Citation preview

No. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46

Castellano A la cuarta potencia A la quinta potencia Abajo Abanico Abeja Abeja de miel Abeja negra de miel Abejas y avispas Abejita muy pequeña de miel Abejón de miel Abetos Abierto Abismo Abogado, alcalde, juez Abono Abono natural Abono vegetal Aborigen Aborto Abrazadera Abrazar Abreviatura Abrigo Abril Abrir Abruptos Abscisa Absolutivo Absorber Absorción Abstracción Abstractivo Absurdo Abuela Abuelo Abuelos Abultado Abundancia Abundar, reproducir Acarrear Accidentes geográficos Aceite (de cocina) Aceite industrial Aceite para carro Aceitera Aceitunas

Kaqchikel Rukaj k’iyiri’il Rok’iyiri’il Pa xulan Xupub’äl Kab’ichiköp, saqikab’ Winäq kab’ Raxwäch Ruchikopil kab’ richin sital Usmakab’, jör B’otöl sik’, muqul rati’t Jisijïk chäj Jaqäl Xolb’achan Q’atöy tzij Ruchuq’a’ ulew Q’ayïs Q’ayïs uchulew Ajalaxel Tzaqonïk Sotb’äl Q’etenïk Kore’t Kuchub’äl Rukaj ik’ Jaqïk, jaqoj Xulan Kotz’ojuch’unem Kulb’anel Tz’ub’, tz’u’unïk Tz’ub’anem, tz’u’unem Nojinem Metz’etel, t’asil Meb’eyal Atitaj, wati’t Mama’, mama’aj Ati’t mama’aj Punupïk K’iyal, k’iyirem K’iyirem Eranïk, eranem Rub’anikil ruwach’ulew Q’analya’, q’anal, qaqchiy K’ib’anoj, k’ib’aya’ Kab’ya’, tzepya’ Qapchiyb’äl, k’ayb’äl k’ib’aya’ Raxnaq’

47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93

Acelga Acento agudo Acento diacrítico Acento ortográfico Acento prosódico Acento, sonido Acentuación grave Acentuación, acento Acera Acetato Acetona Achiote Ácido, agrio Aclarar, informar, explicar Aclararlo Acólito Acomodador Acompañado Acompañar Acompañarlo Aconsejar Aconsejarlo Acontecimiento, comedia Acordeón, concertina Acortar Acoso sexual Acostado Acostar Acostumbrar, recibir Acrobacia Acróbata Acta Activa Actividades y ejercicios Acto (de la obra) Acuarela Acueducto, canal Acuerdo de paz firme y duradera Acumulador, batería Acurrucado Acutángulo Adelantamiento de constituyente Adentro de Adición o suma de fracción Adición o suma de números cardinales Aditivo Adivinanza

Lab’ichaj Nab’ey k’oxon K’oxomal tz’atz’ib’ K’oxotz’ib’ Mank’oxotz’ib’ K’oxomal Rukab’ k’oxom K’oxomal, k’oxol Ruchi’ b’ey K’utachib’äl Yojb’on K’uxu’ Ch’äm Q’alajarisanïk, q’alajirisanem Q’alajirisaj Ruk’ulüb’ ajyuq’ Ya’öl tz’uyb’äl Man ruyonil ta Achib’ilanïk Achib’ilaj Pixab’anem, pixab’anïk Pixab’aj K’ulwachel Yuchq’ojom K’olok’onïk Tz’ilonaqil, naqonïk Kotz’öl Kotz’ob’anïk K’ulunem tz’ab’ij Sak’nem Ajsak’ K’olo’ K’ulb’anayom Samaj chuqa’ kamulunik Ajinb’anik Kowb’on B’ilya’ Runik’ik tik’asäs k’aslemal Uchuq’ab’äl Wuq’ül Yuquyïk tz’uk Wi Chupam Rutunaj k’ajim Rutanaj cholajilab’alil Tunel Tawila’

94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140

Adjetivo Adjetivo atributivo Adjetivo calificativo Adjetivo cardinal Adjetivo no pronominales numerales Adjetivo numeral Adjetivo ordinal Adjetivo partitivo Adjetivo posesivo Adjetivo predicativo Adjetivo pronominales Adjetivos no pronominales Adjetivos no pronominales gentilicios Adjetivos pronominales demostrativos Adjetivos pronominales Exclamativos Adjetivos pronominales indefinidos Adjetivos pronominales interrogativo Adjetivos pronominales posesivo Adjetivos pronominales relativos Adjunto, parte Administrador Administrador educativo Admirativas Adobe, mural, muralla Adoquín Adornar Adorno Adrenalina Adverbio Adverbio de afirmación Adverbio de cantidad Adverbio de duda Adverbio de lugar Adverbio de manera Adverbio de negación Adverbio de tiempo Advertir, decir Aéreos Aerolínea Aeromoza Aeronave Aeropuerto Afiche Afición Aficionado (de fútbool, básquet) Afijo Afirmar

Jalt’as Jalwäch jalt’as Jalt’as weqb’i’ Ajilab’äl jalt’a’s Mek’ex ajilanem jalt’as Ajilat’as Cholajib’äl jalt’as Ch’ar jalt’as Ichinab’äl jalt’as Q’ajarib’äl jalt’as K’ex jalt’as Mek’ex jalt’as Mek’ex petenil jat’as K’ex k’utub’i’ jalt’as K’exmay jalt’as K’ex mek’isel jalt’as K’exk’utun jalt’as K’exichin jalt’as K’extun jalt’as Ach Nuk’usamajel Nuk’usamajel tijonïk Mayel Xan Xanab’äj Wiqonem Retz’ab’al T’ut’uj Läj, jalb’anoj Qasläj Etaläj Meläj, kak’u’x läj K’ojoliläj B’anläj Meläj Q’ijuläj B’ixïk Aj xik’ Xik’ib’äl Cha’omal xtän Ajxik’ ch’ich’ Ruqajib’al mirxik’anel B’oniperwuj, perwach Tzeqelib’en, tzeqelen Tzeqelel Xiltzij Jujik

141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187

Aflojar Afluente Afluir Afónico África Africada Africano Afrodita Agachado Agachar agarrador de olla Agarrar Agencia Agenda Agente Agilidad Agosto Agradar Agradecer Agregar Agriar Agricultor Agricultura Agrio Agronomía Agrónomo Agrupación Agrupar, asociar Agua Agua fría Agua gaseosa Agua hervida Agua salvaje Aguacate Aguacate pequeño Aguado Águila (bicéfala) Águila negra Águila pequeña Aguja minutera Agujerear Agujero de ozono Agujero negro Ahogar Ahogo Ahora, hoy Ahorrar

Koroq’inïk Elraqän ya’ B’enajem Jasjïk qulaj Q’eqasetul Q’atelkaq’ïq’ Q’eqawinäq Aqil Chakäl Wonenïk T’u’y Chapïk Nimasamajay Cholob’äl, cholsamajib’äl B’anöy, b’anel Sak’äl Ruwaqxaq ik’ Kab’irisanïk K’awomanïk, matyoxinïk Tz’aqatisanïk K’ayirisanïk, k’ayirisanem Tikonel, ajtiko’n Tiko’n Ch’amch’öj Retamab’alil tiko’n Ajtiko’n Pakaj, molaj Molonïk, molonem Ya’ Raxya’ Wosya’, kiläj ya’ Roqowinäq ya’ Wulül ya’ Oj Mutül oj Yoq’oyïk Kot Q’eqakot Xulb’aq kot Ch’utiramanel Teq’unïk Rujul li’q Q’eq jul, q’eqajul Jiq’inïk Jiq’inem Wakami Yakonïk, kuchunïk

188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234

Ahorro Aire complementario Aire corriente Aire de reserva Aire residual Aislamiento Aislante Ajenjo Ajeno Ajonjolí Al lado Ala Alabanza Alabar Alacrán Alambre Alambre espigado Álamo Alargado Alarma (instrumento) Alarmar Albañil Álbum Alcachofa Alcalde auxiliar Alcance de ambos puños Alcance de dos los dedos al recoger cosas en polvo Alcanzar Alcohol etílico Alcohólica Aldea Alegría Alemán Alergia Aletear Alfa Alfabetismo Alfabetización Alfabetizar Alfabeto Alfarero Alfiler Alfiletero Alfombra Alforza Álgebra Algebraico (a)

Yakon, kuchuj, yakoj pwäq Ruwi’ uxla’ Uxla’ Ruwi’ eluxla’ Yak uxla Jech’umen Jech’ul, jachinel Xaqixaq Man awichin ta Sajuk’ Chuxikïn Xik’ Q’ajartisab’äl Q’ajartisanïk Sina’j, q’asna’j, koson K’amach’ich’ K’amak’ix Lama’ Rab’arïk K’asonib’äl K’asonïk Ajtz’aq Möl Ch’opichaj, ch’opiq’utumal Ajch’ame’y Jokaj Chuyaj Q’i’oj K’äy ya’ Tijöy ya’ Ruq’a’ tinamït, ral tinamit, juyu’, juyub’äl Kikotemal Aj aleman Ruch’ojb’al ch’akul Xik’anem Xenab’al choltz’ib’ Choltz’ib’yal Choltz’ib’anem Choltz’ib’anik, tijotz’ib’anik Choltz’ib’ Ajq’ana’ulew, ajkaqch’ab’äq Lawb’aq Yakb’äl lawb’aq Cha’omaweqoj Jiq’ochoj Rachajilab’äl Ajrachajilab’äl

235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281

Algodón Algodón (listo para hilar) Algodonero Algoritmos Alianzas Alimentable Alimentación, alimentar Alimentado Alimenticias Alimento orgánico Alimentos Alimentos de origen animal Alimentos sustitutos Allá Allá (arriba) Allí, por ahí Almacenar Almejas Almendra, albumen Almíbar, Caramelo, Dulce, Panela Almidón Almohada Almohadilla Almohadilla para el mouse de computadora Almuerzo Alófono Alomorfo Alquilar Alquiler Alta Verapaz Alta Verapaz, Baja Verapaz Altar Altavoz Alteración Alterar Alterar el producto Alterar una suma Alterar, enredar Alterarse Altitud Altura Altura, longitud Alumbrado público Aluminio Alumno, educando Aluzinaje Alveolar

B’o’j B’o’j, k’exoj K’ayïl b’o’j Runuk’ulem, rub’eyla jik’oj Juna’oj Tzuqel Tzuquj, rikilal, ilinem, ilinïk, tzuqïk Tzuqun Ilinel, ilib’äl Rikilal aq’alil Rikilal Rikilal e petenäq chi kij chikopi’ K’exel ilib’äl Chila’ Pa ruwi’ Chi ri’ B’alinïk Perech Ruk’u’x ija’tz Kab’ Saqtz’ama’ Ruch’akät wi’aj Yojb’äl Sutib’äl ch’oy Tik’awa’im Jalb’itz’ Jaljitz Qajonïk Qajonem Kob’an Chi Tz’alama’ Xajanib’äl Sik’ib’äl tzij K’exonem K’exïk Rusuq’uj tikojil Suq’unïk tunäj Suq’unïk Suq’ujel Chikajalel Palen, raqäm Rupalen Chanpomal saqil Atiyalil Tijoxel Qajen pan ik’ Aq’k’oxom

282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328

Alvéolo Alveopalatal Amabilidad Amablemente Amargarlo Amargo Amarillento, anaranjado Amarillo (color) Amarrar Amasar Ambición Ambicioso Ambiente hogareño Ámbito escolar Ambulancia Amenazar América América central América Insular América Meridional Americano Ametralladora (arma) Ametralladora (fuego artificial) Amigdalitis Ampliar Ampolla (medicina) Añadir Anafase Anáfora Análisis lingüístico Análisis literario Análisis personal Analizar Analogía Análogo Anaranjado Anatomía Ancho, cara, superficie Anciano Ancla Anda Andamio, suela Anécdota Anemia Anemoscopio Anestesia Anestesiólogo (a)

Rutza’m pospo’y Apo’ey, xab’aja’j Josq’, utzna’oj Josq’ilal winäq, tzana’ojnem K’ayirisaj K’äy Q’anq’öj Q’än Ximonïk, ximoj Ke’enem, ke’enïk Rayib’äl, jak’ak’enik’ Jak’ak’enel Ochochil ri’ïl Rupam tijob’äl Erab’äl yawa’ Yeq’unïk, q’eleb’enïk Ab’ya Yala, K’aqo’jsetul Runik’ajal K’aqosetul Yul K’aqosetul Tik’iq’ij K’aqosetul Aj Ab’ya Yala Q’aq’b’äl B’at’ät’, paq’äq’ Yab’ichub’aj, yab’ipix Nimirisanïk Aq’omab’aq Rutz’aqat, weqïk Roxak (yo’oxik) Kamulunik tzij Ch’ob’och’ab’äl Ch’ob’onem lema’ Yonil ch’ob’onem Ch’ob’onïk, solinïk rij Junamaxim K’awachin, junamab’aj Kaqköj Retamab’alil ch’akulaj Ruwäch Ri’j, tetata’ Xukuxüb’ Ruch’atal tyox Palb’äl B’anatajem, kulwachel Q’ana’m, salib’ Chojkaq’ib’äl Cham Ajch’ame’, sikirisamel

329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375

Anexión, complementación Anfetamina Anfibios Anfibios anuros Anfibios apodos Anfibios caudados Ángel Angelito Angiospermas Angosto, estrecho Anguila Ángulo Ángulo agudo Ángulo llano Ángulo recto Ángulos complementarios Ángulos suplementarios Anhídrido carbónico Añil Anillo Animal (genérico) animal adulto Animal doméstico Animales acuáticos Animales carnívoros Animales herbívoros Animales invertebrados Animales mamíferos Animales marinos Animales ovíparos Animales rumiantes Animales salvajes Animales terrestres Animales útiles al hombre Animales vertebrados Animales voladores Año Año bisiesto Año de 365 días Año de 400 días Año sagrado de 260 días Anona Anona amarilla Anona de tierra fría Anona rosada Anónimo Antártica

Tz’aqatil Jotok’u’x Ajruq’ulew Ajruq’ulew ixpe Ajruq’ulew jutu’ Ajruq’ulew jiy Ramaq’el kaj Tiramaq’el kaj Kuchija’tz Ko’öl ruwäch Kumätz kär Tz’uk, katz’uk Yutz’uk Junam tz’uk Chojtz’uk Tz’uk tzaqatisanela’ Tunuj chojtz’uk Qi’ Jikilite Nupq’a’ Chiköp Ri’j Awäj Aj pa ya’ chikopi’ Ajtib’ chikopi’ Aj’ichaj chikopi’ Ajti’ojil chikopi’ Tz’untasinela’, tz’umanela’ chikopi’ Aj palow Loyalaxela’ chikopi’ Kajpamaj Chikopi’ aj pa juyu’ Aj ulew chikopi Kusaxel taq chikopi’ B’aqilel chikopi’ Aj xik’a’ chikopi’ Juna’, ab’ K’aju’, nima’ A’, ab’, juna’ May Cholq’ij K’ewex, päk Paktz’in Päk Pakxon Meb’i’aj Riqi’

376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422

Antártico Ante Anteayer Antebrazo Antecesor, héroe, noble Antena (de televisor, de teléfono celular) Anteojos, lentes Antera Antes de Cristo Antes, hace tiempo Anticipar Antigua Guatemala Antiguo Antimonio Antipasiva Antivirus Antojar Antojar, desear Antología Antónimo Antorcha Antropología Antropología criminal Antropología cultural Anunciar Anuncio, información Anuros Anzuelo Aorta ascendente Apagado Apagar Aparato de Golgi Aparato de rayos x Aparato digestivo Aparato respiratorio Aparatos del cuerpo Aparecer Apartado postal Apartamento Apaste Apazote Apellidos Apéndice Apéndice cecal Apendicitis Apestoso Ápice

Ruqajib’al kaq’ïq’ Chwäch Kab’ijir Ruchumay q’ab’aj, ruchumay nuq’a’, rub’a Mama’al, nab’eyal Jik’b’äl Lemowäch Ruk’ojlib’al ija’tz, rutun achko Chuxe’ kan ajaw Ojer kan Nab’ejïk Pan Q’än Ojer Saqaxar ch’ich’, kowiq’apil B’anayom Jutil, q’atchikopil Rayinïk, rayinem Rayinïk Möl lema’ Q’eb’aq’ajuj Saqib’äl Retamab’alil winaqirem Retamab’alil ch’a’oj winaqilem Retamab’alil b’anob’äl winaqilem Sik’inïk Rutzijol Ixpe’ Chapb’äl kär Oxq’ul nimal Chupül Chupunïk, chupuj Ruxikin k’ajk’äs Tz’etch’akulaj Ilinib’äl rul Uxlab’äl rul Rusamayib’al qach’akul Noqa el Yakataqkil Q’atajay Wa’is Sik’äj Ruka’n b’iaj Tz’aqatb’äl Rukup xkolob’, rutz’am xkolob’, rujey xko’l Ruyab’il tzamixkolob’, ruyab’il tzamixkol Chuw Te’y

423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469

Apio Aplacar Aplastar Aplicativo Apodos Apólogo, fábula Aportar, cubrir Aposición Apostar Apóstrofe Apoyar Aprender Aprendizaje Apretado, estrecho Apretar Aprobar, conquistar Aproximación Aproximar Apuntar Apuntes Apurar Aquel Aquí Arácnidos, araña Aracnoides Arado Arañar Arañar a una persona Arar Árbitro Árbol de escobillo Árbol genealógico Árbol nacional Árbol, palo, madera Árboles y plantas Arbusto Arca Archipiélago Archipiélagos e islas Archivar, guardar Archivo de computación Arco Arco de fútbol Arco de tiro (deporte) Arco iris Arder Ardilla

Kotichaj, q’utumal q’ös Qasïk Pitz’onïk, pitz’oj, pitz’onem Kusaxel Jutu’ Iqa’ Kuchunïk, kuchinïk Q’alajsanem Tojonïk Ch’ut Raq’äl Etamaxïk Tijoxik, etamanik Latz’ Jitz’inïk, jitz’oj, jitz’onem Ch’akonïk Naqajem Naqajinïk Tz’ib’anïk samaj Tz’ib’atajinäq Pararenïk La la’ Wawe’, chi re’ Äm Katas B’oq, chenb’äl Jixk’anïk Rochoj B’oqol, chenb’äl, muquj Xurunel Q’echa’ Xe’al Che’amaq’ Che’ Che’ chuqa che’q’ayïs Pe’y che’, q’ayïs K’alam K’iyul Yula’ chuqa’ k’iyula’ Wujik’olik Wujik’olib’äl Q’ujlal Rokeb’al aqak’olaj Ch’a’b’ Xokoq’a’ Q’aq’anïk, q’aq’anem Kuk

470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516

Ardilla voladora Área Área de círculo Área de figuras planas Área de los polígonos Área de medida Área de superficie Área de un trapezoide Área del rectángulo Área del rombo Área superficial Áreas curriculares Áreas de aprendizajes Áreas deportivas Arena Argolla Argón Arista Armadillo Armar Armario Armonía Armonía musical Aro (básquetbool) Aro (de llanta de bicicleta o carro) Arquitecto Arquitectura Arrancado Arrancar Arrasar Arrastrar Arreglarlo Arríate Arriba Arroba Arrodillar Arroyo Arroz, trigo Arrullo Arsénico Arte Arteria Arteria aorta Arteria coronaria Arteria pulmonar Arteria, ventrículo Artes del idioma

Tz’ikuk Ruwäch, rupam, rulewal Ruwäch setesïk Li’an kiwäch achib’äl Ruwäch k’iyatz’uk Ok’alwäch Ruwäch wachil Ruwäch jun q’e’ël che’ Ruwäch yuqutz’ïk Ruwäch k’ajtz’ik Rupam ruwäch Rupalib’al cholk’ut Rupalib’al etamanem Set etz’anib’äl Sanayi’ Ch’utiset Lo’xil Tz’ikal Ib’oy Nuk’unïk, pab’anïk Yakb’äl tzyäq K’wajowen, tilqasäs Q’ojok’wajonem Sot, k’olo Set Tz’aqöl, tz’aqonel Tz’aqolem, tz’aqonem K’uqun K’uqunïk, k’uquj Räm Qirirenïk, qirirenem Chojmirisaj Tikob’äl Pa jotöl Nimal al, kab’al mul Xukulem Ruq’a’ raqän ya’ Mutz’ixim B’ochi’ij Tz’inichajil Na’ojil, tz’intzoj, na’ojinik Loman ib’och’ Nimal taqokik’ K’ulunel taqokik’ Pospo’y taqokik’, rib’och’ pospo’y Taqokik’ Retamab’alil ch’ab’äl

517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563

Artesanía Artesano Ártico Articulación Articular Artículo Artículo determinativo Artículo indeterminativo Artista Artística Artísticamente Artrópodos Arveja Asado Asalto, robo Asamblea de la sociedad civil Asar Ascendente Asear, limpiar, purificar Aserrar, cortar, recortar Asesino Asesoría jurídica Aseverar Asfalto Asia Asiáticos Asignación de papeles Asignatura Asimetría Asimétrico, desigual Asistencia jurídica Asistencia social Asistente, ayudante, socio Asociarse Asociativa Asoleado Asonancia Asonante Aspecto Aspecto completivo Aspecto incompletivo Aspecto literario Aspectos de la narración Áspera Aspirar Asqueroso, sucio, suciedad Asta (de bandera)

Jep, na’ojinïk Ajna’oj Releb’al kaq’ïq’ K’ulb’aqil, k’ulb’ochil Ch’ab’enïk Mokaj, k’ulab’i’ Jik’ulab’i’ Mek’ulab’i’ B’anöl B’anonem Na’ojinik, na’ojilal Mi’p Arwenx, alb’ertïx Sa’on Eleq’ Rumoloj winaqilal Sa’oj Jotob’äl Ch’ajch’ojirisanïk Qupinïk Kamisanel Ajna’oj q’atb’äl tzij Jikib’anïk Q’eqab’ey Q’anasetul Q’anawinäq Jäch ququl wuj Rukojolil etamab’äl Mejunam Jech’ël Ruto’onïk q’atb’alil, ruq’a’ q’atb’äl tzij Kuchto’onïk To’onel Ruk’iyal, ruq’a’ raqän Mololem Sa’äl Qulk’u’x Setil q’ajanil Rub’eyalil Kani’ Mekani’ Retal lema’ B’eyal lemotzij Q’äs, qär, qecheqik, watzawik Jiq’ uxla’ Tz’il Raqän laqam

564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610

Aster Asteroide Astro Astronauta Astronomía Astrónomo Asustar Atabal Atacar Atajar, obstruir, repeler Atar Atarraya Atarrayita Aterrizar Aterrizar (aviones, helicópteros) Atestado Atleta Atletismo, carrera Atmósfera Atol de elote Atole blanco de ceniza Atole, haragán Atornillar Atracción molecular Atrás de Atravesado Atribuciones, comprensión Atributivo Atril Atrio Atún Audiencia audifonos Auditorio Aullar Aumentar Aumentar de valor Aumentativos Aunque Aurícula Aurícula derecha Auricular del teléfono Ausente, no está Ausentismo Autoestima Autoevaluación, autoevaluar, autoevalúa Automóvil

K’u’xch’umil kop Muluch’umil Ik’ch’umil Winaqakaj Retamab’alil ik’ch’umil Aj’ik’ch’umil Xib’inem Tum Pab’anïk ib’ Q’atonïk Ximinïk Matawal, trasma’y Lik’b’äl kär Qajen Ruqajib’al mirxik’ ch’ich’ Nojinäq Etz’anel Aninem, anob’äl Kaq’iq’al, kaq’ïq’ set Äj q’or Q’or pa chaj Q’or Sutiju’unïk Jik’ molk’aj Chi rij Q’e’el Taqem Chäw Chapöy wuj Ruwäch rachoch ajaw, ruwa jay Xaq kär K’utuj tzij Ak’axab’äl Ak’axoma’ Wuyinïk K’iyirsanïk, nimirisanïk Ninimär rajil Nimarisanel Estape’ K’ulukik’ Iki k’ulukïk’ Rak’axab’al oyonib’äl Man k’o ta Mek’oyal Ajowi’ ri’il Pajwi’, napäj awi’ Mu’q, mu’qch’ich’

611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657

Autonomía municipal Autopista Autor Autor (a), escritor (a) Autoridad, director, líder Autoridades educativas Avanzar Ave Avena Avenida Aventura Aventurero Avergonzar Aves Avestruz Aviación Aviador Avicultura Avión Avioneta Avispa Avispa amarilla Avispa delgada y negra Avispa, panal Axila Axón Ayer Ayote, calabaza Ayudar Ayunador Ayunar Ayuno, dieta Azacuán Azadón Azúcar Azufre Azul Azulejo (ave) Baba, saliva Babosa Bacín Bacteria, protozoario Bactericida Bacteriología Bahía Bailarina bailarines gigantes

Ralajil tinamït Kalab’ey Winaqirisanel Tz’ib’anel K’amöl b’ey, ajpop Chituy tijonem, ajpop tijonem B’inem Tz’ikin Q’anqöj was Saqab’ey Palaqin, b’aqaqyax B’aqb’ot, palaqinel, b’aqaqinel K’ixb’isanïk Tz’ikina’ Wonochiköp Xik’ana’oj Xik’ch’ich’inel Xik’chikopi’ Mirxik’anel, xik’anel ch’ich’ Alaj mirxik’anel, ch’uti xik’anel ch’ich’ K’expüm aqaj, q’asita’al, aq’atz’utüj Q’atz’ituj Tok’öy Aqaj Misk’e’l, k’alk’a’x, mesk’el Pu’q Iwir K’um To’onïk Mewayjanel Mewayjanïk Meway Al Choyb’äl ulew, asaron, pajb’äl K’ajkab’, saqakab’ Chuwab’äj Xar Loxpin K’axäj Liq’liq’, jiliq’ K’ulb’äl chuluj Jutil, chikopil Jutilel, chikopilal Retamab’alil chikopil Ruxikin palow Xajonel Mama’nim

658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704

Baile, danza Baja Verapaz Bajar, llegar Balcón Ballena Ballesta Baloncesto Bálsamo Bambú Banano Bañar Bañarse Banca Banco Banco de trabajo Banco para sentarse Banda Bandera Baño, sanitario Banquero Banquete Banquillo Baqueta de marimba Baranda Barba de san Nicolás (hierva) Bárbaro, criminal Barco Barniz Barnizar Barómetro Barra de hierro Barranco Barreno Barrer Barrera Barrida Barrilete Barrio Barro, Arcilla Barro, lodo Barros de la cara Barrote Báscula Base Base 10 Base a la cuarta Base al cuadrado

