonqonkuwan qosqankuta qa. 4 Anchatam ruegawarqaku qollqe chaskinaykupaq, yanapaytam munarqaku Jerusalen llaqtapi kaq wawqe-panikunata. 5 Piensasqaykumantapas mastaraq mi huñururqaku, puntataqa Señormanmi qokuykurqaku hinaspañam Diospa munasqanman hina ñoqaykuman qowarqaku. 6 Chaymi Titota ruegarqaniku qallarisqanpi hina chay kuyakuy ofrendata qamkuna ukupi huñuyta tukumu nanpaq. 7 Qamkunaqa lliwpim masyankichik, masyankichikmá iñiypipas, sumaq yachachiypipas, yachayniyoq kaypipas, allin ruray munaypipas hinaspa ñoqayku kuyawaykupipas, chaynaqa masyaychikyá kuyakuy ofrenda qoypipas. 8 Kayta nispayqa manam kamachichkaykichikchu, munaymanmi wakinkunapa tukuy sonqonwan rurasqanku yachanaykichiktapas chaynapi kuyakuynikichikqa che qap kasqanta qawachinaykichikpaq. 9 Qamkunaqa yachankichikñam Señorninchik Jesucristopa favorecewasqanchikta. Payqa apu kachkaspam wakchayarurqa qamku nata kuyasuspaykichik, chaynapi wakcha kayninwan qamkuna apu kanaykichikpaq. 10 Qamkunapa allinnik ichikpaqmi consejoyt a qoyk ichik. Qayna wat amant a raqmi puntarqankichik ofrenda huñuytaqa, manataqmi huñuyllatachu aswanqa puntataraqmi munaypaq-munarqankichik. 11 Chaynaqa kunanyá tukuychik qa llariyninmantapuni kusikuyllawanña munasqaykichikta, kapususqaykichikman hinayá qoychik. 12 Pipas cheqapta qoyta munaptinqa Diosqa chaskin kapuqnin man hinam. Payqa manam mañanchu mana kapuqniyoqtaqa. 13 Manam kayqa hukkunat a yanapaspa muchuypi kanayk ichikpaqchu. 14 Aswanqa igualla kanayk ichikpaqmi, kunanqa kapusuchkank ichikmi mana kapuqniyoqkunaman qoykunaykichikpaq, hukpiñataqmi paykunapa kaptin pisi suptikichik qosunkichik, chaynapim igualla kankichik. 15 Bibliam nin: —Manam puchurqachu achka huñuqpapas nitaqmi pisirqachu aslla huñuqpa pas —nispa. 16 Graciast am
Titomantawan llamkaqmasinkunamanta
Diosman qoni nanachikusunaykichikpaq Titomanpas allin sonqo qosqanmanta. 17 Chaskirqam ruegakusqayta hinaspam qamkunamanta sientispa kikillanmanta hamuchkan. 18 Titotawan kuskatam kachamuchkaniku iñiqmasinchikta, paypas iñiqkuna ukupiqa reqsisqam Cristomanta allin willakusqanpi. 19 Manataqmi chayllachu, huñunakuq iñiqmasinchikkunapas paytam akllaykurqa yanapakuy ofrendata apaptiyku riysiwanankupaq, chaytaqa rurachkaniku Señorta hatunchanaykupaqmi hinaspa kusikuywan rurasqaykuta reqsichinaykupaqmi. 20 Chaynapim pipas mana yanqakunata rimanqachu kay achka ofrenda aypunaykumanta. 21 Allin kaq ruray tam munachkaniku Señorpa qayllanpipas chaynataq runakunapa qayllanpipas. 22 Paykunawantaqmi kachamuchkaniku sapa kutilla kusikuyllawan ruraq wawqen chiktapas, qamkunapi llumpayta confiakusqanraykum payqa aswan-aswanraq chayna rurayta munachkan. 23 Titoqa puriqmasiymi hinaspa qamkuna ukupi llamkaqmasiymi. Wakin wawqekunañataqmi iñiqkunapa kachamusqan, paykunaqa Cristota hatun chaqkunam. 24 Chaynaqa iñiqkuna yachananpaqyá qawachiychik kuyakuynikichikta, qawachiychiktaqyá qamkunamanta alabakusqayqa cheqap kasqantapas.
2 CORINTIOS 9, 10
2066 Iñiqkunapaq ofrendamanta
9
1 Wawqe-panikunapaq yanapakuy ofrenda huñunaykichikmantaqa yanqa ñam qellqamuykichikman. 2 Yachaniñam yanapakuy munasqaykichiktaqa chaymi Macedonia lawpipas kusikuywan willakuni: —Grecia lawpi kaqkunaqa qayna watamantaraqmi listo karqaku —nispay. Chayta yachaykuspankum Macedonia lawpi kaqkunapas yaqa llapallanku yana pakuyta munarqaku. 3 Chaywanpas kachamuchkanim kay wawqekunata chaynapi qamkunamanta kaypi kusikuywan willakusqay mana yanqa kananpaq hinaspa nisqayman hina listo kanaykichikpaq. 4 Yanqañataq Macedonia lawpi kaqkuna wan hamuspayku mana listotachu tarimuykikuman, chayna kaptinqa qamkunapi confiakusqaykumantach penqaypi kaymanku, chaynataqchá qamkunapas penqaypi kawaqchik. 5 Chayraykum kay wawqekunata mañakurqani puntata wa tukamusunaykichikpaq chaynapi manaraq hamuchkaptiyku prometekusqaykichik kuyakuy ofrenda huñuypi yanapasunaykichikpaq, chaynapim chay ofrendayki chikqa kanqa kuyakuynikichikmanta, manam mañasqaykuman hinachu. 6 Kaytam nikichik: Pipas aslla tarpuqqa asllatam cosechan, achka tarpuqñataqmi achkata cosechan. 7 Sapakamayá qochun sonqonpi tanteasqanman hina, ama llakikus pachu nitaq obligasqachu, Diosqa kuyan kusikuywan qoqtam. 8 Diosqa favornintaqa mirayniyoqtam qosunkichik, qosunkichikqa manam kawsanallaykichikpaqchu aswan qa tukuy imaykichikpas kaptin aswan masta yanapakunaykichikpaqmi. 9 Bibliam nin:
Wakchakunamanmi imallantapas aypuykarin. Wakchakunamanmi imallantapas qoykarin. Allin rurasqanqa wiña-wiñaypaqmi. 10 Tarpuqman
muhu qoykuqmi hinaspa mikuqman mikuy qoykuqmi qamkunapaq pas achkayachinqa muhuykichikta, achkayachinqataqmi allin ruraynikichiktapas. 11 Chaynapim apuyachisqa kankichik tukuy sonqoykichikwan qonaykichikpaq, ofren daykichikta apaptiykum wawqe-panikunapas Diosman graciasta qonqaku. 12 Kay yanapakuyta wawqe-panikunaman qospaqa manam necesitasqallankutachu qonchik, aswanqa chay qosqaykichikraykum paykuna anchata Diosman graciasta qonqaku. 13 Kay ofrendawanqa runakunamanmi qawachinkichik allin noticiata chaskispa Cristo kasukusqaykichikta, chayraykum runakuna alabanqaku Diosta. Alabanqakutaqmi paykunapaqwan llapallan runakunapaq ofrenda qosqaykichikmantapas. 14 Diospa llumpay favorecesusqaykichikmanta kuyasuspaykichikmi llumpayllataña qamkunapaq mañakunqaku. 15 Diosmanyá gracias kachun mana explicay atina qokuyninmanta.
10
1 Llampu
Pablopa defiendekusqanmanta
sonqollaña hinaspa kuyakuqllaña Cristoraykum ñoqa Pablo ruega kuykichik. Qamkunawan kaspayqa humildes kani: qamkunamanta karupi kaspayñataqsi manchakuypaq kani. 2 Ruegakuykichikmi hamuspayqa ama mancha kuypaq kanaypaq. Arí, chaynamá kayman aychaman hinalla kawsasqaykupaq piensaq runakunapaqqa. 3 Aychapiraq kawsaspapas ñoqaykuqa manam aychaman hinachu pe leachkaniku. 4 Peleanapaq armaykuqa manataqmi aychaman hina armallachu, aswanqa Diospa atiynin hina armam, chayna armaqa tuñirachinmanmi murallasqa llaqtaku
2067
2 CORINTIOS 10, 11
natapas. 5 Tuñichintaqmi Dios reqsiypa contranpi piensaqkunatapas chaynataq paypa contranpi hoqarikuqkunatapas, runakunapa imaymana piensasqantaqa Cristomanñam wataniku kasukunankupaq. 6 Listollam kachkaniku mana kasukuqkunata correginay kupaq, chaynataqa rurasaqku cheqaptapuni kasukuyta yacharuptikichikñam. 7 Qamkunaqa imat apas qawank ichik rikchayllant am, pipas Cristopaña kasqant a piensaspanqa cuentatam qokunan ñoqaykupas pay hina Cristopaña kasqaykuta. 8 Atiyniykumant a aswanraq alabakuspayqa manam penqakunichu, Señormi kay atiytaqa qowarqaku qamkunata wiñachinaykupaq, manam chinkachinaykupaq chu. 9 Amayá piensaychikchu: —Payqa cartallawanmi manchachiwanchik —nispaqa. 10 Wak inkunam ninku: —Pabloqa cartankunapiqa manchakuyllapaqtañam riman, kaypi kaspanmi ichaqa eqollaña, rimanpas mana kasunapaqta hinam —nispa. 11 Chayna piensaqt am nini: Cart aykupi nimusqaykuman hinam rurasaqku chay pi kaspaykupas. 12 ñoqaykuqa tupachikuniku manam kik illanmant a alabakuqkunamanchu, paykunaqa mana entiendechkaspam hukkunawan tupachikunku. 13 Ñoqaykuqa manam alabakuymankuchu mana tupaqniykumantaqa, Diosmi ñoqaykutaqa ka chawanku maypi llamkanaykupaqpas. Paytaqmi kachamuwarqaku chay Corinto llaqtamanpas. 14 Chaynaqa derechoyoq kaspaykum imatapas nikiku, ñawpaqta raq qamkunaman chayamuspaykum apamurqaykiku Cristomanta allin noticiata. 15 Ñoqaykuqa alabakuchkaniku manam hukkunapa llamkasqanmant achu. Ñoqay kuqa suyachkaniku qamkunapa iñiynikichik aswan masyakuptin qamkunawan astawanraq llamkaytam, ichaqa chaytaqa rurasaqku maymi llamkanallaykupim. 16 Chaywanpas Cristomant a allin not icia masyachiyt aqa munachkanikum qam kunapa kasqaykichikmanta kar upi kaqkunamanpas, ichaqa chaytaqa rurasaqku hukkunapa llamkasqanmanta mana alabakuspam. 17 Pipas alabakuyt a munaspaqa Señormant ayá alabakuchun. 18 Manam kik illan recomiendakuqtachu Diosqa chaskin, aswanqa Señorpa recomiendasqantam.
11
Llulla apostolkunamanta
1 Aguantaykuwankichikmá
yanqakunata niptiypas. ¡Arí, aguantaykuwaychik yá! 2 Diospa sientisqanman hinam qamkunamanta sientini. Chullalla qariwan casarakuq doncellata hinam prometekurqaykichik Cristoman presentanaypaq. 3 Ichaqa engañasqa kanaykichikmantam manchakuchkani, culebram sacrellaña kasqanrayku Evata engañarurqa, chaynam qamkunapas Cristoman chuya sonqo kasqaykichikmanta pantachisqa kawaqchik. 4 Ichapas huk kaqnin hamuspan willasunkichikman mana ño qaykupa willasqayku Jesusmanta otaq mana chaskisqaykichik espiritumanta otaq hukpa sutinpi salvakuymanta hinaptinqa yaqapasmi chaskiykuwaqchik. 5 Chay hatu-hatun *apostolkunamantaqa manam menoschu kani. 6 Rimasqay wanka-wanka kaptinpas ya chayniyqa manam chaynachu, chaytaqa tukuy ima rurasqaykuwanmi qawachirqaykiku. 7 ¡Manam huchallikurunichu Diosmanta allin noticiata gratislla qamkunaman wi llaspayqa! chayta ruraspaymi humillakurqani qamkuna hoqarisqa kanaykichikpaq. 8 Wakin iñiqkunatam wakchayachirqani qamkunata servinaypaq pagoyta chaskispay. 9 Qamkunawan kachkaptiy qollqey tukuruptinpas manam mañakurqaykichikchu, aswanqa Macedonia lawpi kaq wawqe-panikunam apachimuwarqa. Manamá qam
2 CORINTIOS 11, 12
2068
kunamantaqa imatapas mañakurqaykichikchu nitaqmi mañakusqaykichikpaschu. 10 Sonqoypi kaq Cristopa cheqap palabranraykum nikichik: Grecia lawpipas manam upallachiwanqakuchu kay alabakusqaymantaqa. 11 ¿Imanasqataq kaynataqa rimach kani? ¿Qamkunata mana kuyaspaychu? Diosmi yachan qamkuna kuyasqaytaqa. 12 Kay rurasqayt aqa aswanraqmi rurasaq chaynapi ñoqaykut a qat ipakus pa alabakuqkuna ama alabakunankupaq. 13 Paykunaqa llulla *apostolkunam, engañowan llamkaspam Cristopa apostolnin tukunku. 14 Kayqa manam admira kunapaqchu, diablopas tikrakunmi achkirichkaq angelman. 15 Chaynam diablopa serviqninkunapas tikrakun allin serviqmanraq, ichaqa huk punchawmi senten ciasqa kanqaku rurasqankuman hina. 16 Yapatawanmi
Apostol Pablopa ñakarisqankunamanta
nikichik: Amayá hapiwaychikchu locopaqqa, chaynapaqña hapiwas paykichikpas amayá harkakuwaychikchu paykuna hina tumpachallapas alabarikunayta. 17 Alabakuspayqa manam Señorpa rurananman hinachu rurani aswanqa loco hinam rimani. 18 Achkallañam aychaman hina alabakunku chaynaqa ñoqapas alabakusaqyá. 19 Qamkunaqa yachaysapa kachkaspam kusikuywanraq locokunata aguantankichik. 20 Manam imapas qokusunkichikchu servichikusuptikichikpas, engañasuptikichikpas, tukuy imaykichikta qechusuptikichikpas, alabakuptinkupas hinaspa uyapi laqechusupti kichikpas. 21 ¡Penqakuywanraqmi nini: Ñoqaykuqa manam chaypaq hinachu karqaniku. Pipas imamantapas alabakuptinmi ichaqa ñoqapas loco hina alabakuyman aswan mastaraq. 22 ¿*Hebreo castachu kanku? Ñoqapas chay castam kani. ¿*Israel castachu kanku? Ñoqapas chay castam kani. ¿Abrahampa mirayninkunachu kanku? Ñoqapas paypa mirayninmi kani. 23 ¿Cristopa serviqninkunachu? Loco hinam nichkaykichik, ñoqaqa aswanraqmi Cristotaqa servichkani, paykunamantaqa mastam llamkarqani, mas tam azotetapas chaskirqani, carcelkunapim karqani, achka kutitataqmi wañuymantapas ayqerqani. 24 Pichqa kutitam judiokuna azotewarqa kimsa chunka isqonniyoq makita. 25 Kimsa kutitam tawnawan waqtapawarqaku, huk kutipiñataqmi rumiwan choqaparu warqaku. Buquepas kimsa kutitam viajachkaptiy yakuman chinkaykurqa. Huk punchaw huk tutanñataqmi nuyurqani lamar qochapi. 26 Achka-achkatam illarqani hinaspam peligrokunapi karqani mayu aparuwananmanta, suwamanta, castaykuna hinaspa mana judio kaqkuna wañurachiwananmanta. Peligrollapitaqmi karqani llaqtakunapipas, chun niqkunapipas, lamar qochapipas chaynataq wawqe-tukuqkunamantapas. 27 Llamkayllapi hinaspa sasachakuyllapim karqani, achka kutipim karqani mana puñusqa, yarqaymanta, yakumanta, mana mikusqa, chiripi hinaspa pachaymantapas ususqa. 28 Tukuy kaykunamanmi yapakuykunraq llapallan iñiqkunamanta sapa punchaw cuentallikuyniy. 29 Pipas eqoyaptinqa ñoqapas eqoyanitaqmi, pipas urmachisqa kaptinñataqmi penqakuywan kani. 30 Alabakunay kaptinqa mana kallpayoq kas qaymantam alabakusaq. 31 Señor Jesuspa Taytan wiñaypaq alabana Diosmi yachan mana llullakusqayta. 32 Damasco llaqtapi kachkaptiymi Rey Aretasta serviq prefecto cuidachirqa chay llaqtapa punkunta preso hapirachiwananpaq. 33 Ichaqa chay llaq tapa murallanpa ventanantam canastapi warkuruwarqaku hinaptinmi ayqekurqani.
12
1 Yanqallapaq
Pablopa revelacionninkunamanta
kaptinpas alabakusaqyá, sueñoyniypi hinaspa revelacionniy pi Señorpa qawachiwasqantayá willasqaykichik. 2 Reqsinim Cristopi iñiq
2069
2 CORINTIOS 12
huk runata. Chunka tawayoq watañam Dios payta aparurqa kimsa kaq cieloka ma. Cuerpopichuch apasqa kanman karqa otaq espiritupichuch, manam chaytaqa yachanichu. Diosllam chaytaqa yachan. 3 Chay runataqa reqsinim. Cuerpopichuch apasqa kanman karqa, manam yachanichu, espiritupichuch apasqa kanman karqa, Diosllam chaytaqa yachan. 4 Apasqam karqa *paraisoman, chaypim uyarimurqa pi runapapas mana rimariy atinan palabrakunata. 5 Ñoqaqa alabakuymanmi chay runamanta, ichaqa manam alabakusaqchu, aswanqa mana kallpayoq kasqallay mantam alabakusaq. 6 Alabakuyta munaspayqa manam locoyachkanichu, ñoqaqa cheqapllatam niyman, ichaqa manam alabakusaqchu chaynapi qawawasqankuman ta hinaspa uyariwasqankumanta mana aswanraq imatapas piensanankupaq. 7 Chay revelacioniypi rikusqaykunaqa suma-sumaqmi karqa, chay qawasqay manta mana llumpayta alabakunaypaqmi qowasqa karqa tipawaqniy kichka hina, chayqa *Satanaspa kachamusqan hinam ñakarichiwachkan. 8 Kimsa kutitam Se ñorta mañakurqani sanoyaykachiwananpaq. 9 Hinaptinmi Señor niwarqa: —Qampaq favorniyqa achkallañam, chayllapaqñam kanki. Atiyniyqa mana kallpayoq runakunapim sutillata reqsichikun —nispa. Chaymi mana kallpayoq kasqaymanta kusikuywan alabakuni chaynapi Cristopa atiynin ñoqapi takyananpaq. 10 Chayraykum kusisqa kani mana kallpayoq kaspaypas, kamisqa kaspaypas, mana imayoq kaspaypas, Cristorayku ñakarichisqa kaspaypas hinaspa sasacha kuykunapi kaspaypas. Mana kallpayoq kachkaspayqa aswan kallpayoqraqmi rikuriruni. 11 Loco
Corinto llaqtapi iñiqkunamanta Pablopa llakikusqanmanta
hinam kikillaymanta alabakurqani ichaqa qamkunam obligawarqankichik ñoqamanta mana sumaqta rimaspaykichik. Ñoqaqa mana valeqlla kaspaypas manam menoschu kani chay hatu-hatun *apostolkunamantaqa. 12 Qamkunawan kaspay mi reqsichikurqaykichik cheqap *apostol kasqayta chaymi pacienciakuspa Diospa atiyninwan rurarqani admirakuypaq *milagrokunata. 13 Qamkunaqa manam wakiq iñiqkunamantaqa menoschu karqankichik, menosqa karqankichik imatapas qamku namanta mana mañakusqallaypim. ¡Pampachaykuwaychikyá chay faltaymantaqa! 14 Kunanqa listom kachkani kimsa kut ipiña wat ukaykamunaypaq ichaqa manam imatapas mañakusqaykichikchu. Manam imapas kapuqnikichik mas kaqchu hamusaqqa aswanqa qamkuna maskaqmi. Taytam huñun qollqetaqa churinkunapaq, manam churinkunachu taytanpaq. 15 Kapuqniytaqa munasqay man hinam gastakusaq, qamkunaraykuqa kallpaytapas gastasaqmi. Manam imananchu llumpayta kuyaptiy pisillata kuyawaptikichikpas. 16 Cheqapt am ninku qamkunat aqa mana gastoman churasqayt a ichaqa nin kutaqmi sacre kayniywan trampaman wichiykachisqaytapas. 17 ¿Icha pipas kachamusqaywanchu engañar urqaykichik? 18 Titotam mañakurqani watukamu sunaykichikpaq hinaspam paytawan kachamurqani huk wawqeta. ¿Icha Titochu engañarusurqankichik? Iskayniykum huk sonqolla allinllata portakurqaniku. 19 Kuyasqay wawqe-panillaykuna ¿ichapas piensachkankichik ñoqaykuqa qay llaykichikpi defiendekusqaykuta? ñoqaykuqa Diospa qayllanpim Cristopa sutinpi rimachkaniku, tukuy chay rimasqaykuqa iñiynikichikpi wiñanaykichikpaqmi. 20 Ha muspayqa ichapas mana sonqoypaq hina tariramusqaykichik, ñoqapas icha mana sonqoykichikpaq hinachu karuyman. Manchakuchkanim qamkuna ukupiqa liryanakuy kananmanta, sientichinakunaykichikmanta, piñanakunaykichikmanta, rakinakunay
2 CORINTIOS 12, 13
2070
kichikmanta, cuento-qepi kanaykichikmanta, pipapas qepanpi rimanaykichikmanta, hatun tukuq kanaykichikmanta, chaqwa ruraqllaña kanaykichikmanta. 21 Manchakuch kanim yapa hamuptiy qamkunarayku Diosniy penqachiwananmanta, chayna kaptinqa llakikusaqchá ñawpaqmantaraq huchallikuchkaspa mana wanakusqaykichikmanta. Manaraqchusmi wanakunkichikraqchu qanra vidaykichikpi purisqaykichikmanta, hu chapakusqaykichikmanta hinaspa viciokunapi purisqaykichikmanta.
13
Cartanta tukuykunallanpaqña anyasqanmanta
1 Kaywanqa
kimsa kutitañam hamusaq qamkunaman. Ima asunto arreglana kaptinpas iskay otaq kimsa testigopa nisqanman hinam arreglasqa kanqa. 2 Ñawpaqta hamuspaymi anyarqani huchapi purikuqkunata, kunanpas mana chaypi kachkaspaypas anyamunim huchapi puriqkunatawan llapallanta. Hamuspayqa chay runakunataqa castigasaqpunim. 3 Chaynataqa rurasaq rimachiwaqniyqa Cristopuni kasqanta yachanaykichikpaqmi. Cristoqa manam pisi kallpayoqchu mana imana sunaykichikpaqa, qamkunapi kaq Cristoqa atiyniyoqmi. 4 Arí, cheqaptam mana atiyniyoq hina chakatasqa kaspa wañurqa, kunanmi ichaqa Diospa atiyninwan kaw sachkan, chaynam ñoqaykupas kachkaniku mana atiyniyoq, ichaqa paywan kaspaqa Diospa kallpanchasqanmi kawsachkaniku qamkunata servinaykupaq. 5 Sonqoykichikta tapukuykuychik ¿cheqaptachu Cristoman iñichkankichik? Sumaqta tapukuychik ¿Manachu musyankichik sonqoykichikpiqa Cristo kasqanta, icha Diospa mana chaskisqanchu kachkankichik? 6 Ñoqaykumantam ichaqa yachankichik Diospa chaskisqan kasqaykumanta. 7 Diostam mañakuchkaniku mana allin kaqkunataqa ama ruranaykichikpaq, chaytaqa munachkaniku manam chaskisqa kasqaykuta yachanayki chikpaqchu aswanqa allin kaqkunata ruranaykichikpaqmi. Manam imananchu manaña Dios chaskiwaptinkupas. 8 Cheqap kaqpa contranpiqa manam imatapas ruraymankuchu aswanqa rurachkaniku cheqap kaqpaqmi. 9 Chaymi mana kallpayoq kaspapas qamkuna kallpayoq kasqaykichikmanta kusikuniku, aswanraqmi Diosta mañakusaqku mana hu chayoqña kanaykichikpaq. 10 Kay cartatam apachimuykichik manaraq hamuchkaspay, chaynapi chayamuspayqa manaña qaqchanaypaq nitaq castiganaypaq, Señorpa atiy qowasqanqa qamkunata wiñachinaypaqmi, manam chinkachinaypaqchu. 11 Wawqe-panillaykuna, qamkunañayá allinlla, amañamá huchallikunk i chikñachu. Qamkunaqa kallpanchakuychikyá, huk sonqollañayá hawkalla kawsakuychik, chayna kaptinqa kuyakuq hinaspa hawkayay qokuq Diosmi qamkunawan kanqa. 12 Llapallaykichikyá abrazanakuykuspa rimaykanakuychik. 13 Kaypi kaq llapallan wawqe-panikunapas saludaykamusunk ichikmi. 14 Señor Jesucristopa favorninyá Dios Tayt apa kuyakuyninpiwan hinaspa Chuya Espiritupa hukllawaq kayninpiwan llapallaykichikwan kachun.
GALACIA LAWMAN APOSTOL PABLOPA CARTASQAN Kay cartapa yachachikuyninqa rikchakun Roma llaqtapi iñiqkunaman qellqasqanpa yacha chikuyninmanmi. Kay cartapim Apostol Pablo yachachin Dioswan allinyanakuyta huchasapa runa munaspaqa Jesucristoman iñispallan allinyanakunanmanta. Pantachikuqkunapa yacha chisqanman hinaqa Dioswanqa allinyanakuna manam Moisespa kamachisqanta ruraspallachu. Pantachikuqkunam yachachiqku Jesucristopi iñiqkunaqa señalachikusparaq salvacion haypanan kumanta. Pablopa qallarichisqan Galacia law iñiqkuna ukupim pantachikuykuna mirachkarqa. Chaykunapa contranpimá Apostol Pabloqa ancha piñakuyllawanña kay cartanta qellqarqa. Kay cartaqa pichqa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta (1:1-10). Iskay kaq parteñataqmi willakun apostol kayninta Pablo defiendesqanmanta. Payqa apostol kay nintaqa chaskirqa manam runakunamantachu aswanqa kikin Señor Jesucristomantam, kikintaqmi kamachirqa paymanta kaq allin noticiatapas mana judio castakunaman willananpaq (1:11-2:21). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Pablopa willakusqan allin noticiaqa chullalla hinaspa cheqap kasqanmanta, willakuntaqmi Jesucristopi iñispalla imaynam Diospa favornin hay panamantapas (3:1-4:31). Tawa kaq parteñataqmi willakun Jesucristoman iñispaqa Moisespa kamachisqankuna manwan judiokunapa cost umbrenkunaman amaña kutirinamanta (5:1-6:10). Pichqa kaq parteñataqmi willakun kay cartapa tukupayninmanta (6:11-18). Cartapa tukupayninpim nirqa: “Manam imapaqpas valenchu judiokuna hina señalasqa otaq mana señalasqa kayqa, valenqa mosoq runaña kaymi” (6:15).
1
Cartapa qallariyninmanta
1-2 Galacia law llaqtakunapi huñunakuq iñiqkunamanmi ñoqa Pablowan kaypi kaq iñiqkuna kay cartata apachimuykiku. Manam runakunachu akllawar qaqa, ñoqataqa akllawarqa Jesucristom hinaspa pay kawsarichimuq Dios Taytam chaynapi *apostolnin kaspay paymanta willakunaypaq. 3 Dios Taytatawan Señor ninchik Jesucristotam mañakuchkani qamkunata favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq. 4 Dios Taytanchikpa munasqanman hinam Jesucristo kikinmanta wañupuwarqanchik huchanchikmanta mana castigasqa kananchikpaq hinaspa kunan tiempopi Diospa contranpi kaqkunamanta librayku wananchikpaq. 5 Paytayá yupaychasun wiña-wiñaypaq. Chaynayá kachun.
6 Jesucristo
Salvakunanchikpaq huk yachachikuyqa manam kanchu.
favorecesuptikichikmi qamkunataqa Dios qayaykusurqanki- chik sal vasqa kanaykichikpaq chaymi admirasqallaña tapuykichik: ¿Imaynamá manapas unaypiqa Diosmantaqa karunchakuchkankichik huk rikchaq yachachikuykunaman 2071
GALATAS 1, 2
2072
ña hapipakuspaykichikqa? 7 Salvakunanchikpaq huk yachachikuyqa manam kanchu. Wakin runakunaqa iskayrayachisuspaykichikmi Jesucristollapi salvakunaykichikta tikraruyta munanku. 8 Salvacionqa Jesucristollapi kasqantam yachachirqaykiku, pipas hukmanta yachachiptinqa Diosyá ñakaykuchun hanaq pachamanta hamuq angelña kaptinpas otaq ñoqaykumantaña kaptinpas. 9 Ñam nirqaykichikña, chaywan pas huktawanraqmi nimuykichik: Ñam chaskirqankichikña salvasqa kanaykichikpaq cheqap yachachikuytaqa, pipas hukmanta yachachiptinqa Diosyá ñakaykuchun. 10 Kaynat a nispayqa ¿runakuna agradayllat achu munani icha Dios agradayt a chu? Sichu runakunapa allin hapiwanallanta munayman hinaspayqa manañach Jesucristopa sirvientenchu kayman. 11 Yachaychikyá
Imaynanpim Pabloqa apostol kasqanmanta
wawqe-panillaykuna, salvasqa kananchikpaq ñoqapa willakus qayqa manam runakunapa yachachikuyninchu. 12 Ñoqamanqa manam runachu willawarqa nitaq yachachiwarqapas, Jesucristopunim ñoqamanqa revelawarqa. 13 Qamkunaqa uyar irqank ichikñam judiokunapa yachachikuyninkunallat a ka sukuspay ñawpaq kawsasqaymantaqa. Yachankichiktaqmi Diosman iñiqkunata imaynam ñakarichisqaytapas. 14 Judiokunapa yachachikuyninkunata aswanraq kasukuspaymi wiñaymasiykunatapas llalliqraq karqani. Llumpayta sientispaytaq mi hapipakurqani abueloykunapa costumbrenkunamanpas. 15 Aswanqa manaraq nacechkaptiymi munasqanman hina Dios sapaqchawarqa hinaspam llumpay kuyakuyninwan qayaykuwarqa. 16 Churin Jesucristotam reqsiykachiwarqa mana judio kaqkunamanpas paymanta willakamunaypaq. Chayraq iñikuspayqa manam pimanpas rirqanichu Jesucristomanta aswanraq yachanaypaqqa. 17 Manataqmi Je rusalentapas rirqanichu ñoqamanta punta kaq *apostolkuna tapukuqqa. Aswanqa Arabia lawman pasakuspaymi unaymantaña kutirqani Damasco llaqtaman. 18 Jer usalen llaqt amanqa rirqani kimsa wat amant añam, chaypim Ped rowan tupaspay parte killa karqaniku. 19 Manataqmi tuparqanichu wakin *apostol kunawanqa, aswanqa Jesuspa wawqen Jacobollawanmi. 20 Diosmi yachan kay qellqamusqayqa cheqappuni kasqanta. 21 Jer usalenmant a lloqsispayñat aqmi Siria lawmanwan Cilicia lawman pasakurqani. 22 Cristoman Judea lawpi iñiqkunaqa manam uyaytapuniqa reqsi warqakuchu. 23 Paykunaqa ñoqamanta uyaylla-uyarispam nirqaku: —Chay ñawpaq ñakarichiwaqninchik Pabloqa manam munanñachu Jesucristo manta yachachikuy chinkachiytaqa, payqa willakuchkan: “Cristoman iñikuychik” nispanñam. 24 Chayta yachar uspankumá: —Diosmanyá gracias kachun —nirqaku.
2
1 Chunka
Apostolpaqña Pablota chaskisqankumanta
tawayoq watamantañam Bernabeywan kuska huktawan rirqani Jerusa len llaqtaman, pusarqanitaqmi Titotapas. 2 Rirqaniqa Diospuni “Jerusalenman riy” niwaptinmi. Allin reqsisqakunallawan huñunakuspaymi paykunaman willarqani mana judio kaqkunamanpas imaynam allin noticiakuna willamusqaymanta. Chaytaqa nirqani willakamusqay mana yanqa kananpaqmi. 3 Chaynapimá ñoqawan riq Titotapas mana judio kachkaptinpas mana kamachirqakuchu judio hina *señalachikunanpaq. 4 Chay wanpas wakin runakunam iñiqmasinchik tukuspanku yaykuramurqaku, paykunam Tito
2073
GALATAS 2
señalachikunanta munarqaku. Tukuy ima rurasqaykutam wateqawarqaku hinaspam Jesucristo librawasqanchikta mana munaspa llumpay sasa kamachikuykuna kasukunay kuta munarqaku. 5 Chaywanpas ñoqaykuqa manamá imaraykupas kasukurqanikuchu, chaynataqa rurarqaniku cheqap noticiaqa qamkunapaqpas mana tikrakunanpaqmi. 6 *Apostolkunapiwan wakin allin reqsisqa kamachikuqkunaqa manamá ima mosoq yachachikuytapas niwarqachu. Llumpay reqsisqa kasqankupas manam imananchu ño qapaqqa. Diosqa manam hawallanta qawaspachu pitapas favorecen. 7 Qawasqankuman hinam Pedrota Dios akllarqa judiokunaman willakunanpaq, chaynam ñoqatapas Dios akllawarqa mana judio kaqkunaman allin noticiata willakamunaypaq. 8 Diospunim Pe drota kamachirqa *apostolnin kaspa judiokunaman willakunanpaq, chaynam ñoqatapas Diospuni kamachiwarqa apostolnin kaspay mana judio kaqkunaman willakamunaypaq. 9 Iñiqkuna ukupi allin reqsisqa wawqekunam karqa Jacobo, Pedro hinaspa Juan, paykunam Diospa favorecewasqanta yachaspanku ñoqatawan Bernabeyta *alleq makinkuwan hapiykuwarqaku, chaynataqa rurarqaku huk sonqolla kasqay kuraykum. Paykunam nirqaku: —Riychikyá mana judio kaqkunaman, ñoqaykuñataqmi willakusaqku judioku naman —nispa. 10 Kunawarqakut aqmi wakchakunat aqa mana qonqar unaykupaqpas, chayt aqa tukuy sonqoywanmi rurachkani. 11 Antioquia
Pedrota Pablo qaqchasqanmanta
llaqtaman Pedro chayamuptinmi uyanpipuni qaqcharqani pantaypi kasqanrayku. 12 Paymá puntata mikurqa mana judio kaq iñiqkunawan, aswanqa Jacobo partidomanta kaqkuna chayaramuptinmi Pedroqa manaña munarqachu mana judio kaqkunawan mikuyta, chaynataqa rurarqa judiokunapa leyninman hapipakuqkunata manchakuspanmi. 13 Chaynamá wakin judio iñiqkunapas iskay uyakuykuspanku Pedropa rurasqanta qatirqaku. Bernabeypunipas iskay uya kuykurqam paykunawan aysachikuspan. 14 Cheqap allin noticiaman hina mana kawsasqankuta qawaspaymi llapa iñiqkunapa ñawpaqninpi Pedrota nirqani: —Qanmi judio kachkaspaykipas huklaw runakuna hina kawsarqanki manaña judio costumbrenchikkunaman hapipakuspa hinaptinqa ¿imanasqamá huklaw ru nakunataqa judio hina kawsananpaqqa obligachkanki? —nispa. 15 Ñoqaykuqa
Cristoman iñikuspalla salvakunamanta
nacesqaykumantapunim judio kaniku, manam huklaw runakuna hina Diospa leynin mana kasukuqchu. 16 Yachasqanchikman hinaqa Diosqa manam pitapas chaskinmanchu mana huchayoqta hinaqa Moisespa kamachisqanta kasukup tillanqa, Jesucristoman iñikuptillanmi Diosqa pitapas chaskin chaymi ñoqanchikpas Jesucristoman iñikurqanchik mana huchayoqta hina Dios chaskiwananchikpaq. Iñikuptillanchikmá Diosqa chaskiwanchik, manam kamachikuykunata kasukuptin chikchu. Kamachikuykunallata kasukuqkunaqa lliwmi huchayoq kachkanku. 17 Mana huchayoqpaqña Dios chaskiwanankupaq Jesucristoman iñikuspaykuqa huchasa pa kasqaykutam reqsikuchkaniku. ¿Imaninantaq kayqa? ¿Cristochu huchallirachiwanku? ¡Manapunim! 18 Mawka wasita tuñirachispayqa hina kaqllataqa manam hatarirachiy manchu, ñawpaq kamachikuykunata saqeruchkaspa huktawanraq cumplispayqa manam allintachu rurachkani. 19 Ñoqaqa wañusqa hinañam kachkani kamachikuykunapaqqa
GALATAS 2, 3
2074
chaynapi Diosllapaqña kawsanaypaq. 20 Jesucristopa cruzninpim wañusqa hinaña kaspay ñawpa vidayta saqeruni, manam ñoqañachu kawsani aswanqa Cristoñam ñoqapi kawsach kan. Kay pachapi kawsaspayqa Diospa Churinman hapipakuspallam kawsachkani. Paymi kuyawaspan ñoqapaq wañupuwarqa. 21 Chaynaqa Diospa favorecewasqantaqa manam qe panchakuymanchu. Sichum kamachikuykunallata kasukuspa mana huchayoqña kachwan karqa, hinaptinqa yanqapaqñach Jesucristoqa wañurqa.
3
1 ¡Ay,
Kamachikuywanchu icha iñiywanchu salvasqa kananchikmanta
Galacia lawpi kaq mana yuyayniyoq wawqe-panillaykuna! ¿Pitaq pan tarachisunkichik? Willaptiykum qamkuna suma-sumaqta entienderqankichik chakatasqaqa Jesucristo kasqanta. 2 Tapusqaykichikyá: ¿Moisespa kamachisqan kunata kasukuspachu Chuya Espiritutaqa chaskirqankichik icha uyarisqaykichik Jesucristoman iñispallachu? 3 ¡Amayá mana yuyayniyoqqa kaychikchu! Mosoq kawsaytaqa qallarirqankichik Chuya Espiritupa yanapakuyninwanmi, kikillaykichik mantaqa manam chaytaqa tukuyta atiwaqchikchu. 4 ¿Yanqapaqchum tukuy imata ñakarirqankichik? ¡Amayá yanqapaqqa kachunchu! 5 Espiritun qosuqnikichik Dios *milagrokunata ruraspaqa, manam kamachikuykunata kasukusqaykichikraykuchu rurachkan aswanqa Jesucristomanta uyarispa payman iñikusqaykichikraykullam. 6 Diosman iñispallam Abrahamqa mana huchayoqpaqña chask isqa karqa. 7 Chaynaqa yachaychikyá, iñispa Diosman hapipakuqkunaqa Abrahampa che qap miraynin hinam kanchik. 8 Bibliaqa rimarqañam iñikuptillanku mana judio kaqkunatapas mana huchayoqpaqña Dios chaskinanpaq. Chaynapim ñawpaqman tapuni kay allin noticiakunata Abrahanman Dios nirqa: —Kay pachapi llapallan ayllukunam qamrayku bendecisqa kanqa —nispa. 9 Chaynaqa lliw iñikuqkunat am Abrahamt a hina Diosqa bendecin. 10 Aswanqa Moisespa kamachikusqankunaman hapipakuqkunaqa ñakasqam kachkanku. Bibliam nin: —Moisespa libronpi llapallan kamachikuykunata tukuy tiempopi mana kasu kuqkunaqa Diospa ñakasqanmi kachkanku —nispa. 11 Hinapt inqa Diosqa manam pit apas chask inchu mana huchayoqpaqqa kama chikuykunallata kasukuptinqa. Bibliaqa nintaqmi: —Allin ruraq runaqa iñisqanraykum kawsanqa —nispa. 12 Moisesqa manam kamachiwanchik: “Iñispa hapipakuychik” nispachu, aswan qa: “Pipas lliw kamachikuykunata cumpliqqa chayraykum kawsanqa” ninmi. 13 Leyrayku ñakawasqanchikmant am Cristo librawarqanchik. Paymi ñakasqa karqa ñoqanchikrayku, Bibliam nin: —Sachapi warkusqa wañuq runaqa Diospa ñakasqanmi —nispa. 14 Jesucristoqa wañurqa Abrahanman Diospa prometesqan bendiciont a mana judio kaqkunapas chaskinanpaqmi chaynapi Diospa promesanman hina iñiylla wan Chuya Espirituta chaskinanchikpaq. 15 Wawqe-panillaykuna,
Leymantawan promesamanta
vidanchikwan tupanachispayá yachachisqaykichik: Sichum huk runa contratota ruraspan firmaruptinqa manañam pipas imatapas yapanmanchu nitaq yanqachanmanchu. 16 Diospas Abrahanmanmi mirayninmanwan promesanku nata qorqa. Chay promesakunapiqa manam “miraynikikunaman” ninchu aswanqa
2075
GALATAS 3, 4
“miraynikiman” ninmi. Manam achka runakunamantachu rimachkan aswanqa huk runallamantam, payqariki Cristom. 17 Ñoqam nikichik: Abrahanwan Dios contratota ruraspanqa cumplinanpaqmi prometekurqa. Tawa pachak kimsa chunkan watamanta ña Moisesman Dios kamachikuykunata qospanqa, ñawpaq prometekusqantaqa manam yanqachanmanchu. 18 Sichum Dios salvanman runakunata kamachikuykunata kasukup tillanku hinaptinqa manach salvanman promesanman hinañachu. Diosqa promesanman hinam Abrahanmanqa tukuy imata qorqa, manam imatapas rurasqanraykuchu. 19 Hinapt inqa ¿imapaqmá Moisespa leyninqa serv in? Promesat a qochkaspapas Diosqa kamachikuykunatam qorqa huchasapa kasqanchik qawachiwananchik paq. Chay kamachikuykunaqa kanan karqa prometekusqanman hina Abrahampa miraynin Jesus hamunankamallam. Diosmi angelkunata kamachirqa Moises man leyta qonankupaq, chaynapim Moisesqa Dioswan hinaspa runakunawan *allinyanachiq karqa. 20 Allinyanachiq runaqa manam hukllatachu allinyanachin aswanqa iskaytam. Diosmi ichaqa huklla. 21 Moisespa
Moisespa leyninqa imapaqmi kasqanmanta
kamachisqankunaqa ¿Diospa promesanpa contranpichu kachkan? Manapunim. Manam ima leypas kanchu chayta kasukuspanchik wiñay kawsanan chikpaqqa. Sichu kaptinqa, chaywanchá mana huchayoqpaqña Dios chaskiwachwan karqa. 22 Bibliapa nisqanman hinaqa, lliwmi huchapa watasqan kachkanchik. Chay napim Diospa promesantaqa chaskinchik Jesucristoman iñiqkunalla. 23 Iñiy manaraq hamuchkapt inqa, Moisespa leyninmi presot a hina hapirayawarqanchik, chaynaqa karqanchik Cristoman iñikunanchikpaq reve lawananchikkamam. 24 Warmakunata pusachkaq hinallam leyqa Cristoman pusawarqanchik chaynapi payman iñikuspallanchik mana huchayoqpaqña Diospa chaskisqan kananchikpaq. 25 Iñikuykunanchikpaq Jesucristo chayaramuptinmi ichaqa Moisespa leyninqa manaña pusawanchikchu. 26 Jesucristoman iñikuspaqa llapallayk ichikmi Diospa chur in kachkank ichik. 27 Jesucristoman hukllawakuspa llapallan baut izakuqkunaqa payman rikchakuq ñam kachkankichik. 28 Jesucristopiqa hukllañam kanchik, manam imananñachu judio otaq mana judio kaypas, sirviente otaq mana sirviente kaypas, qari otaq warmi kaypas. 29 Jesucristopaña kaspaqa, Abrahampa miraynin hinañam kanki chik, chayraykum chaskinkichik Abrahanman Diospa prometesqan herenciatapas. 1 Kaytapas nisqaykichikyá: Pipas herenciata chaskinanpaq warmallaraq kaspanqa manaraqmi chaskinmanchu warmallaraq kasqanrayku. Payqa wasinpi sirviente hinallaraqmi kachkan dueñopuni kachkaspapas. 2 Payqa kasukunanmi uywaqnin ru nakunatawan kapuqnin waqaychaqkunata taytanpa nisqan punchawpiña herencianta chaskinankama. 3 Ñoqanchikpas kay pachapi yachachikuykunallaman hapipakuspam warma hinallaraq karqanchik. 4 Aswanqa akllasqa punchaw chayaramuptinmi Dios Tayta kachamurqa Churinta. Paymi warmimanta nacespa lliw judiokuna hina kama chikuykunata kasukurqa. 5 Payqa hamurqa leyman hina castigasqa kananchikmanta librawananchikpaqmi, chaynapi churinkunata hina Dios chaskiwananchikpaq. 6 Chur inkunaña kasqanchikt a yachananchikpaqmi sonqonchikman Dios kacha murqa Chuya Espirituta, paymi rimachiwanchik “Taytalláy” nispa. 7 Chaynaqa manam sirviente hinañachu kanchik, aswanqa Diospa churinñam. Churinña kas qanchikraykum herenciatapas Diosmanta chaskisunchik.
4
GALATAS 4
8 Ñawpaq
2076 Galacia lawpi iñiqkunamanta Pablopa llakikusqanmanta
tiempopiqa Diosninchikta mana reqsispaykichikmi llapa imakunata Dios ta hina servirqankichik mana cheqap Dios kachkaptinpas. 9 Kunanmi ichaqa cheqap Diostaña reqsirunkichik otaqmi payña reqsirusunkichik hinaptinqa ¿imaynanpimá kutirikuwaqchik ñawpaq yachachikuykunalla kasukuqqa? Chay yachachikuykunaqa manam valenchu, chaykunawan mana librakuyta atispaqa ¿sirviente hinañachu kayta munankichik? 10 ¿Imaynataq Dios agradayta munankichik judiokunapa waqaychananku punchawkunata, killakunata, tiempokunata hinaspa watakunata kasukuspaykichikqa? 11 Llakichiwankichikmi, yanqapaqchusmi qamkunaman yachachisqayqa karunqa. 12 Wawqe-panillaykuna, ruegakuykichikmi ñoqa hinaña kanaykichikpaq, judio kachkaspaypas qamkuna hinañam kani. Chayna kachkaptiypas qamkunaqa manam imanawarqankichikchu. 13 Yachasqaykichikpi hinapas puntataqa onqoruspayñam willarqaykichik imaynam salvakunaykichikmanta. 14 Chayna kachkaptiypas manam despreciawarqankichikchu nitaq qarqoruwarqankichikchu, aswanqa sumaqllata ñam chaskiwarqankichik Diospa angelninta hinaraq otaq Jesucristotapas hinaraq. 15 Llumpaytam ñoqawan kusikurqankichik. Kunanqa ¿imanar usunkichikmá? Kuska kaptinchikqa ñawikichiktapas horqoruwaqchikmi karqa ñoqaman qoykuwanayki chikpaq. 16 Chaynaqa ¿enemigoykichikpaqchum hapiwankichik cheqapllata niptiy? 17 Chay yachachiqkunaqa yanqallam qamkunamanta sientiq tukunku. Paykunaqa munachkan ñoqamanta rakikuruptikichik paykunataña qatinaykichiktam. 18 Allinninta munaspa hukkunamanta sientiyqa kusallañam. Chaynatayá tukuy tiempopi ruraychik chaypi kaptiypas otaq huklawpi kaptiypas. 19 Churillaykuna, huktawanmi qamkuna manta llakikuchkani wachakuspa warmi ñakarichkaq hina. Chaynachiki ñakarisaq Cristowan hukllaña kanaykichikkama. 20 Ima allinraq kanman kunanpuni qamkuna wan chaypi rikuriruyniy chaynapi aswan sumaqtaraq qamkunata rimapayanaypaq. ¿Imatataq ruraykullasaq? Qamkunamantam mana imayna piensaytapas atinichu. 21 Moisespa
Iskay warmikunawan rikchanachisqanmanta
kamachikusqankunaman hapipakuy munaqkunayá niykuwaychik: ¿Entiendenkichikchu paypa lliw qellqasqanta? 22 Kaynatam nin: Abrahampam iskay churin karqa, hukninmi karqa servipakuq warminpi, hukninñataq libre kaq warminpi. 23 Chay servipakuq warmipa wawanmi nacerqa lliw runapa churinkuna hina, libre kaq warmipa wawanñataqmi nacerqa Diospa promesanman hina. 24 Kay iskay warmikuna tayá tupanachisun Diospa qowasqanchik iskay contratowan. Chay servipakuq Agartayá tupanachisun Sinai Orqopi qosqan contratowan. Chay contrato kasukuqkunaqa leypa sirvientenkunam. 25 Agartaqa tupanachichwantaqmi Arabia lawpi Sinai Orqowanpas. Chay orqotañataqmi tupanachichwan Jerusalen llaqtawan, chaypi *yachaqkunaqa leypa sirvienten kasqankuraykum mana librechu kachkanku. 26 Aswanqa hanaq pachapi kaq mosoq Jerusalenqa librem, libretaqmi kanchik chaypi *yachaqkunapas. 27 Bibliam nin: Yaw mana wachakuq qolluq warmi, kusikuywanyá qapariy. Yaw mana wachakuy reqsiq warmi, llumpa-llumpaytayá qapariy. Qosanpa saqesqan warmiqa achka wawayoqraqmi kanqa qosan saqeruchkaptinpas.
2077
GALATAS 4, 5
28 Wawqe-panillaykuna,
ñoqanchikqa qolloqpa wawan Isaac hinam Diospa promete kusqan churinkuna kanchik. 29 Chay tiempopim aychaman hinalla naceq warma Chuya Espiritupa atiyninwan naceq warmata asipayaspa ñakarichirqa, chaynam kunanpas ñoqanchikta runakuna ñakarichiwanchik. 30 ¿Imaninmá Bibliaqa? kaynatam nin: —Qarqoy kay sirvientata wawantinta, kay sirvientapa wawanqa manam chas kinmanchu herenciata libre warmipa wawan hinaqa —nispa. 31 Wawqe-panillaykuna, ñoqanchikqa manam sirv ient apa wawan hinachu kan chik aswanqa libre warmipa wawan hinam.
5
Qaqa hina sayananchikmanta
1 Cristom judiokunapa kamachikuyninkunamanta librawarqanchik. Chaynaqa, qaqa hina sayaspayá amaña kutiriychikchu sirviente hina sasallaña kawsaymanqa. 2 Ñoqa Pablopa nisqayt ayá uyar iychik: Judiokuna hinaraq *señalachikuspayk i chikqa yanqapaqmi Cristomanqa hapipakunkichik. 3 Huktawanmi nimuykichik: Pipas judio hina señalachikuqqa Moisespa lliw kamachikuyninkunatam kasuku nan. 4 Wakinnikichikmi ninkichik: —Moisespa leyninta kasukuptinchikmi mana huchayoqpaqña Dios chaskiwan chik —nispa. Chaynata nispaykichikmi Jesucristomantawan Diospa favorninmanta karun chakurunkichik. 5 Ñoqanchikmi ichaqa Chuya Espiritupa yanapakuyninwan hinaspa Cristoman hapipakuspa mana huchayoqña kananchikpaq suyachkanchik. 6 Jesucristowan huklla kapt inchikqa manam imananchu *señalasqa otaq mana se ñalasqa kayninchikpas. Diosmi ichaqa munan Jesucristoman hapipakuspallanchik kuyakuspa kawsananchikta. 7 Allin kallpachkaq hina yachachisqaykunat a kasukuchkapt ik ichikqa ¿pimá cheqapmantaqa pantarachisunkichik mana kasukunaykichikpaqqa? 8 Chay yachachikuykunaqa manam qayasuqnikichik Diosmantachu. 9 Cuidakuychik yá, yachankichikmi aslla qonchupas achka masa poqochisqantaqa. 10 Señorpim confiakuchkani yachachisqaypa cont ranpiqa mana hukmanrayanaykichikmanta. Qamkunata pantachiqkunaqa pi runaña kaspapas Diospa castigasqanmi kanqa. 11 Wawqe-panillaykuna, sichum “*Señalachikuychik” nispayraq yachachipt iy qa judiokunaqa manach ñakarichiwanmankuchu hinaspapas Jesucristopa cruzpi wañusqanmanta willakusqaymantaqa manach piñakunmankuchu. 12 Aswan qa “Qari kaynikichikpi *señalakuychik” nispa yachachiqkunaqa enterontapas kuchuchikuchunkuyá. 13 Wawqe-panillaykuna, Diosqa qayasurqank ichik libre kanayk ichikpaqmi. Icha qa: “Librem kani” nispaqa amayá runapa mana allin munasqantaqa ruraychikchu aswanqa kuyakuywanyá yanapanakuychik. 14 Diosmi kamachiwarqanchik: —Kuyankim runamasikita kikikita hina —nispa. Kayta kasukuspam lliw kamachikuyninta cumplinchik. 15 Animalkuna hina kachu nakuspa mikunakuspaykichikqa yanqañataq kikikichikpura tukunakuruwaqchik.
16 Chaynaqa
Aychapa rurunmantawan Chuya Espiritupa rurunmanta
nimuykichikmá: Chuya Espiritupa munasqanman hina kawsaspayá aychapa munasqallantaqa amaña ruraychikchu. 17 Aychapa munasqanqa Chuya Espiritupa contranpim kachkan, Chuya Espiritupa munasqanñataqmi aychapa
GALATAS 5, 6
2078
munasqankunapa contranpi kachkan. Iskayninku cont ranakuptinmi munasqay kichik rurayta mana atinkichikchu. 18 Chuya Espiritu pusasuptikichikmi ichaqa manaña leypa munaychakusqanchu kachkankichik. 19 Yachasqanchikpi hinapas aychapa munasqallanpi kawsaqkunaqa huchapa kuyllapim purinku, millakuypaq kaqkunallatam ruranku, manaña penqakuspam qanrakunku, 20 taytacha-mamachakunallatam adoranku, paykunaqa layqa nakuyllapi, cheqninakuyllapi, liryanakuyllapi, envidianakuyllapi hinaspa piñanakuyllapim purikunku, kikillankupaqmi imatapas munanku, rakinakuy llatam hatarichinku, sapa-sapaqmi huñunakunku, 21 munapayarinkum hukpa imankunatapas, tomakuyllapi fiestakunallapim purikunku, rurankutaqmi chayna rikchaq huchakunatapas. Ñawpaq nisqaytam huktawan nimuykichik: Chayna mana allin ruraqkunaqa manam yaykunqakuchu Diospa munaychakusqanman. 22 Chuya Espir it uñat aqmi kawsachiwanchik: kuyakuqt a, kusisqallat a, hawka llata, pacienciakuqta, sumaq sonqollata, kuyapayakuqta, cumpliqta, 23 llampu sonqollata hinaspa imapipas cont rolakuqta. Manam ima kamachikuypas kay allin ruraykunapa contranpiqa kanchu. 24 Jesucristopaña kaqkunaqa chakatasqa ta hinañam saqerunchik aychapa munasqankunataqa. 25 Chuya Espirituman hina kawsaqkunaqa payta kasukuspañam purinanchik. 26 Ama hatun tukuspayá ama piñanakusunchu nitaq envidianakusunchu.
6
1 Wawqe-panillaykuna,
Yanapanakunanchikmanta
pipas huchallikuruptinqa Chuya Espirituta kasukuqku nam yanapanaykichik Diosman kutirikunanpaq. Chaytaqa ruraychik llampu sonqollayá, yanqañataq qampas tentasqa kawaq. 2 Ima sasachakuykunapipas yanapa nakuychikyá, chaynata ruraspayá Jesucristopa kamachikuyninkunata cumpliychik. 3 Pipas yanqapas-yanqa hatun tukuspaqa kik illanmi engañakun. 4 Sapakamam kikinpa vidanta qawakunan. Sichum allin kaspaqa kikillanpaqchá allin, hukpa vidanwanqa manam tupachikunmanchu. 5 Rurasqanchikmantaqa sapakamam Diosman cuentata qosunchik. 6 Diospa palabran uyar iqkunaqa yachachiqnint am yanapananku imallawanpas. 7 Amayá qamkunaqa pant achinakuychikchu, Diost aqa manam pipas burla kunmanchu runaqa imapas tarpusqantam cosechanqa. 8 Aychapa munasqallan tarpuqqa aychaman hinallam wañuyta cosechanqa. Chuya Espirituman hina tarpuqmi ichaqa cosechachkaq hina paymanta wiñay kawsayta chaskinqa. 9 Chay naqa amayá amirusunchu imapas allin ruraytaqa, mana amiruspaqa tiempo chayaramuptinmi cosechata hina premiota chaskisunchik. 10 Atispaqa lliwtayá yanapasun, aswan llapanmanta llalliriqtaqa iñiqmasinchikkunata. Pablopa kunasqankunamanta
11 Qawaychikyá, mayna hatun letrakunawanmi kikiypuni qellqamuchkaykichik.
12 Sichum pipas: “Judiokuna hina *señalachikuychik” nisuspaykichikqa, runakunallata
agradanankupaqmi obligasunkichik chaynapi cruzpi Jesucristopa wañusqanmanta ri maspa mana ñakarichisqa kanankupaq. 13 “*Señalachikuychik” niqkunapas manam lliw kamachikuykunatachu kasukunku, señalachikunaykichiktaqa munachkanku cuerpoyki chikpi kaq señalmanta alabakunankupaqmi. 14 Ñoqam ichaqa imamanta alabakuytapas munanichu, aswanqa Señorninchik Jesucristopa cruzpi wañusqallanmantam. Arí, cruzpi
2079
GALATAS 6
Cristopa wañusqanraykum kay pachapi mana allin ruraykunataqa wañusqata hinaña sa qeruni, kay pachapi mana allin ruraykunapas wañusqata hinañam saqeruwan. 15 Manam imapaqpas valenchu judiokuna hina *señalasqa kaypas otaq mana señalasqa kaypas, valenqa mosoq runaña kaymi. 16 Kay yachachisqayman hina purispa Diospa cheqap akllas qankunatam nimuykichik: Diosyá kuyapayarispa hawkalla kawsanaykichikta munachun. 17 Jesucristorayku ñakar ichiwasqankupa marcankunam pimanpas qawachin Señorninchikpa cheqap serviqnin kasqayta. Chaynaqa amañayá kunanmantaqa pipas sonqoyta nanachichunchu. 18 Wawqe-panillaykuna, Señorninchik Jesucristoyá sonqoyk ichikpi kawsaspa yanapasunkichik. Chaynayá kachun.
EFESO LLAQTAMAN APOSTOL PABLOPA CARTASQAN Kay cartapa hatun yachachikuyninqa imakunatam rurananpaq wiñaymantaraq Diospa tanteasqankunam. Citasqan tiempopi tukuy unanchasqankunata Dios hukllawaykuptinmi chaykunapi Jesucristo gobiernanqa. Chay tanteasqankunatam payqa reqsichin paypi iñiqku naman, wakin runakunapaqmi ichaqa pakasqa kachkan. Chayraykum Diospa runankunaqa Jesucristoman hukllawasqa kawsananku, hukllataqmi kawsananku iñiqmasinkunawanpas. Kay cartaqa tawa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta (1:1-2). Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesucristopi iñiqkunaqa wiñaymantaraq Diospa akllas qan kasqanrayku huklla kanankumanta, willakuntaqmi Jesucristorayku runakunapa huchanta pampachaspa imaynam Diospa librasqanmantapas chaynataq Jesucristopa kuya kuyninqa ancha hat unllaña kasqanmantapas (1:3-3:21). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Chuya Espiritupa yanapakuyninwan Jesucristoman iñiqkunaqa chullalla kanankumanta, willakuntaqmi Jesucristopi kasqanrayku mosoq kawsaypiña purinanku mantapas chaynataq Diospa churinkuna hinaña imaynam kawsanankumantapas (4:1-6:20). Tawa kaq parteñataqmi willakun Tiquico sutiyoq wawqe kachasqanmanta (6:21-24). Jesucristopi iñiqkunaqa chullalla kasqankumantam yachachin kimsa rikchanachiykunawan. Imaynam runapa cuerpon hukllawasqa kachkan umanman, chaynam iñiqkunapas Jesucris toman hukllawasqa kachkanku. Imaynam hatun wasi cimientonpa hawanpi hatarichisqa kachkan, chaynam iñiqkunapas Jesucristopi takyachisqa kachkanku. Imaynam casada warmi qosanpaña rikurirun, chaynataqmi iñiqkunapas Jesucristopaña rikurirun. Cartapa tukupaynin pim Apostol Pablo iñiqkunata tupachin guerrapi peleaq soldadokunaman. Imaynam soldadopa kapun armankuna, chaynataqmi iñiqkunapapas kapuntaq armankuna chaynapi huchawan, kay pachapi mana allin costumbrekunawan hinaspa diablowan peleananpaq (6:10-20).
1
Cartapa qallariyninmanta
1 Ñoqa Pablom Diospa munasqanman hina Cristo Jesuspa *apostolnin kani. Efeso llaqtapi, Jesucristoman iñispa payllapaqña kawsaqkunamanmi carta muykichik. 2 Dios Taytanchiktawan Señorninchik Jesucristotam mañakuchkani favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq.
