Athenaze Cap 10

Η ΣΥΜΦΟΡΑ (α) A Desgraça Vocabulário: Verbos: ἀφικνέομαι: [= ἀπο- + ἱκνέομαι], [ἱκ-], ἀφίξομαι, ἀφῑκόμην, eu chego; + εἰ

Views 180 Downloads 15 File size 966KB

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Recommend stories

Citation preview

Η ΣΥΜΦΟΡΑ (α) A Desgraça Vocabulário: Verbos: ἀφικνέομαι: [= ἀπο- + ἱκνέομαι], [ἱκ-], ἀφίξομαι, ἀφῑκόμην, eu chego; + εἰς + acusativo = eu chego a; γίγνομαι: [γενε-] γενήσομαι, [γεν-] ἐγενόμην, eu me torno; εὑρίσκω: [εὑρε-], εὑρήσω, [εὑρ-], ηὗρον ou εὑρον, eu encontro; θεάομαι, θεάσομαι: (note que, em virtude de o radical terminar em ε, o α será alongado para ᾱ, e não para η), ἐθεᾱσάμην, eu vejo, assisto, contemplo; νῑκάω, νῑκήσω, ἐνίκησα: eu venço, derroto; Advérbios: καλῶς: bem; Interjeição: φεῦ: frequentemente usado como genitivo de causa: ai! τῇ δ’ὑστεραίᾳ, ἐπεὶ πρῶτον ἀνατέλλει ὁ ἥλιος, ὁ Δικαιόπολις τήν τε γυναῖκα καὶ τοὺς παῖδας ἐγείρει· “ἐγείρεσθε,” φησίν· “δι’ ὀλίγου γὰρ θεᾱσόμεθα τοὺς χορούς. σπεύδετε. εἰ γὰρ μή σπεύσετε, ὀψὲ ἀφιξόμεθα.” ὁ δὲ πάππος ἔτι καθεύδει. ὁ οὖν Δικαιόπολις, “ἐγείρου, ὦ πάππα,” φησίν. “εἰ γὰρ μή σπεύσεις , ὀψὲ ἀφίξει. ἄγε, ἡγήσομαί σοι πρὸς τό θέᾱτρον.” ὁ μὲν οὖν πάππος ἐγείρεται, ὁ δὲ Δικαιόπολις πᾶσι πρὸς τό θέᾱτρον ἑγεῖται.” ἐπεὶ δ’ ἀφικνοῦνται, πλεῖστοι ἤδη ἄνθρωποι τὸ θέᾱτρον πληροῦσιν. [ἀνατέλλει: levanta-se, nasce/ ὀψὲ: tarde (demais)/ τὸ θέᾱτρον: o teatro/ πλεῖστοι: muitíssimos/ πληροῦσιν: enchem] ὁ οὖν πάππος στενάζει καὶ “φεῦ, φεῦ,” φησίν, “μεστόν ἐστι τὸ πᾶν θέᾱτρον τοὺς οὖν χοροὺς οὐ θεάσομαι. τί ποιήσομεν;” ὁ δὲ Δικαιόπολις, “θάρρει, ὦ πάππα,” φησίν. “ἕπου μοι. θρᾶνον εὑρήσομεν.” καὶ ἑγεῖται αὐτοῖς ἄνω καὶ θρᾶνον εὑρίσκει ἐν ἄκρῳ τῷ θεάτρῳ. ἡ δὲ Μυρρίνη, “καθίζεσθε, ὦ παῖδες,” φησίν. “ἐντεῦθεν πάντα εὖ θεᾱσόμεθα.” [μεστόν: cheio/ θάρρει: anima-te!/ θρᾶνον: assento, banco/ ἄνω: para cima/ ἐντεῦθεν: daqui] ἐπεὶ πρῶτον καθίζονται, προχωρεῖ ὁ κῆρυξ εῖς μέσην τὴν ὀρχήστρᾱν καὶ, “εὐφημεῖτε, ὦ πολῖται,” φησίν· “νῦν γὰρ γενήσονται οἱ χοροί.” ἐνταῦθα δὴ ὁ πρῶτος χορὸς προσχωρεῖ εἰς τὴν ὀρχήστρᾱν, καὶ τὰ τοῦ Διονύσου ἔργα ὑμνεῖ. θαυμάζει οὖν ἡ Μέλιττα θεωμένη καὶ χαίρει ἀκούουσα.“ὡς καλῶς χορεύουσιν οἱ νεᾱνίαι,” φησίν· “νῑκήσουσι τοὺς ἄλλους καὶ δέξονται τοὺς στεφάνους.” [τὴν ὀρχήστραν: a orquestra, o espaço circular de dança/ εὐφεμεῖτε: guardai silêncio sagrado!/ ὑμνεῖ: louva, canta/ χορεύσιν: dançam/ τοὺς στεφάνους: as coroas]

πέντε κοροὶ παῖδων καὶ πέντε ἀνδρῶν ἐφεξῆς ἀγωνίζονται, καὶ πάντες ἄριστα χορεύουσιν. ἐπεὶ δὲ παύεται ὁ δέκατος χορός, οἱ νῑκῶντες τοὺς στεφάνους δέχονται, καὶ πάντες οἱ παρόντες σπεύδουσιν ἐκ τοῦ θεάτρου. [ἐφεξῆς: em ordem/ ἀγωνίζονται: disputam, concorrem/ ἄριστα: muito bem] Estudo das Palavras: Identifique os radicais gregos das palavras em itálico abaixo e dê o seu respectivo significado: 1. 2. 3. 4. 5.

Ele encontrou satisfação em uma agonística forma de vida. Ela está estudando macroeconomia. Ele sofre por causa da xenofobia. Ele é um perigoso piromaníaco. O que significa essa ἡ μανία? Ela é uma oftalmo-cirurgiã.