Xajoj Tz’alamya’ Qajïk, qajinem K’ara’, nachab’äl Mataq’tami’ K’eqach’ab’ K’olaq’ab’ Uchmalan che’, ruya’al aq’om Tara’, chomitz’ulu’ Saq’ul Atinïk, atinem Atin, yinatin Tem, tz’uyub’äl Xitpwaqb’äl, pwaqb’äl, yakob’äl pwäq Nimach’atal Tz’uyub’äl Q’ojomanela’ Laqam Ruxikin jay Pwaqnel Nimawa’im Ch’utitem Ruq’a’ q’ojom Q’atb’äl Jolom to’ch, rusmachi’ qo’ch Ajtzay Nimajuku’ Nij Nijik Etakaq’iq’ab’äl Xik’ay ch’ich’ Siwan Wopb’äl che’ Mesonïk, mesoj Q’atb’äl b’ey Meson Papalot Chinamit, molajay Q’än ulew, q’ana’ ulew Q’ana’ulew, son, ch’ab’äq Wäy K’arach’ich’ Nima’etab’äl Palib’äl, rux’e Lajuj ruxe’ajil Rukaj joto’ajil Rukab’ joto’ajil

705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751

Base al cubo Base binaria Base de pared Base decimal Base prima Base vigesimal Básquetbol Bastidor Bastidor (escenarios) Bastón Bastón, bordón Basura Basura inorgánica Basura orgánica Basurero Bata Batallón Batea Batería Batidora Batir con la mano Batracio Baúl Bautismo Bazo Bebedero Beber Bebida alcohólica (genérico) Beca Becerro Beeper Bejuquillo Bélico Bellota Bendición Berenjena Berilio Berrinche Besar Beso Beta Bibliografía Bibliográfico Biblioteca Biblioteca nacional Biblioteca, centro de documentación Bibliotecario

Rox joto’ajil K’ulaj xe’el , k’ulaj joto’ajil Ruxe xan Lajel xe’el Nab’ey joto’ajil Winaqel xe’el Q’ab’ak’olaj Set’isb’äl Weqob’äl Ch’ame’y Ch’ami’y Mes, q’ayïs, seq’ Me’aq’alil q’ayïs Aq’alil q’ayïs, q’äy q’ayïs Q’ayisb’äl, yakb’äl q’ayïs Tzuqutzyäq Tzob’aj Aq’e’n, kuku’ Uchuqa’lil Tukulb’äl Puq’uj Ajtewk’aslïk Ruyakb’al ch’ich’, nimayakb’äl Qasan ya’ T’or Uk’yab’äl Qumunïk K’o’x To’ikil Alaj wakx Ilob’äl Sib’äq’ k’anti’ Ch’ujalil Pixïk Urtisanïk Xarq’utumal, tuq’wäch Aninelil Xutunïk Tz’ub’anïk Tz’ub’ Ruka’n tz’ib’ griego Solwuj, wujib’äl Cholwujel Wujib’äl Amaq’il cholwuj Cholwuj, wujib’äl Ajwujib’äl

752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798

Bicicleta Bicicleta de reparto Bigote, barba Bijuyo Bilingüismo equilibrado Bilis, hiel, vesícula biliar Billete Bimembre Biodegradable Biografía Biología Biólogo Biosfera Biotopo Bióxido Bisílaba, disílaba Bisonte Bizco, turnio Blanco, claro Bledo Block Blusa Bobina Bobina de papel Boca Boca arriba Bocamanga Boceto Bocinas Bodega Boleta de depósito Boleto Boleto aéreo Bolo alimenticio Bolsa Bolsa de cartero Bolsa de hielo Bolsa de papel Bolsa plástica Bolsa térmica Bolsón Bomba (fuego artificial) Bomba para fumigar Bomba para gasolina Bombero Bombero municipal Bombero voluntario

Let’et’ Jachich’okolb’äl Ismachi’, rismal chi’aj Tzampolok’ Kach’ab’äl chojalil K’ay Wujpwäq, q’uq’pwäq Katzij Q’ayinel, q’ayel Rumujalil winäq Retamab’alil k’aslemalil K’aslemanel K’ojib’äl k’aslemalil K’olk’aslem Kaq’al Kajap K’ichewakx Yalyöt, rantiwäch, tzalawäch Säq Lob’itzetz Tz’aqon xan Ixkamixa’ Chojmiq’aq’ Yakpisb’äl Chi’aj, nuchi’ K’awäl Ruchi’ ruwi’ telemaj Nab’sa Pujqul, k’aqak’oxomal Yakob’äl Uqxanib’äl pwäq Okiwuj Tojxik’wuj B’a’ Jam, b’ora, yakb’äl Rupeqës jachöy taqkil Yakbäl tew Jamwuj Jamt’im B’ukmeq’ Peqäs wuj Aj, k’olob’ojb’o’ Aq’omab’äl tiko’n Yakb’äl ruway ch’ich’ Chupunel Ajtinamït chupunela’ Ajowalil chupunela’

799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845

Bombilla Bomper Bondad Bonito Bonito, guapo Borbotear Borde, margen, límites Boro Borracho, bolo Borrador Borrador de goma Borrar Bosque Bostezar Bota Bota de hule Bote, frasco Bote, lancha, cayuco Botella, envase Botiquín Botón Botón (insignia) de alcalde Bóveda UPL Bragueta Branquias Brasa Bravo Brazada Brazo, mano Breve Brisa Brisa marina Brisa terrestre Brocha Brócoli Bromear, engañar,chistear Bromo Bronconeumonía Bronquio Bronquiolo Bronquitis Brujería, hechicería Brújula Bucear Bueno, bien Bufanda Bufete popular

Saqib’äl Wachatob’äl Oto’ob’äl Cha’omal, jeb’el Jeb’ël B’ulb’u’x Ruchi’ Ch’ajlil Q’ab’arel Yojb’äl Yojb’äl nak’b’äl Yojinïk K’ichelaj, rujuyub’al che’ Ayäm Nimab’uküt Achb’uküt K’ojlib’äl Juku’ Leme’t Yakb’äl aq’om Ch’apel Q’ijch’apel Jikyakonib’äl Ruwäch wexaj Kuxlab’äl ajtewk’aslik, jeloj Rachäq q’aq’ Oyowaläj, ka’anel Jaj Q’ab’aj Ko’öl Müs Müs palow Müs ruwäch’ulew Kelb’äl Raxb’oj ichaj, raxpor ichaj Q’olonïk Yach’ich’il Ruyab’il ruqul pospo’y Ruqa’ pospo’y Ruqa’ pospo’y, ruqul pospo’y Yab’i’uxla’ Itz Mik’ Muxeyanïk Ütz Qulak’ul Samajib’äl ruto’onik q’atb’alil

846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892

Bulbo raquídeo Buñuelo Burlar, burla Burlarse Buscar Butaca Buzón Caballito de mar Caballo, corcel Cabecear (de dormitar) Cabecear la pelota (fútbol) Cabecera Cabello Cabeza, cráneo Cabildo, ayuntamiento Cabina de control Cabina de locución Cable (de televisión) Cable telefónico Cabo Cabos y penínsulas Cacao Cacao, chocolate Cachete, mejilla Cadejo (leyenda) Cadena Cadena costera Cadera Cadmio Caer Café (color) Café (planta) Cafetera Cafetería Caite Caja Caja de crayones Caja de herramientas Caja de lustrador Caja toráxica Caja, cajón Cajero Cal Calambre Calcetín, calceta Calcio Calcomanía

K’iw Ch’ilch’il Yoq’onik Yoq’onem Kanonïk B’uyuch’akät Ch’uti yakataqkil, yakataqowuj Kejapalow Kej Kamiwaram, yuxku’r Jolomanik, toq’onik Amaq’ixel Risimal wi’aj, ismal wi’aj Jolomaj Popob’äl tzij Tzuyb’äl jay Talutzijob’äl jay K’amal, k’amataluwäch K’ama’oyonib’äl Rutza’m ulew Rutza’m ulew chuqa’ ruq’a’ ulew Peq Kakaw Q’o’tz’ Xib’inel tz’i’ Yuqri’, weqch’ich’ Taq’aj yuqki’ Rutza’n achäq, q’o’tz, tuyüq’ Junalch’ich’il Tzaqanïk K’aqo’j Kape Tzakb’äl kape K’ayb’äl kape Xajab’ Kajk’ojlib’äl Rukaxa b’onitz’ib’ab’äl Yakb’äl samajib’äl Kajsub’äl Rij k’uxaj Kax Aljanel pwäq Chun Raxkej Rupam b’uküt Kajtz’ikal Retawäch

893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939

Calculador Calculadora Calcular Cálculo Cálculo matemático Cálculo proposicional Calendario Calendario de cuenta larga Calentar Calibrador de aire Cálido Caliente Calificación, nota Caligrafía Cáliz Calle Calle empedrada Callejón Calmado Calor específico Calor, calentura, temperatura Caloría Calorífica Calumniar Calvo Calzón Calzón largo Calzoncillo Cama Cama ortopédica Camaleón Cámara (de televisión) Cámara de video Cámara digital Cámara fotográfica Camarógrafo (de televisión) Camarón Camarón hembra Camaroncillo Cambiar dinero Cambiar, sustituir Camilla Caminar Camino angosto, estrecho Camino, calle, vía, vereda Camión Camioneta

Jik’inel Jik’ib’al, ajlab’äl Jik’inïk Jik’oj Jik’oj ajilanem Ch’ob’jik’oj Ch’olb’al q’ij Choltun Meq’enïk Etab’äl kaq’ïq’ Meq’ën K’atän Ajlatijonïk Cha’omal tz’ib’anïk Tz’uyub’äl kotz’i’j Kaqab’ey Ab’ajiläj b’ey Ralb’ey, latz’bey Silan K’utul k’atän K’atän, meq’enal, k’atanal Meq’el K’atanal Q’ab’anïk tzij Ch’an, tzanatz’öj Rupam tzyäq To’q Rupam wex Ch’at Yakach’at Chaq’iwan Jik’achib’äl K’olo’achib’äl Ajilachib’äl Elesab’äl wachib’äl Elesachb’äl Cho’m Q’osïy ajäx Otzoy K’exonïk, k’exoj, k’exonem Jalonïk, jaloj, jalonem Ch’utich’at B’inïk Tzutzul, latz’ B’ey Mirejqanel B’inb’äl, ereb’äl winäq, jaych’ich’

940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986

Camioneta agrícola Camionetilla Camisa Camiseta Camisola Camote Campana Campaña Campanario Campanilla Campo de aterrizaje Campo semántico Campo, llano Caña de azúcar Caña de carrizo Caña de milpa (tierna) Caña de milpa seca Canadá Canal (mensaje) Canal semicircular Canales semicirculares del oído Canario Canas, pelo blanco Canasto Canasto cuadrado Cáncer Cáncer (horóscopo) Cancha de balompié Cancha de baloncesto Cancha, estadio Canción de cuna Canción, canto Cancionero Candado Candela Candela eléctrica Candelabro Candidato Cangrejo Cangrejo de ciénaga Cangrejos de mar Canguro Canica, cinco Caninos Canoa Cansar, cansancio Cantante

Juyuch’ich’ Ch’utijaych’ich’ Kamixa’ Rupam kamixa Kamix, etz’akamix Is Tank’or, tzilin ch’ich’, jek’b’äl sïb’ Taluchol Rachoch tz’inich’ich’ Ch’utitz’intz’in Ruqajib’al xik’ach’ich’ Q’ajarel molaj Taq’aj Aji’j Aj Aji’j Patz’än Kanata’ Q’asab’äl Nupxikinaj Nupak’axab’äl Q’anach’ïp Säq wi’aj Chakäch Köl Q’aych’a’k, nimach’a’k Topachib’äl Aqa’etz’anib’äl Q’ab’i’etz’anib’äl Etz’anib’äl, jomal B’ixne’y, rub’ix ne’y B’ix B’ixab’äl, b’ixab’äl wuj Japib’äl ch’ich’, lawib’äl Kotz’i’j, b’olosaqil B’olosaqib’äl Tzukulib’äl Cha’el Täp Sanüm Axalin Ejqa’al K’olanich’ Tz’i’eyaj Juku’ Kosïk, kos B’ixanel

987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033

Cantantes, coro Cantar Cántaro, tinaja Cantidad Cantidad homogénea Cantil de agua Cantil de sapo Capa Capacidad (medidas) Capacidad mental Capacidad pulmonar Capacitación Caparazón de tortuga Capas o estratos, membranosa Capirucho Capital Capital de Guatemala Capital inicial Capitales de Centroamérica Capitán Capitán de nave Capítulo Cápsula espacial Cápsula, píldora Capullo de gusano Caracol del oído Caracol grande para corneta Carácter Características culturales Carátula Caravana Carbohidratos Carbón Carburador Carburante Carburar Carburizante Cárcel Cardias Cardinalidad Cardiología Cardiólogo (a) Cardo santo Carga eléctrica negativa Carga, maleta, bulto Cargador Cargar en la espalda

B’ixanela’ B’ixanïk Kuku’, kura’ Jaru’il Xajuwäch jaru’il Kanti’ ya’ Oto’y T’imatut Pamil Na’onem Ruchuq’a’ pospo’y K’ultijonem Rij kök Tasul K’eqnok Pwaqb’äl Ruk’ux’ Iximulew, Chi Che’ Rutz’ukik pwaqb’äl Te’tinamït Nik’asetul Achpopochin Achpopochin se’olenem Tanaj Kajül ch’ich’ B’iq’i’aq’om Rochoj chilakan Rut’ot’ ak’axab’äl Xiwak Jalan Ruwäch b’anob’äl Ruwäch wuj Cholajela’ Ch’eqela’q’al, aq’a’l xolya’ Aq’a’l Yujb’al ruway ch’ich’ Xolkaq’iwos Xolkaq’iwosik Xolkaq’iwosel, xolkaq’iwonel Ximob’äl jay Ruqul pamaj Chojajilanem, cholajilab’äl Retamab’alil k’u’xaj Aq’omäy k’uxaj Saqik’ix Me’uchuk’amasaqil Ejqa’n Telenel Ejqanïk, ejqanem

1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080

Cargar, cargar en brazos Cargar, tripular Caries Cariñoso Carne Carnicería Carnicero Carnívoro Carnívoros fisípedos Carnívoros pinnípedos Caro Carpa Carpeta para escritorio Carpintería Carpintero Carrera de perito contador Carrera de profesión Carreras ecuestres Carreta Carreta de medicina Carretera al Atlántico Carretera al pacífico Carretera asfaltada Carretera de terracería Carretera interamericana Carretera litoral Carretilla Carretilla de helados Carro Carro maletero Carta Carta de agradecimiento Carta de invitación Cartapacio Cartel Cartelera Carteles, afiches Cartero Cartilaginosa Cartílagos Cartílagos Cartógrafo, pintor Cartón Cartucho Cartucho (bala) Cartucho de impresora Cartulina, pliego

Ch’elenïk, ch’elej, ch’elenem Ejqanïk Ruchikopil eyaj, q’aynäq Ajowanel Ti’ij K’aybäl ti’ij Ajk’ayil ti’ij, ch’olonel Ajtib’ Ajtib’ ti’s Ajtib’a pa ya’ Jotöl rajil Nimasutijay Kuchb’äl Ajanib’äl Ajanel Rutijoxik ri ajpwäq Tzeqelib’etijonïk, tijosamaj Anikej, aninem chij kej Erab’äl ejqa’n Eqab’äl aq’om Iqib’ey Xokob’ey Luch’b’ey Ulewb’ey K’aqob’ey Nimab’ey Erab’äl, suti’erab’äl K’ayitew B’inelch’ich’ Jek’tanatal Taqowuj, taqkiliwuj K’awomawuj K’uluwuj Che’wuj Perepik wuj, tz’ib’aperwuj Tz’ajwuj, tzijowuj B’onin perwuj, b’oniperwuj Jachonel taqowuj Ye’eyïk B’uyub’aq Ye’e’ Kelonel Teb’ewuj Xulsi’j Naq’aq’aq’ B’onib’äl tz’ajitzij, b’onitz’aj tzij Perwuj

1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127

Casa Casaca Casado Casampulga Casar, boda Cascabel Cáscara Casco Casco (de caballo) Caserío Caset Casi Casilla, celda Casillero Caso, suceder Caspa de maíz Caspa, jabón de monte Casta Castellano Castigar Castor Catalítica Catalítico Catalizador Catarata de agua Catárnica Catarro, tos, gripe Catedral Catequización Cateto Catorce Caucho Causativo Cavidades del cuerpo Cayo Cazar Cazuela Cebada Cebolla Cebra Ceceo Cedazo Ceder Cedro Cédula Cédula de vecindad Ceiba

Jay Tob’äl tzyäq K’ulan Ixq’aw, ronkej K’ulanïk Sochöj Rij Potz’wi’aj Rixk’äq kej, tab’äk kej Ruxkin tinamït Yaktzij Jub’a ma Ch’uti k’ajtz’ik Tik’ajtz’ikb’äl B’anajïk, k’ulwachel Solot Saltz’i’ Kiwäch Kaxlan ch’ab’äl Ya’oj pa poqonal Nimach’oy, tz’arajey Elyib’ Ani’uchuq’alel Ani’uchuq’anel, yayib’ Qajnel ya’, rutzaqik ya’, chiyal ya’, b’inel ya K’anixt Ojöb’, wi’aj Nimarachoch ajaw Ch’ab’alinem Oxchi’ Kajlajuj Kach’ che’, q’olche’ Uma’il Julil Qatz’ Kanunïk Lik’ib’ojo’y K’aqixim, iximawas Xnakät B’alomikej Leslotinïk K’arach’ich’ Ya’anïk q’ij K’ische’, tyox che’ Wujil Ruwujil k’aslem Inup

1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174

Ceja Celar Celarlo Celda Celebraciones Celentéreos Celeste Celoso (a) Célula Célula animal Células y tejidos Celulitis Cementerio Cemento Cemento Cena Cenicero Ceniza Centena Centena de millar Centena de millón Centeno Centesimal Centésimo Centésimos Centiárea Centígrados Centímetro Centímetro cuadrado Centrigamo Centríolo Centro Centros comerciales Centrosfera Centrosomas Cenzontle Cenzontle Cepillar Cepillo de dientes Cepillo para calzado Cera de abeja Cerbatana Cercano Cercha Cereal Cereal (hablando de granos, maíz, arroz, trigo) Cerebelo

Rismal wachaj, metz’ Achixanem, achixanïk Achixaj, yinachixan Che’, ko’k Nimaq’ijunem Yu’p Raxröj, xarxöj Achixinel Kop Chiköp k’ask’äs K’ajk’äs chuqa’ k’amati’ojil Sipok’ajk’äs Muqub’äl K’ajab’äj, raxk’ajab’äj Ruk’ok’il eyaj Q’eqawa’im Yakchaj Chaj Wok’alil Wok’alil xo’il Wok’alil t’ij Rachik’aqo’j was Ok’alil Rok’al, ok’al Wok’ali’ Ok’aletok’al Wok’alch’um Raqak’al Raqok’al ruk’iyirisan ri’ Rulajal Ib’och’il k’ajk’äs K’uxaj, nik’ajal Achk’ayij Ruch’ab’, ch’umil kop Ruch’umil kop Kaxlan ch’ik Oyöl jäb’ Ch’ajon che’, josoj che’ Ch’ajob’äl eyaj, ruch’ajob’al wey, ch’ajb’äl Sub’äl b’uküt Xka’ Pub’ Naqaj Tzeqeb’äl K’uxujem Jalawas Rachtzatzq’or

1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221

Cerebro, encéfalo Cereza Cernidor Cero Cerrado Cerrado el puño y levantado el pulgar Cerradura Cerrar, tapar Cerveza Cetáceos Champiñones Chapa de puerta Chapotear Chaqueta Cheque Chequear Chequera Chían Chicha Chicharrón, chicharrón Chichicaste Chichicastenango Chicle Chiclero Chico zapote Chico, pequeño Chicotear Chilacayote Chilca Chile Chile colorado y picante Chile guaque Chile pimiento Chile seco pequeño Chile seco, chocolate Chile seco, no picante Chile siete caldos Chile verde Chiltepe Chimaltenango Chimenea, escape (de vehículo) Chinchilla Chinchín Chipe Chipilín Chiquero Chiquimula

Tzatzq’or K’oxk’ob’äl , k’uxb’ak’el Chayub’äl Wa’ix Tz’apäl Tuwi’k Mek’ Tz’apenïk Q’anatzam K’i’p Roköx k’im Pech’ Pujunïk Koton Ruk’exel pwäq, pwaqwuj Kamulunik’onïk K’exeb’äl pwäq Ak’ Chicha Wotz’otz’ Ley Chi Uwi La Kach’ K’ayinel kach’ Kaqatulül Ko’öl Jich’oj, jich’onem, jich’onïk Q’oq’ Meteb’a’ Ik Ch’oy ik Nima’q ik Kilaj raxik Tukür ik, ch’o’l Rixk’äq b’ay ik Chaqi’j ik, saqto’n K’olo’ik Raxik Rik ch’oy, raxïk ch’oy B’oko’ Elesab’äl sib’ Luch’ikuk Chinchiy Ch’ipch’ip Mu’ch’ Rachoch aq Chi Ch’itko’

1222 1223 1224 1225 1226 1227 1228 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268

Chirimía Chismosear Chiste Chivo, cabra Chocolate Chocolate (bebida) Chofer Chol propio Chompipa Chompipe, pavo, chunto Chorizo Chuchito Chuj propio Chumpa Chupar Churro Cicatriz Ciclo Ciclo educativo Ciclos tropicales Ciego de ojos vacíos Ciego que tiene los ojos claros Ciego total Cielo Cien Cien pies Cien quetzales Ciencia Ciencias biológicas Ciencias comerciales Ciencias naturales Ciencias naturales y tecnología Ciencias sociales Científico Ciento sesenta millares Cierre Cifra significativa Cifra, dígito, número Cigarra Cigarro Cigoto Cigüeña Cilantro Cilíndrico, cilindro Cincel Cincho Cincho de policía

Chirchir, xul Pak’achun tzij, kamulunïk tzij, pereq’uj, req Q’oloj Tzün tzün, k’ïsk, k’isïk’ Kab’ikakaw Q’utül Ch’ich’inel, k’amach’ich’ Raqän ch’olti’ Pi’y Qol, pipi’y Kaqrab’ati’ïj Takamäl Raqän kiti’ Ch’utikoton Tz’ub’unïk, tz’ub’anem Wotz’ kaxlanwäy Yuk, tuyuq’ Pitzkolinem Pitzkolimen tijonïk Meq’enal pitzkolinem Matz’ätz’ rukab’ichal Moy Xmawäch Kaj Ok’al, wok’al Chaqonel, much’q’a’, b’uq Wok’al manq’uq’ Etamab’alil Retamab’alil k’aslemal Retamab’alil k’ayij Retamab’alil kajulew Retamab’alil kajulew chuqa’ na’ojb’anem Retamab’alil winaqilal Na’owiqil Juk’ala’ K’arey Q’ajinem ajilaj Ajilal Rusik’ jay Sik’ K’ak’a’ k’ajk’äs Q’eqsaqikïy Chïp B’olob’ïk, b’olob’ilel Paxib’äl Xinb’äl Ruxinb’al potz’

1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315

Cinco Cinco centavos Cinco quetzales Cincos Cincuenta Cincuenta centavos Cincuenta quetzales Cinta adhesiva Cintura Cinturón Cinturón de Van Allen Ciprés Circonio Circulación mayor Circulación menor Circular, memo Círculo polar Círculo polar antártico Círculo polar ártico Círculo sur Círculos polares Circunducción disociada, cercar, rodear, separar una cosa de otra Circunferencia Circunstancias Cirro Ciruela Ciruela amarilla Ciruela roja Cirujano Cisne Cisterna Cita Citoesqueleto Citoplasma Ciudad, municipio, pueblo Ciudadano Civil Civilización Clarinero, zanate macho Claro, luminoso Clase de códigos clase de culebra clase de culebra clase de culebra clase de culebra clase de culebra clase de culebra

Wo’o’ Wo’o’ k’exb’äl Wo’o’ manq’uq’ Tik’olaj Lajuj roxk’al K’ak’al lajuj k’exb’al K’ak’al lajuj manq’uq’ Nak’b’äl, wujnak’b’äl Xinb’äl, rij achäq Jitz’ib’äl, ripipas, ximib’äl Ruximb’al wan ayen K’isïs Q’epoqolajil Nimasot Ch’utisot T’on Setewep Setwep qajib’äl kaq’ïq’, setwep riqi’ Setwep relkaq’ïq’ Raposete’ Setwepe’ Qejoj, k’ulb’a’t Setejuch’ Jumej, xalq’at Saqasutz’ Kaqyib’ Q’anayib’ Kaqayib’ Poch’onel Saqapatx Eranel ruway ch’ich’ K’ulunem, oyonïk Rub’aqil k’ajk’äs Nab’tas, ruya’al k’ajk’äs Tinamït Winaqilal, amaq’el Winaqilal, melab’al Winaqirem Antunch’ök Saqil Kiwäch ri nuk’ Q’antil, k’anti’ Q’ayïs k’anti’ Q’eqk’as Raxaq’än Ruchachal q’ij Ruxe’ ch’ali’

1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342 1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362

clase de culebra Clase de hongo Clase de hule Clase de sujeto Clase de víbora Clase de víbora Clase social clases de bejuco Clases de conchas Clases de conjunto clases de culebra Clases de culebras Clases de dientes Clases de enunciados Clases de flores Clases de línea clases de mariposas Clases de números Clases de raíces Clases de tallos Clasificación de los climas Clasificación, votación Clasificador de niño, joven Clasificador nominal Clasificador numérico Clasificador personal Clasificar Clausarativa Cláusula Cláusula de complemento Cláusula dependientes Cláusula principal Cláusula relativa Cláusula relativa no restrictiva Cláusula relativa restrictiva Clavar Clavarlo Clave de los signos Clavel Clavícula Clavo Cliente Clima Clima cálido Clima frío Clima húmedo Clima templado

Saqikumätz Ruwäch oköx Xorotöt Kiwäch b’anel Chaqi’ij kumätz Ch’ab’äq kumätz, q’aq’b’elen, q’elchan Ruwäch winaqil Raxk’a’m Kiwäch pemech Kiwäch molaj Q’elchan Kiwäch kumätz Kiwäch eyaj Kiwäch t’el Kiwäch kotz’i’j Kiwäch juch’ Malax Kiwäch ajilab’äl Kiwäch xe’al, kiwäch k’amal Kiwäch aqanal Kiwäch meq’tewal Cha’onem A Cha’öl t’as Cha’öl ajilab’äl Cha’onel, ch’öl winaqilal Cha’onïk K’isel Pajtzij Rutz’aqat pajtzij, rutz’aqatil pajtzij Tzeqelel pajtzij Nimapajtzij Rachib’il pajtzij Mecha’onel, achpajtzij Cha’onel achpajtzij B’ajinem, b’ajinïk B’ajij Cholochöj etalil B’uchsi’j, yuchusi’j Ruwäch telemaj Jisji’, lawx Qawinaq Meq’tewal K’atän meq’tewal Tew meq’tewal Ruraxal meq’tewal Meq’en meq’tewal