Jesucristopi Diospa bendicionninkunamanta 3 Señorninchik
Jesucristopa Taytan Diostayá yupaychasun, paymi Cristo- wan huklla kasqanchikrayku Espiritupa tukuy yanapakuyninkunawan favorecewarqanchik hanaq pachapiñapas kachkachwanchik hina. 4 Manaraqpas kay pacha unanchasqa kachkaptin mi Diosqa Cristorayku akllawarqanchikña chaynapi paypa qayllanpi mana chikanpas huchayoq kaspa payllapaqña kawsananchikpaq. 5 Kuyakuqllaña kaspanmi ancha munas 2080
2081
EFESIOS 1, 2
qanman hina ñawpaqmantaraq munarqa Jesucristorayku churichakuykuwananchikpaq. 6 Anchallataña favorecewaspanchik kuyasqan Churinrayku chaskiwasqanchikmantayá payta yupaychasun. 7 Llumpa-llumpayta favorecewaspanchikmi Diosqa Churin Jesucris topa yawarninwan librawarqanchik otaq huchanchikkunata pampachaykuwarqanchik. 8 Chay favorecewasqanchiktam llimparichirqa yachayniyoq hinaspa allin tanteaq ka nanchikpaq. 9 Ñawpaqmantaraq pakasqa kaqkunatam otaq Cristontakama imam ruray munasqantam reqsiykachiwanchik. 10 Chaykunata rurananpaq tiempo chayaramuptinmi kay pachapi kaqkunatapas chaynataq hanaq pachapi kaqkunatapas llapallanta Dios huk llawanqa, chaynataqa ruranqa chaykunapi Cristo munaychakunanpaqmi. 11 Allin tanteasqanman hina ruraq Diosmi ñawpaqmant araq munasqanman hina akllawarqanchik, akllawarqanchikqa Cristowan huklla kaptinchik heren ciata chaskinanchikpaqmi. 12 Ñawpaqmantaraqmi Cristopi confiakurqanchik, chaynapi ñoqanchikrayku suma-sumaq atiyniyoq kasqanmanta Dios yupaychasqa kananpaq. 13 Salvo kanaykichikpaqqa cheqap noticiata uyarispam Cristoman iñi kurqankichik, chayraykum Diosllapaqña kanaykichikpaq prometekusqan Chuya Espirituwan sellosqa kachkankichik. 14 Chuya Espirituqa herencia chaskinanchik tam garantizan llapallan rantisqankunata Dios libranankama chaynapi hatun sumaq kancharichkaq kayninmanta yupaychananchikpaq. Iñiqkunapaq Pablo mañakusqanmanta
15 Uyarirqanim Señorninchik Jesucristoman hapipakusqaykichikta hinaspa llapallan
iñiqmasinchikkuna kuyasqaykichikta. 16 Chayraykum mañakuyniypiqa tukuy tiempo qamkunamanta Diosman graciasta qoni. 17 Señorninchik Jesucristopa hatun kancharichkaq Taytan Diostam mañakuchkani Espiritunwan yachayta qosunaykichikpaq chaynapi ima ya chachisusqaykichiktapas entiendenaykichikpaq hinaspa payta astawan reqsinaykichikpaq. 18 Mañakuchkanitaqmi allinta yuyanaykichikpaqpas chaynapi qayasusqaykichikrayku con fianzawan suyasqaykichikta yachanaykichikpaq otaq Diosllapaqña kawsaqkunawan chay suma-sumaqllaña qosusqaykichik herenciamanta yachanaykichikpaq. 19 Mañakuchkanitaq mi Diospa mayna-mayna atiyninmanta yachanaykichikpaqpas, chay atiyninwanmi Diosqa iñiqkunata kallpanchawanchik. Hatun atiyniyoq kasqantam Dios reqsichikurqa 20 Cristota kawsarichispa hinaspa hanaq pachapi *alleqninpi tiyaykachispa. 21 Paytaqa hatuncharun gobiernaqkunapas, kamachikuqkunapas, atiyniyoqkunapas, munaychakuqkunapas hinas pa imaymana sutiyoqkunapas mana igualay atinankamam, hatuncharurqaqa manamá kunan tiempollapaqchu aswanqa hamuq tiempopaqwanmi. 22 Tukuy imatapas Cristowanmi saruchirqa. Hina Cristotataqmi llapallan iñiqkunapa uman kananpaqpas churaykun. 23 Lla pallan iñiqkunaqa Cristopa cuerponmi, cuerpowan umaqa hukllam, chaynam iñiqkunapas Cristowanqa huklla kachkanku, payllam lliwpi llimparichkan.
2
Diospa favorninraykulla salvasqa kananchikmanta
1 Huchaykichikrayku
wañusqa hina kachkaptikichikmi Diosqa qamkunatapas kawsarichisurqankichik. 2 Wañusqa hinaqa karqankichik kay pachapi mana allin rurayllapi kawsaspaykichikmi hinaspa mana rikuy atinakunapi munaychakuqpa kamachikusqanta kasukuspaykichikmi. Kunanpas chay munaychakuqmi Diosta mana kasukuqkunataqa kallpanchachkan. 3 Ñawpaqtaqa lliwmi ñoqanchikpas kawsarqanchik mana allin piensasqanchikkunaman hina munasqallanchikpi purikuspa hinaspa aycha pa munasqallanta ruraspa, nacesqanchikmantapunim llapa runakunapiwan kuska
EFESIOS 2, 3
2082
castigopaqña karqanchik. 4 Aswanqa kuyapayarikuqllaña Diosmi llumpa-llumpayta kuyawaspanchik, 5 huchanchikrayku wañusqa hina kachkaptinchikpas Jesucristotawan kuskata kawsariykachiwarqanchik. Favorninraykullam Diosqa salvaykusurqankichik. 6 Diosqa Jesucristotawan kuskata kawsariykachiwaspanchikmi paywan kuskatataq hanaq pachapipas tiyaykachiwanchik. 7 Chaynataqa rurarqa ancha-ancha favorecekuq kasqanta hinaspa mayna kuyawasqanchikta Cristo Jesuswan hamuq tiempokunapi qawachinanpaqmi. 8 Favorninraykullam iñiptikichik Diosqa salvaykusurqankichik, chayqa manam qamkunamantachu aswanqa mana imallapaq Diospa qosusqaykichik mi. 9 Manataqmi imapas rurasqaykichikraykuchu chaynapi pipas mana alabakunanpaq. 10 Diosqa mosoqyachiwarqanchik Cristowan huklla kaspa allinkunata rurananchikpaq mi, chaykuna rurananchiktaqa ñawpaqmantaraqmi munarqa. Cristopa Dioswan allinyanachiwasqanchikmanta
11 Yuyar iychikyá
imaynam ñawpaq tiempopiqa kasqaykichikta. Qamkunaqa manam judio castachu kankichik. Cuerponkupi *señalasqa judiokunam ninku: —Ñoqaykuqa señalasqam kaniku, qamkunañataqmi mana señalasqa runakuna kankichik —nispa. 12 Chay tiempokunapiqa Cristomant a kar unchasqa kaspam *Israelpa miraynin kunamantapas rakisqa karqankichik, manamá yacharqankichikchu contratota ruraspan Diospa prometekusqantapas. Mana ima consuelollatapas suyaspam cheqap Diosmanta karunchasqa kay pachapi kawsarqankichik. 13 Kunanmi ichaqa Jesucristoman hukllawasqaña kachkankichik. Ñawpaqtaqa karunchasqa kachkap tikichikmi Cristo wañuspan yawarninta chaqchurqa, chayraykum asuykachisqaña kar unkichik. 14 Cristollam hawkayachiwaqninchikqa, paymi hukllawarun ju diokunatawan mana judio kaqkunata perqa hina rakiwaqninchik cheqnikuyta tuñirachispan. 15 Judiokunaman ñawpaq kamachisqankunatam Cristo wañus pan mana valeqpaqña rikurirachin, chaynapim judiokunatapas hinaspa mana judio kaqkunatapas kikinmanña asuykachispan mosoq ayllumanña hukllawarun. Chaynapimá paykunataqa hawkayaykachirqa. 16 Cristom Dioswan *allinyanachis pan cruzpi wañusqanwan iskaynin castakunata huk ayllullamanña hukllawarqa, chaynataqa rurarqa cheqninakusqankuta pasaypaqta chinkarachispanmi. 17 Cristo hamuspanmi hawkayay allin noticiata willasurqankichik karupi kaqkuna manpas chaynataq hichpapi kaqkunamanpas. 18 Chaynaqa judiopas hinaspa mana judio kaqpas Cristoraykullam Dios Taytamanqa asuykunchik chullalla Espiritupa yanapasqan. 19 Qamkunaqa manam forastero hinañachu kankichik nitaq huklaw llaqtayoq hinaña chu, qamkunaqa kankichik Diosllapaqña kawsaqkunapa llaqtamasinñam hinaspa paypa churinkunañam. 20 Qamkunaqa perqasqa wasi hinam kankichik *apostolkunapi hinaspa Diosmanta willakuqkunapi cimientasqa, chay cimientopa esquinanpi hapiq rumiñataq mi Jesucristo. 21 Paypi qallarispam wasiqa sumaqllataña wiñachkan chaynapi Señorpaq sapaqchasqa templo rikurinankama. 22 Cristopimá qamkunapas perqasqa hina paywan hukllawasqa kachkankichik, chaypim Dios *yachachkan Espirituntakama.
3
1 Ñoqa
Mana judio kaqkunamanpas Pablopa willakusqanmanta
Pablom Jesucristorayku preso kachkani mana judio kaqkunapa allinniki chikpaq. 2 Yachankichikñachusmi Dios favorecewaspa qamkunaman willanaypaq kamachiwasqantaqa. 3 Diosmi reqsichiwarqa pakasqa kaqkunata, chaykunamantaqa
2083
EFESIOS 3, 4
ñawpaqtaraqmi asllatapas qellqamurqaykichikña. 4 Chayta leespaykichikmi cuenta ta qokunkichik Cristomanta pakasqa kaqkuna yachasqayta. 5 Kaykunataqa ñawpaq tiempopi runakunamanqa Diosqa manam reqsichirqachu, kunanmi ichaqa akllasqan *apostolninkunaman hinaspa paymanta willakuqkunaman Espirituntakama reqsichin. 6 Pakasqa kaqkunaqa kaymá: Jesucristomanta allin noticiawanmi mana judio kaqkuna judiokunapa herencia chaskiqmasinña rikurirun, paykunawan hukllaña kasqankuray kum Cristo Jesuspi Diospa promesan chaskiqmasinña karunku. 7 Favorninraykullam atiyninwan Dios churaykuwarqa Jesucristomanta allin noticia kunata willakunaypaq. 8 Llapallan iñiqkunamanta mana valeqpaq hapikuchkaptiypas ñoqataraqmi Dios favoreceykuwarqa mana *judio kaqkunaman Cristomanta hatun valorniyoq pakasqa kaq allin noticiata willakunaypaq. 9 Tukuy imapas unanchaq Diosmi qallariymantapuni kikillanpaq waqaychakusqanta yachaykachiwarqa, pakasqa kaqtam ku nawarqa llapallanman willakunaypaq. 10 Chaynapim altokunapi atiyniyoqkunapas hinaspa munaychakuqkunapas iñiqkunata hukllamanña huñunasqata qawaspanku yachanqaku Diosninchikqa mana haypay atina yachayniyoq kasqanta. 11 Diosmá ñawpaqmantapuni imam munasqanta Señorninchik Jesucristowan rurarqa. 12 Jesucristoman iñiywan hapi pakuspallam Diosmanqa asuykunchik mana manchakuspa. 13 Chaynaqa qamkunarayku ñakarisqaywanqa amayá hukmanyaruychikchu, chayqa aswanraq alabakunaykichikpaqmi. Cristopa kuyawasqanchikmanta
14 Chayraykum
qonqorakuykuspay Dios Taytanchikta mañakuchkani. 15 Paypa su tintam apan hanaq pachapi llapallan kaqkunapas chaynataq kay pachapi llapallan kaqkunapas. 16 Taytanchiktam mañakuchkani hatu-hatun kayninman hina Espiritunpa atiyninwan sonqoykichikta kallpanchananpaq. 17 Chaynapim confiakuptikichik sonqoy kichikpi Cristo kanqa hinaptinmi allin sapichakusqa hina hinaspa ukuneqpi cimientasqa hina kuyanakuypi takyankichik. 18 Mañakuchkanitaqmi llapallan iñiqkunawan kuska Cristopa kuyawasqanchikta entiendenaykichikpaqpas, paypa kuyakuyninqa tupuyta atiptinchikpas kanman mayna anchoch, mayna largoch, mayna ukuch hinaspa mayna hatuncha. 19 Mañakuchkanitaqmi imawanpas mana tupachiy atina Cristopa kuyakuy ninta yachanaykichikpaqpas chaynapi Dioswan huntasqa kanaykichikpaq. 20 Chaynaqa Diosllatayá hat unchasun, payllam ñoqanchikpiqa atiyninwan ruran mañakusqanchikmantapas hinaspa piensasqanchikmantapas aswan llimparichkaq taraq. 21 Llapallan iñiqkunayá Jesucristorayku Diosta hatunchasun wiña-wiñaypaq.
4
Chuya Espiritupiqa huklla kasqanchikmanta
1 Señorninchikrayku
preso kaspaymi ruegakamuykichik allinta kawsanaykichik paq, chaypaqmi Diosqa qayasurqankichik. 2 Humillakuspayá llampu sonqolla hinaspa pacienciakuq kaychik, imamanta faltanakuruspapas kuyakuywanyá aguan tanakuychik. 3 Chuya Espiritupa yanapakuyninwanyá chulla sonqolla kaychik tukuy tiempopi hawkalla kawsanaykichikpaq. 4 Qamkunaqa kankichik chulla cuerpollam, chullallataqmi Espiritupas, Diosqa qayasurqankichik huk sonqolla suyanaykichik paqmi. 5 Chullallam Señorqa, chullallam iñiypas, chullallataqmi bautismopas. 6 Llapallanchikpa Taytanchik Diospas chullallam. Payqa llapallanpim munaychakun, llapallantakamataqmi tukuy imatapas ruran, payqa llapallanpitaqmi kachkan. 7 Ichaqa Cristopa aypusqanman hinam sapakamaman Dios favorecewarqanchik. 8 Chaymi Biblia nin kaynat a:
EFESIOS 4
2084
Altomanmi wicharirqa. Presokunatam aparikurqa. Runakunamanmi atiyta qorqa. 9 ¿Imatataq niwachkanchik “wicharirqam” nispaqa? Kaywanqa niwachkanchik puntataqa kay pachaman uraykamusqantam. 10 Hina payllataqmi tukuy imaman hun tariykunanpaqpas cielokunapa altonkamaraq wicharirqa. 11 Paypunitaqmi atiytapas qorqa wakinman *apostol kanankupaq, wakinmanñataq Diosmanta willakunankupaq, wakinmanñataq Jesucristomanta allin noticiata willakunankupaq hinaspa wakinman ñataq iñiqkunata yachachispa michiq kanankupaq. 12 Paykunatam churarqa cristopa cuerpon iñiqkunata yanapaspa wiñachinankupaq, chaynapi qespisqa kanankupaq. 13 Chaynapim iñisqanchikpipas chaynataq Diospa Churin reqsisqanchikpipas llapallan chik wiñaspa hukllaña kasunchik, yuyayniyoq runa hinaña kaspam mana imapapas pisisqan Cristo hina cabal kasunchik, 14 manam kasunqa warmakuna hinañachu, warmakunaqa hukta-hukta creeruspam wayrawan apachikuchkaq hina runakunapa yachachisqanwan aysachikunku, paykunataqa sacre runakunam sumaqllataña rimaspa pantarachin. 15 Ñoqanchikqa kuyanakuspayá cheqapta rimasun aswan-aswan wiñaspa Cristoman rikchakuq kananchikpaq, payqa llapallan iñiqkunapa umanmi. 16 Llapallan iñiqkuna cuerpon kaptinchikmi Cristo hukllanchawanchik, chaynataqa rurawanchik cuerponpa partenkunata yanapanakunanpaq tinkinachkaq hinam, sapakamam rura nanchikta allinta ruraspa kuyakuywan kallpanchakuspa sumaqta wiñananchik.
17 Señorninchikpa
Cristowanña mosoq kawsaymanta
sutinpim kamachimuykichik: Amañayá kawsaychikchu Dios mana reqsiq runakuna hinaqa, paykunaqa kawsachkanku mana allin piensasqankuman hi nallam. 18 Paykunaqa yuyayninku tutayasqa kaptinmi mana entiendenkuchu, Diospa qosqan mosoq kawsaymantaqa karupim kachkanku, sonqonkutapas rumiyarachisqan kuraykum mana yachaq kachkanku. 19 Paykunaqa manaña penqakuq rikuriruspankum tukuy imaymana qanra vidallapi purikuchkanku, mana allinkunata gustollawanña ruraspankum aswan-aswanraq chayna kawsayta munachkanku. 20 Qamkunam ichaqa mana chaynatachu Cristomanta yacharqankichik 21 sichu paymanta allinta uyarispaqa hinaspa paymanta cheqap yachachikuyman hina yachachisqa kaspaqa. 22 Huchaman aysaqnikichikmanta karunchakuspayá amaña ñawpa vidaykichikpi hinañachu puriy chik, chayna vidaqa pantachikuspam mana allinllata munachisunkichik. 23 Imaynam piensasqaykichiktaqa mosoqyachiychikyá. 24 Hinaspayá mosoqwan pachakuchkaq hina mosoq runaña kaychik Diosman rikchakunaykichikpaq, chayna runatam Diosqa unan charqa cheqaptapuni mana huchallikuq justo kananpaq. 25 Chaynaqa amaña llullakuspayá cheqapt apuni rimaychik runamasik ichikwan, lliwchanchikmi kanchik huk cuerpopa partenkuna hinalla. 26 Piñakuspaqa amataqyá huchallikuychikchu, amayá inti seqaykunankamaqa piña kuruychikchu. 27 Amayá chikantapas dejakuychikchu diablo huchallichisunaykichiktaqa. 28 Pipas ñawpaqta suwa kaspaqa amañayá suwakuchunchu, aswanqa imatapas allin ta ruraspañayá llamkachun chaynapi imallawanpas muchuqkunata yanapaykunanpaq. 29 Rimaspayk ichikqa amayá qacha simichu kaychik, aswanqa allin kaqkunalla tayá rimaychik chaynapi uyariqnikichikkunapas allinninpaq kaptin aswan-aswan
2085
EFESIOS 4, 5
wiñanankupaq. 30 Amayá llakichiychikchu Chuya Espiritutaqa. Paytaqa Diosmi *sellachkaq hina qosurqankichik librasusqaykichik punchawpaq. 31 Amañayá kaychikchu piñapakuqqa, rabiakuqqa, cheqnikuqqa, qaqchana kuqqa, insultanakuqqa nitaq ima mana allin ruraqpas. 32 Aswanqa sumaq sonqo kaspayá kuyapayanakuychik, Diospas Cristoraykum pampachasurqankichik, chaynayá qamkunapas pampachanakuychik.
5
1 Diospa
Diospa churinkunaqa imaynam kawsananmanta
kuyasqan churinkunam kankichik, chaynaqa payman rikchakuqyá kaychik. 2 Cristopa kuyawasqanchikman hinayá kuyanakuspa kawsaychik. Paymi Diosman miski asnaq ofrenda hina ofrecekurqa ñoqanchikrayku wañuspan. 3 Qamkunaqa Diosllapaqñam kawsachkankichik, chaynaqa amañayá rimayllapas rimariychikchu huchapakuymantaqa chaynataq manaña rimana huchakunaman tapas nitaq qollqella kuyaymantapas 4 nitaq penqaypaq kaqkunatapas nitaq mana pasaq kaqkunamantapas nitaq tupa-tupaykachispa rimaykunamantapas, chayna rimaykunaqa manam imapaqpas valenchu, simikichikqa kachun Diosllaman ña graciasta qonaykichikpaqyá. 5 Kaytayá yachaychik: Cristopa hinaspa Diospa munaychakusqanmanqa manam yaykunqachu huchapakuqkunaqa, millakuypaq hucha ruraqkunaqa hinaspa qollqella kuyaqkunaqa. Kikillanpaq imapas munaqqa taytacha-mamachata adoraq hinam. 6 Amayá yanqakuna rimaqwanqa engañachi kuychikchu. Chayna huchallikuykunaraykum Diosqa castigonta kachaykun mana kasukuqkunaman. 7 Amayá paykunapa mana allin ruraqmasinqa kaychikchu. 8 Ñawpaqtaqa tutayaypi hinam purirqankichik, kunanmi ichaqa Señorwan hukllaña kasqaykichikrayku achkiypiña kawsachkankichik, chaynaqa allintayá kawsaychik. 9 Achkiypi hina kawsakuyqa sumaq sonqoyoq kaymi, allinta ruraymi, cheqapman hina kawsakuymi. 10 Maskaychikqa Señorninchik agradaytayá. 11 Tu tayaypi hina kawsaqkunapa mana allin rurasqantaqa amataqyá ruraysiychikchu, aswanqa mana allin rurasqankumantayá qaqchapaychik. 12 Pakakuspalla rurasqan kumanta rimayllapas penqaypaqmi. 13 Achkiwan kanchaykusqa hinam tukuy imapas sutilla rikurirun, achkiwantaqmi reqsinchik ima kasqantapas. 14 Chayraykum ninku: Rikchariy puñusqaykimanta. Kawsarimuy wañusqakunamanta hinaptinmi Cristo achkisunki. 15 Hinaptinqa allintayá qawakuychik imaynam kawsasqaykichikta. Amayá kawsaychikqa mana yachayniyoqkuna hinachu aswanqa yuyayniyoqkuna hinayá. 16 Tiempoykichikta pas amayá usuchiychikchu, kay punchawkunaqa mana allinllañam. 17 Chaynaqa amayá mana yuyayniyoqqa kaychikchu aswanqa Señorpa munasqantayá entiendeychik. 18 Amayá vinowanqa sinkakuychikchu, chayqa viciokunamanmi apakun, aswanqa Chuya Espiritupa huntasqanyá kaychik. 19 Rimapayanakuychikyá salmokunawan, cantokunawan, sonqo manta lloqsimuq takikunawan, Señorninchiktayá tukuy sonqowan takispa yupaychaychik. 20 Tukuy imamantayá Señorninchik Jesucristopa sutinpi Dios Taytaman graciasta qoychik. 21 Cristot a
Iñiqkunaqa familianwan imaynam kawsananmanta
respetaspaqa kasunakuychikyá. hinayá warmikunapas qosaykichikta kasuychik. 23 Qosaqa warmipa umanmi, chaynam Cristopas llapallan iñiqkunapa uman, iñiqkunaqa 22 Señorninchikt a
EFESIOS 5, 6
2086
Cristopa cuerpon hinam, payñataqmi iñiqkunapa salvaqnin. 24 Cristotam iñiqku naqa kasukun, chaynam warmikunapas tukuy imapi qosankuta kasukunanku. 25 Cristom iñiqkunata kuyaspan paykunapaq entregakurqa, chaynayá qo sakunapas warmikichikta kuyaychik. 26 Cristoqa entregakurqa iñiqkunata chuyanchananpaqmi hinaspa yachachikuyninwan yakuwan mayllachkaq hina limpiananpaqmi. 27 Chaynataqa rurarqa iñiqkunata sumaqllataña kikinman pusay kunanpaqmi, paykunaqa kanan manam qachachasqachu nitaq sipu-sipuchu nitaq chayman rikchakuqchu, paykunaqariki kanan payllapaqña kawsaqmi hinaspa mana imaniraqpas huchayoqmi. 28 Chaynallataqyá qosakunapas warmikichik ta kuyaychik imaynam kikikichikpa cuerpoykichikta kuyakusqaykichikta hina, warminta kuyaqqa kikintam kuyakun. 29 Manapunim pipas kikinpa cuerpontaqa cheqninmanchu aswanqa mikuchispanmi allinta uywan, chaynatapunim Cristopas ruran iñiqninkunawan, 30 paypa cuerponpa partenmá kanchik. 31 Chayraykum: —Qariqa tayta-mamanta saqespan hukllawakunqa warminmanña chaymi iskayninku huk runa hinallaña kanqaku. 32 Kayqa mayna sasa entiendenam, kayt aqa nichkani Cristomant awan llapa iñiqkunamantam. 33 Kikikichikta hinayá warmikichiktapas sapakama kuyaychik, warmiñataqyá qosanta respetachun. 1 Churikuna, Señorman iñiqña kasqaykichikraykuyá tayta-mamaykichikta kasukuychik. Chayna rurayqa allinpunim. 2 Promesayoq kamachikuykuna manta punta kaqqa kaymi: —Tayta-mamaykita respetay, 3 chaynapi allin kanaykipaq hinaspa kay pachapi unay wata kawsanaykipaq. 4 Tayt a-mamakuna, qamkunapas wawa-chur ik ichikt aqa amayá piñachiychik chu, aswanqa kasukuqtayá uywaychik Señorninchikpa yachachikuyninman hina. 5 Sirvientekuna, qamkunapas kay pachapi pat ronnikichiktayá respetaychik hinaspa manchakuychik, Cristota kasukuchkaq hinayá tukuy sonqowan kasu kuychik. 6 Allintaqa ruraychik amataq paykuna qawasunallaykichikpaqchu nitaq “allin sirvienteymi” nispa alabasunallaykichikpaqchu. Qamkunaqa tukuy sonqoy kichikwanyá ruraychik Diospa munasqanta Cristopa sirvientenkuna hina. 7 Señorta ganasllawanña servichkaq hinayá tukuy imatapas ruraychik, manam runallatachu servichkankichikqa aswanqa Señorninchiktam. 8 Yachananchikmi, sapakamam sir viente otaq libre kaspapas Señormanta allin rurasqanchikman hina chaskisunchik. 9 Pat ronkuna, qamkunapas chaynallat ayá sirv ientek ichikkunawan ruraychik, amañayá: “Kaynatam-waknatam rurar usqayki” niychikchu. Yachasqaykichik pi hinapas qamkunapapas chaynataq paykunapapas huklla Señorninqa cielopim kachkan, payqa manam pimanpas sayapakunchu.
6
Guerrapaq hina kallpanchakunamanta
10 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, Señorninchikman hapipakuspayá atiyninwan allinta
kallpanchakuychik. 11 Harkachikunaykichikpaqyá Diospa llapallan qosusqaykichikwan pa chakuychik chaynapi wateqasuqnikichik dia- blo mana urmachisunaykichikpaq. 12 Manam peleachkankichikqa aychayoq tulluyoq runakunawanchu aswanqa tutayaypi kamachikuq kunapa, gobiernaqkunapa hinaspa munayniyoqkunapa contranpim, peleachkankichikqa altokunapi mana allin espiritukunapa contranpim. 13 Chaynaqa harkachikunaykichikpaqyá Diospa qosusqaykichik llapallan armankunata hapiychik, chaynapim urmachiy munasus
2087
EFESIOS 6
qaykichik punchawpi mana allinta venceruspaykichik qaqa hina sayankichik. 14 Allintayá sayaychik, chumpiwan allinta watakuchkaq hinayá cheqap kaqwan watakuychik. Dios pa munasqanman hina kawsasqaykichikqa kachun soldadopa qasqon harkaq hinayá. 15 Zapatokuchkaq soldado hinayá alistakuychik hawkayachikuq allin noticiata chaylla willa kunaykichikpaq. 16 Llapallanmantapas aswanqa iñiynikichikyá harkachikuna hina kachun chaynapi chay iñiynikichikwan diablopa rupachkaq flechankunata amachanaykichikpaq. 17 Salvasqa kasqaykichikyá kachun umaykichik harkaq casco hina, hapiychiktaqyá Diospa palabrantapas, chayqa Chuya Espiritupa espadanmi. 18 Chuya Espiritupa yanapakuynin wan Diosninchikta tukuy tiempo mañakuspayá ruegakuychik hinaspa listolla kaychik, ama hukmanyaspayá llapallan iñiqkunapaqpas Diosta mañapuychik. 19 Ñoqapaqpas mañakuy chikyá ñawpaq tiempopi pakasqa kaqmanta allin noticiata willakuptiy imam ninayta Dios valorwan rimachiwananpaq. 20 Cristopa rantinpi hamusqayraykum cadenakunawan preso chasqa kachkani. Chaynaqa mañapuwaychikyá mana manchakuspay willakunaypaq. 21 Señorninchikpaq
Cartapa tukuyninmanta
confianza llamkaqmasiy Tiquicom willasunkichik ñoqaman tawan imam rurasqaymanta, payqariki kuyasqanchik iñiqmasinchikmi. 22 Paytaqa kachamuchkani imaynam kasqaykumanta willasuspaykichik sonqoykichikta tiyaykachinanpaqmi. 23 Dios Tayt anchikyá Señorninchik Jesucristopiwan yanapaykusunk ichik lla pallan iñiqmasinchikkunawan kuyanakuspa hawkalla kawsakunaykichikpaq. 24 Mana tukuq kuyakuywan Señorninchik Jesucristot a kuyaq llapallan runakuna taqa Diosyá favorecechun.
FILIPOS LLAQTAMAN APOSTOL PABLOPA CARTASQAN Europa lawpi Apostol Pablopa punta kaq qallarichisqan iglesiaqa karqa Filipos llaq tapi kaqmi. Filipos llaqtaqa karqa Macedonia lawpim. Kay cartataqa qellqarqa carcelpi kachkaspanmi. Kuyakuy sonqowanmi graciasta qorqa payta yanapanankupaq ofrenda apachisqankumanta. Pantay yachachikuykuna paykuna ukupi rikurir usqanraykum kallpan charqa Jesucristomanta ama rakikunankupaq hinaspa paypi confiakunankupaq. Kay cartaqa pichqa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta, willakuntaqmi Pabloqa Jesucristo llapaqña kawsasqanmantapas (1:1-26). Iskay kaq parteñataqmi willakun valorchakuspa Señor Jesucristopi confiakunankumanta hinaspa pay hina humilde kanankumanta (1:27-2:18). Kimsa kaq parteñataqmi willakun yanapaqnin Timoteomantawan Epafroditomanta (2:19-30). Tawa kaq parteñataqmi willakun Jesucristollapi mosoq kawsay tarisqan- manta (3). Pichqa kaq parteñataqmi willakun Señor Jesucristoman iñikuspaqa kusisqa kawsakuymanta. Kay cartaqa tukuykun saludokunawanmi (4).
1
1 Jesucristo
Cartapa qallariyninmanta
serviq ñoqa Pablom Timoteopiwan cartamuykiku Filipos llaqtapi kaq llapallan iñiqkunaman, *michiqnikichikkunaman hinaspa *diacono kunaman, qamkunaqa Jesucristollapaqña sapaqchasqam kachkankichik. 2 Dios Taytanchiktawan Señorninchik Jesucristotam mañakuchkaniku qamkunata favo recesunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq. Iñiqkunapaq Pablo mañakusqanmanta
3 Sapa kuti yuyarispaymi qamkunamanta Diosninchikman graciasta qoni. 4 Orakuspaymi
kusikuywan tukuy tiempo llapallaykichikpaq mañapuykichik. 5 Mañakuniqa qallariynin manta kunankama Cristomanta allin noticiata willakuptiy yanapawasqaykichikmantam. 6 Yachanipunim, qamkunapi allinkuna qallariq Diosninchikqa Jesucristo kutimunankamam chay qallarisqanta cabalanqa. 7 Llapallaykichikta kuyasqayraykum chaynataqa piensani, qamkunatawanmi Diosninchikqa tukuy imapi favorecewarqanchik carcelpiña kaptiypas, Cristomanta allin noticiata cheqap kasqanpaq willakuptiypas chaynataq valechiptiypas. 8 Diosnillanchikmi yachan Jesucristopa kuyakuyninwan qamkunataqa mayna-mayna ku yasqaytapas. 9 Mañakuchkaniqa sumaqta entiendespaykichik yuyaywan aswanraq kuyakuq kanaykichikpaqmi 10 hinaspa allin kaq- kunata reqsinaykichikpaqmi, chaynapim Jesucris topa kutimunan punchawpaq kankichik mana huchayoq hinaspa pitapas mana urmachiq. 11 Jesucristom yanapasuchkankichik allin ruruchkaq sacha hina allinkunata ruranaykichik paq chaynapi Diosta yupaychaspa hatunchanaykichikpaq. 2088
2089
12 Wawqe-panillaykuna,
FILIPENSES 1, 2
Cristollapaqña kawsakuymanta
yachanaykichiktam munani, tukuy ima sucedewasqan wanqa Cristomanta allin noticiam aswanraq mirarun. 13 Chayraykum Palaciopi kaq lliw soldadokunapas chaynataq wakin runakunapas Jesucristorayku preso kasqayta yacharunku. 14 Achkaq iñiqmasinchikkunapas preso kasqayta qawaspam kallpanchakurqaku chaymi Señorninchikman hapipakuspanku mana manchakus pa aswanraq Diospa palabranta willakuchkanku. 15 Suti reqsiyllat aqmi wak inkunaqa ñoqamant a envidiakuspa hinaspa atipa nakuspa Cristomanta willakuchkanku, wakinmi ichaqa willakuchkan allinpaq munaspanku. 16-17 Chay envidiakuwaspa Cristomanta willakuqkunaqa imatapas kikillanpaq munaspallam willakuchkan, chaynapim preso kasqaypi astawanraq llakichiwayta munachkanku. Wakinmi ichaqa willakuchkan kuyakuywan, pay kunaqa yachanmi Cristomanta allin noticiata valechinaypaq carcelpi kasqayta. 18 Ichaqa manam imananchu, iskay uya kaspankupas otaq allint a munaspankupas Cristomanta willakusqankumantam llumpayta kusikuni. Hinaspapas mastaraqmi kusikusaq. 19 Ñoqaqa yachanipunim mañapuwasqaykichik wan hinaspa Jesucristopa Espiritunpa yanapawasqanwan kaymanta allinlla lloqsirunayta. 20 Tukuy sonqoywanmi confiakuchkani imamantapas mana penqachiwanankupaq hinaspa mana manchakuspa rimanaypaq, chaynapim ñawpaq tiempopi hina kunan tiempopi pas, wañuptiypas hinaspa kawsaptiypas Jesucristo vidaypi hatunchasqa kanqa. 21 Ñoqapa kawsakuyniyqa Cristollapaqña kawsakuymi, wañukuyñataqmi aswan allinraq. 22 Ichaqa kay pachapiraq kawsaspayqa Señorpaqmi imatapas allinta rurayman, chaymi mayqan akllaytapas mana atinichu. 23 Sasam iskayninmanta mayqanpas akllay, ichaqa munayman mi wañukuspay Cristowanña kuska kayta, chay kaqmi ñoqapaqqa aswan allin kanman. 24 Aswanqa qamkunaraykum kay pachapiraq kawsanay. 25 Chayraykum kawsanayman taqa seguro kachkani, llapallaykichikwanmi allinnikichikpaq kawsasaqraq chaynapi iñisqaykichikpi wiñanaykichikpaq hinaspa kusikunaykichikpaq. 26 Chaynaqa huktawan qamkunaman kutimuptiymi ñoqarayku Jesucristota hatunchankichik kusikuywan. 27 Vidaykichikyá kachun Jesucristomanta allin noticia uyarisqaykichikman hina. Wa tukamuspay otaq maypiña kaspaypas qamkunamantam uyariyta munani huk sonqolla qaqa hina sayaspa vencesqaykichikmanta, iñisqaykichik allin noticiata willakunayki chikpaq kallpanchakusqaykichikmanta hinaspa 28 contraykichikpi kaqkunatapas mana manchakusqaykichikmanta. Contraykichikpi kasqankuraykum yachanchik paykunaqa puchukananta, qamkunañataq salvasqa kanaykichikta. Chayqa Diosmantam. 29 Cristo raykum Diosqa favoreceykusunkichik ichaqa manam payman iñinallaykichikpaqchu aswanqa payrayku ñakarinaykichikpaqwanmi. 30 Chaynaqa kankichik sasachakuypi kasqayta qawasqaykichikpi hinam hinaspa kunan uyarisqaykichikpi hinam.
2
Cristopa humillasqa kasqanmantawan hatunchasqa kasqanmanta
1 Sichu Cristopuni kallpanchasuptikichikqa, sichu kuyasuspaykichik sonqoyki
chikta tiyaykachiptinqa, sichu Espiritupas qamkunawan kachkaptinqa chaynataq qamkunapas llakipayarikuspa kuyakuqllaña kaspaykichikqa 2 kusichiwaychikyá, lliwchay kichikyá kaychik chulla pensamientoyoqlla, huk kuyakuyniyoqlla, huk sonqolla hinaspa huk sientiqlla. 3 Amayá envidiakuspaqa nitaq altotukuspaqa imatapas ruraychikchu,
FILIPENSES 2
2090
aswanqa humillakuspayá kikikichikmantapas aswan allinpaqraq wakinkunata hapiychik. 4 Amayá kikillaykichikpaqchu allintaqa munaychik aswanqa wakinkunapaqwanyá. 5 Jesucristopa piensasqanman hinayá qamkunapas piensaychik. 6 Paymi Dios kachkaspapas Dios kasqanta valechiyta mana munarqachu, 7 aswanqa kikinmi menoschakururqa sirviente hinaña kananpaq. 8 Runayaruspanñataqmi humilla kuykurqa, Diosta kasukuspanmi wañurqa penqaypaq cruzpi. 9 Chayraykum Dios llumpa-llumpayta hatunchar uspan llapallanmanta suma-sumaq sutiwan sutichay kurqa, 10 chaynapim Jesuspa sutinta uyarispanku hanaq *pachapi hinaspa uku pachapi kaqkuna qonqorakuykunqaku. 11 Llapallan runakunapas “Jesucristoqa Señormi” nispam ninqaku, chaynataqa ninqaku Dios Taytata yupaychaspankum. Jesucristoman iñiqkunaqa suti reqsiylla kasqanchikmanta
12 Kuyasqay
wawqe-panillaykuna, qamkunawan kaptiymi tukuy tiempo kasuwar qankichik, chaynayá karupi kachkaptiypas aswanraq kasuwaychik. Manchakuywan hinaspa respetowanyá salvasqa kasqaykichik qespichiypi riychik, 13 Diosmi munasqan man hina allin munayta qosuspaykichik allinkuna ruranaykichikpaq yanapasunkichik. 14 Lliwtayá ruraychik ama kaminakuspa nitaq kutipanakuspa, 15 chaynapim mana culpayoq hinaspa mana huchayoq kaspaykichik Diospa churin chuya sonqo kankichik huchallikuq pierdesqa runakunapa chawpinpi. Qamkunaqa tutapi kanchaq lucero hinam sutilla lliwpa reqsisqan kachkankichik. 16 Qamkunaqa wiñaypaq kawsay qokuq pala bratam hatallichkankichik. Chaymi Cristopa kutimunan punchawpiqa qamkunamanta kusikusaq kallpanchakuspay yachachisqayqa mana yanqapaq kasqanmanta. 17 Iñisqay kichikraykum Diosman ofrenda hina entregakunkichik, chay ofrendaman cabalanaypaq wañunay kaptinpas chaytaqa kusikuywanmi rurayman, kusikuymantaqmi llapallayki chikwanpas. 18 Chaynaqa chaykunamantayá qamkunapas ñoqawan kuska kusikuychik. 19 Señorninchik
Timoteomantawan Epafroditomanta
Jesus munaptinqa chayllam kachamusqaykichik Timoteota wa tukamusunaykichikpaq chaynapi qamkunamanta uyarispay kallpanchakunaypaq. 20 Manam pipas pay hinaqa kanchu ñoqawanqa, ñoqa hinam paypas qamkunamanta cheqaptapuni sientin, 21 wakinkunaqa kikillankupaq maskaspallam purinku Jesucristo pa munasqanta mana maskaspanku. 22 Qamkunaqa yachankichikñam Timoteoqa tukuy imapi allin kasqanta, payqa taytanta huk churi yanapachkaq hinam Cristomanta allin noticia willakuypi yanapawarqa. 23 Chaynaqa asuntoykunamanta yachaykuspaymi chaypunilla payta kachamusqaykichik watukamusunaykichikpaq. 24 Ñoqapas Señornin chikpim confiakuchkani kikiypuni qawaqnikichik chaylla hamurunaypaq. 25 Piensar urqanitaqmi wawqenchik Epaf roditota qamkunaman kachamuyta pas. Paytam kachamuwarqankichik tukuy imapi serviykuwananpaq. Kuskaykum tukuy imapipas soldado hina yanapanakurqaniku. 26 Paymi llumpayta munachkan llapallaykichikwan tupaykuyta, llakisqam kachkan onqorusqanmanta yacharus qaykichikrayku. 27 Arí, onqoruspam yaqalla wañukurqa, ichaqa Diosninchikmi paymanta llakipayarikurqa, llakipayarikurqataqmi ñoqamantapas chaynapi wa ñukuptin aswanraq llakiyoq kanaymanta. 28 Chayllam kachamuchkani huktawan tupaykuspa kusikunaykichikpaq chaynapi ñoqapas manaña ancha llakisqa kanay paq. 29 Hatun kusikuywanyá chaskiykuychik Señorninchikman graciasta qostin,
2091
FILIPENSES 2, 3
respetaychikyá pay hina kaqkunataqa. 30 Cristo servisqanpim yaqalla wañukurqa, yanapawanaykichikmantam payña yanapawarqa wañuytapas mana manchakuspa.
3
Allin ruraymanta
1 Wawqe-panillaykuna, Señorninchikpiyá kusikuychik. Allinnikichikpaq kasqan
raykum mana amispay ñawpaq nimusqaykunata huktawan qellqamuykichik.
2 Cuidakuychikyá allqo hina kawsaqkunamanta, tukuy mana allin ruraqkunamanta hinas
pa judio hina *señalakuqkunamanta. 3 Cheqap señalasqakunaqa ñoqanchikmi kanchik, Espiritun yanapawaptinchikmi Diosninchikta adoranchik hinaspam Jesucristopi iñispa salvasqa kasqanchikwan alabakunchik aychapi *señalachikuyman mana hapipakuspa. 4 Ñoqapas aychapi señalachikuypiqa confiakuymanmi. Sichum pipas señalachikusqanpi confiakuptinqa razonwanraqmi chaykunapiqa ñoqapas confiakuyman. 5 Nacesqaymanta pusaq punchawninmanmi qari kayniypi *señalawarqaku, Benjamin ayllumanta kaq Israel pa castanmi kani, tayta-mamaymantapunim *hebreo rimaq kani. Diospa leyninmanta imaynam piensasqaymantañataqmi *fariseo karqani. 6 Creesqaykuna cheqappuni kasqanta piensaspaymi Dios agradayta munaspay Jesucristoman iñiqkunata ñakarichinaypaq qa tikacharqani, leyta cumplispaymi sumaqta kawsarqani mana faltayoq. 7 Kunanmi ichaqa ñawpaqpi allinpaq hapisqaykunatapas mana valeqpaqña hapini Cristorayku. 8 Manataqmi chayllachu, aswanqa Señor Jesucristota reqsinayraykum tukuy imatapas mana valeqpaqña hapini, payrayku tukuyta pierderuspaymi chaykunataqa qopata hinaña hapini chaynapi Cristota tarinaypaq hinaspa 9 paywan hukllaña kanaypaq, kamachikuykunata kasukuspay qa hina huchayoqllaraqmi kachkani, Cristoman iñikuptiymi ichaqa mana huchayoqpaqña Dios chaskiwan. 10 Llapa imatam saqeruni Cristota reqsiykunaypaq, kawsarimusqanrayku atiynin reqsiykunaypaq, ñakarisqanman hina ñakarinaypaq, wañukuspaypas payman rik chakuq kanaypaq 11 hinaspa Dios munaptinqa ñoqapas kawsarimunaypaq. 12 Nichkaniqa
Kallpanchakuspa premio chaskinamanta
manam tukuy imapas haypar usqaytañachu otaq qespisqaña karusqaytachu aswanqa kallpanchakuchkanim salvawaqniy Cristopa munasqan man hina kanaypaq. 13 Wawqe-panillaykuna, manaraqmi ñoqapas haypaniraqchu aswanqa ñawpaq rurasqaykunata qonqar uspaymi hamuq kaqkunata ruranaypaq kallpanchakuchkani. 14 Carrerapi hinam kallpachkani chayanayman, chaynapi Jesucristontakama Diospa qayawasqan premiota chaskinaypaq. 15 Chaynaqa llapallan qespiq kaqkunaqa chay nisqaykunaman hinayá piensasunchik. Imamantapas hukmanta piensaptikichikqa Diosninchikmi entiendechisunkichik. 16 Icha qa sapakamapa kawsasqanchikqa Diospa palabran yachasqanchikman hinayá kachun. 17 Wawqe-panillaykuna, ñoqa hinayá kaychik, wakiqnin ñoqa hina portakuqkunatapas ejemploykichikpaqyá hapiychik. 18 Ñam achka kutitaña nirqaykichik chaymi kunanpas waqaspay huktawan nimuykichik, “Iñikuniñam” nichkaspankupas achkallañam Cristopa cruzpi wañusqanta despreciachkanku mana allinta kawsaspanku. 19 Chayna kaqkuna qa wiñaypaq ñakariypim kanqaku, paykunaqa Diosta maskanankupas kachkaptinmi mikuyllapi ocupakunku, rurasqankumanta penqakunankupas kachkaptinmi aswanraq alabakunku kay vidapi kaqkunallamanta piensaspanku. 20 Ñoqanchikmi ichaqa hanaq pacha llaqtayoq kanchik hinaspam suyachkanchik Señor Jesucristopa kutimunanta. 21 Paymi kay ñakariq cuerponchikta mosoqyachinqa suma-sumaq kanchariq cuerponman rikchakuqtaña, chaytaqa ruranqa tukuy imapi munaychakusqanpa atiyninwanmi.
FILIPENSES 4
4
2092 Tukuy tiempo kusikunanchikmanta
1 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, Señorninchikman hapipakuspaykichikyá takyaychik. Qamkuna qawaykuytam llumpayllataña munachkani, qamkuna qa huk hatun premio hinam kankichik ñoqapaq. 2 Ruegakunim Evodiat awan Sint iquet a Señorninchikman iñiqkuna hina huk sonqolla kanankupaq. 3 Llamkaqmasilláy, qamtañataqmi valekuyki chay panin chikkunata yanapaykunaykipaq. Paykunapas yanapaykuwarqakum Cristomanta allin noticiata willakuptiy, yanapaykuwarqataqmi Clementewan wakin llamkaq masiykunapas. Paykunapa sutinqa qellqasqañam kachkan wiñay kawsay libropi. 4 Señorninchikwan huklla kaspayá tukuy tiempo kusikuychik, hukt awanraqmi nikichik: Kusikuychikyá, nispa. 5 Lliw runakunawanyá reqsichikuychik kuyakuq sonqo kasqaykichikta. Señorninchikpa kutimunanqa hichpallañam kachkan. 6 Amayá imamant apas afanakuychikchu, aswanqa orakuspayk ichikyá lliwt a Diosman willaychik hinaspayá payman graciasta qoychik. 7 Hinaptinqa Diosnin chikmi hawkayachisunkichik runakunapa mana entiendey atinan hawkayaywan. Chaynapim imamantapas mana preocupakunkichikchu nitaq llakikunkichikchu Jesucristowan huklla kasqaykichikrayku.
8 Kunanñat aqmi
Allin kaqkunapi piensananchikmanta
wawqe-panillaykuna, tukuykunaypaq nimuykichik: Manaraq imatapas rurachkaspaqa yuyaymanaychikyá imapas cheqap kaqpi, imapas res petanapaq kaqpi, imapas allin ruray kaqpi, imapas mana huchallichikuq kaqpi, imapas allin rimana kaqpi, imapas allin alabanapaq kaqpi. 9 Ruraychikqa yachachisqayman, kamachisqayman hinaspa uyar iwaspayk ichik qawawasqaykichikman hinayá, hinaptinqa waqaychawaqninchik Diosmi qamku nawan kanqa. 10 Llumpayt a
Filipospi iñiqkunapa ofrendanmanta
kusikuspaymi Señorta yupaychachkani yanapawaspaykichik huktawan yuyariwasqaykichikmanta. Kaynata nispayqa piensachkani manam qonqar uwasqaykichiktañachu aswanqa yanapaykuwanaykichikpaq mana ima ruray atisqaykichiktam. 11 Manataqmi rimachkaniqa muchusqaymantachu, ñoqaqa imapas kapuwaqllaywanmi contentakuni. 12 Yachanim wakcha kayta chaynataq llapa imayoq kaytapas. Contentakunitaqmi saksasqa kaspaypas otaq yarqaymanta kaspaypas chaynataq imayoq kaspaypas otaq mana imayoq kas paypas. 13 Tukuy imataqa rurani Cristo kallpanchawaptillanmi. 14 Chaywanpas allintapunim rurarqankichik sasachakuyniykunapi yanapaykuwaspaykichikqa. 15 Yachasqaykichikpi hinapas Macedonia lawmanta lloqsispay Cristomanta allin no ticiata chayraq willakuptiyqa Filipospi *yachaq iñiqmasiykunallam ofrendaykichikwan yanapaykuwarqankichik, chaytaqa rurarqankichik willasqaymanta agradecekuwas paykichikmi. 16 Tesalonica llaqtapi kaptiypas iskay kimsa kutitam ofrendaykichikta apachimuwarqankichik imapas necesitasqaypaq. 17 Chaynata nispayqa manam chaski ruyllatachu munachkani, aswanqa munachkani yanapaykuwasqaykichikmanta allin cosechata hina Dios premiasunaykichiktam. 18 Ñoqaqa puchupuwanankamaraqmi allin suta chaskiruni. Epafroditowan apachimuwasqaykichikwanmi kamaqña kapuwachkan,
2093
FILIPENSES 4
apachimuwasqaykichikqa karqa Diospaq miski asnaq ofrenda hinam hinaspa paypa agradonpaq kañasqa animal hinam. 19 Diosniymi tukuy ima faltasusqaykichikta qo sunkichik sinchi kapuqninman hina, chaytaqa qosunkichik ñoqanchikpaq Jesucristopa rurasqanraykullam. 20 ¡Dios Taytanchiktayá yupaychasun wiña-wiñaypaq! 21 Jesucristopa
Cartapa tukuyninmanta
sutinpiyá saludaykapuwaychik Diosninchikpi llapallan iñiqkuna ta. Saludaykamusunkichiktaqmi ñoqawan kaq wawqe-paninchikkunapas. 22 Kay llaqtapi llapa iñiqkunapas saludaykamusunkichikmi, aswan mastaqa Rey Cesarpa wasinpi serviqkunam saludaykamusunkichik. 23 Señorninchik Jesucristoyá favorecesunk ichik vidayk ichikpi.
COLOSAS LLAQTAMAN APOSTOL PABLOPA CARTASQAN Colosas llaqtapi iglesiataqa manam Apostol Pablochu qallarichirqa. Chaywanpas payqa paykunamantam nanachikurqa paypa michisqan iglesiakunapa hichpanpi kasqanrayku chaynataq Efeso llaqtapi kachkaspanraq paykunata kallpanchananpaq wawqekunata ka chasqanrayku. Kay cartatapas carcelmantamá apachirqa. Kay cartaqa tawa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta, willakuntaqmi Colosas llaqtapi waw qe-panikuna imaynam kasqanmanta yanapaqnin Epafraspa willakusqanmantapas (1:1-8). Iskay kaq parteñataqmi willakun Señor Jesucristo tukuy atiyninwan gobiernaq kasqan manta (1:9-2:19). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Jesucristopi iñiqkunaqa mosoq kawsayniyoqña kas qankumanta (2:20-4:6). Tawa kaq parteñataqmi willakun cartapa tukupayninmanta (4:7-18).
1
1 Ñoqa
Cartapa qallariyninmanta
Pablom Dios Taytapa munayninman hina Señorninchik Jesucris topa *apostolnin kani. Wawqenchik Timoteopiwanmi 2 Colosas llaqtapi Jesucristopi iñiq wawqe-panikunaman qellqamuykiku. Dios Taytanchiktawan Señorninchik Jesucristotam mañakuchkani favorecesunaykichikpaq hinaspa haw kallata kawsachisunaykichikpaq. 3 Qamkunapaq
Iñiqkunapaq Pablo mañakusqanmanta
mañakuspaykum graciasta qoniku Señorninchik Jesucristopa Taytan Diosninchikman. 4 Jesucristoman iñisqaykichikmantawan iñiqkuna ku yasqaykichikmantam uyarirqaniku, 5 chaytaqa rurachkankichik hanaq pachapi churasqa premioykichikraykum chay premioykichikmantaqa uyarirqankichikñam cheqap allin noticia palabrantakama. 6 Chay palabraqa chayamurqa qamkunaman wan enteron kay pachapi runakunamanmi. Chay palabram allin ruruchkaq sacha hina achkayachisunkichik, chaynataqa achkayachisuchkankichik uyarisqaykichik punchawmantaraqmi hinaspa Diosninchikpa cheqap favornin reqsisqaykichik punchawmantaraqmi. 7 Chaykunataqa kuyasqanchik wawqenchik Epafrasmi ya chachisurqankichik. Payqa rantiykupi mana hukmanyaspa Cristopa serviqninmi. 8 Paymi willawarqaku Espirit uman hina llumpay kuyawasqaykikumantapas. 9 Chaymi uyarirusqaykumantapacha ñoqaykupas Dios Taytanchikta mañapuchkaykiku chaynapi imam paypa munasqanta entiendenaykichikpaq, yachayniyoq kanaykichikpaq hinaspa Espiritumanta kaqkunata lliw reqsinaykichikpaq. 10 Mañakuchkanikuqa Se- ñorpa 2094
2095
COLOSENSES 1
qatiqninkuna hina allinta kawsanaykichikpaqmi hinaspa paypa munasqanta ruraspa allin ruruchkaq sacha hina tukuy allin kaqkunata ruranaykichikpaqmi hinaspa aswan mastaraq Diosninchikmanta yachanaykichikpaqmi. 11 Mañakuchkanikutaqmi hatu-hatun atiyninwan kallpanchaykusunaykichikpaqpas chaynapi ima mana allintapas pacienciakuspa kusikuy wanraq aguantanaykichikpaq 12 hinaspa Dios Taytanchikman graciasta qonaykichikpaq. Paymi tupasusqaykichikman hina sapakamaman qosunkichik sumaqllaña chaskinayki chik kaqta. 13 Tutayaypi kamachikuqta kasuchkaptinchikmi payqa libraykuwarqanchik hinaspam kuyasqan Churinpa munaychakusqanmanña churaykuwanchik. 14 Paypa wañus qallanwanmi libraykuwarqanchik huchanchikkunamanta pampachaykuspa. 15 Mana
Dioswan allinyanakusqanchikmanta
rikuy atina Diospa rikchayninqa Cristom. Payqa karqañam llapa imakuna pas manaraq unanchasqa kachkaptinqa. 16 Paynintakamam Dios unancharqa cielopi tukuy ima kaqkunatapas, kay pachapi kaqkunatapas, tukuy ima rikusqanchiktapas chaynataq mana rikuy atisqanchiktapas, kamachikuqkunatapas, tukuy imapi munay chakuqkunatapas, llapallan autoridadkunatapas hinaspa llapallan atiyniyoqkunatapas. Paynintakamam hinaspa paypaqtaqmi tukuy imapas unanchasqa karqa. 17 Cristoqa karqañam tukuy imapas manaraq unanchasqa kachkaptinqa, kunanpas paypa atiynin wanmi tukuy imapas takyachkan. 18 Payqa cuerpopa uman hina llapallan iñiqkunapa kamachiqninmi, paymi llapanmanta puntata kawsarimurqa imapipas punta kaq ka nanpaq. 19 Dios Taytamá munarqa paypi tukuy ima tarikuq Cristopi kananta. 20 Diosmi *allinyanakuyta munarqa kay pachapi kaqkunawanpas chaynataq hanaq pachapi kaq kunawanpas Cristopa cruzpi wañusqallanwan hawkayayman yaykuspa. 21 Ñawpaqtaqa Diosmanta karunchasqam karqankichik, mana allinkunata ru raspam Dios cheqniq karqankichik, kunanmi ichaqa kikinpuni qamkunawan *allinyanakuykum. 22 Chaynataqa ruraykun Cristopa runa kayninpi wañusqallan wanmi. Payqa wañurqa mana qachayoqta, mana culpayoqta hinaspa pasaypaq mana huchayoqtaña Diosman presentasunaykichikpaqmi. 23 Ichaqa chayna kanaykichik paqqa qaqa hinayá sayaychik iñisqaykichikmanta ama iskayrayaspa, allin sapiyoq sacha hina ama kuyurispa hinaspa salvakunaykichikpaq uyarisqaykichik allin noti ciaman hapipakuspa. Kay allin noticiaqa willakusqa kachkan kay pachapi llapallan runakunamanmi, chayta willakunaypaqmi ñoqa Pablopas churasqa karqani. Iñiqkunata Pablo yanapasqanmanta
24 Llumpaytam kusikuni qamkunarayku ñakarisqaywan, chaynapimá kikiypa cuer
poypipuni tukupachkani llapa iñiqkunarayku Cristopa ñakarisqanta, llapa iñiqkunaqa Cristopa cuerponmi. 25 Diosqa akllawasqanman hinam churaruwan iñiqkunata servi naypaq chaynapi allinnikichikpaq paypa palabranta llapallanta willakunaypaq. 26 Chay palabrantaqa ñawpa-~nawpaqmantaraqmi mana pipas yacharqachu, kunanmi ichaqa chay ñawpaq pakasqa kaqtaqa reqsiykachinña payllapaqña kawsaqkunaman. 27 Chay pa kasqa kaqtaqa reqsichiytam munarqa mana judio kaqkunamanpas, chay pakasqa kaqqa qamkunapi Cristopa kawsasqanmi, chayraykum suyachkankichik wiñaypaq kawsakuyta. 28 Chaymi ñoqaykuqa pimanñapas Cristomant a willakuniku kasukunankupaq hinaspam yachachiniku allinta entiendenankupaq chaynapi Cristowan huklla kaspanku pay hina yuyayniyoqña kanankupaq. 29 Chayraykum sinchillataña llam kachkani Cristopa qowasqan hatun atiywan kallpanchakuspay.
COLOSENSES 2
2
2096
1 Munanim
sasallawanña tukuy ima rurasqay yachanaykichikta, chaytaqa rurachkani qamkunaraykum, Laodicea llaqtapi kaq iñiqmasinchikraykum chaynataq mana reqsiwaqniykunaraykum. 2 Tukuy ima rurasqayqa paykuna kall panchakunankupaqmi, chullalla hina kuyanakunankupaqmi hinaspa tukuy allin kaqta entiendenankupaqmi chaynapi ñawpaq pakasqa kaq Cristota reqsinankupaq. 3 Payllapim pakasqa kachkan qori-qollqe hina tukuy yachayniyoq kaypas chaynataq entiendeypas. 4 Kaykunataqa nimuchkaykichik suma-sumaqllataña rimasqankuwan ama pipas engañasunaykichikpaqmi. 5 Kikiypuni qamkunawan mana kaspaypas sonqoywanqa qamkunawan kuskam kachkani hinaspam kusikuni allin kawsakus qaykichikmantawan Cristoman hapipakuspa qaqa hina sayasqaykichikmanta. 6 Chaynaqa
Cristopi mosoq kawsakuymanta
Señorninchik Cristo Jesusta chaskisqaykichikman hinayá payman hapipakuspa kawsaychik. 7 Yachachisqa kasqaykichikman hinayá allin sapicha kuchkaq sacha hina iñiynikichikpi sumaqta takyaychik, payman hapipakuspayá wiñaychik Diosman graciasta qostin. 8 Cuidakuychikyá, amayá engañachikuychikchu yachayninkumant a rimaqkuna wanqa hinaspa yanqakunalla rimaqkunawanqa, paykunaqa manam Cristomanchu hapipakunku aswanqa runakunapa costumbrenkunallamanmi hinaspa kay pacha pi yachachikuykunallamanmi. 9 Diospi tukuy ima tarikuqmi kachkan runayaruq Cristopi. 10 Cristoman hukllawasqaña kasqaykichikraykum Diosmanpas hukllawasqaña kachkankichik. Cristopa munayllanpim kachkan llapa kamachikuqkunapas chaynataq atiyniyoqkunapas. 11 Cristoman huklla wasqaña kasqaykichikraykum *señalasqataq karqankichik, ichaqa manam kay cuerpopi señalwanchu aswanqa Cristopaqña señalwanmi. 12 Bautizakuspaykichikmi Cristowan kuska pampakuchkaq hina ñawpa vidaykichikta pamparurqankichik, paywan kuskataqmi mo soqmanta kawsarimunkichik, kawsarimunkichikqa Diospa llumpay atiyninwan Cristopa kawsarimusqanta creespallaykichik. 13 Ñawpa vidaykichikpim huchaykichikwan hinaspa mana *señalasqa kasqaykichikwan wañusqa hina karqankichik. Kunanmi ichaqa tukuy huchaykichikta pampachaykususpaykichik Dios kawsarirachisunkichikña Cristotawan kus kata. 14 Diosmi leyman hina huchanchikrayku castigasqa kananchikmanta lliwta pagaykun hinaspam libraykuwanchik Cristopa cruzpi wañusqanwan. 15 Diosmi lliw autoridadkunata hinaspa atiyniyoqkunata llapallanpa qayllanpi penqayman churarqa cruzpi vencespan. 16 Chaynaqa
Cristopa munasqanman hina kawsanamanta
amayá pipas penqachisunkichikchu mikusqaykichikmantaqa otaq tomasqaykichikmantaqa otaq fiestakuna rurasqaykichikmantaqa otaq watanpi, killanpi fiestakuna rurasqaykichikmantaqa otaq *samana punchawpi samasqay kichikmantaqa. 17 Chaykunaqa hamuqkunapa llantuynin hinallam karqa, cheqap kaqmi ichaqa Cristo. 18 Premioykichiktaqa amayá qechurachikuychikchu humi llakuq tukuspa angelkuna adoraqkunawanqa, paykunaqa revelacionta chaskiq tukuspankum aychaman hina piensasqallankuwan yanqapaq alto tukurunku. 19 Paykunaqa manam Cristoman hukllawasqachu kachkanku, iñiqkunam ichaqa Cristopa cuerpon kanchik, payñataqmi umanchik, cuerponchikqa moqokunawan hinaspa ankukunawan hukllaman huñusqam kachkan, chaynatam ñoqanchiktapas Cristo hukllawaruwanchik hinaspam wiñachiwanchik Diospa munasqanman hina.
2097
COLOSENSES 2, 3
20 Cheqapt apuni
Cristowan wañuspaykichikqa runakunapa costumbrenkunatam saqerunkichikña, hinaspaqa ¿imanasqamá kay pachapi mana allin ruraykuna man hinaqa kawsachkankichik? 21 Chayna ruraqkunam ninku: “Ama kayta-wakta llachpaychu, ama kayta-wakta mikuychu, ama kayta-wakta hapiychu” nispa. 22 Chaykunaqa runakunapa yachachisqallanmi hinaspa kamachikusqallanmi, kay prohibisqankunaqa tiempopa pasasqanman hinam chinkarunqa. 23 Chaykuna ruraq runaqa rikchakapuwanchik yachaysapamanraqmi humillakuq tukuspanku cuerponkuta ñakarichisqankurayku, yanqapaqmi chaykunataqa ruranku, aychan kupa munasqan venceytam ichaqa mana atinkuchu. 1 Chaynaqa Cristowan kawsarichisqa kaspaqa hanaq pachapi kaqkunatayá maskaychik, chaypim Cristo tiyachkan Diospa *alleqninpi. 2 Chaynaqa amayá kay pachapi kaqkunapiqa piensaychikchu, piensaychikqa hanaq pachapi kaqkunapi yá. 3 Qamkunaqa Cristowanmi wañurqankichik, chaynaqa cheqap kawsaynikichikqa Cristowanmi kachkan Diosninchikpapi pakasqa. 4 Cristopunim kawsaynikichikqa, pay rikurimuptinmi qamkunapas paywan kancharichkaq rikurirunkichik.