Formas Verbais: verbos com futuro sigmático: Muitas formas verbais do tempo futuro são formadas a partir da adição do sufixo –σ às mesmas terminações do tempo presente, como por exemplo: Indicativo λύ-σ-ω λύ-σ-εις λύ-σ-ει λύ-σ-ομεν λύ-σ-ετε λύ-σ-ουσι(ν)

Indicativo λύ-σ-ο-μαι λύ-σ-ει ou λύ-σ-ῃ λύ-σ-ε-ται λυ-σ-ό-μεθα λύ-σ-ε-σθε λύ-σ-ο-νται

Futuro Ativo Infinitivo λύ-σ-ειν

Particípio λύ-σ-ων λύ-σ-ουσα λῦ-σ-ον Genitivo λύ-σ-οντος

Futuro Médio Infinitivo λύ-σ-ε-σθαι

Particípio λυ-σ-ό-μενος λυ-σ-ο-μένη λυ-σ-ό-μενον

Não há imperativo futuro. O ditongo -αι nas terminações é contado como breve para fins de acentuação. Nas frases que se seguem, note o que acontece quando o radical do verbo termina com uma consoante ao invés de uma vogal como faz λύ-ω acima:

a) Se o radical termina em uma labial (β, π, φ), a labial + o sufixo do futuro –σ produz uma combinação de sons representados pela letra ψ, como por exemplo: βλέπ-ω (eu vejo, olho) – βλέψομαι πέμπω (eu envio) – πέμψω γράφω (eu escrevo) – γράψομαι b) Se o radical termina em uma velar (γ, κ, χ) a velar + o sufixo do futuro –σ produz uma combinação de sons representados pela letra ξ, como por exemplo: λέγ-ω (eu falo, digo) – λέξω διώκ-ω (eu persigo) – διώξω φυλάττω (eu guardo) – [φυλακ-] φυλάξω δέχ-ομαι (eu recebo) – δέξομαι Note que ἔχ-ω (eu tenho, eu seguro), tem duas formas de futuro: ἕξω (irregular): eu terei, e [σχήσω]: eu conseguirei. c) Se o radical termina em uma dental (δ, θ, τ) ou ζ (= σ + δ), a dental ou o ζ é perdido antes de – σ no futuro, por exemplo: σπεύδ-ω (eu me apresso) – σπεύσω πείθ-ω (eu convenço) – πείσω πάττ-ω (eu derramo) – πάσω παρασκευάζ-ω (eu preparo) - παρασκευάσω

Formas Verbais: Futuro Assigmático Contrato dos Verbos em – ίζω. Se o tempo presente for formado a partir de um verbo terminado em – ίζω, a terminação do seu radical no futuro será – ιε. Ex.: κομίζω, radical futuro κομιε-. 1. O sufixo do futuro, - σ, é perdido quando entre duas vogais (a do radical e a da desinência). 2. As vogais, após a queda do –σ, se contraem como no tempo presente, seguindo o mesmo modelo dos verbos contratos em –ε-, tal qual φιλέω. 3. Denominamos, então, os futuros formados dessa forma de Futuro Assigmático Contrato. κομίζω (eu trago, eu pego) > κομιέ- (σ) –ω > κομιῶ, κομιεῖς, κομιεῖ, ... κομίζ-ο-μαι (eu pego para mim mesmo, eu adquiro) > κομιέ-(σ)-ο-μαι > κομιοῦμαι, κομιεῖ/κομιῇ, κομιεῖται, ...

Formas Verbais: Futuro Sigmático de Verbos Contratos. Para formar o futuro dos verbos contratos, deve-se alongar a última vogal do radical e, em seguida, acrescentar o – σ com a respectiva desinência número-pessoal, como por exemplo: φιλέ-ω > φιλήσω, φιλήσεις, φιλήσει, ... Exceção: καλέ-ω (eu chamo) > καλῶ, καλεῖς, καλεῖ, ... (um caso de futuro assigmático contrato com nenhuma diferença de escrita no presente e no futuro). ἡγέ-ο-μαι (eu conduzo) > ἡγήσομαι, ἡγήσει/ ἡγήσῃ, ἡγήσεται, ... τῑμά-ω (eu honro) > τῑμήσω, τῑμήσεις, τῑμήσει, ... Note que θεάομαι > θεᾱσομαι (note que por causa do ε, o α é alongado para ᾱ em vez de η). Em alguns verbos, podemos encontrar o alongamento do –ε de uma das suas formas de radical e a adição do – σ, como por exemplo: γίγνομαι (eu me torno) [γενε-] γενήσομαι, γενήσει/ γενέσῃ, γενήσεται, ... ἐθελω (eu estou querendo, eu desejo) [ἐθελε-] ἐθελήσω, ἐθελήσεις, ἐθελήσει, ... Formas Verbais: Verbos com Futuros Depoentes: Alguns verbos, ativos no tempo presente, têm futuros que são médios na forma, mas ativos no significado (isto é, depoentes), frequentemente com um radical diferente, por exemplo: ἀκούω: eu escuto; ἀκούσομαι βαδίζω: eu caminho, vou; [βαδιε-] βαδιοῦμαι βαίνω: eu passo, caminho, vou, [βη-] βήσομαι βλέπω: eu olho, vejo, βλέψομαι βοάω: eu grito, βοήσομαι γιγνώσκω: eu venho a saber, percebo, aprendo, [γνω-] γνώσομαι διώκω: eu persigo, caço, διώξομαι θαυμάζω: intransitivo: eu estou espantado; transitivo: eu me maravilho com, eu admiro θαυμάσομαι ὁράω, eu vejo, observarei, [ὀπ-] ὄψομαι πάσκω: eu sofro, eu experiencio [πενθ-]. Note que: πείσομαι πενθ-σ- > πενσ- > πεισπίνω: Eu bebo, [πῑ-] πίομαι (note a ausência do –σ-) πίπτω: eu caio, πεσοῦμαι [πλευσε-] (irregular)

πλέω: eu navego, [πλευ-] πλεύσομαι ou [πλευσε-] πλευσοῦμαις τρέχω: eu corro, [δραμε-] δραμοῦμαι φεύγω: eu fujo, φεύξομαι, eu fujo, escapo. O futuro de ἐιμί (eu sou) é um verbo depoente: Radica: ἐσFuturo Ativo Indicativo ἔσομαι ἔσει ou ἔσῃ ἔσται (nenhuma vogal temática) ἐσόμεθα ἔσεσθε ἔσονται

Infinitivo ἔσεσθαι

Particípio ἐσόμενος ἐσομένη ἐσόμενον

Relembre esses compostos de εἰμί: ἄπειμι, eu estou distante, ἀπέσομαι πάρειμι, eu estou presente, eu estou aqui, eu estou lá, παρέσομαι Exercício 10 α: Faça quatro fotocópias do quadro de verbos das págs. 282 e 283 e preencha com todas as formas de βλέπω, φυλάττω, σπεύδω, e κομίζω, que você aprendeu nessa seção.