1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409

Clima tropical Climatológicas Clínica dental Clínica estomatológica Clínica oftalmológica Clítico Cloro Cloro (elemento) Clorofila Cloroplasto Club Coagulación de sangre Cobalto Cobaya Cobija, poncho, chamarra Cobra Cobrador Cobrar Cobre Cochinilla, automóvil Cocida Cociente Cocina Cocinera Coco Cocodrilo Codeudor Códices Codicia Codificar Código Código lingüístico Código Morse Código municipal Código penal Códigos criptográficos Códigos epistemológicos Códigos estéticos Códigos paralingüísticos Códigos prácticos Codo Codorniz Coeficiente Coeficiente numérico Cofrade Cofradía Coherencia

Meq’tewalil Meq’tewalel Aq’omab’äl eyaj Aq’omab’äl pamaj Aq’omab’äl wachaj Ajna’ Aq’omatzyaqil, aq’omachinäq, aq’omyalil Aq’omyalil B’onitz’, raxa’ Rupeqës raxa’ Molil Ch’oqonem, t’oyojil Kaqkoj ch’ich’il Kutich’oy K’ul Ripkumätz K’utunel pwäq K’utunïk Q’anach’ich’il Mu’q Tzakaj Jachojil, jachon b’eyal Ruchi’ q’aq’, rute’ q’aq’ Ajwatas, ilinel, b’anöy q’utun Saqk’o’x, wachxan Nima’ayin Achk’as Kumatzin wuj, ojer tzib’awuj Xu’y, rayinem Nuk’unïk Nuk’ Nuk’ solchi’ Nuk’ morse Ruq’atb’alil tinamït Ruq’atb’alil ch’a’oj Nuk’ chib’äl Nuk’ na’ob’äl Nuk’ ch’ina’ Nuk’ tz’inil Nuk’ tz’etël Tz’ikaj Saqkorowach Tz’ab’ij, k’iyirisanel Ajilab’äl tz’ab’ij, ajilab’äl k’iyirisanel Ajsamaj Ajilatal, ajpatan Ruq’inal

1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419 1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456

Cohete (fuego artificial) Cojo Cola Cola de avión Coladera Colador de nixtamal Colar Colarlo Colección Colectividad Colectivo, común, conjunto Colegios Coles Colgado Colgar Colibrí, gorrión Cólico Coliflor Colinabo de flor amarilla Colinabo de flor blanca Collar, chachal Colmena Colmillo Colocar Coloide Colon, trompeta Colonia Colonización Colonos Coloquio, platicar Color Colorado Colorear, colorea Columna vertebral Columpio Coma Comadreja Comadrona Comal Comandante Combustible Combustión Come tortillas frías Comensal Comentario Comenzarlo Comer

Paq’ Sikraqän Jeyaj Rujey mirxik’anel Chayub’äl Xcha’ul, xojob’äl tz’o’ Chayunïk Chayuj Mol Motzajil Junawäch Achtijob’äl Kulix Tzeqël Tzeqeb’anïk Tz’unün Ruq’axomal pamaj Saqb’o’j ichaj, saqpor ichaj Mestansya Naws Ichinaj Oroqöm, joj Atz’e’x, tz’i’eyaj Nuk’unïk Q’olil Tun Nimachinamït, nimamolajay, ruchi’ tinamït Majoj ulewal, telecha’il Ajtelechal Tzijonïk B’onil Kaqal B’onïk, kelonïk Ruche’el ijaj Kotib’äl Muxtuq’ Saqb’in, küx Iyom, k’exelom Xöt K’waxel K’atb’äl Q’aq’al Nuqüx Wa’il Tzijoxïk Tikirisaj K’uxunïk, k’uxuj, wa’ïk, tijinïk

1457 1458 1459 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485 1486 1487 1488 1489 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1500 1501 1502 1503

Comercial (anuncio) Comercialización Comerciante Comercio Cometa Comida Comida descompuesta Comillas Comisión paritaria Comitativo Cómo Compañero, amigo Comparar Comparativo Compartir Compensación Competencia Competencia de etapa Competencias actitudinales Competencias cognoscitivas Competencias de área Competencias de eje Competencias marco Competencias procedimentales Competencias terminales Complejo Complementario Complemento circunstancial Complemento nominal Completo, exacto Componer Composición Composición literaria Comprar Comprarlo Compras Comprender Compresor Comprobante Comprobar resultado Comprometerlo (a un trabajo) Compromiso Computadora Comulgar Comunicación Comunicación directa Comunicación eficaz

Tzijok’ayij Nojk’ay K’ayb’enel K’ayil, k’ayinik Ch’ab’iq’aq’, rukis ch’umil, b’iyajel ch’umil Q’utun, rikil Ch’amïr Kach’ut, kamuxtuq’ Talunïk taqanela’ Ichal Ütz rub’anun Achib’il Junamaxïk Wäch Junumanïk Tojb’alil, tob’alil Junumanem, kowinib’äl Junumanem xak, kowinib’äl xak Junumanem b’anb’äl Junumanem etamanem Rujunumanem wachil Rujunumanem sutib’äl Rutaqem junamanem Junumanem xenab’alal Junumanem k’isel K’ax Rutz’aqatil K’ate’ rutz’aqatil Rutz’aqatil t’as Tz’aqät Nukunïk, rub’anik utzil Nuk’uj Lema’ tz’ib’anïk Loq’onïk, loq’onem Löq’, ninloq’ Loq’oj Taqab’anïk Uxlab’äl Tik’ Rujunanem ajil Peyoj Achsamaj, ruya’on ruchi’ Kematz’ib’ Loq’oxïk, loq’onïk, xiloq’ox Tzijob’äl, tzijonïk Jutzijob’äl Cha’omaläj tzijob’äl, jeb’eläj tzijob’äl

1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550

Comunicación indirecta Comunicación oral, lenguaje oral Comunicación y lenguaje Comunicar Comunidad internacional Comunidad lingüística Comunidad, país Con Concentración mental Concéntrico Concha Conciencia Conclusiones Concordancia Concordar Concuño Condena Condensación, disolución Condicional Condiciones atmosféricas Condimento Cóndor Conducto auditivo externo Conductor Conectar Conectivo Conejera Conejo Conexión, enlace Conferencia Confesar Confesionario Confeti Confiado Confiado, confirmado Confianza Confiar Configuración Confitura Conflicto Confluencia Confluente Confundir Congelador Congregación, rebaño Congresista Congreso de la República (diputados)

Katzijob’äl Ch’owem tzijob’äl Tzijob’äl chuqa’ ch’ab’äl Ch’a’owïk, b’ixïk, rub’ixïk Kaxlan molaj Solchi’ amaq’ Amaq’, amaq’el tinaminatil Ruk’in Ch’ob’onem Juk’u’x Parapox, pemech Retamab’alil wäch Lanab’a’ Ruq’inal, xim Ximïk Achji’ Q’atoj tzij Ya’arinem We Rub’anikil kaq’iq’al Raq’omal q’utun, rukil Nimaxik Rij rulujil ak’axab’äl Q’axab’äl Tunïk Tunel ximel Yul umulb’äl Umül Tunu, ximoj Tzijonem, tzijonïk Sachb’äl makunïk Sachb’äl mak Ruk’ajil wuj Kuqub’awi’ Kuqurnäq Kuqub’anem Kuqb’ak’u’x K’utb’alinem Kab’ilb’äl K’ayewal Xalq’a’t ya’ K’uluraqän ya’ Sachinïk Tewb’äl Ch’ob’ Rajpop amaq’ Rajpopi’ amaq’

1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597

Congreso de la República (edificio) Congruencia Conjugación Conjugación coordinativa Conjugación verbal Conjugaciones del verbo Conjunción coordinativa adversativa Conjunción coordinativa copulativa Conjunción coordinativa disyuntiva Conjuntivitis Conjuntivo Conjunto complemento Conjunto coordinable Conjunto coordinable o equivalentes Conjunto de números enteros Conjunto de números racionales Conjunto diferente Conjunto finito Conjunto igual Conjunto infinito Conjunto no coordinable Conjunto referencial Conjunto unitario Conjunto universal Conjunto vacío Conjunto, grupo de cosas Conjuntos y relaciones Conmigo Conmutares Conmutativa Cono Cono (geometría) Cono de hilo Conocible Conocido Conocimiento Conquista Conquistado Conquistar, invadir, arrebatar Consecuencia Consejero Consejo Consenso, equidad Conservación de recursos naturales Conservación del patrimonio Conservación del patrimonio cultural Conservación y cocción de alimentos

Rajpopi’ amaq’ajay Junamach’ob’, junam ch’um Tunu’ Nuk’tunu’ B’anojil pach’unem Rupach’unïk b’anoj Xa nuk’tunu’ Ich nuk’tunu’ We nuk’tunu’ Sachik Laq’an Rutz’aqat molaj Tunel molaj Junamtïk molaj Junilem molajil Ajilab’äl molaj Jalajöj molaj K’isel molaj, k’isimolaj Junam molaj Mek’ismolaj Metunel molaj Motz molaj Junilal molaj Onojel molaj Tolan molaj Molaj Achlajil molaj Wuk’in, wik’in Jalk’ojlel Jalok’ojkib’äl Setech’ut Tzuputzïk K’olo’ch b’ätz’ Etawäch Etaman ruwäch Etamab’äl, na’oj Majonïk Ch’akon Manojïk Tojb’alil Poponel Ajpopi’ Junamatzij Rutz’etik rutikomal ruwach’ulew Rukolinem b’eyomäl Rukolinem b’eyomäl b’anob’äl Tzakoj yakoj wa’inem

1598 1599 1600 1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644

Considerado Considerar Consonancia Consonante Consonante glotalizada Consta Constelación Constitución Política Constitución política de la República Constitución política de la República de Guatemala Constitucionalidad Construcción del conocimiento Constructivismo Construir Consuegros Cónsul Consultar Contable Contador Contaminación Contaminar Contar con orden lo sucedido Contar, enumerar Contemplar Contemporáneo Contener Contenido Contenidos de una casa Contento, feliz, alegre Conteo Contestar Contigo, segunda persona singular Continente Continuar Contra Contrabandista Contrabando Contracción Contradecirse Contrarios, antónimos Contratado Contratista, contratador Contrato Controlar Convención Conveniente Convenio internacional

Joyowäch, joyowaj ruwäch Joyowanïk Qulch’ak Ch’akultz’ib’ Ja’s ch’akultz’ib’ K’ojil Motzaj ch’umil, tzob’ach’umil Cholk’aslemal, cholk’aslemal wuj Rucholk’aslemal amaq’ Rucholk’aslemal Iximulew amaq’ Cholk’aslemalem, cholk’aslemalil Rub’anik na’oj, rutikik na’oj Nuk’yal B’anöy jay Wachali’ Ch’ob’onel K’ulb’enïk Ajilel Ajilanel Tz’ilonem Tz’iloj Cholmayij Ajilanïk B’ochinïk, nik’onïk K’ate’q’ijul Chajib’enïk Chajib’äl, rupam Rupam jay Kikotem Ajilanem Ch’onïk, k’ulub’anïk Awuk’in, awik’in Setul Tzaqa’ Chi rij Ewanel Ewäl Kutirisanem Pachq’omila’ Q’eb’aq’ajuj, k’ulu’lab’äl tzij, rulaq’el Peyoxel Peyonel Pey, retal tzij Uk’wanïk, tz’etonïk Na’ojinem K’amo Kaxlan atowab’äl

1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691

Convenios legales Convenir Conversación, cuento historia, relato Conversión Convivencia pacífica Convulsión Cooperación Cooperación financiera internacional Cooperación internacional Cooperar, coopera Cooperativa Cooperativa agrícola Cooperativa de pescadores Cooperativa de vivienda Cooperativismo Coordenadas cartesianas Coordinación académica Coordinación de conjuntos Coordinación editorial Coordinador Coordinador general Coordinar Copal, incienso Copia de respaldo (computación) Copiar Copla o verso Copretérito Coquecha, gallina guinea Coqueta Corazón Corbata Corchetes Cordado Cordal Cordillera, sierra y montañas Cordón, lazo Córnea Córnea transparente Coroides Corola, plantas ornamentales Corona Corona dental Corona solar Corona, partes del diente Coronadito (tipo de ave) Corporación municipal Corpúsculos

Ch’ob’olel atowab’äl K’amonïk Tzijonem Po’onem Ch’uch’uj k’aslemal K’ulinem To’onem, to’oj ri’ïl Kaxlan to’ojb’alil pwaq Kaxlan to’oj ri’il To’onik, to’onem To’onib’äl to’oj ri’il Rujayul tikomal moloj ri’ïl Karunela’ to’oj ri’ïl Ochoch to’oj ri’ïl To’ojniyal Laq’an qupijuch’ Nuk’unel tijonïk, nuk’unel tijonem Tunem molaj Nuk’unel nab’tzij Nuk’unel, tununel Saqnuk’unel Nuk’usamajinïk Pom, katz Kab’atemej, temelewäch Wachib’anïk, achib’alinïk, elewäch Pach’ Naj q’ijul Salko’x K’aqät K’uxaj, k’u’x, nuk’ux Xaq’awän tzyäq Kajux Yib’k’ikop Tz’a’y Juyu’, k’ichelaj Kolo’ Taslem Rulem wachaj, taslem B’oniwachaj Kotz’ijal K’alwäch K’aley, sot Ratinab’al q’ij Ruwi’ eyaj Chonkis Ruto’onela’ ri qatöy tzij K’ajil

1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700 1701 1702 1703 1704 1705 1706 1707 1708 1709 1710 1711 1712 1713 1714 1715 1716 1717 1718 1719 1720 1721 1722 1723 1724 1725 1726 1727 1728 1729 1730 1731 1732 1733 1734 1735 1736 1737 1738

Corral Correa Corregir Correo Correo electrónico Correos Correos y telégrafos Correr Corresponde Correspondencia Correspondencia biunívoca Corresponder Corriendo Corriente electrónica Corrientes marinas Cortado Cortar (carne, fruta en rodaja) Cortar con machete o hacha Cortar en tiras Cortar pelo Cortar trigo, restricción Cortarse Corte, morga Cortejar, hablar Cortesía, hablar con amabilidad Corteza Corteza terrestre Cortina Corto, bajo de altura Cosecha Coser a máquina, a mano Cosméticos Cosmografía Cosmovisión Cosquilla Costa Rica Costado Costal Costillas Costra en el cabello de niños recién nacidos Costumbre Costurera Cotiledón Cotuza Coyol Coyote, lobo Coyuntura

Ko’ok, koral Ruwäch b’uküt Chojmirisanïk, chojmirisanem Taqawuj, taqkiliwuj Taqotz’ib’ Taqawujb’äl Taqkilijay chuqa’ kamataqkil Anin, aninïk Ichinem Jujunikil Tunel jujunikil Jujunïk Junanin Kamasaqil B’eya’ palow Qupin Seloj Choyonïk Xiloj Sokanem, sokanïk Q’atoj Sokoj, sokanïk Uq Ch’ab’enïk, ch’ab’anem Ch’a’äl Jom’et Rujome’t ulew, ruwi’ ulew Tz’apitziyäq, tzyaqiweqoj Ko’öl raqän K’oltiko’m Tz’isonïk Jeb’epa’q Rutzijoxik kajulew Tz’etkajulew Sanän Kosta Rika’ Pox Kostal, koxtar K’alk’a’x, poxaj, kokal Pëq Ch’etem Tz’isonel, ajtz’iso’n, t’isonel Ruk’u’x ija’tz Wonoch’oy Map, yuq’, tolon chi’ich’ Utiw Xalq’a’t q’ij

1739 1740 1741 1742 1743 1744 1745 1746 1747 1748 1749 1750 1751 1752 1753 1754 1755 1756 1757 1758 1759 1760 1761 1762 1763 1764 1765 1766 1767 1768 1769 1770 1771 1772 1773 1774 1775 1776 1777 1778 1779 1780 1781 1782 1783 1784 1785

Cráter Crayón Crayón pastel Crear Crearlo, inventarlo Creativo Crece Crecer Crecer, crecen Creciente Crédito Creencia Creencia Creencia, religión Creer, obedecer Crema Crema agria Crepúsculo Cresta de gallo Criollo, mestizo Criptógamas Criptón Cristalino (ojo) Cristianismo Cristianos Crítico Cromo Cromosfera Cromosoma Crónica Cronología Croquis Crucifijo Crudo, verde (de color y no cosido) Cruel, repulsivo, doloroso Crueldad Crustáceos Cruz Cruzar Cuaderno de cuadrícula Cuaderno de dibujo Cuaderno de doble línea Cuaderno de espiral Cuaderno de notas Cuaderno de taquigrafía Cuaderno, cuadernillo Cuadra, manzana

Rujomil xkanul B’ontz’ib’ab’äl Poqb’onib’äl Tz’ukunem, tz’ukuj, tz’ukunïk Ntz’ük Ajuchan Nk’iy K’iyirisanïk, k’iyirisanem K’iyïk, yek’ïy K’iyilel B’olman Nimajem Okesab’äl Nimab’äl k’u’x Nimanïk Saqtzätz Ch’amitzätz Qajem q’ij Pere’y Kaxlani’, q’eqa’, moso’i’ Mesi’j Kaq’iq’wosil Q’axwachaj (nuq’axwäch) Niman k’u’x Ch’ab’alela’ Ch’ob’oj Chajchojil Kaqköj kaq’ïq’al Rel, ija’tzb’äl Tzijowuj, cholöj tzij Cholb’al q’ij, cholmaq’ij Retulew Xukub’ ajaw Räx Poqonaläj, poqonal Itzelal Ko’p Xalq’at Xolq’tinïk, ik’owinïk Kajtz’ukwuj Kelowuj Kajuch’wuj T’ot’wuj Ch’utiwuj Anitz’ib’awuj Tz’ib’awuj Kajsetaj, molajay

1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832

Cuadrado, rombo Cuadragésimo Cuadrante (de coordenada cartesiana) Cuadrantes Cuadrar Cuadrilátero Cuadro Cuadro fonémico Cuadro fonético Cuadro sinóptico Cuadrúpedos Cuándo Cuánto Cuánto cada uno Cuarenta Cuarenta pares de leños Cuarta, palma de la mano Cuartetos Cuarto Cuarto (número) Cuarto creciente Cuarto diversificado Cuarto menguante Cuarto primaria Cuatro Cuatro centenas Cuatrocientos Cubeta Cúbico Cúbito Cúbito y radio Cubo Cubrecama Cucaracha Cucaracha de otro género Cucaracha que vuela Cuchara Cuchara de albañil Cucharón Cucharón (tucán) Cuchillo Cucurucho Cuello Cuello de camisa Cuello dental Cuello, garganta Cuenta

Kajtzaltemal, kajtz’ik Rukak’al Kajkojil Kajkojolil Kaxe’el, k’iyirisanel Kajtz’ik Kajwach Rukajul b’itz’ Rukajul q’ajatz’ib’ Cholochöj Kajraqän Janipe’ Achi’el, janipe, jarupe Janpetäq K’ak’al, jutuk Ejqa’n Rupam q’ab’aj Kajpach’ Kajram Rukaj Saqmoyomoj Rukaj ruwäch tijonïk Jik’saqmoyomoj Rukaj rupalib’al Kaji’ Rujuq’o’ Juq’o’ Tzeqeb’äl ya’, tzeqaqe’n Rox xe’el, rox k’iyisan ri’ Pimiyo’x b’aq Yo’x b’aq, pimiyo’x b’aq Waqwäch Rijk’ul Chajïl jay, pachech, chani’y Xtuxtuli’ Xpinkök Pak’a’ch Pak’tz’aq Nimapak’a’ch, pajb’äl Wok Qupib’äl, selibäl Xartelenel Puqul eyaj, qul Ruqül kamixa’ Ruqul eyaj Qulaj, nuqul Cholpwäq

1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879

Cuenta bancaria Cuenta de ahorros Cuento Cuento tradicional Cuerda de terreno Cuerda, pita, cordel, lazo Cuerno, Antena de insecto Cuero (de animal) Cuero (oveja, venado) Cuero cabelludo Cuerpo de bomberos Cuerpo de la carta Cuerpo geométrico Cuerpo, organismo Cuerpos incoloros Cuerpos inodoros Cuerpos opacos Cuervo Cueva Cuidado Cuidado de los dientes Cuidar, proteger, patrullar Culantrillo Culantro silvestre Culebra, serpiente, víbora Culo, ano Culpa, pecado Culto religioso Cultura Cultura Garífuna Cultura ladina Cultura maya Cultura Occidental Cultura Xinka Cumplir con un compromiso Cuna Cuña Cuñada de hombre Cuñado de hombre Cuñado de mujer Curar Curarlo Currículo Curso, asignatura Curvo Cutete Dáctilopintura

Tusnem pwaqb’alil Tusnem yakinem Lema’ Ojer tzij Jijoj, k’am K’an, kolo’ Uk’a’ Tz’um Sale’y Rutz’umal jolomaj Kimoloj chupunela’ Ruchajin ri taqkil Jalowachib’äl, retachib’alel ch’akul Ch’akulaj Meb’on Me’uxla’ Muquch’ak Jöj, qo’ch Pek Chajinem Ruchajixik eyaj Chajinïk Xtunay, chichip Tunay, chichip Kumätz Xut’ Mak Xululem B’anob’äl Karipuna’ b’anob’äl Kaxlan b’anob’äl, mo’s b’anob’äl Maya’ b’anob’äl Juk’an chïk b’anob’äl Xinka b’anob’äl Yaruchi’, b’anik K’an Ch’utül tzij Ixnam B’alük Echa’m, echam Aq’omanïk, aq’omanem Aq’omaj Rucholajem tijonïk, choltij, cholk’ut Tijonïk B’olqo’t Ixki’tz B’onq’ab’aj

1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926

Danta Dar Dar a luz, parto Dar coces Dar gracias Dardo Darle vueltas Datos estadísticos De acuerdo De buena sabor De catorce en catorce De cinco en cinco De cuatro en cuatro De día De diecinueve en diecinueve De dieciocho en dieciocho De dieciséis en dieciséis De diez en diez De doce en doce De dos en dos De lado De menor, desigualdad De nueve en nueve De ocho en ocho De once en once De quince en quince De repente De repente De seis en seis De siete en siete De trece en trece De tres en tres De uno en uno De veinte en veinte Debajo de Deber, obligación Deberes Deberes de la familia Débil Década Decaer Decágono Decagramo Decalitro Decámetro Decena Decena de millar

Tixli’, tïx Ya’oj, ya’onem, ya’onïk Alaxïk Puyinïk Matyoxinïk Ch’ab’ B’olq’otij Ka’al molob’a’ Ja’e Julül, lïy Kajlajtäq Wotäq Kajkäj Pa q’ij B’elejlajtäq Waqxaqlajtäq Waqlajtäq Lajtäq Kab’lajtäq Kaka’ Jerel, tzalan Ch’uti mejunam B’elejtäq Waqxaqitäq Julajtäq Wolajtäq K’ate’ Xa k’ate’ Waqtäq Wuqutäq Oxlajtäq Ox’ox Chi jujun Juk’altäq Chuxe’ Rejqalem, achsamaj K’atz, samaj Ruk’a’tz ach’ala’il Man kow ta Lajuj juna’ Yamanïk Lajtz’uk Lajuj al Lajuj pun, rulaj lajpun Lajetok’al Lajujal Rulajulal xo’il

1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973

Decena de millón Decenio internacional de las naciones indígenas Decilitro Decimal, número decimal Decimales Decímetro Décimo Décimo cuarto Décimo noveno Décimo octavo Décimo primero Décimo quinto Décimo séptimo Décimo sexto Décimo tercero Declaración Declarativo Decreciente Decretar Dedal Dedicado Dedicar Dedo anular Dedo de la mano, pulgadas Dedo índice Dedo medio Dedo meñique Dedo pulgar Dedos del pie Deducción Deducir Defensoría Defensoría de la mujer indígena Deforestación Deglución Deíctico Dejarlo tirado Del pulgar al medio Delantal Delante de, Frente a Delfín Delgado, aguja, hueso Delincuente Delito Delta Deltoides Demanda

Rulajal t’ij Rulajuna’ achamaq’ Jalpun, rulajpun Lajujil Lajujila’ Lajuj raqak’al Rulaj Rukajlaj Rub’elejlaj Ruwaqxaqlaj Rujulaj Rolaj Ruwuqlaj Ruwaqlaj Roxlaj Q’alajirisanem B’ijnem Q’ob’ilel Taqoj Ruwiq’ab’al Kan samajel, tzaqanel Tzäq Nupq’a’, lipiq’a’ Ruwi’ q’ab’äj K’utuq’a’ Runik’ajalq’a’, Ch’ipiq’a’ Numaq’a’, nimwiq’a’ Ruwi’ aqanaj K’amaxelal, k’amaxem K’amaxïk Tob’alinem Rutob’alinem qawinaq ixoqi’ Qasan che’ B’iq’ib’a’ Etalilal Roqij kan, torij, xutuj K’utu’ Lantar, tob’äl Chi ruwäch Nimakär B’aq B’anöy ch’a’oj Ch’a’oj Yulya’ Ruto’obal telemaj Ch’ojinem

1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Democracia Democracia y cultura de paz Demográfica Demonio Demorar al hablar Demostrativo Dendritas Denominador Densidad relativa (de gases) Dentada Dentadura postiza Dentición Dentista Dentro de tres días Dentudo Departamento Dependencia Depositado Depositar Depósito Depósito de agua Depredación Depredador Derecha (mano, pie) Derecho Derecho consuetudinario Derechos ciudadanos Derechos culturales Derechos de la familia Derechos de las comunidades indígenas Derechos de los pueblos Derechos de trabajo Derechos económicos Derechos educativos Derechos humanos Derechos políticos Derechos sociales Derechos sociales y culturales Derivación Derivación (procesos) Derivación, palabra derivada Derivar Dermis Derogar Derramar Derretir