3
Ñawpaq vidamantawan mosoq vidamanta
5 Chaynaqa wañuchichkaq hinayá vidaykichikmanta chinkachiychik kay pachapi
mana allin ruraykunata: amayá huchapakuychikchu, amayá millakuypaq kaqkunataqa ruraychikchu, amayá mana allin munaywanqa aysachikuychikchu nitaq intuchikuy chikchu, amataqyá qollqella kuyaqqa kaychikchu, qollqe kuyayqa taytacha-mamacha adoray hinam. 6 Tukuy chaykunata ruraspa mana kasukuqkunamanmi Diosqa llumpay castigonta kachaykun. 7 Qamkunapas ñawpaq vidaykichikpiqa chaynata ruraspam kaw sarqankichik. 8 Kunanqa qonqaychikñayá piñakuyta, piñasqalla kayta, mana allinllapi kawsayta, insultanakuyta, asipayanakuyta hinaspa mana allinlla rimayta. 9 Amayá llulla nakuychikchu, qamkunaqariki saqerunkichikñam ñawpa vidaykichiktaqa hinaspa tukuy mana allin ruranaykichiktaqa. 10 Qamkunaqariki kachkankichik mosoq runa hinañam, aswan-aswanraqmi mosoqyachisqa kachkankichik unanchasuqnikichikman rikchaku naykichikpaq chaynapi paymanta alli-allinta yachanaykichikpaq. 11 Kunanqa manam imananñachu judio kaypas otaq mana judio kaypas, *señalasqa kaypas otaq mana seña lasqa kaypas, huklaw nacionniyoq kaypas, chunchu kaypas, sirviente kaypas otaq libre kaypas, tukuy imamantapas allinqa Cristollam, payqa lliw iñiqkunapim kawsachkan. 12 Diosmi kuyasusqaykichikrayku akllasurqankichik payllapaqña kanaykichikpaq, chaynaqa mosoq pachawan pachakuchkaq hinayá allinkunata ruraspa reqsichikuychik llakipayakuspa, sumaq sonqo kaspa, humillakuspa, llampu sonqo kaspa hinaspa paciencia kuspa. 13 Pipapas quejan kaptinqa aguantanakuspayá pampachanakuykuychik, chaynataqa rurankichik qamkunatapas Señor pampachaykususqaykichikman hinam. 14 Tukuymanta llalliqtaqa kuyanakuychikyá, kuyanakuyllam tukuy imatapas sumaqtaqa *allinyanachin. 15 Cristopa qosusqaykichik hawka kawsakuypiyá takyaychik, chaypaq qayasuspaykichikmi huk cuerpollaman Dios hukllawasurqankichik. Chaynaqa agradecekuychikyá. 16 Cristopa yachachikuyninkunayá sonqoyk ichikpi llimpar ichun. Sapakamayá yachachinakuspa kallpanchanakuychik yupaychana takikunawan, cantokunawan hinaspa Espiritumanta kaq takikunawan, chaytaqa ruraychik tukuy sonqoy kichikwan Diosman graciasta qostinyá. 17 Tukuy ima rurasqaykichiktaqa otaq rimasqaykichiktaqa Señor Jesuspa sutinpiyá ruraychik, chaykunataqa ruraychik paynintakama Dios Taytaman graciasta qostinyá.
COLOSENSES 3, 4
18 Señorakuna,
2098 Iñiqkunapa ruranankunamanta
qosaykichikta kasukuychik Señorman iñisqaykichikrayku. 19 Qo sakuna, kuyaychik warmikichikta, amayá qaqchakachariychikchu. 20 Churikuna, tayta-mamaykichikta tukuy imapi kasukuychik, chayqa Señorpa agradonpaqmi. 21 Tayta-mamakuna, ama piñachiychikchu wawa-churikichikta chaynapi ama hukmanyarunankupaq. 22 Sirvientekuna, kay pachapi patronnikichikta imapipas kasukuychik, amayá qawasuptillaykichikchu allintaqa ruraychik, aswanqa Señorta manchakuspayá tukuy sonqowan kasukuychik. 23 Tukuy ima rurasqaykichikta qa ruraychik Señorninchikpaq rurachkaq hinayá. 24 Yachasqaykichikpi hinapas Señorninchikmi qosunkichik tupasuqnikichik herenciataqa. Qamkunaqa servich kankichik Señorninchik Cristotam. 25 Pipas mana allin ruraqmi ichaqa pagonta chaskinqa mana allin rurasqanmanta, Diosqa manam pimanpas sayapakunchu. 1 Yaw patronkuna, qamkunapas sirvientekichik runakunamanyá imam kaqta qopuychik, amayá qonqar uychikchu, qamkunapapas hanaq pachapim kach kan kamachiqnikichik. 2 Ama pisipaspayá Diosman graciast a qost in mañakuychik tuta punchaw. 3 Ma ñakuychiktaqyá ñoqaykupaqpas, chaynapi Señorninchikpa munayninwan punku kichachkaq hina Cristomanta kunankama pakasqa allin noticianta willakamu naykupaq, chayraykum ñoqapas preso kachkani. 4 Mañakuychikyá imam kaqta paymanta willakunaypaq. 5 Allint ayá kawsaychik mana iñiq runakunawan, tiempoyk ichikt apas amayá usuchiychikchu. 6 Kachiwan tupachisqa hina sumaqllañayá kachun rimasqayki chikpas, yachaychikyá sapakamaman imaynam allin contestaytapas.
4
7 Kuyasqanchik
Cartapa tukuyninmanta
wawqenchik Tiquicom willasunkichik imaynam ñoqa kas qaymanta, paymi mana saqewaspa yanapawarqa hinaspam ñoqawan kuskataq Señorninchiktapas servirqa. 8 Qamkunamanmi kachamuni imaynam kasqay kumanta willasunaykichikpaq hinaspa qamkunata kallpanchasunaykichikpaq. 9 Paywant aqmi hamuchkan Señorpi allin takyaq kuyasqanchik wawqenchik One simopas, payqa llaqtamasikichikmi. Paykunam willasunkichik tukuy ima kaypi pasakusqanmanta. 10 Carcelpi presomasiy Arist arcom apachikamusunk ichik saludokunat a, apa chimusunkichiktaqmi Bernabeypa primon Marcospas. Qamkunam paymanta kamachisqayta chaskirqankichik, sichum watukamusuptikichikqa allinllatayá chaskiykuychik. 11 Saludamusunkichiktaqmi Jesuspas, paypa huknin sutinqa Justom. Paykunallam iñiqkunamanta judio casta kaqkunaqa yanapaykuwarqa Diosninchikpa munaychakusqanmanta willakuptiy, paykunaqa ñoqapaqmi hatun consuelo karqa. 12 Saludamusunkichiktaqmi Señorninchik serviq llaqtamasikichik Epafraspas, paymi tukuy tiempo qamkunapaq mañakuchkan tukuy sonqon wan Diospa munasqanman hina qaqa hina sayanaykichikpaq hinaspa imapipas Diosman hapipakunaykichikpaq. 13 Ñoqam testigo kani imaynam Epafrasqa qam kunapaq llamkasqanmanta, testigotaqmi kani Laodicea llaqtapi kaqkunapaqpas hinaspa Hierapolis llaqtapi kaqkunapaqpas llamkasqanmanta. 14 Saludamusunki chiktaqmi kuyasqanchik doctor Lucaspas chaynataq wawqenchik Demaspas.
2099 15 Ñoqapa
COLOSENSES 4
parteymantapas saludaykapuwaychikyá Laodiceapi kaq wawqe-pa ninchikkunata. Saludaykuychiktaqyá Ninfastapas wasinpi huñunakuqkunatawan. 16 Kay cart at a leeykuspayk ichikyá apachiychik Laodiceaman chaynapi chay llaqtapi wawqe-paninchikkunapas leenankupaq. 17 Niychiktaqyá wawqen chik Arquipotapas Señorninchik Jesucristopa kamachisqanta paypa sutinpi cumplinanpaq. 18 Ñoqapa parteymant apas chask iychikyá saludoyt a. Yuyar iychikyá carcelpi kasqayta. Qamkunapaqmi mañakuchkani Señorninchikpa favorninta.
TESALONICA LLAQTAMAN APOSTOL PABLOPA PUNTA KAQ CARTASQAN Roma llaqtayoq runakunapa gobiernasqan Macedonia lawpim karqa Tesalonica llaqta, chay llaqtapipas Apostol Pablom Jesucristoman iñichirqa. Pablopa willakusqantam mana judio kaq runakuna anchallataña munaykuspanku Jesucristoman iñirqaku. Judio runa kunam ichaqa Pablopa cont ranpi hatarirqaku rimasqanta harkakunankupaq, chayraykum Pabloqa chay llaqtamanta lloqsirqa. Chaywanpas paykunatam kuyakuywan yuyarirqa hi naspam paykunamanta ima noticiallatapas yachakuyta munarqa. Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Tesalonicapi iñiqkuna Jesucristoman hapipakuspa allin tak yasqankumanta, willakuntaqmi Diosta agradanapaq imaynam kawsanamantapas (1:1-4:12). Iskay kaq parteñataqmi willakun Señor Jesuspa kutimunanmanta (4:13-5:11). Kimsa kaq parteñataqmi willakun paykunata kallpanchaspan imakunam kunasqanmanta (5:12-28).
1
Cartapa qallariyninmanta
1 Ñoqa Pablom Silvanowan hinaspa Timoteowan apachimuykiku kay cartata Tesalonica llaqtapi kaq iñiqkunaman, qamkunaqa Dios Taytawan hinaspa Señor Jesucristowanmi huklla kachkankichik. Diostam mañakuchkani qamkuna ta favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq.
Tesalonica llaqtapi kaq iñiqkunapa allin ejemplonmanta
2 Diosmanmi graciasta qoniku qamkunamanta tukuy tiempo qamkunapaq ma
ñakuspayku. 3 Yuyarinikumá Dios Taytanchikpa qayllanpi iñiynikichikman hina llamkasqaykichikta, kuyakuynikichikman hina servisqaykichikta hinaspa Señorninchik Jesucristopi confiakuspa ñakariykuna aguantasqaykichikta. 4 Diospa kuyasqan wawqepaniykuna, yachanikum Dios akllasusqaykichiktaqa. 5 Qamkunaman Cristomanta allin noticia willasqaykutaqa manam rimayllachu-rimarqaniku, chayqa chayamusurqankichik Chuya Espiritupa atiyninwanmi, cheqaptapuni convencesqa kaspaykum qamkunamanqa willarqaykiku. Yachasqaykichikpi hinapas allinnikichikpaqmi allinta portakurqaniku. 6 Qamkunaqa ñoqaykupa hinaspa Señorpa ejemplontam qatichkankichik, llumpayta ñakarichkaspaykichikpas Diospa palabrantam chaskirqankichik Chuya Espiritupa kusikuy qosusqaykichikwan. 7 Chaynapim qamkunaqa ejemploña kachkankichik Macedonia lawpi hinaspa Grecia lawpi llapallan iñiqkunapaqpas. 8 Qamkunamanta qallaykuspanmi Señorpa palabranqa willakusqa karqa. Chayqa willakusqa karqa manamá Macedonia lawllapichu nitaq Grecia lawllapichu aswanqa tukuy hinastinpim. Diosman iñisqaykichikmantaqa 2100
2101
1 TESALONICENSES 1, 2
lliwñam yacharunku chaymi ñoqaykuqa manaña willakunaykuñachu. 9 Paykunañam wi llakuchkan qamkunaman imaynam chayamusqaykumantaqa hinaspa imaynam Diosman iñisqaykichikmantaqa, willakuchkankutaqmi taytacha-mamachakunata qepanchakuruspa kawsaq cheqap Diostaña servisqaykichikmantapas. 10 Willakuchkankutaqmi hanaq pacha manta Diospa Churin Jesus kutimunan suyasqaykichiktapas. Paytam Dios kawsarichirqa chaymi paypuni librawasunchik hamuq tiempokunapi castigomanta.
2
Tesalonica llaqtapi Pablopa llamkasqanmanta
1 Wawqe-panillaykuna,
yachasqaykichikpi hinapas watukamusqaykuqa manam yanqapaqchu karqa. 2 Filipos llaqtapi kamisqa ñakarichisqa kach kaptiykupas Diosninchikmi kallpanchawarqaku chaymi mana manchakuspa willarqaykiku Diosmanta allin noticiata, willarqaykikumá achkallaña runakuna contraykupi sayarichkaptinkupas. 3 Willarqaykikuqa manam pantachinaykupaq chu nitaq mana allin munasqaykuraykuchu nitaq engañanaykuraykuchu. 4 Diosmá allinpaq chaskiwaspanku kunawarqaku allin noticiata willakunaykupaq chaymi willakuchkaniku. Manam runakuna agradaytachu munachkanikuqa aswanqa Dios tam. Paymi prueban sonqoykuta. 5 Qamkunataqa manam sumaqllataña rimaspachu alabarqaykiku, yachasqaykichikpi hinapas rimapayarqaykikuqa manam qollqeta kuyaspaykuchu. Diospas yachanmi chaytaqa. 6 Manataqmi maskarqanikupas runa kunapa alabasqan kaytachu nitaq qamkunapa otaq wakin runakunapa alabasqan kaytachu. Munaspaykuqa kamachikikumanmi karqa Cristopa *apostolnin kas qaykurayku. 7 Ichaqa qamkunawanqa llampu sonqollam karqaniku. Ñoqaykuqa karqaniku wawankuna uywachkaq mama hinam. 8 Qamkunataqa llumpaytam kuyarqaykiku chaymi qoytaqa munarqaykiku Diosmanta allin noticiallatañachu aswanqa kikiykupa vidaykutawanñam, chaynataqa munarqaniku llumpayta kuyas qaykuraykum. 9 Wawqe-paniykuna, qamkunaqa yuyachkankichikmi llamkaspayku pisipasqaykuta. Mantienekunaykupaqmi tuta-punchaw llamkarqaniku, qamkunata qa manam gastachirqaykikuchu Diosmanta allin noticiata willaspaykuqa. 10 Qamkunam Diospiwan test igo kank ichik, iñiqkunapa qayllanpiqa Dios llapaqñam kawsarqaniku allinta ruraspa hinaspa pipapas mana imanisqan. 11 Yachank ichikmi imaynat am tayt aqa chur in rimapayasqant a, chaynam ñoqay kupas qamkunata kallpancharqaykiku 12 hinaspam kunarqaykiku Diospa churin hina allinta kawsanaykichikpaq. Paypunim qayasuchkankichik munaychakusqan manwan hatunchasqa kanaykichikman. 13 Chayraykum ñoqaykupas tukuy tiempo graciast a qoniku Diosman. Ñoqay ku willaptiykum Diospa palabranta chaskirqankichik, ichaqa manam runapa rimasqanta hinallachu aswanqa Diospa cheqap palabranta hinam, chay palabra qa allintam rurachkan qamkuna iñiqkunapi. 14 Wawqe-paniykuna, qamkunaqa qatichkankichik Judeapi kaq Diosninchik Cristo Jesuspi iñiqkunapa ejemplontam, paykunatam judiokuna ñakarichirqa, chaynam qamkunatapas llaqtamasikichik kuna ñakarichisurqankichik. 15 Judiokunam wañurachirqa Señor Jesusta hinaspa Diosmanta willakuqkunata, ñakarichiwarqakutaqmi ñoqaykutapas, Diosta mana agradaspam llapa runakunapa cont ranpi kachkanku. 16 Salvakunankupaq mana judio kaqkunaman allin noticia willanaykutam michakuwanku. Chaynata ruraspam aswan mastaraq huchankuta llimparichichkanku, ichaqa ñam chayara munña paykunapaq wiñay castigo.
1 TESALONICENSES 2-4
2102
Pablopa yapatawan watukuy munasqanmanta
17 Wawqe-panillaykuna,
ñoqaykuqa as tiempollapaqmi qamkunamanta karun chasqa kachkaniku, ichaqa sonqoykupim tukuy tiempo kachkankichik. Anchata munaspam procurachkaniku qamkuna qawaykuyta. 18 Chayraykum qamkuna watukuykuyta munachkaniku. Ñoqa Pablom achka kutita qamkunaman hamuy ta munarqani ichaqa *Satanasmi harkakur uwarqa. 19 Señorninchik Jesucristo kutimuptinqa ¿manachum qamkunarayku confiakusaqku? ¿Manachum qamkuna rayku kusikusaqku? ¿Manachum qamkunarayku alabakunaykupaq premiotapas chaskisaqku? 20 Qamkunaraykumá Diosta hatunchasaqku hinaspa kusikusaqku. 1 Qamkunamanta manaña llakikunaypaqmi tanteanakururqaniku sapallayña Atenas llaqtapi qepanaypaq. 2 Hinaspam kachamurqaykiku wawqenchik Timo teota. Paymi Dios serviypi yanapawanku, yanapawankutaqmi Jesucristomanta allin noticia willakuypipas. Paymi iñiynikichikpi qaqata hina sayanaykichikpaq kall panchasunkichik, 3 chaynapi chay ñakariykunapi ama hukmanyarunaykichikpaq. Yachankichikmi chaykuna ñakarinanchiktaqa. 4 Qamkunawan kachkasparaq mi nirqaykiku ñakarinanchikmantaqa, yachasqaykichikpi hinamá chaykunaqa sucedekurqa. 5 Chayraykum Timoteota kachamurqani qamkunamanta manaña llakikunaypaq hinaspa iñiynikichikmanta willawananpaq, yanqañataq tentakuq *Satanas tentarusunkichikman hinaptin llamkasqaykupas yanqapaq karunman. 6 Timoteo kut iramuspanñataqmi iñiynikichikmantawan kuyakuynikichikmanta, allin noticiata willawarqaku. Qamkunas tukuy tiempo yuyawaspaykiku rikuykuy ta munawankiku imaynam ñoqaykupas qamkunata rikuykuy munasqaykuta hina. 7 Wawqe-panillaykuna chay not iciatamá, qamkunamanta chaskirqaniku, anchatam consuelakurqaniku iñisqaykichikwan, sinchi llakisqa hinaspa waqasqa kachkas paykupas. 8 Señorpi qaqa hina sayasqaykichikwanmi kusisqa kawsachkaniku. 9 Qamkunaraykum llumpayta Diosman graciasta qoniku paypa qayllanpi sinchi ku sichiwasqaykikumanta. 10 Tukuy tiempom llumpayta mañakuchkaniku qamkunata rikuykunaykupaq, chaynapi iñiynikichik pisiptin huntaykachinaykupaq. 11 Kikin Dios Tayt anchikyá Señorninchik Jesucristopiwan ñanniykut a ki charichun qamkunaman hamunaykupaq. 12 Señoryá masyachichun hinaspa llimparichichun kuyanakuynikichikta, llimparichichuntaqyá llapallan runa kunapaqpas imaynam qamkunapaq kuyakuyniyku kasqanta hina. 13 Señoryá iñiynikichikpi takyachisunkichik Dios Taytanchikpa qayllanpi mana huchayoq kanaykichikpaq hinaspa payllapaqña kawsanaykichikpaq, chaynaqa kachun Se ñorninchik Jesucristo payllapaqña llapallan sapaqchasqakunawan hamuptinyá.
3
4
Diospa agradonpaq kawsanamanta
1 Wawqe-panillaykuna, qamkunatam yachachirqaykichik Diosta agradaspa kawsanaykichikpaq. Chaynatamá kawsachkankichik, Señor Jesusrayku rue gakuspam mañakuykiku aswan mastaraq chaynata kawsanaykichikpaq. 2 Qamkunaqa yachankichikñam Señor Jesuspa kamachikuynin qomusqayku ta. 3 Diosqa munan mana huchayoq kanaykichiktam hinaspa mana huchapakuq kanaykichiktam. 4 Sapakamayá warmiyoq kaychik ama huchallikuspa hinaspa respetayta yachaspa. 5 Amayá mana allinkunataqa munaychikchu Dios mana reqsiq runakuna hinaqa. 6 Chaynaqa amayá pipas wawqentaqa ofiendechunchu nitaq enga
2103
1 TESALONICENSES 4, 5
ñachunchu. Señorqa tukuy chaykunataqa vengakunqam. Ñam chaykunamantaqa willarqaykikuña. 7 Diosqa qayawarqanchik manam hucha vidapi purinapaqchu, aswanqa payllapaqña kawsanapaqmi. 8 Chaynaqa kay nisqaykuna despreciaqqa des precian manam runatachu aswanqa Chuya Espiritu qosuqnikichik Diostam. 9 Wawqe-panint in kuyanakuymant aqa manañam necesit ank ichikñachu qellqamunayta, Diosqa ñam yachachisurqankichikña kuyanakunamantaqa. 10 Chaynamá rurachkank ichik Macedonia lawpi llapallan wawqe-panikunawan pas, chaywanpas ruegakuykichikmi aswan mastaraq kuyanakunaykichikpaq. 11 Hawkalla kawsakuyt a munaspayá, ocupakuychik imapas ruranayk ichikpi, kamachisqaykupi hinayá llamkaychikpas 12 chaynapi Diosta mana reqsiqkunapas respetasunaykichikpaq chaynataq imapas mana pisipusunaykichikpaq. Señor Jesuspa kutimunanmanta
13 Wawqe-panillaykuna, munachkanikutaqmi wañuqkunamanta yachanaykichiktapas
chaynapi mana confianzayoqkuna hina ama llakikunaykichikpaq. 14 Jesus wañukuspa kaw sarimusqanta creeptinchikqa Diosmi Jesustawan pusamunqa kawsarichisqan iñiqkunata. 15 Kaykunataqa nikiku kikin Señorpa nisqanman hinam, Señorpa kutimunankama qepaspa kawsaqkunaqa manam puntasunchu wañuqkunataqa. 16 Kikin Señorpunim uraykamunqa hanaq pachamanta kamachikuy qapariyninwan, *angelkunata kamachiq pa qayakuyninwan hinaspa Diospa cornetillanpa qapariyninwan hinaptinmi puntata kawsarimunqa Cristopi iñiq wañuqkuna. 17 Chaymantam kay pachapiraq kawsaqkuna paykunawan kuska altoman hoqarisqa kasunchik puyukunapa ukunman Señorwan tupa nanchikpaq, paywanmi wiñaypaq kasunchik. 18 Kay nisqaywanyá kallpanchanakuychik. 1 Wawqe-panillaykuna, tiempokunamantawan punchawkunamantam ichaqa mana necesariochu qellqamunay. 2 Yachasqaykichikpi hinapas Señorqa hamunqa mana yachasqanchik punchawpim, payqa hamunqa tutallan suwa hamuchkaq hinam. 3 Runakunam ninqaku: “Hawkañam, seguroñam kachkanchik” nispa, hinachkaptinmi qonqayllamanta puchukarunqaku, dolorwan hapichikuq warmi hinam kanqaku, ma napunimá lluptinqakuchu. 4 Wawqe-panillaykuna, qamkunam ichaqa mana tutapichu kachkankichik, chaynaqa hamunan punchawqa manam suwa hinachu tarimusunkichik. 5 Qamkunaqa kanchaymanta hinaspa punchawmanta kaqmi llapallaykichik kankichik, ñoqanchikqa kanchik manam tutayaymanta kaqchu. 6 Chaynaqa amayá wakinkuna hina puñukuqllachu kasun, aswanqa rikchaspayá cuidakusunchik. 7 Puñuqkunaqa tutam puñunku, sinkaqkunapas tutataqmi sinkanku. 8 Punchawmanta kaqkunayá ichaqa cui dakusunchik, soldadopa qasqon harkaqwan churakuq hinayá iñiyninchikwan chaynataq kuyakuyninchikwan harkachikusun, salvasqa kasqanchikyá kachun harkaq casco hina. 9 Diosqa churawarqanchik manam castigawananchikpaqchu aswanqa Jesucristopa ru rasqanwan salvasqa kananchikpaqmi. 10 Jesucristom ñoqanchikrayku wañurqa chaynapi kawsaspapas otaq wañuspapas paywan kuska kananchikpaq. 11 Chaynaqa kunan ruras qaykichikpi hinayá kallpanchanakuychik hinaspa yanapanakuychik.
5
Iñiqkunata Pablo kallpanchasqanmanta
12 Wawqe-panillaykuna,
qamkuna ukupi llamkaqkunapaqyá kachun reqsi kuynikichik, paykunaqariki Señorpa rantinpim kamachisuchkankichik hinaspa consejasuchkankichik. 13 Llamkasqankuraykuyá paykunataqa sinchita kuyaychik hinaspayá qamkunapurapas hawkalla kawsakuychik.
1 TESALONICENSES 5 14 Wawqe-panillaykuna
2104
ruegakamuykikum qellakunatapas anyanaykichikpaq, hukmanyasqakunatapas kallpanchanaykichikpaq, mana kallpayoqkunatapas ya napanaykichikpaq hinaspa llapallanwanpas pacienciakunaykichikpaq. 15 Amayá pipas mana allin ruraqkunamanqa mana allinwanqa kut ichichunchu, qamkunapuraqa tukuy tiempoyá allin kaqkunata ruraychik, chaynatayá ruray chik llapallanwanpas. 16 Tukuy tiempoyá kusisqa kaychik. 17 Tukuy tiempoyá Diost a mañakuychik. 18 Tukuy imamant ayá Diosman graciast a qoychik, chaynat am Dios munan Jesu cristopi kasqaykichikrayku. 19 Chuya Espir it upa ruraynint aqa amayá amachaychikchu. 20 Amayá despre ciaychikchu Diosmanta willakuqkunapa nisqankutaqa. 21 Tukuy ima nisqankuta pruebaspayá allin kaqta waqaychaychik. 22 Waqaychakuychikyá tukuy mana allinkunamanta. 23 Hawkayay qokuq kikin Diosninchikyá espir it uyk ichikt a, almayk ichikt a hinaspa cuerpoykichikta lliwta chuyanchaykuchun, mana huchayoqtayá wa qaychasunkichik Señorninchik Jesucristo hamunankama. 24 Qayasuqnikichikqa confiakunapaqmi, chayraykum payqa cumplinqa. 25 Wawqe-panillaykuna, mañakuychikyá ñoqaykupaqpas. 26 Llapallan wawqenchikkunat ayá saludaykuychik abrazowan. 27 Señorpa sut inpim kamachik ichik, kay cart at aqa leeychikyá llapallan iñiqkunapaqpas. 28 Señorninchik Jesucristoyá favorecesunk ichik.
TESALONICA LLAQTAMAN APOSTOL PABLOPA ISKAY KAQ CARTASQAN Pablopa punta apachisqan cartawanmi Tesalonicapi iñiqkuna pantaypi hina rikurir ur qaku. Paykunapaqmi rikchakurqa Jesucristopa kutimuyninqa chayaramusqanpaqña. Chay pantaykunamanta paykunata horqonanpaqmi kay cartata Pablo qellqarqa (3:6-12). Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta hinaspa Jesucristo kutimuspan juzgananmanta (1:1-12). Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesucristo kutimuptin imakunam pasananmanta (2). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Cristoman iñiqkunaqa imaynam kawsanankumanta hinaspa despedikusqanmanta (3). Willakuntaqmi Pablopa kayna consejasqanmantapas: “Pipas mana llamkayta munaspaqa amataq mikuchunchu” nispa (3:10).
1
Cartapa qallariyninmanta
1 Ñoqa Pablom Silvanowan hinaspa Timoteowan apachimuykiku kay car tata Tesalonica llaqtapi iñiqkunaman, qamkunaqa Dios Taytawan hinaspa Señor Jesucristowanmi huklla kachkankichik. 2 Dios Taytatawan Señor Jesucris totam mañakuchkani qamkunata favorecesunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq.
Jesucristo kutimuptin Diospa juzgananmanta
3 Wawqe-panillaykuna, qamkunamantam Diosman tukuy tiempo graciasta qonayku, allinmá chayqa, chaynataqa ruranayku qamkunapa iñiynikichik yapakusqanraykum chaynataq sapakamapa kuyanakuynikichik mirasqanraykum. 4 Qatikachasqa kaspay kichikpas chaynataq ñakarichisqa kaspaykichikpas pacienciawan hinaspa iñiywan aguantasqaykichikraykum Diosman iñiqkunapa huñunakuyninkupi qamkunamanta alabakuniku. 5 Kayqa qawachiwanchik Diospa juicionqa justo kasqantam, qamkunaqa Diospa munaychakusqanpaqñam *kankichik, chayraykum ñakarichkankichikpas. 6 Diosqa justom, qamkuna ñakarichisuqnikichiktaqa chayna ñakariywantaqmi ñakarichinqa. 7 Kunan ñakariqkunamanmi wiñaypaq samayta qosunkichik ño qaykumanwan, chaynataqa qosunkichik Señor Jesucristo hanaq pachamanta atiy qosqan angelninkunawan rupachkaq ninapi hina rikurimuspanmi. 8 Hinaspam Dios mana reqsiqkunatawan Señorninchik Jesusmanta allin noticia mana kasukuqkunata vengakunqa. 9 Paykunaqa wiñaypaq castigasqa kaspam Señorpa qayllanmanta hi
2105
2 TESALONICENSES 1, 2
2106
naspa suma-sumaq atiyninmanta qarqosqa kanqaku. 10 Payllapaqña kawsaqkunam chay punchawpi Señorta alabanqaku hinaptinmi llapa iñiqkunapas admirakun- qa ku, chaypim qamkunapas kankichik willasqaykuta creesqaykichikrayku. 11 Chayraykum tukuy tiempo mañapuyk iku. Diosninchikyá qespichisunk ichik qayasusqaykichikman hina, atiyninwanyá cumplichun tukuy allin munasqay kichikta, cumplichuntaqyá iñiynikichikwan rurasqaykichiktapas. 12 Chaynapim Diosninchik hinaspa Señor Jesucristo favorecesuptikichik Señor Jesuspa sutin hatunchasqa kanqa qamkunapi, paypitaqmi qamkunapas hatunchasqa kankichik.
2
Chinkananpaq citasqa runamanta
1 Wawqe-panillaykuna,
Señor Jesucristopa hamunanmantawan paywan kuska huñunakunanchikmantam ruegakamuykichik. 2 Amayá facillataqa pipas chaqwarusunkichikchu, amataqyá mancharikuychikchu “Señorpa kutimu nan punchawqa chayaramunñam” nispa willasuptikichikpas. Willasunkichikqa Espiritupa atiyninwan rimachkaq hinaraqmi, sumaq palabrawanraqmi hinaspa cartaykutapas chaskichkaq hinaraqmi. 3 Amayá piwanpas engañachikuychikchu, puntataqa runakunam Diosta qepanchakunqaku hinaptinmi rikurimunqa leyta mana kasukuq runa, chay runaqa chinkananpaq citasqañam kachkan. 4 Paymi hatarispa hatunchakunqa Diospa sutinwan sutichakuqkunapa contranpiwan yu paychana kaqkunapa cont ranpipas. Diospa templonpi tiyaykusparaqmi “Diosmi kani” nispa Dios tukunqa. 5 ¿Manachu yuyankichik qamkunawan kachkaspayraq chaykuna nisqaytaqa? 6 Qamkunaqa yachankichikmi chaytaqa kunan imam harkasqanta chaynapi imam tiemponpiña rikurimunanpaq. 7 Chay pakasqa kaqraq mana allinpa espiritun qa ñam obrachkanña, ichaqa chay harkaqninpa suchurinallantañam suyachkan. 8 Hinapt inmi rikurimunqa leyta mana kasukuq runa. Paytam Señor wañuchinqa samayllanwan, kancharistin rikurimuspanmi paytaqa chinkarachinqa. 9 Leyta mana kasukuq runaqa hamunqa *Satanaspa kallpanchasqanmi, llullakuspanmi ru ranqa admirakuypaq milagrokunata hatun atiyninwan. 10 Imaymana engañowanmi pusanqa llapallan chinkananpaq kaqkunata salvakunankupaq cheqap yachachikuy chaskiyta mana munasqankurayku. 11 Diosmi paykunaman kachamun engañaqnin kuta llulla kaqkunapi creenankupaq. 12 Llapallankum cheqappi mana creespanku mana allinkunamantaraq kusikunku chaynapi castigasqa kanankupaq. 13 Señorpa
Iñiqkunata Pablo kallpanchasqanmanta
kuyakusqan wawqe-panillaykuna, ñoqaykuqa tukuy tiempom graciasta qonayku Diosman qamkunamanta. Diosmi puntamantaraq akllasurqan kichik Espiritupa chuyanchasusqaykichikwan chaynapi cheqap kaqta chaskispa salvakunaykichikpaq. 14 Chaypaqmá qayasurqankichik allin noticiata willasqay kuwan chaynapi Señor Jesucristopa reqsisqa kayninta haypanaykichikpaq. 15 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, takyaspayá hat alliychik simiykuwan hinas pa cartaykuwan yachachimusqaykuta. 16 Kikin Señorninchik Jesucristowan Dios Taytanchikmi favorecewanchik, kuyawaspanchikmi wiñaypaq consuelawanchik confianzata qospa. 17 Paypuniyá sonqoykichikta kallpanchachun hinaspayá takya chisunkichik tukuy ruraynikichikpiwan allin rimaynikichikpi.
2107
3
2 TESALONICENSES 3
Diosta mañapuwayku
1 Wawqe-panillaykuna, ñoqaykupaqpas Diostayá mañakuychik chaynapi paypa palabranta mirachiptiyku Diosta alabaspa qamkuna hina chaski nankupaq. 2 Mañakuychiktaqyá daño ruraq mana allin runakunamanta Dios librawanankupaqpas, manamiki llapallankuchu iñinkuqa. 3 Señorqa confiaku napaqmi, paymi allinta takyachispa mana allinkunamanta waqaychasunkichik. 4 Señorpim confiakuchkaniku kamachisqaykut a ruranayk ichikmant aqa, chayt a qariki ñam rurachkankichikña. 5 Señoryá yanapachun sonqoykichikta chaynapi Diospa kuyakuynintawan Cristopa paciencianta haypanaykichikpaq.
6 Wawqe-panillaykuna,
Llamkanamanta
kamachimuykikum Señor Jesucristopa sutinpi, karuncha kuychikyá qella wawqe-panikunamanta, paykunaqa manam yachachisqaykuman hinachu kawsachkanku. 7 Qamkunaqa yachankichikñam ñoqayku hina imaynam kawsaytaqa. Qamkunawan kaspaykuqa manam qellakurqanikuchu. 8 Manam pipa mikuynintapas mañakurqanikuchu debaldeqa, aswanqa tuta-punchaw pisipas pam llamkarqaniku mikunaykupaq, chaynapim pitapas mana gastachirqanikuchu. 9 Debernikichikman hinaqa yanapawankikumanmi karqa, ichaqa chaytaqa rurar qaniku qamkunapaq ejemplo kanaykupaqmi chaynapi qamkunapas ñoqayku hina ruranaykichikpaq. 10 Qamkunawan kachkaspaykuraqmi nirqaykiku: —Pipas llamkayta mana munaspaqa ama mikuchunchu —nispa. 11 Uyar inikum, qamkuna ukupis kachkanraq qellakuna, mana imapipas llamkaspas runakunapa asuntonman chapukuchkanku. 12 Señorninchik Jesucris toraykum chayna kawsaqkunata kamachispa anyamuniku, hawkalla llamkaspayá chaywan mikuchunku. 13 Qamkunaqa wawqe-panillaykuna, allinkuna ruraytaqa amayá amiychikchu. 14 Kay cartawan nimusqaykuta pipas mana kasukuptinqa, chay runatayá reqsipaykuychik hinaspayá ama hukllawakuychikchu chaynapi penqakunanpaq. 15 Ichaqa amayá enemi gota hinachu qawaychik aswanqa Señorpi iñiqmasikichikta hinayá anyaykuychik. 16 Hawkayay
Cartapa tukuyninmanta
qokuq Señoryá tukuy tiempo hinaspa tukuy imapipas hawkayayta qosunkichik. Llapaykichikwanyá Señor kachun. 17 Ñoqa Pablom saludamuyk ichik kik iypuni qellqamuspay hinaspa cart at apas kikiypuni firmamuspay, llapallan cartaykunapipas hina kaynallatam firmamuni. 18 Señorninchik Jesucristoyá llapallayk ichikt a favorecesunk ichik.
TIMOTEOMAN APOSTOL PABLOPA PUNTA KAQ CARTASQAN Timoteomanmi Apostol Pablo qellqarqa iskay cartakunata, kaymi punta kaq cartan. Kayna cartakunatam sutichanku “iñiqkuna michiqkunaman cartakuna” nispa. Timoteopa mamanmi karqa judio castamanta, taytanñataqmi karqa Grecia nacionniyoq runa. Pablom Timoteowan reqsinakurqa List ra llaqtapi (Hechos 16:1-3). Timoteoqa kar urqa Pablopa ancha kuyasqanmi hinaspa ancha yanapaqninmi. Kay cartaqa iskay parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun pantachikuqkunata mana uyarinamanta, huñunakuyninkupi imam ruranankumanta, willakuntaqmi huñunakuyninkupi kamachikuqkunamantapas (1-3). Iskay kaq parteñataqmi willakun mozollaraq kayninpi imaynam Timoteoqa Jesucristo man iñiqkunata michinanmanta (4-6).
1
1 Kuyasqay
Cartapa qallariyninmanta
Timoteo, Ñoqa Pablom Cristo Jesuspa *apostolnin kani salvaq ninchik Dioswan confiakusqanchik Cristo Jesus kamachiwasqanrayku. 2 Iñichisqayraykum qamqa kanki cheqap chur iy hina. Dios Tayt anchikt awan Señorninchik Cristo Jesustam mañakuchkani qamta favorecesuspayki llakipayari kusunaykipaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykipaq. 3 Macedonia
Mana allin yachachikuykunamanta
lawman rispay ruegakusqayman hinayá quedaykuy Efeso llaqtapi wakinkunata kamachinaykipaq chaynapi amaña sapaq yachachikuykunata yachachi nankupaq. 4 Amataqyá kasuchunkuchu cuentokunatapas nitaq abuelokunapa sutinmanta manaña tukuy atina listatapas. Tukuy kaykunawanqa yanqa atipanakuyllamanmi cha yanku. Manam yanapanchu Diospi confiakuspa paypa munasqanta ruranapaqqa. 5 Kay kamachikuykunaqa cheqapt apuni kuyanakunanchikpaqmi, chay kuyana kuyqa hamun limpio sonqomantam, allin concienciayoqmantam hinaspa cheqap iñiyniyoqmantam. 6 Wakinkunam chayna kawsakuymanta karunchakuruspa yanqa atipanakuykunapi pantar unku. 7 Paykunaqa mana entiendechkaspankupas Bibliamanta yachachiytaraqmi munanku. Cheqapllataña rimachkaspapas manam yachankuchu imam nisqankutaqa. 8 Yachanchikmi kamachikuykunaqa allin kasqanta, chaytaqa sumaqta entien despam yachachina. 9 Yachasqanchikpi hinapas leyqa qosqa karqa manam allin runakunapaqchu aswanqa mana kasukuqkunapaqwan rebeldekunapaqmi, Dios 2108
2109
1 TIMOTEO 1, 2
mana adoraqkunapaqwan huchasapakunapaqmi, huchallapi puriqkunapaqwan mana diosniyoqkunapaqmi hinaspa tayta-maman wañuchiq- kunapaqwan runa wañuchiqkunapaqmi. 10 Leyqa huchapakuqkunapaqmi, qaripura kakuqkunapaqmi, runamasin suwaqkunapaqmi, llullakuqkunapaqmi, yanqapas-yanqa Diospa sutin ri maqkunapaqmi hinaspa allin yachachikuykunapa contranpi kaqkunapaqmi. 11 Chay allin yachachikuyqa yupaychasqanchik Diospa kunawasqan ancha allin noticiam. 12 Señorninchik
Diosman graciasta Pablo qosqanmanta
Jesucristom confianzapaq hapiwaspan serviqnin kanaypaq akllaykuwarqa hinaspa kallpanchaykuwarqa chaymi llumpayta agradecekuni. 13 Ñawpaqt aqa payta insult aspaymi ñakar ichirqanit aq payman iñiqkunat apas, chaynata ruraspamá paytaqa piñachirqani. Chaywanpas payqa llakipayarikuwar qam manaraq allinta yachaspay manaraq iñisqayrayku. 14 Señorninchik llumpayta favorecewaspanmi kallpanchawarqa creenaypaq hinaspa kuyakuq kanaypaq, chayqa tarikun Cristo Jesusllapim. 15 Cheqapmi kayqa, lliwmi creenanchik, Jesucristom kay pachaman hamur qa huchasapakunata salvananpaq, paykunamantaqa aswan huchallikuqraqmi kani. 16 Chaywanpas Diosmi llakipayariykuwaspan pacienciaykuwarqa puntata hinaspam lliw runakunaman qawachirqa Jesucristoman iñikuspalla ñoqa hina wiñaypaqña kawsanankupaq. 17 Chayraykuyá Diosta yupaychaspa hatunchasun wiña-wiñaypaq. Payqa mana wañuq kaspam wiña-wiñaypaq munaychakuchkan, payqa mana rikuy atinam. Chullallam Diosqa. Amén. 18 Timoteo, chur iy hina kapt ik im kamachimuyk i kayta: ñawpaqmant araq qanmanta nisqankuta uyarispayá allin peleachkaq soldado hina seguiy mayna sasaña kaptinpas. 19 Concienciaykipa nisusqaykitayá ruray iñisqaykipi seguis pa. Chayman hina mana kawsaqkunaqa yakupi heqepachkaq hinam iñiyninkuta chinkarachinku. 20 Chaynatam pantar urqaku Himeneowan Alejandropas. Chaymi rimasqankuwan Diosta manaña piñachinankupaq qoykuni *Satanaspa makinman.
2
Imaynam Dios adorananchikmanta
1 Imamantapas puntataqa Diosninchiktam mañakunanchik llapallan runakuna paq, paykunapaqmi orakunanchik ruegakunanchik hinaspa agradecekunanchik. 2 Mañakunanchiktaqmi lliw gobiernaqkunapaqpas chaynataq autoridadkunapaqpas, chaynapi allinlla hinaspa hawkalla kawsaspa Diosta allinta servinapaq hinaspa payman agradaqta kawsanapaq. 3 Kayqa allinpunim hinaspa salvaqninchik Diospa agradonpaq mi. 4 Diosninchikqa munachkanmi llapallan runakuna salvakunankuta hinaspa cheqap yachachikuy reqsinankuta. 5 Hukllam Diosqa, hukllataqmi Diosninchikwan runakunata *allinyanachiqpas, chay allinyanachiqqa Jesucristom, runayaruspanmi 6 llapallanchikta salvawananchikpaq kikinmanta entregakurqa hinaspam rantinchikpi wañupuwar qanchik. Kaykunatam Dios reqsichiwanchik munasqan tiempopi. 7 Chaypaqmá Dios akllawarqa *apostolnin kaspay mana judio kaq runakunaman Jesucristomanta willaka munaypaq. Paykunatam yachachichkani cheqap yachachikuykunata hinaspa imaynam iñinankuta. Ñoqaqa cheqaptapunim rimachkani, manam llullakunichu. 8 Ñoqam munachkani tukuy hinastinpi kaq runakuna makinkuta hoqarispanku Diosta chuya sonqolla mañakunankuta, chaytaqa rurachunku ama piñakuspayá hinas pa ama atipanakuspayá. 9 Warmikunapas humildadwanyá pachakuchunku chaynapi
1 TIMOTEO 2, 3
2110
ama pitapas hukmankunata piensachinankupaq, amataqyá allichapakuchunkuchu llumpayta ñaqchapakuspaqa, amataqyá adornakuchunkuchu qorimanta alhaja kunawanpas nitaq *perlaskunawanpas nitaq preciopa chanin pachakunawanpas. 10 Aswanqa allin kaqkunata ruraspayá Diospa agradonpaq kawsaq warmikuna hina reqsichikuchunku. 11 Warmikunaqa upallallayá uyarichunku yachachikuykunata ka sukuspa. 12 Warmikunataqa manam permitinichu huñunakuykunapi yachachinankuta nitaq qarikunapi munaychakunankutapas aswanqa upallallayá uyarichunku. 13 Diosqa puntataqa Adantam unancharqa, chaymantañam Evataqa. 14 culebraqa manataqmi Adantachu engañarurqa aswanqa Evatam, paymá huchallikururqa. 15 Chaymi war miqa wachakuywan ñakarichkaspapas salvakunqa Diospi confiakuspa, runamasinta kuyaspa, mana huchapi kawsaspa hinaspa mana pitapas hukmankunata piensachispa.
3
Iñiqkuna nanachikuqkunamanta
1 Cheqapmi kayqa: “Iñiqkuna nanachikuyta pipas munaspanqa, allin oficiotam mu
nachkan”. 2 Iñiqkunamanta nanachikunanpaqqa mana pipapas anyananmi kanan, huk warmiyoqlla, imamantapas controlakuq, allin piensaq, respetana, visitakuna allin chaskiykuq, allin yachachikuq, 3 tomaykunapi mana purikuq, peleollapi mana purikuq, pacienciakuq, mana atipanakuq, qollqellaman mana qokuruq. 4 Chayna runaqa kanan wasinpi kaqkunawan kasuchikuqmi hinaspa churinkunata educaspa paykunawan respe tachikuqmi. 5 Wasinpipuni mana imayna kamachikuyta atispaqa ¿imaynataq Diosman iñiqkunataqa nanachikunman? 6 Chayllaraq iñikuq runaqa manam kanmanchu iñiqkuna manta nanachikuqqa, yanqañataqmi hatun tukuruspan diablo hina castigasqa kanman. 7 Mana iñiqkunapas lliwmi chay nanachikuqtaqa respetananku. Mana chayqa paymanta mana allinta rimaptinkum paypas diablopa pantachikuyninman urmaykunman. Diaconokunamanta
8 *Diaconokunapas allin respetana runakunam kananku, mana yanqa rimaq,
tomaykunapi mana purikuq hinaspa mana yanqamanta qollqe ganay munaq. 9 Diaco noqa iñinanchikpaq Diospa revelasqankunatam conciencianpi allintapuni yachanan. 10 Puntataqa pruebaychikyá allin otaq mana allin kawsasqantapas. Allin kasqanta yachas paykichikqa *diaconopaqyá akllaychik. 11 Warmikunapas allin respetana warmikunayá kachun, paykunaqa kachun amayá cuento qepichu, imamantapas controlakuspayá tukuy imapipas confianza kachunku. 12 Diaconokunaqa sapakamam huk warmiyoqlla kananku, paykunaqa kasuchikunankum churinkunawanpas chaynataq wasinpi kaqkunawanpas. 13 Diaconokuna allinta ruraspankuqa runakunapa allin reqsisqanmi kanku, chaynapim aswan confianzawanraq willakunku imaynam Jesucristoman iñisqankumanta. 14 Prontom
Imaynam Diosman iñikusqanchikmanta
qam watukaykamuyta munachkani ichaqa kay cartatam qell qamuchkayki 15 sichum unaramuptiyqa imaynatam Diosman iñiqkunaqa kikinkupura kawsanankumanta. Paykunaqa kawsaq Diospa wasin hinam kach kanku, wasipa pilarnin hina kaspankum cheqap kaqta takyachichkanku. 16 Mayna hatunmi Diosman iñinanchikpaq revelawasqanchikqa: Diosmi runayarurqa. Espiritu yanapaptinmi acusaqninkunata vencerqa.
2111
1 TIMOTEO 3-5
Payqa angelkunapa qawasqanmi karqa. Llapallan nacionkunapim willakusqa karqa. Kay pachapi kaqkunapa iñisqanmi karqa. Hanaq pachapipas chaskisqam karqa.
4
Iñiyninku qepanchakuqkunamanta
1 Chuya Espiritum cheqaptapuni willawanchik tukupay punchawkunapiqa wakinkuna iñiyninkuta qepanchakunankumanta, paykunaqa engañakuq espiritutaña kasukuspam demoniokunapa yachachikuyninkunataña chaskinqaku. 2 Iskay uya llulla runakunat añam uyar inqaku, chay llullakunaqa huchallikusqan kutapas manañam musyakunkuchu mana concienciayoq rikurirusqankurayku. 3 Chayna runakunam harkakunqaku: —Ama casarakuychikchu, kay-wak mikuytaqa ama mikuychikchu —nispa. Diosmi lliw mikuykunataqa unancharqa payman agradecekuspa mikunanchikpaq. Chaymi iñiqkunaqa cheqap kaqta yachasqanchikrayku imatapas mikuchwanchik. 4 Diospa tukuy ima unanchasqanqa allinmi chaymi ima mikuytapas mana wischu pakunanchikchu, chaytaqa Diosman agradecekuspam chaskikunanchik. 5 Diospa palabranman hina mañakuspa imallapas mikuykuyqa paypaq sapaqchasqañam.
6 Kaykunata
Jesucristopa allin serviqninmanta
wawqe-paninchikkunaman yachachispaykiqa Jesucristotam allinta servichkanki. Imapim confiakunaykipaqmi qamqa ñawpaqmantaraq allin yachachisqa karqanki, chay yachasqaykitamá seguichkanki. 7 Amayá uyariychu mana valeq cuento kunataqa, aswanqa ejerciciota rurachkaq hinayá Diosman agradaqta ruray. 8 Ejerciciota ruraptinchikqa cuerponchikmi kallpata hapin. Chaymantapas aswan allinraqmi Dios pa agradonpaq rurayqa chaynapi kay pachapipas hinaspa hanaq pachapipas allinta kawsananchikpaq. 9 Kaykunaqa cheqappunim chaymi lliw runakuna chaskinanku. 10 Chayraykum ñakaristinpas llamkanchik wiñay kawsaq Diosninchikpi confiakuspa. Payqa llapallanpa salvaqninmi ichaqa tukuy imamantapas llalliqtaqa iñiqkunallapam. 11 Kaykunata kamachispayá yachachiy. 12 Mozoraq kasqaykiraykuqa amayá piwan pas despreciachikuychu, qamqa iñiqkunapa ejemplon kaspayá allinta reqsichikuy rimaynikipipas, portakuynikipipas, kuyakuynikipipas, iñiynikipipas chaynataq chuya sonqo kaynikipipas. 13 Ñoqa chayamunaykamayá Diospa palabranta leey hu ñunakuykunapi, yachachispaykiyá kallpanchay wawqe-paninchikkunata. 14 Amayá qonqaruychu *ancianokunapa mañapususqaykitaqa. Paykunaman Dios revelaykup tinmi makinkuta hawaykiman churaykuspanku Diospa qosusqaykita willasurqanki. 15 Chayt aqa sonqoyk ipiyá allint a takyachiy, chaynapim llapallanku qawanqaku imaynam aswan-aswan ñawpaqman risqaykita. 16 Chaynaqa cuidakuspayá allinta yachachiy. Chaynata ruraspaykiqa mana allinkunamantam salvakunki, salvanki taqmi uyarisuqnikikunatapas.
5
Iñiqkunawan imaynam kawsanamanta
1 Amayá qaqchaychu mayorniki señorkunataqa, paytaqa rimapayay taytay kita hinayá, mozokunatañataq wawqekikunata hina. 2 Payayaqkunatapas kuyakuywanyá rimapayay mamaykita hina. Sipaskunatapas rimapayay panikiku nata hinayá ama hukmankunata piensaspa.
1 TIMOTEO 5 3 Yanapaykuyá
2112
necesitaq viudakunatapas. 4 Sichu huk viudapa kanman wawan otaq willkanpas hinaspaqa paykunayá puntata yachachun wasinpi kaqkunapaq allin rurayta, tayta-mamanmanyá kuyakuywan kutichichun uywasqanmanta. Chayqa allinmi, Diosninchikqa chayna ruranatam munachkan. 5 Cheqap necesitaq mana piyniyoq viudaqa Diosmanmi confiakun hinaspam tuta-punchaw mañakun. 6 Mana allinkunapi puriq viudam ichaqa wañusqa hinaña kachkan. 7 Yachachi yá tukuy kaykunata chaynapi imamantapas ama anyachikunankupaq. 8 Pipas ayllunkunata mana mantieneyta munaspanqa, tukuymanta llalliqtaqa wasinpi yachaqkunata mana mantienespanqa qepanchakur unñam iñisqantapas, payqa Diosman mana iñiq runakunamantapas peorraqmi rikurirun. 9 List amanqa churay soqta chunka masnin wat ayoq viudakunallat ayá, payku naqa kanan qosan wañukuptin mana yapakuqkunallam. 10 Paykunaqa allin ruraq kasqankuraykum reqsichikunanku wawankunatapas allin uywasqankumanta, samaykachikuq kasqankumanta, iñiqmasinkunata humildadwan serviykusqanku manta, ñakariqkunata yanapaykusqankumanta hinaspa tukuy imapas allin ruraq kasqankumanta. 11 Kallpanpiraq kaq viudakunataqa amaraqyá listamanqa churaychu. Paykunaqa Jesucristoman prometekusqankuta qonqaruspankum huktawan casarakuyta munan manku. 12 Prometekusqankuta mana cumplispankum huchallikunmanku. 13 Mana imapas rurananku kaptinmi wasin-wasin purinmanku, cuento qepi rikuriruspankum yanqakunaman chapukunmanku mana rimanakunata rimaspa. 14 Chaymi ñoqaqa munayman kallpanpiraq kaq viudakunaqa huktawan casarakuspan wawayoq kanan kuta, wasinkupi ocupakunankuta chaynapi enemigowan ama kamichikunankupaq. 15 Wakin viudakunaqa karunchakuruspankum *Satanastaña qatichkanku. 16 Sichu iñikuq warmipa otaq qar ipa kanman viudayar uq ayllunkuna hinap tinqa, paymi chay viudakunataqa yanapanan chaynapi huñunakuyninpi kaq iñiqkuna ama paykunawan sasachakunanpaq, chayna kaptinqa iñiqkunaqa yana panqa cheqap necesitaqkunallatam. 17 Allin dir igeq *ancianokunat aqa allinpaq hapispayá yanapaychik, tukuymant a llalliqtaqa willakuqkunatawan yachachiqkunata. 18 Bibliam nin: —Erapi trillachkaq bueyestaqa amam senqapankichikchu —nispa. Huklawpipas nichkantaqmi —Llamkaqqa pagontam chaskinan —nispa. 19 Amayá caso preciopaqpas hapiychikchu huk runalla *ancianot a tumpapt inqa, uyarispaqa-uyariychik iskay kimsa testigopa nisqantayá. 20 Huchapi puriqkunata qa llapallankupa qayllanpiyá qaqchay chaynapi paykunapas manchakunankupaq. 21 Dios Tayt anchikpa, Señor Jesucristopa hinaspa akllasqan angelkunapa qay llanpim kamachiki kay yachachisqaykunata cumplinaykipaq, amam imatapas rurankichu pimanpas sayapakuspaqa. 22 Manaraq sumaqta pruebachkaspaykiqa amayá pimanpas makikita churaychu dirigente kananpaq chaynapi paykunapa huchanwan ama huchallikunaykipaq. Qamqa kawsay chuya sonqollayá. 23 Ama yakullat añachu tomay, tomayqa as vinot awanyá chaylla-chaylla wiksa nanaywan onqosqaykimanta. 24 Manaraq juzgasqa kachkaptinkupas sutichallam wakin runakunapa huchanqa, wakinkunapam ichaqa chaymantaña reqsichisqa kanqa. 25 Yachasqataqmi runapa allin rurasqankunaqa, mana chaylla yacharuptinchikpas siemprem pipas yacharunqa.
6
2113
1 TIMOTEO 6
1 Servipakuqkunapas
respetowanyá pat ronninkuta allinpaq hapichunku chaynapi Diosninchikmanta hinaspa yachachisqanchikmanta ama hukman ta rimanankupaq. 2 Sichu sirvientekunapa pat ronnin iñiqmasin kaptinqa amayá iñiqmasin kasqanraykuchu menospaq hapichun. Aswanqa allintaraqyá servichun ku chay patronqa iñiqmasin kasqanrayku hinaspa kuyay wawqen kasqanrayku. Kaykunata yachachispaykiyá kamachiy. 3 Señorninchik
Imawanmi kusikunanchikmanta
Jesucristopa yachachikuyninkunata mana chaskispa hukmanku nata yachachiq runaqa hinaspa Diosmanta yachachiykunapa contranpi kaqkunaqa 4 hatun tukuqmi, mana imapas yachaqmi hinaspa muspaypi hina rimakuspa atipanakuqmi, chayna atipanakuykunamantam mirarun envidianakuykuna, piñanakuykuna, kaminakuykuna hinaspa hukman piensaykuna, 5 chaymantam mirarun millay pensamientoyoq runakunapa atipanakuynin, chayna runakunaqa cheqap kaqtapas mana reqsispam piensanku: “Diosta servispayqa apuyarusaqmi” nispanku. 6 Arí, Diosta servispaqa qori-qollqeta hinam tarirunchik kapuqninchik wan contentakuyta yachaspanchikqa. 7 Nacespanchikqa kay pachamanqa manam imatapas apamurqanchikchu, chaynataqmi wañukuspanchikpas imatapas mana apasunchu. 8 Pachanchikpas mikunanchikpas kaptinqa, chaywanyá contentaku sun. 9 Apuyaylla munaqkunaqa tentachikuspam pantayllaman hinaspa mana valeq kaqkunallaman wichiykunku, chaykunaqa apakun llakillamanmi hinaspa wañuy llamanmi. 10 Qollqella kuyayqa tukuy mana allin ruraykunapa mamanmi. Wakin runakunapas qollqellata kuyar uspankum Diosman iñisqankumantapas karuncha kurunku hinaspam tuksikuchkaq hina llumpaysuta ñakarinku. 11 Qanmi
Iñiqkunaqa soldado hina kasqanchikmanta
ichaqa Diospa runan kanki, chaynaqa chay llapa mana allin ruray kunamanta ayqekuspayá imatapas allinta ruray, Diosta servispayá payllamanña hapipakuy kuyakuspa, pacienciakuspa hinaspa llampu sonqolla kaspa. 12 Allin peleachkaq hinayá iñisqaykipi kallpanchakuy chaynapi wiñay kawsayta hay panaykipaq. Chaypaqmi Dios qayasurqanki hinaptinmi iñisqaykimantapas willakurqankiña achka testigokunapa qayllanpi. 13 Qamtam kamachimuyki llapallan kawsachiq Diospa hinaspa Poncio Pilatopa ñawpaqninpi testimonia kuq Jesucristopa qayllanpi: 14 Señorninchik Jesucristo kutimunankamayá kay kamachimusqaykunata kasukuy ama huchallikuspa chaynapi ama pipas anya sunaykipaq. 15 Paytam Dios rikurichimunqa munasqan tiempopi. Diosllam tukuy atiyniyoq kamachikuqqa, reykunapa Reyninqa hinaspa señorkunapa Señorninqa. 16 Payllam mana wañuqqa, payqa mana asuykuy atina kanchaypim kawsa kuchkan, paytaqa manam pi runapas rikurqachu nitaqmi rikuyta atinmanchu. Payllamá llumpay atiyniyoqqa, payllatayá yupaychasun wiña-wiñaypaq. Amen. 17 Llapa apukunat ayá kamachiy ama alabakunankupaq hinaspa tukur uqlla qori-qollqeman ama hapipakunankupaq, paykunaqa kawsaq Diosllamanyá ha pipakuchunku, payllam chaninninpiqa llapa imakunatapas kusikunanchikpaq qowanchik. 18 Allinkuna ruraypiyá apuqa kachunku, mana imayoqkunamanyá kusikuywan qochunku. 19 Chaynapim llapa imankunapas hamuq tiempokunapi kapunqa hinaspam cheqap wiñay kawsayta haypanqaku.
1 TIMOTEO 6
20 Timoteo,
2114 Cartapa tukuyninmanta
imam yachasqaykikunatayá sonqoykipi takyachiy, amayá uya riychu mana respetowan yanqapas-yanqa rimaqkunataqa nitaq iñisqanchikpa cont ranpi: “Ñoqaykuqa yachaywanmi rimaniku” nispa yanqa rimaqkunatapas. 21 Chayna yachaq tukuq runakunat a qat ispankum wakin iñiqkunapas Diosmant a kar unchakururqaku. Diosninchikyá tukuy imapi favorecesunkichik.
TIMOTEOMAN APOSTOL PABLOPA ISKAY KAQ CARTASQAN Pablopa qellqasqan kay iskay kaq cartapas punta cartan hinam. Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Timoteo ancha kuyakuq hinaspa ancha iñiyniyoq kasqan rayku Diosman Pablopa agradecekusqanmanta, willakuntaqmi Jesucristopa allin soldadon hina Timoteopa takyananmantapas (1:1-2:13). Iskay kaq parteñat aqmi willakun Diospa serv iqnin kananmant a, willakunt aqmi tu kupay punchawkunamant apas chaynat aq tukuykunanpaq yachachikuykunamant apas (2:14-4:5). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Pablopa imaynam tarikusqanmanta, paymi mañakun Timoteo wat ukuykuqnin rinanta (4:6-22).
1
Cartapa qallariyninmanta
1-2 Kuyasqay Timoteo, Diospa munasqanman hinam ñoqa Pablota Jesucristo aklla
warqa *apostolnin kaspa paymanta willakamunaypaq. Diosmi prometewarqanchik Cristo Jesusman iñikuspanchik paywan kawsananchikpaq chaymi Dios Taytanchiktawan Señorninchik Cristo Jesusta mañakuchkani qamta favorecesuspayki llakipayarisunayki paq hinaspa hawkallata kawsachisunaykipaq. Qamqariki churiy hinam kanki. Mana manchakuspa willakunamanta
3 Tuta-punchawmi qanmanta yuyarispay mañakuyniypi Diosman graciasta qoni.
Paytam chuya sonqolla servichkani ñawpaq abueloykuna hina. 4 Rakinakuptinchik waqas qaykita yuyarispaymi munani qanwan tupaykuspay llumpay kusikuyta. 5 Yuyachkanim cheqaptapuni Diosman iñisqaykita. Ñawpaqmantaraqmi iñikurqa abuelayki Loidawan mamayki Euniceqa chaymi confiakuchkani qampas chayna iñiyniyoq kasqaykimanta. 6 Makiyta hawaykiman churaykuspay mañakuptiymi Dios atiyta qosurqanki. Chay atiy qosusqaykitaqa amayá wañurachiychu. 7 Diosqa Espirituntaqa qowarqanchik manam manchakunanchikpaqchu aswanqa atiywan, kuyakuywan hinaspa allinta qawakuspa kawsananchikpaqmi. 8 Chaynaqa amayá penqakuychu Señorninchikmanta willakuytaqa nitaq payrayku preso kasqaymantapas. Aswanqa Jesucristomanta allin noticiaraykuyá ñoqa hina ñakariy Diospa kallpa qosusqaykiman hina. 9 Diosmi salvawarqanchik hinaspam qa yawarqanchik payllapaqña kawsananchikpaq, manam imapas allin rurasqanchikraykuchu aswanqa munasqanman hinallam, payqa kay pachatapas manaraq unanchachkaspanmi Cristo Jesusrayku favorecewarqanchik. 10 Favorecewasqanchiktam kunan qawaykachiwan chik salvawaqninchik Jesucristopa hamusqanwan. Paymi wiñaypaq wañunanchikmanta libraykuwaspanchik allin noti- cianwan yachaykachiwanchik wiñaypaq. 2115
2 TIMOTEO 1, 2
2116
11 Diosmi
akllaykuwarqa Jesucristomanta allin noticiata willakunaypaq hinaspa *apostolnin kaspay yachachinaypaq. 12 Chayraykum kaynataña ñakarini, aswanqa piman iñisqayta yachakuspaymi mana penqakunichu. Payqa atiyniyoq kasqanray kum Jesucristo kutimunankama waqaychaykunqa payman qosqay almallayta. 13 Chay cheqap yachachisqaykunaman hina yachachispayá iñiyniyoq kaspa ku yakuywan kawsay. 14 Ñoqanchikpi kawsaq Chuya Espiritupa yanapakuyninwanyá yachachisqayta sumaqta waqaychay. 15 Yachasqayk ipi hinapas Asia lawmant a kaqkunaqa llapallanmi saqer uwan, sa qer uwantaqmi paykunapa llaqtamasin Figelowan Hermogenespas. 16 Sonqoytaqa Oniseforollañam achka kutipi tiyaykachirqa, chayraykuyá wasinpi kaqkunamanta Señorninchik llakipayarikuchun. Preso kaptiypas mana penqakuspanmi. 17 Roma llaqtaman hamuspan sasallawanña maskaykuwarqa tariwanankama. 18 Señornin chikyá kutimuspan kuyapayarikuchun paymanta. Yachasqaykipi hinapas payqa Efeso llaqtapim anchallataña yanapawarqa.