Façam sete fotocópias do quadro de verbos da pág. 283 e encontre o futuro do indicativo, infinitivo, e os particípios dos verbos apresentados nos exercícios 4 α, 5 α, e 6 β. Guarde todas as cartelas como referências. Exercício 10 β: Dê a 1ª pessoa do singular do futuro dos seguintes verbos: 1. 2. 3. 4. 5.

νῑκάω – τέρπομαι παύω παρασκευάζω πέμπω -

6. ἡγέομαι 7. βοάω – 8. πείθω 9. δέχομαι – 10. πάσχω –

Exercício 10 γ: Dê a forma correspondente do futuro do seguinte: 1. 2. 3. 4. 5.

πέμπει λῡόμενοι τῑμῶμεν – φιλεῖτε – σπεύδουσιν –

6. ζητεῖν 7. βλέπουσα 8. φυλάττομεν 9. βαδίζει – 10. ἐσμέν

Exercício 10 δ: Leia em voz alta e traduza: 1. ἡγήσομαί σοι πρὸς τὸ θέᾱτρον. 2. τὸν πάππον πείσομεν οἴκαδε σπεύδειν. 3. ὁ βασιλεὺς ἄγγελον πέμψει πρὸς τὸ ἄστυ. 4. τοὺς νεᾱνίας φυλάξομεν ἐν τῷ δεσμωτερίῳ. 5. ἡ Ἀριάδνη τῷ Θησεῖ βοηθήσει. 6. δι’ ὀλίγου ἑσπέρᾱ γενήσεται, ἀλλ’ οὐ παυσόμεθα ἐργαζόμενοι.

7. πρὸς τὸ ἄστυ σπεύσομεν καὶ τοὺς χοροὺς θεᾱσόμεθα. 8. τίς ἡμῖν βοηθήσει; δι’ ὀλίγου γὰρ ἐν κινδύνῳ ἐσόμεθα. 9. τὸν πατέρα οὐ πείσεις ἡμῖν πρὸς τὸ ἄστυ ἡγεῖσθαι. 10. αἱ παρθένοι τέρψονται τοὺς χοροὺς θεώμεναι. Exercício 10 ε:

Traduza para o grego: 1. Nós enviaremos um mensageiro ao rei. 2. O rei ouvirá o mensageiro e nos ajudará. 3. O que vós fareis, rapazes? Logo estareis em perigo. 4. Obedeceremos α nosso pai e nos apressaremos para casa. 5. Os jovens nos conduzirão, e nós os seguiremos.

Os Festivais Durante sua exaltação da democracia, Péricles diz na sua oração fúnebre: “Nós damos à mente mais ocasiões de descansar da fadiga do que qualquer outro Estado, com competições e sacrifícios durante o ano todo”. E efetivamente havia em Atenas a cada ano mais de sessenta dias de festa, nos quais se faziam celebrações em honra dos deuses. Nas festas participavam todos os membros do povo, cidadãos e metecos, homens e mulheres, escravos e crianças; muitas tinham também procissões, e a maior parte delas culminava em um sacrifício público, seguido por um banquete do qual participavam todos os presentes. A maior de todas as procissões é representada no friso do Parthenon, na qual participam atenienses de todas as classes: os cavaleiros, primeiro, se preparam para o desfile, depois se colocam em movimento, finalmente entram na procissão em pequeno

galope; alguns mestres de cerimônias organizam a procissão; vem depois um grupo de anciãos, conduzido por tocadores de lira e flautistas; diante deles há alguns jovens que levam ânforas de água ritual, e outros com bandejas de ofertas; algumas meninas levam recipientes cheios de vinho, copas para as libações e turíbulos; no lado oriental aparecem as vítimas do sacrifício, que são conduzidas em direção ao centro da cena: no meio estão uma sacerdotisa e um magistrado, que tem consigo a veste que foi oferecida a Atena; em ambos os lados grandes figuras estão sentadas, as quais olham a procissão e se alegram com o espetáculo do sacrifício: são os doze deuses olímpicos. O sacrifício era realizado no altar, que se encontrava fora de cada templo; o sacerdote e as vítimas levavam guirlandas. Depois que o silêncio sacro tinha sido imposto, aspergia-se água sobre o altar e sobre os participantes; depois, o sacerdote colocava trigo sacro sobre a cabeça da vítima e cortava um pouco do seu pelo, que queimava no fogo do altar; a vítima era erguida pelos serventes e quase morta ao ser golpeada com um bastão; depois, enquanto tocavam música, o sacerdote extraía o sangue dela e o recolhia em um prato, que era derramado como libação sobre o altar; tiravam a pele da vítima e esta era despedaçada; finalmente as partes não comestíveis (os ossos da coxa cobertos de banha) eram queimadas sobre o altar para os deuses, e o resto, cozido, era dado como comida para os presentes. De tal forma, deuses e homens compartilhavam o mesmo banquete sacrificial.

Cada festa tinha o seu próprio ritual. Muitas, ou quase todas, eram celebradas com músicas e danças; às vezes (por exemplo, nas Panateneias) havia competições esportivas. Na festa mais importante de Dioniso, as Grandes Dionísias, as dez tribos nas quais o povo ateniense estava dividido treinavam cada uma um coro (cinco de homens e cinco de meninos), que competiam ao cantar e dançar; logo depois da festa, que durava no total seis dias, havia três dias de representações dramáticas: todos os dias de manhã, três tragédias eram apresentadas, seguidas à tarde por um drama satírico (uma antiga forma de drama na qual o coro era constituído por sátiros, metade homens e metade bodes) e por uma comédia. O teatro podia conter entre 17.000 e 20.000 pessoas, de tal forma que podia acontecer que boa parte da cidadania assistisse a estes espetáculos.