Junawäch, junawi’ Junawäch chuqa’ rub’anob’al li’ilem Winaqirel K’axtok’ Yolob’anïk K’utulel Po’q Ikim ajilab’äl, xe’el Alalel rel K’ixachi’ Ruwachb’äl eyaj Eyajem Aj’eyaj Oxij K’inïm rey Tinamital Tzeqelel ri’ïl, ichinan ri’ïl Yakon, yakäl Yakïk Yakinem Yakb’äl ya’ Tijiki’, nikitij ki’ Tijol, tijnel Ajkiq’a’ Ch’ojib’äl, junamil (ruch’ojib’äl) Rujunamil kib’anob’äl winaqi’, ruch’ojib’al winaqi’ Ruch’ojilal amaq’el Ruch’ojilal b’anob’äl Ruch’ojib’al ach’ala’il Ruch’ojilal achamq’i’ Kich’ojib’al tinamït Ruch’ojilal samaj Rujunamil pwaqil Ruch’ojilal tijonïk Ruch’ojib’al k’aslemal, rujunamil k’aslemal Rujunamil na’ojil Ruch’ojilal winaqirem Rujunamil winaqirem chuqa b’anob’alil Rujotayil tzij, jotaytzij Jotayixïk Jotaytzij Jotayinïk Ruxe’ tz’umal, rupam tz’umal Elesanïk, yojonïk Tixinïk Ya’irisanïk, ya’irisanem

2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066

Desabrido (sabor) Desagradar Desaparecer Desarreglar Desarrollar estructuras Desarrollo Desarrollo económico Desarrollo humano Desarrollo lingüístico Desatar Desatornillador Desayunamos Desayunar Desayuno Descendencia Descendente Descender, inflamar Descendiente Descentralización y autonomía Descentralizado Descolorido Descomponer Descomposición Descompuesto, deteriorado Desconcentración Descoser (costura) Descripción Descriptiva Descubrimiento Desde Desdentado Desdichado Desechable Desembocar Desenlace Desenredar Desenroscar Desequilibrio Deserción ó abandonar el estudio Desestimar Desfilar Desgarre muscular Desgranar, desgranarlo Deshacer (bordado) Deshidratación Deshidratante Deshidratar

Paq’pöj, ya’yöj K’ayirisanïk Nsach el Yojoj K’iyirisanïk weqonem K’iyirisanem K’iyirisanem pwaqil K’iyirisanem winäq K’iyirisanïk solchi’ Kirinïk, kirinem, kiroj Elutilawx Yojsaqawa’im Saqawa’inïk Saqawa’im Jotayil, si’j jotay Q’ajb’äl Q’aq’anïk Mamaxel, jotayil Jachsamajinem, yoninsamaj Yonilsamaj, jachsamajin Chajchoj, chaj Yojtajïk, turunïk, yojonïk Yojtajem Yojyïk Yojtajnem, kiranilem, talunem Jisonïk Tzijoxkil, tzijoj Tzijoxkil Ilonem, ilitajnem Chi Lamlöj ruchi’ Itzel rub’anun Jo’qol, jub’ey kusaxik Pulinïk Metunuj Solonïk Mesuruju’ Mechojalil Malij tijonïk Me’ajowaxik T’iqoj aqanem K’olityojil B’iqonïk, b’iqoj Jisinïk Chaqi’jinem Ch’aqi’jinel Chaqijinik

2067 2068 2069 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111 2112 2113

Desierto Desigualdad Desinencia Desinfectar Desmayo Desmembración Desmonte Desnudo Desolar Desorden Desordenado Despachar Despacio, lento Despedida Despegar aviones, etc. Despeinado Despejado Despejar la incógnita (matemática) Despertar Desplazamiento Desplazamiento del viento Despojo Despreciar Desprender Desproporcionar Destacamento (soldados) Destemplada (afinar un instrumento) Destemplado (de los dientes) Destemplar, se destempla Destinatario, paciente Destornillador/desarmador Destreza Destructora Desvestirse Detallar Detener Determinar conjuntos Deuda Deudor Devolver Dextrina Dextrosa Día de la madre Día del árbol Día del maestro Día del padre Día, sol

Tz’iran ulew, silanulew Jech’, jech’ejïk, mejunam Jil Ch’ajik Tzaqïk, yamanen Jachoj Josoj Ch’anäl Tolanem, tolanïk Kïch Kichikïk Ya’anïk Eqal K’isitzij Yakatajinem Man jikownäq ta Tolan Jech’uj ri ewäl K’asonem, k’asonïk Animajnem, b’enajem Silonem Majïk Wixowanïk Silonïk Meya’ïk Ajcha’ilb’äl Witz’itz’ Jach’ach’enik, jach’ach’en eyaj Witz’itz’inïk K’ulunel Solb’olq’otib’äl Q’anatajinem Yojinel Ch’ilonïk Lem, cholelonïk Q’atonïk, pab’anïk Junamaxïk molaj Oqxan, k’as Ajk’as, oqxaninel Tzolinïk Tz’amaq’or Tz’amaq’orem Kiq’ij teja’ Ruq’ij che’ Kiq’ij tijonela’ Kiq’ij tata’aj Q’ij

2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150 2151 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160

Diablo Diafragma Diagnosticar Diagnóstico comunitario Diagnóstico educativo Diagonal Diagrama Diagramación Dialecto, vernáculo Dialectología Dialogar, enamorar Diálogo Diamante Diámetro Diario, periódico Diarrea Diástole Dibujar, fotógrafo Diccionario Diccionario antónimos Diccionario bilingüe Diccionario de sinónimos Diccionario ilustrado Diccionario lingüístico Diccionario médico Diccionario monolingüe Diccionario turístico Dicho Dichoso Diciembre Dictado Didáctica Diecinueve Dieciocho Dieciséis Diecisiete Diente Diéresis Diesel Dieta alimenticia Diez Diez centavos Diez mil Diez quetzales Diezmilésimo Diferencia Diferencia de conjuntos

K’axtok’ Ruxe’ pospo’y Chuxenïk, kanixenïk Kanixe’ tinamït Kanixe’ tijonïk Tzalan Chib’ej Nuk’tz’ib’anem Q’achi’ Retamab’alil q’achi’, solb’alil q’achi’ Ch’ab’enïk K’ula, tzijonem K’wal Wasët Tzijob’äl wuj Ya’ pamaj Rik’ B’anöy achib’äl, wachab’alinïk Soltzij Q’eb’aq’ajuj soltzij Kachi’ soltzij Juq’ajuj soltzij Achisoltzij Solchi’ soltzij Aq’osoltzij, aq’om soltzij Juchi’ soltzij Palasoltzij, b’aqasoltzij B’in Ütz rub’anun Rukab’laj ik’ Q’ejmayij, cholmayij, tz’ib’ab’ij B’anak’üt B’elejlajuj Waqxaqlajuj Waqlajuj Wuqlajuj Eyaj Katz’uj Qajruway ch’ich’, waymir Chajin wa’im Lajuj Lajuj k’exb’äl Oxq’o’ rukachuwi’ Lajuj manq’uq’ Lajxo’ali’ B’eletäq Molaj kojolil

2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188 2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207

Diferencia simétrica Diferentes partes del cuerpo Difícil Difteria Digitalizador Dignidad Dimensión (tres dimensiones) Dimensionalidad Diminutivo/afectivo Dinámica Dinero Dinosaurio Diorama Dios, protector, guardián, dueño Dióxido Dióxido de carbono Diptongo Diputado Dirección (no de casa) Dirección (oficina) Dirección del destinatario Dirección del viento Dirección General de Educación Bilingüe Dirección residencial Direccional Directo Director (a) Director de escena Directorio Dirigible (globo) Dirigir Discapacitados Disciplina Disciplina Disco Disco compacto Disco duro Discreción Discriminación Discriminación legal Discurso Discurso formal Discusión Discusión revoltosa Diseminar Disfraz Disjuntos

Kojolil nunamajel Jalajöj achch’akulaj winäq K’ayew Tasul itz Tuntzijob’äl Q’ijnem, nimal, ejqalem Kaj’il Roxetanem Taq Etz’asamaj Pwäq, tumin Nimayin Kawachib’äl Ajaw Lum Rulum aq’a’l Ka’mu’x Taqanel amaq’ Rajlab’al jay K’amajay Rajlab’al rochoch ri k’ulunel Qab’il kaq’ïq’ Tijonïk pa ka’i’ ch’ab’äl Ochochib’äl Chomitzij Jïk K’amöl b’ey K’amöl b’ey kuqulnem Cholajb’äl Xupb’e, nrajk’waxik K’amoj b’ey Metz’aqät Na’ojb’al Nimantzij Seteyaktzij Tz’iniset molk’iy Tz’iniset, rujolom Meb’ix Tz’ilanem Saqil tz’ilanem Kemtzij, tzijonem, kemon tzij Choloj Jalajonïk tzij Jalojonik tzij, talunik tzij Tulunïk tzij Rutzyaq xajol, jalwach Mejachom

2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227 2228 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254

Disminuir Disparar Disquete Distancia Distinguir Distinto denominador Distribución Distribuidor Distributiva Distrito Diversidad cultural Diversidad de unidades Diversidad lingüística Diversificado Divertir Dividendo Dividir Divisibilidad Divisibilidad por uno Divisible Divisible por si mismo División División de complejos División de fracciones División de números decimales División de un entero entre un mixto División de un entero entre una fracción División de un mixto entre un mixto División de una fracción entre un entero División exacta División inexacta División Occidental División Oriental División prehistórica División Wasteca División Yukateka Divisiones de cuentos (esquema maya) Divisiones sucesivas Divisor Divisores invertidos Divulgación Doblar Doble condicional o equivalencia Doble contención Doblez Doce Docente, educador, maestro

Q’ob’inïk, ch’utinirsaj Tzaqonïk K’oltzij, yiktz’ib’ Kojolil, najil Säq, lema’ij Jalojöj ikim ajilab’äl Jachonem Jachab’äl Jachonel Jachulew Jalab’anob’äl Jalajunil Jach solchinem, jalam solchinem Ruwäch tijonïk K’astanïk Jachoxel Jachanïk Jachel Jachel pa ruyonil, jachel pa jun Jachel Jachïk pa peraj Jachoj, jachojil Rujachoj k’ax Rujachoj k’amaj Rujachoj lajujil Rujachoj junilem chi rukojol karuwäch Rujachoj junilem chi rukojol k’ajim Rujachoj karuwäch chi rukojol karuwäch Rujachoj k’ajim chi rukojol junamil Tz’aq’ät jachoj Metz’atät jachoj Rulewal q’anti’ Rulewal q’eqti’ Rujachik ruxe’ banob’äl Rulewal saqti’ (wasteka) Rulewal kaqti’ Tanaj Tzaqa’ jachoj Jachonel ajilab’äl Piskolin jachonel Talunem tzij Q’ochoj, q’ochonïk, tununïk Junamaxel tikomal Kab’ichal junanem, kab’ichal junawäch Ruq’ochoj Kab’lajuj Tijonel

2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265 2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300

Doctor, médico Doctrina Documentos bancarios Doler Dolor de cabeza Dolor, sufrimiento Domador Domingo Don, señor Doña, señora Dónde Dorar Dorarlo Dormir Dormitorio Dorso de la mano Dorso del pie Dos Dos puntos Doscientos Dotación Drama (obra de teatro) Dramático Drenaje Droga Duda Duerme Dulce Dulzura Duodécimo Duodeno Duplo, doble Duramadre Durazno Duro, fuerte, sólido Duro, valeroso, con valentía, intrépido, valiente, audaz, robusto, enérgico, vigoroso Ébano Ebullición Echar en cara Eclipse Eclipse de luna Eclipse de sol Eclipse lunar Eclipse total Eclíptica Ecología

Aq’omanel Ch’ab’alel Pwaqil taq wuj Q’axonïk Ruq’axomal wi’aj Q’axomäl B’ochinel chiköp Ruwuq q’ij, uxlanib’äl q’ij, toq’ij Ma, tata’ Ya, te, nana Akuchi’ Q’anarisanïk, q’anarisanem Q’anarisaj Warïk, waranem Warab’äl Rij q’ab’aj Rij aqanaj Ka’i’ Kachuq’ Lajk’al Ya’iknem Janik’al K’ayewal, janik’alem Rub’ey tz’il ya’ Tz’ilaq’ayïs Kak’u’x Nwär Ki’, kab’ Kab’il Rukab’laj Rujey pamaj Yo’oxal Jutas Tra’s Kow Kowiläj Takow’it Roqonem Tijob’en paläj, xojoj paläj Rech’eroj Rutik ik’, yawa’ ik’ Rutik q’ij, yawa’ q’ij, rech’eroj q’ij Soto’y rech’eroj Jumul rech’eroj Rech’erojil Retamab’alil kajulew, ruwach’ulew

2301 2302 2303 2304 2305 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342 2343 2344 2345 2346 2347

Economía Economía familiar Ecosistema Ecuación (matemática) Ecuador Edad antigua Edad de los metales Edad media Edición Edificio, rascacielos Editar Editor Editorial Educación Educación a distancia Educación artística Educación básica Educación bilingüe Educación de adultos Educación en derechos humanos Educación en población Educación en valores Educación fiscal Educación física Educación formal Educación infantil Educación informal Educación media Educación musical Educación no formal Educación para el consumo Educación para el hogar Educación para la salud Educación por cooperativa Educación primaria Educación superior Educación vial Educación virtual Eficaz Eficiencia motriz Eje de abscisa Eje de coordenada cartesiana Eje de la tierra Ejemplo, modelo Ejercicio (práctica en la materia) Ejercicio, trabajo, deber Ejercitar

Retamab’alil pwaqil Ach’ala’il pwaqil Rulewal Junal Rupas ulew Ojer q’ijul Q’ijul ch’ich’ Nik’aj q’ijul Nab’tzijem Weqjay Nab’tzijinïk Nab’tzijnel Nab’tzij K’ulk’üt, tijonïk Kojolil tijonïk, naj tijonïk B’anolel tijonïk Ruk’u’x tijonïk Tijonïk pa ka’i’ ch’ab’äl Kitijonïk nimawinäq Tijonïk chi rij ch’ojib’al winäq Ruk’ulk’üt tinamït, rutijonik tinamït Rejqalem chi tijonïk Tijonïk majoj, tijonïk chi rij tojoj Retamab’alil silonem Choltijonïk, nuk’un tijonïk Ak’walal tijonem Mecholtijonïk Runik’ajal tijonïk Retamab’alil q’ojom Mechojtijonïk, menuk’un tijonïk Pixa’ chi rij ri tijnem Retamab’alil achochib’äl Tijonïk chi rij raxnaqil To’onem tijonïk Rupalib’al tijonïk Ruwi’ tijonïk Rub’ey tijonïk Achik’al tijonïk Nak’el Sak’aq’a’ Sutub’äl k’otz’juch’ Sutineb’äl, cholsutub’äl Temruwach’ulew K’amb’äl tzij, tz’eteb’äl Kamulutij Samaj Kamulutijik

2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381 2382 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394

Ejército militar, guerrero Ejes curriculares Ejote Ejote de vaina suave El alcance de ambos brazos unidos El Quiché Él, ella Elástico Elecciones Electricidad Electricista Eléctrico Electrocutado Electrón Elefante Elemento Elementos comunes Elementos de conjuntos Elementos de la comunicación Elementos de la naturaleza Elementos de vitalidad del argumento Elementos del enunciado Elementos fónicos Elementos gramaticales Elementos lingüísticos Elementos químicos Elevar Ellos, ellas Elote Elote tierno Emanaciones Emancipación política Embajada Embajador Embalsar Embarrar, enlodar Embotelladora Embrión Embrocado Emigración Emigrar Emisor Emocionado (a) Empacado Empacar, envolver Empeine Empeorase (enfermedad)

Ajlab’al Ruche’el cholk’üt Pejik Jïs Q’etaj Q’umarkaj, k’iche’ Rija’ Yuquq K’aqb’äl wachaj, cha’oj K’amasaqil Ajk’amasaqil, ajkoysaqil K’amasaqilal Kamïk k’amasaqil K’amk’aj, mok’am k’aj Tix Lil, tikomal Junawäch tikomal Rutikomal molaj Lil ri tzijob’äl, lil ri tzijoxïk Rutikomal kajulew Lil nuk’u’x na’oj Lilt’el Lil q’aj Lil kemchi’ Lil solchi’ Ruxanil kajulew Tzeqeqenïk Rije’ Äj Och’ Elem Kolna’ojil Ulajay Ulanel Aq’oman kaminäq Ch’ab’aqinïk, ch’ab’aqinem Leme’tb’äl Ral Jupül Jalpakinem Jalpaki’ Tikirisanel tzij Nelk’uxaj Pison Pisonïk, b’atz’onïk Salpich’ Xnimatäj

2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419 2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441

Empírico, experiencia Emplasticar Empujar Empuñado En En cinco días En cuatro días En cuclillas En seis días En, a En, a En, a Enamorar Enana blanca (estrella) Enano Encaje Encargarlo Encender Enchufe Encía Enciclopedia Encima de, sobre de Encino Encino blanco Enclítico Encoger ropa Encolar Encomendarlo, encomienda Encontrado, recibido Encontrar Encorvar, doblar Encuadernador Encuadernar Endocarpio Endolinfa Endopsíquica Endoso Eneágono Energía Energía cinética Energía mecánica Energía potencial Enero Énfasis Enfático Enfermedad, infección Enfermedad, todo tipo de

Tijb’al T’imanïk Chokominïk, nimoj Moq’en Chi, pa, pan Wob’ix Kajej Wuqül Waqej Pa (ante consonantes) Pa, chi Pan Xarinïk, metz’onïk, b’ochinïk Saqakoraqän Ch’utiwinäq, ixim winäq Ruchi’ (po’t, uq) Chilab’ej Tzijinïk Nak’b’äl q’aq’ Kajniq’ Solob’äl tzij Pa ruwi’ Raxche’, tz’unüj, wi’t Ejqiche’ Ajk’a’ K’olonïk Kilonïk Oqxanij, oqxan K’ulun Ilonïk Kotoko’ Ajtz’ib’awuj Tz’ib’awujik Oxijal Yajulb’aq ak’axab’äl Naj Q’asapwäq B’eletz’uk Uchuq’ab’il Silel uchuq’ab’il Uchuch’ich’ Uxlaninäq uchuq’ab’il Nab’ey ik’ Altzijonem, raral tzijonem Ja Yab’il Yawab’il

2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458 2459 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488

Enfermera Enfermo, paciente Engañar Engaño Engrapadora Enhebrar Enjabonar Enjambre Enlatado Enojado Enojo, cólera, ira, pelea Enrollado Enrollar Enroscar perno y tuerca) Ensamblar, armar Ensayar, evaluar, prueba Ensayarlo, probarlo Enseñar Entender Entender, comprender Entera (hoja) Entero Entero por fracción Entero por mixto Enterrar Entonación Entra Entrada Entre Entregar Entrenar Entrevista Entrevistador Entrometerse Enumerativa Enunciado Enunciado compuesto Enunciado declarativo negativo Enunciado declarativo positivo Enunciado desiderativo Enunciado exclamativo Enunciado interrogativo Enunciado nuclear Enunciado principal Enunciado subordinado Enunciados declarativos Enunciados dubitativo

To’onel aq’omanel, to’aq’omanel Yawa’ Q’olonïk, q’oloj Q’olonem Ch’ikchapb’äl, laq’apub’äl Ju’unïk, k’owsanïk Kub’ub’anïk K’ub’üj Mirch’an K’a’äl Oyowal Sotöl B’otoj Suruju’ Nutunïk Tojtob’enïk Tojtob’ej K’utunïk, tijonïk Q’asem pa ruwi’, xq’ax pa ruwi’ Ak’axanïk Chojichi’ Junilem Junilem chi k’amaj Junilem chi karuwäch Muquj, muqunïk B’ixaj Ntok Okeb’äl Chi rukojöl, chukojol Ya’anïk, jachanïk Tijoj ib’ K’utunïk, k’otoj chi’aj K’utunel, k’otonel chi’aj Yujunïk tzij Ajilab’alinem T’el Yo’xt’el Mesaqil te’l Jik saqil t’el Raynab’al t’el Mayt’el Lat’el K’u’xt’el, mu’xt’el La’il t’el Ju’unem t’el Saqil t’el Kak’u’x t’el

2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496 2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527 2528 2529 2530 2531 2532 2533 2534 2535

Enunciados imperativos Enunciativas Envasado Envasador Envejecimiento Envés Enzima Epentética Epicarpio Epidemia Epidemiología Epidermis Epiglotis Epilepsia Época Época colonial Equidad de género Equidad social Equilibrar Equilibrio ecológico Equilibrista Equinoccio Equinoccio de primavera Equinoccio de verano Equinodermos Equipo Equipo de edición Equivale Equivalente Era antropozoica Era arcaica Era cámbrica Era cenozoica Era mesozoica Era paleozoica Era precámbrica Ergatividad Ergativo Erosión Erosión fluvial Erosión glacial Erradicación de la violencia intrafamiliar Erupción Es posible Escalera, puente Escalímetro Escalofrío, hipotermia, paludismo

Taqat’el B’ijem Lemetan Ajleme’t Rijixik Iji’y Jaqkekoj, kirajnel Nut Ju’ijal Kamiyawab’il, nimakamik, nimayab’il Ruq’a’ retamab’alil kamiyawab’il, kamiyab’ Ruwäch tz’umal Kup Moxmil Ruq’ijul Ruq’ijul poqonal, telechal Rujunumatzij ixoqachi’ Junumatzij winaqil Chojalil Ruchojalil kajulew Tik’inel Nit’ Jab’init’ Saqb’init’ K’e’p Tzob’aj, molaj Moloj nab’tz’ijnem Rejqalem Junamaxel Ramajel k’ulunawinäq Ojer ramajel Ramajel kamb’rika’ Ramajel roxkaj Ramajel nab’tz’umanela’ Ramajel ab’äj Ramajel nab’kamb’rika’ B’anb’anelil B’anb’anel Ul Raqän ya’ ül, nimaqän ya’ Saqb’aqon ül Rukamisaxik ri itzelal Pub’anem, ruxa’oj xkanul, pub’anïk, nipub’ Tikirel Q’a’m Q’axetamb’äl Raxtew

2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 2580 2581 2582

Escama Escandio Escaneado Escanear Escáner Escapar, huir Escarabajo Escarbar Escarcha Escaso Escena Escenario, entarimado Escenografía Escenógrafo Esclavitud Esclavizado Esclavizar Esclavo Esclerótica Escoba Escobilla Escoger Escoltar, perseguir Esconder Escondido Escorpión Escote Escrito Escritorio Escritura Escritura maya Escritura práctica Escritura técnica Escritura, letra Escrutinio Escuadra Escucharlo, oírlo Escudilla, taza de barro Escudo Escudo nacional Escuela Escuelas públicas Escuintla Escultor, tallador Escultura Esdrújulas Ese

Solot, pwaqikar Ch’akuch’ich’il, ch’ich’ich’akil Q’axachib’ilan Q’axachib’ilik Q’axachib’äl Animajïk K’uxüy che’, Teleykis K’otoj, k’otonïk Saqb’qon B’a’ök Kuqulem Kuqulib’äl, palb’äl Wiqkuqul Wiqkuqunel Telechemal Munixnäq Munïk Mun, teleche’ Piswachaj, rusaqil wachaj, naq’ wachaj Meseb’äl Xti meseb’äl Cha’oj, cha’onem, cha’onïk Ojqanïk Ewanïk, ewanem Ewan Koson Jerejik Sujunelwuj Chatatz’ib’ab’äl Tz’ib’anïk Mayatz’ib’ Samajtzib’ Ch’ob’otz’ib’ Tz’ib’ Ajalwäch, ajalwachaj Chojmib’äl Ak’axaj Läq Pokob’ Pokob’ amaq’ Tijob’äl Chanpomal tijob’äl Chi B’ay K’iche’ Ajk’ot K’ot Rox k’oxom La’

2583 2584 2585 2586 2587 2588 2589 2590 2591 2592 2593 2594 2595 2596 2597 2598 2599 2600 2601 2602 2603 2604 2605 2606 2607 2608 2609 2610 2611 2612 2613 2614 2615 2616 2617 2618 2619 2620 2621 2622 2623 2624 2625 2626 2627 2628 2629

Ese, aquel Esfera, esférico Esfigmómetro Esforzar Eslabón Esmalte Esmeralda Eso Esófago Esos Espacio Espacio, lugar Espacioso, hondo, profundo, grueso Espalda Espantapájaros Espátula Especia Especial Especialmente Especie de gusanos Especie de lagartija Especie de maguey Especie o clase de... Espectáculos Espectador Espejo, transparente Esperanza de vida Esperanza, animal Esperar Espermatozoide Espeso Espía Espina Espinaca Espinilla, pantorrilla Espirar, exhalar Espíritu Espongiarios Esponja Esponjas Esposa Esposas (instrumento) Esposo Espuma Esqueleto humano, sistema óseo Esquema Esquemática

Ri’ K’olok’ïk, sirisïk Etab’äl meq’enal Ch’ijonïk Tunayuqri’ Rulem eyaj Yamanïk Ri ri’ B’eyab’a’ La la’ Kajilal K’ojlib’äl Nïm rupam Ijaj Poy Kelob’äl Wachinel Q’ijlal, cha’äl Cha’alel Jüt Ixtolök’, sampolök’ Ch’iwu’, chi’iyu’t Ruwäch Mayiynem, mayinem Kayanel Lem, lemowib’ Kuqub’äl k’aslem Lol Oyob’enïk Mixtuq’ Tz’eb’etz’ïk, tzätz Ajmuqche’, nachanel K’ix Ixtän ichaj Ruwäch ch’ekaj, rij ch’ekaj, ruqül aqanaj Jiq’uxla’, eluxla’, jasb’aj Uxlab’ixel, k’aslib’äl B’op, yib’iyäq Wosowik Yib’iyïk Ixjaylom, ixjaylonel Xinb’alq’ab’aj, yutb’äl Achijil, achijilonel Woqo’ B’aqilaj Chib’al Chib’alil, chib’alinem

2630 2631 2632 2633 2634 2635 2636 2637 2638 2639 2640 2641 2642 2643 2644 2645 2646 2647 2648 2649 2650 2651 2652 2653 2654 2655 2656 2657 2658 2659 2660 2661 2662 2663 2664 2665 2666 2667 2668 2669 2670 2671 2672 2673 2674 2675 2676

Esquematizar Esquina de la calle Esquivar Estable Estación de buses Estación de policía Estación de radio o televisión Estaciones del año Estadística Estado Estado (objeto, persona) Estado de la materia Estado de los alimentos Estado de los cuerpos Estado gaseoso Estado guatemalteco estado líquido Estado líquido Estado sólido Estados de los cuerpos Estados del agua Estados Unidos de América Estambre Estampido Estándar Estaño Estanque Estante Estatal (estado) Estativo Estatua Estatus social Estatutos Este Este, Oriente Estela Estereotipos Estetoscopio Estigma Estilo Estilo periodístico Estimulante Estimular, estimula Estirar Estómago Estomas Estornudo