2
1 Timoteo,
Soldado hina kanamanta
qamqa churiy hinam kanki, kallpanchakuyá Cristo Jesuspa fa vorninwan. 2 Achka runakunapa qayllanpi uyariwasqaykitayá yachachiy confianzayoq runakunaman chaynapi paykunapas hukkunaman yachachinankupaq. 3 Jesucristopa allin soldadon hinayá ñakar iy. 4 Soldadoqa manam sapaq ruraymanqa chapukunchu aswanqa kamachiqnin agradayllatam munan. 5 Kall paqpas premiota chaskinanpaqqa pukllaypa reglamentonman hinam kallpanan. 6 Chakrapi llamkaqqa paymi punt at a cosechat a chask inan. 7 Kay nisqaykunapi yuyaymanaptikiqa Señorninchikmi lliwta entiendechisunki. 8 Amayá qonqaruychu Jesucristotaqa, imaynam kawsarimusqantaqa hinaspa Rey Da vidpa miraynin kasqantaqa. Kay allin noticiatam willakuni, 9 chayraykumá aguantani ñakariykunata. Runa wañuchiqtapas hina cadenawaptinkupas Diospa palabranqa manam cadenasqachu kachkan. 10 Chayraykum tukuyta ñakarichkani Diospa akllasqankunapaq chaynapi Cristo Jesusnintakama salvakuspa Dioswan wiñaypaq kawsanankupaq. 11 Kaykunaqa cheqapmi: Jesucristowan wañuspaqa paywanmi kawsakusun. ñakarispaqa paywanmi gobiernasun. Payta negaruspaqa, paypa negasqantaqmi kasun. 13 Mana confiakuna kachkaptinchikpas payqa confiakunapaqmi. Diosninchikqa mana iskay kimsa rimaqmi.
12 Pacienciawan
14 Yuyarichispayá
Diospaq allin llamkaqmanta
iñiqkunata kamachiy Diospa qayllanpi ama atipanakunankupaq. Chayna mana valeqkunata rimaspankuqa uyariqninkunatam iskayrayachinman ku. 15 Kallpanchakuyá Diospa chaskisqan kanaykipaq, allin llamkaq hinayá mana imamantapas penqakuspa Diospa cheqap palabranta allinta yachachiy. 16 Amayá cha pukuychu mana respetowan yanqapas-yanqa rimaykunamanqa. Chayna rimaqkunaqa aswan-aswanmi Diosmanta karunchakunku. 17 Chayna runakunapa yachachikuyninqa mirarun ismupakuy onqoy hinaraqmi, chayna yachachiqkunam kachkan Himeneowan
2117
2 TIMOTEO 2, 3
Fileto. 18 Paykunam cheqapmanta pantarunku: “Wañuqkunaqa ñam kawsarirunkuña” nispa. Chaynapim wakin iñiqkunatapas pantachichkanku. 19 Diosmi ichaqa mana ku yuriq cimientota hina churarqa kay pachapi, chaypim nichkan kaynata: —Señorqa reqsinmi pim paypa kasqantaqa, chaynaqa Señorman hapipakuqku naqa suchurikuchunyá mana allin ruraykunamantaqa —nispa. 20 Hatun wasipiqa imakunapas manam qor i-qollqellamant achu tar ikun, aswanqa kachkanmi kullumanta allpamantapas, wakinqa allin kaqkunapi servikunanpaqmi, wakinñataqmi sapa punchaw qanrachanapaq. 21 Chaynam ñoqanchikpas Señorninchikpa allin utilizasqan kananchikpaqqa imapas mana allin yachachikuykunamanta ayqenanchik. Diosllapaqña sapaqchakuspam listo llaña kasunchik payta agradaspa imatapas allinta rurananchikpaq. 22 Jovenkunapa munapayasqanmant a ayqekuspayá allin kaqkunat a ruray, Dios pi confiakuspa hinaspa kuyakuyniyoq kaspayá hawkalla kawsay. Chaynatamá kawsanki Señorninchikta limpio sonqolla yupaychaqkunapiwan kuska. 23 Amayá chapukuychu runakunapa yanqa atipanakusqanmanqa. Yachasqaykipi hinapas chaykunaqa peleollapim tukun. 24 Señor serviqqa manam peleollapichu purinan, aswanqa llapallanwanmi allinlla kanan, payqa kanan allin yachachikuqmi hi naspa mana sientikuqmi. 25 Llampu sonqolla kaspanmi contranpi kaqkunatapas yachaykachinan. Icharaqpas chaynapi paykunata Dios wanaykachinman cheqap palabranta reqsinankupaq 26 hinaspa chaynapi pantaypi kasqankuta reqsikus panku diablopa pantachikuyninmanta lluptinankupaq. *Satanasmi paykunataqa presocharurqa munayninman hinaña purinankupaq.
3
Tukupay tiempopi runakunaqa imaynam kanankumanta
1 Yachanaykim
tukupay tiempokunaqa sasallaña kananmanta. 2 Runaku nam kanqaku kikillanpaq munaqkuna, qollqella kuyaqkuna, hatun tukuspa alabakuqkuna, Dios insultaqkuna, mama-taytanku mana kasuqkuna, mana reqsikuqkuna, huchallapi purikuqkuna, 3 mana kuyakuqkuna, mana pampachay munaqkuna, runakunapa cont ranpi rimaqkuna, mana controlakuqkuna, mana llakipayakuqkuna, allin kaqkunapa cont ranpi kaqkuna, 4 runamasin traicionaq kuna, loco hina ruraqkuna, hatun tukuqkuna hinaspa Dios yupaychayta qepaman churaspanku kikinkupa munasqallanpi purikuqkuna. 5 Yanqallam Diosta serviq tukunqaku, aswanqa sonqonkuwanqa manam creenqakuchu. Chayna runakunamanqa amayá hukllawakuychu. 6 Chayna runakunaqa wasin-wa sin purispam engañanku huchasapa warmikunata. Chay warmikunaqa tukuy rikchaq munapayaykunapa intusqanmi kachkanku. 7 Mosoq yachachikuykunata yachayta munaspapas chay warmikunaqa manam entiendenkuchu cheqap yachachikuykuna taqa. 8 Janeswan Jambresmi Moisespa contranpi karqaku, chaynam kay runakunapas cheqap yachachikuykunapa contranpi kachkanku. Mana allin pensamientoyoq kaspa Jesucristoman mana iñisqankuraykum Diospa mana chaskisqan kachkanku. 9 Yacha chisqankuqa manam llumpaytaqa wiñanqachu, lliwmi cuentata qokurunqaku yanqa yachachikuq kasqankumanta, Chaynamá pasakurqa Janeswan Jambreswanpas. 10 Qanmi
Tukuykunanpaq Pablopa kunasqanmanta
ichaqa yacharunki yachachikuyniyta, imaynam kawsasqayta, imam mu nasqayta, pimanmi iñisqayta, pacienciakuq kasqayta, kuyakuq kasqayta, upallalla
2 TIMOTEO 3, 4
2118
ñakarisqayta, 11 perseguisqa kasqayta hinaspa ñakarisqayta. Yachankitaqmi Antio quia llaqtapi, Iconio llaqtapi hinaspa Listra llaqtapi runakunapa qatikachasqan kaspay ñakarisqaytapas, aswanqa Señormi tukuy chaykunamanta libraykuwarqa. 12 Arí, Cristo Jesuspa agradonpaq kawsakuy munaqqa Cristorayku ñakarichisqam kanqa. 13 Mana allin runakunawan engañaq runakunam ichaqa aswan mana allin manraq chayanqaku, pantachispankum paykunapas pantachisqa kanqaku. 14 Qamyá ichaqa qaqa hina sayaspa yachasqaykikunata umaykiman churay, qamqariki yachankim pikunam yachachisusqaykitaqa. 15 Qamqa warma kasqayki mantaraqmi Bibliapi yachachikuykunataqa yacharqanki, kay yachasqaykikunam Cristo Jesusman iñispa salvakunaykipaq servisunki. 16 Bibliapi llapallan qellqasqa kaq kunaqa Diospa Espiritunpa qosqanmi, allinmi yachachiwananchikpaq, faltanchikkuna qawachiwananchikpaq, pantaypi puriptinchikpas allin ñanman kutirichiwananchik paq hinaspa imaynam allin kawsakuy yachachiwananchikpaq 17 chaynapi Diospa runankunaqa yachayniyoq kaspa tukuy allinkunata rurananchikpaq.
4
1 Cristo
Diospa palabran willakunamanta
Jesusmi wañuqkunatapas hinaspa kawsaqkunatapas juzgaspa gobiernananpaq hamunqa, paypa hinaspa Dios Taytanchikpa qayllanpim ka machiki: 2 Diospa palabrantayá willakuy allin tiempopipas chaynataq mana allin tiempopipas, runakunatapas faltanta qawachispayá qaqchay, kallpanchay hinaspa tukuy pacienciawan yachaykachiy. 3 Chayamunqam tiempokuna allin yachachi kuykunataqa manaña chaskinankupaq, paykunaqa achkallaña yachachikuqkunata huñukuruspam munasqallankuta uyarinqaku. 4 Cheqap kaq yachachikuyku namanta karunchakuruspankum imaymana rikchaq cuentokunataña allinpaq hapinqaku. 5 Qamyá ichaqa allinta tukuy tiempo piensay, ñakariykunata aguan taspaykiyá Cristomanta willakuy, imam ruranaykitaqa cumpliyá. 6 Ñoqapaqa ñam wañukunay chayaykamuchkanña, wañurachiwapt inkuqa ripukusaqñam. 7 Allin peleachkaq hinam llapa mana allinkunata venceruni, ga nanakuypi kallpachkaq hinam chayar uniña maymi chayanayman, manataqmi kachakuykurqanichu iñisqaymantaqa. 8 Chayraykum allin kawsakusqaymanta premioy suyawachkan hanaq pachapi, chaytaqa allin arreglo ruraq Señornin chikmi kutimuspan qowanqa, manataqmi ñoqallamanchu aswanqa kuyakuywan paypa kutimunanta suyaqkunamanwanmi. 9 Imaynata
Timoteoman imam kunasqanmanta
ruraspaykipas hamuyá qawaykuqniy. 10 Demas sutiyoq wawqepas kay mundopi kaqkunata akllakuykuspanmi saqeruwaspan ripukun Tesalonica llaqtaman. Wawqenchik Crescenteñataqmi pasan Galacia lawman, wawqenchik Titoñataqmi pasan Dalmacia lawman. 11 Wawqenchik Lucasllañam ñoqawanqa kachkan. Marcoswanyá hamuychik, yanapawananpaqmi paytaqa munachkani. 12 Tiquicotapas Efeso llaqtamanmi kachar uni. 13 Hamuspaykiqa aparikamuwayá capayta, chaytaqa Troas llaqtapim saqepakamurqani Carpopa wasinpi, apamuway taqyá libroykunatapas, yanqataq qonqaramuwaq qalaspi qellqasqa libroykunata. 14 Herrero Alejand rom tukuy mana allint a rurawarqa, Señorninchikmi paganqa rurasqanman hina. 15 Qampas paymantayá cuidakuy, payqariki yachachisqan chikpa contranpim rikurir un.
2119
2 TIMOTEO 4
16 Autor idadkunapa
qayllanman defiendekunaypaq chayllaraq yaykuptiyqa manam pipas yanapaykuwarqachu, lliwchankum saqeruwarqaku. Diosnin chikyá pampachaykuchun chayna rurawasqankumantaqa. 17 Señorninchikmi ichaqa yanapawaspan kallpanchawarqa, mana hukmanyaspaymi salvacionman ta willakurqani chaymi mana judio kaqkunapas uyarirqaku. Señorninchikqa librawarqataqmi leonmantapas. 18 Payqa libraykuwanqam llapa mana allin ruray mantapas hinaspam hanaq pacha munaychakusqanpaq waqaychawanqa. ¡Paytayá yupaychasun wiña-wiñaypaq! Amen. 19 Saludaykapuwayá
Cartapa tukuyninmanta
Priscatawan Aquilata chaynataq Onesiforotapas wasinpi kaqkunatawan. 20 Erastoqa qeparamurqa Corinto llaqtapim, Trofimotañataqmi saqeramurqani onqochkaqta Mileto llaqtapi. 21 Utqaymanyá hamuy manaraq para tiempo chayamuchkaptin. Saludamusunkim Eubulo, Pudente, Lino, Claudia hi naspa llapallan wawqe-paninchikkuna. 22 Señorninchik Jesucristoyá qanwan kachun, paypuniyá qamkunat aqa favorecesunkichik.
TITOMAN APOSTOL PABLOPA CARTASQAN Titoqa karqa manam judio casta runachu ichaqa paypas iñikurqam Señor Jesucristoman, Pablopa puriqmasin kaptinmi payta saqer urqa Creta sutiyoq islapi chaynapi iñiqkunapa kamachiqninkunata churananpaq. Pablom kay cartata payman qellqarqa chaynapi chay kamachikuq churasqankunata consejananpaq. Kay cartaqa tawa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun iñiqkunapa michiqnin imaynam kanankumanta hinaspa imakunam ruranankumanta, willakuntaqmi Jesucristoman iñiqkunaqa imaynam kawsananmantapas (1). Iskay kaq parteñataqmi willakun Cristoman iñiqkunata imaynam anyananmanta (2). Kimsa kaq parteñataqmi willakun llapallan iñiqkunapa imam ruranankumanta (3:1-11). Tawa kaq parteñataqmi willakun cartapa tukuyninmanta (3:12-15).
1
Cartapa qallariyninmanta
1 Ñoqa Pablom Diospa serviqnin hinaspa Jesucristopa *apostolnin kani. Paymi kamachiwarqa Diospa akllasqankunata iñichinaypaq chaynapi Dios man cheqap agradayta yachanankupaq 2 hinaspa wiñay kawsay confianzawanña suyanankupaq. Chaytaqa mana llullakuq Diosmi prometekurqaña una-unay ñaw paqmantaraq. 3 Chaytam munasqan tiempokunapi salvaqninchik Dios kikinmanta yachachiwarqanchik, ñoqatam kamachiwarqa chaykunamanta willakunaypaq. 4 Tito, kay cart at aqa qellqamuchkayk i iñiqmasiy kasqayk iraykum, qamqar ik i cheqap churiy hinam kanki. Dios Taytanchiktawan salvaqninchik Jesucristotam mañakuchkani favorecesuspayki hawkallata kawsachisunaykipaq.
5 Yachasqaykipi
Creta lawpi Titopa llamkananmanta
hinapas Creta lawpim qamtaqa saqemurqayki mana ruray tukusqa kaqkunata tukunaykipaq hinaspa sapa llaqtapi iñiqkunapa huñunakusqankupi *ancia nokunata churanaykipaq. 6 Ancianokunaqa kanan mana pipapas penqananmi hinaspa chullalla warmiyoqmi, churinkunapas kanan Jesucristopi iñispa mana pipapas penqa nanmi hinaspa kasukuqkunam. 7 Iñiqkunawan cuentallikuq runaqa Diospa mayordomon kasqanraykum kanan pipapas imamantapas mana penqanan, payqa kanan manam hatun tukuqchu, manam piñakuruqchu, manam tomaykunapi purikuqchu, manam piwanpas peleaqchu nitaq qollqella kuyaqchu. 8 Payqa kanan wasinpi samaykachikuq mi, allin kaqkunata kuyaqmi, allin pien- saqmi, allin ruraqmi, Diosllapaqña kawsaqmi hinaspa kikintapuni controlakuqmi. 9 Payqa waqaychananmi chaskisqa cheqap yachachikuykunatapas chaynapi wakinkunatapas allin kaqkunata yachachispa kallpan chananpaq hinaspa chay yachachikuypa contranpi rimaqkunatapas upallachinanpaq. 2120
2121
TITO 1, 2
10 Arí,
achkamá kachkanku mana kasukuq, yanqa rimaq hinaspa pantachikuq runakunaqa, judiokunamanta kaqkunaraqmi chaynaqa kachkanku. 11 Paykunata qa upallachinapunim, paykunaqa yanqamanta qollqella ganayta munaspankum mana yachachinankuta yachachispanku achka familiakunataña chaqwarunku. 12 Diosninkumant a willakuq llaqt amasinkum paykunamant a nirqa: —Creta lawmanta runakunaqa llullallañam hinaspa purun animal hina, mi kuysapa qellakunam —nispa. 13 Chaynat a nispanqa cheqapt am paykunamant aqa rimarqa. Chaynaqa alli-a llintayá paykunata qaqchapay chaynapi iñisqankupi takyanankupaq. 14 Amañayá paykunaqa uyarichunchu judiokunapa cuentolla rimasqankutaqa nitaq cheqap kaqmanta karunchakuqkunapa kamachikuyninkunatapas. 15 Chuya sonqokunapaqqa allinta piensasqankuraykum tukuy imapas allinlla. Hu chawan qanrachasqa mana iñiqkunam ichaqa tukuy imatapas huchallapaq hapinku, chaynataqa hapinku piensasqankupas hinaspa concienciankupas qanrachasqa kasqanraykum. 16 Paykunam ninku: “Cheqaptam Diosta reqsiniku” nispa, rurasqan kuwanmi ichaqa qawachikuchkanku mana chayna kasqankuta. Paykunaqa kachkan millakuypaqmi, mana kasukuqmi hinaspa allinkunata mana ruray atiqmi.
2
Iñiqkunapa imaynam kawsananmanta
1 Qamqa rimariy allin yachachikuyman hinayá. 2 Machu señorkunatayá ri mapayay imamantapas controlakuspa respetachikuq hinaspa allin piensaq kanankupaq, paykunaqa iñisqankupipas, kuyakuyninkupipas hinaspa pacienciayoq kayninkupipas allintayá takyachunku. 3 Paya señorakunapas Diospa agradonpaqyá kawsachunku, amayá runamasinpa contranpiqa rimachunkuchu, amayá tomaymanqa qokuruchunkuchu, paykunaqa allin ruraytayá yachachichunku. 4 Chaynata kawsaspam sipas warmikunata yachachinqaku qosankutawan wawanku kuyayta, 5 allin piensayta, chuya sonqo kayta, wasinkupi imapas rurakuyta, allin sonqo kayta hinaspa qosanku kasukuyta, chaynapim Diospa palabranpa contranpiqa mana pipas rimanqachu. 6 Mozokunatapas rimapayay allin piensaq kanankupaq. 7 Tukuy ima rurasqayki pas kachun ejemployá. Yachachispaykiqa cheqapman hinayá respetowan yachachiy. 8 Imam kaqtayá willakuy mana pipapas penqay atinanta chaynapi cont rakuqkuna penqakuspanku mana allintaqa amaña ñoqanchikmanta rimanankupaq. 9 Sirvientekunatapas rimapayayá, patronninkuta tukuy imapi kasukuspa kuya chikuq hinaspa mana kutipakuq kanankupaq. 10 Patronninpataqa ama imantapas suwakuspayá confianza runakuna kachunku, chaynata ruraspam salvaqninchik Dios pa yachachikuyninkunata vidankuwan tukuy imapi sumaqllataña qawachinqaku. 11 Diosmi favornint a llapallan runakunaman qawachiwarqanchik salvawanan chikpaq. 12 Paymi yachaykachiwanchik paytaña servispa kay pachapi mana allin munapayaykuna qepanchakuyta chaynapi allinta piensaspaña, allinta ruraspaña hinaspa Diospa agradonpaqña kawsananchikpaq. 13 Chaynataqa kawsananchik salvaqninchik Jesucristopa sumaqllaña kancharichkaq kutimunanta kusikuy wan hinaspa confianzawan suyaspanchikmi, payqa ancha munayniyoq Diosmi. 14 Paymi kik inmant a wañupuwarqanchik tukuy mana allin rurasqanchikmant a librawananchikpaq chaynataq huchanchikmanta chuyanchawananchikpaq, chay napi paypa runankunaña kaspa allinkuna ruray munaqllaña kananchikpaq.
TITO 2, 3
2122
15 Tukuy
kaykunata kamachispaykiyá yachachiy hinaspa kallpanchay, anyay taqyá mana kasukuqkunatapas. Amayá qamqa piwanpas despreciachikuychu.
3
1 Paykunataqa
Iñiqkunapa imam rurananmanta
yuyarichiytaqyá gobiernomanwan autoridadkunaman sujetakunankupaq, paykunata kasukuspayá imapas allinkuna rurayta muna chunku. 2 Amayá pimantapas mana allintaqa rimachunkuchu nitaq peleollapipas purichunkuchu, paykunaqa kuyakuq kaspayá llampu sonqo kasqankuta ima ru rasqankupipas qawachikuchunku llapallan runakunaman. 3 Ñawpaqt aqa ñoqanchikpas karqanchik mana yuyayniyoqmi hinaspa mana kasukuqmi, pantaypi kaspam mana allin munapayaykunapa hinaspa tukuy imay mana viciokunapa apasqan karqanchik. Mana allinllapi piensaspam envidiakuspa kawsarqanchik, cheqnichikuspam kikinchikpura cheqninakurqanchik. 4 Aswan qa salvaqninchik Diosmi sumaq sonqo kaynintawan runakunapaq kuyakuyninta reqsichiwarqanchik. 5 Payqa salvawarqanchik manam allinkuna rurasqanchik raykuchu ichaqa kuyapayawaspallanchikmi. Chuya Espiritum huchanchikmanta mayllaykuwaspanchik mosoqmanta nacechiwarqanchik hinaspam mosoq runata ña rurawarqanchik. 6 Salvawaqninchik Jesucristoraykum tallichkaq hina Chuya Espirituta chaninninpi Dios qowarqanchik. 7 Favorecewaspallanchikmi payqa mana huchayoqta hinaña chaskiykuwanchik chaynapi confianzawan suyasqan chik wiñay kawsayta chaskinanchikpaq. 8 Cheqapmi kayqa chaymi aswanraq yachachinayk it a munani chaynapi Dios man iñiqkuna imapas allin ruraykunallapi kanankupaq. Kayqa mayna sumaqmi hinaspa runakunapa allinninpaqmi. 9 Qamyá ichaqa karunchakuy mana valeq ati panakuykunamanta, ñawpaq abuelokunapa sutin yachaymanta hinaspa leyrayku atipanakuspa piñanakuykunamanta, chaykunaqa mana imapaq valeqmi. 10 Iñiqkunat a umachaspa rak inachiq runat aqa iskay kimsakama anyaykuspayá qarqor uy. 11 Chay runaqa pantayman urmaykuspanmi huchallikuchkan, payqa yachakuchkanmi castiganapaqña kasqanta. 12 Artemast a
Titoman imam kunasqanmanta
otaq Tiquicota qanman kachamuptiyqa Nicopolis llaqtapi tupanan chikpaqmi utqamunki. Chaypim para tiempopi samayta piensachkani. 13 Abogado Zenastaqa Apolostawanyá yanapaykuy tukuy atisqaykiwan chaynapi viajenkupi mana imapas pisinanpaq. 14 Iñiqmasinchikkunapas yachachunkuyá allinkunata ruraspa necesitaqkuna yanapaykuyta chaynapi rurasqankunawan allin ruruchkaq hina kanankupaq. 15 Llapallan
Cartapa tukuyninmanta
ñoqawan kaqkunam saludota apachimusunki. Saludaykapu wayá kuyaqninchik iñiqmasinchikkunatapas. Diosninchikyá tukuy imapi favorecesunkichik.
FILEMONMAN APOSTOL PABLOPA CARTASQAN Apostol Pablo preso kachkaptinmi patronninmanta lluptikuq Onesimo sutiyoq sirviente paywan tuparurqa. Jesucristomanta willakusqanta uyarispanmi paypas iñikuykurqa hinaspam Pablotaña servirqa. Pablopa yanapaqnin kachkaspanpas Roma llaqtayoq runakunapa leynin man hinaqa patronninmanmi kutichipunan karqa. Onesimopa patronnin Filemonqa karqa Cristoman iñikuqñam. Payqa karqa Colosas llaqtapi yachaq iñiqkuna ukupi ancha reqsisqa runam. Payqa Pablowan ancha reqsinakuqmi karqa. Onesimota kutichinanpaq tantearuspanmi payta kacharqa patronninman cartayoqta. Chay cartapim mañakurqa allinllaña chaskiyku nanpaq ichaqa amaña sirvienteta hinañachu aswanqa Cristopi kuyasqan wawqenta hinaña.
1 Kuyasqay
Cartapa qallariyninmanta
llamkaqmasiyku Filemon, Cristo Jesusrayku preso kaq ñoqa Pablom iñiqmasinchik Timoteopiwan cartamuykiku. 2 Kay cartaqa paninchik Apiapaq mi, soldado hina peleaqmasinchik Arquipopaqmi hinaspa wasikipi huñunakuq llapallan iñiqkunapaqmi. 3 Dios Taytanchiktawan Señorninchik Jesucristotam ma ñakuchkani qamta favorecesunaykipaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykipaq. 4 Diosta
Filemonpa kuyakuyninmantawan iñiyninmanta
mañakuspaymi tukuy tiempo qanmanta graciasta qoni. 5 Uyarinim Señorninchik Jesuspi aswan confiakusqaykimanta hinaspa llapallan iñiq masinchikkuna kuyasqaykimanta. 6 Diostam mañakuchkani iñisqaykimanta wakinkunaman willakuptiki Cristorayku tukuy ima allin kapuwasqanchikmanta sumaqta yachanankupaq. 7 Wawqelláy, kuyakuqllaña kasqaykiwanmi hinaspa iñiq masinchikkunapa sonqon tiyaykachisqaykiwanmi kusikuspay kallpanchakuchkani. 8 Cristopa
Onesimopaq Pablo mañakusqanmanta
*apostolnin kasqayraykum derechoyoq kani qamta kamachinaypaq. 9 Chaywanpas ñoqa Pabloqa machuña kaspaymi hinaspa Jesucristorayku preso kunan kaspaymi kuyakuywan ruegakamuyki 10 Onesimopaq. Paytaqa carcelpi kaspaymi iñichirqani, chayraykum payqa churiy hina. 11 Ñawpaqtaqa mana imapaq valeqmi karqa, kunanmi ichaqa iskayninchikpaq valeqña. 12 Chaymi kuyasqayrayku kutichimuchkayki. 13 Munaymanmi ñoqawan ña kananta chaynapi Cristomanta allin noticiata willakusqayrayku preso kasqaypi qampa rantikipi yanapaykuwananpaq. 14 Ichaqa manam imatapas ruraymanchu manaraq qamta tapuchkaspayqa chaynapi allin rurasqaykiqa mana obligasqa kaspa sonqoykimanta kananpaq. 15 Ichapas chaypaq Onesimoqa qanmanta karunchakurur 2123
FILEMON
2124
qa chay- napi kutimuspan wiñaypaqña qanwan kananpaq. 16 Payqa kanqa manam sirviente hinañachu, aswanqa kuyasqayki wawqe hinañam. Ñoqapas wawqeyta hinam kuyani, chaynaqa qamqa astawanraqmi kuyanayki, manam runamasinchik kasqanraykullachu aswanqa Señorninchikpi iñiqmasinchik kasqanraykum. 17 Iñiqmasik ipaq hapiwaspayk iqa payt apas ñoqat a hinayá chask iykuy. 18 Icha imapipas piñachisurqanki otaq manukusurqankipas hinaptinqa ñoqapa cuentay manyá churaykuy. 19 Ñoqa Pablom kikiypuni qellqamuchkayki “Pagapusqaykim” nispay, allinlla rimaypiqa qampas debewankim salvasqa kasqaykimanta qa. 20 Chaynaqa wawqelláy, Señorninchikman iñiqmasiy kasqaykiraykuyá kay valekusqayta arí niykullaway. Sonqoytayá tiyaykachiy Cristopi wawqey kachkaspaykiqa. 21 Qellqamuchkayk iqa kasukunayk it a hinaspa kay nimusqaykunamant apas aswanraq ruranaykita yachaspaymi. 22 Señorta mañapuwasqaykichikray kum confiakuchkani qamkuna watukaykamuyta, wasikipi samakunaypaqyá allichaykapuway. 23 Cristorayku
Cartapa tukuyninmanta
presomasiy Epafrasmi saludamusunki, 24 saludamusunkitaqmi willakuqmasiy Marcospas, Aristarcopas, Demaspas hinaspa Lucaspas. 25 Señorninchik Jesucristoyá qamkunat a favorecesunk ichik.
HEBREOKUNAMAN CARTA Kay cartapi qellqasqaman hinaqa kay cartaqa qellqasqa karqa judio runakuna kachkaspa Cristoman iñiqkunapaqmi. Paykunam runakunapa cheqnisqan kaspanku umachasqa karqa ku Cristopi iñiyninkuta qepanchakuspa ñawpa iñiyninkuman hinaspa cost umbrenkuman kutirikunankupaq. Chayraykum kay cartaqa qellqasqa karqa mana chaynata ruranankupaq. Kay cartaqa pusaq parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun tukuymantapas llalliqtaqa Jesucristontakama Tayta Dios ri mapayawasqanchikmanta (1:1-3). Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesusqa Diospa churin kachkaspanpas kasukuq kasqanmanta. Payqa Diosmanta willakuqkunamantapas hinaspa angelkunamantapas aswan hatunmi (1:4-2:18). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Jesucristoqa Moisesmantapas chaynataq Josueymanta pas aswan hat unraq kasqanmanta (3:1-4:13). Tawa kaq parteñataqmi willakun ñawpaq sacerdotekunapa jefenmantapas Jesucristoqa aswan hat unraq kasqanmanta (4:14-7:28). Pichqa kaq parteñataqmi willakun Jesucristontakama Tayta Diospa cont rato rurasqan manta (8:1-9:28). Soqta kaq parteñataqmi willakun Jesucristopa wañusqallanwan huchakunaqa pampa chasqa kasqanmanta (10:1-31). Qanchis kaq parteñataqmi willakun ñawpaq Israel runakunapa iñiyninmanta, willakun taqmi Cristoman iñiqkunaqa wañunankukama iñiniyoq kanankumantapas (11-12). Pusaq kaq parteñataqmi willakun imaynam Diosta agradanamanta hinaspa tukuykunan paq saludokunamanta (13).
1
1 Ñawpaq
Churintakama Diospa rimapayawasqanchikmanta
tiempokunapim achka kutita willakuqninkunawan imaymana formapi abuelonchikkunaman Dios rimapayarqa. 2 Kay tukupay punchawkunapiña taqmi Churinwanña rimapayawarqanchik. Paytam Dios churarqa tukuy imakunata heredananpaq. Paywantaqmi cielokunapi kaqkunatapas chaynataq kay pachapi kaq kunatapas rurarqa. 3 Paymi Diospa rikchaynin kasqanrayku qawachiwanchik Diospa kanchariyninta. Paymi atiyninwan kamachispan tukuy imakunata takyachin. Payqa huchanchikkunata mayllaykuspanmi Diospa alleqlawninpi tiyaykurqa. Diospa Churinqa angelkunamantapas aswan munayniyoqraq kasqanmanta
4 Diospa Chur inqa admirakuypaq sut it a herenciapi chask isqanraykum angelkunamantapas aswan munayniyoqraq. 5 ¿Mayqannin angeltataq Diosqa nirqa: —Qanmi Churiy kanki, kunanmi ñoqa Taytayki kani —nispa? Nirqataqmi: —Ñoqam paypaq kasaq Taytan. Payñataqmi ñoqapaq kanqa Churiy —nispapas. 6 Piwi Chur int a kay pachaman kachamuspanmi nirqa:
2125
HEBREOS 1, 2
2126
—Diospa llapallan angelninkunaqa paytayá adorachunku —nispa. 7 Angelkunamant añat aqmi
nin:
Diosqa angelninkunatam wayrata hina ruran, serviqninkunatañataqmi ninapa rupariyninta hina ruran. 8 Chur inmant añat aqmi
nin:
Diosnilláy, qamqa wiña-wiñaypaqmi gobiernanki. Allin arregloman hinam gobiernanki. 9 Qamqa allin kaqtam kuyarqanki. Mana allin ruraytañataqmi cheqninki. Chayraykum Diospas akllasurqanki. Qampa Diosnikim akllasurqanki. Wakinmantapas qam kaqtaraqmi kusikuywan huntaykusurqanki. Miski asnaq aceitewan tallichkaq hinam kusikuywan huntaykusurqanki. 10 Nirqat aqmi:
Señor, qallariyninpim kay pachata cimientarqanki. Cielokunatam atiynikiwan unancharqanki. 11 Chaykuna puchukaruptinpas takyankim qamqa. Lliwmi pacha hina mawkayarunqa. 12 Pachata hinam patararunki qamqa. Mudachichkaq hinam mudarachinki qamqa. Qanmi ichaqa hina kaqlla kanki. Mana tukuq watayoqmi kanki. 13 Diosqa
manataqmi haykappas angelninkunataqa mayqannintapas nirqachu:
Enemigoykikunata vencenaykamayá *alleqniypi tiyaykuy. Enemigoykikunata saruchinaykamayá alleqniypi tiyaykuy. 14 Llapallan
angelkunaqa Dios serviq espiritukunam, paykunaqa salvakunanku paq kaqkunata servinankupaqmi kachamusqa kachkanku.
2
1 Chayraykum
Jesustaqa manapunim qepanchakunachu
uyarisqanchikkunataqa hatun yuyaywan kasukunanchik chaynapi amapuni pantarunapaq. 2 Angelkunawan Diospa willachimusqanqa ancha-an
2127
HEBREOS 2
cha valorniyoqmi karqa, chayraykum huchallikuspa mana kasukuq runakunatapas Diosqa derechonpi castigarqa. 3 Chaynaqa ñoqanchikpas ¿imaynataq lluptichwanchik salvawananchikpaq Diospa hatu-hatun willakuyninta yanqapaq hapispaqa? Chay salvacionmantaqa Señormi puntata willakurqa hinaptinmi uyariqninkunapas cheqap kasqanpaq segurawarqanchik. 4 Diospas segurawarqanchikmi atiyninwan hinaspa tukuy rikchaq admirakuypaq *milagrokunawan. Segurawanchiktaqmi munasqanman hina tukuy kay pachapi iñiqkunaman Chuya Espiritunta qowasqanchikwanpas. Salvaqninchikpa runayarusqanmanta
5 Nisqaypi hinapas kay pacha mosoqyachisqa kapt inqa manam angelkunawan chu gobiernachinqa, 6 chayraykum Bibliapi huk kaqnin kaynata nirqa:
¿Piraqtaq runaqa paymantaraq piensanaykipaq? ¿Pitaqsi mirayninpas paykunata yuyanaykipaq? 7 Runataqa rurarqanki angelkunamantapas tumpaniraq menostamriki. Coronawan churaq hinam paytaqa respetana runataraq ruraykullanki. Coronawan churaq hinam paytaqa ancha reqsisqallataña ruraykullanki. Rurasqaykikunapim payta gobiernaykachirqanki. 8 Tukuylla imapapas hawanpimya churaykurqanki.
Chaynata ruraspanmi mana imatapas puchuspan tukuy imata Dios paywan vencerachirqa. Chaywanpas tukuy ima vencerachisqantaqa manaraqmi rikun chikraqchu. 9 Jesustam ichaqa rikunchik, paytaqa angelkunamantapas tumpa menospaqraqmi Dios rurar urqa, ñakarispa wañusqanraykum paytaqa coronasqa ta hinaña hinaspa kanchariywan hatunchasqataña qawachkanchik. Runakunata Dios favoreceptinmi Jesusqa llapallanpa rantinpi wañurqa. 10 Diosmi tukuy imat aqa unancharqa, hina payt aqmi chaykunamant aqa nana chikunpas. Paymi hanaq pachaman achkaq churinkunata pusayta munarqa. Chay churinkuna salvaqtam ñakarisqanwan mana imapapas pisisqanta rurarqa. 11 Dios llapaqña runakunata sapaqchaq Jesuspas chaynataq sapaqchasqan runakunapas Dios Taytallamantam. Chayraykum Jesuspas mana penqakunchu sapaqchasqan kunataqa wawqenwan sutichayta. 12 Salmos libropim nichkan: Qamllamantam wawqeykunaman ñoqallayqariki willakullasaqpas. Qamllatañam alaballasaq ñoqallayqariki huñunakuypipas. 13 Huklawpipas
nichkanmi: —Ñoqaqa Diospim confiakuni —nispa. Huklawpipas nichkantaqmi: —Ñoqaqa Diospa qowasqan churiykunapiwanmi kachkani —nispa.
HEBREOS 2, 3
2128
14 Tayta-mamanchikpa
churinkuna kaspanchikmi aychanmantawan yawarninmanta kanchik. Jesuspas ñoqanchik hina cuerpoyoqmi karqa, chaynaqa karqa wañuyta req sispan wañuypi munaychakuq diablota chinkachinanpaqmi. 15 Chayraykum Jesusqa wañuy manchakuqkunatapas libran, paykunaqa tukuy tiempom wañuypa sirvienten hina kawsallarqaku. 16 Cheqaptapunipas payqa manam angelkunata yanapananpaq chu hamurqa aswanqa Abrahampa mirayninkunata yanapananpaqmi. 17 Chayraykum wawqenkunaman tukuy imapi rikchakurqa chaynapi llakipayakuq hinaspa confia kunapaq kasqanrayku Diospa qayllanpi *sacerdotekunapa jefen kananpaq hinaspa runakunapa huchanmanta wañuspan Diospa piñakuyninta amachananpaq. 18 Payqa Tentasqa kaspanmi ñakarirqa, chayraykum tentasqakunatapas atin yanapayta.
3
Moisesmantapas Jesusqa aswan munayniyoq kasqanmanta
1 Wawqe-panillaykuna,
qamkunaqa kachkankichik Diospaq rakisqam chaynataq hanaq pachapi huñunasqa kanaykichikpaq qayasqam chaynaqa Diospa kachamus qan *sacerdotekunapa jefen chaskisqanchik Jesucristopiyá yuyaymanaychik. 2 Payqa confianza runam karqa churaqnin Diospa kamachisqanta cumplispa, payqa cumplirqa Diospa enteron wasinpi Moisespa rurasqanta hinam. 3 Wasimantaqa ruraqninmi aswan reqsisqa, chaynam Jesuspas Moisesmantaqa aswan reqsisqa. 4 Wasiqa runapa rurasqa llanmi, Diosmi ichaqa tukuy imata rurarqa. 5 Diospa wasinpim Moisesqa confianza runa karqa, chaywanpas payqa servikuqllam karqa imapas Diospa nisqankunamanta willa kunanpaq. 6 Cristom ichaqa Churi kasqanrayku Diospa wasinpi munayniyoq karqa, chay wasi hinam ñoqanchikpas kanchik paypi hatun confianzawan kallpanchakuspaqa. 7 Chuya
Runankunataqa Diospuni samachisqanmanta
Espiritum nin:
Kunan tiempopi Diospa nisqanta uyarichkaspaqa, sonqoykichikta rumiyachiychikchu piñachiwasqanku punchawpi hinaqa, chunniqpi pruebawaspanku rurasqankuta hinaqa. 9 Chay chunniqpim ñawpa abueloykichikkuna rurasqaykunata rikurqaku. Tawa chunka watapuni chaykunata rikuchkaspankupas piñachiwaspankum pruebawarqaku. 10 Chayraykum chay runakunawan piñasqa karqani, chayraykum paykunata kaynata nirqani: “Tukuy tiempo pantaq sonqokunam kankichik” nispa. “Ñanniykunatapas mana reqsiqmi kankichik” nispa. 11 Chayraykum piñakuyniypi jurarqani: “Samanankupaq qosqaymanmi mana yaykunqakuchu” nispa. 12 Wawqe-panillaykuna, cuidakuychikyá, yanqañat aq mayqannik ichikpas mana iñiq kaspa hinaspa mana allin sonqoyoq kaspa kawsaq Diosmanta rakikurun man. 13 Tiempo kachkaptinraqqa sapa punchawyá kallpanchakuychik chaynapi mayqannikichiktapas hucha engañaptin sonqoykichik ama rumiyarunanpaq. 14 Cristoman hukllawasqañam kachkank ichik paypi iñisqanchik punchawpi hina mana iskayrayaspa wañunaykichikkama confiakuspaqa.
8 amayá
2129 15 Bibliam
HEBREOS 3, 4
nin:
Kunan tiempopi Diospa nisqanta uyarispaykichikqa, amayá sonqoykichikta rumiyachiychikchu piñachiwasqanku punchawpi hinaqa. 16 Diospa rimasqant a uyar ichkaspankuqa ¿pikunat aq payta piñachirqaku? Moi sespa pusamusqan llapallan runakunam. 17 ¿Pikunapaqtaq Diosqa tawa chunka watapuni piñakururqa? Payqa piñakur urqa cont ranpi huchallikuq chunniqpi wañuqkunapaqmi. 18 ¿Pikunamantaq jurarqa samanankupaq qosqanman mana yaykunankupaq? Payqa jurarqa mana kasuqninkunapa contranpim. 19 Chaynaqa, mana confiakusqankuraykumá mana yaykuyta atirqakuchu. 1 Diospa qosqan samakuyman yaykunanchikpaq promesan kachkaptinqa cuidakusunyá, yanqañataq mana yaykuchwanchu. 2 Ñoqanchikmanpas pay kunaman hinam salvakunanchikpaq allin noticiata willawarqanchik. Paykunam ichaqa mana chaskirqaku uyarisqankuta mana creesqankurayku. 3 Creeqkunam ichaqa Diospa samay qosqanman yaykunchikña. Paymi nirqa:
4
Piñakuyniypim jurarqani: “Samanankupaq qosqaymanqa manam yaykunqakuchu” nispa. Chaywanpas kay pacha unanchasqanmantapunim Diospa rurasqankunaqa tukus qaña kachkan. 4 Qanchis kaq punchawmantam Bibliapi nichkan: —Diosmi qanchis kaq punchawpi tukuy ima rurasqanmanta samarqa —nispa. 5 Huklawpipas nichkant aqmi kaynat a: —Samanankupaq qosqaymanmi mana yaykunqakuchu —nispa. 6 Chaywanpas Diospa samay qosqanman yaykuqkunaqa kachkanraqmi. Sal vakunankupaq allin noticia punta uyariqkunam mana creesqankurayku mana yaykurqakuchu. 7 Unayña tiempokuna pasar uchkaptinpas Diosmi citarun “Kunan tiempopi” nispa. Davidwanmi nichirqa: Kunan tiempopi Diospa nisqanta uyarichkaspaqa amayá sonqoykichikta rumiyachiychikchu. 8 Israel casta runakunaman Josuey samayt a qoykupt inqa, manañachik i huk punchawmantaqa Diosqa rimanmanchu karqa. 9 Chaynaqa Diospa runankunapaq qa kachkanraqmi *samana punchaw. 10 Unanchasqankunata tukuruspanmi Diosqa rurasqankunamanta samarqa. Chaynam paypa qosqan samayman yaykuqpas rurayninkunamantaqa samar unña. 11 Chaynaqa Diospa qosqan samayman yay kuypiyá risunchik chaynapi ñawpa tiempopi mana kasukuqkuna hina mayqanpas amaña kananpaq. 12 Diospa palabranqa kawsachkanmi hinaspapas atiyniyoqmi. Iskay lawnin filoyoq espadamantapas aswan kuchukuqraqmi. Runamanpas yaykun almankamaraqmi hinaspa espiritunkamaraqmi. Tullunpa piezankunatawan chilinankunata kuchuq hinaraqmi hinaspapas piensasqankunatawan munapayasqankunata reqsichiqmi. 13 Diospa tukuy ima unanchasqankunaqa manam pakasqachu kachkan. Tukuy chay kunaqa sutillam kachkan Diospa qayllanpi, paymanmi cuentata qosunchik.
HEBREOS 4-6
14 Diospa
2130 Jesucristoqa sacerdotekunapa jefen kasqanmanta
Churin Jesusqa *sacerdotekunapa jefenmi kapuwachkanchik, pay qariki hanaq pachamanmi yaykurqa. Chaynaqa iñisqanchikpiyá takyasunchik. 15 *Sacerdotekunapa jefen kapuwaqninchik Jesusqa huchaman urmaqlla kaynin chikmanta llakipayakuqmi. Paypas ñoqanchik hina tukuypi tentasqam karqa ichaqa manam huchallikurqachu. 16 Chaynaqa confianzawanyá favoreceqninchik Diosman asuykusunchik chaynapi necesitasqanchik tiempokunapi llakipayawas panchik favorecewananchikpaq. 1 Runakunamanta akllasqa llapallan *sacerdotekunapa jefenkunaqa runakunapa rantinpi Diosman asuykunankupaq churasqam kachkanku, chayraykum pay kunaqa runakunapa huchanmanta Diosman ofrendakunata presentanku hinaspam animalkunatapas wañuchispa paypaq kañanku. 2 Sacerdoteqa huchaman urmaqllam, chayraykum payqa manaraq entiendeq hinaspa pantaypi kaq runamasinkuna mantapas llakipayarikunman. 3 Huchallikuq kasqanraykum payqa kikinmantawan runakunapa huchanmanta animalkunata wañuchispan Diospaq kañanan. 4 Kikillanmantaqa manam pipas *sacerdotekunapa jefenqa kanmanchu, kaspaqakanman Aaron hina Diospa qayasqan kaqkunallam. 5 Cristopas manam kikillanchu *sacerdotekunapa jefen kananpaq churakururqa aswanqa Diosmi nirqa:
5
Qanmi Churiy kanki, kunanmi ñoqa Taytayki kani. 6 Huklawpipas nichkanmi kaynat a: Qamqa wiñaypaq *sacerdotem kanki. Qamqa Melquisedecman rikchakuqmi kanki. 7 Cristoqa
kay pachapi kawsaspanmi qaparispan hinaspa waqaspan ruegakuy llawanña wañuymanta libray atiq Diosta mañakurqa chaymi Diosqa payman sonqo kasqanrayku uyariykurqa. 8 Diospa Churin kachkaspapas ñakarisqankuna wanmi kasukuyta yacharqa. 9 Chaykunawan qespichisqa karuspanmi kasuqnin llapallan runakunapaq wiñaypaq salvaqnin rikurir un. 10 Diosñataqmi Melquise decman rikchakuq *sacerdotekunapa jefen kananpaqña churarun. 11 Kay
Jesustaqa ama qepanchakunamanta
nisqaymantaqa achkaraqmi yachachinaypaq kachkan aswanqa qamkunaqa sasa entiendeqmi kankichik. 12 Qamkunaqa unayña iñisqaykichikraykum hukku namanpas yachachinaykichikña aswanqa qallariyninpi Diospa palabranmanta facil kaqkunalla uyariytam yapamanta munachkankichik. Qamkunaqa wawakuna hinam lechellamantaraq kachkankichik, manaraqmi mikuyta atinkichikchu yuyayniyoq runa kunapa mikunantaqa. 13 Lechellawanraq kawsaqkunaqa manaraqmi entiendenmanchu allin ruraykunamanta yachachikuykunataqa. 14 Mikuyqa yuyayniyoqkunapaqmi, pay kunaqa entiendeqña kaspankum allin kaqtapas hinaspa mana allin kaqtapas reqsinku. 1 Chaynaqa Cristomanta facilla yachachikuykunaman amaña kuti-kutirispa yá yuyayniyoqña kasunchik. Yapatawanqa amañayá facil kaqkunamantaqa rimasunchikchu. Amañayá rimasunchu huchapi wañusqa hina kasqanchikmanta wana
6
2131
HEBREOS 6, 7
kuymantapas nitaq Diosman iñiymantapas 2 nitaq bautismomantapas nitaq iñiqkunapa hawanman makikuna churaymantapas nitaq wañuqkuna kawsarimunanmantapas chaynataq wiñaypaq castigomantapas. 3 Dios munaptinqa yuyayniyoqñam kasunchik. 4 Huk kutinpi kancharisqa kaspanku Diospa hanaq pachamanta qomusqanta malliqkunataqa otaq Chuya Espiritu chaskiqkunataqa 5 hinaspa Diospa allin palabran mantawan hamuq punchawkunapi admirakuypaq kaqkunamanta yachaqkunataqa 6 Diosmanta karunchakuruptinkuqa mosoqmantaqa manañam pipas atinmanchu huchanmanta wanachiyta. Paykunaqa Diospa Churintam yapamanta chakataspanku penqayman churachkanku. 7 Paraypaq-paraptinqa allpam allinta cosechata qon tar puqninpaq, chay allpaqa Diospa favorecesqanmi. 8 Kichkakunatawan cardoskunallata wiñachiq allpam ichaqa mana valeq, chayna allpaqa ñakasqa kaspanmi kañasqa kanqa. 9 Kuyasqallaykuna,
Kallpanchaqninchik palabrakuna
chaynakunata rimachkaspapas ñoqaykuqa manam iskayraya nikuchu salvakunaykichikpaq allin kaqkunaqa qamkunapi kasqanmanta. 10 Diosqa justom. Payqa llamkasqaykichiktaqa manam qonqanqachu, manataqmi qonqanqachu pay kuyasqaykichiktapas. Payta kuyaspam Cristopi wawqe-panikunatapas servirqan kichik, arí, chaynatamá kunanpas servichkankichik. 11 Aswanqa munachkanikum kawsanaykichikkamaqa sapakama kallpanchakunaykichikta chaynapi suyasqayki chikta chaskinaykichikpaq. 12 Amayá qellaqa kaychikchu, aswanqa iñiywan hinaspa pacienciawanyá Diospa promesan chaskiqkunapa rurasqanta ruraychik. 13 Abrahanman Dios prometespanqa kik inmant a aswan munayniyoq mana pipas kaptinmi kikinpa sutinpi jurarqa. 14 Paymi nirqa: —Anchallataña bendecispaymi nana-nanaqman mirachisqayki —nispa. 15 Chaynapim Abrahamqa pacienciawan suyaspan Diospa prometesqanta hayparqa. 16 Runakuna juraspaqa paykunamanta aswan munayniyoqpa sutinpim juranku prome tekusqankuta garantizanankupaq hinaspa contranpi kaqkunata upallachinankupaq. 17 Chaynapunim Diospas tanteasqanmantaqa qepamanqa mana kutinmanchu. Chay raykum prometesqankunata herenciata hina chaskiqkunaman astawan yachachiyta munaspan kikin jurarqa. 18 Mana llullakuq Diosmá jurarqa prometekusqanrayku hinaspa juramentasqanrayku, chaykunaqa iskayninmi mana imaraykupas cambiakunmanchu. Chayna juramentowanmá kallpanchawanchik. Wiñay castigomanta lluptiqkunaqa Dios manta hamuq confianzamanmi hapipakunchik. 19 Lamar qochapa patanpi bote watasqa hinam confianzanchikqa almanchikta takyachin. Templopi rakinaq telapa qepanpi imapas churasqa hinam confianzanchikqa Diospi churasqa kachkan. 20 Jesusmi hanaq pachaman yaykurqa ñoqanchikpaq ñanta kichachkaq hina, yaykurqaqa Melquisedec man rikchakuq *sacerdotekunapa jefenña wiñaypaq karuspanmi.
7
Melquisedecman rikchakuq sacerdotemanta
1 Melquisedecqa Salem llaqtapi rey kaspanmi alto-altopi kaq Diospa *sacerdoten
karqa. Reykunawan peleamusqanmanta Abraham kutimuptinmi taripaspan Diospa bendicionninta mañapurqa. 2 Paymantaqmi Abrahampas peleamuspan llapa qechumus qankunamanta diezmarqa. Melquisedec ninanqa “allin arregloman hina gobiernaq” ninanmi. Salempi rey ninanñataqmi “hawkayachiq rey” ninan. 3 Manam yachanchikchu pikunam Melquisedecpa tayta-maman kasqantaqa nitaq pikunam abuelonkuna kasqan
HEBREOS 7
2132
tapas nitaq haykapim nacesqantapas nitaq haykapim wañukusqantapas. Chayraykum payqa Diospa Churin Jesusman rikchakuspan wiñaypaq *sacerdote hina kachkan. 4 Tanteariychikyá Melquisedecqa mayna reqsisqa kasqanmanta, abuelonchik Abrahampas peleamuspan qechumusqankunamantam diezmonta qorqa. 5 Leviypa mi rayninmanta sacerdote kanankupaq akllasqakunam leyman hina kamachisqa kaspanku castamasin runakunamanta *diezmota chaskinku. Chay castamasin runakunaqa Abra hampa mirayninmi. 6 Melquisedecqa manam Leviypa mirayninmanta kaq sacerdotechu karqa, chaywanpas Diospa promesan chaskiq Abrahanmantam *diezmota chaskirqa hinaspataqmi Diospa bendicionnintapas mañapurqa. 7 Chaynaqa mana ancha rimaylla wanmi yachanchik, respetasqa kaqmi pisi respetasqa kaqpaq Diospa bendicionnintaqa mañapun. 8 Kunanqa wañuq runakunallam diezmotaqa chaskinku, chaypacham ichaqa “Kawsachkanmi” nisqanku Melquisedec diezmotaqa chaskirqa. 9 Nichwantaqmi, Leviypa mirayninkunam diezmo chaskiqkuna kachkaspankupas Abrahamnintakama Melqui sedecman diezmota pagarqaku. 10 Melquisedecwan Abraham tupaptinqa manaraqmi Leviyqa nacerqaraqchu, payqa chayraqmi abuelon Abrahampa miraynin kanan karqa. 11 Leviypa castanmantawan Aaronpa castanmanta *sacerdotekunata Dios churaspanmi Israel runakunaman leyninta qorqa. Chaywanpas chay casta sacerdotekunaqa manam ca baltachu runakunata chuyancharqa. Chayraykum Diosqa churanan karqa Melquisedecman rikchakuq sacerdotetaña, payqa kanan karqa manam Aaronpa castanmantachu. 12 Chayna qa sacerdoteta cambiaspaqa leytapas cambianantaqmi karqa. 13 Melquisedecman rikchakuq sacerdoteqa sapaq ayllupa mirayninmanta kaqmi, manam sacerdote kananpaq akllasqa ayllumantachu. 14 Yachasqanchikpi hinapas Señorninchikqa Judapa mirayninmanta kaqmi. Moisesqa manam imatapas rimarqachu Juda castamanta sacerdotekuna kananpaqqa. 15 Melquisedecman rikchakuq *sacerdotepa rikur imusqanwanmi leypa cam biasqa kayninqa astawan sutillaraq. 16 Cristoqa manamá tukuruqlla leypa akllasqanman hinachu Leviy castamanta sacerdote karqa, payqa nombrasqa karqa mana haykapipas wañuq kasqanraykum chaynataq atiyniyoq kasqanrayku llam. 17 Chayraykum Bibliapi paymanta nichkan: Qamqa wiñaypaq *sacerdotem kanki. Qamqa Melquisedecman rikchakuqmi kanki. 18 Chaynaqa
mana atiyniyoq hinaspa mana serviq kasqanraykum sacerdotekuna nombraq ñawpaq leyqa yanqachasqa rikurir un. 19 Diosman asuykunapaq hinataqa leyqa manam pitapas rurarqachu. Kunanmi ichaqa kapuwachkanchik allin con fianzawanraq Diosman asuykachiqninchik. 20 Chaynaqa karqa Dios jurasqanraykum. 21 Wakin *sacerdotekunaqa manam juramentowan churasqachu karqaku. Cristom ichaqa juramentowan nombrasqa karqa, payta nombraqmi nirqa: Mana qepaman kutiq Señormi kaynata jurarqa, rimarispanqa mana qepaman kutiqmi jurarqa: “Qamqa wiñaypaq sacerdotem kanki” nispa. 22 Chayraykum
Jesusqa garantizan mosoq contratota punta contratomantapas aswan allinta. 23 Wakin *sacerdotekunaqa wañukuqlla kasqankuraykum achkallaña kar qaku. 24 Jesuspa sacerdote kayninmi ichaqa mana cambiakunchu wiñaypaq kawsaq
2133
HEBREOS 7, 8
kasqanrayku. 25 Chayraykum paynintakama Diosman asuykuqkunatapas wiñaypaq salvaykunman. Jesusqariki kawsachkan paykunapaq siemprepuni mañakunanpaqmi. 26 Payqar ik i ñoqanchikpaq hina *sacerdotem, payqa Diospaq rak isqam, mana huchayoqmi, cabalmi, huchasapakunawan kachkaspapas mana huchallikuqmi hinaspa cielokunapapas hawankamaraq hoqarisqam. 27 Wakin sacerdotekunaqa puntatam kikinpa huchanmantawan runakunapa huchanmanta sapa punchaw animalta wañuchispa kañaqku, Jesusmi ichaqa chulla kutillata wiñaypaq ofre cekurqa. 28 Leyman hina sacerdotekunapa jefen kanankupaq churasqakunaqa huchayoqmi karqaku. Leypa qepantañataqmi sacerdotekunapa jefen kananpaq wiñaypaq mana huchayoq Churintaña juramentowan Dios churarun.
8
Mosoq contrato garantizaqmanta
1 Tukuy nisqaykunapa yachachikuyninqa kaymi: Hanaq pachapim kapuwach
kanchik *sacerdotekunapa jefen, payqa Diospa tiyananpa waqtanpim tiyachkan.
2 Payqariki Chuyay-chuyay sutiyoq cuartopim sacerdotekunapa rurananta rurachkan.
Payqa rurachkan Diospa rurasqan cheqap karpapim, manam runakunapa rurasqanpichu. 3 Sacerdotekunapa mayqan jefenpas ofrendakunatawan wañuchisqa animalkunata kañas pa Diosman presentananpaqmi churasqa kachkan. Chaynataqmi Cristopas imallatapas presentanan karqa. 4 Kay pachapiraq kaspanqa payqa manachiki sacerdoteqa kanmanchu leyman hina hucharayku ofrendakunata presentananpaq sacerdotekuna kachkaptinqa. 5 Sacerdotekunapa rurasqankunaqa llantuy hinallam hanaq pachapi kaqkunaman rikcha kun. Dios adorana karpata Moises rurananpaq kaptinmi Dios kamachirqa: —Chaykunataqa rurachinki Sinai Orqopi lliw qawachisqayta hinam —nispa. 6 Cristom ichaqa Diospa churasqanman hina aswan allint a ruran, chaynat aqa ruran aswan allin cont ratopa garantizaqnin kasqanraykum. Chayna contratowan mi aswan allin promesakunata qowarqanchik. 7 Punta kaq cont rato allin-allin kapt inqa qepa kaq cont ratoqa yanqañachik i kanman. 8 Chayraykum Israelpa mirayninkunata qaqchaspan Dios nirqa: Hamuchkanmi punchawkuna Israel castakunawan chaynataq Juda castakunawan mosoq contrato ruranaypaq. 9 Ichaqa manam abuelonkunawan contrato rurasqayta hinachu rurasaq. Paykunatam Egipto nacionmanta makinkumanta aysamuchkaq hina horqomurqani. Paykuna mana kasukuptinmi ñoqatapas manaña imapas qokuwarqachu. Chaynatam nin Señor. 10 Chay punchawkuna pasaruptin Israel castakunawan contrato ruranayqa ñoqa señorpa nisqayman hinam kayna kanqa: yachachikuyniytam sonqonkupi churasaq hinaspam qellqasaqtaq yuyayninkupipas. Paykunapaqmi Diosninku kasaq,
HEBREOS 8, 9
2134
paykunañataqmi runaykunaña kanqa. pipas runamasinta nitaq wawqentapas yachachinqachu: “Señorta reqsiy” nispaqa. Llapallankum warmakunapas chaynataq yuyayniyoqkunapas reqsiwanqaku. 12 Mana allin rurasqankumanta llakipayariykuspaymi huchankutaqa manaña yuyarisaqñachu. 13 Mosoq contratomanta Dios rimaspanqa punta kaq contratotam mawkayarachin ña. Mawkayachisqa manaña servikuq contratoqa chinkarunanpaq hinañam kachkan.
11 Manañam
9
Kay pachapi santuariomantawan hanaq pachapi santuariomanta
1 Ñawpaq contratoman hina Diosta adoranapaqqa karqam kamachikuykuna, karqa
taqmi payman asuykuna karpapas. 2 Chay karpapim iskay cuarto karqa. Punku lawpi kaqmi Chuya Cuartowan sutichasqa karqa, chay cuartopim karqa candelerowan *Dios pa tantan churana mesa. 3 Iskay kaq telapa qepa lawninpiñataqmi karqa Chuyay-chuyay Cuarto. 4 Chaypim karqa incienso kañana qorimanta *altar, chaypitaqmi karqa qoriwan qa rachasqa contrato baulpas. Baulpa ukunpiñataqmi karqa Diospa apachimusqan mikuyniyoq qori manka, Aaronpa iklliruq tawnan chaynataq chunkantin kamachikuy qellqasqa iskay tabla rumikunapas. 5 Baulpa hawanpiñataqmi karqa kancharichkaq querubin angelkunapa iskay imagenninkuna. Kay querubinkunaqa llantuchkarqaku huchakuna pampachana tapa tam. Kaykunapa sapakama yachachikuyninmantaqa manaraqmi kunanqa rimachwanchu. 6 Diospa karpanpi tukuy ima chayna allichasqa kaptinmi hawa kaq cuartoman *sacerdotekuna chaylla-chaylla yaykuqku oficionkuta ruranankupaq. 7 Uku law cuartomanñataqmi watapi chulla kutillata yawarta apaykuspan *sacerdotekunapa jefen yaykuq, payqa yaykuq huchankunamantawan runakunapa mana yachaywan huchallikusqanmanta Diosman presentananpaqmi. 8 Chayna kasqanraykum Chuya Espiritupa yachachisqanpi hinapas Chuyay-chuyay sutiyoq cuartomanqa manaraq punku kichasqachu karqa, chaynaqa karqa chay Chuya Cuarto hinallaraq kasqanray kum. 9 Kaykunaqa kunan tiempokunapaq ejemplom. Huchankurayku ofrendakunawan wañuchisqanku animalkunaqa chay qoqkunapa sonqontaqa manam *chuyanchayta atiqchu. 10 Chaykunaqa runakunapa kamachikuyllan kaspanmi yachachikuq mikuna kaqkunallamanta, upyana kaqkunallamanta hinaspa tukuy imakuna yakuwan maylla nallamanta, chaykunataqa kasukunanku karqa Dios cambiarunankamallam. 11 *Sacerdotekunapa jefen Cristom ichaqa hamurunña, payqariki allin kaqkunapa sacerdoten kaspanmi yaykurun aswan hatun allin karpaman, chay karpaqa manam runakunapa rurasqanchu nitaqmi kay pachapi kaqkunamanta rurasqachu. 12 Cristom Chuyay-chuyay sutiyoq cuartoman chulla kutillata yaykurqa, payqa yaykurqa manam chivatokunapa nitaq malta torokunapa yawarninta ofrecenanpaqchu aswanqa kikinpa yawarnillanwanmi. Chaynata ruraspanmi salvacionta wiñaypaq rantipuwar qanchik. 13 Chivatokunapa yawarninpas, torokunapa yawarninpas chaynataq kañasqa vaquillapa uchpanpas huchallikuqkunapa hawanman challasqa kaspanmi paykuna pa hawallantapas *chuyanchaspan Diospaq sapaqchaq. 14 Chaynaqa maynataraqmi Cristopa yawarninqa sonqonchikta mayllaykunman wañusqa hina kaspanchik ruras qanchikmanta chaynapi kawsaq Diostaña servinanchikpaq. Cristom wiñay kawsaq Espiritupa yanapakuyninwan Diosman ofrecekurqa pasaypaq mana huchayoq.