Grego Clássico Teógnis Teógnis (fl. 550 a. C.) foi um nobre de Mégara; ele foi exilado quando houve uma revolução democrática. Vários dos poemas de Teógnis, como o seguinte (linhas 567-570) lamentam a transitoriedade da juventude e a iminência da morte. Na verdade, esses pensamentos são característicos de outros poetas da literatura grega. ἥβῃ τερπόμενος παίζω· δερὸν γὰρ ἔνερθεν γῆς ὀλέσᾱς ψῡχὴν κείσομαι ὥστε λίθος ἄφθογγος, λείψω δ’ ἐρατὸν φάος ἠελίοιο· ἔμπης δ’ ἐσθλὸς ἐὼν ὄψομαι οὐδὲν ἔτι. Vocabulário:

[ἥβῃ: na juventude/ παίζω: divirto-me, brinco/ δηρὸν: longo tempo: ἔνερθεν γῆς: embaixo da terra/ ὀλέσας ψυχὴν: tendo perdido a vida/ κείσομαι: jazerei/ ὥστε: como/ ἄφθογγος: sem voz, mudo/ ἐρατὸν φάος ἥελίοιο (ἡλίου): amável luz do sol/ ἔμπης...ἔσθλὸς ἐὼν (ὤν): apesar de ser nobre/ ὄψομαι: verei/ ἔτι: ainda, não mais] Grego do Novo Testamento: (Lc 6, 35-36) O Sermão da Montanha “πλὴν ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανίζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες· καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστός έστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς. γίγνεσθε οἰκτίρμονες καθὼς ὁ πατὴρ ὑμῶν οίκτίρμων έστίν.” Vocabulário: [πλὴν: mas, exceto/ ἀγαπᾶτε: amais/ τοὺς ἐχθροὺς: os inimigos/ δανίζετε: emprestais/ μηδὲν ἀπελπίζοντες: nada esperando receber de volta/ μισθὸς: pagamento/ υἱοὶ: os filhos/ ὑψίστου: o mais alto (i.é Deus)/ ὅτι: por que/ χρήστός: o que é útil/ επὶ: em direção a/ ἀχαρίστους: ingrato/ πονηρούς: mal/ γίνεσθε = γίγνεσθε: tornais/ οἰκτίρμονες: misericordioso/ καθὼς: tal como]

Η ΣΥΜΦΟΡΑ (β) Vocabulário: Verbos: αἴρω, [ἀρε-] ἀρῶ, [ἀρ-] ἦρα: eu levanto; pronominal: eu me levanto; ἄποκτείνω, [κτενε-] ἀποκτενῶ, [κτειν-] ἀπέκτεινα: eu mato; ἀποφεύγω, ἀποφεύξομαι, [φυγ-] ἀπέφυγον: eu fujo, escapo; δεῖ, impessoal + [acusativo / infinitivo]: é necessário; δεῖ ἡμᾶς παρεῖναι: nós devemos estar lá; ἔξεστι(ν), impessoal + [dativo/ infinitivo]: é permitido/possível; ἔξεστιν ἡμῖν μένειν: é permitido que fiquemos, podemos ficar; καταλείπω, καταλείψω, [λιπ-] κατέλιπον: abandono, deixo para trás; μένω, [μενε-] μενῶ, [μειν-] ἔμεινα: intransitivo: eu fico, espero; transitivo: eu espero por; τρέπω, τρέψω, ἔτρεψα, ativo, transitivo: eu viro .... ; médio, intransitivo: eu me viro, volto-me; τύπτω, [τυπτε-] τυπτήσω: eu ataco, eu atinjo; Nomes: ἡ βοή, τῆς βοῆς: o grito;