Chib’alinïk Rutz’a’n b’ey Chajixïk, jalanïk, jech’unïk Ib’ilem Pab’äl ch’ich’, q’atb’äl Potz’b’äl, chajib’äl Chojkanob’äl Rukajtz’ukal juna’ Retamab’alil molob’a’ Saqamaq’ Rub’anikil Rub’anikil ch’a’q Rub’anikil rikilal Jalwäch Wosya’ rub’anikil Iximulew saqamaq’ Yayoj, ya’ ruwäch Ya’ rub’anikil Chapel rub’anikil Jalawäch Rub’anikil ri ya’ Pajotol Ab’ya Yala’ Achko B’ojb’ol Junumaxïk Alch’ich’il Remelik ya’ Latz’ich’atäl Saqamaq’il K’ojolem Tz’aqwach K’ojlem winaqil B’eyalmoloj Re’, re re’ Releb’al q’ij Che’ab’äj Tz’ilana’oj Tz’etb’äl q’axomal Tunakotz’i’j Ch’e’t, b’anikil, rub’anikil B’anikil talutz’ib’anem Qasaq’axomäl, yakok’u’x Yakok’uxik, yakok’uxnem Yuqunïk Pamaj Susu’y At’ixäm

2677 2678 2679 2680 2681 2682 2683 2684 2685 2686 2687 2688 2689 2690 2691 2692 2693 2694 2695 2696 2697 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2707 2708 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2719 2720 2721 2722 2723

Estratos Estratosfera Estratosfera Estrechos Estrechos y canales Estrella Estrella de neutrones Estrellas fugaces Estribo Estrofa Estroncio Estropopausa Estructura Estructura de signos Estructura gramatical Estructura social Estructura, sistema Estructurar Estudiar, estudio Estudio de radio Estufa Etapas Etapas de la narración Ética Etimología Etiqueta Etnia Etnicidad Étnico Etnolingüística Eucalipto Eucariota Europa Europeos Evaluación Evaluación de procesos Evaluación de productos Evaluación inicial Evaluador, examinador Evaluar el conocimiento actitudinal Evaluar el conocimiento conceptual Evangelio Evangelización Evolución, cambio Evolucionar, cambiar, intercambiar Evolutivo Exágono, hexágono

Sutz’ kojolil, tasal Ruka’n kaq’iq’al Ruka’n kaq’iq’al, rik’set, ruka’n set, rukab’t Tzutzul Latz’a’ chuqa’ b’ili’ Ch’umil Rumek’aj ch’umil Kaqtijax Kajb’aq Tzob’aj pach’, pir Saqach’ich’il Kï’t Cholajem Rucholajem retalil Runuk’ulem kemchi’, cholajem kemchi’ Runuk’ulem winaqil Nuk’ik, kokal, (nuk’ulem) Cholajinïk Tijoxïk Rochoch talutzij Q’aq’ach’ich’ Weqaj Weqaj lemotzij Chojna’oj Xe’el Etal Winäq Winaqilil Winaqel Tzijowinaqil Okal Tz’aqät k’ajk’äs Saqasetul Saqawinäq Tojtob’en Ruq’axal tojtob’enik, q’ax tojtob’enik Tikojil tojtob’enïk Tikirisanem tojtob’enïk Tojtob’enel Rutojtob’enik ri etamab’äl b’anb’al Rutojtob’enik ri etamab’äl na’oj, etamaj Ruch’ab’äl ajaw Taluxïk nimab’äl k’u’x Jalwäch Jalwachinïk Jalwachinem Waqtz’uk

2724 2725 2726 2727 2728 2729 2730 2731 2732 2733 2734 2735 2736 2737 2738 2739 2740 2741 2742 2743 2744 2745 2746 2747 2748 2749 2750 2751 2752 2753 2754 2755 2756 2757 2758 2759 2760 2761 2762 2763 2764 2765 2766 2767 2768 2769 2770

Examen, prueba, evaluación Examinar, evaluar Exceso, residuo, resta (matemática), ganancia Excremento Exhortar Exhortativo, mandatos Exiliado Exosfera Exóticos Expandir Expansión Expedición Expendedor Experimentación Experimentar Experimento Explorar, rastrear Explotación Explotar Exponente Exportar (como productos del puerto, embarcadero) Expresar, expresión oral Expresión artística Exprimidor Extender Extensión Exterior Extinguidor de fuego Extractor Extraterrestre Extremidades Extremidades inferiores Extremidades superiores Fácil Facilitar Factor Factores primos Factorización Factorizar Factura Fáculas Faculta de historia Facultad Facultad de ciencias jurídicas y sociales Facultad de derecho Facultad de ingeniería Facultad de medicina

Tojtob’äl Tojtob’enïk, k’ochinïk, tz’etonïk, nik’onïk Ruwi’ Kïs Taqonïk, pixab’anïk Taqonem Oxqonel Rukaj kaq’iq’al, rukajtas kaq’iq’al Sach’ Rik’ïk Nimirisanem Nachanem Jachonel, k’ayinel Na’onem Tijoj, na’onïk Na’ Kanoxïk Telechanem B’ojob’o’, paq’apo’ Multikoj, taqotikoj Elk’ayij, taqonk’ayij Ch’owem Ch’owem na’ojinem, tz’eb’anol Yitz’b’äl B’eraqän, rik’onïk Rik’oj raqän, nimirsanem Chi rij Chupulb’äl q’aq’ K’uqb’äl Ajkaj Q’ab’aqanaj Ikim q’ab’aqanaj, aqanaj Ajsik q’ab’aqanaj Maja’il Mek’ayew Mul palib’äl, jachab’el Jachab’el ruyon jachel Jachel Jachab’elil Rut’ Ruch’ich’an q’aqal q’ij B’anob’äl lob’ Lob’ Retamab’alil q’atb’äl tzij chuqa winaqilal Q’atöy tzij lob’ Nojkay lob’ Aq’om lob’

2771 2772 2773 2774 2775 2776 2777 2778 2779 2780 2781 2782 2783 2784 2785 2786 2787 2788 2789 2790 2791 2792 2793 2794 2795 2796 2797 2798 2799 2800 2801 2802 2803 2804 2805 2806 2807 2808 2809 2810 2811 2812 2813 2814 2815 2816 2817

Facultad de odontología Faisán que tiene cresta de plumas Faja Faja Falange Falangeta Falangina Falda Falda del volcán Fallecer, morir Fallo Familia de idiomas Familia, familiares Fanerógamas Fantasía Fantasma Faringe Farmacéutico Farmacéutico (a) Farmacia Fármaco Farmacología Farol Farsa en obra de teatro Fase de transferencia Fauna Fauna y flora Fax Fe, esperanza Febrero Fecha Federal Felicitar, felicita Felinos Femenino (género de sustantivo) Fenómenos Fenómenos biológicos Fenómenos eléctricos y luminosos Fenómenos físicos Fenómenos naturales Fenómenos químicos Feo Feria Fermentación Ferrocarril, Tren Fertilizante Festejar

Eyaj lob’ Kaqtumutüj Pas, xinb’äl Rupas ch’ich’ Juwiq Oxwiq Kawiq Kaxlan’uq Rij xkanul Kamïk K’isitzij Ach’alal ch’ab’äl Ach’alal ri’ïl Sija’ Punab’al rij, q’anarisab’al rij Xib’inel Jorjor Rocho’aq’om K’ayinel aq’om K’ayib’äl aq’om, Rujayul aq’om Ajaq’om Aq’omab’äl Saqirsab’äl b’ey, rol, parol Q’olojil Xakaq’asajnem Chikopi’ Q’ayïs chuqa’ chikopi’ Taqowuj Kuqub’ab’al k’u’x Rukab’ ik’, ruka’n ik’ Rajilab’al q’ij Achamaq’el Q’ejelonïk, nq’ejela’ Ixk’achikop Ixal Ch’ewe’ Ch’ewe’ k’aslemalil Ch’ewe’ k’amasaq Ch’ewe’ sol ruwach’ulew, ch’ewe’ jiq’anïk Ch’ewe’ kajulew Ch’ewe’qem, mik’ ch’ewe’ Itzel, rijawal Runimaq’ij tinamït Ch’amilal Mirq’uq’ Kaxlan q’ayïs Nimaq’ijunïk

2818 2819 2820 2821 2822 2823 2824 2825 2826 2827 2828 2829 2830 2831 2832 2833 2834 2835 2836 2837 2838 2839 2840 2841 2842 2843 2844 2845 2846 2847 2848 2849 2850 2851 2852 2853 2854 2855 2856 2857 2858 2859 2860 2861 2862 2863 2864

Feto Feudalismo Fiado, deuda Fiador Fibras Fibrosas Fichas Fichas bibliográficas Fiebre (calentura, temperatura) Fiebre tifoidea Fiel Fiesta Fiesta escolar Figura Figura geométrica Figura simétrica Figuras literarias Figuras semejantes Figurín Fila central Fila inferior Fila superior Fila, hilera, surco Filamento Filo Filosofía Filosóficamente Filósofo Filtración Filtrar Filtro (de computadora) Filtro de aceite Finalizar, terminar, culminar Finalizarlo, terminarlo Fines de la Educación Fino Fino ,liso Firma Firma un documento oficial Firma, nombre del remitente Firmar un cheque Fiscal, guardián Física Flagelado Flagelados Flamingo Flauta, pito

Yab’il, raxne’y Numen K’as Aj’ik’ k’as Ruxil ti’ojil Pik’ik’amal Pirwuj Pirwuj cholwuj Itzel k’atän (k’atän, meq’enal) Nimak’atän, raxtew Ajlöq k’u’x, jikilel Nimaq’ij Runimaq’ij ri tijob’äl jay Retz’ab’al, wachilul Rach nimilem Junamajel retz’ab’al Chib’ej lema’ Achejel retz’ab’al Tz’etb’äl Runik’ajal cholaj Ruxe’ cholaj Ruwi’ cholaj Cholaj K’amal, powo’, raqän achko Rey Retamab’alil na’ojil, na’ojib’äl Na’ojilal Ajna’ojil Latz’un Latz’unïk Chayub’äl saqil Chayutzepya’ K’isinïk Nk’ïs Tzeqb’elil tijonïk Kok’ Luch’ Juch’b’i’aj Juch’ib’i’aj Juch’un b’i’aj, tz’ib’an b’i’aj Juch’ik Chajinel Retamab’alil rupam ajil, solruwach’ulew Sil Sila’ Kaqayuq patx Xul

2865 2866 2867 2868 2869 2870 2871 2872 2873 2874 2875 2876 2877 2878 2879 2880 2881 2882 2883 2884 2885 2886 2887 2888 2889 2890 2891 2892 2893 2894 2895 2896 2897 2898 2899 2900 2901 2902 2903 2904 2905 2906 2907 2908 2909 2910 2911

Flecha Flexión Flexionar Flojo Flojo (ropa) Floppy, disquetera Flor comestible, choreque Flor de chilacayote Flor de dolores Flor de izote Flor de milpa Flor de muerto Flor de plantas Flor nacional Flor, ceremonia maya, candela Flora Florero, jardín, maceta Floripondio, estampado Floristería Fluor Fólder Folleto Fonación Fonema Fonética Fonología Fonomímica Forma Forma descriptiva Forma gráfica Formación ciudadana Formación de conjuntos Formas de expresión Formas verbales Fórmica Formón Fórmula Formulación Formulado Formular Formulario Forrajera Forrar, forra Fosa, hoyo Fosas nasales Fósforo (mineral) Fósforos

Ral ch’ab’ Ruwixal tzij Wixanïk Korokïk Tuqutïk Yiktz’ib’ Tz’ureq Rusi’j q’oq’ Saqkotz’i’j Rusi’j parkïy Watzik’ Parutz’ Rusi’j Kotz’amaq’ Kotz’i’j Cheq’ayïs, kotz’ijal, che’al Kotz’ib’äl Q’otzüm K’ayikotz’ijb’äl, k’ayib’äl kotz’i’j Eyalil Tob’äl wuj, rij ruxaq wuj Tunaj wuj B’itz’inem B’itz’ Q’ajatz’ib’ Nuk’ub’itz Tzeqelib’enem, k’oxk’ob’en B’anikil Rub’eyal cholajem Rub’eyal achib’äl Tijoj amaq’el B’anonem molaj Kiwäch ch’owem Kiwäch b’anoj Luch’ Poch’b’äl che’ B’eya’il, choko’y B’eyalnem, chokonem B’eyanon, chokoyon B’eyalik, chokoyik Row Kiq’ayis chikopi’ Pisonïk Jül Rujulil tzamaj Q’anq’alil Q’aq’alil, tzijb’äl

2912 2913 2914 2915 2916 2917 2918 2919 2920 2921 2922 2923 2924 2925 2926 2927 2928 2929 2930 2931 2932 2933 2934 2935 2936 2937 2938 2939 2940 2941 2942 2943 2944 2945 2946 2947 2948 2949 2950 2951 2952 2953 2954 2955 2956 2957 2958

Fotocopia Fotocopiado Fotocopiador Fotocopiadora Fotocopiar Fotografía, imagen Fotógrafo Fotosfera Fotosíntesis Fóvea Fracción Fracción decimal Fracción equivalente Fracción heterogénea Fracción homogénea Fracción impropia Fracción por fracción Fraccionar Fracciones comunes Fracciones decimales Fracciones impropias Fracciones propias Fractura, quebradura Fracturado Fragmento Frambuesa, fresa Francés Franco tirador Frase Frase nominal Frase verbal Frecuencia Frecuentatividad Frecuentativo Frecuentativo Frecuente Freír Frenos Frente Frente a ustedes Frente, frontal-occipital Fricativa Fríjol Fríjol blanco Fríjol de colores Fríjol de milpa Fríjol de suelo

Ka’ib’anem Kab’al Ka’ib’anel, ajka’ib’äl Ka’ib’ab’äl Ka’ib’anïk, nka’ib’ej Achib’äl Elesäy achib’äl Xe’säq kaq’iq’al, xe’sëq k’atän Rusamaj b’onitz’ Wachal K’ajim Lajuk k’ajim Junamaxel k’ajim K’ajim jalawäch K’ajim junawäch Nimachikajil Chi k’ajim chi k’ajim K’ajinïk Junawäch k’ajim K’ajim lajujil K’ajim nïm ajilab’äl K’ajim ko’öl ajilab’äl Q’ajik Q’ajnäq Pir Kaqatokan Aj pranses Ajpok’ob’ Q’aptzij T’as q’a’tzij B’anoj q’aptzij Toqen, mul ajil, b’ab’a’ Toqelal, b’ab’al Jutaqil, jutaqmul Toqelel, b’ab’el Jataqil Q’anarsanïk Chojmirisab’äl Nik’aj wäch Chi iwäch Nik’aj wachaj Elkaq’ïq’ Kinäq’ Saqakinäq’ saqtib’in Matzitz’, syan kinäq’ Kinäq rij awän K’ajlïk kinäq’

2959 2960 2961 2962 2963 2964 2965 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2993 2994 2995 2996 2997 2998 2999 3000 3001 3002 3003 3004 3005

Fríjol negro Fríjol redondo, cilíndrico Fríjol rojo Fríjol silvestre y de arroz Frío Frívola Frontal Frotar Fructificar, producción fructuoso Frunce Fruta Fruta de árbol Fruta disecadas Frutas Fruto carnoso, golosina Fuego, arma Fuente Fuente (de agua) Fuente como de computadora Fuente de calor Fuente de luz Fuentes de información Fuerza Fuerza de gravedad Fumar Función lineal Función numérica Funcionario público Funda de disco Fundamento, raíz Fundamentos Fundar, establece Fungicidas Fútbol Futbolista Futillo Futurismo Gabacha Gafete Galácticos Galápago Galaxia Galaxia azul Galaxia compacta Galaxia elíptica Galaxia espiral

Q’eqakinäq B’olo’s kinäq’ Kaqakinäq’ Rukinaq’ ch’oy Tew Sta’l B’aqwachaj, waqwachaj Maloj Wachinem Wachinel Yutiyuch Jiq’ob’äl, ruwäch che’ Ruwäch che’ Chaqi’j jiq’ob’äl Kiwäch che’ Munil Q’aq’ Weqinya’ B’ulb’u’x ya’ Ruwäch tz’ib’ Tz’ukül meq’enal Tz’ukül saqil Ruxe’el rutzijol Uchuq’a’ Ruchuq’ab’ ulew Sik’anïk Juch’el samaj Samaj ajilab’äl Rusamajel chanpomal Tz’apib’äl seteyaktzij Ruxe’el Tikomal Ib’il Kamisab’äl oköx Aqak’olaj, k’olaqän Aqa’etz’anel, k’olaqanel Ch’utik’olaqän Säq tz’intz’öj Kuchk’u’x Etal Motzaj ch’umil Rukokol ya’ Nimakajül ulew, motzach’umil Xar motzch’umil Molok’iy motzach’umil Elip motzch’umil T’ot’ motzajich’umil

3006 3007 3008 3009 3010 3011 3012 3013 3014 3015 3016 3017 3018 3019 3020 3021 3022 3023 3024 3025 3026 3027 3028 3029 3030 3031 3032 3033 3034 3035 3036 3037 3038 3039 3040 3041 3042 3043 3044 3045 3046 3047 3048 3049 3050 3051 3052

Galaxia irregular Galaxia nebulosa Galaxia Quasar Galaxia Seyfert Galera Galio Galleta Gallina ciega Gallina clueca Gallina con plumas paradas Gallina de patas cortas Gallina de plumas en la cara Gallina ponedora Gallina, pollo Gallo Galón Gamma (griego) Ganadería Ganado equino Ganado ovino Ganado porcino Ganado vacuno Ganado, vaca Ganar Gancho (de ropa) Gancho para colgar ropa Ganso Ganso o pato negro Garabato, gancho Garceta Garceta, garza Garita Garrafón Garrapata Garrapata pequeña Garrote Garrote Gas metano Gas propano Gasa Gaseosa Gaseoso Gases Gasolina Gasolinera Gastar Gatea

K’ore motzach’umil Muqul motzach’umil Jub’ama motzach’umil Seypert motzach’umil Mo’k Metawalil Wotz’wa Ikan Ch’e’j, t’uq Ch’i’l Pe’y Pu’ch Xtüx, q’ana’äk’ Äk’, xtux Mama’ äk’ B’uqme’t, lemob’ojo’y Rox tz’ib’ griego Awajb’äl Kejawäj Chijawäj Aqawäj Wakax awäj Wakx Ch’akonïk, ch’akoj Chapb’äl, tz’arab’äl, kay Tzeqeb’äl tzyäq Yuqupatx Punpün Chapab’äl Tz’unün saqikïy Saqikiy Chajinel jay Rak’me’t Sip Kaqasip Ch’ayib’äl Wi’t Räx wos Wos Saqapisb’äl Wosya’ Rusib’il ya’ Iq’ala’, wosa’ Q’aq’al ya’ q’aya’, ruwaych’ich’ K’ayb’äl ruway ch’ich’, q’aq’ab’äl, q’ayab’ä Ukusanïk Njukun

3053 3054 3055 3056 3057 3058 3059 3060 3061 3062 3063 3064 3065 3066 3067 3068 3069 3070 3071 3072 3073 3074 3075 3076 3077 3078 3079 3080 3081 3082 3083 3084 3085 3086 3087 3088 3089 3090 3091 3092 3093 3094 3095 3096 3097 3098 3099

Gato Gato de monte Gaveta Gavilán Gavilancillo, gavilán pequeño Gaviota Geme Gemelo, mellizo Gemir Gen Generación Género Género gramático Género lírico Género literario Género narrativo Género y autoestima Géneros periodísticos Generosidad Genética Genio, Sabio Gentil Gentilicio Geografía Geográficos Geógrafo Geología Geometría Geometría Geometría del espacio Geométrico sólido Geosfera Germanio Germen Germinación Germinar Gerundio Gestos Gestual Gigante Gimnasio Gimnasio público Gimnástica Gimnospermas Ginecología Ginecólogo Girar

Me’s, syan Xiwan Ral ch’atäl Ajch’ak, xik, litz’ Litz’litz’ Palow patx Alk’utu’ Yo’ox, pata’x Jilonïk Kirajija’tz Alk’walaxnem Kojolem Janik’ale toqen Silin toqen Lema’ toqem Lemotzij toqem Ixoqachi’ chuqa’ nimnari’ Tz’ib’anem toqen Ak’animaq, q’alel, ak’animaqil Kochi’alaxik Na’onel Jeb’ena’oj Petenil Retamab’alil ruwach’ulew Ruwäch ulew Retamanel ulew Retamab’alil solruwach’ulew, retamab’alil u Etachib’ej Retamab’alil temruchach’ulew, temruwach Kajilal etachib’ej Kuchrij retachib’alel Ruchapel ruwach’ulew Metamaj B’os B’osinem B’osinïk Narib’ K’oxk’ob’enïk, jeqeb’aloj chi’aj K’oxk’ob’ej, jeqeb’aloj chi’aj Rak’awinäq Silob’äl Silob’äl chiwachil Ajsilon Ch’anija’tz Raq’omaxik ixöq Aq’omäy ixöq Surinïk

3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106 3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144 3145 3146

Girar un cheque Girasol silvestre Gladiola Glándula Glándula endocrina Glándula exocrina Glándula gástrica Glándula intestinal Glándula pituitaria Glándula salival Glándula sebácea Glándula sudorípara Glándulas lagrimales Glándulas salivares Glándulas tiroides Glicerina Glifo Globo Globo (de inflar), vejiga Globo terráqueo Glóbulo Glóbulo blanco Glóbulo rojo Glomérulos Glosario Glotalización Glotis Glotón Glucosa Glucosa Gobernado Gobernador Gobernante Gobernar Gobierno, autoridades Gol Golfito Golfo Golfo de México Golfo Tarento Golfos y Bahía Golondrina Golosina de chocolate Goloso, antojo Golpear, lastimar Goma, pegamento Gordo (a)

Ruk’exel pwäq Su’m Jisjikotz’i’j Num Oki’unum Ijinum Runum pamaj Runum xkolob’ Tasul tzamaj num, purb’äl num Runum ch’ub’aj Runum q’anal Runum tz’oqpil Runum wachaj, ruxe’ wachaj Numa’ chub’aj Runum ub’u’ Yakab’ Mayatz’ib’ Xupuwuj Xupxup Sirisulew B’ok Saqab’ok Kaqab’ok Rumotzaj num, xilim Ch’uticholtzij Ja’stzij Ja’s, xulkup Mün T’oqo’ Tz’eb’eq’or Saqamaq’ijin Ruchaq’ chanpomanel Chanpomanel Chanpomanïk, saqamaq’ijinïk Chanpomal, q’atöy tzij Okaj Ch’uti ruq’a’ palow Ruq’apalow Ruq’a’ palow Mexiko’ Taren ruq’a’ palow Ruq’a’ palow, ruxikin palow Saqasetul B’oqöl sib’, b’uqül sïb’ Kawkab’ Jiq’ Kajinïk Q’ol, q’olib’al Ti’oj

3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181 3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193

Gorgojo Gorgorito, pito Gorila Gorra Gota Gota (enfermedad) Gotero Gótica Grabadora Grabar Gracias Grada Gradas eléctricas Graderío Grados Grados Fahrenheit Grafemas Gráfica circular, sectores Gráfica de barras Gráfica pictográfica Gráficas Grama Gramática Gramática de referencia Gramática descriptiva Gramática pedagógica Gramaticalmente Gramo (peso) Gran vena coronaria Granada Granadilla Grande Grandísimo Granero, troje Granizada Granizo Granja Granjero Grano de cacao Granos Granos, jiote Granulaciones Grapas Grasa, manteca, aceite Graso Gratuito Grava (pedazos de piedra)

Chikopil ixim, poqöl ixim Piril Nimak’oy Tzatz Tz’uj Kaqb’aq K’ajb’äl aq’om K’olotz’ib’ Yakb’äl tzij Yakanïk tzij Matyox Kumuk Q’ochq’a’n Choliq’a’n Retal Q’aq’tewal ch’um Chib’ejitz Setchib’ej Chib’ej yuqtz’ik Chib’ej achib’äl Etachib’äl B’aqak’im, soq’olb’äl, mich’qös Kemchi’ Tz’aqät kemchi’ Tzijonem kemchi’, taqonem kemchi’ Tijob’en kemchi’ Kemchi’nem Al K’ulunel ib’öch, nima’ib’och’ k’ulunel Kaqximal, kaqamunil Karna’l Nïm Nimiläj K’ujay Kab’atew Saqb’äch Tikomal, qejoj Ilinel awäj Runaq’ kakaw Awas Sal, salpich’ Repchuq’, ruch’ich’an q’ij Ch’ikb’äl Q’anal Ruq’anal Sipan Q’utab’äj

3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 3207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3218 3219 3220 3221 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240

Grecia (país) Grillo, saltamontes Gris Gritar Grúa Grueso Grupo Grupo (animales) Grupo de objetos circulares Grupo, escalones Grupo, organización Grupos étnicos Grupos étnicos de Centroamérica Guacal Guacamaya, hongo anaranjado Guachipilín Guante Guapinol Guardabarranca Guardar Guardia de hacienda Guatemala (departamento) Guatemala (país) Guatemala ciudad Guatemalteco Guayaba Guayaba agria Guayacán Guerra, militar Guía Guía curricular Güicoy Guillotina, tijeras Guión Guión mayor Guión menor Güipil Guisantes Güisquil Guitarra Gusano Gusano Gusano de carne Gusano de maíz y fríjol Gusano genérico Gusano medidor Gusano peludo

Kresi’a’ Xi’l Q’eqq’öj, chajchöj Raqojchi’ij, sik’, sik’inïk Tzeqch’ich’ Pïm Molaj, tzob’aj Puq Jusetaj Tanaj Q’ataj, molaj Tzob’aj winaqi’ Achmolaj Nik’asetul Pak’a’ch, aqe’n, tzimay Kaqix, mo’ Ikuy, ukuy Kuchq’a’, pisq’ab’ Kaplin Chajäl siwan, k’ilin siwan Yakonïk Raxtzamanel Chi Che’, Iximulew Iximulew Armita Aj iximulew Käq’ Ch’amikikäq’ Wayläj che’ Lab’al K’amolb’ey Rucholajem tijonïk Ik’oy Qupib’äl Tijuch’ Nimajuch’ Kolojuch’ Po’t Roxb’onil Ch’ima’, k’ix Tzinin Ch’ilakan Jüt, tuksub’an, saqalchan, soto’y Rachäq amolo’ Ixq’ane’l Ch’omochi’ Alk’utu’ jut, etanel Ixq’aychäj

3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257 3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287