2135
HEBREOS 9, 10
15 Chayraykutaqmi
Cristoqa rikurirun mosoq contratopa otaq mosoq testamentopa ga rantizaqninña chaynapi Diospa qayasqankunaqa wiñaypaq herencia prometesqankunata chaskinankupaq. Payqa wañurqa ñawpaq testamentopiraq kaqkunata huchanmanta librananpaqmi. 16 Testamento kaptinqa ruraqninpa wañunantaraqmi suyana paypa nisqanman hina ruranapaq. 17 Testamento rurakuq kawsakuchkaptinqa manaraqmi ima pas rurasqaqa kanmanchu ichaqa wañuruptinñam. 18 Punta contratopas yawarwanmi qallarirqa. 19 Chayraykum Moisespas Diospa llapallan kamachisqankunata llapa runaku naman willaruspan vaquillapa yawarninta yakuwan chaqruykurqa, puka millwatawan hisopo plantata chaypi nuyuykachispanmi librotawan runakunata chaywan challarqa: 20 —Kaymi ñoqanchikwan Diospa cont rato rurasqan yawar —nispa. 21 Chay yawarwant aqmi challarqa karpat awan, chaypi llapa serv iciokunat apas. 22 Leyman hinaqa yaqa llapallanmi yawarwan chuyanchasqa karqa. Yawar mana challasqa kaptinqa huchaqa manam pampachasqachu kanman. Cristopa wañusqallanwanmi huchaqa pampachasqa kanman.
23 Hanaq pachapi kaqkunamanmi kay pachapi kaqkuna rikchakun. Kay pachapi kaqku naqa animalpa yawarninwanmi chuyanchasqa kanan karqa. Hanaq pachapi kaqkunam ichaqa aswan allin ofrendawanraq chuyanchasqa kanan karqa. 24 Manam runakunapa rurasqan *santuariomanchu Cristoqa yaykurqa. Moisespa rurasqan chay sitioqa hanaq pa chapi cheqap *santuarioman rikchakuqllam karqa. Cristoqariki hanaq pachamanpunim yaykurun, chaypim Diospa qayllanpi kachkan favorninchikpi rimananpaq. 25 Cristoqa manam yapa-yapamantaqa wañunmanchu *sacerdotekunapa jefen Chuyay-chuyay suti yoq cuartoman animalkunapa yawarninta aparikuspan sapa wata yaykuchkaq hinaqa. 26 Chayna kanan kaptinqa kay pacha unanchasqa kasqanmantachiki payqa achka kutita ñakarinman karqa. Kunanqa tiempokuna cumplikuruptinmi rikuriramuspa huchakuna ta chinkachinanpaq chulla kutillata wañurun. 27 Diospa citasqanman hinam runakunaqa chulla kutillata wañunqaku hinaspam juzgasqa kanqaku. 28 Cristopas chulla kutillatam achkaqpa huchankunata apaspan wañurqa. Yapatawan kay pachaman kutimuspanqa manam hucha pampachaqñachu hamunqa ichaqa suyaqninkunata salvananpaqñam. 1 Moisespa leyninqa, hamuq allin kaqkunapa llantuynin hinallam karqa, manam kikin allin kaqkunachu. Chayraykumá leyman hina watan-watan ani malkunata kañaspa ofreceqkunapas mana chuyanchakuyta atiqkuchu. 2 Leyman hina ofrenda qosqanku huchankuta chuyanchaptinqa manaña huchayoqpaq hapikuptinku chiki ofrendakuna sapa kutilla qosqankupas tukurunmanña karqa. 3 Aswanqa kañasqa animalkunata ofrecespaqa sapa watam huchankumanta yuyarichkanku. 4 Torokunapa chaynataq chivatokunapa yawarninqa huchakuna horqoytaqa manam atinmanchu. 5 Chayraykum kay pachaman Cristo hamuspan Diost a nirqa:
10
Wañuchisqa animalkunatam mana munarqankichu. Kawsaymanta ofrendakunatam mana munarqankichu, aswanqa cuerpotam rurapuwarqanki. 6 Manam munarqankichu lliw kañasqa animalkunatapas. Manam munarqankichu hucharayku ofrendatapas. 7 Chaymi nirqani: “Bibliapim ñoqamanta qellqasqa kachkan, chayman hinam Dioslláy, hamurqani munasqaykita ruranaypaq.”
HEBREOS 10
2136
8 Cristopa nisqanpi hinam Wañuchisqa animalkunatawan ofrendakunataqa hinaspa
hucharayku kañasqa animalkunataqa mana munankichu hinaspapas manataqmi chaskin kichu. Chaykunataqa ofrecenku leypa kamachisqanman hinallam. 9 Cristoqa nirqataqmi: —Hamurqaniqa munasqaykita ruranaypaqmi —nispa. Chaynata nispanmi ñawpaq cont ratota yanqachar urqa mosoq contratotaña chu rananpaq. 10 Wiñaypaq chulla kutillata Jesucristo cuerponta ofrendaspa Diospa munasqanta ruraruptinmi sapaqchasqaña kanchik. 11 Llapa *sacerdotekunam huchakuna mana horqoy atiq ofrendakunallat a Diosman sapa punchaw ofreceqku. 12 Cristom ichaqa wiñaypaq chulla kutilla ta hucharayku ofrecekuspa wañurqa hinaspam Diospa *alleqninpi tiyaykurqa. 13 Chaypim suyachkan enemigonkunat a Dios sar uchinankama. 14 Chaynapimá Cristoqa chulla kutillata wañusqanwan wiñaypaq chuyancharun Diospaq sapaq chasqankunata. 15-16 Chaymi Chuya Espiritupas Señorpa nisqanta kaynata nin: Chay punchawkuna pasaruptin paykunawan contrato ruranayqa ñoqa Señorpa nisqayman hinam kayna kanqa: Yachachikuyniytam sonqonkupi churasaq hinaspam qellqasaqtaq yuyayninkupipas. 17 Mana allin rurasqankuta pampachaspaymi huchankutaqa manaña yuyarisaqchu. 18 Chaynaqa huchakuna pampachasqaña kapt inqa hucharayku ofrendaqa mana ñam kanmanchu.
Diosman asuykunamanta
19 Chaynaqa wawqe-panillaykuna, Chuyay-chuyay sutiyoq cuartomanyá yaykusunchik
Jesucristopa yawarninwan. 20 Payqa telata llikichkaq hinam kikinpa cuerpontakama, kawsachkaq mosoq ñanta kichapuwarqanchik. 21 Diospa wasinpiqa hatun *sacerdotem kapuwachkanchik. 22 Chaynaqa cheqap sonqowanyá ama iskayrayaspa, confianzawan, huchakunamanta sonqonchikpas limpiasqa chaynataq cuerponchikpas chuya yakuwan mayllasqa Diosman asuykusunchik. 23 Prometewaqninchik Dios confiakunapaq kach kaptinqa ama maylawmanpas muyuruspayá willakusqanchik confianzapi takyasunchik. 24 Ama qonqaruspayá kuyanakunapaq hinaspa allin ruranapaq yanapanakusuchik. 25 Wa kinkunapa costumbrasqanman hinaqa amayá huñunakuyman riyta dejasunchu aswanqa Señorpa chaylla kutimunanta yachaspayá kallpanchanakusunchik. 26 Salvakunanchikta yachachkaspaña huchapiraq kawsaptinchikqa manañam hucha rayku huk ofrendaqa kanñachu 27 aswanqa mancharikuypaq juicio suyayllañam. Chaypim enemigonkunata Dios kañanqa rawrachkaq ninawan. 28 Moisespa leynin mana kasu kuqkunaqa iskay otaq kimsa testigo declaraptillanmi wañunkupuni mana llakipayasqa. 29 Chaynaqa Diospa Churinta sarutyaq runaqa hinaspa Diosllapaqña sapaqchaqnin mosoq contrato yawartapas despreciaq runaqa chaynataq Diospa favornin qokuq Chuya Espiritu tapas insultaq runaqa ¡mayna castigasqaraqmi kanqa! 30 “Mana allin ruraqkunat aqa kik iypunim cast igasaq. Mana allin rurasqanman hinam pagapusaq” niq Señortaqa reqsinchikmi. Huklawpipas nichkanmi kaynata:
2137
HEBREOS 10, 11
—Señormi runankunapaq allinta arreglanqa —nispa. 31 ¡Mayna manchar ikuypaqmi kawsachkaq Diospa mak inman wichiykuyqa! 32 Allin noticiawan kancharichisqa hina kasqaykichik punchawkunatayá yuyariychik. Chay punchawkunapiqa llumpayta ñakarispaykichikpas takyarqankichikmi. 33 Huk kutipim runakuna qawakunanpaq tukuy imaymana kamisqa hinaspa maqapasqa karqankichik. Huk kutipiñataqmi ñakariqkunapa ñakariqmasin karqankichik. 34 Carcelpi kaqkuna mantapas llakipayarikurqankichikmi, chaynataqmi imaykichikta qechusuptikichikpas kusikuywan aguantarqankichik, chaynataqa rurarqankichik hanaq pachapi aswan allin wiñaypaq kapusuqnikichik kasqanta yachaspam. 35 Amayá confianzaykichiktaqa saqeruy chikchu, chayqariki hatun premioyoqmi kachkan. 36 Diospa munasqantaqa pacienciawanmi ruranaykichik chaynapi paypa prometesqankunata chaskinaykichikpaq. 37 Bibliam nin: Manapas unaymantam payqa kutimunqa, manam unamunqachu. 38 Allin ruraq runayqa iñisqanraykum kawsanqa. Qepanchawaspanmi ichaqa mana gustoypaqchu kanqa. 39 Manam ñoqanchikqa wiñaypaq cast igasqa kananchikpaq qepanchakuqchu kanchik, aswanqa salvakunanchikpaq iñiqmi.
11
1 Iñiywanmi
Iñiymanta
suyasqanchikta chaskinanchikpaq seguranchik. Iñiylla wantaqmi manaraq rikusqanchiktapas cheqap kasqanpaqña hapinchik. 2 Iñiyllankuwanmi abuelonchikkunapas reqsisqa karqaku. 3 Iñiyllawanmi yachanchik kay pachatawan lucerokunatapas rimarispallan Dios unan chasqanta. Chaynaqariki kunan qawasqanchikkunaqa mana kaqmanta rurasqam karqa. 4 Iñiyllawanmi Abelqa wawqen Cainmantapas aswan allinnin ofrendata Diospaq kañar qa. Chayraykum allin ruraqpaq Dios chaskirqa hinaspam ofrendanmantapas alabarqa. Wañusqaña kaspanpas Abelqa iñiyniyoq kasqanmantam ejemplo kunankama kachkan. 5 Enoc manaraq wañukuchkapt inmi iñisqanrayku kawsachkaqllat a hanaq pachaman Dios pusakurqa chaymi manaña tarirqakuchu. Manaraq apasqa kachkaptinmi Diospa agradonpaq kasqanmanta willakurqaku. 6 Mana iñiyniyoq kaspaqa Diostaqa manam agradachwanchu. Diosman asuykuspaqa pay kasqantam creena, creenataqmi maskaqninkunataqa favorecesqanmantapas. 7 Iñiyllawanmi Noeypas hamuq punchawkunapi pasananmant a Dios willay kuptin payta manchakuspan buqueta rurarqa familianta chaypi salvananpaq. Iñiyninwantaqmi kay pachapi kaqkunatapas condenarqa hinaspam chaskirqa iñiymanta hamuq allin kawsakuyta. 8 Iñiyllawanmi Abrahampas, Dios kamachipt in llaqt anmant a lloqsirqa herencia hina chaskinan allpaman, pasarqamá manaraq reqsichkaspanpas. 9 Iñiyllawanmi Diospa prometesqan allpapipas runapa allpanpi hina forastero purirqa. Herencia chaskiqmasin Isaacwan Jacobpas karpakunallapim yacharqaku. 10 Abrahamqa su yarqa cimientoyoq llaqtatam otaq trazaspan Diospa rurasqan llaqtatam. 11 Iñiyllawanmi Sarapas qolloq kachkaspanpas Diospa atiyninwan wiksaya kuruspan yuyaq kayninpiña wachakur urqa. Creerqamá prometeqnin Diosqa confiakunapuni kasqanpi. 12 Chayraykum wañukunanpaq hina yuyaqña kachkap
HEBREOS 11
2138
tinpas Abrahampaqa miraynin nacerqa cielopi lucerokuna hinaña hinaspa lamar qochapa patanpi mana yupay atina aqo hinaña. 13 Chay llapallan runakunaqa iñiyniyoqllam wañukurqaku Diospa prometesqanta manaraq chaskichkaspanku. Chaywanpas Diospa cumplisqanta hinaña qawaspan kum creerqaku, chaynapim kay pachapiqa forasterolla hinaspa huklaw llaqtayoqlla kasqankumanta willakurqaku. 14 Chaynata willakuspankuqa huk llaqtataraq maskasqankumantam reqsichikuchkarqaku. 15 Lloqsimusqanku llaqtamanta yuyaris pankuqa chay tiempokunallachá kutikunmanku karqa. 16 Paykunaqa hanaq pachapi kaq aswan allin llaqtatam anchallataña munachkarqaku, chayraykum Diospas pay kunapa Diosnin kayta mana penqakunchu, paykunapaqmi prepararqa huk llaqtata. 17 Pruebasqa kaspanpas Abrahamqa iñiyllawanmi churinta wañuchinanpaq chura kuykurqa. Promesakuna chaskiq Abrahanmá sapallan churinta presentarqa: 18 “Cheqap castaykiwan sutichasqaqa kanqa Isaacllamantam” nispa Dios nichkaptinpas. 19 Wa ñuruptinpas Diosqa atiyninwan kawsarichiq kasqanpim Abraham yuyaymanarqa. Abrahamqa wañusqakunamanta kawsarimuchkaqta hinam churinta chaskiykurqa. 20 Iñiyllawanmi Isaacpas hamuq kaqkunamant a Jacobpaqwan Esaupaq Dios pa bendicionninta mañakurqa. 21 Iñiywantaqmi Jacobpas wañukunan hichpaña tawnanman hapipakuykuspan kumukuykurqa hinaspam Joseypa sapakama churinkunapaq Diospa bendicioninta mañakurqa. 22 Iñiyllawantaqmi Joseypas wañukunanpaqña kachkaspan rimarirqa Israelpa miraynin runakuna Egipto na cionmanta lloqsinankumanta, kamachikurqam tullunkunatapas apanankupaq. 23 Iñiyllawantaqmi Moises naceptinpas paypa tayta-maman kuyayllapaq kasqanta qa waykuspanku kimsa killa pakarurqaku. Manataqmi Rey Faraonpa kamachikuynintapas manchakurqakuchu. 24 Iñiyllawantaqmi Moisespas yuyayniyoqña karuspan reypa churin pa wawanwan sutichasqa kayta mana munarqachu. 25 Hucha vidapi kawsaspan ratollapaq kusikuykunapi kananmantam payqa Diospa runankunawan kuska ñakariytaña aklla kuykurqa. 26 Egipto runakunapa qori-qollqenmantapas astawanqa Cristorayku insultasqa kaytam qori-qollqeta hina akllakuykurqa, chaynataqa rurarqa Diosmantaña pagon chaskiy ta suyaspanmi. 27 Iñiyllawantaqmi Moisesqa, reypa piñakuynintapas mana manchakuspan Egiptomanta pasakurqa. Mana rikuna Diosta qawachkaq hinam kallpanchakurqa. 28 Iñiyllawantaqmi *Pascua Fiestatapas rurarqa hinaspam yawartapas challarqa piwi churikuna wañuchiq angel Israelpa mirayninkunata mana wañuchinanpaq. 29 Iñiy llawantaqmi Israelpa mirayninkunapas, Puka lamar-qocha kicharikuykuptin chaki allpanta pasarqaku. Egipto runakunam ichaqa pasayta munaspanku heqeparurqaku. 30 Iñiyllawant aqmi qanchis punchawpuni Jer ico llaqt at a muy ur urqaku hi naptinmi perqankuna tuñir urqa. 31 Iñiyllawantaqmi Rahab sutiyoq chuchumika warmipas llaqta wateqaq riq runakunata allinllata samaykachirqa, chayraykum mana wañururqachu mana kasukuq runakunawanqa. 32 ¿Imapaqñat aq hukkunamant apas willakuyman? Manam tiempo kanchu, Gedeonmanta, Baracmanta, Sansonmanta, Jefteymanta, Davidmanta, Samuel manta chaynataq Diosmanta willakuqkunamantapas rimanaypaq. 33 Paykunaqa iñiyninkuwanmi huklaw nacionkunata vencerqaku, justiciawan gobiernarqaku, Diospa prometesqankunata chaskirqaku, leonkunapa mana mikusqan karqaku. 34 Ninapipas manam ruparqakuchu, espadawan wañuchisqa kanankumant am lluptirqaku, mana kallpayoq kachkaspankupas kallpanchakurqakum, guerrapi pe
2139
HEBREOS 11, 12
leaspankupas valorchakuspankum huklaw llaqtayoq tropakunata ayqechirqaku. 35 Warmikunam wañusqamant aña kawsar ichisqat a ayllunkut a chask iykurqaku. Wakinñataqmi kaspikunawan waqtapasqa karqaku, ichaqa librasqa kayta mana munaspankum wañurqaku chaynapi aswan allin vidaman kawsarimunankupaq. 36 Wakin kunatam burlakurqaku, azoterqaku, cadenarqaku hinaspam carcelkunaman churarqaku. Chayna pruebakunatamá chaskirqaku. 37 Wakinñataqmi karqa rumikunawan choqapasqa, serruchasqa hinaspa espadakunawan wañuchisqa, wakinñataqmi ovejakunapa, cabrakuna pa qaranwan churakuykuspanku kaypi-chaypi purirqaku, wakinñataqmi wakchayachisqa hinaspa llakichisqa karqaku. 38 Kay pacham mana paykunapaq hinachu karqa, chayraykum chunniqkunapi, orqokunapi, machaykunapi hinaspa qaqa uchkukunapi purirqaku. 39 Chay llapallan runakunapa iñiyninmantam allinta rimarqaku, ichaqa manam may qanninkupas Diospa prometesqantaqa chaskirqakuchu. 40 Diosmi ñoqanchikpaqpas allin kaqkunata tantearqa chaynapi paykunapas ñoqanchikwan kuska qespichisqa kanankupaq.
12
Kallpanchaqninchikqa Jesuslla kasqanmanta
1 Chaynaqa ñoqanchikpas puyu hinaña chay testigokuna muyuriqninchikpi
kachkaptinqa llasawaqninchik qepita saqechkaq hinayá llapa harkawaqninchik ta saqesunchik. Intuwaqninchik huchatapas saqespayá kallpasqanchikta pacienciawan seguisunchik. 2 Kallpasunqa iñichiwaqninchik hinaspa qespichiwaqninchik Jesusta qa waspayá. Paymi ancha kusikuyniyoq kananta yachaspan cruzpi ñakarirqa penqaytapas qepanchakuykuspa hinaspam Diospa tiyananpa alleq lawninpi tiyaykurqa. 3 Tukuypi contrakuq huchasapa runakunata aguantaq Jesuspiyá yuyaymanaychik chay napi pisiparuspa sonqoykichikpi mana hukmanyarunaykichikpaq. 4 Huchapa contranpi peleaspaykichikqa manaraqmi yawarnikichiktapas usuchirqankichikraqchu. 5 Qonqarus qankichikñam churinkunaman hina Diospa consejasusqaykichiktaqa. Bibliam nin: Churilláy, amayá despreciaychu Señorpa castigontaqa. Churilláy, amayá hukmanyaychu Señorpa anyasusqaykiwanqa. 6 Señorqa kuyasqan runatam corregin. Payqa chaskisqan churintam azoten. 7 Diospa churinkuna kaptikichikmi corregisuchkankichik, chaynaqa castigontayá aguantaykuychik. ¿Pi taytataq churintaqa mana castiganmanchu? 8 Llapallan chu rinkunata castigachkaspan, qamkunatañataq mana corregisuptikichikqa manachiki cheqap churinkunachu kankichik aswanqa churyapakuyllachiki. 9 Ñoqanchik pas castigawaqninchik kay pachapi tayta-mamanchiktaqa respetarqanchikmi. Chaynaqa ¿imanasqataq kawsachiqninchik hanaq pachapi Taytanchiktaqa mana ka sunkichikchu? 10 Tayta-mamanchikqa pisi punchawllapaqmi tanteasqankuman hina castigawarqanchik, hanaq pachapi Taytanchikmi ichaqa aswan allinninchikpaqraq kikin hina mana huchallikuq kananchikpaq castigawanchik. 11 Castigawasqanchik ratoqa manam gustonchikpaqchu aswanqa llakichiqninchikmi. Chaywanpas llaki kuy pasaruptinqa chayna corregisqakunallam hawka kaspanku allinta ruranku.
12 Chaynaqa
Mana kasukuqkunapa pagonmanta
utisqa makiyoqkunapas chaynataq manaña kuyuriq chakiyoq kunapas kallpanchakuychikyá. 13 Purinaykichikpaqyá derecho ñanta ruraychik wistukunapas manaña wistunanpaq.
HEBREOS 12, 13
2140
14 Llapallanwanyá
hawkalla kawsaypi riychik. Diosllapaqñayá kawsaychik, mana chayna kaspaqa Señortaqa manam pipas rikunqachu. 15 Cuidakuychikyá, yanqa ñataq salvasqa kananpaq Diospa favorninta mana pipas haypanmanchu, qatqe sachapa sapin hina wiñaspanmi achkaqta qatqeyarachinman. 16 Amayá pipas huchapakuchunchu. Amayá pipas kachunchu Esau hina Diospa kaqninkuna des preciaqqa, paymi piwi kayninpa derechonta *rantikururqa huk plato mikuyllapaq. 17 Yachasqaykichikpi hinapas Esauqa Diospa favorninta reclamaspapas manañam chaskiyta atirqachu, waqaspapas manañam tupaqnintaqa kutichiyta atirqañachu. 18 Qamkunaqa manamiki asuykurqankichikchu ninapa rupasqan kay pachapi orqo manpas nitaq yana puyumanpas nitaq tutayaymanpas nitaq sinchi wayramanpas 19 nitaq trompetapa waqayninmanpas nitaq rimamuqmanpas. Chayta uyariqkunam mañakurqaku amaña masta paykunaman rimapayananpaq. 20 “Chay orqoman asuykus panqa animalpas rumiwan wañuchisqam kanqa” niq kamachikuytam mana aguantayta atirqakuchu. 21 Qawarispanmi ancha mancharikuypaq kasqanrayku Moisespas nirqa: —Mancharikuymantam katkatatachkani —nispa. 22 Qamkunam ichaqa asuykur unk ichik Sion Moqoman, kawsachkaq Diospa llaqtanman otaq Jerusalen kaqlla hanaq pachaman. Chaypim kachkan wa ra-waranqantin huñunasqa angelkuna Diosta alabanankupaq. 23 Kachkantaqmi Diosman puntallaraq iñiqkunapa huñunakuyninpas. Paykunapaqa sutinkupas hanaq pachapim qellqasqa kachkan. Asuykur unkichiktaqmi llapallan runakuna juzgaq Diosmanpas, manaña huchayoq runakunapa espiritunmanpas, 24 mosoq cont rato garantizaq Jesusmanpas chaynataq chaqchusqan yawarninmanpas. Paypa yawarninqa Abelpa yawarninmantapas aswanraqmi yachachiwanchik. 25 Chaynaqa amayá qepanchakuychikchu rimapayasuqnikichiktaqa. Kay pachapi willakuqkunata mana kasukuqkunapas castigomantaqa manam lluptirqakuchu. Hanaq pachamanta rimamuqta mana kasukuspaqa aswanraqchiki mana lluptichwanchu. 26 Chay tiempopim Diospa vozninqa kay allpatapas kuyurichirqaraq. Kunanñataqmi avisawanchik: —Yapatawanraqmi katkatatachisaq, manam allpallatañachu, aswanqa cieloku natawanñam —nispa. 27 “Yapatawanraqmi” nispaqa nichkan tukusqaña kaqkunata chinkachispan manaña hay kapipas cambiakuqta wiñaypaq takyachinanmantam. 28 Chaynaqa Diospa gobiernasqanta manaña cambiakuqta chaskichkaspanchikqa Diosman graciasta qospayá agradasunchik, hinaspayá respetowan adoraspa servisunchik. 29 Diosninchikqa rupachkaq nina hinam.
13
Diosninchiktaqa imaynam agradanamanta
1 Iñiqkunapa
kuyanakuyninqa amayá tukur uchunchu. 2 Wasikichikpi samaykachiytapas amayá qonqar uychikchu. Chaynata ruraspankum wa kinkunaqa mana yachastin angelkunata samaykachirqaku. 3 Jesucristorayku presochasqakunawan kuska carcelpi kachkaq hinayá payku namanta yuyariychik. Ñakarichkaq hinayá yuyariychiktaq ñakariqkunamantapas. 4 Casado vidaqa llapallanpa respetasqanyá kachun, respetasqataqyá kachun puñu nankupas. Hukwan tupakuruqkunatawan huchapakuqkunataqa Diosmi juzganqa. 5 Amayá apuyayt aqa kuyaychikchu ichaqa kapusuqnik ichikwanyá content akuy chik. Diosmi nirqa: —Manapunim dejasqaykichu nitaqmi saqesqaykichu —nispa. 6 Chaynaqa confianzawanmi ninanchik:
2141
HEBREOS 13
Señormi ñoqapa yanapawaqniyqa manam manchakusaqchu. Runapa imapas rurawanantaqa manam manchakusaqchu. 7 Diospa
palabranta yachachispa pusasuqnikichikmantayá yuyariychik. Imay nam kawsasqankupi yuyaymanaspayá paykuna hina confianzayoq kaychik. 8 Qaynapas, kunanpas, wiña-wiñaypaqpas Jesucristoqa hina kaqllam. 9 Tukuy rikchaq mana uyarisqaykichik rikurimuq yachachikuykunawanqa amayá aysachi kuychikchu. Leyman hina mikuyllawan kallpanchakuynikichikmantaqa Diospa favorninwan sonqoykichik kallpanchaymi aswan allinqa. Mikuykunallaqa manam kallpancharqachu chay leyman hinalla kawsaqkunataqa. 10 Diosman asuykuna karpapi serviqkunaqa manam mikunmanchu ofrendanchiktaqa. 11 Hucha pampachasqa kananpaqmi animalkunapa yawarninta *sacerdotekunapa jefen Chuyay-chuyay Cuartoman apaykuq, animalpa cuerpontañataqmi campamentopa hawa lawninpi kañaq. 12 Jesuspas kikinpa yawarninwan runakunata Diospaq sapaqchanan paqmi llaqtapa hawa lawninpi wañurqa. 13 Ñoqanchikpas campamentomanta lloqsispayá Jesusta qatisunchik payta hina kamiwaptinchikpas aguantaspa. 14 Kay pachapi llaqtaqa mana wiñaypaq kasqanraykum rikurimunanpaq kaq llaqtata maskachkanchik. 15 Chayna qa kañasqa ofrendata qochkaq hinayá sutinmanta willakuspa Jesucristontakama sapa kuti Diosta alabasunchik. 16 Allin ruraytawan kapuqnikichikwan yanapanakuytaqa amayá qon qaychikchu, chay rurasqaykichikwanmi kañasqa ofrendawan hina Diosta agradankichik. 17 Pusasuqnik ichik runakunat a kasukuspayá paykunaman sujet akuychik. Pay kunaqa almaykichikmantam cuentallikuchkanku hinaspam Diosman cuentata qonqaku. Kasukuptikichikqa mana llakikuspam kusisqalla pusasunkichik, mana chayqa manam allinnikichikpaqchu kanman. 18 Ñoqaykupaqyá Diost a mañakuychik. Tukuy imapi allint a port akuyt a mu naspaykuqa allin concienciayoqmi kachkaniku. 19 Qamkunaman chaylla Dios kutichimuwananpaqyá tukuymanta llalliqtaqa mañakuychik. 20 Hawkayay
Diospa bendicionnin mañakusqanmanta
qokuq Diosyá, yawarninwan wiñaypaq mosoq contrato ruraqta otaq ovejakunapa hatun michiqnin Señorninchik Jesucristota kawsarichiq Diosyá 21 mu nasqanman hina ruranaykichikpaq tukuy allinta qosunkichik. jesucristoraykuyá Diosqa agradonpaq rurawasun. Jesucristoyá wiña-wiñaypaq alabasqa kachun. Amén. 22 Wawqe-panikuna, ruegakuykichikmi, kallpanchanaypaq qellqamusqaytayá pisi lla kaptinpas pacienciawan chaskiykuychik. 23 Yachaychikyá, wawqenchik Timoteoqa ñam carcelmanta lloqsirunña. Chaylla hamuptinqa hamurusaqmi qawaykuqnikichik. 24 Saludaykuychikyá pusaqnik ichik llapallan runakunat awan Diosllapaqña kaw saqkunata. Saludamusunkichikmi Italia lawmanta kaqkunapas. 25 Diosyá llapallayk ichikt a bendecisunk ichik.
SANTIAGOPA CARTAN Kay cartaqa Jesucristopa wawqen Santiagopa qellqasqanmi. Payqa qellqarqa kay pachapi cheqesqa chunka iskayniyoq Israel ayllukunamanmi. Cristoman iñiqkunatam yachachin imaynam kawsayta hinaspa iñisqankutaqa allin ruraywan qawachikunankumanta. Kay cartaqa soqta parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun iñiqkuna yachaywan huntasqa kananmanta (1:1-8). Iskay kaq parteñataqmi willakun wakchayaymantawan apuyaymanta, pruebasqa kay mantawan tentasqa kaymanta hinaspa uyarispaqa ruranamanta (1:9-27). Kimsa kaq parteñataqmi willakun wakchawan apuqa igualla kasqanmanta hinaspa iñis paqa ruraq kanamanta (2). Tawa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunapa imaynam rimananmanta hinaspa cheqap yachaymanta (3). Pichqa kaq parteñataqmi willakun pim Diospa enemigon kasqanmanta (4:1-5:6). Soqta kaq parteñataqmi willakun pacienciawan mañakunamanta (5:7-20).
1
Cartapa qallariyninmanta 1 Ñoqa
Santiagom, Diospa hinaspa Señor Jesucristopa sirvienten kaspay saluda muykichik lliw kay pachapi cheqesqa Israelpa chunka iskayniyoq ayllunkunata. Sasachakuykuna hamuptin pacienciakunamanta
2 Wawqe-panillaykuna,
astawanraqyá kusikuychik imaymana sasachakuyku napi kaspaqa. 3 Iñisqaykichikmanta pruebasqa kaspaqa aswan pacienciakuqmi kankichik. 4 Ichaqa qespichisqa kanaykichikkamayá aswanraq pacienciakuychik, chaynapim qamkunaqa tukuy ima rurasqaykichikpi mana faltayoq cabal runa kankichik. 5 Mayqannikichikpapas yachaynikichik pisilla kapt inqa Diostayá mañakuychik, payllam qosunkichik. Lliw mañakuqninkunamanqa mana piñakuspam cha ninninpi qoykun. 6 Aswanqa confianzawanyá ama iskayrayaspa mañakuychik. Iskayrayaspa mañakuqqa rikchakun lamar qochapi wayrawan kaylawman-wak lawman apachikuqmanmi. 7 Iskayrayaspa mañakuq runaqa amayá piensachunchu Señormanta imapas chaskiytaqa. 8 Chayna runaqa tukuy ima rurasqanpipas manam takyanchu. 9 Humilde wawqe-panikunaqa alabakuchun Señorpa hat unchasqan kasqanku piyá. 10 Apuñataqyá alabakuchun Señorpa humillaykachisqanwan. Apu runaqa qorapa waytan hina chinkar uqllam. 11 Inti qespiramuspa rupamuptinmi qoraqa chakir un, waytanñataqmi wichir un hinaptinmi sumaqllaña kayninpas tukurun, chaynapunim apu runapas wañur unqa qollqella huñuy munasqanpi. 2142
2143
12 Mayna
SANTIAGO 1, 2
Pruebakunamantawan tentasqa kaymanta
kusisqam sasachakuykuna hamuptin pacienciakuq runaqa. Payqa chay sasachakuykunata venceruspanmi premionta chaskinqa. Chay premioqa kuyaq ninkunaman Diospa prometesqan wiña-wiñaypaq kawsakuymi. 13 Pipas tentasqa kaspaqa ama piensachunchu: “Diosmi tentawachkan” nispaqa, Diosqa manam ten tachikunmanchu, manataqmi pitapas tentanmanchu. 14 Runaqa kikinpa mana allin munasqankunawan engañachikuspanmi aysachikun tentachikunanpaq. 15 Chayna mana allin munaykunam huchallichin chaymi huchallikusqanrayku wañunan. 16 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, amayá pant ar uychikchu. 17 Cielopi kan chaqkuna unanchaq Diosmantam chaskinchik llapa ima allin kaqkunataqa. Diosqa manam cambiakunchu llantuy hinaqa. 18 Paymi cheqap palabranta reqsiykachiwaspanchik mosoqmanta naceykachiwarqanchik chaynapi lliw unan chasqankunamanta punta cosechan hina kananchikpaq. 19 Kuyasqay
Diosta cheqap serviymanta
wawqe-panillaykuna, qamkunaqa chaylla uyariqyá kaychik, rimaychikpas allinta tanteaspayá, amataqyá piñakuqllañaqa kaychikchu. 20 Pi ñasqa runapa rurasqankunaqa manam Diostaqa agradanchu. 21 Tukuy mana allin ruraykunata hinaspa millay munapayaykunata saqespayá llampu sonqolla Diospa palabranta chaskiychik. Paypa palabranqa atiyniyoqmi salvasunaykichikpaq. 22 Qamkunaqa uyarisqaykichikman hinayá ruraychik, uyariqlla kaspaqa kikikichiktam engañakuchkankichik. 23 Uyarichkaspan mana kasukuq runaqa espejopi uyan qawa kuqmanmi rikchakun. 24 Imaynam kasqanta qawakuruspanmi pasakuspanñataq chaylla qonqarun imaynam kasqanta. 25 Ichaqa librawaqninchik alli-allin leypi yuyaymanaqqa hinaspa mana qonqaspa kasukuqqa mayna kusisqam kanqa tukuy ima rurasqanpi. 26 Dios kasukuq kasqanta piensachkaspa rimasqan mana controlakuq runaqa kikin tapunim engañakuchkan, Dios yupaychasqanpas manam valenchu. 27 Dios Taytataqa agradanchik kaynata servispam: mana tayta-mamayoqkunatawan viudakunata llakinkuna pi yanapaykuspam hinaspa kay pachapi mana allin ruraykunaman mana chaqrukuspam.
2
1 Kuyasqay
Ama pimanpas sayapakunamanta
wawqe-panillaykuna, kancharichkaq Señorninchik Jesucristopi iñiq kaspaykichikqa amayá pimanpas sayapakuychikchu. 2 Ichapas huñunakus qaykichikman yaykuramunman qori anilloyoq hinaspa sumaqllaña pachayoq runa, yaykuramunmantaq pasaypaq mawka pachayoq wakcha runapas. 3 Sichum qamkuna allinllataña atiendenkichik chay sumaqllaña pachayoq runata: “Hamuy, tiyaykuy kay allin sitiopi” nispa, hinaspa wakcha runatañataq niwaqchik: “Qamqa chay-chayllapi sayay otaq tiyakuy kay pampallapi” nispa. 4 Chaynata ruraspaqa huk kaqnillanmanmi sayapakuchkankichik, chaynaqa mana allin piensaq juez hinañam rikurirunkichik. 5 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, uyariykuwaychikyá, kay pachapi wakchakunataqa Diosninchikmi akllarqa iñiyninkupi apu kanankupaq hinaspa kuyaqninkunaman pro metesqan Diospa munaychakusqanta chaskinankupaq. 6 Qamkunaqa wakchakunatam penqayman churachkankichik. ¿Manachum apukuna munasqankutaqa rurasunkichik hinaspa autoridadkunamanpas aysasunkichik? 7 ¿Manachum paykunaqa sutin apasqay kichik Cristopa contranpipas imaymanata rimanku?
SANTIAGO 2, 3
2144
8 Cheqapt apunipas
Señorninchikpa Bibliapi: “Kuyankim runamasikita kikikita hina” nisqanta kasukuspaqa allintam rurachkankichik. 9 Pimanpas sayapakuspam ichaqa huchallikuchkankichik, Diospa leyninta mana kasuspam culpayoq kach kankichik. 10 Pipas llapallan leyta kasukuchkaspa huknin kamachikuyllapipas pantar uspaqa, llapallan leymantañam huchayoq rikurirun. 11 Kikin Diosmi nirqa: “Amam hukwanqa pierdekunkichu” nispa, nirqataqmi: “Amam pitapas wañuchin kichu” nispa. Pipas mana hukwan pierdekuchkaspa runamasinta wañurachispaqa llapallan leyta mana kasukuqñam rikurir un. 12 Librawaqninchik leypa nisqanman hinam Cristo juzgawasunchik, chaynaqa allintayá rimaychikpas hinaspa ruray chikpas. 13 Pipas runamasin mana llakipayaqtaqa juicio punchawpim paytapas Cristo mana llakipayanqachu, runamasin llakipayaqtam ichaqa llakipayanqa. Iñiymantawan ruraymanta
14 Wawqe-panillaykuna, pipapas iñiyninqa ¿imapaqtaq valenman allin kaqkunata mana
rurachkaptinqa? ¿Yaqachum chay iñiyllanwan salvakunman? 15 Ichapas wawqepas otaq panipas mana pachayoqña kanman, manataq chay punchaw mikunanpaqpas imanpas kan manchu, 16 hinaptin huk kaqnikichikñataq ninman: “Hawkalla rispayá mikumuy hinaspa qonikamuy” nispa, imapas necesitasqanta mana qoykuptinqa ¿imapaqtaq chay nisqanqa servin? 17 Chaynam pipapas iñiyninqa mana valenchu allin kaqkunata mana ruraptinqa. 18 Ichapas huk kaqnin ninman: “Qamqa iñiyniyoqmi kanki, ñoqañataqmi allinkuna ruraq kani” nispa. ¿Imaynatataq qawachiwankiman iñikusqaykita allinkunata mana ruraspaykiqa? Ñoqam ichaqa iñisqayta qawachisqayki imapas allin rurasqaywan. 19 Qanmi creenki chullalla Dios kasqanta, allinmi chayqa. Aswanqa demoniokunapas creenmi hinaspam manchakuymanta katkatatan. 20 ¡Mana yuyayniyoq runa! Yachayta munaptikiqa pipapas iñiyniyoq kayllanqa manam valenmanchu allin kaqkunata mana ruraptinqa. 21 Abuelonchik Abrahamtapas allinkunata rurasqanraykum Diosqa mana huchayoqpaqña chaskirqa. Paymi churin Isaacta Diosman altarpi ofrecerqa. 22 Qaway chikyá, Abrahamqa Diospi iñiyniyoq kaspanmi rurarqa, hinaptinmi iñiyninqa aswan allin karqa rurasqankunawan. 23 Chaynatam cumplikurqa: “Diosman Abraham iñis qanraykum mana huchayoqpaqña chaskisqa karqa” nispa Bibliapa nisqan. Chaynapim Abrahamqa Diospa amistadninwan sutichasqa karqa. 24 Chaynaqa qawasqaykichikpi hinapas runaqa manam iñisqallanwanchu mana hu chayoqpaqña Diospa chaskisqanqa kachkan, aswanqa allinkuna rurasqankunapiwanmi. 25 Rahab sutiyoq chuchumika warmim llaqtan wateqaq enemigonkunata pakaykurqa hinaspam yanapaykurqa ayqekunankupaq, chaynapim allin rurasqanwan mana hucha yoqpaqña chaskisqa karqa. 26 Cuerponchikpas almanchik mana kaptinqa wañusqam kachkan, chaynam iñiyninchikpas mana valenchu allinkunata mana ruraptinchikqa.
3
Imaynam rimanamanta
1 Wawqe-panillaykuna, amayá yachachikuqkunallañaqa kaychikchu. Yachasqayki
chikpi hinapas yachachikuqkunaqa aswan juzgasqam kasunchik. 2 Llapallanchikmi achkaqpi pantaq kanchik, pipas rimasqanwan mana huchallikuspanqa cabal runañam kachkan, chayna kaspaqa tukuy cuerpontapas controlanmanmi. 3 Frenotaqa caballopa si minmanqa churanchik kasuwananchikpaqmi, chaywanmi lliw cuerponta manejanchik. 4 Qawariychikyá buquekunatapas, maynaña hatun kaptinpas hinaspa maynaña wayra kaptinpas chullalla runam manejan taksa timonchawan munasqan lawman. 5 Chaynam
2145
SANTIAGO 3, 4
siminchikpas cuerponchikpiqa taksalla aswanqa imakunatañapas rimarunmanmi. Huk nina chispaqa kañarunmanmi mayna montetapas. 6 Nina hinam siminchikpas. Tukuy mana allinkunata rimaspam llapallan cuerponchiktaña huchallichiwanchik. Chay mana allinkunaqa kikin diablopa ratachisqan kaspanmi vidanchikpi rurasqanchiktapas pierde chin. 7 Runaqa mansarunmanmi ima animalkunatapas, purun animalkunatapas, pawaq animalkunatapas, qasqonpa puriqkunatapas chaynataq lamar qochapi kaqkunatapas. 8 Simintam ichaqa mana pipas dominanmanchu. Kayqa pipapas mana controlay atinan mana allinmi, chayqa kachkan wañuchiq venenowan huntasqam. 9 Siminchikwanmi Dios Taytanchikta alabanchik, siminchikwantaqmi ñakanchik kikinman rikchakuq unan chasqan runakunatapas. 10 Hina simillanchikmantam lloqsimun bendicionpas chaynataq ñakaypas. Wawqe-panillaykuna, chayqa manam allinchu. 11 ¿Yaqachum huk pukyulla manta lloqsimunman miski yakuwan puchqo yaku? 12 Wawqe-panillaykuna ¿yaqachum higos sachaqa rurunman aceitunasta otaq uvasñataq higosta? Manam chulla pukyulla mantaqa lloqsinmanchu miski yakuwan puchqo yakuqa. 13 Qamkunapi
Maymantam cheqap yachayqa kasqanmanta
pipas yachayniyoq hinaspa allin entiendeq runa kaspaqa allinta portakuspayá hinaspa llampu sonqo kaspayá reqsichikuchun yachayniyoq kasqanta. 14 Sonqoykichikpi envidianakuykuna kaptinqa hinaspa kikillaykichikpaq imatapas munaspaqa, amayá alabakuychikchu yachayniyoq kasqaykichikmanta, chaynata alabakuspaqa cheqap kaqkunata negaspam llullakuchkankichik. 15 Chayna rikchaq yachayqa manam Diosmantachu hamun, aswanqa kay pachapi runakunallamantam hinaspa kikin diablomantam. 16 Sichu kanqaraq envidianakuykuna hinaspa kiki llanpaq imapas munaykuna hinaptinqa chaypiqa kachkanraqmi chaqwanakuykuna hinaspa tukuy mana allin ruraykuna. 17 Diosmanta yachayniyoq kaqkunaqa kawsanku Diosllapaqñam, hawkallam hinaspa llampu sonqollam. Paykunaqa kanku kasukuq kunam, llakipayakuqkunam, allin sonqokunam, pimanpas mana sayapakuqkunam hinaspa cheqap sonqokunam. 18 *Allinyanachiqkunaqa tarpuchkaq hinam mirachinku hawkalla kawsakuyta chaynapi cosechachkaq hina allin kaqta horqonankupaq.
4
1 ¿Maymantataq
Diosllataña kasukunamanta
hamun qamkuna ukupi kaq guerrakunawan atipanakuykunaqa? Chaykunaqa qallarin ukuykichikpim, mana allin munasqaykichikmi sonqoykichik pi peleachkan. 2 Imata munaruspapas manam haypankichikchu. Runamasikichiktam wañuchinkichik hinaspam envidiakunkichik, manam chay munarusqaykichiktaqa haypankichikchu. Atipanakuspam peleankichik ichaqa Diosta mana mañakusqayki chikraykum ima munasqaykichiktapas mana tarinkichikchu. 3 Mañakuspapas manam chaskinkichikchu munasqallaykichikpi yanqachanaykichikpaq mañakusqaykichikrayku. 4 ¡Dios mana kasukuq runakuna! ¿Manachu yachankichik kay pachapi kaqkunallata ku yaruspaqa Diospa enemigon kasqaykichikta? Pipas kay pachapi kaqkunallata kuyaruqqa Diospa enemigonmi rikurirun. 5 Manam yanqachu Bibliaqa nin: —Ñoqanchikpi Diospa kawsachisqan Espiritunmi llumpa-llumpayta sientiwan chik —nispa. 6 Aswanqa Diosninchikqa favorecewanchikmi chaymi Biblia nin: —Diosqa hatun tukuqkunapa cont ranpim kachkan ichaqa favorecenmi humil dekunataqa —nispa.
SANTIAGO 4, 5
2146
7 Chaynaqa
Diosta kasukuspayá diablopa contranpi qaqa hina sayaychik, chay napim diabloqa qamkunamanta ayqekunqa. 8 Diosman asuykuptikichikqa paypas asuykusunkichikmi. Yaw huchasapakuna, qamkunapas mana allin rurasqaykichik mantayá chuyanchakuychik, iskayrayaqkunapas sonqoykichiktayá Diosllamanña qoychik. 9 Llakikuspayá waqapakuychik hinaspa qaparkachaychik. Asisqayki chiktapas waqaymanñayá tikraychik, kusikusqaykichiktañataq llakikuyman. 10 Señorninchikpa qayllanpi humillakupt ikichikqa paymi hat unchasunkichik. Iñiqmasinchiktaqa ama juzganamanta
11 Wawqe-panillaykuna,
amayá pimantapas mana allintaqa rimaychikchu. Pipas wawqenmanta mana allinta rimaqqa otaq juzgaqqa leypa contranpi rimaspanmi juz gachkan. Leyta juzgaspaqa manam kasuchkankichu, aswanqa juezñam rikurirunki. 12 Hukllam leytaqa qorqa, payllataqmi juezpas, payllam salvawachwanpas chaynataq condenawachwanpas hinaptinqa ¿pitaq qamqa kanki runamasikita juzganaykipaqqa? Paqarin punchawmanta
13 Uyar iwaychik:
“Kunanmi otaq paqarinmi risunchik kay llaqtata otaq wak llaqtata hinaspam watantin negociota rurakamuspanchik qollqeta ganakamusun chik” nispa rimaqkuna. 14 Qamkunaqa manam yachankichikchu paqarin punchaw imam pasarusunaykichiktaqa. Vidaykichikqa huk rato rikuriramuspa chinkaruq puyu hinallam. 15 Rimananchikqa “Dios munaptinqa kawsaspachiki kayta-wakta rurasunchik” nispam. 16 Qamkunam ichaqa hatun tukuspa kikillaykichikmanta alabakunkichik, chayna hatun tukuyqa manam valenchu. 17 Pipas allinkuna ru rayta yachachkaspa mana ruraqqa huchallikunmi.
5
Apukunaqa imaynam kananmanta
1 Apukuna ¡uyariychik kayta! Waqaspayá qaparkachaychik qepa punchaw ñakarinaykichikmanta. 2 Llapa qori-qollqekichikmi ismunqa, sumaq pachayki chiktapas puyum mikurunqa. 3 Llapa qori-qollqekichikmi lliwña akarun, chaykunam contraykichikpi Diosman acusasunkichik hinaspam aychaykichiktapas ninawan hina kañanqa. Kay tukupay tiempokunapim qori-qollqeta huñukurunkichik. 4 Cosechapi llamkapusuqnikichikman mana pagasqaykichikmi acusasuchkankichik, Llapallan Kamachiq Señormi uyarirun llapa llamkaqkunapa reclamasqankuta. 5 Kay pachapi kawsaspaykichikmi suma-sumaqllaña purirqankichik cuerpoykichikta kusichispa, nakanapaq wirayachisqa ganado hinaraqmi poqorunkichik. 6 Mana huchayoq runata acusaspaykichikmi mana harkakuy atichkaqta wañurachirqankichik.
7 Wawqe-panillaykuna,
Pacienciawan mañakunamanta
chaynaqa pacienciakuychikyá Señorninchik kutimu nankama. Chakrapi llamkaqpas tarpuy paratawan poqoy paratam pacienciawan suyan allinta cosechananpaq. 8 Chaynayá qamkunapas ama hukmanyaspa pacienciakuychik, Señorninchikpa kutimunanqa hichpallañam kachkan. 9 Waw qe-panillaykuna, amayá qamkunaqa quejanakuychikchu chaynapi ama juzgasqa kanaykichikpaq, punkupi hinallañam kachkan juzgawaqninchikqa. 10 Diosmanta ñawpaq willakuqkunapa ejemplontayá qatisunchik, paykunam ñakaristinpas pa cienciakuspanku Señormanta willakurqaku. 11 Kusisqa runakunapaqmi hapinchik
2147
SANTIAGO 5
ñakarispa pacienciakuqkunataqa. Uyarirqankichikmi Job sutiyoq runapa pa ciencianmanta, yachankichiktaqmi ñakariyninkuna tukuruptin Señorqa paywan imam rurasqanmantapas. Señorqa kuyapayakuqmi hinaspa llakipayakuqmi. 12 Wawqe-panillaykuna, tukuy imamant apas astawanqa amayá juraychikchu hanaq pacharaykupas nitaq kay pacharaykupas, amayá imaraykupas juraychik chu. Rimasqaykichikqa kachun “Arí” cheqap kaptinqa, mana cheqap kaptinñataq “Mana” chaynapi Dios mana castigasunaykichikpaq. 13 Mayqannik ichikpas ñakar ispaqa Diost ayá mañakuychik. Mayqannik i chikpas kusisqa kaspaqa takispayá Diosta alabaychik. 14 Mayqannikichikpas onqosqa kaspaqa iñiqkuna ukupi *ancianokunatayá qayaychik chaynapi Diosta mañapususpaykichik Señorpa sutinpi aceitewan untasunaykichikpaq. 15 Confia kuspa mañakuptinkuqa Señormi onqoqta sanoyachispa sayarirachinqa, huchapi kaptinqa pampachaykunqam. 16 Huchaykichikkunata willanakuspayá Diosta mañakuychik chaynapi sanoyanaykichikpaq. Justo runapa tukuy sonqonwan mañakusqanqa llumpay atiyniyoqmi. 17 Diosmanta willakuq Eliaspas ñoqanchik hinam karqa. Paymi tukuy sonqonwan mañakurqa mana paramunanpaq chaymi kimsa wata partenpuni mana paramurqachu. 18 Huktawan mañakuptinmi ichaqa paraykamurqa chaymi chakrapi kawsaykuna huktawan rururqa. 19 Wawqe-panillaykuna, mayqannik ichikpas cheqap yachachikuymant a pan taruptin hukninñataq kutichimuptinqa, 20 yachaychikyá: Chay pantay ñanmanta kutirirachimuqmi chay huchallikuqpa almanta wañuymanta salvarun hinaspam nana-nanaq huchankunatapas pampachaykachin.
APOSTOL PEDROPA PUNTA KAQ CARTAN Apostol Pedroqa cartarqa Asia Menor nisqankupa norte lawninpi kaq cheqesqa iñiqkunamanmi (1:1, 2). Paykunam Jesucristopi iñisqankurayku ñakarichisqa hinaspa qatikachasqa kachkarqaku. Kay cartaqa pichqa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cartapa qallariyninmanta (1:1-2). Iskay kaq parteñataqmi willakun Jesucristopi confiakuspa kawsanamanta (1:3-12). Kimsa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunaqa allinta ruraspa kawsananchikmanta, willakuntaq mi Cristoqa rumi hina kasqanmantapas chaynataq Diospa akllasqan runakunamantapas (1:13-2:10). Tawa kaq parteñataqmi willakun Diosta servispa kawsanamanta, Cristo ñakarispa imam yachachiwasqanchikmanta, casadokunapa imaynam kawsananmanta, allinta ruraspa ñakariqkunamanta, Diospa yachay qowasqanchikwan servinamanta hinaspa Cristopi iñis qanchikrayku ñakariymanta (2:11-4:19). Pichqa kaq parteñataqmi willakun iñiqkunaman kunasqanmanta hinaspa tukuykunan paq saludasqanmanta (5).
1
Cartapa qallariyninmanta 1 Ponto
lawpi, Galacia lawpi, Capadocia lawpi, Asia lawpi hinaspa Bitinia lawpi cheqesqa kaq akllasqakunamanmi ñoqa Pedro kay cartata qellqamuy kichik. Ñoqaqa Jesucristopa *apostolninmi kani paymanta willakunaypaq. 2 Dios Taytam yachayninman hina ñawpaqmantaraq akllasurqankichik. Espiritunwanmi chuyanchasurqankichik kasukunaykichikpaq hinaspa Jesucristopa yawarninwan mayllasqa kanaykichikpaq. Diostam mañakuchkani anchallataña favorecesunay kichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq. Confianzawan kawsaymanta 3 Dios Taytatayá alabasunchik. Señorninchik Jesucristopa Taytan Diosmi hatun kuyapayakuyninman hina mosoqmanta nacechiwarqanchik, Jesucristopa kawsarimus qanwanmi confianzawan kawsachiwanchik. 4 Chaynapim qamkunapas chaskinkichik Diospa hanaq pachapi waqaychasqan herenciata, chayqa manam tukunqachu nitaqmi qachachakunqachu, manataqmi waytakuna hinaqa chakinqachu. 5 Qamkunaqa Diospi iñiyniyoqmi kankichik chaymi atiyninwan waqaychasunkichik salvasunaykichikpaq. Chaytaqariki Diosmi alistarqaña puchukay tiempokunapi reqsichinanpaq. 6 Chayraykum qamkunaqa llumpay kusisqa kachkankichik pisi tiempollapas achka sa sachakuykunata ñakarinaykichik kachkaptinpas. 7 Qoritaqa ninapim chulluchinku allin kasqanta otaq mana allin kasqanta yachanapaq, chaynam iñiynikichikpas pruebasqa
2148
2149
1 Pedro 1
kanqa. Chay iñiynikichikmi tukuruqlla qorimantapas aswan mastaqa valen. Jesucristo rikurimuptinmi chay iñiynikichikqa alabasqa, honrasqa hinaspa hatunchasqa kanqa. 8 Jesucristot aqa kuyank ichikmi mana rikuchkaspayk ichikpas, paypimá confia kuchkankichik kunan mana rikuchkaspapas, payta hatunchaspam mana willakuy atina kusikuywanraq kusikuchkankichik. 9 Iñisqaykichikraykullam almaykichik pa salvacionnintapas chaskinkichik. 10 Ñawpaq tiempokunapipas Diosmanta willakuqkunam tapukachakurqaku kay salva cionmanta hinaspam willakurqaku imaynam Dios favorecesunaykichikmanta. 11 Cristopa Espiritunmi Diosmanta willakuqkunaman ñawpaqmantaraq yachachirqa Cristopa ñakariyninkunamanta hinaspa chaykuna pasaruptin hatunchasqa kananmanta. Chay willakuqkunam yachaykuyta munarqaku pim chay runaqa kananmanta hinaspa chayku naqa ima tiempopim kananmanta. 12 Diosmi paykunaman nirqa chay willakusqankuqa mana kikillankupaq kasqanmanta aswanqa ñoqanchikpaq kasqanmanta. Kunanqariki salvacionmanta willakuqkunaqa willasuchkankichik hanaq pachamanta hamuq Chuya Espiritupa yanapayninwanmi. Chaykunataqa angelkunapas yachaykuytam munanku. 13 Chaynaqa
Diosllapaqña kawsakuymanta
listolla kaspayá imam ruranaykichikmanta sumaqta piensaychik, su maqtataqyá yuyaymanaychikpas. Jesucristo rikurimuptin Dios kuyakuyninman hina imam qosunaykichikpiyá confiakuychik tukuy sonqoykichikwan. 14 Kasukuq chu rinkuna hinayá kawsaychikqa, amañayá ñawpaq vidaykichikpi hinañachu. Diosta manaraq reqsispaqa munasqallaykichikpim purirqankichik. 15 Qayasuqnikichik Dios pas chuya kasqanraykuyá payllapaqña kawsaychik chuyakuna hina. 16 Bibliam nin: —Chuya kaychik ñoqapas chuya kasqayrayku —nispa. 17 Sichu “Taytáy” ninkichik pimanpas mana sayapakuspa runakunapa rurayninman hina castigaq Diosta hinaptinqa tukuy tiempoyá Diosta respetaspa forastero hina kawsaychik. 18 Diosmi salvasurqankichik abueloykichikpa mana valeq costumbrenkuna chaskisqayki chikmanta. Yachasqaykichikpi hinapas kay salvacionpa preciontaqa manam pipas pagarqa tukuruqlla qoriwanchu nitaq qollqewanchu. 19 Chaytaqa Cristom pagarqa precioyoq yawar ninwan, paymá mana faltayoq kachkaspanpas wañurqa sano *carnero hina. 20 Chaynata wañunanpaqqa citasqa karqa manaraqpas kay pacha unanchasqa kachkaptinraqmi, ichaqa kay tukupay tiempokunapim rikurimurqa allinnikichikpaq. 21 Cristoraykum Diospiqa creenkichik, paymi wañuqkuna ukumanta Cristota kawsarichimurqa hinaspa hatuncharqa, chaynataqa rurarqa iñispaykichik Diospi confiakunaykichikpaqmi. 22 Kunanqa cheqap willakuyt aña kasukuspam almayk ichikt apas limpia runkichik huchamanta chaynapi cheqaptapuniña wawqe-paninchikkunawan kuyanakunaykichikpaq. Qamkunaqa limpio sonqollayá kuyanakuychik. 23 Qam kunaqa mosoqmantam nacerqankichik, manam wañuq taytamantachu aswanqa Diospa kawsaq hinaspa takyaq palabranmantam. 24 Bibliam nin: Llapallan runaqa qora hinallam, sumaq kayninpas qorapa waytan hinallam. Qora chakiruptinmi waytanpas wichirun. 25 Señorpa palabranqa takyan wiña-wiñaypaqmi. Chay palabramá qamkunaman willasqa karqa.
1 Pedro 2
2
2150
1 Chaynaqa
amayá tukuy mana allintaqa ruraychikchu, amayá pitapas enga ñaychikchu, amayá iskay uyaqa kaychikchu, amayá envidiakuychikchu, amataqyá cuento qepipas kaychikchu. 2 Chayraq nacekuq wawakuna ñuñuta mas kachkaq hinayá Diospa cheqap palabranta maskaychik chaywan wiñaspa salvo kanaykichikpaq. 3 Yachankichikñam Señorpa sumaq sonqo kasqantaqa. 4 Señorninchikmanyá
Kawsaq rumimanta
asuykuychik, paytam runakuna wischupakurqaku allin rumi ta wischupakuchkaq hina, Diosmi ichaqa chay kawsaq rumita akllarqa ancha-ancha valorniyoq kasqanrayku. 5 Qamkunapas kawsaq rumi hinam kachkankichik. Diosmi qamkunawan rumiwan perqachkaq hina mana rikuy atina templota rurachkan chayna pi sacerdotekunaña kaspa mana rikuy atina ofrendata Diosman presentanaykichikpaq. Kay ofrendataqa Diosqa chaskin Jesucristoraykullam. 6 Bibliapas nichkanmi kaynata: Ñoqam Sion Moqopi churani wasipa cimientonpa esquinan hapiq rumita, chayqa ancha valorniyoq akllasqa rumim, manam hukmanyanqachu pipas chay rumipi confiakuqqa. 7 Qamkunapaqqa chay rumiqa ancha valorniyoqmi, mana iñiqkunapaqmi icha qa Bibliapa nisqanman hina cumplikun:
Wasi perqaqkunapa wischupakusqanku rumiqa cimientopi esquinan hapiq rumiñam rikurirurqa. 8 Paymi mitkana rumi hinaspa urmachikuq hatun rumi.
Paykunaqa mitkarunku Diospa palabranta mana kasukuspankum, chaypaqmi citasqaña karqaku. 9 Qamkunam
Diospa runankunamanta
ichaqa kankichik akllasqa runakuna, reyta servinaykichikpaq *sacerdotekuna, Diosllapaqña kawsaq nacion hinaspa Diospa runankuna chaynapi Diospa atiyninmanta willakunaykichikpaq. Paymi tutayaymanta qayasurqanki chik admirakuypaq kanchayninpi purinaykichikpaq.
10 Ñawpaqtaqa
manam runankunachu karqankichik, kunanmi ichaqa Diospa runankunaña kankichik. Ñawpaqtaqa mana pipapas llakipayasqanmi karqankichik, kunanmi ichaqa Diospa llakipayasqanña kachkankichik.
11 Kuyasqay
Diospa sirvientenkuna hina kawsanamanta
wawqe-panillaykuna, llaqtaykichikmanta karupi *yachaqkunata hinam ruegakuykichik, amayá ruraychikchu aychaykichikpa mana allin mu nasqankunataqa, chaykunaqa guerrapi hinam kachkan almaykichikwan. 12 Dios mana adoraqkunapa qayllanpipas allintayá kawsaychik, chaynapim hucha
2151
1 Pedro 2, 3
ruraqmanta hina cont raykichikpi rimachkaspankupas allin rurasqaykichikta qa waspanku Diosta alabanqaku cuenta mañaq kutimuptin. 13 Señorninchikraykuyá kasukuychik runapa churasqan llapallan autor idadku nata, hatun autoridad kasqanraykuyá kasukuychiktaq reytapas. 14 Kasukuychikyá paypa churasqan gobiernaqkunatapas, paykunaqa churasqa kachkan hucha ruraq kunata castigananpaqmi hinaspa allin ruraqkunata alabananpaqmi. 15 Diosqa munachkan allin ruranaykichiktam chaynapi mana yuyayniyoq runakunapa mana yachaywan rimasqanta upallachinaykichikpaq. 16 Kawsaychikqa libre kaq runakuna hinayá. Amat aqyá libre kasqayk ichikman hinaqa mana allinkunataqa ruraychikchu, aswanqa Diosta serviq runakuna hi nayá kawsaychik. 17 Respetaychik llapallanta, kuyaychik iñiqmasikichikkunata, manchakuychik Diosta, respetaychiktaq reytapas. Ñakarisqanwanqa imatam Cristo yachachiwasqanchikmanta
18 Sirvientekuna,
kasukuychik respetowan patronnikichikta, amataq paciencia yoq allin runa kaptillanchu aswanqa kasukuychikyá mana allin runa kaptinpas. 19 Diospa munasqanta yachaspa mana kaqmanta ñakariyqa allinmi. 20 Ichapas mana allin rurasqaykichikmanta castigasqa kawaqchik ¿Ima allinmá chayta paciencia wan ñakariyqa? Allin rurasqaykimanta pacienciawan ñakariymi ichaqa Diospa qayllanpiqa allinpuni. 21 Chaypaqmi Diosqa qayasurqankichik, Cristopas ñoqanchik raykum ñakarirqa chaynapi paypa ejemplonta qatinanchikpaq. 22 Payqa manam ima huchatapas rurarqachu nitaqmi pitapas engañarqachu. 23 Insultaptinkupas manam kutipakurqachu, ñakarichiptinkupas manam amenazarqachu, payqa allin arreglo ruraq derechonpi Diospa makinmanmi churakurqa. 24 Cristom chakatasqa kaspan aparqa cuerponpi tukuy huchanchikkunata chaynapi huchanchikkunamanta wana kuspa allinña kawsananchikpaq. Sanoyachisqa kanaykichikpaqmi heridasqa karqa. 25 Qamkunaqa karqankichik chullasqa ovejakuna hinam, kunanmi ichaqa Cristo manña kutirikunkichik. Paymi allin michiq hina almaykichikta michichkan.