ἡ κεφαλή, τῆς κεφαλῆς: a cabeça; οἱ τεκόντες, τῶν τεκόντων: os pais; τὸ ὕδωρ, τοῦ ὕδατος: a água; Preposição: πρό + genitivo, de tempo ou lugar: antes, diante; Advérbio: εὐθύς: logo, imediatamente; ποτέ, (enclítica): uma vez, de uma vez, em um momento; ἡ δὲ Μυρρίνη τοῖς παισὶν ἐκ τοῦ θεάτρου ἡγουμένη τῷ ἀνδρί, “τί νῦν ποιήσομεν;” φησίν· “ἆρ’ ἔξεστιν ἡμῖν ἐν τῷ ἄστει μένειν; αὔριον γὰρ γενήσονται αἱ τραγῳδίαι. τὴν οὖν νύκτα ἐν τῷ ἄστει μενοῦμεν. ἀλλὰ ποῦ καθευδήσομεν; ἆρα δέξεται ἡμᾶς ὁ σὸς ἀδελφός;” ὁ δὲ Δικαιόπολις, “ἀλλ’ οὐ μενοῦμεν ἐν τῷ ἄστει ἀλλ’ εὐθὺς οἴκαδε πορευσόμεθα. πολὺν γὰρ χρόνον ἀπὸ τοῦ κλήρου ἄπεσμεν· ὁ δὲ Ξανθίᾱς, ἀργὸς ὤν, οὐδὲν ποιήσει· οἱ οὖν βόες πεινήσουσιν, τὰ δὲ πρόβατα ἀπογεύξεται, ὁ δὲ οἶκος κατ’ εἰκὸς ἤδη κάεται. σπεύσομεν οὖν πρὸς τὰς πύλᾱς καὶ οἴκαδε πορευσόμεθα. δεῖ γὰρ ἡμᾶς πρὸ τῆς νυκτὸς ἐκεῖσε, παρεῖναι. [αὔριον: amanhã/ αἱ τραγῳδίαι: as tragédias/ ἀδελφός: irmão/ τοῦ κλήρου: campo, terra, fazenda/ πεινήσουσιν (de πεινάω): terá fome, estará faminto/ κατ(ὰ) εἰκὸς: provavelmente/ κάεται: queima, é consumida] οἱ μὲν οὖν παῖδες τῷ πατρὶ πειθόμενοι πρὸς τὰς πύλας σπεύδουσιν. ὁ δὲ πάππος, “φεῦ, φεῦ,” φησίν, “βούλομαι τὰς τραγῳδίᾱς θεᾶσθαι. ὑμεῖς μὲν οὖν οἴκαδε σπεύδετε, ἐγὼ δὲ ἐν τῷ ἄστει μενῶ ὡς τὰς τραγῳδίᾱς θεᾱσόμενος.” ἡ δὲ Μυρρίνη, “μὴ φλυάρει,” φησίν, “οὐ γὰρ καταλείψομέν σε ἐν τῷ ἄστει. ἐλθὲ μεθ’ ἡμῶν.” καὶ ἡγεῖται αὐτῷ δεινολογουμένῳ πρὸς τὰς πύλᾱς. [ὡς...θεασόμενος: para assistir/ φλυάρει: (não) digas tolices!/ δεινολογουμένῳ: queixando-se em voz alta] ἐν ᾦ δὲ σπεύδουσι διὰ τῶν ὁδῶν, ὁ Φίλιππος νεᾱνίας τινὰς ὁρᾷ ἐν τῇ ὁδῷ μαχομένους· πολὺν γὰρ οἶνον πεπώκᾱσι καὶ μεθύουσιν. μένει οὖν ὁ Φίλιππος τὴν μάχην θεώμενος· τέλος δὲ οἱ ἄλλοι νεᾱνίαι ἕνα τινὰ καταβάλλουσι καὶ οὐ παύονται τύπτοντες αὐτὸν. ὁ δὲ Φίλιππος φοβούμενος ὑπὲρ αὐτοῦ προστρέχει καὶ , “τί ποιήσετε, ὦ ἄνθρωποι;” φησίν. “παύετε τύπτοντες αὐτὸν. ἀποκτενεῖτε γὰρ τὸν τλήμονα” τῶν δὲ νεᾱνιῶν τις ἀγρίως βοῶν πρὸς τὸν Φίλιππον τρέπεται καὶ,“τὶς ὤν σύ,” φησίν, “οὕτω πολυπρᾱγμονεῖς;” καὶ τύπτει αὐτὸν. ὁ δὲ πρὸς τὴν γῆν καταπίπτει καὶ ἀκίνητος μένει. [πεπώκασι (de πίνω): beberam/ μεθύουσιν: estão embriagados/ τὴν μάχην: a luta/ τὸν τλήμονα: desafortunado, desgraçado/ πολυπραγμονεῖς: interferes/ ἀκίνητος: imóvel] οἱ δὲ τεκόντες τὰς βοὰς ἀκούοντες τρέχουσι πρὸς τὸν παῖδα καὶ ὁρῶσιν αὐτὸν ἐπὶ τῇ γῇ κείμενον. αἴρουσιν οὖν αὐτόν, ὁ δὲ ἔτι ἀκίνητος μένει. ἡ δὲ Μέλιττα, “ὦ Ζεῦ,” φησίν, “τί ποτε πάσχει ὁ τλήμων;” ἡ δὲ μήτηρ, “φέρετε αὐτὸν πρὸς τὴν κρήνην.” φέρουσιν οὖν αὐτὸν πρὸς τὴν κρήνην καὶ ὕδωρ καταχέουσι τῆς κεφαλῆς. δι’ ὀλίγου οὖν κῑνεῖται καὶ

ἀναπνεῖ. ἐπαίρει οὖν ἑαυτὸν καὶ τῆς μητρὸς ἀκούει λεγούσης. βλέπων δὲ πρὸς αὐτην, “ποῦ εἶ σύ, ὦ μῆτερ;” φησίν. “τί σκότος ἐστίν;” ἡ δὲ μήτηρ, “ἀλλ’ οὐ σκότος ἐστίν, ὦ παῖ· βλέπε δεῦρο.” ἀλλ’ οὐδὲν ὁρᾷ ὁ παῖς· τυφλὸς γὰρ γέγονεν. [κείμενον: deitado/ καταχέουσι: derramam/ κινεῖται: move-se/ ἀναπνεῖ: volta a respirar/ σκότος: escuridão/ τυφλὸς: cego/ γέγονεν: tornou-se] Construindo Palavras: Estude as relações entre as palavras nos seguintes conjuntos, e dê a definição de cada uma delas:

Verbo μάχομαι εὔχομαι βούλομαι λέγω πέμπω σπεύδω

Nome ἡ μάχη ἡ εὐχή ἡ βουλή ὁ λόγος ἡ πομπή ἡ σπουδή

Nome ἡ θέᾱ ἡ βοή ἡ νίκη ἡ σῑγή

Verbo θεάομαι βοάω νῑκάω σῑγάω

Nome σώφρων ἡ νόσος ὁ φόβος

Verbo σωφρονέω νοσέω φοβέομαι

Verbo ὁ βασιλεύς ὁ πολίτης ὁ κίνδῡνος ὁ παῖς

Nome βασιλεύω πολῑτεύω κινδῡνεύω παιδεύω

Verbo ὁ χρόνος ὁ λόγος ἡ ὀργή

Nome χρονίζω λογίζομαι ὁργίζομαι

Gramática: Formas Verbais: O Futuro Assigmático Contrato de Verbos com Radical em Líquidas e Nasais. Se a terminação do radical for em uma consoante líquida (λ, ρ) ou em uma nasal (μ, ν), um (ε) será adicionado ao radical, e o sufixo –σ, que identifica o futuro, cairá por estar na posição intervocálica, e acontecerá a seguinte contração: μεν-έ-(σ)-ω > μενῶ. Esse é um futuro assigmático contrato, tal qual o futuro dos verbos em –ίζω, que você viu. Radical: μεν-, permanecer, esperar, esperar para,

Indicativo μένω μένεις μένει μένομεν μένετε μένουσι(ν)

Presente Ativo Imperativo Infinitivo μένε

μένειν

Particípio μένων μένουσα μένων

μένετε μένοντος Futuro Ativo

Indicativo μενέ- (σ) - ω > μενῶ

Infinitivo μένε - (σ) -ειν > μενεῖν

μενέ- (σ) -εις > μενεῖς μενέ- (σ) -ει > μενεῖ μενέ- (σ) -ομεν > μενοῦμεν μενέ- (σ) -ετε > μενεῖτε μενέ- (σ) -ουσι(ν) > μενοῦσι(ν)