Gusanos y lombrices Gusto Habitación Habitamos Habitar, morar Hábito Habla Hablante Hablar a carcajadas Hablar aconsejándose Hablar como loro Hablar como perico Hablar como tonto Hablar con alboroto Hablar con altanería Hablar con animación, admiración Hablar con engaño Hablar con hipocresía Hablar con mandato Hablar con orgullo Hablar con rapidez Hablar con traición Hablar consigo mismo, hablar solo Hablar constantemente Hablar deshonestamente Hablar en secreto Hablar en verso, poema Hablar enojadamente Hablar grueso y hueco Hablar intensamente Hablar regañando Hablar ronco Hablar sin coherencia Hablar solo Hace tres días Hace un año Hacer abundante Hacer cosquillas Hacer masa, digestión Hacer público algo Hacer ruido Hacer tamales grandes de masa Hacer, ejecutar Hacha Hachuela Halagos, persuadir Hallar

Xkolob’ Rayib’äl Warab’äl jay Nqalaq’ab’ej Laq’ab’enïk, nqalaq’ab’ej K’ulunem Alch’i’ Ch’ab’anel Palaq’inïk tzij, paq’aq’enïk Choq’ob’enïk Ch’ach’otiyaj Rech’ech’onïk Nakanonïk Juminïk Tzorob’enïk Kikotenïk Josonïk, josöj Ka’i’ rupaläj Taqonïk Nimirisanïk, nunimirisaj ri’ Wetetenïk Quluch’inik Ch’a’owen pa yonil, ch’onïk k’u’x Wololenïk, loletenïk Qajqab’enïk Jasjonik, jask’un tzij Pach’un tzij Tojojenïk Jijinïk Kaminäq chi tzij Pujujenïk Worwotonïk Woqoqenïk Ch’owem pa yonil Oxijir Junab’ir K’iytisanïk Sananej Ke’enïk Elesanïk tzijol Q’ajanïk, nq’ajan B’oq’inem B’anïk Ikäj Ch’uti’ikäj B’ochinïk Ilionïk

3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295 3296 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332 3333 3334

Hamaca Hambriento, indigente Hambruna Harina, pinol Hasta allá Haz Hebilla Hechicero Hechos ficticios Hectárea Hectógrafo Hectogramo Hectolitro Hectómetro Hegemonía, poder Heladería Heladero Helado (de comer) Helecho Hélice de motor Helicóptero Helio Hematosis Hemisferio austral Hemisferio boreal Hemisferio, semicírculo Hemisferios (de Magdeburgo) Hemoglobina Hemorragias Heptágono Herbicida Herbívoro Hércules Hércules, constelación Herida herido Hermana de hombre Hermanastra de hombre Hermanastro de mujer Hermano (a) menor Hermano de mujer Hermano mayor del mismo sexo, Héroe maya Héroe o protagonista Héroes de Centroamérica Herramienta, Instrumento (trabajo) Hervir

Ab’ Wayjanel Wayjal K’äj K’a ke la’ apo Wacha’y Ruwach’ich’ Aj’itz Nawalin b’anoj Wok’awäch Ch’eqeb’äl Al wok’al, wok’al al Wok’al pun Wok’etok’al Pa’linem Ki’saqb’aqonb’äl, tewmunib’äl Ajtewmunil, k’ayinel tew Ki’saqb’aqon, tewmunil, tewmun Chib’ Sutüt B’ukük, b’atz’ib’äl Sib’il Jalkik’ Nik’aset ruqajib’al kaq’ïq’ Nik’aset releb’al kaq’ïq’ Nik’aset Nik’aseta’ Rukaqil kïk’ Elekik’ Wuqtz’uk kamisab’äl q’ayïs Aj’ichaj Aj releb’al kaq’ïq’, motzaj ch’umil Motzaj Ch’umil Erkules Sokotajïk Sokotajinäq Anab’om, ana’ Yaj’ana’ Yajxib’al Chaq’alaxel Xib’alom Nimalaxel Mama’al Kuqulinel, kowiläj Mama’al Nik’asetul Samajib’äl Roqonïk

3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370 3371 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381

Híbrido (cruzar dos especies) Hicimos tamales grandes de masa Hidrógeno Hidrografía Hidrólisis Hidrología Hidrosfera Hielo Hierba año nuevo Hierba buena Hierba mala Hierro (elemento) Hierro, metal Hígado Higiene Higo Hija de hombre Hijastra de hombre Hijastra/o de mujer Hijastro de hombre Hijo Hijo (de hombre) Hijo de hombre, joven Hilado Hilar Hilarlo Hilo (de algodón) Hilo (lana de oveja) Hilvanar Himno nacional Hincado Hinchazón Hipérbaton Hipérbole Hipertensión Hipó Hipopótamo Hipoteca Hipotensión Hipotenusa Hipótesis Hipotético Historia Historia Historia patria Historiador Historicidad

Kakik’ Xojb’oq’in Nab’eyal Ruwäch ya’ Q’ay Retamab’alil ya’ Ruya’ ruwach’ulew, yaset Saqb’akon Maqr Ixk’i’j, pasut Oröb’ Ch’ich’il Ch’ich’ Saseb’, sase’ Ch’ajch’ojil Wik’ix Me’al Yajmi’al Yaj’al Yajk’ajol Alk’walaxel K’ajolaxel K’ajol B’atz’in B’atz’inïk, b’atz’inem B’atz’ij B’ätz’ Chij Rapojinïk Rub’ix amaq’, b’ixamaq’ Xukül Sipojïk Tzolq’omij tzij Wi’tzij T’ujt’ujnem Tzük’ Chomaq Wujtoj Met’utujnem Nimachi’ K’awachin, ka’ib’an na’oj K’awachinem B’anob’äl, mujal Tzijob’äl b’anob’al B’anob’äl amaq’, tzijob’äl amaq’ Ajb’anob’äl, ajmujal B’anob’alil, ojer tzijob’al

3382 3383 3384 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415 3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428

Hocico, trompa, pico Hogar Hoja Hoja (de papel) Hoja alterna Hoja de árbol Hoja de pacaya Hoja lobulada Hoja opuesta Hoja partida Hoja verticilada Hojas para tamales Hollín Hombre Hombrera Hombro Hombro al codo Homenajear Homeostasis Homogenizar Homógrafa Homónima homófona Homónimo Honduras Hongo (genérico) Hongo de San Juan Honra Honradez Hora, periodo de tiempo Horario Horera (aguja) Horizontal o abscisa Horizontalidad Horma Hormiga Hornear Horno Horno de microondas Hortalizas Hortensia Hospital, centro de salud Hospitalidad, alojamiento Hoy, hace un momento Hoz, guadaña Hueco Huehuetenango Huele de noche

Rutza’m Ochochil ri’ïl Ruxaq Ruxaq wuj K’ulaxaq Ruxaq che’ Ruxaq paka’y Setechi’ Yo’xaq Xilichi’ Oxaq K’o’x, maxen Ab’a’q’ Achin Telenb’äl Tele’en, telemaj Q’och q’ab’aj Sutulanqinïk Nak’lem Xajuwäch Jutz’ib’ Juq’ajan Juq’an Ontu’ras Oköx Q’antzüy Nimanem, nimanïk Tz’aqät k’aslem Ramaj Ramajb’äl Ramanel Kotz’ojuch’ Kotz’olal Retab’alil b’uküt Sanïk Q’anarisan Q’anarisab’äl, tujq’aq’ Tzakach’ich’ Tikomal qejoj Saqb’o’j Aq’omab’äl jay Uxlajay, k’ulajay Mi’er Jos Jowojïk, wokowïk Chinab’ajul Najpuj, rujub’ub’il aq’a’

3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454 3455 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475

Huella, rastro Huerto, hortaliza, cerco Hueso Hueso arqueado Hueso maxilar Huesos cortos Huesos de la cara Huesos de la mano Huesos del pie Huesos del tronco Huesos duros Huesos largos Huesos planos Huevo Humectante Humedad Húmero Humildad Humilde Humo, vapor Humor vítreo Huracán Ichíntal Iconografía Ideal Idear Identidad Identidad cultural Identidad étnica Identidad nacional Identidad personal Identificador Ideogramas Idiolecto Idioma maya Idioma, lenguaje Idiomático Ídolo Iglesia Iglesia, mezquita Igualdad Igualdad de conjuntos Igualdades Iguana Ileon Ilustrador Imagen fija

Retal aqanaj Qejoj B’aq, nub’aqil Kotob’aq Rub’aqil chi’aj Kutub’aq Rub’aqil paläj Rub’aqil q’ab’aj Rub’aqil aqanaj Rub’aqil kutamil Kowib’aq, kowiläj b’aq Rub’aqil q’ab’aqanaj Mok’ob’aq, li’ob’aq Saqmolo’ Ch’eq Raxal Runimab’aqil q’ab’aj Kamela’l, kamelal Kamel Sïb’ Rij q’axwachaj Juraqän, q’eqäl jäb’ Ruxe’ ch’ima’, ruxe’ k’ix Ach-ch’ab’nem Na’ojij, wana’ojil Nojinïk B’anikil B’anikil b’anob’äl B’anikil molawinaqi’ B’anikil amaq’il B’anikil winäq Etal Na’ochib’äl Molaj ch’owen Mayab’ ch’abäl Ch’ab’äl Ch’ab’alel K’awil Rochoch ajaw Te’opan, kotzijay, rachoch ajaw Junamilal Junamil molaj Junamilem O’on, inay Rujey xkolob’ Achib’anel Mesilo’achib’äl, nak’äl achib’äl

3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492 3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 3508 3509 3510 3511 3512 3513 3514 3515 3516 3517 3518 3519 3520 3521 3522

Imaginación Imán Imanar Impar Imperfecto Importante, útil Imprenta Impresión digital Impresora Imprevisto Impulso Inagotable Inanimado Incendios, quemadura Incisivo Incitar, inducir Inclusive Incoativo Incógnita (operación matemática) Incoloro Incómodo Incomplejo Incompletivo Incompleto Inconocible Inconsciente Incontable Indagar Indemnización Indicación Indicativo Índice radical Indio (elemento) Indirecta Indivisible Inducción Indulgencia, Industria Industria textil Inexacta Infancia Inferencia Infiel Infierno Infijo Infinidad, inmensidad Infinitivo

K’utumej, nupaläj pa ruwäch, papo’ Jik’uchuq’a’ Jik’anïk Mank’ulaj Q’ijul yaw K’atz’inel Tz’ajawujb’äl, tz’aqawuj Juch’un b’i’aj Tz’ajtz’ib’ Man jun runojin K’i’uchuq’a’ Jantak’o Mek’aslïk, jalwäch K’atïk Qupinel eyaj Taqchi’inïk, taqchinïk Ja jun Tikirib’äl Ewal Meb’onil Ch’il na’ïk Mek’ax Metz’aqatil Ch’emäl Me’etawäch Mena’ Me’ajilel K’otonïk, K’otonil Tzolinïk ajil B’ij Chojb’anikilal K’ut xe’el Saqach’ich’il K’anb’en tzij, roqin tzij Manjachel, mejachel Taqchinem Kuyunem K’iyb’anoj K’iyb’anoj kem Metz’aqät Q’ijul ak’wal Tz’aqatitzij Mejikilel Xib’alb’ay Rupam tzij Mek’isel Mepach’un b’anoj, ikïk

3523 3524 3525 3526 3527 3528 3529 3530 3531 3532 3533 3534 3535 3536 3537 3538 3539 3540 3541 3542 3543 3544 3545 3546 3547 3548 3549 3550 3551 3552 3553 3554 3555 3556 3557 3558 3559 3560 3561 3562 3563 3564 3565 3566 3567 3568 3569

Infinito Inflador Inflamación Inflamar Inflar Inflexión Información adicional Informal Informativo Infusorios Ingeniería Ingeniero Ingenioso, inventor Ingerir Inglés Ingresos ordinarios Inhibir Inicio Injertar Injertar plantas Injerto vegetal Innovación Innovador Inorgánico Inquietar Inquilino Insalivar Insatisfecho Inscripción de nacimiento Insecticida Insectívoros Insecto Inseguridad y vulnerabilidad Insignia de alcalde Inspeccionar Inspector, supervisor Instante, cerrar y abrir de ojo Institucionalizar Instituciones Instrucción Instrucción escolar, enseñanza Instrumental Instrumento (musical) Instrumento para pescar Instrumento para pescar Instrumento para pescar camarones Instrumentos internacionales

Ikik Xupsutib’äl Q’aq’anem Q’aq’anïk Xupunïk Ruq’a’ tzij Rutz’aqat rutzijol Etz’ak’u’x, mechol Rutzijolal Chikopil ya’ Retamab’alil nojk’ay Nojk’ayel Tz’ukunel B’iq’ Q’anchi’ Rokem pwäq amaq’ Tanab’anïk Tikirisanem, tikirib’äl Tz’amajch’ak Tz’amatik Tz’amatikonem Jalatajinem Jalatajinel Me’aq’alil Mayinïk Qajoxel Chub’unem Mek’osak’u’x Tz’ib’an b’i’aj Kamisab’äl ni’x Tijini’x Ni’x, ib’ochiköp, q’eqqni’x Mejikomal, mejikil chuqa’q’ajojtaqem Retal q’atb’al tzij Tz’etïk Nik’onel Yupaj Saqarisanïk Moloj ri’ïl, moloj taq samaj K’utunem, tijonem Tijonem, k’utunem B’alel Q’ojomab’äl Majb’äl kär, chapb’äl kär Majob’äl kär, chapib’äl kär Ch’okeb’äl cho’m Kaxlan samajib’äl

3570 3571 3572 3573 3574 3575 3576 3577 3578 3579 3580 3581 3582 3583 3584 3585 3586 3587 3588 3589 3590 3591 3592 3593 3594 3595 3596 3597 3598 3599 3600 3601 3602 3603 3604 3605 3606 3607 3608 3609 3610 3611 3612 3613 3614 3615 3616

Insulina Insumos agrícolas Integrantes Intensidad Intensificador Intensivo Interacción Intercalar Intercostal Intercultural Interculturalidad Interés Interés simple Interferencia Interior Interjección Interlocutor Internacional Internacionalizar Internacionalmente Internado Interoceánica Interpretación Interpretación de datos Interpretar Interrelación Interrogar, preguntar, pedir Interrogativa Interrumpir Interruptor Interruptor, switch (para luz) Intersección Intersección de conjuntos Intersección entre dos conjuntos Intervalo Intestino delgado Intestino grueso Intestinos Introducción Intuitiva Inútil Invasor Invención Inventar Inventario Inventos Inversión de marcadez

Saqa’ Raq’om tiko’n K’ojem, k’ojel Uchuq’alil Kan Lajiläl K’exb’anik Xolonem Rukojolil poxaj K’exana’ojilal, q’uchna’oj K’exna’ojilal Ral pwäq Choj ral Jujunïk Chi rupam Mayïk K’ulanel Ajuk’an, elniminik Ajuk’anik, elnimirisaxik Elnimirisanil Tz’apitijob’äl Palow nimab’ey Pach’q’ominen Söl ka’al Tzoq’ominïk, solïk Junamil retamab’alinem K’utunïk K’utunem Xich’inïk Q’atb’äl q’aq’ Chupib’äl Jupu’ Runaman molaj Junaman molaj Kojolaj Ch’uti’ xkolob’ Nim’a xkolob’ Xkolöb’ Ruju’ik Na’onïk Man okel ta Majonel Tz’ukuj Tz’ukunïk Cholwachinäq Tz’ukuj K’exon etalim

3617 3618 3619 3620 3621 3622 3623 3624 3625 3626 3627 3628 3629 3630 3631 3632 3633 3634 3635 3636 3637 3638 3639 3640 3641 3642 3643 3644 3645 3646 3647 3648 3649 3650 3651 3652 3653 3654 3655 3656 3657 3658 3659 3660 3661 3662 3663

Invertebrado Investigación Investigador Investigadores Investigar Invierno Inyección Inyectar Ionosfera Ionosfera ir a banquetes Iracundo Iris (ojo) Irracional Irreal Irrealismo Irreducible Irresponsabilidad Irresponsable Irresponsablemente Irrigador Isla Islas y archipiélagos Istmo Istmo de América Italiano Itálica Itrio Ixil propio Izabal Izote Izquierda Jabalí Jabón Jacaltenango Jactarse falsamente Jadear Jalapa Jalar Jamón Jarabe Jarra, taza de barro Jarrón Jaula Jején Jeroglífico egipcio Jeroglífico maya

Ajti’ojil Jikilib’äl, jikilib’anem Jikilib’anel Jikilib’anela’, ch’aqonila’ Jikilib’anik, ch’aqonik Pa jäb B’aqaq’om Ya’on b’aq Rox kaq’iq’al Roxtas kaq’iq’al Nimawa’inik K’a’äl Rukel wacha j (rukel nuwäch) Me’ajilab’äl, mech’ob’onel Ta Tayal Mech’utinirisam Merejqalem, mek’otzij Mek’is tzij Mek’otzijel K’ojlib’äl ch’ajomapamaj Yul, setulew Yul chuqa’ k’iyul Yak’ayïk ulew Ruyak’ulew K’aqosetul Aj itali’an Tzalatz’ib’ Metama’ulewil Raqän tzi’ Chi B’ukulew Parkïy Xokon, xoko’n Raq juyu’, juyb’äl aq Ch’upäq Xajlaj Pe’elanïk ijaj, xupe’elaj rij, punanïk ijaj, xup Sewsonïk Chi Sanayi’, Chi Xalapan Jek’onïk Ch’ayon ti’ij Kab’i’aq’om Xar Nimaxa’r Ko’k, tz’apib’äl Ni’x Ojer tz’ib’ Ojer tz’ib’

3664 3665 3666 3667 3668 3669 3670 3671 3672 3673 3674 3675 3676 3677 3678 3679 3680 3681 3682 3683 3684 3685 3686 3687 3688 3689 3690 3691 3692 3693 3694 3695 3696 3697 3698 3699 3700 3701 3702 3703 3704 3705 3706 3707 3708 3709 3710

Jet Jícara Jirafa Jocote Jocote de agosto Jornalero, trabajador Jorobado Joven Joven, señorita Joya Joyería Juego juego a Juego a Juegos olímpicos Jueves Juez Juez de instancia Juez de paz Jugar Jugo Jugo gástrico Jugo intestinal Juguete Juguetería Juilin Julio Junio Juntos Júpiter Jura (de la bandera) Justicia Justicia Justicia, poder político Justificar, disculparse Jute de mar Jutiapa Juzgado, municipalidad K’iche’ propio Kilogramo Kilolitro Kilómetro Kiosko Laberinto Laberinto (oído) Labio Labios leporinos

Jumixik’ ch’ich’ Mulul, Tzimay Nimaqul Q’enum Q’enüm k’oy Samajel Woq’owïk Ala’, k’ajol ala’ Ixtän Nimapwäq Ichinajay Etz’anem B’anb’anel k’exet’as Molaj b’anb’anel Etz’amaq’ Juq’ij, jweq’ij, rukaj q’ij Jikib’anel Jikib’anel sujunïk Jikib’anel q’atöy tzij Etz’anïk Ruya’al Ruya’al pamaj Ruya’al xkolob’ Etz’ab’al K’ayib’äl etz’ab’äl Muy Ruwuq ik’ Ruwaq ik’ E tunül Kumätz ch’umil Ruchab’al laqam Q’aq’al Q’aton tzij Q’aq’al Sununïk aqanaj Pur Chi Purya’ Q’atb’äl tzij Raqän qachi’ Xo’al Xo’a’ pun Xo’a etok’al Tzuk’jay Sachib’ey Julb’aq ak’axab’äl Chi’ Mül chi’aj

3711 3712 3713 3714 3715 3716 3717 3718 3719 3720 3721 3722 3723 3724 3725 3726 3727 3728 3729 3730 3731 3732 3733 3734 3735 3736 3737 3738 3739 3740 3741 3742 3743 3744 3745 3746 3747 3748 3749 3750 3751 3752 3753 3754 3755 3756 3757

Laboratorio Laboratorio de computación Laboratorio escolar Laboratorio espacial Laboratorio médico Laboratorio químico Labrador Lacre Ladino, mestizo (a) Lado Lado inicial Lado terminal Ladrar Ladrillo, teja Ladrón Lagartija Lago Titicaca Lago, laguna Lagos de América Lagos de Centroamérica Lágrimas Laica Lamer Lamiluz Lámina Lámina de zinc Lámina duralita Lámina ilustrativa Laminario Lancha Langosta, saltamontes Lantén Lanza Lanzamiento de disco Lanzamiento de jabalina Lanzar Lapicero, lápiz Lápida Largo, alto (estatura) Largo, tallo Laringe Laringitis Lata (comida envasada) Lata (de jugo) Lata de hornear Lateralidad Latido cardiaco

Tojtob’äl Tojtob’äl kematz’ib’ Tojtob’äl tijonem Ruch’ob’ib’al kaj Tojtob’äl aq’om Tojtob’äl xanil Tikonel Kaqaq’ol Mo’s, kaxlan, q’eqa’ Ruxkin Tz’ukwäch K’iswäch Wawotinïk, b’a’on Poron xan Eleq’om Spa’ch, xpa’ch Titikaka Choy Ruchoy K’aqosetul Ruchoy Nik’asetul Ruya’al wachaj Metik’u’x Req’orïk, req’oj, req’onem B’otsäq B’ot, ruwi’ jay ch’ich’ B’otch’in B’otjay B’onin wuj B’onin wujb’äl Ch’utijuku’ Sak’ Lante Toq’b’äl ch’ab’ Setk’aqoj K’aqoch’ab’ Roqinïk, torinïk Tz’ib’ab’äl Kamïk q’alajirisab’äl Nïm raqän Raqän Xul Yab’ixul B’oloyalil Lemeq Perech’ich’, kajch’ich’ Xikina’il T’uk’uxaj

3758 3759 3760 3761 3762 3763 3764 3765 3766 3767 3768 3769 3770 3771 3772 3773 3774 3775 3776 3777 3778 3779 3780 3781 3782 3783 3784 3785 3786 3787 3788 3789 3790 3791 3792 3793 3794 3795 3796 3797 3798 3799 3800 3801 3802 3803 3804

Latidos Látigo Latitud, diferencia Laurel Lava Lavado Lavadora Lavamanos Lavandera Lavaplatos Lavar Lazarillo Leche materna de mujer Lechería Lechuga Lechuguilla Lechuza Lectura creativa Lectura integradora Leer Legañas, lágrimas, cheles Legibilidad Legislación Legislación laboral Legítimo Lejos Lema Leña de todo tipo Leña rajada Lengua Lengua extranjera Lengua materna Lengua muerta Lengua natural Lengua, idioma Lengua, idioma Lenguaje Lenguaje apelativo Lenguaje articulado Lenguaje científico o técnico Lenguaje coloquial Lenguaje escrito Lenguaje especial Lenguaje expresivo Lenguaje general Lenguaje informal o familiar Lenguaje informativo

Pum Ch’ayb’äl, rapab’äl Kojolil Rojxiwan Ruq’olil xkanul Ch’ajo’n Ch’ajb’äl tzyäq Chajaq’ab’aj B’anöy ch’ajo’n Ch’ajb’äl läq Ch’ajonïk Yuqeymoy Rupam tz’umaj K’ayij tz’umaj wakax B’uch’, yuch’ichaj Raq’ kaqolajay, q’un’ün, k’unk’un Xoch’ Uchan sik’inïk Jeqër sik’inïk Sik’inïk wuj Puch’ Saqilal Nuk’taqanem, taqarisanem, Q’aton tzij Nuk’aqanem samaj Kutamil Näj Oyojk’u’x Si’ Ch’aron si’ Aq’aj, waq’ Ajuk’an ch’ab’äl Nab’ey ch’ab’äl Mayix ch’ab’äl Tzijob’äl Chi’, ch’ab’äl Ch’ab’äl Ch’a’owem Ch’ik mayijch’ab’äl Ch’owem ch’ab’äl Na’och’ab’äl Ch’ach’otikïk Tzib’an chab’äl Utziläj ch’ab’äl Ch’ab’nem Juch’ab’äl Ach-ch’ab’äl Tzijöl ch’ab’äl

3805 3806 3807 3808 3809 3810 3811 3812 3813 3814 3815 3816 3817 3818 3819 3820 3821 3822 3823 3824 3825 3826 3827 3828 3829 3830 3831 3832 3833 3834 3835 3836 3837 3838 3839 3840 3841 3842 3843 3844 3845 3846 3847 3848 3849 3850 3851

Lenguaje literario Lenguaje mímico Lenguaje regional Lenguaje táctil Lengüeta, laminilla Lentes de contacto Lentes oscuros Lenticular León Letra cursiva Letra de molde Letra mayúscula Letra minúscula Letrero Levadura Léxico Lexicografía Lexicología Ley Leyenda Leyes naturales Libertad Libertad de cautiverio Libertad democrática Libra Librería Librero Libreta de ahorro Libro Libro para colorear Libros de texto Licenciado (a) Licor Licuadora Licuar Lidereza, consejera Liebre Liendre Lienzo Lija Lijar Lima Lima limón Limbo, hoja Limón Limpiabotas, lustrador Limpiavidrios

Lem ch’abäl Retal ch’ab’äl Ruq’a ch’ab’äl Na’ch’a’owen Raq’ b’uküt Tz’aj lemowäch Q’equm lemowäch, q’eqlemowäch Rutank’or xikinaj Köj Yuqutz’ib’ Atiyal tz’ib’ Nimatz’ib’ Ch’utitz’ib’ Q’ajarisab’al Sipojib’äl kaxlanwäy Taq tzij, chol tzij Nuk’choltzij Etamanïk nuk’choltzij Taqonem tzij Moch’öch’ Taqoj kajulew Jamalil Kolob’äl, elesab’äl, kolob’eb’äl Jamalil, alajil Chaq’ al K’ayiwuj Kaqul wuj Ruwujil yakpwäq Wuj, sik’iwuj B’oniwuj Rusik’iwuj tijonïk Li’s Ruk’u’x ya’, tzam, k’o’x Jok’b’äl Jok’onïk Ix’ajpop K’eche’umul Rachäq ük’ Ch’a’a’ Juqb’äl che’, liq’ab’äl che’ Liq’onisanïk, luch’unisanïk Q’analanax Q’anch’äm Ruxaq kotz’i’j Ch’amalanx, k’oloch’am Su’üy b’uküt Sub’äl lem

3852 3853 3854 3855 3856 3857 3858 3859 3860 3861 3862 3863 3864 3865 3866 3867 3868 3869 3870 3871 3872 3873 3874 3875 3876 3877 3878 3879 3880 3881 3882 3883 3884 3885 3886 3887 3888 3889 3890 3891 3892 3893 3894 3895 3896 3897 3898