3
1 Warmikuna,
Casadokunapa imaynam kawsananmanta
qamkunapas qosaykichiktayá kasuychik, chaynapim Diospa palabranpi mana iñiq qosakunapas mana rimapayachkasqalla allin kaw sasqaykichikwan iñikunqaku. 2 Respetowan allin kawsasqaykichikta qawaspam iñikunqaku. 3 Qamkunapa sumaq kaynikichikqa kachun amayá hawallaykichik pichu, chukchaykichik ñaqchapakuyllapichu nitaq qorimanta alhajakunawan churakuyllapichu nitaq fino pachawan churakuyllapichu. 4 Suma-sumaq kayni kichikqa sonqoykichikmantayá lloqsimuchun, chayna hawkalla kawsakuspam sumaqllaña espirituyoq kankichik, chayna kawsakuyqa mana tukuq kasqanraykum Diospa allin qawasqan. 5 Ñawpaq tiempokunapipas chaynam karqa Diosllapaqña kawsaq warmikunapa sumaq kayninqa, Diospi confiakuspam qosankuta kasuqku. 6 Sarapas Abrahamtam kasurqa “señorniy” nispan. Qamkunapas allinta ruraspayki chikqa paypa castan hinam kankichik, manam imatapas manchakunkichikchu. 7 Qosakunapas warmik ichikwanyá allinllat a kawsaychik. Paykunat aqa pakiq vasota hinayá cuidaychik Diospa favorninmanta herencia chaskiqmasikichik kas qanrayku chaynapi mañakusqaykichikta Dios uyarinanpaq.
1 Pedro 3, 4
2152
8 Qamkunaqa
Allinta rurasqankurayku ñakariqkunamanta
llapallaykichikyá kawsakuychik huk sonqolla, sientinakuspa, kuyana kuspa, llakipayanakuspa hinaspa humillakuspa. 9 Amayá kutichinakuychikpas mana allinwankamachu nitaq insultowanchu, aswanqa bendecinakuychikyá. Diosqa qaya surqankichik bendicionninta chaskinaykichikpaqmi. 10 Chaynaqa: Pipas vidanta kuyaq runaqa hinaspa kusikuyta munaq runaqa mana allintaqa amayá rimachunchu, engañotaqa amayá rimachunchu. 11 Mana allinta saqeruspanyá allinllataña rurachun. Hawka kawsayta maskaspanyá chaynataña kawsachun. 12 Señorqa cuidachkanmi allin ruraq runakunataqa. Señorqa uyarinmi mañakusqankutaqa. Payqa mana allin ruraqkunapa contranpim kachkan. 13 ¿Yaqachum pipas imanasunkichikman allinllata rurachkaptikichikqa? 14 Allin ru rasqaykichikmanta ñakarispaqa mayna kusisqam kankichik, amayá manchakuychikchu pitapas nitaq hukmanyaychikchu. 15 Aswanqa Señorninchik Cristo chuya kasqantayá sonqoykichikwan reqsikuychik, hinaspayá tukuy tiempo listolla kaychik imam crees qaykichikmanta tapusuptikichik clarota contestakunaykichikpaq, chaytaqa ruraychik humillakuspayá hinaspa respetowanyá. 16 Allin concienciayoqyá kawsakuychik chaynapi Cristoman iñisqaykichikrayku contraykichikpi kaqkuna rimasqankumanta huk punchaw penqakunankupaq. 17 Dios munaptinqa allin rurasqaykichikmanta ñakariyqa allinmi, mana allin rurasqaykichikmanta ñakariymi ichaqa mana allinchu. 18 Cristopas chulla kutillatam ñakarirqa ñoqanchikpa huchanchikmanta. Payqa karqa mana huchayoqmi ichaqa mana allin runakunata Diosman pusawananchikpaqmi ña karirqa. Aychapi wañukuchkaspapas espiritupa yanapakuyninwanmi kawsarimurqa. 19 Espiritupi rispanmi willamurqa preso kaq espiritukunamanpas. 20 Paykunam pa cienciawan Dios suyachkaptinpas mana kasukurqakuchu buqueta Noey ruranankama. Buquepiqa pusaq runakunallam yakumanta salvakurqaku. 21 Chay yakum rikchakun bautizakuna yakuman, chaywanmi ñoqanchikpas salvasqa kanchik. Bautismoqa manam cuerponchiktaqa limpianchu, chaywanqa Diostam mañakunchik conciencian chikta limpiawananchikpaq, salvawanchikqa Jesucristopa kawsarimusqanwanmi. 22 Paymi wicharirqa hanaq pachaman hinaspam kachkan Diospa *alleqninpi, paytam kasukun angelkunapas, autoridadkunapas chaynataq atiyniyoqkunapas.
4
Yachay qowasqanchikman hina Diosta servinanchikmanta
1 Cristom
ñakarirqa cuerponpi, chaynam qamkunapas listo kanaykichik ñakari naykichikpaq, pipas cuerponpi ñakariqqa dejarunñam huchata. 2 Huchataqa dejarun kawsanankama Diospa munasqanpi purispa runakunapa munasqanpiqa ma naña kawsananpaqmi. 3 Ñam achkataña huchallikurqankichik pasaq tiempokunapi Diospi mana iñiqkunapa munasqanta ruraspaykichik, chay tiempopiqa qamkunam kawsarqankichik mana controlakuspa, mana allin munaykunapi, tomakuykuna
2153
1 Pedro 4, 5
pi, fiesta ruraykunapi hinaspa leypa contranpi taytacha-mamacha adoraykunapi. 4 Diospi mana iñiqkunam admirakunku mana allin rurayninkunapi manaña ruray siptikichik chaymi qamkunamantaqa mana allintaña rimanku. 5 Ichaqa cuentatam qonqaku wañuqkunapas hinaspa kawsaqkunapas juzgananpaq listo kaqman. 6 Chay paqmi wañusqakunamanpas allin noticiata willarqa chaynapi aychankupi runakuna hina juzgasqa kachkaspapas espirituman hinaqa Diospaqña kawsanankupaq. 7 Tukuy imapa puchukayninmi hichpallaña kachkan, chaynaqa allint a piensa rispayá ama qonqaspa Diosta mañakuychik. 8 Tukuy imamantapas llalliriqtaqa kuyanakuychikyá, kuyanakuyqa maynaña huchatapas chinkachinmi. 9 Ama imamantapas rimaspayá wasikichikpipas samaykachinakuychik. 10 Diospa qosus qaykichikman hinayá sapakama yanapanakuychik. Qamkunaqa kaychik Diospa hatun favorninkuna aypuq allin mayordomo hinayá. 11 Pipas rimaspaqa Diospa palabranman hinayá rimachun, pipas yanapaspaqa Diospa qosqanman hinayá yanapachun, tukuy rurasqaykichikqa kachun Jesucristopi Dios alabasqa kanan paqyá. Diosqa atiyniyoq kasqanraykuyá alabasqa kachun wiña-wiñaypaq. Amen. Iñiqkunapa ñakarinanmanta
12 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, sasachakuykuna hamusuptikichikqa amayá huk
manyaychikchu ima mana allinpas kanman hinaqa. 13 Aswanqa Cristopa ñakariqmasin kasqaykichikraykuyá kusikuychik chaynapi hanaq pachamanta suma-sumaq rikurimuq ta qawaspa aswanraq kusikunaykichikpaq. 14 Cristorayku insultasuptikichikqa mayna kusisqam kankichik sumaq kanchariq Diospa Espiritun qamkunapi kasqanrayku. 15 Huk kaqnikichik ñakarispaqa amayá ñakarichun runa wañuchisqanmantachu, suwakus qanmantachu nitaq mana allin rurasqanmantachu nitaq chaqwa rurasqanmantachu. 16 Aswanqa pipas Cristopi iñisqanmanta ñakarispaqa ama penqakuspayá Diosta alabachun. 17 Tiempom chayaramunña churinkunamanta qallarispa Dios juzgananpaq, ñoqanchik wan juicio qallariptinqa ¿imaynaraq kanqa Diospa allin notician mana kasukuqkunaqa? 18 Justo runapas ñakayta salvakuchkaptinqa ¿imaynaraq kanqa Dios mana adoraq runa piwan huchasapaqa? 19 Chaynaqa Diospa munasqanman hina ñakariqkunapas allintaña ruraspayá confiakuna unanchakuq Diospa makinman vidankuta churachun.
5
Iñiqkunapaq kamachikuykunamanta
1 Kunanñataqmi rimapayamuni qamkuna ukupi kaq *ancianokunata, ñoqapas kani Jesucristopa ñakarisqankuna rikuq ancianom, chaymi ñoqapas paykunawan kuska yaykusaq rikurimuq achkiyman . 2 Makikichikpi kaq Diospa ovejankunata yá michiychik. Chaytaqa ruraychik Diospa munasqanman hinayá, amayá obligasqa hinachu nitaq qollqellaraykuchu. Llamkaychikqa tukuy sonqoykichikwanyá. 3 Amayá michiychikqa munaychakuq hinachu, aswanqa ejemplonyá kaychik. 4 Chaynapim mi chiqkunapa kamachiqnin hamuptin chaskinkichik suma-sumaq mana tukuq premiota. 5 Mozo-sipaskuna, qamkunapas *ancianokunat ayá kasukuychik. Llapallayk i chikyá kasunakuychik humillakuspa, Bibliam nin:
Diosqa hatun tukuqkunapa contranpim kachkan ichaqa favorecenmi humildekunataqa.
1 Pedro 5
2154
6 Diospa
atiyniyoq makinmanyá humillakuychik tiempo chayamuptin ha tunchasunaykichikpaq. 7 Tukuy afannikichiktaqa Diosmanyá qoychik, paymi qamkunamanta nanachikuqqa. 8 Listollayá rikchaychik, enemigoyk ichik diabloqa yarqasqa leon hinam muy u riqnikichikpi purichkan pitapas millpur unanpaq. 9 Paypa contranpiyá qaqa hina sayaychik iñiynikichikpi, yachasqaykichikpi hinapas kay pachapi iñiqmasiki chikkunapas chaynallatapunim ñakarichkanku. 10 Pisi tiempollapas chaykunata ñakariruptikichikmi kikin Dios rurasunkichik mana huchayoqta, qaqa hina sayaqta, kallpayoqta hinaspa allin takyaqta. Tukuy imapi favorecewaqninchik Diosmi Cristontakama qayaykuwanchik wiña-wiñaypaq achkirichkaq herenciata chaskinanchikpaq. 11 Diostayá atiyniyoq kasqanrayku alabasun wiña-wiñaypaq. Amen. 12 Confianza
Cartapa tukuyninmanta
wawqenchik Silvanopa yanapakuyninwanmi asllatapas qellqa muykichik, kallpanchamuspaymi Diospa cheqap favorninmanta willamuykichik chaypi qaqa hina sayanaykichikpaq. 13 Babilonia llaqt api kaq qamkuna hina Diospa akllasqankunam salu daykamusunkichik, saludaykamusunkichiktaqmi iñichisqay Marcospas. 14 Llapallayk ichikyá rimaykanakuychik kuyakuywan abrazanakuykuspa. Cristopi llapallan iñiqkunaqa hawkallayá kawsakuychik.
APOSTOL PEDROPA ISKAY KAQ CARTAN Pedrom kay iskay kaq cartanta qellqarqa llapallan iñiqkunaman. Iñiqkuna ukupim achkallaña rikurir urqa mana allin yachachikuqkuna. Pantaykunata yachachisqanraykum iñiqkunapas mana allintaña kawsachkarqaku, chayraykum Pedro paykunata kallpancharqa Señorpa yachachikuyninman hina takyanankupaq. Chay wakin pantachikuqkunam nich karqaku Señor Jesucristopa kutimuyninqa mana cheqapchu kasqanta. “Unay watakunaña pasar uchkaptinpas ¿maytaq payqa kutimunraqchu?” nispanku. Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun iñiqkunapa imaynam kawsanankumanta hinaspa Cristopa kanchariyninmantawan Bibliapa willakusqanmanta (1). Iskay kaq parteñataqmi willakun pantachikuqkunapa contranpi Pedropa rimasqanmanta (2). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Señor Jesucristopa kutimunanmanta (3). Señorpa una muyninqa manam yanqachu. Diosmi munan llapallan runakuna payman kutirikunankuta.
1
1 Jesucristopa
Cartapa qallariyninmanta
serviqnin hinaspa *apostolnin ñoqa Simon Pedrom kay cartata apachimuykichik ñoqayku hina iñispa precioyoq salvacion chaskiqkunaman. Chaytaqa chaskirqanchik Diosninchik hinaspa salvaqninchik Jesucristo allin ruraq kasqanraykum. 2 Diosyá ancha-anchata favorecesuspaykichik hawkallata kawsachisunkichik paytawan hinaspa Señorninchik Jesusta reqsisqaykichikrayku. 3 Diosmi
Iñiqkunaqa imaynam kananmanta
atiyninwan tukuy ima necesitasqanchikta qowarqanchik kawsananchik paq hinaspa payta servinanchikpaq. Chaytaqa qowarqanchik achkiriyninpiwan sumaq sonqo kayninwan qayawaqninchikta reqsichiwaspanchikmi. 4 Achkiriyninpi wan sumaq sonqo kayninwanmi qowarqanchik hatun valorniyoq promesankunata chaynapi Dioswan huklla kananchikpaq hinaspa kay pachapi mana allin ruray munasqanchikmanta ayqenanchikpaq. 5 Chayraykuyá iñispaqa kallpanchakuychik allin sonqoyoq kanaykichikpaq. Allin sonqoyoq karuspañataqyá kallpanchakuychik aswan yachayniyoq kanaykichikpaq. 6 Yachayniyoq karuspañataqyá kallpancha kuychik controlakuq kanaykipaq, controlakuq kaspañataqyá pacienciakuychik, pacienciakuspañataq Diosta serviychik. 7 Diosta servispañataq wawqe-panintin sien tinakuychik, sientenakuspañataq kuyakuq kaychik. 8 Sichu aswan-aswan kaykunata ruraptikichikqa vidaykichikqa manam yan qapaqchu kanqa, manataqmi yanqapaqtaqchu Señorninchik Jesucristotapas reqsirqankichik. 9 Mana kaykuna ruraqmi ichaqa kachkan ñawsa hina mana ancha ri 2155
2 Pedro 1, 2
2156
kukuq, payqa qonqarunmi ñawpaq huchankunamanta Jesucristopa mayllasqantapas. 10 Wawqe-panillaykuna, Diospuni qayasuchkaptikichikqa hinaspa akllasuptikichik qa qaqa hina sayanaykichikpaqyá kallpanchakuychik. Chaynata ruraspaykichikqa manam haykapipas urmankichikchu. 11 Chaynapim salvakuq Señorninchik Jesucristo pa wiña-wiñaypaq munaychakusqanman kusikuyllawanña yaykunkichik. 12 Chayraykum chaykunataqa yuyachichkasqaykichik yachachkaptikichikpas hinas pa cheqappi qaqa hina sayachkaptikichikpas. 13 Allinpaqmi creeni kawsachkaspayraq kaykunamanta yuyariykachiyta. 14 Señorninchik Jesucristom niykuwanña chaylla wañu kunaymanta. 15 Atisqaytam rurasaq wañukuptiypas kaykunamanta yuyanaykichikpaq. 16 Manam
Cristopa kanchariynin rikusqaykumanta
cuentota hinachu yachachisqaykiku Señorninchik Jesucristopa atiyninmantawan hamunanmantaqa, kikiykupunim rikurqaniku kancharichkaq hatun kayninta. 17 Dios Taytam payta hatunchaspan achkirichirqa hinaptinmi su maqllaña hanaq pachamanta rimamurqa: —Paymi kuyasqay Churiy, payraykum kusisqa kachkani —nispa. 18 Ñoqaykupunim uyar irqaniku hanaq pachamant a nimusqant a, chayt aqa uya rirqaniku Diospa akllasqan orqopi Señorwan kachkaspaykum. 19 Kay uyarisqaykumantapas aswan hapipakunaraqmi kapuwachkanchik Diosmanta willakuqkunapa qellqasqanqa. Allintam rurankichik chay qellqasqankuta tutayaypi ratachkaq lamparata hina sumaqta qawaspaykichikqa, chaynatamá rurankichik Jesu cristo achikyaq lucero hina sonqoykichikta kancharimunankama. 20 Puntataqa kaytayá yachaychik: Diosmanta willakuqkunaqa qellqarqa manam kikinkupa entiendesqan man hinallachu 21 Paykunaqa qellqarqa manataqmi runapa munasqanman hinallachu, aswanqa Chuya Espiritupa guiasqanman hinam Diosmanta rimarqaku.
2
1 Israel
Llulla yachachikuqkunamanta (Judas 4-13)
runakuna ukupiqa karqam llullakuspa Diosmanta willakuqkunapas, chaynam qamkuna ukupipas kanqa llulla yachachikuqkuna. Paykunam mana musyayllata yachachinqa llulla yachachikuykunata salvaqnin Señortapas negaspan ku. Chayqa kanqa kikillanku apurawman chinkanankupaqmi. 2 Achkam qatinqaku paykunapa qanra vidanta, paykunaraykum runakunapas rimanqaku cheqap ñanpa contranpi. 3 Qollqeta kuyaruspam llullakunata yachachisunkichik, aswanqa ñawpaq mantaraqmi paykunaqa sentenciasqa kachkanku, paykunaqa chayllam chinkarunqa. 4 Diosqa manam pampacharqachu huchallikuq angelkunatapas, paykunataqa infiernoman wischuykuspanmi juicio punchawkama saqerurqa tutayaypi cadenas qata. 5 Diosqa manataqmi pampacharqachu ñawpaq runakunatapas, sinchi paratam kachaykamurqa Dios mana adoraq runakunaman hinaspam salvacionmanta wi llakuq Noeytawan qanchis runakunallata salvarqa. 6 Diosqa chinkarachirqataqmi Sodoma Gomorra llaqtakunatapas uchpayanankama kañaspa chaynapi Dios mana adoraqkuna qepa punchawkunapi manchakunankupaq. 7 Allin ruraq Lot sutiyoq runatam ichaqa librarqa, payqa mana allin runakunapa qanra vidanta qawaspan mi anchata llakikurqa. 8 Sapa punchawmi chay allin ruraqkunaqa paykunawan *yacharqa chaymi mana allin rurasqankuta qawaspan hinaspa uyarispan sonqonpi
2157
2 Pedro 2, 3
llakikurqa. 9 Señorqa yachanmi, sasachakuykunamanta serviqninkuna libraytaqa, mana allin runakunatañataqmi ñakarichisparaq juicio punchawpaq waqaychanqa. 10 Diosqa aswanraqmi cast iganqa aychanpa munasqanpi hinaspa qanra vida pi puriqkunataqa. Chayna runakunaqa atiyniyoqkunatapas despreciankuraqmi. Hatun tukusparaqmi munasqallanpi purikunku. Manam manchakunkuchu hanaq pachapi kaqkuna insultaytapas. 11 Angelkunapunipas Señorpa qayllanpim chayna runakunataqa mana kaminkuchu kallpasapa hinaspa atiyniyoq kachkaspankupas. 12 Chayna runakunaqa animalkuna hina mana yuyayniyoqmi kawsachkanku, nacenkupas wañuchisqa kanankupaqmi. Kaminkupas mana yachasqankutam, wañunqakuñataqmi animalkuna hina. 13 Pitapas ñakarichisqankuman hinam pay kunaqa ñakarinqaku. Ratollapaq kusikusqankumantam kusisqapaq hapikunku. Paykunaqa fiestakunapi hinaspa kusikuykunapi compañasuspaykichikpas penqay paq qanra runakunam. 14 Warmita qawaspankuqa munapayankupunim, mana saksaytam huchallikun ku. Iñiyninpi mana takyaqkunatam huchaman urmaykachinku, tukuy imatapas munapayaspam ñakasqa kachkanku. 15 Allin kawsakuyta dejaruspankum pantaypi ña purichkanku, Bosorpa churin willakuq Balaampa rurasqantañam qatichkanku, paymi qollqe ganayta munarqa mana allinta ruraspan. 16 Mana rimaq asnom runa hina rimaspan huchanmanta anyarqa hinaspam harkarqa loco hina rurananmanta. 17 Chayna runakunaqa kachkan mana yakuyoq pukyu hinam hinaspa way rapa apasqan puyukuna hinam, paykunaqa sinchi tutayaypaqñam kachkanku. 18 Rimankupas yanqakunat am, aychapa munasqan qanra vidamanmi aysan ku huchanmanta chayllaraq ayqekuqkunatapas. 19 Libre kaytam prometenku kikinkupuni mana allinkunapa sirvienten kachkaspankupas, runaqariki mu naychakuqninpa sirvientenmi. 20 Salvaqninchik Señor Jesucristota reqsichkaspa hinaspa kay pachapa qanra kayninkunamanta wanakuchkaspa pipas kasqallan wichiqqa hinaspa chaykunawan vencechikuqqa ñawpaq kasqanmantapas peor mi. 21 Paykunapaqa aswan allinqa kanman karqa Diospa chaskisqan kanankupaq ñanta mana reqsiyninkum reqsichkaspaña chuya kamachikuymanta qepaman kutinankumantaqa. 22 Paykunapim cumplikur un huk kaqninpa kayna nisqan: —Allqom kutichisqanta kaqllamanta mikur un, bañasqa kuchiñataqmi mitupi qochparun.
3
Señorpa kutimunanmanta
1 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, kaywanqa iskay cartatañam apachimuykichik, kay cartakunawanmi rikcharichimuchkaykichik allin piensaq kanaykichikpaq. 2 Yuyariychikyá Diosmanta ñawpaq willakuqkunapa nisusqaykichikta hinaspa salvaq ninchik Señorpa kamachikuyninmanta *apostolkunapa yachachisusqaykichikta. 3 Tukuymant a llalliqt aqa kayt ayá yachaychik: Qepa punchawkunat am hamun qa burlakuqkuna hinaspam burlakuspa munasqallankupi purinqaku. 4 Paykunam ninqaku: —Cristom hamunanpaq prometekurqa ¿maytaq hamunchu? Abuelonchikku napa wañukusqanmantaraqmi tukuy imapas hina kaqlla kachkan, chaynaqa kachkan kay pachata unanchay qallarisqanmantaraqmi —nispa. 5 Paykunaqa manam yachayt a munankuchu cielokunaqa ñawpaq tiempo mantaraq kasqantapas nitaq Diospa rimarisqallanwan kay pachaqa yakumanta
2 Pedro 3
2158
rikurimusqantapas hinaspa yakuwantaq rurasqa kasqantapas. 6 Sinchi parawan mi kay pachaqa chinkachisqa karqa. 7 Kunan kaq cielokunatawan kay pachataqa Diospa rimarisqanmi waqaychachkan ninapaq, chay ninapim juicio punchawpi huchasapa runakunapas rupanqa. 8 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, ichaqa kayt aqa amayá qonqaychikchu: Señor paqqa waranqa watam huk punchaw hinalla, huk punchawñataqmi waranqa wata hina. 9 Señorqa manam wakinkunapa nisqanpi hinachu demorachkan promesan cumpliytaqa, payqa pacienciawanmi suyasuchkankichik mayqannikichikpas mana chinkarunaykichikta munaspan, payqa munachkan huchamanta wanakus paykichik payman llapallaykichik kutirikunaykichiktam. 10 Señorqa hamunqa tut allan suwa hamuchkaq hinam, chay punchawmi cielokuna tukunqa hatun qapariywan, cielopi kaqkunapas kañasqam kanqa hi naptinmi kay pachapas tukuy imantin chinkanqa. 11 Tukuy kaqkunapas chayna chinkanan kachkapt inqa ¡mayna chuya sonqom Diosta servispa kawsanaykichik! 12 Diospa punchawnin chayamunantayá suyay chik: “Utqayman hamuy” nispa. Chay punchawmi cielokuna ninawan kañasqa kanqa, tukuy imapas rupaywanmi chullunqa. 13 Ñoqanchikmi ichaqa suyachkan chik Diospa prometewasqanchik mosoq cielokunatawan mosoq allpata, chaypim ichaqa tukuy imapas allin arregloman hina rurasqa kanqa. 14 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, kaykunata suyachkaspaqa mana huchayoqña yá hinaspa mana culpayoqñayá kawsaychik hawkayaypi Dios tarimusunaykichikpaq. 15 Amayá qonqaychikchu, Señorqa pacienciawanchik salvawananchikpaqmi. Chaynatam kuyasqa wawqenchik Pablopas qellqamusurqankichik Diospa yachay qosqanman hina. 16 Llapallan cartankunapim chaykunamantaqa rimarirqa wakinkunaqa sasa entiendena kachkaptinpas. Chaykunatam pisi yachayniyoqkunawan iñiyninpi mana takyaqkuna qe wirunku, Bibliapi wakin kaqkunatapas qewirunkum kikillanku chinkarunankupaq. 17 Kuyasqay wawqe-panillaykuna, ñawpaqmant araq kaykunat a yachachkaspaqa cuidakuychikyá mana allin runakuna pantachisunaykichikmanta chaynapi qaqa hina sayachkaspaqa ama wichiykunaykichikpaq. 18 Aswanqa salvaqninchik Señor Jesucristopa favorninpi wiñaspayá aswan-aswan payta reqsiychik. ¡Paytayá ala basun kunanmanta wiña-wiñaykama! Amen.
APOSTOL JUANPA PUNTA KAQ CARTAN Kay cartapa hatun yachachikuyninqa kuyakuymi. Chay kuyakuytaqa Dios reqsiqkunallam qawa chikun “Diosqa kuyakuq kasqanrayku.” Runamasin kuyaqllam cheqaptapunipas reqsin Diostaqa. Kay cartaqa soqta parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Diospa achkiyninpi purinamanta (1). Iskay kaq parteñataqmi willakun Cristoqa allinninchikpi rimasqanmanta, mosoq kama chikuymanta hinaspa Cristopa cont ranpi kaqmanta (2). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Diospa churinkunaqa imaynam kawsanamanta, lliw kuyanakunamanta hinaspa manaña manchakunamanta (3). Tawa kaq parteñataqmi willakun Cristopa cont ranpi kaq espirit umanta (4:1-6). Pichqa kaq parteñataqmi willakun Diosqa kuyakuqllaña kasqanmanta (4:7-21). Soqta kaq parteñataqmi willakun Cristoman iñiqkunaqa tukuy imapi vencenankumanta hinaspa tukupay consejokunamanta (5).
1
Kawsay qokuq Simimanta 1 Tukuy
imapas manaraq unanchasqa kachkaptinqa karqañam kawsay qokuq Semiqa. Paytam ñoqaykupuni uyarirqaniku, rikurqaniku hinaspa llapcharqa niku. 2 Paymá reqsichiwarqaku wiñay kawsayta hinaptinmi rikusqaykumanta testigo kaspa qamkunamanpas willamuykiku wiñay kawsakuymanta. Kay wiñay kawsayqa Dios Taytawanmi karqa hinaspam ñoqaykuman rikuriykuwarqaku. 3 Chayna rikus qaykuta, uyarisqaykutam willamuykiku chaynapi qamkunapas ñoqaykuwan huklla kanaykichikpaq. Ñoqaykuqariki hukllam kachkaniku Dios Taytawan hinaspa Churin Jesucristowan. 4 Cheqaptapuni kusikunanchikpaqmi kaykunataqa qellqamuykiku. Diosqa achkiy kasqanmanta 5 Qamkunamanmi
willamuykiku Jesucristopa yachachiwasqankuta: Diosqa achkiy kasqanraykum paypiqa tutayayqa mana kanchu. 6 “Dioswanqa hukllam kachkani” nichkaspapas tutayaypiraq kawsaspanchikqa llullakuchkanchikmi, manam cheqapman hinachu rurachkanchik. 7 Diosninchik hina achkiypi pu rispam ichaqa llapallanchik huklla kachkanchik, Diospa Churin Jesucristopa yawarninñataqmi llapallan huchanchikmanta mayllawanchik. 8 “Manam ñoqaqa huchayoqchu kani” nispaqa, kikinchikmi engañakuchkanchik, Diospa cheqap yachachikuyninqa manaraqmi ñoqanchikpichu kachkan. 9 Payman huchanchikkunata willakuptinchikqa, paymi mana engañakuq hinaspa allin ruraq kasqanrayku pampachawanchik hinaspam tukuy mana allin rurasqanchikmanta 2159
1 Juan 1, 2
2160
mayllawanchik. 10 Aswanqa: “Manam huchallikurqanichu” nispanchikqa Diostam llu llapaq hapichkanchik. Diospa nisqankunaqa manaraqmi ñoqanchikpichu kachkan.
2
Abogadonchikqa Cristopuni kasqanmanta
1 Churillaykuna,
kaykunatam nimuykichik ama huchallikunaykichikpaq. Pipas huchallikuruptinqa Dios Taytanchikpa ñawpaqninpi rimarinanpaq mi kapuwachkanchik abogadonchik, payqa allin ruraq Jesucristom. 2 Paymi huchanchikrayku piñakuyninta amachananpaq wañurqa, manataqmi ñoqallan chikpaqtaqchu aswanqa kay pachapi llapallan runakunapaqwanmi. 3 Kamachikuyninkunata kasukuspam yachanchik Dios reqsisqanchiktaqa. 4 Pipas: “Ñoqaqa reqsinim Diosta” nichkaspa, kamachikuyninkunata mana kasu kuspanqa llullakuchkanmi, Diospa cheqap yachachikuyninqa manaraqmi paypichu kachkan. 5 Diospa nisqankunata kasukuqmi ichaqa cheqaptapunipas paytaqa kuyan, chaywanmi yachanchik Dioswanqa hukllaña kasqanchikta. 6 “Dioswanmi hukllaña kachkani” niqqa Jesucristopa kawsasqanman hinam kawsanan. 7 Kuyasqallaykuna,
Mosoq kamachikuymanta
qellqamuchkaykichikqa manam mosoq kamachikuytachu, aswanqa ñawpaqmantaraq hatallisqaykichik kamachikuyllatam. Chay kamachi kuyqa ñawpaqmantaraq Diospa palabran uyarisqallaykichikmi. 8 Cristopi hinaspa qamkunapi cheqap kaptinpas kay qellqamusqayqa mosoq kamachikuymi, tutayay chinkaptinmi cheqap achkiyña rikurimuchkan. 9 “Achkiypim purichkani” nichkaspa runamasinta cheqniq runaqa tutayaypiraqmi pu richkan. 10 Runamasinta kuyaqmi ichaqa achkiypi purichkan, payqa manam runamasintaqa imawanpas huchallichinmanchu. 11 “Wawqenta cheqniq runaqa tutayaypiraqmi purichkan, payqa manam yachanchu mayman risqantapas huchankuna ñawsayarachisqanrayku.” 12 Churillaykuna, kaykunataqa qellqamuchkaykichik Jesucristoraykulla huchaykichikmanta Diospa pampachasqan kaptikichikmi. 13 Tayta-mamakuna, kaykunataqa qellqamuchkaykichik qallariyninmantapuni kaqta reqsiptikichikmi. Mozo-sipaskuna, qamkunamanmi qellqamuchkaykichik diablopa tentasusqaykichikta mana kasuspa vencerusqaykichikrayku. Warmakuna, qamkunamanmi qellqamuchkaykichik Dios Taytanchikta reqsisqaykichikrayku. 14 Tayta-mamakuna, kaykunataqa qellqamuchkaykichik qallariyninmantapuni kaqta reqsiptikichikmi. Mozo-sipaskuna qamkunamanmi qellqamuchkaykichik qaqa hina sayaspaykichik diablopa tentasusqaykichikta mana kasuspa vencerusqaykichikrayku hinaspa tukuy sonqoykichikwan Diospa palabranta chaskisqaykichikrayku. 15 Amayá
kuyaychikchu kay pachapi mana allin ruraykunataqa nitaq kay pa chapi mana allin kaqkunatapas, chaykunata kuyaqqa manam kuyanchu Dios Taytataqa. 16 Manam Dios Taytamantachu kay pachapi mana allin ruraykunaqa.
2161
1 Juan 2, 3
Kay pachapi mana allin kaqkunamantam rikurimun aychapa munapayayninku naqa, ñawipa munar usqankunaqa hinaspa tukuy imamanta hatunchakuykunaqa. 17 Kay pachapi mana allin ruraykunawan mana allin munaykunaqa tukur uqllam, Diospa munasqanman hina ruraqmi ichaqa wiñaypaq takyanqa. 18 Wawqe-panillaykuna,
Anticristomanta
ñam tukupay tiempopiña kachkanchik. Anticristopa hamu nanmantam uyarirqankichik, chaynam kunan rikuriramun achkallaña anticristokuna, chayraykum yachanchik tukupay tiempoña kasqanta. 19 Paykunaqa ñoqanchikwanraqmi karqaku, cheqap rimaypiqa manam ñoqanchikwanchu karqaku. Sichum cheqaptapuni iñiqmasinchik kanman karqa hinaspaqa manach rakikuwachwanchu karqa. Aswanqa kaykuna pasakuptinmi yachanchik mana llapallanchu wawqe-paninchik kasqanta. 20 Qamkunamanmi ichaqa Cristo qosurqank ichik Chuya Espir it ut a, chaymi tukuy chaykunataqa yachankichik. 21 Qellqamuchkaykichikqa cheqap kaqkunata yachaptikichikmi, manamá mana reqsisqaykichikraykuchu, yachasqanchikpi hi napas cheqap kaqmantaqa manam llullaqa kamunmanchu. 22 ¿Pimá llullaqa? “Jesusqa manam Cristochu” niqmi llullaqa. Payqariki anticristom, payqa neganmi Dios Taytatapas chaynataq churin Jesucristotapas. 23 “Jesucristoqa manam Diospa Churinchu” niq runapa sonqonpiqa manam Dios Taytapas kanchu. “Je sucristoqa Diospa Churinmi” niqkunapa sonqonpim ichaqa Dios Taytapas kachkan. 24 Chaynaqa ñawpaqmant apuni uyar isqayk ichik Diospa palabrant ayá son qoykichikpi takyachiychik. Sichum ñawpaqmantapuni uyarisqaykichikkunata sonqoykichikpi takyachispaykichikqa qamkunapas takyankichikmi Diospa Churin Jesucristopi hinaspa Dios Taytapi. 25 Paymi prometewarqanchik wiñay kawsayta. 26 Qellqamuchkayk ichikqa chay engañay munaqnik ichikkunamant am. 27 Qam kunapim kachkan Jesucristopa qosusqaykichik Chuya Espiritu chaymi mana necesitankichikchu runakuna yachachisunaykichikta. Chuya Espiritupa yachachi kuyninman hinayá Cristopi takyaychik. 28 Churillaykuna, kunanqa Jesucristopiyá takyaychik chaynapi pay rikurimupt in ñawpaqninpi ama penqapakunanchikpaq. 29 Mana huchayoq kasqanta yachaspay kichikqa yachaytam debenkichik pipas allin ruraqqa Diospa churinña kasqantapas.
3
Diospa churinkuna hina kawsanamanta
1 Yuyaymanaychik,
mayna-maynatam Dios Taytaqa kuyawanchik: “Churiy kunañam kankichik” nispa niwananchikpaqqa. Arí, chaynamá kanchik. Kay pachapi runakunañataqmi Diosta mana reqsispanku mana yachankuchu paypa churin kasqanchikta. 2 Kuyasqallaykuna, Diospa churinñam kanchik, aswanqa manaraqmi yachanchikchu imaynam kananchikmantaqa. Yachanchikmi ichaqa Jesucristo rikurimuptin payman rikchakuq kananchikta, paytamá rikuykusun imaynam kasqanman hina. 3 Pipas paypi confiakuspan kay suyaqqa huchankuna mantam wanakun Jesucristo hina mana huchayoq kayta munaspan. 4 Huchallikuq runaqa manam kasukunchu Diospa leynintaqa, huchaqa Diospa leyninpa contranmi. 5 Yachasqaykichikpi hinapas Jesucristoqa kay pachamanqa ha murqa huchanchikta qechunanpaqmi, payqa mana huchayoqmi karqa. 6 Pipas paypi takyaqqa manam hucha ñanpiñachu purichkan, pipas hucha ñanllapi puriqmi ichaqa paytaqa mana rikurqachu nitaq reqsirqachu. 7 Churillaykuna, amayá piwanpas enga
1 Juan 3, 4
2162
ñachikuychikchu, pipas allin ruraqqa Jesucristo hina allinmi. 8 Pipas hucha ñanllapi puriqqa diablopam. Arí, diabloqa qallariyninmantapunim huchallikun. Diospa Chu rinqa rikurimurqa diablopa rurasqankunamanta libraykuwananchikpaqmi. 9 Diospaqña mosoqmanta naceqkunaqa manam hucha ñanpiñachu purinchik. Diospa churinña kasqanchikraykum huchapiqa manaña kawsachwanchu. 10 Suti reqsiyllam Diospa churinkunaqa, suti reqsiyllataqmi diablopa churinkunapas. Allin kunata mana ruraqqa otaq runamasinta mana kuyaqqa manam Diospa churinchu. 11 “Kuyanakuychik”
Kuyanakunanchikmanta
niqtam ñawpaqmantapuni uyarirqankichik. 12 Amayá waw qen wañurachiq Cain hinachu kaychikqa. Payqariki diablopa runanmi karqa. ¿Imanasqamá wañurachirqaqa? Payqa wañurachirqa rurasqankuna mana allin kasqanraykum, wawqenpa rurasqanñataqmi allin karqa. 13 Wawqe-panillaykuna, amayá hukmanyaychikchu kay pachapi mana allin ruraq kuna cheqnisuptikichikqa. 14 Ñoqanchikqa wañuymantam kawsaymanña pasarunchik, chaytaqa yachanchik runamasinchikkunata kuyaspanchikmi. Runamasinta mana kuyaqqa wañusqaraqmi kachkan. 15 Pipas runamasin cheqniqqa runa wañuchiqmi. Yachasqanchikpi hinapas runamasin wañuchiqqa manaraqmi wiñay kawsayniyoq raqchu. 16 Ñoqanchikrayku Jesucristopa wañusqanwanmi yachanchik imam cheqap kuyakuy kasqanta, chaynam ñoqanchikpas runamasinchikrayku wañunanchik. 17 Pipas kapuqniyoq kachkaspan runamasinta qawakunman imamantapas muchuq ta hinaspa mana llakipayarispanqa ¿yaqachum Diosta kuyanman? 18 Churillaykuna, amayá simillawanchu kuyanakusunchikqa, aswanqa cheqaptapuni ruraspayá. 19 Kaynat am
Diosllamanña hapipakunamanta
yachanchik cheqap kaqpi kasqanchikta chaymi paypa ñawpaqninpi confianzallawanña kasunchik. 20 Conciencianchik acusawachkaptinchikqa mayna taraqcha Diosninchikqa acusawasun, payqa lliwtam yachan. 21 Kuyasqallaykuna, conciencianchik mana acusawaptinchikqa Diosninchikpa qayllanpiqa manam manchakunchikchu. 22 Payñataqmi tukuy ima mañakusqanchikta qowasunchik, payqa qowasunchik kamachikuyninkunata kasukuspa paypa munasqanta ruras qanchikraykum. 23 Kamachiwanchikqa Churin Jesucristoman iñinanchikpaqmi hinaspa kuyanakunanchikpaqmi. 24 Kamachikuyninkunata kasukuq runaqa Diospim takyachkan, Diospas paypitaqmi takyachkan. Qowasqanchik Espiritupa yanapakuyninwanmi yachanchik payqa ñoqanchikpi takyasqanta.
4
1 Kuyasqallaykuna,
Anticristopa espiritunmanta
amayá “Diospa yachachisqanmi kani” niqkunataqa llapa llantachu creeychik, aswanqa allintayá pruebaychik Diospa otaq *Satanaspa yachachisqan kasqanta yachanaykichikpaq. Achkallañam kay pachapi rikurimuchkan ku “Diosmanta willakuqmi kani” niq llulla runakuna. 2 Kaynapim reqsinkichik Diospa Espiritunwan kaq runataqa: “Jesucristom kay pachaman hamuspan cheqap runa karqa” nispa niqkunam Diospa Espiritunpa yachachisqanqa kachkanku. 3 Jesucristota mana chaynapaq chaskiqqa manam Diospa Espiritunpa yachachisqanchu kachkan, payqa kachkan anticristopa espiritunpa yachachisqanmi. Qamkunaqa ñam uyarirqan kichikña anticristopa hamunanmantaqa, arí, payqa ñam kay pachapiña kachkan.
2163
1 Juan 4, 5
4 Churillaykuna,
qamkunaqa Diospam kankichik, ñam vencerunkichikña chay llullakuqkunataqa qamkunawan kaq llumpay atiyniyoq kasqanrayku, kay pachapi munaychakuq *Satanasqa pisi atiyniyoqllam. 5 Paykunaqa kay pachallamanta kas qankuraykum kay pachapi kaqkunallamanta rimanku, paykunataqa uyarinpas kay pachapi kaqmasillankum. 6 Ñoqanchikmi ichaqa Diosmanta kanchik, chaymi Diosta reqsiqqa uyariwanchik, Diosta mana reqsiqmi ichaqa mana uyariwanchikchu. Chay natamá reqsichwanchik cheqap espiritutaqa hinaspa pantachikuq espiritutaqa. 7 Kuyasqallaykuna,
Diosqa kuyakuq kasqanmanta
kuyanakunanchikmi kuyanakuyqa Diosmanta kasqanrayku. Kuyakuqqa Diospa churinmi, payqa Diostam reqsin. 8 Mana kuyakuqqa Diostam mana reqsinchu, Diosqariki kuyakuqllañam. 9 Diosninchikmi sapallan Churinta kay pachaman kachamurqa payrayku wiñay kawsayniyoq kananchikpaq, chaynatamá Diosninchikqa kuyawasqanchikta qawachiwarqanchik. 10 Kaymá chay kuyakuyqa: Manam ñoqanchikchu Diostaqa kuyarqanchik aswanqa paymi ñoqanchikta kuyawas panchik Churinta kachamurqa huchanchikrayku piñakuyninta amachaq kananpaq. 11 Kuyasqallaykuna, sichum chaynat a Diosninchik kuyawachkapt inchikqa ñoqanchikpas kuyanakuytam debenchik. 12 Diostaqa haykapipas manam pipas rikurqachu, sichum kuyanakuptinchikqa Diosqa ñoqanchikpim takyachkan chay mi Dios hina kuyakuq kanchik. 13 Espiritunta qowasqanchikraykum yachanchik Diospi takyasqanchikta chaynataq paypas ñoqanchikpi takyasqanta. 14 Ñoqaykum rikurqaniku hinaspam willakuniku runakunata salvananpaq Churinta Dios Tayta kachamusqanmanta. 15 “Jesucristoqa Diospa Churinmi” nispa reqsikuqkunapim Diosqa takyachkan, paykunapas Diospimá takyachkan. 16 Yachaspanchikmi hapi pakuchkanchikña Diospa kuyawasqanchikmanqa. Diosqariki kuyakuqllañam chaymi kuyakuypi takyaqqa Diospi takyachkan, Diospas paypitaqmi takyachkan. 17 Dios hina kuyakuqña kaspanchikmi juicio punchawpiqa manaña imamantapas manchakusunchu. Kay pachapiqa kaw sachkanchik Jesucristo hinam. 18 Cheqap kuyakuq kaspaqa manam imatapas manchakunachu, cheqap kuyakuyqa chinkachinmi manchakuytaqa. Manchakuy qa castigotam apamuchkan. Manchakuqqa manaraqmi Dios hina kuyakuqraqchu. 19 Diost aqa kuyanchik paypuni punt at a kuyawasqanchikraykum. 20 Pipas ru namasinta cheqnichkaspan “Diostaqa kuyanim” niqqa llullam. Rikuchkasqan runamasinta mana kuyaspaqa ¿imaynataq mana rikusqan Diostaqa kuyanman? 21 Jesucristom kamachiwarqanchik: —Diosta kuyaqqa runamasintapas kuyachunyá —nispa.
5
Kay pachapi mana allin kaqkuna vencenamanta
1 “Jesusqa Cristom” nispa reqsikuqkunaqa Diospa churinñam, Taytata pipas kuyaqqa taytapa churinkunatapas kuyanmi. 2 Diosta kuyaspanchik qa kamachiwasqanchiktapas kasukunchikmi, chaywanmi yachanchik Diospa churinkunatapas kuyasqanchikta. 3 Diosta kuyaspanchikqa kamachikuyninkuna tapas kasukunchikmi, kamachikuyninkunaqa manam llumpay sasachu. 4 Diospa churinkunaqa vencer unñam kay pachapi mana allin kaqkunataqa. Cristoman ha pipakuspallam vencer unchik kay pachapi mana allin kaqkunata. 5 Jesusqa Diospa Churin kasqanta reqsikuqllam vencer un kay pachapi mana allin kaqkunataqa.
1 Juan 5
6 Jesucristo
2164 Diospa churinmanta willakuqmanta
kay pachaman hamuspanqa yakuwanmi bautizachikurqa hinaspam wañuspan yawarninta chaqchurqa. Jesucristo pim kasqantaqa yachanchik manam bautizakusqallanwanchu aswanqa wañusqanpiwanmi. Chaytaqa kikin Espiritum yachachiwanchik. Payqa manam llullakunchu. 7-8 Kay pachapi kaq runakunam Jesucristo Diospa Churin kasqanta kay kimsanwan yachanchik: Espiritupa yacha chiwasqanchikwan, bautizachikusqanwan hinaspa imayna formapi wañusqanwan. 9 Creenchikmi rikusqankumanta runakunapa willakusqankuta, Diospa willakusqan taqa aswanraqmi chaskinanchik. Paymi nirqa: “Jesusqa Churiymi” nispa. 10 Pipas Diospa Churinman iñiqqa chay nisqantam tukuy sonqonwan chaskin. Pipas Diospa nisqanta mana creeqmi ichaqa Diosta llullapaq hapichkan. 11 Diospa nisqanqa kaymi: Diosmi qowarqanchik wiñay kawsayta, chayqa tarikun Churin Jesucristollapim. 12 Pipapas sonqonpi Diospa Churin Jesucristo kawsaptinqa wiñaypaqñam kawsa kuchkan, paypa sonqonpi Jesucristo mana kawsaptinmi ichaqa mana chaynachu. 13 Diospa
Cartapa tukuyninmanta
Churinman iñikuqkunamanmi kaykunata qellqamuykichik wiñay kaw sayniyoqña kasqaykichikta yachanaykichikpaq. 14 Diospi confiakuspam yachanchik: paypa munasqanman hina mañakuptinchikqa uyariwanchikmi. 15 Dios uyariwas qanchikta yachaspaqa yachanchikmi mañakusqanchikqa rurasqaña kasqantapas. 16 Sichum pipas yachanman wañuyman mana apakuq huchapi iñiqmasin kasqanta hinaspaqa paypaqyá mañapuchun, sichum chay huchallikusqan wañuyman mana apakuq kaptinqa Diosmi kawsachinqa. Arí, kanmi wañuyman apakuq huchapas. Chayna huchallikuqpaqqa manam nikichikchu mañapunaykichikpaq. 17 Tukuy mana allin ruraykunaqa hucham, ichaqa kanmi wañuyman mana apakuq huchakuna. 18 Diospa chur inkunaqa manañam hucha ñanpiqa pur inñachu, Diospa Chur in Jesucristo waqaychaptinmi diablopas manaña imananchu. 19 Yachanchikmi Diosmant a kasqanchikt a, yachanchikt aqmi kay pachapi mana allin kaqkunaqa diablopa makinpiña kasqantapas. 20 Yachanchikmi Diospa Chur in hamusqant apas, paymi entiendechiwarqan chik cheqap Diosta reqsinanchikpaq. Cheqap kaq Diospa Churin Jesucristopim kachkanchik. Payqariki cheqap Diosmi, paymá wiñay kawsay qowaqninchikqa. 21 Chur illaykuna, kar unchakuychikyá tayt acha-mamachakunamant aqa.
APOSTOL JUANPA ISKAY KAQ CARTAN Kay carta qellqaq Apostol Juanmi sutichakun “ancianowan.” Kay cartataqa apachirqa Diospa akllasqan huñunakuq iñiqkunamanmi. Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun cheqapman hina hinaspa kuyakuyman hina iñiqkunapa kaw sananmanta (1-6). Iskay kaq parteñataqmi willakun pantachikuqkunapa contranpi yachachisqanmanta (7-11). Kimsa kaq parteñataqmi willakun pisi rimayllapi tukupayninmanta (12, 13).
1 Ñoqa
Cartapa qallariyninmanta
*anciano Juanmi Diospa akllasqan señoraman hinaspa wawankunaman kay cartata qellqamuykichik. Qamkunataqa cheqaptapunim kuyaykichik, kuyasun kichiktaqmi cheqapta llapallan reqsiqkunapas. 2 Kuyaykikuqa ñoqanchikpi cheqap kaq takyasqanraykum, chayqa wiña-wiñaypaqmi ñoqanchikwan kanqa. 3 Dios Taytanchiktam Churin Jesucristotawan mañakuchkani cheqaptapuni kuyasuspay kichik llakipayarikusunaykichikpaq hinaspa hawkallata kawsachisunaykichikpaq. 4 Wakin wawayk ikunawanmi tupar urqani. Paykunaqa cheqap kaqpim kaw sachkasqaku Dios Taytanchikpa kamachiwasqanchikta kasukuspanku chaymi llumpayta kusikurqani. 5 Señora, kunanñataqmi ruegakamuyki lliwchanchik kuyanakunanchikpaq. Kay nimusqayqa manam mosoq kamachikuychu aswanqa ñawpaqmantaraq Diospa qowasqanchik kamachikuymi. 6 Kuyanakuyqa Diospa kamachikuyninkunaman hina kawsakuymi, ñawpaqmantaraq uyarisqaykipi hina pas kamachiwarqanchikqa kuyanakuspa kawsananchikpaqmi. 7 Achka
Pantachikuqkunamanta
pantachikuqkunam kay pachapi rikuriramunku, paykunaqa manam creenkuchu Jesucristopa runayasqantapas, chaynata yachachiqqa pantachikuqmi hinaspa anticristom. 8 Cuidakuychikyá tukuy ima rurasqaykichikpas ama yan qachasqa kananpaq chaynapi Señorninchikmanta chaninninpi premioykichikta chaskinaykichikpaq. 9 Yachaq tukuspa Jesucristopa yachachikuyninkunallapi mana takyaq runa piqa manam Dios kanchu. Jesucristopa yachachikuyninkunapi takyaq runapa sonqonpim ichaqa kachkan Dios Taytapas chaynataq Churin Jesucristopas. 10 Jesucristopa yachachikuyninman hina mana yachachiq runat aqa wat ukamu suptikichikpas amayá chaskiychikchu nitaq “yaykukamuy” niychik- chu. 11 Pipas “yaykukamuy” niqqa mana allin ruraqmasinñam rikurirun. 2165
2 Juan
12 Achkam
2166 Cartapa tukuyninmanta
qamkunaman imapas ninay kachkan, ichaqa manam cartallawanqa lliwtaqa nimuykichikmanchu chaymi piensachkani watukamuspayña qamkuna wan parlaykuyta chaynapi anchata kusikunanchikpaq. 13 Diosninchikpa akllasqan ñañayk ipa wawankunam saludaykamusunk i.
APOSTOL JUANPA KIMSA KAQ CARTAN Kay kimsa kaq cartanta qellqaspanpas Apostol Juanqa sutichakun “ancianowanmi”. Kay cartataqa qellqarqa kuyasqan Gayomanmi. Gayoqa karqa iñiqkunata michiqmi. Kay cartaqa tawa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun Gayopa allin rurasqanmanta (1-8). Iskay kaq parteñataqmi willakun Diot refespa mana allin rurasqanmanta (9-10). Kimsa kaq parteñataqmi willakun Demet riomanta (11-12). Tawa kaq parteñataqmi willakun Juanpa despedikusqanmanta (13-15).
Cartapa qallariyninmanta
1 Tukuy sonqoywan kuyasqay Gayo, cheqapt apuni kuyaqnik i ñoqa *anciano Juanmi qellqamuyki. 2 Kuyasqay Gayo, Diosninchikt am mañakuchkani allinlla kawsakusqayk iman hina tukuy imapipas allinlla kanaykipaq hinaspa sanolla kanaykipaq. 3 Cheqap yachachikuykunaman hina kawsasqaykimantam iñiqmasinchikkuna hamuspa willawarqa chaymi llumpa-llumpayta kusikurqani. 4 Iñichisqaykuna cheqap kaqpi kawsasqanmanta uyarispaymi ñoqaqa ancha-anchata kusikuni. 5 Kuyasqay wawqelláy, allint apunim rurachkank i iñiqmasinchikkunat a yana paspaykiqa, aswan allintaraqmi rurachkanki forastero kaptinkuqa. 6 Paykunaqa iñiqkunapa huñunakuyninpim kuyakuynikimanta willakurqaku. Diosninchik pa agradonpaqmi rurachkanki viajanankupaq imawanpas yanapaykuspaykiqa. 7 Paykunaqa Jesucristomant a willakust inmi pur ichkanku, Diospi mana iñiqku namantaqa ima yanapakuytapas manam chaskiyta munankuchu. 8 Ñoqanchikmi paykunataqa yanapananchik cheqap willakuypi llamkaqmasin kananchikpaq.
9 Apachimurqanim
Diotrefespa mana allin rurasqanmanta
huk cartata chaypi iñiqkunaman, ichaqa Diotrefesmi mana caso-preciotapas churanchu iñiqkunapa cabecillan kayta munaruspan. 10 Chaymi rispayqa payta qaqchasaq cont raykupi imaymana rimasqanmant a. Rimasqanwanpas mana saksaspanmi watukuq riq iñiqkunatapas mana chas kiykunchu hinaspam samaykachiy munaqkunatapas harkakuspanraq qarqon huñunakuymanta. 11 Kuyasqay wawqelláy, qamqa amayá mana allin rurasqant aqa qat ipakuychu, rurayqa allin kaqkunatayá. Allin ruraqkunaqa Diosmantam, mana allin ruraqku nam ichaqa Diostaqa mana reqsinkuchu. 2167
3 JUAN
12 Lliwmi
2168 Demetriomanta
Demetriomanta allinta rimanku, kikinpa vidanmi qawachikun Diospa munasqanman hina kawsasqanta, ñoqaykupas paymantaqa allintamá rimaniku, yachasqaykichikpi hinapas ñoqaykuqa cheqap rimaqmi kaniku. 13 Achkam
Cartapa tukuyninmanta
qanman imapas nimunay karqa, ichaqa manam cartallawanqa lliwtaqa nimuykimanchu 14 chaymi qanwan chaylla tupaykuyta munachkani parlananchikpaq. 15 Qamñayá allinlla. Amist adnik ikunam saludaykamusunk i. Amist adninchikku natayá sapakamata saludaykuy.
JACOBOPA WAWQEN JUDASPA CARTAN Kay cartaqa qellqasqa karqa punta kaq iñiqkunapa mirachisqan iñiqkunamanmi, chay raykum kay cartaqa rikchakun Pedropa iskay kaq cartanman. Kay cartaqa kimsa parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun pantachikuqkunapa cont ranpi kunasqanmanta (1-16). Iskay kaq parteñataqmi willakun Diospi iñiqkunapa takyanankumanta (17-23). Kimsa kaq parteñataqmi willakun tukuykunanpaq Diosta alabasqanmanta (24-25).
1 Jesucristo
Cartapa qallariyninmanta
serviq hinaspa Jacobopa wawqen ñoqa Judasmi qellqamuchkay kichik Dios Taytapa kuyakuywan qayasqankunaman. Qamkunaqa Jesucristopa waqaychasqanmi kachkankichik. 2 Diostam mañakuchkani llakipayakuyninta, hawkayayta hinaspa kuyakuyta llimparinankama qosunaykichikpaq. Llulla yachachikuqkunamanta (2P 2:1-17)
3 Kuyasqallaykuna, ancha-anchat am munarqani salvasqa kasqanchikmant a qell qamuyta. Ichaqa necesario kaptinmi ruegakuspay chayraq qellqamuchkaykichik iñisqanchikta defiendenaykichikpaq. Chay iñiytaqa Diosmi huk kutillata qowar qanchik payllapaqña sapaqchasqakunaman. 4 Achkaq runakunam engañowan yaykuramun, paykunamantaqa Bibliapas ñawpaqmantaraqmi rimarqa condenas qa kanankumanta. Paykunaqa Diostapas manam adorankuchu, Diosninchikpa favornintapas tikrar unku qanra vidapi purikuymanñam. Paykunaqa negankum sapallan munaychakuq Señorninchik Jesucristotapas. 5 Yachachkapt ikichikpas yuyarichiytam munachkani. Señormi horqomurqa Egiptomanta Israel runakunata hinaspam wañurachirqa Diospi mana iñiqkunata. 6 Chaynataqmi wakin angelkunatapas Dios tutayaypi wiñaypaq cadenar urqa hatun juicio punchawpaq. Paykunaqa punta munaychakuyninkuta mana waqaychas pankum saqerurqaku *yachananku sitiotapas. 7 Chay angelkuna hinam Sodoma llaqtapi, Gomorra llaqtapi hinaspa vecinon llaqtakunapi kaqkunapas huchapakuy pi purirqaku, paykunaqa qaripurañam uywanakurqakupas. Paykunaqa churasqa kachkan wiñaypaq nina rawraypi castigasqa kasqankumanta yachananchikpaqmi. 8 Chayna kachkapt inpas chay mana allin mosqoq runakunaqa huchawanraqmi qanrachanku cuerponkutapas hinaspam negankuraq atiyniyoqkunatapas. Pay kunaqa insultankuraqmi hanaq pachapi kaqkunatapas. 9 Angelkunata ka- machiq
2169
JUDAS
2170
Miguelmi diablowan pelearqa Moisespa cuerponmanta, chaywanpas payqa diablo taqa manam ñakarqachu, payqa nirqa: “Señoryá qaqchasunki” nispallam. 10 Chay runakunam ichaqa mana reqsisqankunatapas ñakaykarinku. Animalkuna hina entiendesqallankupim munasqankuta ruranku kikinkupa mana allinninkupaq. 11 ¡Imaynaraq kanqaku! Paykunaqar ik i Cainpa rurasqant am qat ipakuchkanku. Qollqeraykum Balaam hina pantar unku hinaspam Core hina wañurunku mana kasukusqankurayku. 12 Paykunaqa convidoykichiktapas qanrachanmi, qamkuna wan kuska mikuspankupas mana penqarikuspam mikunku. Mana allin michiq hinam kikillankuta cuidakunku. Wayrapa maymanpas apasqan mana yakuyoq puyu hinam paykunaqa. Paykunaqa kachkan chirawpi mana ruruyoq sapinmanta pilasqa sacha hina iskaykama wañusqam. 13 Lamar qocha *olaspan pusoqarichkaq hinaraqmi paykunapaqa penqakuyninpas sutilla kachkan. Yanqa puriq luceroku na hina kasqankuraykum wiñaypaq tutayayman wischusqa kanqaku. 14 Paykunamant am Adanpa qanchis kaq miraynin Enocpas Diospa revelasqant a willakurqa: —Qawaychik, Señormi hamuchkan wara-waranqantin akllasqankunawan. 15 Payqa hamuchkan llapallant a juzgananpaqmi hinaspa payta llapallan mana adoraqkunata mana agradaqnin rurasqankumantawan, paypa contranpi mana allin rimasqankumanta qaqchananpaqmi —nispa. 16 Paykunaqa pipapas qepanpi rimaspankum quejallapi pur inku kik illankupa mana allin munasqankuman hina. Paykunaqa hatun tukurusparaqmi rimankupas hinaspam runakunata alabanku imatapas paykunamanta horqorunankupaq. 17 Kuyasqallaykuna,
Iñiqkunaman imam kunakusqanmanta
yuyariychikyá Señorninchik Jesucristopa *apostolninkuna pa ñawpaqmantaraq kayna nisusqaykichikta. 18 Paykunam nisurqankichik: —Qepa punchawkunatam hamunqa burlakuqkuna, Diosta mana adoraqkuna hinam munasqallankupi kawsanqaku —nispa. 19 Paykunam apaykamun rak inakuyt a, kay pachallapaq kasqankuraykum mana espirituyoq kachkanku. 20 Kuyasqallaykuna, qamkunayá ichaqa wiñaychik suma-sumaq iñiynik i chikpi, Diostayá mañakuychik Chuya Espiritupa yanapakuyninwan. 21 Diospa kuyakuyninpiyá waqaychakuychik Señorninchik Jesucristopa wiñay kawsaypaq kuyapayakuyninta suyastin. 22 Iskayrayaqkunat a convencechiychik. 23 Wak inkunat a ninamant a salvaychik, wakintañataq imamantapas harkaspa kuyapayaychik hinaspa pusamuychik Se ñorman, ichaqa amayá huchamanqa aysachikuychikchu, aswanqa qanra pachata millakuchkaq hinayá cheqniychik huchakunataqa. 24 Sapallan
Cartapa tukuyninmanta
salvaqninchik Diosmi atiyninwan cuidasunkichik huchaman mana wichiykunaykichikpaq, payllam mana huchayoqta qayllanman kusisqata chaya chisunkichik. 25 Señorninchik Jesucristontakamayá Diosta nisunchik: —Alabaykikum, qamqa ancha-ancha atipayniyoqmi hinaspa kallpayoqmi kanki wiña-wiñaymanta hinaspa kunanmanta wiñaykama —nispa. Amen.
JESUCRISTOPA JUANMAN REVELASQAN
APOCALIPSIS Kay librotaqa Apostol Juanmi qellqarqa. Kay libroqa Mosoq Testamentopa tukupaynin pim churasqa kachkan. Mosoq Testamentopi librokunamantapas qepallataña qellqasqam karqa. Revelacionpi Diospa qawachisqankunam kay libropiqa kachkan. Kay libroqa qell qasqa karqa Roma llaqtayoq runakunapa qatikachasqan iñiqkunata kallpanchananpaqmi chaynataq qepa punchawkunapi imam pasanankunata qawachiwananchikpaqmi. Kay libroqa pusaq parteman rakisqam kanman: Punta kaq partem willakun libropa qallariyninmanta (1:1-8). Iskay kaq parteñataqmi willakun hanaq pachapi kaq Cristota rikur uspan qanchis carta kunata iñiqkunaman apachisqanmanta (1:9-3:22). Kimsa kaq parteñataqmi willakun hanaq pachapi yupaychaymanta, wankusqa libroman ta hinaspa Carnero rikusqanmanta (4, 5). Tawa kaq parteñataqmi willakun qanchis sellokunamanta (6:1-8:5). Pichqa kaq parteñataqmi willakun qanchis cornetillakunamanta (8:6-14:20). Soqta kaq parteñataqmi willakun qanchis tazonkunamanta (15, 16). Qanchis kaq parteñataqmi willakun juiciomanta (17-20). Pusaq kaq parteñataqmi willakun mosoq Jer usalen llaqtamanta hinaspa Jesucristopa ku timunanqa kayllaña kasqanmanta (21-22).
1
Jesucristopa willachisqanmanta 1 Diosmi
kaykunata Jesucristoman revelarqa serviqninkunaman imam chaylla pasananta willananpaq. Jesucristomá kay revelasqanta serviqnin Juanman angelninwan entiendechirqa. 2 Chaymi Juan willakurqa Diospa pala branta, tukuy ima rikusqanta chaynataq Jesucristopa willakusqantapas. 3 Mayna kusisqam kay libro leeqkunaqa, Diospa revelasqant a leept in uyar iq kunapas chaynataq kaypi qellqasqa kamachikuykuna kasukuqkunapas. Ñam hichpamuchkanña cumplikunan tiempoqa. Qanchisnintin llaqtakunapi iñiqkunaman Juanpa qellqasqanmanta 4 Ñoqa
Juanmi, Asia lawpi qanchisnintin llaqtakunapi iñiqkunaman qellqamuykichik. Diostam Jesucristotawan hinaspa Chuya Espiritutawan mañakuchkani favorecesunayki chikpaq, mañakuchkanitaqmi hawkallata kawsachisunaykichikpaqpas. Diosmi ñawpaq kaqpas, kunan kaqpas chaynataq hamuq kaqpas. Diospa qanchisnintin espiritunkunam paypa tiyananpa ñawpaqninpi kachkan. 5 Jesucristoqa confiakunapaq allin testigom. Payqa puntata kawsarimuqmi chaynataq kay pachapi reykuna- ta kamachiqmi. Payqa 2171
APOCALIPSIS 1
2172
kuyawaspanchik huchanchikkunamanta yawarninwan mayllaqninchikmi. 6 Payqa munaychakusqantawan *sacerdotekunatañam rurawarqanchik Taytan Diosta servinan chikpaq. Paytayá alabasunchik hinaspa hatunchasunchik wiña-wiñaypaq. Amén.