Particípio μενῶν μενοῦσα μενοῦν μενοῦντος

O presente e o futuro dos verbos em líquidas e nasais são distinguidos uns dos outros somente através do acento circunflexo no futuro, exceto na primeira e segunda pessoas do plural e nas muitas formas do particípio, onde as contrações produzem uma ortografia bem diferente. As formas do futuro médio terminadas em líquidas e nasais também são formas contratas, como κάμνω abaixo. Na maioria dos verbos em líquidas e nasais, entretanto, o radical não somente tem um –ε acrescentado, mas é escrito de forma diferente no futuro, como por exemplo: αἴρω: eu levanto, [ἀρε-] ἀρῶ; ἀποκρίνομαι: eu respondo,

[κρινε-] ἀποκρινοῦμαι;

ἀποκτείνω: eu mato [κτενε-] ἀποκτενῶ;

βάλλω: eu lanço, [βαλε-] βαλῶ; ἐγείρω: eu desperto, acordo, [ἐγερε-] ἐγερῶ; κάμνω: eu estou doente, cansado,

[καμε-] καμοῦμαι;

O verbo μάχομαι, embora não possua o radical terminado em líquida ou nasal, também é contrato e assigmático na forma futura: μάχομαι (eu luto, combato), [μαχε-] μαχοῦμαι, μαχεῖ/ μαχῇ, μαχεῖται, ... O verbo ἐλαύνω (eu dirijo) possui o radical terminando em nasal, mas é irregular no tempo futuro: ἐλῶ, ἐλᾷς, ἐλᾷ, .... Compare com o presente dos verbos contratos em – α. Exercício 10 ζ Faça duas fotocópias do quadro de verbos das págs. 282-83 e preencha com as formas de ἀποκτείνω e ἀποκρίνομαι conforme você aprendeu nesse capítulo.

Exercício 10 η Leia em voz alta e traduza: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

ἆρα μενοῦμεν έν τῷ ἄστει ἢ οἴκαδε πορευσόμεθα; οἱ παῖδες τὸν πάππον ἐγεροῦσιν· δι’ ὀλίγου γὰρ ὁρμησόμεθα. ὁ αὐτουργὸς τὸν λύκον λίθοις βαλεῖ. ἑσπέρᾱ δι’ ὀλίγου γενήσεται· ὁ αὐτουργὸς τὸ ἄροτρον ἀρεῖ καὶ οἴκαδε οἴσει. (fut. de φέρω) οἱ δοῦλοι τοὺς βοῦς λύσουσι καὶ οἴκαδε ἄξουσιν. ὁ Θησεύς, ἄνδρεῖος ὤν, τὸν Μινώταυρον ἀποκτενεῖ. οἱ μὲν παῖδες οἴκοι μενοῦσιν, ἐγὼ δὲ πρὸς τὸ ἄστυ σπεύσω. ἆρ’ οὐκ ἐγερεῖς τὸν πάππον; ὀψὲ γὰρ εἰς τὸ θέᾱτρον ἀφιξόμεθα.

O verbo irregular εἶμι: O verbo εἶμι no indicativo faz referência ao tempo futuro e significa: eu irei. Em grego ático ele é usado como o futuro de ἔρχομαι. Assim: ἔρχομαι = eu vou; εἶμι = eu irei; Aqui estão as formas de εἶμι. Note que o verbo tem uma vogal longa no radical εἰ(compare com o latim ire) e uma vogal breve ι-: Radical: εἰ-/ ι-, vou, irei: Compare ambos os verbos: εἶμι εἶμι εἶ εἶσι(ν) ἴμεν ἴτε ἴᾱσι(ν)

εἰμί εἰμί εἶ ἐστί(ν) ἐσμέν ἐστέ εἰσί(ν)

Aqui está o verbo εἶμι no indicativo, imperativo, infinitivo e particípio:

Indicativo εἶμι εἶ εἶσι(ν) ἴμεν ἴτε ἴᾱσι(ν)

Presente Ativo Imperativo Infinitivo ἴθι

ἰέναι

Particípio ἰών ἰοῦσα ἰόν

ἴτε ἰόντος

Como você notou acima, as formas indicativas de εἶμι se referem ao tempo futuro. O imperativo, infinitivo, e particípio, entretanto, quando são usados no grego ático, substituem essas mesmas formas do presente de ἔρχομαι; O infinitivo e o particípio usualmente se referem ao tempo presente, o imperativo, sempre. O imperativo, infinitivo e particípio de ἔρχομαι não são usados em grego ático. Aqui estão seis verbos compostos mais comuns de ἔρχομαι: ἀπέρχομαι: eu vou, ἄπειμι; εἰσέρχομαι + εἰς + acc: eu entro, eu vou para dentro, εἴσειμι; ἐξέρχομαι + ἐκ + gen: eu saio, eu vou para fora, ἔξειμι; ἐπανέρχομαι: eu vou embora, retorno; + εἰς πρός + acc: eu retorno para, ἐπάνειμι; προσέρχομαι + dat ou πρός + acc: eu me aproximo, abordo, πρόσειμι; Exercício 10 θ: Traduza: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

ἴθι δή, ὦ παῖ, καὶ τῇ μητρὶ εἰπὲ ὅτι πρὸς τῇ θύρᾳ μενῶ. πρὸς τὸν ἀγρὸν ἴμεν καὶ τὸν κύνα ζητήσομεν. τὸν κύνα ὁρῶμεν πρὸς τὰ πρόβατα προσιόντα. ὁ πατὴρ ἡμᾶς κελεύει οἴκαδε ἐπανιέναι. αἱ παρθένοι εἰς τὸ ἄστυ ἴᾱσιν. ἴτε, ὦ παρθένοι· ὁ πατὴρ ὑμῖν εἰς τὸ ἄστυ ἡγέσεται. ἡ μήτηρ πρὸς τὴν κρήνην εἶσιν· τὰς δὲ παρθένους κελεύει ἑαυτῃ συλλαμβάνειν. αἱ παρθένοι πρὸς τὴν κρήνην ἰοῦσαι μεγάλας ὑδρίᾱς φέρουσιν. αἱ γυναῖκες αἱ πρὸς τῇ κρήνῃ ὁρῶσιν αὐτὰς προσιούσᾱς.

10. “χαίρετε, ὦ παρθένοι,” φασίν. “πότε (quando) πρὸς τὸ ἄστυ ἴτε;” Particípio Futuro para expressar propósito: O particípio futuro pode ser usado para expressar propósito, frequentemente precedido por ὡς. Em português nós usamos um infinito simples, como por exemplo: ἐν τῷ ἄστει μενῶ ὡς τὰς τραγῳδίᾱς θεᾱσόμενος. Eu permanecerei na cidade, para assistir as tragédias.