Límpido Limpio Línea abierta Línea cerrada Línea curva Línea de la fracción Línea espiral Línea horizontal Línea ondulada Línea paralela Línea perpendicular Línea quebrada Línea recta Línea telefónica Línea vertical Línea, guión menor Líneas navieras Lingüística Lingüística aplicada Linóleo Linterna Liquefacción Líquido de frenos Lira Lírico Lirón, dormilón Liso Lisosoma Listo, inteligente Listón, tocoyal Literatura Litio Litosfera, corteza terrestre Litro Liviano Llaga Llama de fuego Llamar Llamar a animales a traición Llamar a aves para darles comida Llano, llanura Llanta Llanta, rueda, eje Llanura Llave (instrumento) Llave (signo) Llavero

Lo’x lo’x Ch’ajch’öj Jaqajuch’ Tz’apijuch’ Kotojuch’ Jujuch’ k’ajim Sotojuch’ Kotz’ juch’ B’olojuch’ K’ulaj juch’ Tik’ilem juch’ Kumajuch’ Chojuch’ Ruk’amal oyonib’äl, k’ama’oyonib’äl Tzalan juch’ Juch’ Ejqanib’äl juku’ Solchi’ Kusaxik solchi’ Linlin Q’ab’asaqil, ch’utisaqil Ya’rinem Ruya’al pab’ab’äl Ri’l Silin Patzjech’oy Liq’ Ya’arnem Jwi’, k’äs Xoq’öp Lemïk Ch’uch’ulil Ruwi’ ulew Punme’t Tzo’y Ch’a’k Ruxaq q’aq’ Oyonïk B’oyonïk T’urijinïk Li’on Sutib’äl, ruxajab’ ch’ich’ Sutib’äl Jomojïk, li’an Lab’ib’äl Rep Weqjaqb’äl

3899 3900 3901 3902 3903 3904 3905 3906 3907 3908 3909 3910 3911 3912 3913 3914 3915 3916 3917 3918 3919 3920 3921 3922 3923 3924 3925 3926 3927 3928 3929 3930 3931 3932 3933 3934 3935 3936 3937 3938 3939 3940 3941 3942 3943 3944 3945

Llavín Llegar Llegar a un acuerdo Lleno Llevar Llorar Llorona (leyenda) Llovizna Lluvia Lluvia con viento, tornado Lóbulo Localismo Locativo Loco Locutor Lombrices y gusanos Lombriz de tierra Lombriz intestinal Longaniza Loroco Los Alpes Lotería Loza (terraza) Lubricante Lucayas Lucha Lucha (libre) Luciérnaga Lugar Lugar que ocupa Lumínica Luminosos Luna Luna nueva Lunar, seña Lunes Lupa Lustrar Lustro, quinquenio Luz eléctrica Machete Macho (solo para animales) Macho y mula Machucador Macrocurriculum Maderables Madrastra

Jaqib’äl Aponem Poponïk tzij Nojinäq Uk’wanïk Oq’enïk, oq’ik Tzanq’opoj Musmül jäb’ Jäb’ Kaq’ïq’ jäb’ Ruxe’ xkinaj Ch’aqa tzij K’ojib’anel Ch’u’j, mox Ajtalutzij Jüt xkolob’ Rixkolob’ ulew, xkolob’ unüm Xkolb’ unum, saqikimätz, chikopil pamaj Kane’s K’ayläj pixik’, kiläj pixïk Yuqki’ juyu’ Ch’ako’etz’anem, etz’aniwach Kajalo’s Koroq’ib’äl, jiloj Lukay Tijomal Tzaqon uchuq’a’, tzaquchuq’a’ Chupüy q’aq’ K’ojib’äl Ruk’ojlem Uchuq’asaqil Saqila’, saqilel Ati’t, ik’ Alaj ik’, ya’ ik’ Etal Luq’ij, nab’ey q’ij Nimirisab’äl Su’unïk Wo’o’ juna’ Maytew saqil, koysaqil Choyb’äl, machet Achij Kowiläj kej Q’utb’äl Nim rucholajem tijonik, nim choltijonem Ruche’el che’, che’ib’äl Yajte’

3946 3947 3948 3949 3950 3951 3952 3953 3954 3955 3956 3957 3958 3959 3960 3961 3962 3963 3964 3965 3966 3967 3968 3969 3970 3971 3972 3973 3974 3975 3976 3977 3978 3979 3980 3981 3982 3983 3984 3985 3986 3987 3988 3989 3990 3991 3992

Madrina Maduro, cocido Maestro de obras Maga Mágica Mágico (ojos mágicos) Magisterio Magistrados Magma Magnesio Magnetismo Magnetósfera Magnitud Mago Maguey Maicena Maíz Maíz negro Majestad, Señor Mal aliento Mal de ojo Mal sazonado, mal guisado Malacate, huso, libélula Maldad Maldecir Maldición Maletín Malla Malo (referente a cosa), feo Maltosa Malva Mam propio Mamá Mamey Mamíferos Mamíferos Mamón Manada Mañana Manantial, nacimiento de agua Mancha solar Manco Mandamiento, consejo Mandar Mandíbula Mandíbula inferior Manecilla

Loq’te’, loq’te’ej Chäq’ Rajaw samaj Suq’unel Suq’ Pus nawal Rutijoxik ri tijonel Q’a’t Ab’äj xe’rach’ulew, ruq’olil ruwach’ulew Tz’inalil, jik’inem Jik’ik Jik’iset Nimil, nimilem Kaqtejax Saqk’iy, ch’iwu’ Poqixim Ixim Raxwach Tepwal B’osk’ Ruwawinäq Taq’töj B’atz’ib’äl Etzelal K’oqojïk, chuwilinïk, etzelanïk K’oqonem Wachinaqel Pach’un k’amach’ich’, rak’arik ch’ich’ Itzel Tz’eb’e’ Ch’ojöb’ Raqän tyo’ol Te’ej Q’antu’l Tz’umanela’ Tz’umanela’ taq chikopi’ Tz’ub’äl Q’ataj Chwa’q B’ulb’ux ya’ Q’aqal q’ij Sikq’a’ Pixa’ Taqanïk Xe’eyaj Xeb’aq eyaj Rab’ab’äl

3993 3994 3995 3996 3997 3998 3999 4000 4001 4002 4003 4004 4005 4006 4007 4008 4009 4010 4011 4012 4013 4014 4015 4016 4017 4018 4019 4020 4021 4022 4023 4024 4025 4026 4027 4028 4029 4030 4031 4032 4033 4034 4035 4036 4037 4038 4039

Manejo de información Manejo de tecnología Manga de pantalón Manganeso Mango (fruta) Mango, cabo Manguera de riego Manija Mano de piedra de moler Manosear la comida Manso, tranquilo Manta (anuncios) Manteca, grasa Mantel Mantequilla Mantis Manto Manuscrito Manzana Manzana (medida de terreno) Manzanilla Manzanilla silvestre Mapa Mapache Mapamundi Mapas aeronáuticos Mapas carreteros Mapas demográficos Mapas geológicos Maqueta Máquina de coser Máquina de escribir máquina de imprenta Mar Caribe Mar mediterráneo Maracas Marcado Marcador Marcador de tiempo Marcador fluorescente Marcador para fórmica Marcadores Marcar Marchante Marchar Marchitar Marco constitucional

Rukusaxik tzijob’äl Rukusaxik na’ojb’anem Raqän (wexaj) Chajich’ich’il Q’anatz’ub’ Raqän, ruq’a’ Nimaku’n, teq’elku’n Yakb’äl ch’at Ruqa’ ka’ Ch’emoj Ch’uch’uj Tzyaqlem, sowol Q’anal q’anxux Nimasu’t Qasq’anal Siwil Rupam ulew Q’ab’atz’ib’aj Nimamixk’u’ Waqk’an Kotz’i’j aq’om, xiküt Mixk’u’, q’ayïs q’enüm, texuküt Ruwäch setul Aq’a’ winäq Ruwasetulew Ruwäch setul ch’ich’inel K’amöl ruwäh setul Winaqirel ruwäch setul Rulewal ruwäch setul Ch’utitz’etb’äl Tz’isob’äl tziyäq Ch’ich’b’äl tz’ib’, tz’ib’ach’ich’ Tzajawuj Karib’e’ palow Palow surijulew Tzojtzoj Etalim Juxb’äl Retal ruq’ijul Q’aq’ juxb’äl Luch’ juxb’äl B’onijuxb’äl, juxb’al Q’axanïk, ya’anïk Loq’onel, k’ayinel Polok’ Mayamo’ Rutaqen cholk’aslemal

4040 4041 4042 4043 4044 4045 4046 4047 4048 4049 4050 4051 4052 4053 4054 4055 4056 4057 4058 4059 4060 4061 4062 4063 4064 4065 4066 4067 4068 4069 4070 4071 4072 4073 4074 4075 4076 4077 4078 4079 4080 4081 4082 4083 4084 4085 4086

Marfil Marimba Marimbista Marimbista, músico Mariposa Mariposa grande de los montes Marmota Marrano, cerdo Marsupiales Marte Martes Martillo Marxista, comunista Marzo Más Masa atómica Masa de maíz Masacuata Masajear, acariciar Máscara Mascota Masculino (género) Masticación Masticar, mascar Masticarlo Matapalo Matar Matazano Matemática Matemática y pensamiento lógico Matemático Materia Materia (infección) Materia cinética Materia potencial Materia prima Materia y energía Materia, sustancia Materiales escolares Matrimonio Matrimonio civil Matrimonio religioso Máximo común divisor Maxtate, taparrabo Mayo Mayonesa Mayor de edad

Rukowil eyaj Tilinche’ Ajtilinche’ Q’ojomanel Palamax B’alam malax Waräy jöb’ Aq Tz’umanela’ ejqakal Kaqch’umil Maq’ij B’ajib’äl Ajxoko’n Rox ik’ Ruk’in Ruch’akul k’aj Ke’en Tolob’on Malonïk K’oj Ch’akob’äl Achijilem Kach’inem Kach’inïk, kach’inem, kach’uj Kach’ij Tzara’ Kamisanïk Ajache’el Retamab’alil ajilanem Ajilab’äl chuqa’ na’oj , ajilab’äl chuqa’ jikna Ajajil Uchuq’ab’il, ulewal Pus ch’ak Silel ch’a’q Uxlaninäq ch’a’q Nab’ey uchuq’ab’il Ulewal chuqa’ ch’a’q Ch’a’q Samajib’äl tijob’äl K’ulub’ïk, kulanem Q’atb’äl tzij k’ulanem, k’ulub’ïk pa q’atb’äl t K’ulub’ïk xukulem Mimajachanel Maxtat Ro’ik’ Saqatzep Nimawinäq

4087 4088 4089 4090 4091 4092 4093 4094 4095 4096 4097 4098 4099 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133

Mayor que Mayordomo Mazorca Mazorca Mecánico Mecapal Mechón Media luna Mediano Medicamento Medicina Medida Medida de la mano al codo Medida de longitud Medida de masa para una tortilla Medida de superficie Medida del codo a la muñeca Medida superior Medidas agrarias Medidas de ángulos Medidas de capacidad Medidas de papel Medidas de peso Medidas de tiempo maya Medidas mayas Medidas monetarias Medio ambiente Medio blanco Medio comunitario Medio de comunicación Medio escolar Medio escrito Medio oral Medio salado Mediodía Medios de comunicación Medios de transporte Medir, pesar Meditar Médula Médula espinal Médula oblonga Médula, tuétano Medusas Megámemetro Meiosis o meyosis Mejilla

Ik’wäch Ruk’iyal Jäl Pata’x jäl Nik’onel ch’ich’ Patän Chakäch Nik’aj ik’ Loman Mololen aq’om Aq’om Etab’äl, paj Chumay Raqän etab’äl Q’oral Wachil etab’äl Juchumay Nimapajb’äl Tikoj etab’al Etab’äl tz’uk Pamil etab’äl Etab’äl wuj Alil etab’äl Maya’ q’ijul etab’äl Maya’ etab’äl Pwäq etab’äl Kaq’ib’äl Saqsöj Tinamït ri’ïl Tzijob’äl tzij, tzijob’äl ri’il Tijob’äl ri’ïl, rutewul tijonïk, rulewal etamab Tz’ib’an tzij Tzijon tzij Tzaytzöj Pa nik’aj q’ij, tik’ïl q’ij Tzijob’äl ri’ïl, q’asab’äl tzij B’inel taq ch’ich’, ejqanib’äl ri’il Etanïk Mayonïk, ch’e’nïk Keb’e’ Rukeb’e’ kumätz Punkeb’e’ Rupam b’aq Yiq’iq’ïk chikopi’, kenke’ Ri'j etok’al, xo’il etok’al Kajb’anïk Q’otzaj

4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146 4147 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180

Mejorar Melodía Melón Membrana Membrana celular Membrana semilunar Membrillo Memoria Memoria histórica Memorística Memorizar, memoriza Meneador Meninges Meningitis Menor que Menos Mensaje, Noticias Menstruación Mentir Mentira Mentiroso Mentón, barbilla Menudo Mercado Mercante, vendedor Mercurio Meridiano Meridianos Mes, luna Mesa Mesa de noche Mesero Meseta, valle, costa, planicie, llanura Mesoámerica Mesocarpio Mesocurriculum Mesosfera Meta Meta Metabolismo basal Metabolismo basal Metafase Metafísica Metáfora Metamórfica Metamorfosis, transformación Metasfera

Xyakatáj Q’ojol Q’ansurche’, q’anaq’oq’ Tas Tasulkop, rutz’umal k’ajk’äs Tas nik’asetesïk Anprina, käch’ K’uxla’ Nataxik b’anob’äl K’uxlanem K’uxlanik, k’uxlanem Tukub’äl, tuku’l Rutas tzatzq’or Yab’tas Kajiwäch Elel Tzijöl Ch’ajom Req’onïk, tz’ukunïk tzij Tz’ukun tzij Tz’uküy tzij Kaxtachi’ Rumololen äk’ K’ayib’äl K’ayinel K’olöl, q’anach’umil Tikïl q’ij Tik’ïl ik’, setël ik’ Ik’ Ch’atal Warich’atäl Jachonel rikil Taq’aj Runik’ajal Ab’ya Yala Ka’ijal Nik’aj k’ulk’ut, nik’aj rucholajem tijonïk Xe’ulew Aponib’äl Rayb’äl Kekoj K’atanal kekoj Rukaxak (yo’oxik) Retamab’alil wina, winäq Rachib’äl tzij Jalab’äj Po’onem, jalk’as, jalk’aslem Chi rij set, rij set

4181 4182 4183 4184 4185 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4192 4193 4194 4195 4196 4197 4198 4199 4200 4201 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216 4217 4218 4219 4220 4221 4222 4223 4224 4225 4226 4227

Metazoos, metazoarios Meteorito Meteorología Meteorologista o metereológo Meteorólogo Meteoros Meter Metereológica Método Método abreviado Método aprendizaje de idiomas Método de análisis Método de enseñanza Método de síntesis Método para la enseñanza de segundo idioma Método separado Métodos de lectoescritura Metonimia Metro Metro cuadrado Metro cúbico Metro de pared Metro lineal Mexicano México Mezcla Mezcladora Mezclar Mezquino, ávaro, miserable, egoísta Mezquino, verruga, lunar Mi codo Mi nieto Mi, posesivo primera persona singular Micción Mico Micra Microbús Microcurrículo Micrófono Microfotografía Microorganismo Microscopio Miel Miel de abeja Mielina Mientras tanto Miércoles

K’ikop, k’ikop chikopi’ Ruch’ab’ kaj Retamab’alil ch’ewe’ kaq’iq’al Ajch’ewe’ kaq’iq’al Ajkaq’iq’al Ch’ewe’ kaq’iq’al Ju’ik, ju’uj Kaq’iq’al B’eyalil, rub’ey samaj Jub’ey ko’olisan Rub’eyal rutijoxik ch’ab’äl, rub’eyal retama Rub’ey ch’ob’onem Rub’ey tijoxik, rub’eyal tijonem Rub’ey ruk’u’x samaj Rub’eyal rutijoxik ruka’n ch’ab’äl Jachojil Rub’ey sik’itz’ib’anik Achwäch Etok’al, ok’al, rab’etab’äl K’ajtz’ïk etok’al Waqwäch etok’al Xana’etab’äl Juch’el etok’al Aj Mexiko’, Yaki Mexiko’ Tz’aq Tz’aqab’äl Xoloj K’ek’ Xu’y, jixk’, pixnäk’ Nutz’ik Wïy numam Wichin Chuluj K’oy Titi’ Nich’jaych’ich’ Tiko’ol rucholajem tijonïk Najak’axab’äl, ch’a’ob’äl, jek’b’äl tzij Ti’achib’äl Ch’utich’ak Nitz’etb’äl, nitz’ub’äl Ruya’al che’ Raxkab’, ruya’al che’ Pisib’och’ Rokik Rox q’ij, miq’ij

4228 4229 4230 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4238 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 4256 4257 4258 4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 4270 4271 4272 4273 4274

Migajas Migraciones Mil Milenario Milenio Milésimo Milésimos Miligramo Mililitro Milimétrico Milímetro Milla Millar Millares de millón Millón Millón Millonésimo Milpa Milpa pequeña Miltomate Mímica Mineral Minerales mayas Minería Mingitorio Mínimo común denominador Mínimo común múltiplo Mínimo denominador común Ministerio Ministerio de Agricultura Ministerio de Comunicaciones Ministerio de Cultura y Deportes Ministerio de Defensa Nacional Ministerio de Economía Ministerio de Educación Ministerio de Finanzas Ministerio de Gobernación Ministerio de Relaciones Exteriores Ministerio de Trabajo Ministerio Público Ministro Minuendo Minutera Minuto Miopía Miriámetro Miriámetro

K’ajil Q’axajamaq’ Lajk’al roxq’o’ Xo’alinel Xo’ juna’, xo’a’ Xok’aj Xo’ali’ Al xok’aj Pun xok’aj Puyetok’al Puyaj Ramq’äm Xo’il Xo’ila’ t’ij Oxchuwi’ ruwuqkala’ T’ij T’ijt’ij Awän Awex Ch’äm ixkoya’ Tz’ekelib’ej, rachb’anem Rab’ajal ulew, ya’ ab’äj Rab’ajal ulew Ya’ab’ajb’äl Chulub’äl Ch’utjijachel Nimajachel Q’ob’ xe’el Chitüy Chitüy Ajtiko’n Chitüy Ajtzij ajtz’aq Chitüy B’anob’äl Chitüy Ajpokob’ Chitüy Ajmeb’ Ruchituy tijonïk, chitüy ajtij, k’ulk’üt Chitüy ajpwäq Chitüy Ajq’atatzij Chitüy Ajtzij Chitüy Ajsamaj Ruchituy q’atb’äl tzij Chitüy winäq K’amaxel Ch’utirisanel Roxk’alil, ch’utiramaj Naqtzu’ Lajxo’ etok’al Xo’a’ etok’al

4275 4276 4277 4278 4279 4280 4281 4282 4283 4284 4285 4286 4287 4288 4289 4290 4291 4292 4293 4294 4295 4296 4297 4298 4299 4300 4301 4302 4303 4304 4305 4306 4307 4308 4309 4310 4311 4312 4313 4314 4315 4316 4317 4318 4319 4320 4321

Miriápodos Misa, oración Misal Misión Misión de verificación Misionero Misterio Misteriosamente Misterioso Mitad, medio, centro Mito Mitocondria Mitosis Mitrópico Mixto (fracciones) Mixto por fracción Mixto por mixto Mochila Mochuelo Moción, pensar Moco (de la nariz) Moderativo Modernismo Moderno, nuevo Modificador Modificador bivalente Modificador directo Modificador indirecto Modificadores del predicado Modificadores del sujeto Modificadores del sustantivo Modo Modo imperativo Modos del verbo Modulación Modular Módulo Módulo de aprendizaje Módulo lunar Mojado Mojar Mojón Molde Moldear Molecular Moléculas Molerlo

K’u’p Ch’ab’alil Xajanib’äl wuj Taqel taqonem, rik’ilal Nik’ojnem samaj Taqoxel, taqel Jask’un tzij Jask’un, ewajel Jask’unel tzij Nik’aj Meq Tz’im, ruq’aq’al k’ajk’äs, Yo’oxik Roki’ Karuwäch Chi k’ajim karuwäch Chi karuwäch B’ukupeqäs Pujüy Ch’ob’oj Ruya’al tzamaj Ch’anöj K’ak’arisanem, saqil punab’äl K’ak’a’ Jalel Jalel k’ulaj Julalel Kajalel Rujalel q’ajarib’äl Rujalel b’anel Rujalel acht’as B’anikilal Rub’anikil b’anoj Kib’anikil b’anoj Xob’onem Xob’ Juperaj Ruperaj etamanem, ruperaj tijoxik Weqkajül ch’ich’ Ch’eqël Ch’eqeb’anïk, mub’anïk K’ulb’a’t Atiyal Atiyanik Jïk’, molk’aj Ch’uti kaj, molak’aj Ke’ej, jok’onïk

4322 4323 4324 4325 4326 4327 4328 4329 4330 4331 4332 4333 4334 4335 4336 4337 4338 4339 4340 4341 4342 4343 4344 4345 4346 4347 4348 4349 4350 4351 4352 4353 4354 4355 4356 4357 4358 4359 4360 4361 4362 4363 4364 4365 4366 4367 4368

Molestar Molibdeno Molinero Molino Molino de carne Molino de viento Molleja Momento de la narración Momento, ciclo Momentos de evaluación Momia Momostenango Monarquía Monarquías nacionales Monedas Monedero Mongolito Monitor Monitor Monitor de computadora Monja Monja blanca Monocotiledón Monólogo Monomio Monosílaba Monoteísmo Monotonía Monstruo Montacargas Montado Montaje de televisión Montañas de Centroamérica Monte, zacate Montículo de hierbas Monumento Monzón de invierno Monzón de verano Mora Moral Moral Moraleja Morder Morder (animal) Mordisco Morete Morfema

Naqonïk Kowich’ich’il Ajkeb’äl tz’o’ Jok’bäl Keb’äl ti’ïj Jek’b’äl ya’ Pispi’y Q’ijul lemotzij Mejaj Ruq’ijul tojtob’enïk B’atz’okaminäq Chuwi Tz’aq Junajpop Amaq’ ajawalil Setpwäq, k’exeb’äl, k’exob’äl Yakpwaqb’äl, yakpwäq B’ajb’il Lemokematz’ib’ Tz’etyab’ Ruwäch kematz’ib’, kemawäch Ix’ajyuq’ Saqijix Juk’u’x Ch’owen yonil Jutzij Jujap Jun ajaw Ik’ok’u’x Xib’inel, saqik’oxol mama’ Jotob’äl ejqa’n Ch’oköl Nuk’wäch, tunwäch Rujuyu’ Nik’asetul Q’ayïs Tzub’aj Wachab’äj Kaq’ïq’ palow pa jäb’ Kaq’ïq’ palow saq’ij Tokan Utzik’u’x K’aslewinäq Ya’ol na’oj Katzonïk, katzoj, katzon Purinïk K’apaj Räx Jitz

4369 4370 4371 4372 4373 4374 4375 4376 4377 4378 4379 4380 4381 4382 4383 4384 4385 4386 4387 4388 4389 4390 4391 4392 4393 4394 4395 4396 4397 4398 4399 4400 4401 4402 4403 4404 4405 4406 4407 4408 4409 4410 4411 4412 4413 4414 4415

Morfología Moronga Morral, bolsa Mosaico Mosca Mosca verde Mosquito Mostrador Mostrar Motivante Motobomba Motor Motorista Motorizado Mouse pad (computadora) Movimiento Movimiento del viento Movimientos peristálticos Movimientos voluntarios Mucho Mucosidad Mudo Muela Muelle Muerto Muestra, ejemplo Mujer Mujer embarazada Muleta Muletilla Multi e inteculturalidad Multicultural, pluricultural Multiétnico Multilingüe Multiplicable Multiplicación Multiplicación con números cardinales Multiplicación de complejos Multiplicación de decimales Multiplicación de dígitos Multiplicación de fracciones Multiplicación de números decimales Multiplicación de un entero por una fracción Multiplicador Multiplicando Multiplicar Multiplicar denominadores

Nuk’jitznem B’oloq’utu’n Peqes K’ojob’äl Amolo’ Achaqanel Üs K’ayich’atäl K’utunïk Yikak’u’x, nuyik ak’u’x Chupch’ich’ Mir Ajmot’ot’ Mot’ot’il Ruch’oy kematz’ib’ Sila’ Rusila’ kaq’ïq’, silkaq’ïq’ Silab’iq’ Ajowaxel silonïk Janila’, sib’iläj, k’ïy, yalan Tz’eb’etz’ïk Mem Ka’, ka’ey Palowq’a’n Kaminäq Tz’eteb’äl Ixöq Yawa’ ixöq Ch’amiyab’äl Mül K’iyal chuqa’ na’ojib’äl K’ib’anob’äl K’imolaj winaqi’ K’ich’ab’äl Tikel Tikoj Tikoj ruk’in cholajib’äl Rutikoj k’ax Rutikoj lajujil Ajilal tikoj Tikoj k’ajim Rutikoj lajujil Junilem tikoj Tikojinel Tikoxel Tikojin, tikojij Tikoj ikim ajilab’äl

4416 4417 4418 4419 4420 4421 4422 4423 4424 4425 4426 4427 4428 4429 4430 4431 4432 4433 4434 4435 4436 4437 4438 4439 4440 4441 4442 4443 4444 4445 4446 4447 4448 4449 4450 4451 4452 4453 4454 4455 4456 4457 4458 4459 4460 4461 4462

Múltiplo Múltiplos de dos números Múltiplos de metros cuadrados Múltiplos de tres números Múltiplos del gramo Múltiplos del kilogramo Múltiplos del litro Mundo Mundo, tierra, naturaleza Muñeca de la mano Muñeco, marioneta Municipalidad, juzgado Mural Murciélago Murmuración Murmurar Músculo bíceps branquial Músculo bíceps crural Músculo bucinador Músculo ciliar Músculo cutáneo Músculo de la cabeza Músculo de las extremidades inferiores Músculo del tronco Músculo dorsal Músculo esplenio Músculo esternocleidomastoideo Músculo hioideo Músculo masetero, maxilar Músculo oblicuo del abdomen Músculo oblicuo inferior Músculo orbicular Músculo pectoral mayor Músculo pronador, supinación Músculo recto del abdomen Músculo recto externo Músculo recto inferior Músculo recto superior Músculo sartorio Músculo serrato Músculo suprahiodeo Músculo trapecio Músculos de la extremidad inferior Músculos de los brazos Músculos del cuello Músculos involuntarios Músculos tríceps