7 Qawaychik,
puyukunawanmi hamuchkan payqa. Llapallan runakunam rikunqa. Rikunqakum payta tuksiqkunapas. Waqanqakum kay pachapi llapallan castakunapas. Arí, chaynam kanqa.
8 Ñawpaq
kaq, kunan kaq chaynataq hamuq kaq tukuy atiyniyoq Señormi nin: —Ñoqam kani qallariypas, tukupaypas —nispa. Kancharichkaq Cristota Juan rikusqanmanta 9 Kay wawqek ichik Juanqa kani ñakar iqmasik ichikmi, Diospa munaychakus qanman yaykuqmasikichikmi chaynataq Jesusrayku pacienciakuqmasikichikmi. Diospa palabranmanta hinaspa Jesucristomanta willakusqayraykum Patmos suti yoq islapi preso karqani. 10 Señorpa punchawninpim Chuya Espiritupa atiyninwan qepaypi uyarirqani cornetillapa nisy ullaña waqaynin hina 11 kayna niwaqta: —Qawasqaykita huk libropi qellqaspayá apachiy Asia lawpi kaq qanchisnintin llaqtakunapi huñunasqa iñiqkunaman: Efesoman, Esmirnaman, Pergamoman, Tiatiraman, Sardisman, Filadelfiaman hinaspa Laodiceaman. 12 Rimapayawaqniyta qawarinaypaq muy urispaymi rikur urqani qorimanta qanchis mecherokunata, 13 chay qanchis mecherokunapa chawpinpim kachkas qa Diosmanta Hamuq Runaman rikchakuq, payqa kachkasqa chakinkama qoysu pachayoqmi, qasqonñataqmi kasqa qorimanta chumpiwan watasqa. 14 Chukchanña taqmi kasqa yuraq millwa hina hinaspa riti hina yuraqllaña, ñawinpas kasqa nina hina kancharichkaqmi. 15 Chakinkunapas achkirirqa hornopi chullurachisqa bronce hinaraqmi, rimayninñataqmi kasqa achka yakupa qapariynin hina. 16 *Alleqninpim kasqa qanchis lucerokuna, siminmantañataqmi lloqsichkasqa iskay ñawchi filoyoq espada, uyanpas kasqa chawpi punchawpi intipa rupaynin hinaraqmi. 17 Rikur uspaymi ñawpaqninman wañusqa hina wichiykurqani hinapt inmi *alleq makinwan llachpaykuwaspan niwarqa: —Ama manchakuychu, ñoqam kani punta kaqpas, qepa kaqpas 18 chaynataq kawsaqpas. Wañusqam karqani, kunanmi ichaqa wiña-wiñaypaq kawsachkani. Ki chanapaqpas wichqanapaqpas munaychakunim wañuypi chaynataq wañusqakunapa kasqanpipas. 19 Qellqayá imapas rikusqaykikunata, qellqaytaqyá kunan kaqtapas chay nataq qepa punchawkunapi kanantapas. 20 Entiendeyá qanchis lucerokuna *alleqniypi rikusqaykimanta chaynataq qorimanta qanchis mecherokuna rikusqaykimantapas. Qanchis lucerokunaqa qanchisnintin llaqtakunapi iñiqkunaman willakuqkunam. Qan chis mecherokuna rikusqaykiñataqmi qanchisnintin llaqtakunapi iñiqkuna.
2173
2
APOCALIPSIS 2
Efeso llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan
1 —Efesopi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:
Qanchis lucerokunata alleq makinpi hapiykuspan qorimanta qanchis mecherokunapa chawpinpi puriqmi nin kaynata: 2 Ñoqaqa yachanim tukuy rurasqaykitaqa, yachanitaqmi llumpa-llumpayta llamkaspa pacienciayoq kasqaykitapas chaynataq mana allin ruraqkunataqa mana aguantay atisqaykitapas. “*Apostolmi kani” niqkunatapas pruebaspam yacharurqanki llulla kasqankuta. Paykunaqa manam apostolkunachu karqa. 3 Pacienciawanmi ñakarirqanki hinaspam ñoqarayku llumpa-llumpayta llamkarqanki mana pisipaspa. 4 Ichaqa kaymi contraykipi kachkan: Manañam puntata hinañachu kuyawanki. 5 Chaynaqa manaraq wichichkaspa imaynam kasqaykita yuyarispayá huchaykimanta wanakuspa ruray qallariyninpi rurasqaykikunata. Mana chayqa, contraykipi hamuruspaymi mecheroykita qechurusqayki, chaynatamá rurarusaq mana wanakuptikiqa. 6 Ichaqa allintam kayta ruranki, qamqa *Nicolaita sutiyoq runakunapa rurasqantam ñoqa hina cheqninki. 7 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta. Pipas venceqmanqa qosaqmi kawsachikuq sachapa rurunta mikunanpaq. Chay sachaqariki kachkan Diospa huertanpa chawpinpim. 8 —Esmirnapi
Esmirna llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan
kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:
Punta kaq, qepa kaq chaynataq wañuspa kawsarimuqmi nin kaynata: 9 Ñoqaqa yachanim ñakarisqaykitapas chaynataq wakcha kasqaykitapas, ichaqa Diospaqqa apum kachkanki. Yachanitaqmi judiom kani niqkunapa insultasusqaykitapas, paykunaqa manam judiochu aswanqa *Satanaspa huñunakuyninmi. 10 Amayá manchakuychu ñakarinaykimantaqa, wakinnikichiktam diablo hinachisunkichik carcelman pruebasunaykichikpaq hinaptinmi ñakarinkichik chunka punchaw. Ichaqa qaqa hina sayaptikiqa wiñay kawsay premiotam qosqayki. 11 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta. Pipas venceqqa manam iskay kaq wañuyta ñakarinqachu. 12 —Pergamopi
Pergamo llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan
kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:
Iskay ñawchi filoyoq espadayoqmi nin kaynata: 13 Ñoqaqa yachanim maypim *yachasqaykita, Satanaspa munaychakusqanpim *yachachkanki. Chaywanpas qaqa hina sayaspam qatiwachkanki. Manamá iñiwasqaykitaqa negarqankichu chay Satanaspa yachasqanpi ñoqamanta allin testigakuq Antipas qayllaykichikpi wañuchisqa kachkaptinpas. 14 Ichaqa kay aslla kaqkunam contraykipi kachkan: Hinallam hatallichkanki Balaampa yachachisqanman hina ruraqkunata. Balaanmi umacharqa Balacta Israelpa mirayninkunata huchallichinanpaq. Chaymi Israelpa mirayninkunaqa Taytachakunaman ofrecesqa aychata mikuruspa hinaspa huchapakuspa huchallikururqaku. 15 Kachkantaqmi *Nicolaita sutiyoq runakunapa yachachisqan ruraqkunapas. 16 Chaynaqa huchaykimantayá wanakuy, mana chayqa chaylla qanman hamuruspaymi paykunawan peleasaq simiymanta lloqsiq espadawan. 17 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman
APOCALIPSIS 2, 3
2174
Espiritupa nisqanta, pipas venceqmanqa Diospa apachimusqan pakasqa mikuytam mikuchisaq hinaspam qosaq yuraq rumichata. Chay rumichapim mosoq suti qellqasqa kanqa, chaytaqa manam pipas reqsinmanchu aswanqa chaskiqllanmi. 18 —Tiat irapi
Tiatira llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan
kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:
Kancharichkaq nina hina ñawiyoq hinaspa lluchkayachisqa bronce hina chakiyoq Diospa Churinmi nin kaynata: 19 Ñoqaqa reqsinim rurasqaykikunatawan kuyakuynikita, iñiynikitawan servikuynikita. Reqsinitaqmi pacienciawan qepa kaq rurasqaykikunaqa punta kaq rurasqaykikunamantapas aswan achkaraq kasqanta. 20 Ichaqa kaymi contraykipi kachkan: Diosmanta willakuqmi kani niq Jezabel warmitam aguantachkanki. Paymi yachachispan pantachin serviqniykunata huchapakuykunapi purinankupaq hinaspa taytachamamachakunaman ofrecesqa aychata mikunankupaq. 21 Jezabelmanqa qorqanim tiempota huchankunamanta wanakunanpaq ichaqa manam munanchu huchapakuyllapi kasqanmanta wanakuyta. 22 Jezabeltaqa kunanpunim llumpayta onqorachisaq, ñakarichisaqtaqmi paywan huchallikuqkunatapas, Jezabel hina manaña wanakuptinkum chaynataqa rurasaq. 23 Wawankutapas wañurachiptiymi llapallan huñunasqa iñiqkuna yachanqaku yuyayninkupas chaynataq sonqonkupas yachaq kasqayta, sapakamamanmi qosqaykichik rurasqaykichikman hina. 24 Wakinnikichik Tiatirapi kaqkunamanñataqmi nikichik: Qamkunaqa Jezabelpa yachachisqantam mana kasukurqankichikchu, manataqmi *Satanaspa pakasqa hatun yachachikuynin nisqankutapas chaskirqankichikchu. Chaymi qamkunamanqa mana huk sasa ruraytapas kamachisqaykichikchu. 25 Qamkunaqa kapusuqnikichiktayá hatalliychik kutimunaykama. 26 Pipas vencespan tukupayninkama munasqayta ruraqmanmi ñoqaqa qosaq atiyta nacionkunata gobiernananpaq, 27 imaynam Taytay ñoqamanpas qowarqa atiyta chaynam paypas gobiernanqa nacionkunata fierro tawnawan hina, allpa manka pakipachkaq hinam paykunataqa castiganqa. 28 Chay venceqmanqa qosaqtaqmi achikyaq lucerotapas. 29 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta.
3
Sardis llaqtapi iñiqkunaman cartasqan
1 —Sardispi kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:
Diospa qanchis espiritun espirituyoqmi hinaspa qanchis luceron luceroyoqmi nin kaynata: Ñoqaqa yachanim rurasqaykikunata, “Kawsachkanmi” nichkaptinkupas wañusqa hinam kachkanki. 2 Rikcharispayá wakin kapusuqnikikunata takyachiy, chaykunapas chinkaruchkanñam. Rurasqaykikunatapas manam Diospa munasqanman hinachu tarirqani. 3 Yuyariy uyarispa chaskisqaykita hinaspayá kasukuspa huchaykikunamanta wanakuy. Mana rikchariptikiqa suwa hinam mana yachasqayki horallata hamurusqayki. 4 Sardispiqa kachkanmi iskaykimsallapas pachanku mana qanrachasqakuna, paykunaqa ñoqawanmi purinqaku yuraq pachayoq chaypaq hina kasqankurayku. 5 Pipas venceqkunaqa yuraq pachawan pachachisqam kanqaku, sutinkutapas manam chinkarachisaqchu
2175
APOCALIPSIS 3
wiñay kawsaqkunapa sutin apuntana libromantaqa hinaspam ñoqapa kasqankuta reqsichisaq Taytaypa hinaspa angelninkunapa qayllanpi. 6 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta. 7 —Filadelfiapi
Filadelfia llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan
kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:
Kay chuya kaqmi, cheqap kaqmi, Davidpa llaven hatalliqmi, mana pipa wichqanan punku kichaqmi hinaspa mana pipa kichanan punku wichqaqmi nin kaynata: 8 Ñoqaqa yachanim imam rurasqaykita. Punkutam kichaykapuyki, chaytaqa manataqmi pipas wichqanmanchu. Pisi kallpayoq kachkaspapas kasuwarqankim. Manataqmi negawarqankichu. 9 *Satanaspa huñunakuyninpi llullakuspan “Judiom kani” niqkunatapas ñoqam qonqorachisaq qayllaykipi, chaynapim yachanqaku qam kuyasqayta. 10 Pacienciakunaykipaq kamachisqaytam kasuwarqanki, chayraykum ñoqapas waqaychasqayki hamuq sasachakuykunamanta. Chay sasachakuykunaqa hamunqa kay pachapi llapallan runakuna pruebasqa kanankupaqmi. 11 Ñoqaqa utqaymanmi hamusaq. Kapusuqnikitayá takyachiy premioykita mana pipas qechusunaykipaq. 12 Pipas venceqtaqa Diosniypa templonpa pilarninta hinam rurasaq, chaynata ruraptiyqa manañam chaymanta lloqsinqachu. Paypim qellqasaq Diosniypa sutinta, qellqasaqtaqmi mosoq Jerusalen llaqtapa sutintapas. Chay llaqtaqa hanaq pachamantam uraykamunqa. Qellqasaqtaqmi mosoq sutiytapas. 13 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta. 14 —Laodiceapi
Laodicea llaqtapi kaq iñiqkunaman cartasqan
kaq ñoqamanta willakuqmanyá qellqay kaynata:
Cheqap kaq, cheqap niq, allin testigo kaq hinaspa Diospa unanchasqan kamachiqmi nin kaynata: 15 Ñoqaqa yachanim tukuy rurasqaykita, manam chirichu nitaq rupaqchu kanki. ¡Ima allinchá kanman rupaq kaptikiqa otaq chiri kaptikiqa! 16 Mana chiri nitaq rupaq kaspa qonilla kasqaykimantam vomitarusqayki. 17 Qanmi ninki: “Apum kani, apuyarunim, manam imatapas munaniñachu” nispa, ichaqa manam musyakunkichu llakipayaypaq, mana imayoq, wakcha ñawsa hinaspa qalalla kasqaykita. 18 Chaynaqa ñoqam consejayki ninapi chuyanchasqa qorita rantiwaspayki cheqap apu kanaykipaq. Yuraq pachatapas rantiwaspaykiyá chaywan pachakuspa penqaynikita tapakuy, rantiwaytaqyá ñawi hampitapas ñawikiman sutuchikuspa qawakunaykipaq. 19 Ñoqaqa qaqchaspaymi castigani llapallan kuyasqaykunataqa. Chaynaqa tukuy sonqoykiwanyá huchaykikunamanta wanakuy. 20 Qawarimuway, ñoqaqa punkupi sayaspaymi takachkani. Pipas qayakuyniyta uyarispan punkuta kichaykuwaptinqa yaykuspaymi paywan mikusaq, chaynataqmi paypas ñoqawan mikunqa. 21 Pipas venceqtaqa ñoqawan kuskatam tiyachisaq tiyanaypi, chaynam ñoqapas vencesqayrayku Taytaywan kuska tiyarqani tiyananpi. 22 Uyariwaqniykunaqa kasukuychikyá huñunasqa iñiqkunaman Espiritupa nisqanta.
APOCALIPSIS 4, 5
2176 Hanaq pachapi Diosta adorasqankumanta
4
1 Chaymantam rikur urqani hanaq pachapi punku kicharayachkaqta hinap tinmi chay cornetillapa punta waqayninpi hina niwarqa: —Seqamuy kayman, ñoqam qawachisqayki kaykunapa qepanman imam suce dekunanmanta —nispa. 2 Chaypunillam rikurirurqani Espiritupa kallpanchasqan hinaspam rikururqani hanaq pachapi tiyanata, chaypiqa Diosmi tiyachkasqa. 3 Chay tiyanapi tiyaq Diosqa rikchakurqa jaspe alhaja rumimanwan cornalina nisqanku alhaja rumimanmi. Tiyananpa muyu riqninpiñataqmi chirapa kachkasqa esmeralda alhaja rumi hina llipipipichkaq. 4 Chay tiyananpa muyuriqninpim rikurqani iskay chunka tawayoq tiyanakunatawan, chaypim tiyachkasqaku iskay chunka tawayoq *ancianokuna, paykunaqa kachkasqa yuraq pa chayoqkamam hinaspa umanpi qorimanta coronayoqkamam. 5 Diospa tiyananmantam lloqsimurqa llipyantin rayokuna hinaspa qapariykuna. Tiyananpa ñawpaqninpiñataqmi rupachkasqa qanchis achkikuna. Chaykunaqariki Diospa qanchisnintin espiritunmi. 6 Ti yananpa ñawpaqninpiñataqmi kachkasqa cristal hina chuyay-chuyay lamar qocha. Diospa tiyananpa chawpinpiwan muyuriqninpiñataqmi kachkasqa tawa animalkuna, chay animalkunaqa kasqa qepanpi hinaspa ñawpaqninpi achkallaña ñawiyoqmi. 7 Punta kaq animalmi rikchakurqa leonman, hukninñataqmi rikchakurqa novilloman, kimsa kaq ñataqmi kasqa runa hina uyayoq, tawa kaqñataqmi rikchakurqa pawachkaq *aguilaman. 8 Chay tawantin animalkunaqa kasqa soqta raprayoqkamam, raprankunapiñataqmi kasqa hawanpi ukunpi ñawillaña, paykunam tuta punchaw mana samaykuspa nirqaku:
Chuyam, chuyam, chuyam tukuy atipayniyoq Señor Diosqa. Payllam ñawpaq kaqpas, kunan kaqpas chaynataq hamuq kaqpas. 9 Wiña-wiñaypaq
kawsaqman otaq tiyananpi kaq Diosman chay animalku na sapa kuti adoraspa hinaspa yupaychaspa graciasta qoptinkuñataqmi 10 iskay chunka tawayoq *ancianokuna wiña-wiñaypaq kawsaqpa otaq tiyananpi kaqpa qayllanpi qonqorakuykurqaku hinaspam coronankuta qayllanman churaykuspan ku adorarqaku, paykunam nirqaku:
11 Señor
5
Diosllayku, qamllam kanki tukuy atipayniyoq adorana hinaspa yupaychana Diosqa. Qanmi unancharqanki tukuy ima kaqkunataqa. Munaynikiman hina unanchaptikim kachkan tukuy imakunaqa. Wankusqa libromantawan Carneromanta
1 Chay hatun tiyanapi tiyaqpa *alleqninpim rikurqani wankusqa librota hawanpi-ukunpi qellqasqata hinaspa qanchis *sellowan selloykuspa wich qasqata. 2 Rikurqanitaqmi atiyniyoq angel qaparispan tapukuqtapas, paymi nirqa: —¿Yaqachum pipas kanman kay libropi *sellosqa kaqta pakiruspan kicharuq? —nispa.
2177
APOCALIPSIS 5
3 Ichaqa
manam hanaq pachapipas nitaq kay pachapipas nitaq uku pachapipas karqachu chay librota kichaykuy atiqqa nitaq qawaykuqllapas. 4 Chaymi ñoqa anchata waqarqani chay librota kichaykunanpaq, leeykunanpaq hinaspa qaway kunanpaq mana pipas kaptin. 5 Chaymi huknin *anciano niwarqa: —Ama waqaychu, leonwan sutichasqa Juda ayllumanta kaq Rey Davidpa mi rayninmi libropa qanchis *sellonta pakispan kichananpaq vencerunña —nispa. 6 Hinaptinmi Diospa tiyananpa chawpinpi hinaspa tawa animalkunapa chawpinpi hinaspa *ancianokunapa chawpinpi rikururqani carnerota wañuchisqa hina rikchay niyoq sayachkaqta. Chay Carneroqa kachkasqa qanchis waqrayoqmi hinaspa qanchis ñawiyoqmi. Chay ñawinkunaqa tukuy kay pachaman kachasqa Diospa qanchis espiritun kunam. 7 Chay Carnero hamuruspanmi librota chaskiykurqa tiyanapi tiyaq Diospa *alleq makinmanta. 8 Librota chaskiykuptinñataqmi tawan animalkuna iskay chunka tawayoq *ancianokunapiwan qonqorakuykurqaku *Carneropa qayllanpi. Llapallan ancianokunaqa arpayoqkamam apachkasqaku incienso huntayoq qorimanta tazonninkuta. Chay incien soqa Diosman iñiqkunapa mañakuyninmi. 9 Paykunam takirqaku kay mosoq takita: *Sellosqanta pakispa libro kichaqqa qamllam kanki. Qamqa wañuchisqam karqanki. Diospaqmi runakunata yawarnikiwan rantirqanki llapallan llaqtakunamanta, tukuy idioma rimaqkunamanta, ayllukunamanta hinaspa nacionkunamanta. 10 Diosniykupaqmi munaychakusqantawan *sacerdotekunataña rurarurqanki. Kay pachapi gobiernanankupaqmi chaynataqa rurarurqanki. 11 Rikur uspayñat aqmi
uyarirqani Diospa tiyananpa muyuriqninpi achkallaña angelkunapa, animalkunapa hinaspa *ancianokunapa nisqanta. Paykunaqa kasqa achka-achka wara-waranqantinmi. 12 Paykunam qaparispa nirqaku: Wañuq *Carnerollatam nichwanqa “Qamllam kanki atiyniyoqqa apuqa, yachayniyoqqa hinaspa kallpasapaqa. Qamllatam yupaychaymankuqa, adoraymankuqa hinaspa alabaymankuqa.” 13 Diospa
tukuy ima unanchasqankunapas otaq hanaq pachapi, kay pachapi, uku pachapi hinaspa lamar qochapi kaqkunapas kaynatam nirqaku: Tiyananpi tiyaq Diostayá *Carnerotawan Wiña-wiñaypaq adorasun, yupaychasun, hatunchasun hinaspa kallpasapapaq hapisun. 14 Tawa animalkunañat aqmi nirqaku: —¡Amén! —nispa. Iskay chunka tawayoq *ancianokunañataqmi qonqorakuykuspa adorarqaku.
APOCALIPSIS 6
6
2178 Qanchis sellokunamanta
1 Revelacionniypi qanchis *sellomanta punta kaq sellota *Carnero kichay kuptinmi chay tawa animalpa huknin rayo hina qaparirqa: —Hamuy —nispa. 2 Rikurqanit aqmi huk yuraq caballot apas. Sillakuqninmi kasqa flechanayoq. Payman coronata qoykuptinkum lloqsirqa vencestin aswanraq vencenanpaq. 3 Iskay kaq *sellot a *Carnero kichaykupt inñat aqmi iskay kaq animal nirqa: —Hamuy —nispa. 4 Hinapt inmi lloqsiramurqa huknin caballo, chay caballoqa kasqa pukam. Sillakuqninmanmi atiyta qoykurqaku kay pachamanta hawkayayta qechunan paq chaymi llapa runakuna wañuchinakurqaku. Paymanqa qorqakutaqmi hatun espadatapas. 5 Kimsa kaq sellot a *Carnero kichaykupt inñat aqmi kimsa kaq animal nirqa: —Hamuy —nispa. Hinaptinmi qawarispay rikur urqani huk yana caballota, sillakuqninmi hapich kasqa huk balanzata. 6 Chaymi tawa animalkunapa chawpinmanta qayakamurqa: —Huk kilo trigom jornalpa chanin qollqepaq. Kimsa kilo cebadam jornalpa chanin qollqepaq. Ichaqa amam usuchinkichu aceitetawan vinotaqa —nispa. 7 Tawa kaq *sellota *Carnero kichaykuptinñataqmi tawa kaq animal qayakamurqa: —Hamuy —nispa. 8 Hinaptinmi qawarispay rikururqani qellu caballota, sillakuqninpa sutinmi kasqa Wañuy, qepan qatiqñataqmi kasqa wañusqakunapa kasqanpi munaychakuq. Pay manmi atiyta qoykurqaku kay pachapa tawa kaq parten runakunata guerrawan, yarqaywan, onqoywan hinaspa kay pachapi monte animalkunawan wañuchinanpaq. 9 Pichqa kaq *sellot a *Carnero kichaykupt inñat aqmi *altarpa sik inpi rikur urqa ni Diospa palabranta willakusqankurayku wañuqkunata. 10 Paykunam qaparispa nirqaku: —Chuya kaq hinaspa prometesqaykikuna cumpliq Señor ¿haykapikamataq wañuchiwasqankumanta mana juzgankichu hinaspa mana vengakunkichu kay pachapi *yachaqkunata? —nispa. 11 Sapakamaman yuraq pachakunat a qoykuspam nirqaku: —Asllatapas suyaykuychikraqyá Cristota serviqmasikichik wawqe-panikuna qamkuna hina wañuchisqa kanankukama —nispa. 12 Soqta kaq *sellot a *Carnero kichaykupt inñat aqmi karqa hatun temblor. Intim tutayar urqa luto pacha hina, enteron killañataqmi rikurirurqa yawar hina. 13 Cie lopi lucerokunapas kay pachamanmi wichiykamurqa wayra taspiptin llullu higos wichichkaq hina. 14 Cielokunapas papel wankusqa hina chinkaruptinmi orqo kunawan islakunapas maymi kasqanmanta kuy uchisqa karurqa. 15 Kay pachapi hatun kamachikuqkunapas pakakur urqakum machaykunapi, orqokunapi hinaspa qaqakunapa chawpinpi, pakakur urqataqmi hatunchakuqkunapas, apukunapas, capitankunapas, atiyniyoqkunapas, llapallan sirvientekunapas chaynataq libre kaqkunapas. 16 Paykunam orqokunatawan qaqakunata nirqaku: —Tiyananpi tiyaq Diosmantawan *Carneropa piñakuyninmanta pakaykuwa naykikupaqyá tuñiykamuy. 17 Castiganan hatu-hatun punchawmi chayaramun. ¡Piraq chaytaqa aguantanman! —nispa.
2179
APOCALIPSIS 7
Israel ayllukunapi señalasqa kaqkunamanta
7
1 Chaymantam rikurqani tawa angelkunata kay pachapa tawan esquinanku napi sayachkaqta, paykunam wayrata harkachkasqa kay pachamanpas, lamar qochamanpas chaynataq ima sachamanpas mana wayramunanpaq. 2 Rikurqani taqmi huk angeltapas intipa qespimunan lawmanta hamuchkaqta, payqa kawsaq Diospa señalanan *sellontam hapichkasqa. Chaymi kay pachatawan lamar qochata dañananpaq kaq atiyniyoq tawa angelkunata qaparispan chay angel nirqa: 3 —Diospa serv iqninkunat a urkunpi *sellowan manaraq markachkapt iykuqa amaraqyá dañaychikchu allpatapas, lamar qochatapas nitaq sachakunatapas. 4 Chaymi uyarirqani llapallan Israel ayllukunamanta señalasqakunaqa pachak tawa chunkan tawayoq waranqa kasqanta. 5-8 Chunka iskayniyoq waranqam karqa Juda ayllumanta, chunka iskayniyoq waranqakamataqmi karqa Ruben aylluman tapas, Gad ayllumantapas, Aser ayllumantapas, Neftaliy ayllumantapas, Manases ayllumantapas, Simeon ayllumantapas, Leviy ayllumantapas, Isacar ayllumantapas, Zabulon ayllumantapas, Josey ayllumantapas chaynataq Benjamin ayllumantapas.
9 Chaymant am
Yuraq pachawan achkallaña pachasqakunamanta
rikurqani achkallaña runakunata llapallan nacionkunamanta, ayllukunamanta, castakunamanta hinaspa tukuy rikchaq rimayniyoqkunamanta. Paykunaqa sayachkasqaku hatun tiyanapa ñawpaqninpim hinaspa *Carneropa qayllanpim. Achka-achkallaña kaptinkum mana pipas yupayta atirqachu. Yuraq pachawan pachasqakama kaspam sapakama hapirqaku palmerapa kallmanta. 10 Llapallankum qayaykachakurqaku: Salvacionninchikqa tiyananpi tiyaq Diosninchikmantam hinaspa *Carneromantam. 11 Llapallan
angelkunam sayachkasqaku Diospa tiyananpa, *ancianokunapa hinaspa tawa animalkunapa muy uriqninpi. Chay angelkunam Diospa tiyananpa ñawpaqninpi qonqoranpa kumuykuspanku payta adorarqaku:
12 ¡Amén!
Yachayniyoq kasqanraykuyá Diosninchikta hatunchasunchik hinaspa adorasunchik. Atipayninmantawan kallpanmantayá wiña-wiñaypaq graciasta qosunchik hinaspa yupaychasunchik. Amén.
13 Hinapt inmi
huknin *anciano tapuwarqa: —¿Pikunataq kay yuraq pachayoqkunaqa? ¿Maymantataq hamurqaku? —nispa. 14 Ñoqañat aqmi nirqani: —Señorlláy, qanmi yachanki —nispa. Chaymi payñataq niwarqa:
APOCALIPSIS 7-9
2180
—Paykunaqa hatu-hatun ñakariymanta hamuqkunam hinaspa pachankutapas taqsaspa *Carneropa yawarninwan yuraqyachiqkunam. 15 Chayraykum payku naqa Diospa tiyananpa ñawpaqninpi kachkanku hinaspam tuta punchaw payta servichkanku templonpi. Tiyananpi tiyaq Diosñataqmi karpa hina harkaykunqa. 16 Paykunaqa manañam yarqaymantapas, yakumantapas kanqakuñachu, nitaq mi intipas nitaq ima rupaypas rupanqañachu. 17 Diospa tiyananpa chawpinpi kaq *Carnerom paykunataqa harkanqa ovejakunata michichkaq hina, paykunataqa kaw sachikuq yakukunamanmi, pusanqa. Waqasqanku weqenkutapas Diosñam pichanqa.
8
Qanchis kaq sellomantawan incienso qontichinamanta
1 Libropa qanchis kaq *sellonta *Carnero kicharuptinñataqmi hanaq pacha pi upallalla karurqaku yaqa media hora. 2 Chaymantam rikurqani qanchis angelkunata Diospa qayllanpi sayachkaqta, paykunamanmi qosqa karqa qanchis cornetillakuna. 3 Hinaptinmi huk angel qorimanta qontichinayoq hamuspan *altarpa waqtanpi sayaykurqa, paymanmi qoykurqaku achka inciensota iñiqkunapa maña kuyninman yapaykuspan qorimanta altarpa hawanpi kañananpaq. Chay altarqa kachkasqa Diospa tiyananpa ñawpaqninpim. 4 Chay kañasqanpa qosniyninmi Diosman chayarurqa iñiqkunapa mañakuyninwan kuska. 5 Chay hapisqan qontichinaman altar pa hawanmanta nina sansata angel hinaykuspanmi kay pachaman wikutiykamurqa hinaptinmi rayokuna, qapariykuna hinaspa llipyaykuna temblorpiwan karurqa.
6 Cornet illayoqkama
Cornetillakunamanta
chay qanchis angelkunam cornetillankuta alistarqaku
tocanankupaq. 7 Punta kaq angel cornetillanta tocaykuptinmi yawarwan chapusqa ninayoq runtu para kay pachaman chayaramurqa, chaymi ruparurqa kay pachapa kimsa kaq par ten, ruparurqataqmi sachakunapa hinaspa qewakunapa kimsa kaq partenpas. 8 Iskay kaq angel cornet illant a tocaykupt inñat aqmi lamar qochaman wischusqa kar urqa rupachkaq hatu-hatun orqo hina, hinaptinmi lamar qochapa kimsa kaq parten yawaryarurqa. 9 Chaymi lamar qochapi kawsaq animalkunamanta kimsa kaq parte wañururqa, chinkar urqataqmi buquekunamanta kimsa kaq partepas. 10 Kimsa kaq angel cornet illant a tocaykupt inñat aqmi cielomant a wichiykamur qa rupachkaq nina hina hatu-hatun lucero. Chay luceroqa mayukunapa hinaspa puky ukunapa kimsa kaq partenpa hawanmanmi wichiykamurqa. 11 Luceropa sutinqa kasqa Qatqem chaymi chay yakukunapa kimsa kaq parten qatqeyarurqa, achka runakunam wañur urqaku chay qatqe yakuta tomaruspanku. 12 Tawa kaq angel cornet illant a tocaykupt inñat aqmi intipa, killapa hinaspa lu cerokunapa kimsa kaq parten dañasqa rikurir urqa. Chaykunapa kimsa kaq parten tutayar uptinmi manaña achkirqachu punchawpas nitaq tutapas. 13 Rikur urqanit aqmi huk angelt apas cielopa chawpint a pawachkaqt a, paymi qaparirqa: —¡Ay! ¡Ay! ¡Ay! ¡Imaynaraq kanqa kay pachapi kaqkuna, kimsa angelkunapas cornetillanta tocaykuptinqa —niqta. 1 Pichqa kaq angel cornetillanta tocaykuptinñataqmi lucerota rikurqani cie lomanta kay pachaman wichiykamuqta, chay Lucerom uku pachapa llaventa chaskirqa. 2 Chay uku pachata kichaykuptinmi qosniriramurqa hatu-hatun hornoman
9
2181
APOCALIPSIS 9
ta hina, chay qosnim tutayarachirqa intitawan cielota. 3 Chay qosnimanta aqarway urukuna lloqsiramuspanmi kay pachaman mastarikurqa, chaykunaqa kasqa atoq-atoq kuna hina kachukuqmi. 4 Chaykunataqmi kamachisqa karqa kay pachapi qorakunata, imapas verde kaqkunata hinaspa sachakunata mana mikunanpaq, kamachisqaqa karqa Diospa *sellonwan urkunpi mana marcasqa runakunallata kachunanpaqmi. 5 Ka machisqaqa karqa manataqmi runakuna wañuchinanpaqchu aswanqa pichqa killantin kachuspa ñakarichinallanpaqmi. Chay kachusqankupa nanayninqa karqa atoq-atoqpa kachukuynin hinam. 6 Chay punchawkunaqa runakunam wañuyta maskanqa ichaqa manam tarinqakuchu, wañuyta munaspankupas manam wañunqakuchu. 7 Chay aqarwaykunaqa kasqa guerrapaq alist asqa caballokuna hinam. Uman pim kasqa qorimanta corona hina, uyanñataqmi kasqa runapa uyan hina. 8 Chukchanmi kasqa warmipa chukchan hina, kir unñat aqmi kasqa 9 Qasqonku harkaqñataqmi kasqa fierromanta harkachikuna hinaraq, raprankupa qapariy ninñataqmi kasqa caballokunapa aysasqan guerraman riq carretakuna hinaraq. 10 Chupankuñat aqmi kasqa atoq-atoq hina kachukuq, chaynaqa karqa chaywan kachuspa runakunata pichqa killa ñakarichinanpaqmi. 11 Chay aqarway uru kunaqa kamachiqniyoqmi karqaku, chay kamachiqninqa karqa uku pachapi munaychakuq angelmi, chay angelpa sutinmi karqa *hebreo rimaypi Abadon, *griego rimaypiñataq Apolion, chay sutiqa “chinkachiq” ninanmi. 12 Pasar urqam chay angelpa punta kaq “¡Ay!” nisqanqa. Ichaqa hamuchkanmi iskay sasachakuykunaraq. 13 Soqta kaq angel cornet illant a tocaykupt inñat aqmi uyar irqani qayakuyt a. Chay qayakuymi uyarikamurqa Diospa qayllanpi qori *altarpa hawanpi tawa waq rachakunapa chawpinmanta. 14 Chaymi cornetillayoq qanchis kaq angelta nirqa: —Kachariy Eufrates May upa patanpi watasqa tawa angelkunata —nispa. 15 Hinaptinmi kachaykurqa chay tawan angelkunata chaynapi llapa runakunaman ta kimsa kaq partenta wañuchinanpaq. Paykunam chay horapaq, chay punchawpaq, chay killapaq hinaspa chay watapaq alistasqa karqaku. 16 Uyarisqayman hinaqa caba llopi sillasqa soldadokunam karqa iskay pachak waranqa kuti waranqa. 17 Revelacionniypimá Chuya Espir it u qawachiwarqa caballokunapi sillasqakuna ta. Paykunaqa qasqontam harkachikusqa nina hina puka harkachikunawan, azul harkachikunawan hinaspa qellu harkachikunawan. Caballokunaqa kasqa leon hina umayoqkunam, chay caballokunapa siminmantam lloqsimurqa nina, qosni hinaspa azufre. 18 Runakunapa kimsa kaq partenmi wañururqa chay caballoku napa siminmanta lloqsimuq kimsa castigowan otaq ninawan, qosniwan hinaspa azufrewan. 19 Chay caballokunapa kallpanqa kasqa siminpiwan chupanpim. Chay chupankunaqa kasqa culebrakuna hina umayoqmi, chaywanmi kachukuq. 20 Chay castigokunamanta lluptiq runakunapas manataqmi wanakurqakuchu mana allinkuna rurayninkumantaqa. Manamá wanakurqakuchu demoniokuna adoray manta nitaq qorimanta, qollqemanta, broncemanta, rumimanta hinaspa kullumanta taytacha-mamachakuna adoraymantapas. Chay taytacha-mamachakunaqa manam rikukunchu, manam uyarikunchu, manataqmi purinchu. 21 Chay runakunaqa mana taqmi wanakurqakuchu runakuna wañuchisqankumantapas, layqakusqankumantapas, huchapakusqankumantapas nitaq suwakusqankumantapas.
APOCALIPSIS 10, 11
2182 Angelmantawan librochamanta
10
1 Rikurqanitaqmi huk atiyniyoq angelta hanaq pachamanta uraykamuqta, payqa kasqa puyuwan pachasqam hinaspa umanpi chirapayoqmi. Uyanpas achkirirqa inti hinaraqmi, chakinkunañataqmi kasqa ninamanta pilarkuna hinaraq. 2 Kichasqa librochata hapiykuspanmi *alleq chakinta churaykurqa lamar qochapa ha wanman, *ichoq chakintañataqmi churaykurqa allpaman. 3 Leon hina qapariptinmi qanchis rayokuna toqyamurqa rimachkaq hina. 4 Chay qanchis rayokuna rimaramuptin mi qellqanaypaqña kachkarqani, ichaqa hanaq pachamantam yapatawan qayamuwarqa: —Qanchisnintin rayokunapa nisqantaqa amaraqyá willakuychu nitaq qellqay chu —nispa. 5 Lamar qochapiwan allpapi sayaq angelñataqmi cielo lawman alleq makinta hoqarir qa. 6 Wiña-wiñaypaq kawsaqraykum otaq cielokunapas, kay pachapas, lamar qochapas chaynataq chaykunapi kaq tukuy imapas unanchaqraykum jurarqa kaynata: —Manam unamunqañachu. 7 Aswanqa qanchis kaq angelpa cornetillan tocanan tiempo chayaramuptinmi Diospa pakasqa kaqninkuna cumplikunqa, chaynaqa karqa serviqnin willakuqkunaman nisqanpi hinam. 8 Hanaq pachamant a uyar isqay qayakuymi yapamant a nimuwarqa: —Rispaykiyá chay kicharayaq librochata chaskimuy lamar qochapiwan allpapi sayaq angelpa makinmanta —nispa. 9 Angelman librochat a mañaq ript iymi payñat aq niwarqa: —Chaskiwaspayki mikuy kay librochata, simikipim kanqa miel hina miskilla ña, wiksaykipiñataqmi kanqa qatqellaña —nispa. 10 Angelpa makinmanta librochata chaskiykuspay mikuruptiymi simiypiqa karqa miel hina miskillaña, mikuruptiyñataqmi wiksaypi qatqeyarurqa. 11 Hinaptinmi niwarqa: —Yapatawanmi willakunayki achkallaña runakunamanta, nacionkunamanta, tukuy rikchaq rimayniyoqkunamanta hinaspa reykunamanta —nispa.
11
1 Soqos
Iskay testigokunamanta
kaqlla tupuna varata huk kaqnin qoykuwaspanmi niwarqa: —Diospa templontawan *altartayá tupuramuy, yuparamuytaqyá chay pi adoraqkunatapas. 2 Ichaqa amam tupumunkichu templopa pationtaqa, chayqa kachkan mana *judio kaqkunaman qosqam. Chay chuya llaqtapiqa paykunam sa rutyachkaq hina munaychakunqa tawa chunka iskayniyoq killa. 3 Ñoqam kachasaq iskay testigoykunata waranqa iskay pachak soqta chunkan punchawpuni chaynapi luto pachawan hinakuykuspanku ñoqamanta willakamunankupaq —nispa. 4 Chay testigokunaqa kasqa aceitunas ruruq iskay sachakuna hinam otaq Diospa qayllanpi kaq iskay hatun mecherokuna hinam. 5 Pipas paykunata imanaytapas mu naptinqa siminkumanta lloqsimuq ninawanmi enemigonkuta kañarunqa, chaynatamá wañurunqa imanaruynin munaqpas. 6 Chay testigokunaqa atiyniyoqmi kasqa parata usyachinankupaqpas, chaynataqa usyachiqku Diosmanta willakunankukamam. Pay kunaqa atiyniyoqtaqmi kasqaku yakuta yawaryarachispanku munasqankuman hina kay pachapi runakunata tukuy rikchaq castigokunawan ñakarichinankupaqpas. 7 Paykuna willakuyta tukuruptinkuñataqmi Manchakuypaq Animal uku pachamanta lloqsimuspa paykunapa contranpi guerrata ruranqa, paykunata venceruspa wañurachiptin mi 8 cuerponkupas hatun llaqtapa callenkunapi chutarayanqa. Chay llaqtatam tupachinku
2183
APOCALIPSIS 11, 12
Sodomawan hinaspa Egiptowan, chaypimá Señorninchikpas chakatasqa karqa. 9 Kimsa punchaw partenpunim runakuna llapa ayllukunamanta, tukuy rikchaq rimayniyoqku namanta hinaspa llapa nacionkunamanta chay testigokunapa ayanta qawaspa mana munanqakuchu pampanankuta. 10 Kay pachapi kawsaqkunañataqmi kusikunqaku chay wañuqkunamanta, kusikuymantam regalokunatapas apachinakunqaku, chaynataqa ruran qaku chay iskay willakuqkuna manaña kay pachapi *yachaqkunata ñakarichisqanraykum. 11 Ichaqa kimsa punchaw partenmantam chay wañusqakunaman yaykur urqa Diospa kachamusqan kawsachikuq espiritu hinaptinmi sayarirurqaku, qawaqninku nañataqmi hatu-hatunta mancharikururqaku. 12 Hinaptinmi chay iskay testigokuna hanaq pachamanta uyarirqaku hatun qayakuyta “Seqamuychik kayman” niqta. Hinaptinmi puyuntakama seqarurqaku hanaq pachaman enemigonkunapas qawachkaptin. 13 Chay hora nisyu-nisyu temblor karuptinmi tuñirurqa llaqtapa chunka kaq parten, qanchis waranqa runakunam wañururqa chay temblorwan. Wa kinñataqmi hatu-hatunta mancharikuspanku hanaq pachapi kaq Diosta alabarqaku. 14 Angelpa iskay kaq “¡Ay!” nisqanqa pasar unñam, kimsa kaq sasachakuymi ichaqa chayllaraq hamuchkan. Qanchis kaq cornetillamanta
15 Qanchis kaq angel cornetillanta tocaykuptinñataqmi hanaq pachamanta qayakamurqa:
Kay pachapi gobiernokunaqa Cristopañam. Payñam gobiernanqa wiña-wiñaypaq. 16 Hinapt inmi
Diospa qayllanpi iskay chunka tawayoq tiyanakunapi tiyaq *ancia nokuna qonqoranpa kumuykurqaku, Diosta adoraspam nirqaku: 17 Señorllayku, graciastam qoykiku. Tukuy Atiyniyoq Diosnillayku, qamqa kunanpas ñawpaqpas hina kaqllam kanki. Qamqa munaychakunaykipaqmi hatun atiyta chaskichkanki. 18 Nacionkunam piñakurunku, ichaqa chayaramunmi punchaw castiganaykipaq. Chayaramunñam hora wañuqkunata juzganaykipaq. Qanmanta willakuq serviqnikikunamanmi pagapunki. Qamllapaq kawsaqkunamanwan respetasuqnikikunamanmi pagapunki. Taksamanpas hatunmanpas llapallanmanmi pagapunki. Kay pacha chinkachiqkunatam chinkachinki. 19 Hinapt inmi Diospa templon hanaq pachapi kichakuykurqa, chaypim kach kasqa *contrato baulpas. Hinaptinmi karqa llipyaykuna, qapariykuna hinaspa rayokuna. Temblormi kay pachata taspirqa, qepantañataqmi runtu para chayarqa.
12
Warmimantawan Dragon sutiyoq animalmanta
1 Hanaq pachapim rikururqani hatun señalta: Warmim pachawan hina inti wan pachasqa kachkasqa hinaspam saruchkasqa killata, umanpiñataqmi kachkasqa chunka iskayniyoq lucerokunamanta corona. 2 Chay warmi wiksayaku ruspanmi nanaywan qayaykachakurqa wachakunanpaq. 3 Yapatawanmi rikururqani
APOCALIPSIS 12, 13
2184
hanaq pachapi huk señalta: *Dragon sutiyoq hatun puka animalmi kachkasqa qanchis umayoq, chunka waqrayoq, sapa umankunapim kachkasqa huk corona. 4 Chupanwan aysaspam cielomanta wischuykamurqa kay pachaman kimsa kaq parten lucero kunata. *Dragon sutiyoq animalñataqmi sayachkarqa wachakuywan kaq warmipa ñawpaqninpi, chaypiqa sayachkarqa naceruptillan wawachanta mikurunanpaqmi. 5 Chay warmim wachakururqa qari wawata. Paymi kamachinqa fierro tawnawan hina hatun atiyninwan llapallan nacionkunata. Chay wawata qechuruspam tiyananpi tiyaq Diosman aparqaku. 6 Warmiñataqmi Diospa alistapusqan chunniqman ayqekur qa chaypi waranqa iskay pachak soqta chunkan punchaw uywasqa kananpaq. 7 Chaymant am hanaq pachapi hat u-hat un guerra kar urqa. Mig uelmi angel ninkunapiwan pelearqa dragon sutiyoq animalpa cont ranpi. *Dragonpas angelninkunapiwanmi pelearqa. 8 Ichaqa vencerachikuptinkum hanaq pacha piqa manaña sitio karqachu paykunapaq. 9 Chaynapimá chay hatun *dragonqa wischumusqa karqa. Payqariki diablowan hinaspa *Satanaswan sutichasqa ñawpaqmantaraq kaq culebram. Paymi llapallan kay pachapi runakunata enga ñachkan, paymá kay pachamanpas wischumusqa karqa angelninkunapiwan. 10 Chaymant am hanaq pachapi huk kaqnin qapar irqa: —Kunanmi chayaramuwanchik Diosmanta salvacion, chayaramuntaqmi Diospa atiy ninpas, munaychakuyninpas chaynataq Cristopa munayninpas. Wawqe-paninchikkunapa contranpi tuta punchaw Diosman acusaq diabloqa ñam wischurachikamunña hanaq pa chamanta. 11 Wawqe-paninchikkunaqa vencerqaku *Carneropa yawarninwanmi hinaspa willakusqanku palabrawanmi, paykunaqa manamá wañuytapas manchakurqakuchu. 12 Chaynaqa cielokuna, kusikuychikyá, kusikuychiktaqyá chaypi *yachaqkunapas. ¡Ay! imaynaraq kanqa kay pachapi kaqkunaqa! Diabloqa piñasqallañam uraykaramun qamku naman, payqariki yachachkanmi pisi tiempoyoqllaña kasqanta —nispa. 13 *Dragon sutiyoq animalñataqmi kay pachaman wischusqa kasqanta qawakuykus pan qari wawa wachakuq warmita qatikacharqa. 14 Hinaptinmi warmiman qoykurqaku condorpa rapran hina iskay raprakunata, chaytaqa qoykurqaku culebrapa qayllanmanta maymi kasqan chunniqman pawarikunanpaqmi, hinaptin chaypi kimsa wata parten uywasqa kananpaq. 15 Culebrañataqmi siminmanta wischurqa mayu hina achka-achka yakuta chay warmita aparunanpaq. 16 Ichaqa allpam yanaparqa warmita, kicharikuykus panmi millpururqa *Dragonpa wischusqan mayu hina yakuta. 17 Hinaptinmi Dragonqa warmipa contranpi piñakuruspan pasarqa mirayninkunapa contranpi peleaq otaq Dios pa kamachikuynin kasukuqkunapa hinaspa Jesuspi iñiqkunapa contranpi peleaq.
13
Manchakuypaq iskay animalkunamanta
1 Chaymantam
lamar qochapa patanpi sayaykuspay rikururqani lamar qochamanta qanchis umayoq hinaspa chunka waqrayoq animal lloq simuqta. Sapa waqranpim kasqa huk corona, umankunapiñataqmi kasqa Dios kamiq sutikuna. 2 Chay rikusqay animalqa kasqa utur ungu kaqllam, chakinku nañataqmi kasqa ukumaripa chakinkuna kaqlla, siminpas kasqa leonpa hinam. *Dragonmi qoykurqa atiynintawan gobiernonta hinaspa hatun munaychakuy ninta. 3 Chay animalpa huknin umanmi wañunanpaq hina tuksisqa karqa, ichaqa sanoyaruptinmi llapallan kay pachapi kaq runakuna admirasqallaña chay animal ta qatikurqaku. 4 Chay *Dragontam adorarqaku Manchakuypaq Animalman atiyta qoykusqanrayku. Adorarqakutaqmi chay manchakuypaq animaltapas:
2185
APOCALIPSIS 13, 14
—¿Pitaq kay animal hinaqa kanman? ¿Pitaq paywanqa peleanman? —nispa. 5 Chay animalmanqa qoykurqataqmi atiytapas tukuy imata Diospa contranpi ri mananpaq hinaspa tawa chunka iskayniyoq killa munaychakunanpaq. 6 Chaynapim Diosta kamirqa, kamirqataqmi paypa sutintapas, paypa karpantapas chaynataq hanaq pachapi *yachaqkunatapas. 7 Chay animalmanqa qoykurqakutaqmi atiyta Diosllapaqña kawsaqkunapa contranpi peleaspa vencerunanpaqpas chaynataq kay pachapi llapallan ayllukunata, castakunata, tukuy rikchaq rimayniyoqkunata hinaspa nacionkunata ka machinanpaqpas. 8 Chay Manchakuypaq Animaltam adorarqaku llapallan kay pachapi *yachaqkuna otaq *Carneropa kawsay libronpi sutin mana qellqasqakuna. Chay Carne roqa manaraqpas kay pacha unanchasqa kachkaptinmi wañunanpaq citasqa karqa.
9 Uyariwaqniykunaqa
kasukuychikyá. presochasqa kananpaq kaqqa presochasqam kanqa. Espadawan wañuchisqa kananpaq kaqqa espadawanmi wañunqa.
10 Pipas
Chaynapim Diosllapaqña kawsaqkunaqa pacienciayoq hinaspa confianzayoq kananku. 11 Yapatawanmi rikurqani huk animalta kay pachamanta wicharichkaqta. Chaypam kasqa waqrankuna carneropa hina, rimayninñataqmi kasqa *Dragonpa rimaynin hina. 12 Punta kaq animalpa hinam atiyninpas kasqa chaymi tukuy imata punta kaq animalpaq rurarqa. Llapallan kay pachapi kaq runakunawanmi adorachirqa nanayninmanta sano yaruq punta kaq animalta. 13 Hatun *milagrokunatam rurarqa atiyninta qawachinanpaq, cielomantapas wichichimurqam ninakunata llapa runakunapa qayllanman. 14 Kaykunata punta kaq animalpa qayllanpi rurasqanwanmi kay pachapi llapa runakunata enga ñarqa. Kamachikurqam Manchakuypaq Animalpa imagenninta ruranankupaq, chay animalqa espadawan tuksisqa kachkaspanpas manam wañurqachu. 15 Chay iskay kaq animalmanmi atiyta qoykurqaku punta kaq animalpa imagenninman espirituta qospa rimachinanpaq hinaspa imagen mana adoraqkunataqa wañuchinanpaq. 16 Chay iskay kaq animalmá llapallan runakunata taksatapas, hatuntapas, aputapas, wakchatapas, libreta pas hinaspa sirvientetapas *alleq makinpi otaq urkunpi marcachirqa, 17 chaynapim pipas mana imallatapas rantiqchu nitaqmi *rantikuqchu, chaynataqa ruraqku chay animalpa marcan marcayoqllam otaq chay animalpa sutin sutiyoqllam otaq sutinpa numeron nu meroyoqllam. 18 Yachayniyoqpaqmi kayqa. Yachayniyoq runaqa animalpa numerontayá yupachun. Paypa numeronqa soqta pachak soqta chunkan soqtayoqmi.
14
Pachak tawa chunkan tawayoq waranqapa takisqanmanta
1 Qawarispaymi rikururqani Sion Moqopa hawanpi *Carnero sayachkaqta. Paywanmi sayachkasqa pachak tawa chunkan tawayoq waranqa runakuna, paykunaqa kachkasqa Carneropa sutinwan hinaspa Taytanpa sutinwan urkunkupi qellqas qakamam. 2 Chaymantam uyarirqani hanaq pachamanta qayakuyta, chay qayakuyqa karqa achka yakupa hinaspa sinchi rayopa qapariynin hinam. Chay qayakuyqa karqa arpa tocaq kunapa tocasqan hinaraqmi. 3 Chay pachak tawa chunkan tawayoq waranqa runakunam takirqaku mosoq takita hatun tiyanapa ñawpaqninpi, paykunaqa takirqaku tawa animal kunapa hinaspa *ancianokunapa qayllanpim, ichaqa manam pipas chay taki yachayta
APOCALIPSIS 14
2186
atirqachu, yacharqakuqa pachak tawa chunkan tawayoq waranqa kay pachamanta rantisqa runakunallam. 4 Paykunaqa warmikunawan mana qanrachakuqkunam otaq warmiwan mana puñuqkunam. Paykunaqa *Carnerotam qatinku maymanña riptinpas. Paykunaqa punta rikurimuq ruru hinam, paykunaqa Diospaqwan Carneropaqmi runakuna ukumanta rantisqa karqa. 5 Paykunaqa mana llullakuqmi hinaspa mana huchayoqmi karqaku. Kimsa angelkunapa willakusqanmanta
6 Rikurqanitaqmi huk angeltapas cielopa chawpinta pawachkaqta, paymi wiñaypaq kaq
allin noticiata apachkasqa kay pachapi llapallan nacionkunaman, ayllukunaman, tukuy rikchaq rimayniyoqkunaman hinaspa llapallan runakunaman. 7 Qaparispanmi nirqa: —Diostayá manchakuywan alabaychik, juzganan horam chayaramunña, cielokunatapas kay pachatapas, lamar qochatapas hinaspa pukyukunatapas unan chaqtayá adoraychik —nispa. 8 Iskay kaq angelñat aqmi nirqa: —¡Tuñirunñam, tuñir unñam hatun Babilonia llaqtaqa! Chay llaqtam vino upya chichkaq hina upyarachirqa huchapakuyninta llapa runakunaman —nispa. 9 Kimsa kaq angelpas paykunat a qat ist inmi qapar irqa: —Pipas Manchakuypaq Animalpa imagenninta adoraqqa hinaspa urkunpi otaq makinpi marcachikuqqa 10 upyanqam Diospa piñakuyninta. Chay piñakuyninqa mana chaqrusqa vino hinam kachkan Diospa piñakuynin sutiyoq vasopi. Chay upyaq runaqa ninapiwan azufrepim *Carneropa qayllanpi hinaspa chuya angelku napa qayllanpi ñakarichisqa kanqa. 11 Ñakariyninqa ninapa qosniynin hinaraqmi qosninqa wiña-wiñaypaq. Tutapas-punchawpas manam hawkayayta tarinqachu Manchakuypaq Animal adoraqkunaqa nitaq marcan chaskiqkunapas. 12 Chaynapim Diosllapaqña kawsaqkunapas otaq kamachikuynin kasukuqkuna pas otaq Jesuspi qaqa hina sayaqkunapas pacienciakunku. 13 Hinapt inmi hanaq pachamant a qayamuwarqa: —Qellqay kayta: “Mayna kusisqam Diospi iñispa kunanmanta wañuqkunaqa” nispa. Espiritupas nintaqmi: “Arí, paykunaqa samanqañam ñakariykunamanta, allin rurasqankupas paykunawanmi kachkan” nispa. 14 Chaymant am
Kay pachapi cosechamanta
rikurqani yuraq puy uta, hawanpiñataqmi tiyachkasqa Dios manta Hamuq Runaman rikchakuq, payqa kachkasqa qorimanta coronayoqmi hinaspa makinpi ñawchi rutunayoqmi. 15 Hinaptinmi templomanta lloqsiramurqa huk angel, paymi puyupa hawanpi tiyaqta qayarqa: —Rutunaykiwan rutuy, ñam rutuna tiempoqa chayaramunña, kay pachapi co sechaqa ñam poqosqaña kachkan —nispa. 16 Puy upa hawanpi tiyaq rut unanwan kay pachat a rut ur upt inmi cosechaqa hu ñusqaña rikurirurqa. 17 Hinapt inmi huk angelpas lloqsiramurqa hanaq pachapi kaq templomant a filo yoq rutunanta aparikuspan. 18 *Altarmantapas lloqsiramurqam huk angel, payqa ninawan kañaykunanpaq atiyniyoq kaspanmi ñawchi rutunayoq angelta qayarqa: —Ñawchi rutunaykiwan rutuy kay pachapi uvaskunata, ñam uvaskunaqa po qosqaña kachkan —nispa.
2187
APOCALIPSIS 14-16
19 Hinapt inmi
chay angel rutunanwan rutur urqa kay pachapi uvaskunata hinas pam huntarachirqa uvas sar una pozoman. Chay pozoqa karqa Diospa piñakuynin sutiyoq pozom. 20 Llaqtapa hawa lawnin pozopi saruchiptinmi pozomanta yawar pawaramurqa caballokunapa frenonman haypanankamaraq. Chay yawarqa puri rirqa kimsa pachak *kilomet rokamaraqmi.
15
Angelkunamantawan qanchis qepa kaq castigokunamanta
pachapim huktawan rikurqani ancha admirakuypaq kaqta: Qanchis angelkunam kachkasqa qanchis qepa kaq castigoyoqkama, chay castigokunawanmi tukur urqa Diospa piñakuynin. 2 Rikurqanit aqmi ninawan chaqr usqa crist al kaqlla lamar qochat apas. Rikurqa nitaqmi Manchakuypaq Animaltawan imagennintapas chaynataq marcantawan sutinpa numeron venceqkunatapas, paykunaqa sayachkasqa chay cristal kaqlla lamar qochapa patanpim Diospa qosqan arpantinkama. 3 Paykunam takirqaku Diosta serviq Moisespa takintawan *Carneropa takinta:
1 Hanaq
Tukuy atipayniyoq Señor Diosnillayku, hatu-hatun admirakuypaqmi tukuy rurasqaykikunaqa. Nacionkuna munaychakuq Reynillayku, allinpunim hinaspa cheqappunim ñannikikunaqa. 4 Señorllayku ¿pitaq qamtaqa mana manchakusunkimanchu? ¿Pitaq qamtaqa mana alabasunkimanchu? Qamllapunim chuyaqa kanki, llapallan nacionkuna hamuspam adorasunki. Allin rurasqaykikunatam qawaykachikunki. 5 Chaymantam
kicharikuqta rikururqani hanaq pachapi kaq templota otaq chun kantin kamachikuykuna waqaychana karpata. 6 Chay templomantam lloqsiramurqa qanchis angelkuna qanchis castigoyoqkama, paykunaqa kasqa linomanta sumaq kancharichkaq pachayoqmi hinaspa qorimanta chumpiwan qasqonkupas watasqaka mam. 7 Tawan animalkunapa hukninmi qanchis angelkunaman qoykarirqa qorimanta tazonta, chay tazonkunaqa kasqa wiña-wiñaypaq kawsaq Diospa piñakuyninwan huntasqam. 8 Hinaptinmi temploman huntarirqa qosniy, chayqa karqa Diospa achki riyninmanta hinaspa atiyninmanta lloqsimuqmi. Chaymanqa manam pipas yaykuyta atirqachu qanchis angelkunapa apasqan qanchis castigokuna tukurunankama.
16
Castigopaq tazonkunamanta
1 Templomantam huk hatun qayakuyta uyarirqani, qanchis angelkuna manmi kaynata nimurqa: —Rispayá allpa pachaman tallimuychik Diospa piñakuyninwan huntasqa qan chis tazonkunamanta. 2 Punta kaq angelmi kay pachaman talliykamurqa tazonninmant a. Hinapt inmi Manchakuypaq Animalpa marcan marcayoq hinaspa imagennin adoraq runaku napi rikurirurqa uta hina nanachikuqllaña onqoy.
APOCALIPSIS 16
2188
3 Iskay
kaq angelpas tazonninmantam talliykurqa lamar qochaman, hinaptin mi wañusqa yawar hina lamar qochapi yaku rikurir urqa chaymi yakupi kawsaq tukuy rikchaq animalkunapas wañur urqa. 4 Kimsa kaq angelpas tazonninmant am talliykurqa may ukunapa hawanman wan, pukyukunapa hawanman hinaptinmi yawaryar urqa. 5 Hinaptinmi yakupi munaychakuq angel nirqa:
Señorlláy, chaynata juzgaspaykiqa allintapunim rurachkanki. Qamqa kunanpas, ñawpaqpas chuya Diosmi kanki. 6 Chay juzgasqayki runakunaqa qamllapaqña kawsaqkunatam wañuchirqaku. Qanmanta willakuqkunapa yawarnintam chaqchurqaku. Chayna rurasqankumantam paykunamanpas yawarta upyarachinki. Imam chaskinankutamá paykunamanqa qoykunki. 7 Uyar irqanit aqmi
*altarmanta kayna nimuqtapas:
Arí, Tukuy Atipayniyoq Señor Diosnilláy, qamqariki allintapunim hinaspa cheqaptapunim juzganki. 8 Tawa kaq angelpas tazonninmant am talliykurqa intiman hinapt inmi intiman atiy qosqa karqa rupayninwan runakunata rupananpaq. 9 Hinaptinmi llapallan runakuna ancha rupaywan rupasqa rikurir urqaku, ichaqa manam wanakurqaku chu nitaqmi Diostapas alabarqakuchu, paykunaqa aswanraqmi kay castigokuna apachimuq Diostapas tukuy mana allinta nispanku kamirqaku. 10 Pichqa kaq angelpas tazonninmantam talliykurqa Manchakuypaq Animalpa tiyanan man hinaptinmi gobiernasqan tutayarurqa, chaymi runakunañataq nanaywan qallunkuta kachukurqaku. 11 Ichaqa chaywanpas manam wanakurqakuchu mana allin ruraynin kumantaqa, paykunaqa aswanraqmi hanaq pachapi kaq Diosta kamirqaku, chaynataqa kamirqaku nanaypi kasqankuraykum chaynataq uta hina onqoyniyoq kasqankuraykum. 12 Soqta kaq angelpas tazonninmant am talliykamurqa hatun Euf rates Ma yuman, hinaptinmi chay mayu chakir urqa, chakir usqaqa intipa qespimunan lawmanta hamuq reykuna chayninta chimpanankupaqmi. 13 Hinapt inmi rikurqani *Dragonpa siminmantawan Manchakuypaq Animalpa siminmanta hinaspa Llulla Willakuqpa siminmanta kimsa mana allin espirituku na kayra hina lloqsimuqta. 14 Chaykunaqa kasqa demoniokunapa espiritunkunam. Milagrokunata ruraspankum lloqsirqaku kay pachapi llapallan reykuna huñuq, hu ñumurqakuqa tukuy atiyniyoq Diospa punchawninpi guerrapi peleanankupaqmi. 15 —Ñoqaqa qonqayllat am suwa hina kut iramusaq. Mayna kusisqam rikchaspa pachan waqaychaqkunaqa, paykunaqa manam qalallachu purinqaku nitaqmi pen qayninkutapas rikuchikunqakuchu.