Exercício 10 ι: Leia alto e traduza: 1. 2. 3. 4. 5.

ἄγγελον πέμψομεν ὡς τοῖς πολίταις πάντα λέξοντα. οἱ πολῖται πρὸς τὴν ἀγορὰν σπεύδουσιν ὡς τοῦ ἀγγελον ἀκουσόμενοι. εἰς τὸ ἄστυ πορεύονται ὡς τῇ ἑορτῇ παρεσόμενοι. παρασκευάζονται ὡς μαχούμενοι. ὁ Θησεὺς πρὸς τὴν Κρήτην πλεῖ ὡς σώσων τοὺς ἑταίρους.

Verbos Impessoais: O idioma grego possui um certo número de verbos que são usados na terceira pessoa do singular com um sujeito impessoal, frequentemente um infinitivo ou uma locução infinitiva. Eles são frequentemente traduzidos para o inglês com um it como sujeito. Você conheceu esses tipos de verbos no texto lido nessa unidade. Verbo impessoal com uma frase infinitiva com a função de sujeito: ἆρ’ἔξεστιν ἡμῖν ἐν τῷ ἄστει μένειν; Acaso é possível permanecermos na cidade? Verbo impessoal com uma locução infinitiva e acusativa com a função de sujeito: δεῖ ἡμᾶς πρὸ τῆς νυκτὸς ἐκεῖσε παρεῖναι. É preciso que nós estejamos lá antes de anoitecer.

Exercício 10 κ: Τraduza os seguintes pares de sentenças: 1. καιρός ἐστιν ἐπανιέναι· δεῖ ἡμᾶς εὐθυς ὁρμᾶσθαι. Não espereis. Nós precisamos nos apressar. 2. ἆρ’ οὐκ ἔξεστιν ἡμῖν τὰς τραγῳδίᾱς θεᾶσθαι; Eu não posso esperar na cidade? 3. οὐ δεῖ σε τύπτειν τὸν νεᾱνίαν. Nós precisamos levar o rapaz para a fonte.

4. δεῖ τὸν Φίλιππον τῷ πατρὶ πείθεσθαι. Melissa precisa permanecer em casa. 5. ἆρ’ ἔξεστί μοι γιγνώσκειν τί πάσχει ὁ παῖς; É permitido a nós sabermos o que sofre o rapaz? Revisão das partículas interrogativas: ἆρα; acaso ... ? ποῖ; para onde? πόθεν; de onde? πότε; quando? ποῦ; onde? πῶς; como? τί; por que? τί; o que? τίς; quem?

Exercício 10 λ: Leia alto e traduza: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

τί βούλεται ὁ Ὀδυσσεὺς εἰς τὴν νῆσον πλεῖν; βούλεται γιγνώσκειν τίνες ἐν τῇ νήσῳ οἰκοῦσιν. ὁ Κύκλωψ τὸν Ὀδυσσέᾱ ἐρωτᾷ πόθεν ἥκει. πῶς ἐκφεύγουσιν ὅ τε Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι; ἆρα πάντας τοὺς ἑταίρους σῴζει ὁ Ὀδυσσεύς; ἐπεὶ ἐκφεύγει ὁ Ὀδυσσεὺς, ποῖ πλεῖ; ὁ Αἴολος τὸν Ὀδυσσέᾱ ἑρωτᾷ τίς ἐστι καὶ πόθεν ἥκει. ὁ Αἴολος τὸν Ὀδυσσέᾱ ἐρωτᾷ πότε ἐν νῷ ἔχει ἀποπλεῖν.

Texto Complementar: Ο ΟΔΥΣΣΕΥΣ ΤΟΥΣ ΕΤΑΙΡΟΥΣ ΑΠΟΛΛΥΣΙΝ Odisseu perde seus companheiros ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς πολλὰ ἔτι καὶ δεινὰ πάσχει σπεύδων εἰς τὴν πατρίδα γῆν νοστεῖν. τὰς γὰρ Σειρῆνας μόλις φεύγει, καὶ παρὰ τὴν Σικελίᾱν πλέων εἰς τὸν μέγιστον κίνδῡνον ἐμπίπτει. ἔνθεν μὲν γὰρ ἐστιν ἡ Σκύλλη, τέρας δεινόν, ἕξ κεφαλὰς ἔχουσα, ἥ ἐξ ἄντρου τινὸς ὁρμωμένη τοὺς παραπλέοντας ἁρπάζει καὶ ἐσθίει· ἔνθεν δ’ ἐστὶν ἡ Χάρυβδις, δίνη μάλα φοβερὰ, ἥ πάντα καταπίνει. ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς τὴν Χάρυβδιν φεύγων παρὰ τὴν Σκύλλη παραπλεῖ· ἡ δὲ ἐκ τοῦ ἄντρου ὁρμωμένη ἔξ τῶν ἑταίρων ἀρπάζει· τοὺς δ’ ἄλλους σῳζει ὁ Ὀδυσσεύς. [τὴν πατρίδα γῆν: sua pátria/ νοστεῖν: para voltar para casa/ τὰς ... Σειρῆνας: as Sereias/ παρὰ τὴν Σικελίᾱν: ao largo da Sicília/ ἐμπίπτει = ἐν + πίπτει/ ἔνθεν ... ἔνθεν: um dos lados/ ἡ Σκύλλη: Sila/ τέρας: um monstro/ ἥ: que/ ἄντου: uma caverna/ ἀρπάζει: arrebata, saqueia/ ἡ Χάρυβδις: Caribde/ δίνη: redemoinho/ φοβερά: assutador/ ἤ: que/ καταπίνει: bebe, engole]. 1. O que Odisseu continua a experimentar enquanto se apressa para casa? 2. Em qual lugar ele cai em perigo maior? 3. Como Sila é descrita?

4. Como Caribde é descrita? 5. O que faz Sila quando Odisseu nevega próximo dela? 6. Por que Odisseu teve de navegar próximo de Sila?

δι’ ὀλίγου εἰς ἄλλην τινὰ νῆσον ἀφικνοῦνται· ἐκεῖ δὲ πολλοὺς βοῦς εὑρίσκουσιν. οἱ οὖν ἑταῖροι, “τί,” φασίν, “οὐκ ἀποκτενοῦμεν τοὺς βοῦς; πεινῶμεν γάρ.” ὁ δὲ Ὀδυσσεύς, “μὴ βλάπτετε τοὺς βοῦς· τῷ γὰρ Ἥλίῳ εἰσίν. εἰ δὲ βλάψετε αὐτοὺς, ὁ Ἥλιος ὑμᾶς τῑμωρήσει.” οἱ δὲ οὐ πείθονται αὐτῷ ἀλλ’ ἀποκτείνουσι τοὺς βοῦς. ὁ μὲν οὖν Ἥλιος τῷ πατρὶ Διὶ εὐχομενος, “ὦ Ζεῦ πάτερ,” φησίν, “οἱ τοῦ Ὀδυσσέως ἑταῖροι τοὺς ἐμοὺς βοῦς ἀποκτείνουσιν. τῑμώρει οὖν αὐτοὺς. εἰ δὲ μὴ τῑμωρήρεις αὐτοὺς, οὐδέποτε αὖθις ἐν τοῖς ἀνθρώποις λάμψω.” [πεινῶμεν: nós estamos famintos/ βλάπτετε: prejudiqueis/ τῷ ... Ἠλίῳ: ao sol/ τῑμωρήσει: ele punirá/ εἰ ... μή: se não/ οὐδέποτε: nunca/ λάμψω: brilharei] 7. O que os companheiros de Odisseu encontram na ilha? E o que eles desejam fazer? 8. Por que Odisseu diz que eles não devem fazer tal coisa? 9. Eles o obedecem? 10. O que o deus do Sol pede para que Zeus faça? 11. O que o deus Sol ameaça de fazer? ὁ δὲ Ζεὺς ἀκούει αὐτοῦ εὐχομένου· ἐπεὶ γὰρ ὅ τε Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ ἑταῖροι ἀποπλέοντες τὴν νῆσον λείπουσιν, χειμῶνα δεινὸν πέμπει καὶ τὴν ναῦν κεραύνῳ βάλλει. πάντες οὖν οἱ ἑταῖροι ἐκ τῆς νεὼς ἐκπίπτουσι καὶ ἀποθῃσκουσιν· μόνος δὲ ὁ Ὀδυσσεὺς ἐκφεύγει, τοῦ ἱστοῦ λαμβανόμενος. [κεραύνῳ: com um trovão/ ἀποθνῂσκουσιν: morrem/ μόνος: somente/ τοῦ ἱστοῦ: o mastro] 12. Quais as três coisas que Zeus faz? 13. O que acontece com os companheiros de Odisseu? Por que Odisseu escapa?

Exercício 10 μ: Leia alto e traduza os pares de sentenças: 1. Por nove dias o vento (ὁ ἄνεμος) transportou Odisseu (τὸν Ὀδυσσέᾱ) através do mar, mas, no décimo, ele chega à outra ilha. 2. A ninfa (ἡ νύμφη) Calipso (ἡ Καλυψώ) vive lá; ela o recebe amavelmente (εύμενῶς). 3. Amando-o, ela diz: “Fica comigo para sempre na ilha.” Mas Odisseu deseja retornar para casa e ver sua esposa e filho. 4. Finalmente, Zeus envia um mensageiro e ordena à ninfa a libertar (use λύω) Odisseu. 5. Calipso lhe diz para fazer uma jangada (use σχεδίᾱ) e o ajuda. 6. Quando a jangada está pronta, Odisseu navega para fora [da ilha], alegrando-se.

Grego Clássico: Menandro Fragmento da peça: O Escudo (417-18): ἐν μιᾷ γὰρ ἡμέρᾳ τὸν εὐτυχῆ τίθησι δυστυχῆ θεός. [τὸν εὐτυχῆ: o homem afortunado/ τίθησι: faz/ δυστυχῆ: desgraçado] Arquíloco (Para mais informações sobre sua vida ver pág. 122) No seguinte poema ele diz que toda a sua vida depende de sua lança: ἐν δορὶ μέν μοι μᾶζα μεμαγμένη, ἐν δορὶ δ’ οἶνος Ἰσμαρικός, πίνω δ’ ἐν δορὶ κεκλιμένος. [ἐν δορὶ: com a lança/ μοι: minha [lança]/ μᾶζα μεμαγμένη: pão amassado/ Ἰσμαρικός: Ismárico, de Ismaros, local da Trácia famoso pelo vinho/ κεκλιμένος: descansando]

Novo Testamento: Lucas: 5. 30-32

Jesus chamou Levi, um coletor de impostos (τελώνης), para segui-lo, e ele ofereceu uma ceia para Jesus, seus discípulos, muitos coletores de impostos, e outras pessoas em sua casa. Os escribas e fariseus então murmuraram contra os discípulos de Jesus. καὶ ἐγόγγυζον οἱ Φαρισαῖοι καὶ οἱ γραμματεῖς αὐτῶν πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ λέγοντες, “διὰ τί μετὰ τῶν τελωνῶν καί ἁμαρτωλῶν ἐσθίετε καί πίνετε;” καὶ ἀποκρῑθεὶς ὁ Ἰησοῦς εἶπεν πρὸς αὐτοὺς, “οὐ χρείᾱν ἔχουσιν οἱ ὑγιαίνοντες ἰᾱτροῦ ἀλλὰ οἱ κακῶς ἔχοντες· οὐκ ἐλήλυθα καλέσαι δικαίους ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιᾱν.” [ἐγόγγυζον: murmuravam/ οἱ γραμματεῖς: os escribas/ τοὺς μαθητὰς: os discípulos/ διὰ τί: por que? / ἁμαρτωλῶν: os pecadores/ ἀποκρῑθεῖς: respondendo/ εἶπεν: diz/ χρείᾱν: precisam/ οἱ ὑγιαίοντες: os saudáveis/ ἱᾱτροῦ: de um médico/ οἱ κακῶς ἔχοντες: os que estão doentes/ ἐλήλυθα: eu vim/ καλέσαι: para chamar/ δικαίους: os justos/ ἁμαρτωλοὺς: os pecadores/ μετάνοιᾱν: arrependimento].