2189
APOCALIPSIS 16, 17
16 Chay
espiritukunam reykunata huñur urqa *hebreo rimaypi Armagedonwan sutichasqa sitiopi. 17 Qanchis kaq angelpas tazonninmantam talliykamurqa wayraman, hinaptinmi hanaq pachapi kaq templopi Diospa tiyananmanta huk kaqnin sinchita qaparimurqa: —Rurasqañam —nispa. 18 Chaymi llipyaykuna, qapariykuna hinaspa rayokuna karurqa, hatu-hatun temblor mi kay pachata taspirqa, chayna temblorqa manam karqachu kay pachapi runakuna kasqanmantapunipas. 19 Hinaptinmi chay hatun llaqta kimsaman partikururqa, tu ñirurqataqmi kay pachapi llaqtakunapas. Diosmi yuyarirurqa hatu-hatun Babilonia llaqtamanta vino upyachichkaq hina piñakuyninwan castigananpaq. 20 Llapallan islaku nam ayqerqa hinaptinmi orqokunapas chinkarurqa. 21 Cielomantam chayamurqa tawa chunka kilo llasaq runtu para llapa runakunapa hawanman hinaptinmi runakunañataq Diosta kamirqaku, kamirqakuqa hatu-hatun castigo runtu para kacharimusqanmantam.
17
1 Qanchis
Chuchumika warmi castigasqa kasqanmanta
tazonniyoqkunapa huknin angelmi asuykamuwaspan niwarqa: —Hamuy, achka yakukunapa hawanpi tiyaq chuchumika warmipa imaynam castigasqa kanantam qawachisqayki. 2 Kay pachapi reykunam paywan huchapakurqaku, kay pachapi *yachaq runakunapas vinowan sinkachkaq hinam chay chuchumikawan huchapakurqaku. 3 Espir it upa yanapakuyninwan pur unman angel apar uwapt inmi rikurqani huk warmita, payqa sillarayachkasqa Dios kamiq let rerokunawan churasqa qan chis umayoq hinaspa chunka waqrayoq manchakuypaq puka animalpim. 4 Chay warmiqa kachkasqa grosella puka pachawan pachasqam, adornonñataqmi kasqa qoriwan alhaja rumikuna hinaspa perlaskuna. Paymi hapiykurqa qorimanta co pata, chay copaqa kasqa cheqnikuywan hinaspa millakuypaq huchapakuyninwan huntasqam. 5 Urkunpiñataqmi kayna niq sasa entiendena suti qellqasqa kasqa: Hatun Babilonia Llaqta, chuchumikakunapa hinaspa kay pachapi millakuypaq kaqkunapa maman. 6 Allinta qawaykuptiyqa chay warmiqa Diospi iñiqkunapa yawarninwanmi hinaspa Jesusmanta willakusqankurayku wañuqkunapa yawarninwanmi sinka kachkasqa. Chayta qawaykuspa sinchita admirakur uptiymi 7 angel niwarqa: —¿Imanasqataq admirasqallaña kachkanki? Ñoqam willasqayki sasa entiendena kaqta, willasqaykimá chay warmimantawan sillakusqan animalmanta. Chay animalqa kachkan qanchis umayoqmi hinaspa chunka waqrayoqmi. 8 Chay animal rikusqaykiqa ñawpaq kaqmi, kunanqa manam kanñachu, chay animalqa uku pachamanta lloqsimunanpaqñam kachkan chaynapi wiñaypaq wañuyman rinanpaq. Kay pachapi *yachaqkunañataqmi admirakunqaku chay ñawpaq kaq animalta qawaykuspanku, paykunaqa kay pachapa qallariyninmantapuni wiñay kawsay libropi sutin mana qellqasqakunam. Chay animalqa ñawpaq kaqmi karqa, kunanqa manam kanñachu, ichaqa kutimunqam. 9 —Yachayniyoq runaqa entiendechunyá: Qanchis umakunaqa warmipa tiyas qan qanchis moqokunapiwan 10 qanchis reykunam. Paykunamanta kaq pichqa reykunaqa chinkar unñam. Hukninqa hinallaraqmi kamachikuchkan, hukninña taqmi manaraq hamunraqchu. Qepa kaq hamur uspaqa manam unayñachu kanqa. 11 Ñawpaq kachkaspa, kunan manaña kaq Manchakuypaq Animalñat aqmi pusaq kaq rey. Payqariki qanchis reykunapa hukninmi, payqa wañuymanmi richkan.
APOCALIPSIS 17, 18
2190
12 —Chay chunka waqrakuna rikusqaykiqa manaraq kamachikuy qallariq chun
ka reykunam. Paykunam nombrasqa kanqaku Manchakuypaq Animalwan kuska huk horalla gobiernanankupaq. 13 Chay chunkantin reykunam huk sonqolla kachkanku atiy ninkutawan munayninkuta Manchakuypaq Animalman qonankupaq. 14 *Carnerowan peleaptinkum Carnero vencerunqa, payqa vencerunqa señorkunapa Señornin kasqanray kum chaynataq reykunapa Reynin kasqanraykum. Paywan kaqkunaqa kachkan Diospa akllasqankunam hinaspa paypa qayasqankunam, paykunaqa qaqa hinam sayachkanku. 15 Angelqa niwarqat aqmi: —Chuchumikapa tiyasqan achka yakukunaqa llaqtakunam, runakunam, nacion kunam hinaspa tukuy rikchaq rimayniyoqkunam. 16 Manchakuypaq Animalpi chunka waqrakuna rikusqaykiqa chunka reykunam. Paykunaqa Manchakuypaq Animal piwanmi chuchumikata cheqninqaku hinaspam qalalla wischusqata saqerunqaku. Aychanta mikuruspam kañaykunqaku. 17 Diosmi churarqa paykunapa sonqonman kikinpa munasqanta ruranankupaq. Reykunam huklla kaspanku animalman qoykur qaku munayninkuta, chaynataqa rurarqaku Diospa munasqan cumplikunankamam. 18 Chay rikusqayki warmiqa kay pachapi reykuna kamachiq hatu-hatun llaqtam.
18
Babilonia llaqtapa tuñirusqanmanta
1 Chaykunapa qepantam rikurqani huk angelta hanaq pachamanta hatun atiyninwan uraykamuqta, kanchariyninwan kay pachata achkirispanmi 2 llumpaysut a qapar irqa:
Wichiykunñam, wichiykunñam hatu-hatun Babilonia llaqtaqa. Demoniokunapa yachananñam chay llaqtaqa. Tukuy rikchaq mana allin espiritupa wasinñam rikurirun. Millakuypaq hinaspa cheqnipay llapa animalkunapa *qesanñam rikurirun. 3 Llapallan nacionkunam vino upyachkaq hina huchapakuyninwan sinkarurqa. Kay pachapi reykunam paywan kakurqa. Kay pachapi negociantekunapas kusikusqankuwanmi apuyarurqa. 4 Hukt awanmi
uyarirqani hanaq pachamanta qayakuyta:
Runallaykuna, chay llaqtamantayá lloqsiychik. Paykunawan ama huchallikunaykichikpaqyá lloqsiychik. Paykunawan mana castigasqa kanaykichikpaqyá lloqsiychik. 5 Paykunapa huchanqa hanaq pachakamaraqmi chayarun. Chay mana allin rurasqankutaqa Diospunim yuyarirun. 6 Paykunamanqa qosqankuman hinayá kutichipuychik. Rurasqankuman hinayá huk chaynatawan pagapuychik. Upyachisqanman hinayá huk chaynatawan qoychik. 7 Payqa alabakuspanmi gustota qokurqa.
2191
APOCALIPSIS 18
Chayman hinayá ñakariytawan waqaytaña qoychik paymanqa. Payqariki sonqonpim nichkan: “Reinañam tiyachkani ñoqaqa” nispa. “Manam viudachu kani ñoqaqa” nispa. “Manam waqasaqchu ñoqaqa” nispa. 8 Huk punchawllapim hamurunqa castigonkunaqa. Wañuypas, waqaypas, yarqaypiwanmi hamurunqa. Chay llaqtaqa kañasqam karunqa, Atiyniyoq Señormi juzgaqnin Diosqa.
9 Kay pac hap i payw an huc hap ak usp a kus ik uq reyk un ap as hat u-hat un lla kiwanm i waqanqak u paym ant a, waqanqak uqa kañ asqank up a qosn iyn int a qawayk usp ank um. 10 Cast igot a manc hak usp ank um kar ul lam ant a *nichk ank u:
¡Ay, ay, imaynaraq kanki, Babilonia hatu-hatun llaqta! Huk ratollapim chayaramun castigoykiqa atiyniyoq llaqta. 11 Kay
pachapi negociantekunapas hatu-hatun llakikuywanmi waqachkanku chay llaqtamanta manaña pipas negocionku rantiq kaptin. 12 Paykunam negociaqku qori wan, qollqewan, alhaja rumikunawan, perlaskunawan, linomanta fino telakunawan, grosella telakunawan, puka telakunawan, sedakunawan hinaspa miski asnaq sa chakunawan. Negociaqkutaqmi elefantepa waqonmanta, kullumanta, broncemanta, fierromanta hinaspa marmolmanta tukuy rikchaq serviciokunawanpas. 13 Nego ciaqkutaqmi canelawanpas, especeriakunawanpas, inciensowanpas, *mirrawanpas, *perfumewanpas, vinowanpas, aceitewanpas, fino harinawanpas, trigowanpas, uywakunawanpas, ovejakunawanpas, caballokunawanpas, carretakunawanpas, sir vientekunawanpas chaynataq runakunapa vidanwanpas. 14 Chay llaqtatam nichkanku: ¡Manam kanñachu munapayasqayki miskillaña frutakunapas. Chinkarunñam llumpay apu kaynikikunawan tukuy sumaqllaña kaqnikikunapas! 15 Chaykunawan negocio ruraqkunapas hinaspa chay llaqt api kaqkunaman *rantikuspa apuyar uqkunapas waqayllawanñam karullapi sayanku castigota man chakuspanku, 16 paykunam nichkanku:
¡Ay, ay, imaynaraq kanqa kay hatu-hatun llaqtaqa! Payqa warmi hina suma-sumaq lino pachawan pachasqam karqa. Payqa grosellawan, pukawan pachasqam karqa. Payqa qoriwan, alhaja rumikunawan hinaspa *perlaskunawan adornasqam karqa. 17 ¡Huk ratollapim apu kayninpas chinkarurqa! Buquepi kaq llapallan capitankunapas, pasajerokunapas, marinerokunapas chaynataq buquepi llamkaqkunapas kar ullapim sayaykurqaku. 18 Llaqtapa qosnis qanta qawaykuspankum qayaykachakurqaku:
APOCALIPSIS 18, 19
2192
—¿Mayqan llaqtataq kanman kay hatu-hatun llaqta hinaqa? —nispanku. 19 Umankuman allpat a maqchinakuspankum waqayllawanña qayaykachakurqaku: ¡Ay, ay, imaynaraq kanqa kay hatu-hatun llaqtaqa! Lamar qochapi buquekunapa llapallan dueñonkunam apuyarurqa. Chay llaqtapa qori-qollqenwanmi paykunaqa apuyarurqa. ¡Huk ratollapim purmachisqa rikurirun chay llaqtaqa! 20 Hanaq pachapi kaqkunapas kusikuychikyá. Diosllapaqña kawsaqkunapas kusikuychikyá. *Apostolkunawan Diosmanta willakuqkunapas kusikuychikyá. Chay llaqta castigasqanmantayá kusikuychik. Allin arreglota Dios rurapususqaykichikmantayá kusikuychik. 21 Hinapt inmi huk kallpasapa angel hatun molino rumit a hoqar iykuspan cham qaykurqa lamar qochaman hinaspam nirqa:
Chayna wischusqam kanqa hatu-hatun Babilonia llaqtaqa. Manam rikurinqañachu chay llaqtaqa. 22 Manañam chaypiqa uyarikunqachu arpakuna, qenakuna hinaspa cornetillakuna tocasqankupas. Manam llamkanqañachu tukuy imapi llamkaqkunapas. Manañataqmi qaparinqachu molino rumipas. 23 Mayqan lamparaykipas manañam achkinqachu. Casarakuykunapi kusikuykunapas manam kanqañachu. Negociantekikunam karqa kay pachapi munayniyoqkunaqa. Layqakusqaykiwanmi engañarqanki llapallan nacionkunataqa. 24 Chay llaqtaqa culpasqa kachkan Diosmanta willakuqkunapa yawarninmantam. Chay llaqtaqa culpasqa kachkan Diosllapaqña kawsaqkunapa yawarninmantam. Chay llaqtaqa culpasqa kachkan kay pachapi llapallan wañuchisqakunapa yawarninmantam.
19
1 Chayk un ap a qep ant am hanaq pac hap i achka run ak un a qap ar irq a: ¡Aleluya! Diosllanchikmantam hamun salvacionqa. Payllamantam hamun kanchariyninwan atiyninqa. 2 Payqa cheqap allin arregloman hinam llumpay huchallikuq chuchumikata castigarqa. Chay warmiqariki huchapakuyninwanmi kay pachata qanracharurqa. Serviqninkuna wañuchisqanmantam Diospuni vengakurun chay warmitaqa.
3 Hukt awanmi
nirqaku:
2193
APOCALIPSIS 19
—¡Aleluya! Chay llaqtaqa wiña-wiñaypaqmi qosninqa —nispa. 4 Hinapt inmi iskay chunka tawayoq *ancianokunapiwan chay tawa animalkuna qonqorakuykuspanku adorarqaku tiyananpi tiyaq Diosta: —¡Amén! ¡Aleluya! —nispa. 5 Hinapt inmi tiyananmant a nimurqa:
Llapallan serviqninkunaqa Diosninchiktayá alabaychik. Payta manchakuqkunaqa taksapas-hatunpas paytayá alabaychik.
6 Uyar irqanit aqmi
Hanaq pachapi casamientomanta
achka runakunapa voznintapas achka yakukunapa qapariy ninta hina hinaspa rayokunapa tunr ur ur uyninta hina, paykunam nirqaku:
¡Aleluya! Tukuy atipayniyoq Señor Diosninchikmi gobiernachkan. 7 Llumpa-llumpay kusikuywanyá alabasunchik *Carneropa casarakuynin chayaramusqanrayku chaynataq novianpas listollaña kasqanrayku. 8 Noviaqa yuraq-yuraq linowan pachasqam kachkan. Yuraq-yuraq linoqa Diosllapaqña kawsaqkunapa sumaq kawsakuyninmi kachkan. 9 Hinapt inmi
angelñataq niwarqa: —Qellqay kayta: “Mayna kusisqam *Carneropa casarakuyninman qayasqaku naqa” nispa. Angelqa niwarqataqmi: —Kaykunaqa Diospa cheqap rimarisqankunam —nispa. 10 Adoranaypaq *angelpa qayllanman qonqorakuykupt iymi payñat aq niwarqa: —Ama qonqorakuychu ñoqaqa qampapas chaynataq Jesusmanta willakuq wawqe-panikikunapapas Diosta serviqmasillanmi kani. Adoraspaqa-adoray Dios llatayá. Jesusmanta cheqap willakuqqa Diospa revelasqantam yachachin —nispa. 11 Chaymantam
Yuraq caballopi sillakuqmanta
rikurqani hanaq pacha kicharayachkaqta, chaypim rikurirurqa huk yuraq caballo, sillakuqninpa sutinmi kasqa Confiakuna hinaspa Cheqap. Payqa allin arregloman hinam juzganpas hinaspa peleanpas. 12 Paypaqa ñawinpas kasqa kancharichkaq nina hinam, umanpiñataqmi kasqa achka coronakuna. Paypiqa kas qam qellqasqa sutinpas, chaytaqa payllam reqsisqa. 13 Payqa kachkasqa yawarwan chapusqa pachayoqmi, sutinñataqmi kasqa “Diospa Simin” niq. 14 Hanaq pachapi kaq tropakunam qatirqa yuraq caballokunapi yuraq-yuraq lino pachayoqkama. 15 Paypa siminmantam lloqsimurqa ñawchi espada chaywan nacionkunata vencenanpaq. Payqa nacionkunatam kamachinqa fierromanta tawnawan hina. Vinota rurananpaq uvasta saruchkaq hinam “Tukuy Atipayniyoq Diospa piñakuynin” sutiyoq vinota ru ranqa. 16 Pachanpipas chaynataq piernanpipas kayna qellqasqam kasqa: “REYKUNAPAPAS REYNIN, SEÑORKUNAPAPAS SEÑORNIN”
APOCALIPSIS 19, 20
2194
niq.
17 Rikurqanit aqmi
huk angeltapas intipi sayachkaqta. Paymi llapallan alton pawaq animalkunata qayarqa kaynata: —Huñunakuspayá Diospa convidonman hamuychik, 18 reykunapa, capitankunapa, valeroso runakunapa, caballokunapa, sillakuqkunapa, llapallan librekunapa, sirvien tekunapa, taksakunapa hinaspa hatunkunapa aychanta mikunaykichikpaq —nispa. 19 Hinapt inmi Manchakuypaq Animalt a rikur urqani kay pachapi reykunat awan. Paykunaqa huñunasqa kachkasqa tropantinmi caballopi sillakuqpa contranpi hi naspa tropankunapa cont ranpi peleanankupaq. 20 Manchakuypaq Animalmi Llulla Willakuqpiwan presochasqa kar urqaku, chay Llulla Willakuqmi Manchakuypaq Animalpa qayllanpi *milagrokunataraq ruraspan engañarqa chay animalpa mar can chaskiqkunata, engañarqataqmi chay Animalpa imagennin adoraqkunatapas. Chay Manchakuypaq Animalqa Llulla Willakuqpiwanmi kawsachkaqlla wischus qa karqaku azufreyoq rupachkaq qochaman. 21 Wakinninkuñataqmi caballopi sillakuqpa siminmanta lloqsimuq espadawan wañuchisqa karqaku, hinaptinmi alton pawaq llapallan animalkuna saksar urqaku paykunapa aychanwan.
20
Waranqa watamanta
1 Chaymantañataqmi rikurqani huk angelta hanaq pachamanta uraykamuch kaqta, payqa uraykamuchkasqa uku pachapa llaventawan hatun cadenata aparikuspanmi. 2 Chay angelmi *Dragonta hapiruspan waranqa watapaq watarur qa, chay Dragonqariki ñawpaq culebram hinaspa *Satanaswan sutichasqa diablom. 3 Payta uku pozoman wischuykuspanmi punkunta wichqarurqa hinaspam segura nanpaq sellarurqa waranqa wata pasanankama, chaynapi nacionkunatapas amaña engañananpaq. Waranqa wata pasaruptinñataqmi kacharisqa kanqa pisi tiempollapaq. 4 Rikurqanitaqmi tiyanakunatapas, chaykunapiqa tiyachkasqaku juzganankupaq kamachisqakunam. Rikurqanitaqmi Jesusrayku hinaspa Diospa palabranta willakusqan kurayku kunkan qorusqakunapa almankunatapas. Paykunaqa manam adorarqakuchu Manchakuypaq Animaltapas nitaq imagennintapas, manataqmi marcantapas chura chikusqakuchu urkunkupipas nitaq makinkupipas. Paykunaqa kawsarimuspankum waranqa wata Cristowan gobiernachkasqaku. 5 Wakin wañuqkunam ichaqa mana kaw sarisqachu waranqa wata tukunankama. Paykunaqa punta kawsarimuqkunam. 6 Ancha kusisqam hinaspa Diospaq rakisqam punta kawsarimuqkunaqa. Qepa wañuyqa manam imananqañachu paykunataqa, paykunaqa kanqa Diospa hinaspa Cristopa *sacerdoten kunañam, paykunaqa Cristowanmi gobiernanqaku waranqa wata.
7 Waranqa
Satanaspa vencesqa kasqanmanta
wata pasaruptinñam *Satanas kacharisqa kanqa preso kayninmanta. pachamanmi lloqsimunqa llapallan nacionkunata engañananpaq. Gogtawan Magogtapas engañaspanmi paykunapa *tropankunata guerrapaq huñunanqa, chay tropakunaqa lamar qochapa patanpi aqo hina manaña yupay atinam. 9 Chay tropaku nam kay pachapa hawanta pasaspanku Diosllapaqña kawsaqkunapa cuartelnintawan kuyasqanku llaqtata muyurirurqaku hinaptinmi Diosñataq hanaq pachamanta ninata kachaykamuspan llapallanta kañarurqa. 10 Engañaqninku diabloñataqmi *azufreyoq rupachkaq qochaman wischusqa karqa, wischusqataqmi karqa Manchakuypaq Ani malpiwan Llulla Willakuqpas, chaypim tuta punchaw ñakarinqaku wiña-wiñaypaq. 8 Kay
2195
11 Hinaptinmi
APOCALIPSIS 20, 21
Hatun yuraq tiyanapa ñawpaqninpi juiciomanta
rikurqani huk hatu-hatun yuraq tiyanata, rikurqanitaqmi hawanpi tiyaqtapas. Paypa ñawpaqninmantam cielopiwan kay pacha chinkarurqa hinaptinmi mana karqachu maypas paykunapa kananpaq. 12 Chaymantam rikurqani hatunpas, taksapas ñawpaq wañuqkunata, paykunaqa hatun tiyanapa qayllanpim sayachkasqa ku hinaptinmi librokuna kichasqa karqa. Wiñay kawsay libropas kichasqa kaptinmi wañuqkuna juzgasqa karqa rurasqankuman hina hinaspa librokunapi qellqasqaman hina. 13 Hinaptinmi lamar qocha qomurqa chaypi kaq wañusqakunata, qomurqataqmi wañuypas chaynataq wañusqakunapa kasqanpas chaypi kaq wañusqakunata, sapaka mam juzgasqa karqaku rurasqankuman hina. 14 Wañuypas chaynataq wañusqakunapa kasqanpas rupachkaq qochapim chinkarurqa. Kayqa iskay kaq wañuymi. 15 Chay qo chamanmi wischusqa karqaku wiñay kawsay libropi sutinku mana qellqasqakunapas.
21
Mosoq cielomantawan mosoq allpa pachamanta
1 Chaymantam
rikurqani mosoq cielotawan mosoq allpa pachata, ñaw paq cielowan kay pachaqa manam kasqañachu. Lamar qochapas manam kasqañachu. 2 Hinaptinmi rikurqani chuya llaqtata otaq mosoq Jerusalenta Dios pa qayllanmanta uraykamuqta. Allichasqam kachkasqa novionpaq sumaqllaña adornasqa novia hina. 3 Hinaptinmi hatun tiyanamanta nimurqa: —Diosqa runakunawanñam *yachachkan. Paykunam kanqa runankuna, Diosñataqmi kanqa paykunapa Diosnin. 4 Diosmi pichanqa paykunapa weqenta, manañam kanqachu wa ñuypas, lutokuypas, waqaypas nitaq nanaypas. Ñawpaq kaqkunaqa pasarunñam —nispa. 5 Hatun tiyanapi tiyaqñat aqmi niwarqa: —Ñoqam mosoqyachini tukuy imata —nispa. Yapatawanmi niwarqa: —Qellqay: “Kay nisqaykunaqa confiakunapaqmi hinaspa cheqapmi” nispa. 6 Payqa niwarqat aqmi: —Ñam rurasqaña. Ñoqam kani qallariypas, tukupaypas. Yakunayachikuqmanqa mana imallapaqmi qosaq pukyumanta kawsachikuq yakuta. 7 Pipas venceqqa chayku natam herenciapaq chaskinqa, ñoqam kasaq paypa Diosnin, payñataqmi kanqa churiy. 8 *Azufreyoq rupachkaq qochamanmi rinqaku manchakuqkunaqa, mana iñiqkunaqa, millakuypaq kaqkunaqa, runa wañuchiqkunaqa, huchapakuqkunaqa, brujokunaqa, taytacha-mamacha adoraqkunaqa hinaspa llullakunaqa. Kayqa iskay kaq wañuymi. 9 Asuykamuwarqam
Mosoq Jerusalenmanta
tazonniyoqkama qanchis angelkunapa huknin, chay tazon kunaqa kachkasqa qepa kaq castigokunawan huntasqam, paymi niwarqa: —Hamuy, ñoqam qawachisqayki noviata payqa *Carneropa casarasqanmi —nispa. 10 Chuya Espiritum hatun alto orqoman aparuwarqa hinaspam Jerusalen chuya llaqtata qawaykachiwarqa, chay llaqtaqa Diospa qayllan hanaq pachamantam urayka muchkasqa. 11 Chay llaqtaqa achkirichkasqa Diospa kanchayninwanmi, achkiriyninqa kasqa suma-sumaq jaspe alhaja rumipa achkiriynin hinam, chayqa kasqa Cristal hinapunim. 12 Llaqtapa muyuriqninqa kasqa alto hinaspa ancho perqayoqmi, chunka iskayniyoqmi kasqa punkunkunapas. Sapa punkupim kasqa huk angel, sapa punkupitaq mi qellqasqa kasqa chunka iskayniyoq Israel ayllukunapa sutinpas. 13 Intipa qespimunan
APOCALIPSIS 21, 22
2196
lawmanmi kasqa kimsa punku, intipa seqaykunan lawmanpas kimsa punkutaqmi kasqa, kimsa punkutaqmi kasqa norte lawmanpas chaynataq sur lawmanpas. 14 Llaqtapa muyu riqninpi perqakunapas kasqa chunka iskaynin cimientoyoqmi, sapa cimientopiñataqmi qellqasqa kasqa *Carneropa chunka iskayniyoq *apostolninkunapa sutin. 15 Rimapayawaqniy angelpa mak inpim kachkasqa qor imant a tupuna soqos, chayqa kasqa llaqtata, punkunkunata hinaspa perqankunata tupunanpaqmi. 16 Chay llaqt aqa kasqa cuad radom, largonpas anchonpas kasqa chay sayayllam. Angelmi chay llaqtata tupurqa tupuna soqosninwan, chayqa kasqa iskay waranqa iskay pachaknin *kilomet rom, largonpas, anchonpas chaynataq altonpas kasqa chay sayayllam. 17 Perqanpa anchonta tupuptinñataqmi kasqa soqta chunka pich qayoq metro. Angelqa tupuchkarqa runapa tupunanman hinallam. 18 Muyuriqnin perqakunaqa kasqa jaspe alhaja rumiwan perqasqam, llaqtañataqmi kasqa qori puromanta cristalman rikchakuq. 19 Chay llaqtapa perqanpa cimientonkunaqa kasqa tukuy rikchaq suma-sumaq alhaja rumikunawan adornasqam: Punta kaqmi kasqa jaspemanta, iskay kaqñataq zafiromanta, kimsa kaqñataq agatamanta, tawa kaqñataq esmeraldamanta, 20 pichqa kaqñataq onicemanta, soqta kaqñataq cornalinamanta, qanchis kaqñataq crisolitomanta, pusaq kaqñataq berilomanta, isqon kaqñataq topaciomanta, chunka kaqñataq crisoprasamanta, chunka hukniyoq kaqñataq jacintomanta, chunka iskayniyoq kaqñataq amatistamanta. 21 Chunka iskayniyoq sapa punkuñataqmi kasqa huk perlasllamantakama. Llaqtapa callenñataqmi kasqa qori-puromanta cristalman rikchakuq. 22 Manam ima templotapas rikurqanichu chay llaqtapiqa, Tukuy Atipayniyoq Señor Diosllam, *Carneropiwan chay llaqtapa templonqa. 23 Manam chay llaqtaqa necesi tanchu intipa nitaq killapa kanchaynintapas, aswanqa Diospa achkiriyllanmi achkin, *Carnerollataqmi kanchayninpas. 24 Nacionkunapas chay llaqtapa achkiyllanpim purinqaku hinaptinmi kay pachapi reykunapas chayman apamunqaku suma-sumaq kayninkuta. 25 Punkunkunapas manañam punchawpiqa wichqakunqachu, chay piqariki manam tutapas kanqañachu. 26 Nacionkunapas chaymanmi apamunqaku reqsisqa kayninkutawan alabasqa kasqankuta. 27 Chay llaqtamanqa manam yay kunqachu ima qachapas, millakuypaq kaqkunapas nitaq llullakunapas. Chaymanqa yaykunqaku *Carneropa wiñay kawsay libronpi sutin qellqasqakunallam. 1 Hinaptinmi huk angel qawaykachiwarqa kallpaq chuyay-chuyay mayu ta. Chay yakuqa kasqa Cristal hina chuyay-chuyaymi, chayqa lloqsimusqa Diospa hinaspa *Carneropa tiyananmantam. 2 Chay llaqtapa callenpa chawpinpiña taqmi mayupa kaylaw-waklawninpi wiñarqa Kawsay qokuq Sacha. Watapim rurusqa chunka iskayniyoq kutita. Killan-killanmi chay sachaqa rurusqa. Rapinkunañataqmi kasqa nacionkuna hampikunankupaq. 3 Manañam chaypiqa kanqañachu ñakas qakunapas. Diospa hinaspa *Carneropa tiyananñam chaypiqa kanqa hinaptinmi serviqninkunañataq servinqaku. 4 Paykunaqa Diospa uyantam qawanqaku, urkunku piñataqmi paypa sutin kanqa. 5 Chay llaqtapiqa manam kanqañachu tutapas, chaypi *yachaqkunaqa manam necesitanqakuñachu achkitapas nitaq intitapas. Señor Dios llañam paykunataqa achkinqa, hinaptinmi wiña-wiñaypaq gobiernanqaku.
22
6 Chaymant am
Jesucristopa kutimuynin hichpamusqanmanta
angel niwarqa:
2197
APOCALIPSIS 22
—Kay palabrakunaqa confiakunapaq cheqappunim. Willakuqninkunaman yachachiq Señor Diosmi kachamurqa angelninta chaylla pasaqkunamanta serviq ninkunaman qawachinanpaq. 7 —¡Chayllam hamusaq! ¡Mayna kusisqam kay libropi qellqasqaman hina Diospa willakusqan kasukuqkunaqa! 8 Ñoqa Juanmi kaykunat a rikuspay uyar irqani. Kaykunat a rikuykuspaymi hi naspa uyariykuspaymi qawachiwaqniy angelpa qayllanpi qonqorakuykurqani adoranaypaq. 9 Hinaptinmi payñataq niwarqa: —Ama qonqorakuychu ñoqaqa qampapas, wawqe-panikikunapapas, Diosmanta willakuqkunapapas chaynataq kay libropi qellqasqa kaqkuna kasukuqkunapapas serviqmasillanmi kani. Adoraspaqa-adoray Diosllatayá —nispa. 10 Niwarqat aqmi: —Kay libropi qellqasqa Diospa willakuynintaqa amayá wichqaychu, ñam hichpa muchkanña chaykunapa pasakunan tiempoqa. 11 Mana allin ruraqqa mana allintaraqyá rurachun, millakuypaq ruraqqa millakuypaqtaraqyá rurachun, allin ruraqñataqyá allintaraq rurachun, Diosllapaqña kawsaqpas Diosllapaqñayá kawsachun —nispa. 12 —Arí, chayllam hamusaq, apamuchkanim premiot apas, chayt aqa sapakama manmi qosaq rurasqanman hina. 13 Ñoqam kani qallariypas, tukupaypas, punta kaqpas chaynataq qepa kaqpas. 14 Mayna kusisqam pachan taqsakuqkunaqa, paykunaqa punkunt a llaqt aman yaykuspam mikunqaku Kawsay Qokuq Sachapa rurunta. 15 Ichaqa hawapim qepanqaku allqo hina kawsaqkunaqa, brujokunaqa, huchapakuqkunaqa, runa wa ñuchiqkunaqa, taytacha-mamacha adoraqkunaqa hinaspa llullakuqkunaqa. 16 —Ñoqa Jesusmi kachamurqani angelniyt a kaykunat a iñiqkunaman willa nanpaq. Ñoqaqa kani sachapa sapin hina Rey Davidpa castanmi, ñoqataqmi kani achikyay luceropas. 17 Chuya Espir it uwan Carneropa nov ianmi nin: —Hamuy —nispa. Uyariqpas nichun: —Hamuy —nispa. Pipas yakunayachikuqqa hamuspayá kawsachikuq yakuta tomachun mana imallapaq. 18 Kay libropi qellqasqaman hina Diospa revelasqan llapallan uyar iqkunaman mi nini: Pipas kaykunaman yapaptinqa Diosmi paymanpas yapanqa kay libropi qellqasqa kaq hatun castigokunata. 19 Pipas kay qellqasqakunamanta qechuptin qa, chay qechuqpa tupaqnintam Diospas qechunqa Kawsay Qokuq Sachamanta, chuya llaqtamanta hinaspa kay libropi qellqasqa kaqkunamanta. 20 Kaykunamant a willakuqmi nin: —Arí, chayllam hamusaq —nispa. Amén. ¡Hamuy Señor Jesus! 21 Señor Jesusyá favorecesunk ichik llapallayk ichikt a. Amén.
SASA PALABRAKUNA ENTIENDENA Kuyasqay wawqe-panillaykuna, kay sasa palabrakuna entiendena librochatam castellanopi sutichanku “glosario” nispa. Palabrakunapa ñawpaqninpi huk lucerocha (*) tarikuptinqa kay librochapim maskana, chaynapi aswan sumaqtaraq chay palabrapa imam ninanta entiendenapaq.
Abadon Hebreo simipi Abadon ninanqa “Wañuqkunapa kanan” ninanmi. Abadonwan sutichasqataqmi uku-ukupi munaychakuq angelpas. Aceite Ñawpa tiempopi aceiteqa aceitunasmanta rurasqam karqa. Servikuqmi mikunankupaq, achkikunankupaq, miski asnaq aceite ruranankupaq, hampikunankupaq hinaspa ofrendapaq. Bibliaman hinaqa Chuya Espiritupas aceitewan comparasqam kachkan. Achikyaq lucero Chay luceroqa tupanachisqa kachkan Babiloniapa reyninmanmi hinaspa Señor Jesucristomanmi. Aguila Anka kaqlla hatunneq animal. Aleluya Hebreo simipi Aleluya ninanqa “Señorta alabaychik” ninanmi. Aloes Hampi planta. Kay plantapa rapinkunamantam horqoqku miski asnaq yakuchata. Altar Perqasqa patakcha. Chaypa hawanpim nakasqanku animalta sacerdotekuna Diospaq kañaqku. Alleq paña Allinchay allinpay Amparakuna llaqta Israel runakunatam Dios kamachirqa soqta llaqtakunata akllanankupaq. Kimsam karqa Jordan Mayupa waklawnin intipa qespimunan lawpi, kimsañataqmi karqa intipa seqaykunan lawpi. Runamasinta qonqaymanta pipas wañurachispanqa chay huk kaqnin llaqtapim amparakuq. Anciano Ñawpaq Testamentoman hinaqa ancianokunaqa karqa autoridadkunam. Mosoq testamentoman hinañataqmi karqaku Diospi iñiqkunata yachachispa guiaq qarikuna. Revelasqa libropipas willakunmi ancianokunamantaqa ichaqa manam yachakunchu pikunam kasqankumanta. Angel Diospa unanchasqan serviqninkuna. Hanaq pachapim kachkanku Diospa kamachisqanta ruraspanku. Kay pachapipas kachkanku Diospa munasqanta ruranankupaqmi. Anticristo Jesucristopa contranpi kaq runa. Satanaspa munasqanta rurananpaq tukupay tiempokunapi hatarimuq runa. Apostol Jesuspa akllasqan chunka iskayniyoq qarikuna. Apostol ninanqa “kachasqa” ninanmi. Chay akllasqakunata hinam Pablotapas apostolwan sutichanku Jesucristomanta willakusqanrayku. Aqarway Plantakunatawan tarpuykunata tukuruq uru. Hina chay animaltataqmi sutichanku “langostawanpas”. Huklaw nacionpiqa mikunkum kayna urukunataqa. Araba Galilea Lamar Qochamanta qallarispa Kachi Qochakama chutarikuq Jordan Wayqotam otaq Jordan Qechwatam “Araba” nispaqa niqku. 2198
2199
GLOSARIO
Arabia runa Arabia law runa Areopago Grecia nacionpi kaq Atenas llaqtapi autoridadkunapa huñanakunan moqo. Ariel Jerusalen llaqtapa huknin sutin. Armagedon Carmelo Orqopa hichpanpi chaynataq Meguido orqokunapa kasqanpi machu-machu pampa. Chaypim achka kutita guerrapi pelearqaku. Hamuq tiempopim chay pampaman Tayta Dios huñunqa llapallan munaychakuqkunata piñakuynin punchaw guerrapaq. Asera Canaan casta runakunapa kullumanta mamachan. Baal sutiyoq taytachapa warmin. Asia Grecia nacionpa chimpan lawpi Troas llaqtapa, Tiatira llaqtapa, Colosas llaqtapa chaynataq achka llaqtakunapapas kasqan hatun allpa. Astarte Fenicia runakunapa, Canaan runakunapa chaynataq chuchumikakunapa adorasqan mamacha. Israel runakunapas chay mamacha adoraymanmi qokururqaku Tayta Diosta piñachinankupaq. Asuriy anchuriy Avestruz Raprayoq kaspapas mana paway atiq animal, chaywanpas caballomantapas aswan kallpaqraqmi. Ayuno Diosmi Israel runakunata kamachirqa Huchakuna Pampachana punchawpi ama imatapas mikunankupaq nitaq upyanankupaq. Señor Jesuspas yachachirqam ayunomantaqa. Baal Chayqa karqa rumimanta pilarmi. Hebreo simipiqa “señor” ninanmi. Achka taytachakunatam Baalwan sutichaqku. Israel runakunam chaykunataña adorasqankarayku huklaw nacionkunaman preso pusasqa karqaku. Babel Sinar sutiyoq qechwa pampapi ñawpaq llaqta. Tiempopa risqanman hinam chay llaqtapa sutinqa karqa Babilonia. Ballena Hatun lamar qochakunapi kawsaq hatu-hatun challwa. Largonmi yaqa kimsa chunka metro. Ballenakunaqa ñuñunmi wawachanta. Beelzebu Filistea runakunapa taytachan. Hebreo simipi “Beel-zebub” ninanqa “Chuspikunapa señornin” ninanmi. Chay taytachata tapuchimunanpaq kachasqanraykum Rey Ocoziasta Tayta Dios wañurachirqa. Cabo Lamar qochaman yaykuriq allpa Cambiasqa truequisqa Camello Llama kaqlla uywa animal, llamamantaqa aswan hatun kaptinmi sillakunku hinaspa cargakunku. Millwanta puchkaspam rakta telata awanku. Cananista Roma nacionniyoq runakunapa contranpi kaq judio partido. Paykunam piensarqaku nacionninkuta defiendenankupaq espadawan peleayta, paykunaman hinaqa Cristopas kanan karqa Roma llaqtayoq runakunamanta libraqninkum. Cepo Kullumanta rurasqa. Chaypa toqonkunapim runakunata chakinkumanta otaq umankumanta hapirachispa ñakarichiqku. Contrato baul Tablamanta rurasqa hinaspa hawanpas ukunpas qoriwan qarachasqa baul. Tapanpa hawanpim karqa qorimanta iskay qawanakuq angelkuna. Ukunpim churarqaku Diospa Chunkantin Kamachikuynin qellqasqa tabla rumikunata, Aaronpa tawnanta hinaspa Diospa qomusqan mikuyta. Chay Baultam churarqaku Diosman asuykuna karpapi.
GLOSARIO
2200
Corte Mosoq Testamentopi corteqa karqa qanchis chunka hukniyoq sacerdotekunapa huñunakuyninmi. Chaypim paykuna Diospa leyninta cumplichinankupaq arreglota ruraqku. Ñawpaq Testamentoman hinaqa corteqa karqa zaguan punku plazapim. Cristo Griego simipim Jesusta sutichaqku “Cristowan”. Hebreo simipiñataqmi sutichaqku “Mesias” nispa. Mesias ninanqa “Aceitewan tallisqa” ninanmi. Culebra machaqway Culpay huchachay Cumpliy huntachiy Cus runa Noeypa churin Cam sutiyoq runapa mirayninkuna. Egipto nacionpa surlawninpi nacion. Mosoq Testamentopiñataqmi Etiopia runa ninku. Chuya Espiritu Diospi kimsantin kaqpa huknin. Chuyanchay Moisespa kamachisqanman hinam chuyanchakuqku Diosta yupaychanankupaq, ofrendata presentanankupaq hinaspa huk rikchaq ruraykunata ruranankupaq. Dagon Filistea runakunapa yupaychasqan taytacha. Weqawmanta hanayman runa hina cuerpoyoq, weqawmanta uraymanñataq challwa hina cuerpoyoq. Diacono Apostolkunata yanapanankupaq iñiqkunamanta akllasqanku qanchis qarikuna. Diezmo Diospa kamachisqanman hina chunkamanta hukninta payman qonanku. Chunka costal trigomantam huknin costalta Tayta Diosman qona, hina chaynallatam rurana qollqewanpas otaq imawanpas. Dios Kay sutipim hukllawasqa kachkan Dios Tayta, Dios Churi hinaspa Dios Chuya Espiritu. Diosmanta Hamuq Runa Judiokunam payta suyarqaku salvaqninku Rey kananpaq. Jesucristom karqa chay suyasqanku Runaqa, kikin Jesucristopas “Diosmanta hamuq Runa” nispanmi sutichakurqa. Diosmanta willakuq Diosmi imam munasqanta revelaq paymanta willakuqkunaman hinaptinmi paykunañataq willaq wakin runakunaman. Chay runakunatam sutichaqku “Diosmanta willakuq” nispa. Castellanopiñataqmi sutichanku “profeta” nispa. Diospa Carneron Diospa karpanpim otaq templonpim watayoq carnerota huchankurayku judiokuna wañuchispa kañaqku. Mosoq Testamentopiñataqmi Jesucristota sutichanku “Diospa Carneron” nispa, chaynataqa sutichanku llapallan runakunapa huchanmanta wañusqanraykum. Diospa Espiritun Hebreo simipi Diospa Espiritun nispaqa nichkan Chuya Espiritumantam. Diospa leynin yachachiq Paykunaqa karqa Judiokuna ukupi fariseo partidomanta kaq educado runakunam. Ñawpaq Testamentomanta yachaspankum runakunaman yachachiqku. Diospa munaychakusqan Jesucristowan chayamuq hinaspa Jesucristopa qallarichisqan Diospa gobiernon. Manam runapa qallarichisqanchu, runaqa Diospa munasqanman hina llamkaqllam. Diospa munaychakunan Diospa gobiernonpa tukupayninqa hamuq tiempokunapiraqmi kanqa. Manam tukuruqllachu aswanqa wiña-wiñaypaqmi. Diospaq rakisqa runa Diosta servinanpaq sapaqchakuq runa. Chayraykum chukchanta mana rutuchikuqchu, manataqmi uvasmanta kaqtaqa imatapas tomaqchu nitaq ima machachikuqtapas. Discipulo Yachachikuqpa yachachisqanta chaskiq runa.
2201
GLOSARIO
Dragon Ñawpaq tiempopi piensasqankuman hinam chayqa karqa lagartoman rikchakuq hatun animal. Revelasqa libropim Satanasta rikchanachinku Dragonman. Efod Weqawmanta hanaywan sacerdotepa pachan, hombronkunapi alhaja rumiyoq hinaspa waqtankunapi hapichinapaq watuyoq. Epicurio Grecia nacionmanta yachaysapa Epicuro sutiyoq runapa discipulon. Erizo Kichka hina peloyoq yunka animalcha. Estoico Atenas llaqtamanta Zenon sutiyoq yachaysapa runapa discipulon. Fariseo Moisespa kamachisqankunatawan judiokunapa yapasqan costumbrekunata kasukuq runa. Judiokuna ukupi partido kaspankum runakunapa ancha respetasqan karqaku. Filacterio Badanamanta rurasqa taksa cajacha. Chay cajachakunapa ukun tawaman rakisqa kaptinmi chaypi churarqaku qellqasqa yachachikuykunata. Judiokunam watakuqku urkunkupi makinkupi. Golfo Allpaman yaykuriq lamar qocha Griego Grecia nacionmanta kaq runa, paykunapa rimasqan idioma. Jesucristopa tiemponpim achka llaqtakunapi griego idiomata rimaqku chaymi Mosoq Testamentopas griego idiomapi qellqasqa karqa. Hebreo Abrahampa mirayninkuna, paykunapa rimasqan idioma. Jesuspa tiemponpim Israelpa mirayninkuna rimarqaku Arameo idiomata, chaytam suticharqaku Hebreo nispa, rimarqakutaqmi Griego idiomatapas. Herida kiri Herodes Mosoq Testamentopim Herodeskunaqa achka karqaku. Hukninmi karqa wawa Jesusta wañurachiy munaq. Hukninñataqmi karqa bautizaq Juanta wañurachiq. Hukninñataqmi karqa apostol Pedrota carcelachiq. Hukniñataqmi karqa apostol Pablopa testimonion uyariq. Hisopo Perqakunapi wiñaq plantacha. Israel runakunam Egiptomanta lloqsinanku tutapi carneropa yawarninman aptay hisopota challpuspa chay yawarwan punkunkuta pintarqaku. Sacerdotekunam hisopowan challaspa runakunata chuyanchaqku. Huchapakuy waqllikuy Huñunakunanku wasi Yaqa llapallan yachasqanku llaqtakunapim judiokuna sapaq wasita rurarqaku sapa samana punchawpi huñunakuspanku Bibliamanta yachachinankupaq. Chay wasikunapitaqmi mozo-sipaskunapas estudiaqku. Ichoq lloqe Impuesto cobraq Roma llaqtapi gobiernopaq llaqtamasinkunamanta impuesto cobraq judio runakuna. Paykunatam judiomasinkuna suwamanta hinaspa tracioneromanta trataqku. Incienso Sachapa miski asnaq weqen. Judio sacerdotekunam kañaqku incienso kañana altarpi. Isla Lamar qochapa muyusqan allpa Jubileo Wata Sapa pichqa chunka watapi Libre Kacharina wata. Rantikusqa chakrakunatam ñawpa dueñonman chay watapi kutiykachiqku. Wakcha kasqanrayku sirviente kananpaq rantikusqa judio runakunapas chay watapim libreachisqa karqaku. Judio Jacobpa churin Judapa mirayninkuna. Paykunatataqmi sutichanku “Israelpa mirayninkuna” nispapas. Jupiter Grecia runakunapa hinaspa Roma llaqtayoqkunapa yupaychananku taytacha, griego idiomapi sutinñataqmi Zeus.
GLOSARIO
2202
Kachi Qocha Juda allpapa intipa qespimunan lawninpi kaq qocha. Huknin sutinñataqmi Araba Qocha. Kilometro Chunka cuadrakunatam sutichaqku kilometrowan. Sapa kilometroqa waranqa metrom. Labray llaqllay Langosta Plantakunatawan tarpuykunata tukuruq uru. Hina chay animaltataqmi sutichanku “aqarwaywanpas”. Huklaw nacionpiqa mikunkum kayna urukunataqa. Lepra onqoy Runapa aycha qaran mikuq achka rikchaq onqoykunatam lepra onqoywan sutichaqku. Leprawan onqoqkunaqa sapaqpim yachaqku sanokunaman mana pegarunanpaq. Leviatan Chay tiempopi piensasqankuman hina lamar qochapi kaq culebra hina qewiykachakuq manchakuypaq animal. Diablom chayman tupachisqa. Leviy casta runa Leviypa mirayninmanta kaqkuna. Paykunam sacerdotekunata yanapaqku templopi. Leviy ayllumanta kaqkunam sacerdotekunapas karqa. Castellanopiqa sutichanku “levita” nispam. Ley Pisi rimayllapi Chunkantin Kamachikuykuna. Leywantaqmi sutichaqku Moisespa qellqasqan pichqa librokunatapas. Maricon maqlla Magog Jafetmanta kaq Noeypa willkan. Paypa mirayninkunapim Rey Gog munaychakurqa. Hamuq tiempopim paykunapa mirayninkuna Diospa runankunata atacanqa, aswanqa pasaypaq chinkachisqam kanqaku. Maná Chayqa karqa pampapi lasta hina kurpachakunam. Israel runakuna chunniqpi mikunankupaqmi Dios qomurqa. Jesucristom chay tantaman tupachikuspan nirqa Diospa apachimusqan tanta kasqanta. Mediterraneo Lamar Qocha Israel nacionpa intipa seqaykunan lawpi qocha. Chay qochapa huknin sutinqa Hatun Lamar Qocham. Melquisedec Salem otaq Jerusalem llaqtapa reynin. Alto-altopi kaq Diospa sacerdoten. Paymi Jesucristoman comparasqa kachkan. Mercurio Grecia runakunapa hinaspa Roma llaqtayoq runakunapa yupaychananku taytacha, griego idiomapi sutinñataqmi Hermes. Miel anti miski Millakuypaq runa Diosman mana asuykunanpaq hina kaqkuna. Mirra Arabia lawpi kaq sachakunapa weqen. Miskillataña asnarisqanraykum achka precioyoq perfumeta ruraqku. Chay perfumewanmi ayakunata llusiqku pampanankupaq. Moisespa Leynin Israel runakunaman yachachinanpaq Moisesman Diospa qosqan yachachikuykuna. Chaykunaqa karqa Genesis, Exodo, Levitico, Numeros hinaspa Deuteronomio librokunapim. Chay librokunataqa Moisesmi qellqarqa. Mosoq killa otaq llullu killa Sapa killapa qallariynin punchawpim fiestata ruraqku Diospaq animalta wañuchispanku, chay punchawtam sutichaqku mosoq killa otaq llullu killa nispa. Nicolaita Ichapas paykunaqa karqa Nicolas sutiyoq runapa qateqninkuna. Paykunam taytachakunata rurakuspanku adoraqku hinaspam achka mana allinkunata ruraqku. Ofir Intipa qespimunan lawpi kaq sitio. Chaylawmantam apamuqku qori-purota. Palabra simi Paraiso Paraiso ninanqa suma-sumaq sitio otaq hanaq pacha ninanmi. Parlay rimay
2203
GLOSARIO
Parqoy qarpay Pascua Israelpa mirayninkunam Egipto nacionpi sirviente karqaku. Chaymantam hatun atiyninwan Dios paykunata libramurqa. Chayta yuyarispankum sapa wata Pascua nisqanku fiestata ruraqku. Kunan tiempopipas Semana Santapim chay fiestata ruranku. Pecho qasqo Pentecostes Kay fiestaqa judiokunapa fiestanmi karqa. Trigo rutuyta tukuruspankum Diosman graciasta qonankupaq fiestata ruraqku. Pascua fiestamanta pichqa chunka punchaw pasaruptinñam Pentecostes Fiesta qatirqa. Wakin sutinkunam: “Semanakuna Fiesta” otaq “Cosecha Tukuy Fiesta”. Cristopi iñiqkunapas sapa watam yuyarinku Chuya Espiritu kay pachaman hamusqanta. Chay punchawpim Jesucristoman iñikurqa kimsa waranqa runakuna. Pierdekuy waqllikuy Primicia Punta rurumanta otaq cosechamanta Diosman ofrenda qosqanku. Diosmi kamachirqa punta kaq ruruta payman qonankupaq. Chay ofrendakuna qosqankuqa karqa sacerdotekunapaqmi. Puka Lamar Qocha Diospa atiyninwan qocha kicharikuykuptinmi Israel casta runakuna chaki allpanta pasarqaku. Hebreo rimaypiqa “tutura qocha” ninanmi. Cienegallaña hinaspa qocha-qochallañam karqa. Purim Reina Esterpa tiemponmantapuni judiokunapa watan-watan Adar killapi rurananku fiesta. Chaytam ruraqku wañuchisqa kanankumanta librasqa kasqankuta yuyarinankupaq. Puya pikana Qanra qacha Qellqa Cheqap Diosmanta willakuq libro. Puntatam karqa Ñawpaq Testamento, chaymanmi yapasqa karqa Mosoq Testamento. Mosoq Testamento qellqaqkunam yaqa sapa kutilla Qellqawan suticharqa Ñawpaq Testamentota. Rahab Chuchumika warmipa sutin. Rahab nispataqmi suticharqaku chay tiempopi piensasqankuman hina manchakuypaq machu-machu animaltapas. Egipto nacionpa huknin sutinpas karqa Rahabmi. Rantikuy vendey Rurun wayun Sacerdote yaya Saduceo Judiokunapi ancha munaychakuq sacerdote casta partido. Paykunam Fariseo partidomanta kaqkunapiwan Jesuspa contranpi karqaku wañuchinankukama. Samana Punchaw Sabado punchaw. Chay punchawqa qallarirqa viernes tarde inti seqaykuytam, tukuqñataqmi sabado punchawta inti seqaykuruptin. Samaria llaqtayoq Judeapa norte lawninpi kaq Israel casta runakuna. Ñawpa abuelonkum Asiria lawmanta pusamusqa runakunawan chaqrukururqaku, chayraykum Judea lawmanta kaqkunapa cheqnisqan karqaku. Santuario Diospa rikurinan sitio. Diospa karpanpa chaynataq Rey Salomonpa rurachisqan templopa ukunpim karqa telawan iskayman rakisqa cuarto, “Chuya” lugarwan hinaspa “Chuyay-chuyay” lugarwan sutichasqa. Chay iskaynin lugarmi wakin kutipiqa santuariowan otaq templowan sutichasqa. Satanas Hebreo simipi Satanas otaq Satan ninanqa: “enemigo” otaq “contrakuq” ninanmi. Satanasqa Diospa chaynataq paypi iñiqkunapa enemigonmi.
GLOSARIO
2204
Sello Achka formatam sellokunataqa ruranku. Chaywanmi señalta churanku pim dueñon kasqanta otaq pim autoridad kasqantapas yachanankupaq. Señalay Pusaq punchawniyoq judio wawachakunapa qari kayninpa punta qarachantam kuchuqku, chaytam sutichanchik señalaywan. Señorpa Punchawnin Ñawpaq Testamentopiqa “Tayta Diospa castiganan punchaw” ninanmi. Mosoq Testamentoman hinañataqmi “Jesucristopa kutimunan puchaw” ninan. Seqay wichariy Tardeykuy chisinkuy Tarsis Mediterraneo Lamar Qochapa patanpi huk kaqnin llaqta. Chaylawmantam metalkunata buquekunapi apaqku. Chaylawmanmi Diosmanta willakuq Jonaspas ayqekuyta munarqa. Tayta Dios Hebreo simipi Diospa sutinqa qellqasqa karqa kay tawa letrakunawanmi YHWH. Judiokunam kay letrakunata Bibliankupi tarispanku “Adonay” niqku. Castellanopi Adonay ninanqa “Señor” ninanmi. Runa simipiñataqmi “Tayta Dios” ninan. Templo Templo ninanqa “Dios adorana wasi” ninanmi. Jerusalen llaqtapim chay chullalla hatu-hatun wasi karqa. Chay wasipim judio sacerdotekuna carnerota otaq chivatota otaq vacata wañuchispanku kañaqku. Judiokunam tukuy hinastinmanta rispanku Diosta chay wasipi adoraqku. Tiberias Galilea Qochapa huknin sutin, chay qochapa patanpi llaqtatapas Tiberiaswanmi sutichaqku. Tofet Jerusalen llaqtapa hichpanpi wayqo. Israel runakunam churinkuta chaypi kañaqku millakuypaq taytachankuman. Usuta seqo Yachay tiyay Zelote Judiokuna ukupi partido. Roma llaqtayoq runakunapa contranpi kaspankum contribucion pagayta mana munaqkuchu. Paykunataqmi Cananistawan sutichasqapas karqaku.
EGIPTO
Menfis
Heliópolis
GOSÉN
Arvad
Ugarit
Carquemis
ARABÁ
KEDAR
Damasco
SIRIA
Alepo Rio Orontes Hamat Cades
MAR ROJO
SINAÍ MADIÁN
Rio Jordán CANAÁN Siquem Jericó Jerusalén Mar Muerto Gaza Hebrón Beerseba Tamar Cades-barnea
Dor Megido
Gebal (Biblos) Sidón Tiro
MAR MEDITERRÁNEO
QUITIM (CHIPRE)
Tarso
Rio
HOREOS (HURRITAS) Rio Tig ri Harán
0
Nuzi
100
200
300
Kilómetros
400
CALDEA
Ur
BABILONIA
Babilonia Nippur
ACAD
MESOPOTAMIA
Asur
Nínive
ASIRIA
El Mundo Antiguo
DESIERTO ARÁBIGO
Mari
s
ilo
te fra Éu
FE NI CIA
s
Rio N
O AUR E. T T M
HITITAS
GOLFO PÉRSICO
ELAM
Susa
Ecbatana
MAR CASPIO
2205
2206
Los reinos de Israel y Judá
Riblá
Línea de frontera entre Israel y Judá
ni
ón He rm
Dan
ter
Cades
edi
SI
Hazor
Akkó
Lago de Galilea (Quinerat) mak Yar
RI
A
Astarot
Golán
Silo
Río Jabok
ISRAEL
Mar M
uerto
Rabá Mispá Betel Jericó Jabne Gezer Ramá Jerusalén Filistea Hesbón Bet-Semes Medeba Belén Ascalón Tecoa Adullam Eglón Dibón Gaza Hebrón Aroer Debir R í o Arnón Ziklag Arad Moab Beerseba Quir-jareset Zoar Rí o Zered
JUDÁ Cades-barnea
Bozrá
ED
OM
Teman
Elat
Ezión-geber
AM
Aphek Jope
ÓN
Jokean o Rí Megido Ramot-gilead Jezreel Taanach M G te. ilb Dotán Jabes Gilead oa Tirzah Zafón Samaria Sukkot Siquem
Dor
Río Jordán
rM
Mt e.
M
rán
Tiro
. te o M mel r Ca
Ma
Damasco
te .
eo
Fe
Sidón Zarefat
o
a
80 Kilómetros
60
an
40
Líb
20
ci
0
Zobá
Biblos
2207
Antioquía
Iconio
PISIDIA Listra
Atalia
Derbe
Perge
Tarso
PAMPHYLIA
LICIA
CIL
ICIA
Seleucia Antioquía
SIRIA CHIPRE
Mar Mediterráneo
Salamina Pafos
PRIMER VIAJE MISIONERO DE PABLO
Filipos Neápolis Tesalónica Apolonia Berea
MACEDONIA
ASIA Corinto Cencrea
GALACIA
MISIA
Troas
Atenas
Efeso
Antioquía
PISIDIA
Iconio Listra Derbe
ACAYA
Tarso
IA
C CILI
SIRIA
CHIPRE
CRETA
Antioquía
Mar Mediterráneo
Cesarea
SEGUNDO VIAJE MISIONERO DE PABLO
JUDEA Jerusalem
2208
Filipos Neápolis Tesalónica Apolonia Berea
MACEDONIA
GALACIA Asón
Troas Mitilene
FRIGIA
ASIA Corinto
Atenas Efeso Mileto
ACAYA
Tarso
CIA CILI
Pátara
Antioquía
COS
CHIPRE
RODAS
CRETA
SIRIA
Mar Mediterráneo
Tiro Tolemaida
JUDEA
Cesarea
Jerusalem
TERCER VIAJE MISIONERO DE PABLO
Roma Puteoli
MACEDONIA
ITALIA
ASIA Regio Siracusa
ACAYA Gnido Mira
CIL
ICI
A SIRIA
MALTA Fenice
CRETA Lasea
RODAS Salmón
CLAUDA
CHIPRE Sidón
Mar Mediterráneo Cesarea
Jerusalem
JUDEA VIAJE DE PABLO A ROMA
2209
El Templo en el tiempo de Jesucristo
Plano del Interior del Templo 4 5
1
El Lugar
El Lugar Santo
6
Santísimo
3 1. 2. 3. 4. 5. 6.
2
La Mesa y los Panes de la Proposición El Candelabro El Altar del Incienso El Velo El Arca del Pacto Los Querubines
La Entrada
2210
Kilómetros 0
0.25
Jerusalén
0.5
en tiempos del Nuevo Testamento
Camino de Cesarea
as
iert
inc
f
M
Estanque de Betesda Fortaleza Antonia
Estanque de Israel
Puerta de Damasco Camino de Jope
Puerta de
Gólgota
Aposento alto
Herod es
edu cto Acu
del T irop e ón Calle de
Casa de Caifás
Val le
Teatro
Estanque de Siloé
V
ll
e
cto
du
ue
Ac Camino de Belén
Puerta de esenios
Getsemaní
Puerta la Hermosa Tumbas
lomón
Palacio de Herodes
Escaleras
los Corte de s gentile real Pórtico
Pórtico de Sa
Puente
Palacio de Herodes Antifas Palacio
a
Puerta del jardín
Templo
Estanque de la torre
Estanque de la serpiente
las ovejas
Pináculo del Templo
Puerta del valle
Manantial de Gihón
Camino de Betania
Canal subterráneo de Ezequías Estanque de Salomón Puerta de las aguas
de H inom Campo de sangre
Camino del Mar Muerto
Camino de Jericó
Monte de los Olivos
on
sc
lla ura
as ech
Cedrón Arroyo de
Murallas en tiempos de Jesús Murallas construidas por Agripa I Muralla actual
Manantial de En-roguel
2211
La Tierra Santa en el tiempo de NUESTRO SEÑOR JESUCRISTO
A CI Tiro
EO ÁN
IL
Cesarea de Filipo
IA
60
Kilómetros
SI R
40
NI
EA
Pozo de Jacob
Arimatea
Emaús Jerusalén Belén
Jericó Betfagé Betania
JUDEA Gaza
Mar Muerto
S
Jope
Siquem
LI
Sicar
O
SAMARIA
CÁ
P
MA
R
ME
DI
TE
GA
RR
L
Corazín Betsaida Capernaum Mar de Caná Galilea Magadán Tiberias Nazaret Gadara Naín DE Cesarea
Río Jordán
20
Damasco
FE
0
Sidón
LIA
Siracusa
Regio
ITALIA
LM
AC
IA
Nicópolis
4. El viaje de San Pablo a Roma.
3. El tercer viaje misionero de San Pablo.
2. El segundo viaje misionero de San Pablo.
1. El primer viaje misionero de San Pablo.
IR
IA
Fenice
ACAYA
Neápolis
TRACIA
Gnido
0
PO
O
A INI
GR
BIT
NE
100
200
Kilómetros
O
300
400
Alejandría
RÁNE
Rodas
Mira
Atalia
Pátara
ER MAR MEDIT
Buenos Puertos
Lasea
CRETA
Mileto
M
AR
Tarso
Jerusalén
Damasco
SIRIA
Antioquía de Siria Seleucia
ARABIA
Gaza
Cesarea Jope
Sidón Tiro Tolemaida
CHIPRE
Pafos
Salamina
CILICIA
EGIPTO
Perge
ARMENIA
CAPADOCIA
GALACIA
NTO
Pérgamo ASIA Antioquía de Pisidia Tiatira Sardis Esmirna Filadelfia Iconio Colosas Listra Éfeso Laodicea Derbe PISIDIA
Patmos
Quío
Mitilene
Anfípolis Apolonia Troas Aso
Filipos
Atenas Corinto
Berea
Tesalónica
MACEDONIA
IL
Mapa para el estudio de Los Hechos y las Epístolas
Malta
SICI
Puteoli
Roma
DA
2212