Cholpaxel Cholpaxel ka’ajilab’äl K’ajtz’ïk cholpaxel etok’al Oxajilab’äl cholpaxel Rucholpaxel al Cholpaxel xo’al Rucholpaxel punme’t Xekaj, ruwach’ulew Ruwach’ulew Ruqul q’ab’aj Ala’s Q’atb’äj tzij Tz’ajb’an talutz’ib’ Sotz’ Xururinïk, jask’un tzij Jask’unïk Yoxoti’ojil q’ab’aj Yoxoti’ojil aqanaj Xub’alti’ojil Lay ti’ojil Ruti’ojil tz’umal Ruti’ojil jolomaj Ruti’ojil ruxe’ aqanaj Ruti’ojil kutamil Sij Q’ochojolomaj Silojolomaj Ruxe’ chi’aj Kaxkate’ Q’ochopamaj Jotwachaj Ruset wachaj Säm Sutül ti’ojil Ruwäch pamaj Choj ijti’ojil Choj xeti’ojil Choj witi’ojil Q’ochoch’ekaj Ruxe’ meske’l Ruwi’ chi’aj Ruche’el jolomaj Ruti’ojil aqanaj Ruti’ojil q’ab’aj Ruti’ojil qulaj Yonisilel ti’ojil Rij moq’öq’

4463 4464 4465 4466 4467 4468 4469 4470 4471 4472 4473 4474 4475 4476 4477 4478 4479 4480 4481 4482 4483 4484 4485 4486 4487 4488 4489 4490 4491 4492 4493 4494 4495 4496 4497 4498 4499 4500 4501 4502 4503 4504 4505 4506 4507 4508 4509

Músculos voluntarios Museo Musgo Música, instrumento musical, tambor Músico Muslo Muslo oblicuo superior Muslo, nalga Muy bueno Muy grueso Nabo Nacer, reproducir, multiplicar Nacimiento Nacimiento de agua Nación Nacional Nacionalidad Nacionalidad, civismo, sociedad, Nacionalista Nada, ninguno Nadador Nadar Nance Naranja Naranja agria Nariz Narración Narración autobiográfica Narrador Narrador externo Narrador interno Narrar Nasal Natación Natalidad Naturaleza Naturaleza de conjunto Naturaleza, universo Naturalmente, natural Náutica Nave, barco, lancha Navegación Navegante, marinero Navegar, navega Navidad Neblina Necedad

Silel ti’ojil Kaqajay Pa’tz, suq’uy, q’ux Q’ojom Q’ojomanel, ajq’ojom Rutza’m achäq, rutza’m wachäq Qaswachaj Achäq Utziläj T’eb’ël Saqb’e, kab’wäch Alanïk Alaxib’äl Alaxib’äl ya’, tz’ukub’äl ya’ Amaq’il Amaq’el Amaq’el, tinaminatil, winaqirem, amaq’ilal Amaq’ilem, tinamitalil, winaqirem Amaq’elil Man jun Muxanel Muxanïk Tapa’l Aranxäx K’ayalaranxäx Tzamaj, nutza’m Lemotzij,tzijonem, lema’ Lemotzij k’aslemal Ajtzij, ajlemotzij, rox lemotzijonel, lemanel Roxlem Julem Lemonïk, tzijonïk Tz’apitzam Muxanem Alaxel Qate’ ruwach’ulew Ruk’ojlem molaj Kajulew Richiwi, keriwi’ Retamab’alil se’olenem Mirjuku’ Se’olenem Ajse’ol Se’olenik Alaxb’äl q’ij Moyew Jipil

4510 4511 4512 4513 4514 4515 4516 4517 4518 4519 4520 4521 4522 4523 4524 4525 4526 4527 4528 4529 4530 4531 4532 4533 4534 4535 4536 4537 4538 4539 4540 4541 4542 4543 4544 4545 4546 4547 4548 4549 4550 4551 4552 4553 4554 4555 4556

Necio Negación Negación, negativo Negar Negativo negación Negrita, negrilla Negro Nematelminto Nene, nena, bebe Neolatinas o románticas Neologismo Neón Neptuno Nervio auditivo Nervio craneal Nervio espiral Nervio facial Nervio glosofaríngeo Nervio gustativo Nervio hipogloso Nervio motor Nervio óptico Nervio patético Nervio trigémino Nervio vago Nervio, vena, tendón Nervios medulares Nervios motores Nervioso (a), temblar Net Neuralgia Neurastenia Neuritis Neurólogo Neurona Neutralización Neutralizar Neutrón Nicaragua Nido Nieto, nieta Nieve Nigua Ninfa o crisálida Niño, niña Niobio Níquel

Jip Man Xokonil Man jujik ta Mantzij Q’eqatz’ib’ Q’ëq Jischikop, jisjüt Ne’y Jalaj’a K’ak’a’ tzij Saqalil Chaq’ich’umil Ruk’amal ak’axab’äl Ruk’amal tzatzq’or Ruk’amal che’el Ruk’amal paläj Ruk’amal chajib’iq’ Ruk’amal nab’äl Ruk’amal poq Ruk’amal mir Ruk’amal wachaj Ruk’amal ch’os Ruk’amal roxb’och’ Ruk’amal ses Ib’öch’ Rib’och’ keb’e’ Mir ib’och’ Siksot Tzeqya’l Ruq’axomal ib’öch’ Luslil, yab’ib’och’ Ruq’aq’anik ib’och’ Aj’ib’öch’ Ib’öch’ kop, ib’öch’ k’ajk’äs K’islanem K’islal Mek’aj Nikarawa’ Sokaj Mam, ïy mamaj Mustew Sisom, ni’x Li’p Ak’wal Chajuchuq’a’lil Saqich’ich’, chojmirisanikil

4557 4558 4559 4560 4561 4562 4563 4564 4565 4566 4567 4568 4569 4570 4571 4572 4573 4574 4575 4576 4577 4578 4579 4580 4581 4582 4583 4584 4585 4586 4587 4588 4589 4590 4591 4592 4593 4594 4595 4596 4597 4598 4599 4600 4601 4602 4603

Níspero Nitrato Nitrógeno Nitroglicerina Nivel Nivel infantil Nivel primario Nivel universitario Nixtamal (maíz cocido) No No hay, no No marcado No perecedero No pertenece No pronominal Noche Nombre del destinatario Nórdico Norma regla prescriptiva, procedimiento Normas de conducta Norte, Septentrión Nosotros Nota Nota musical Nota periodística Notación expandida Notación exponencial, potencia Noticia Noticia breve Nova (astronomía) Novela Novela costumbrista Novela criollista Novela histórica Noveno Noventa Noviembre Nube Nublado, neblina Nuca Núcleo Núcleo del predicado Núcleo del sintagma nominal Núcleo del sujeto Núcleo irracional Núcleo silábico Núcleo verbal

Q’anam Atz’amil Jiq’alil Ch’uq Chowi’, li’anib’äl Q’ijul ak’wal, chojwi’ ak’wal Chojwi’ rupalb’al Ruwi’ tijonïk, ruchojwi’ tijonïk Tz’o’ Mani Manäq Metalim K’aslel Me’ichinal Mek’ex Chaq’a’ Rub’i’ ri k’ulunel Releb’al kaq’ïq’ B’eyal B’eyal na’oj Releb’al kaq’ïq’ Röj Ch’utitzijöl Ruqul q’ojom Retal talutz’ib’ Tz’ib’anem rik’em Joto’ajil Rutzijol, tzijomil, tzijöl Nitz’ tzijöl Chupupila’ Lem Lemajiläj, lemch’et Lemajiläj Lemwinaqil b’anob’äl Rub’elej Lajuj rok’al Rujulaj ik’ Sutz’ Muqül Rij qulaj, rij wi’aj Mu’x, ruk’u’x k’ajk’äs Ruk’u’x q’ajarib’äl Mu’x tzijt’as Ruk’u’x b’anel Me’ajilab’al mech’ob’onel Ruk’u’x jap Mu’x b’anoj

4604 4605 4606 4607 4608 4609 4610 4611 4612 4613 4614 4615 4616 4617 4618 4619 4620 4621 4622 4623 4624 4625 4626 4627 4628 4629 4630 4631 4632 4633 4634 4635 4636 4637 4638 4639 4640 4641 4642 4643 4644 4645 4646 4647 4648 4649 4650

Núcleo verbal copulativo Núcleo verbal intransitivo Núcleo verbal transitivo Nucleolo Nudo Nuera, cuñada (de mujer) Nueve Numeración arábiga Numeración no posicional Numeración, numeral Numerador Número atómico Número cardinal Número cardinal o natural Número complejo Número de elementos Número distributivo Número ordinal Número polidígito Número racional o fraccionario Número, racional Números fraccionarios Números múltiplos Números opuestos Números primos Números sumativos Nutria Nutrición Nutrición y alimentación Nutrimos Nutrir Nylon Oasis Obispo, clero, pastor Objetivos de la Educación Objeto objeto delgado Objeto directo Objeto enrollado Objeto indirecto Objetos Objetos verbales Oblicuángulo Obligación Obligaciones de la familia Obligaciones, deber de la familia Obra, libro

Mu’x b’anoj tunel Mu’x jub’anoj Mu’x kab’anoj K’uxelel, tik’u’x Xinb’äl Alib’ätz B’eleje’ Kaxlan ajilab’äl Ajil mek’ojib’äl Ajilab’alil Chikajil, ajsïk ajilab’äl Raqjilab’al k’aj Chojojilab’äl Chojajilab’äl K’ax ajil Tikomal ajilab’äl Jachajilab’äl, jachonel ajalib’äl Cholajilab’äl Ajilab’äl k’iyajil K’ajim ajilab’äl Ajilab’äl K’ajim ajilab’äl Ajilab’äl cholpaxela’ Pachq’omin ajilab’äl Mek’ulaj ajilab’al, Ruyon ajilab’äl Ichalajilab’äl Rutz’iya’ Ilinem Ilinem, wa’inem Xojilin Ilib’äl, ilinïk T’imtut Chaqi’j ya’ Atyuq’ Rayb’äl tijonïk K’ulel Ko’öl rupam Juk’ulel B’otaj Kak’ulel Wachinäq K’ulel b’anoj Metz’uk Taqentzij, achsamaj Rejqalil ach’ala’il Pajqalem, achsamaj, rejqalil ach’ala’il Wuj

4651 4652 4653 4654 4655 4656 4657 4658 4659 4660 4661 4662 4663 4664 4665 4666 4667 4668 4669 4670 4671 4672 4673 4674 4675 4676 4677 4678 4679 4680 4681 4682 4683 4684 4685 4686 4687 4688 4689 4690 4691 4692 4693 4694 4695 4696 4697

Obras literarias Observación Observar Observatorio Obsidiana Obstetra Obstetricia Obtusángulo Occidente Occipital Oceanía Océano Atlántico Océano pacífico Océano, mar Ochenta Ocho Ocho mil, ocho millares Ochocientos Ocioso Oclusiva Octágono Octavo Octogentésimo Octogésimo Octosílabo Octubre Oculista Ocultar Ocupado Oeste, poniente Oferta, ganga Oficialización Oficina Oficinista Ofídios o serpientes Ofrecer Ofrendar Ojalá Ojo Ola de mar Oleaje Oleoducto Olla Olla común Olla de presión Olla de tres asas Olla grande o tinaja

Lemawuj Tz’etonem Tz’etonïk Tz’etob’äl Chay, raxachay K’exelom, iyom K’exelomanem, iyonem Jaqajïk oxtz’uk Ruqajb’al q’ij Ijb’aq, wijb’aqil Raxasetul, Choyasetul Saqapalow Q’anapalow Palow Jumuch’, kajk’al Waqxaqi’ Juchuy Kaq’o’ Tolan K’atetz’ap Waqxaqtz’uk Ruwaqxaq Rukaq’o’ Rukajk’al, rujumuch’ Waqxajap Rulaj ik’ Ajwachaj Nrewaj Nsamäj Ruqajib’äl q’ij Pa rajil Iqikinem Samajay Ajsamajay Kan Sujunïk Sujïk K’a te’ ta, kolope’, tzaqala Runaq’ wachaj B’ojloj ya’ B’ololäj ya’ Til B’ojo’y Sele’ Tz’apb’ojoy Ajxet Soko’

4698 4699 4700 4701 4702 4703 4704 4705 4706 4707 4708 4709 4710 4711 4712 4713 4714 4715 4716 4717 4718 4719 4720 4721 4722 4723 4724 4725 4726 4727 4728 4729 4730 4731 4732 4733 4734 4735 4736 4737 4738 4739 4740 4741 4742 4743 4744

Olla para cocer tamalitos Olla para repartir reliquia Olla pequeña Olor a húmedo Olor a manta quemada Olor a orina Olor agradable olor agradable Olor desagradable Olote, xilote Olvidadizo Olvidado Ombligo Omisión Omóplato Once Oncólogo/a Onda Onda acústica Onda sonora Ondulaciones Ondulado Ondulatoria Onomatopeya Onomatopéyico Onzas Operación Operación (matemática) Operaciones matemáticas Operar Opinión Oportunidad Óptica Óptico Opuestos Oración Oración aclarativa Oración afirmativa Oración imperativa o exhortativa Oración indicativa Oración interrogativa Oración negativa Oraciones admirativas Oraciones atributivas Orador Oratoria Órbita (del ojo)

Sub’ab’äl Lo’s Ch’iro’y, chiro’y Q’unq’uj Ch’ich’, ruch’ich’ol K’isk’, ruk’isk’ol Jub’ül K’ok’ Xex Pi’q Mestanel Mestan Muxu’x Elesanem Mok’ob’aq, numok’ob’aqil Julajuj Aq’omäy q’aych’a’k Kotz’kim Q’a k’ulk’oxob’äl Q’a nimak’oxo B’ololaqa’ B’ololäq B’olo’ Rajq’aj Rajq’ajel Ch’ip al K’alab’aj Samajil K’alab’an ajilanem K’alab’anïk Ch’ob’oj, na’oj Ramajil Nik’owachaj B’eyalb’anik lemowäch Laq’el taq tzij B’ab’ Q’alab’ab’ Jikb’ab’, jab’ab’ Taqab’ab’ Chojb’ab’ Lab’ab’ Meb’ab’ Mayb’ab’ Chäw b’ab’ Cholöj tzij, cholöy tzij Cholonïk tzij Rujul wachaj (rujul nuwäch)

4745 4746 4747 4748 4749 4750 4751 4752 4753 4754 4755 4756 4757 4758 4759 4760 4761 4762 4763 4764 4765 4766 4767 4768 4769 4770 4771 4772 4773 4774 4775 4776 4777 4778 4779 4780 4781 4782 4783 4784 4785 4786 4787 4788 4789 4790 4791

Órbita (solar) Órbita de Venus Orden Orden básico Ordenable Ordenado Ordenado, arreglado Ordenar Ordinario, tosco, burdo Orfebre Organelo Orgánico (a) Organismo Organización Organización de datos Organización de Estados Americanos Organización de las Naciones Unidas ONU Organización familiar Organización Mundial de la Salud, OMS Organizaciones internacionales Órgano Órgano reproductor Órganos Orientación Orientación para el trabajo Orientador Oriente Origen Origen de coordenadas Origen del relato Orilla de, borde Orina Ornamentación Oro Orogénesis Orquídea silvestre Ortiga de hoja pequeña Ortografía Oruga Orzuelo Osa mayor Oscuro Osmosis Oso Ostras o moluscos Otoño Otorrinolaringólogo (a)

Ratinab’al q’ij, ratinab’al ik’ Rub’ey ik’oq’ij, rukala’ ik’oq’ij Cholajem Cholajem tzij Cholajel Cholan Nuk’un Nuk’uj, nuk’ulem Chaqoj Ajq’opaxit, ajsaq’anapwäq Timirk’äs Aq’alil Ch’akulal, qach’akul Moloj Rumaj ka’al Saqamaq’i’ Ab’ya Yala Tunun molon Moloj ach’ala’il Raxnaqil moloj ruwach’ulew Juk’amoloj Q’ab’aq’ojom Alanel Ruq’a’ raqän ch’akulaj, mirk’äs Rub’ena’oj Pixab’em samaj Ya’öl na’oj Relab’äl q’ij Xenab’al Ruxe’el laq’an Ruxe’ ri lem Chuchi’ Chulaj, nuchul Weqonem Q’anapwaq Xenab’anuk’ k’ichelaj Ch’imach’öy Amuley, kik’ache’ Tz’ib’a’nikil Mich’jaljut Ruyüm tz’i’, runüm tz’i’ Nimimotzaj ch’umil Q’equm Komotzaj ch’umil Oxox Wachit’ot’ Tz’apijäb’ Aq’omäy xikinaj

4792 4793 4794 4795 4796 4797 4798 4799 4800 4801 4802 4803 4804 4805 4806 4807 4808 4809 4810 4811 4812 4813 4814 4815 4816 4817 4818 4819 4820 4821 4822 4823 4824 4825 4826 4827 4828 4829 4830 4831 4832 4833 4834 4835 4836 4837 4838

Otra vez Otro (a) Ovario Oveja, borrego Ovíparo Óvulo Oxigenación Oxígeno Ozono Pabellón de la oreja Pacha Padrastro Padre, papá Padres y madres de familia Padrino Pagar Pagaré País Países de Centroamérica Paja Pajarera Pájaro Pájaro carpintero Pájaro de abusión Pajilla Pala Palabra Palabra compuesta Palabra flexionada Palabras afectivas Palabras esdrújulas Palacio Palacio Nacional Paladar (cielo de la boca) Paladio Palanca Paletón Pálido, descolorido Palillos Palma Palo de aliso Palo de jiote Palo de pito Palo para sembrar, estaca Paloma Paloma cantora Paloma de castilla

Jun b’ey chïk Jun chïk Ch’ixch’äq, ixija’tzb’äl Chij, karne’l Loyalaxel Ixija’tz Iq’alnem Iq’al Li’q Xikinaj Kaxlan tz’umaj Yajtata’ Tata’aj Te’ej tata’aj Loq’tata’aj, nuloq’tata’ Tojonïk Retatoj, tojb’äl Amaq’, setajulew Ramaq’ nik’asetul K’ïm Ko’k Tz’ikïn Kuruchiche, tuktuk Pich’ Jiq’b’äl Jokb’äl ulew, pajb’äl Tzij Yoxtzij Wixal tzij K’oxomatzij, k’oxomal tzij Rox k’oxom Popob’äl Nimak’amajay Ja’j Kowiyuqil Yunq’ut Ruq’ochb’al Chajchoj Xilche’ Tut Uk’a’ Salche’ Tz’ite’ Simäj Kaxlan ut Ixpumüy Tukumüx

4839 4840 4841 4842 4843 4844 4845 4846 4847 4848 4849 4850 4851 4852 4853 4854 4855 4856 4857 4858 4859 4860 4861 4862 4863 4864 4865 4866 4867 4868 4869 4870 4871 4872 4873 4874 4875 4876 4877 4878 4879 4880 4881 4882 4883 4884 4885

Paloma de monte Paloma mensajera Pan Panadería Panadero (a) Panamá Páncreas Pandereta Panel Paño, toalla Pantalla Pantalla de televisión Pantalón Pantaloneta Pantano Pantera Pantorrilla Pantufla Pañuelo Papa Papagayo Papagayo, perico Papaya Papel Papel adhesivo, masking tape Papel de china Papel maché Papel manila Papel periódico Papelito Papilas gustativas Papiro Paquete Par, paralelo, binaria Para Parábola Parábola (función matemática) Parábola, fábula, apólogo Parabrisas Parada de autobús, parqueo Paradigmas (modelo, ejemplo ,estructura) Parado Parado Paráfrasis Paralelogramo Parálisis infantil, poliomielitis Paralización

Paxkuku’y Üt Kaxlanwäy K’ayij kaxlanwäy B’anöy kaxlanwäy Kuna Yala Saqsa’y, ruxe’ pamaj Setechiychïy B’ukch’ich’ Sub’äl Wachtzub’äl Ruwäch taluwäch Wexaj Ch’utiwex, kutwexaj Suq, xoq’o’l Q’eqab’alam Moq’öq’, ruwäch aqanaj, ruwäch ch’ekaj Xajab’ätin Su’t Saqwäch Mo’, kaqix Meb’a q’ör Kaqrab’ Chojwuj, ruxaq wuj Tz’ajwuj Lab’wuj lab’ Mach’ wuj Tz’il perwuj, tzilwuj Chajchöj wuj Ruchi’ wuj Nab’äl tijikil Jome’t wuj Pisaj K’ulaj Chi re, richin K’anb’än tzij Riqa’, k’anb’äl tzij Riqa, Riqa’, ya’ol na’oj Sub’imusmüt Rupalib’al ch’ich’ B’aqil na’oj Pa’äl Tzupül Luq’il Kajwäch Sikïk Sikirenem

4886 4887 4888 4889 4890 4891 4892 4893 4894 4895 4896 4897 4898 4899 4900 4901 4902 4903 4904 4905 4906 4907 4908 4909 4910 4911 4912 4913 4914 4915 4916 4917 4918 4919 4920 4921 4922 4923 4924 4925 4926 4927 4928 4929 4930 4931 4932

Paralizar Pararrayos Parasimpático Parásito Parche Parcial Parecer (unos a otros) Parecido, semejante, igual Pared Pares mínimos Pares ordenados Pariente, familia, familiar Parietal Paritaria Parónimo Párpados Parquímetro Párrafo Parte Partes de la cabeza Partes de la cara Partes de la célula Partes de la flor Partes de la hoja Partes de una carta Partes del automóvil Partes del cubo Partes del fruto Participio perfecto Partícula Partido Partido centrista Partido Conservador Partido de derecha Partido de izquierda Partido Liberal Partido Político Partido político Partitura Párvulos, preprimaria Pasado mañana Pasajero Pasaporte Pasear, viajar Pasivo Paso de peatones Pasta dental

Sikirïk Q’ataq’a’ Wok Jutil, chikopil K’ojob’äl aq’om Tik’ajim Jub’ajunam Junam Tz’aq, xan K’ulajtzij Nuk’ulem k’ulaj, cholajem k’ulaj Ach’alal Xikib’aq Taqanel Xab’aju’ Rij wachaj Uxlanib’äl Motzaj, mob’ab’ Nuk’ulem Runuk’ulem jolomaj, ach jolomaj Runuk’ulem palajaj, ach palajaj Runuk’ulem kop Runuk’ulem achkotz’i’j Runuk’ulem ruxaq, ach ruxaq Rupam taqowuj, ach taqowuj Rupam mu’qch’ich’ Ruch’arik waqwäch, ach waqwäch Runuk’ulem jiq’ob’äl, ach’jiq’ul Naqil K’ajtzij Mulül, ch’ob’ Nik’amulül, nik’ach’ob’ Mulül jamalil, ch’ob’ jamalil, Chajilem mulü Ajkiq’a’ mulül, ajkiq’a’ ch’ob’ Xokön mulul, xokön ch’ob’ Mulül jamalil, ch’ob’ Ch’ob’ Molaj ch’ob’ Tz’ib’aq’ojom Ruxe’ tijonïk Kab’ij B’yajel B’eyawujil B’iyajinïk K’uluyom B’inib’äl winäq Ruch’aja’ eyaj, q’orey

4933 4934 4935 4936 4937 4938 4939 4940 4941 4942 4943 4944 4945 4946 4947 4948 4949 4950 4951 4952 4953 4954 4955 4956 4957 4958 4959 4960 4961 4962 4963 4964 4965 4966 4967 4968 4969 4970 4971 4972 4973 4974 4975 4976 4977 4978 4979

Pasta para lustrar Pastel Pastilla Pasto, zacate Patear Paterna Patio Patio de recreo Patio, afuera, exterior Pato Pato de laguna Patología Patológico Patria, país, República Patrimonio cultural Patriota Patriotismo Patrón Patrulla Patzicía Patzún Pavimento Pavo de monte Pavo real Pavo, perdiz Paya, paleta Payaso Paz Peatón Pecado Pececillo Pececitos, pescaditos Pecera Peces actinopterigios Peces crosopterigios Peces ganoides Peces holocéfalos Peces selacios Pecho Pecho de mujer Pecho, pectoral Pecho, tórax Pecíolo Pedacito Pedagogía Pedagógica Pedagogo

B’onisub’äl Nïm kaxlanwäy Seti’aq’om Q’ös Tzeqenïk Kuxin Ruwäch jay, ruwajay Etz’anib’al ruwajay Chuwäch jay Patx, punpun Raxq’ejum Retamab’alil ruxe’ yab’il Ruxe’ yab’ilal Amaq’, nima’ amaq’ B’anob’äl b’eyomal Amaq’el Amaq’en Retab’alil Puqchajinem Pa Tz’iya’ Pa Su’m Tz’aqab’ey Kurkur Chomapi’y Xoyon Pay Q’olonel Tik’asäs k’aslemal, uxlak’u’x, li’ilem B’inel winäq Xajan Ch’u’ Sa’y Karb’äl Kär low Kär liw Kär lew Kär law Mama’ nïm Kär Ruwak’uxaj Tz’umaj Ruwäch k’uxaj Ruwa’ k’u’x Piwi’y Piraj Retamab’alil tijob’em Tijob’em Ajtijob’en

4980 4981 4982 4983 4984 4985 4986 4987 4988 4989 4990 4991 4992 4993 4994 4995 4996 4997 4998 4999 5000 5001 5002 5003 5004 5005 5006 5007 5008 5009 5010 5011 5012 5013 5014 5015 5016 5017 5018 5019 5020 5021 5022 5023 5024 5025 5026

Pedal Pedalear Pedazo Pedazo de cosas pequeñas sólidas Pedazo redondo Pedernal Pediatra Pedir favor Pedir inoportunamente Pedir limosna Pedo, ventosa Pedúnculo Pegamento Pegar botones Pegar papel Pegar, aporrear Pegar, desgranar maíz, fríjol, trigo, etc Peinado Peine Pelamano (enfermedad) Pelar frutas, verduras Pelear Película de cámara Película de cine Pelo Pelo de maíz Pelota Peluca Peludo Penalidades Peñazco Pene Penetrar Península Península de América Pensar, reflexionar Pensarlo Pentadecágono Pentágono (geometría) Pepino Pepita Pepita de ayote Pequeño Pera Perchero Perder Peregrinar

Silaqän Yunq’utinïk Q’ipaj Xilaj Selaj Kowiläj ab’aj Aq’omäy ak’wal K’utuj utzil, k’utunïk utzil Che’nïk K’utunïk kotz’i’j Ruxla’ pamaj Rukup Q’olib’äl, tz’eb’, tz’ama’ Ch’apelunïk Q’olinïk Ch’ayöj Ch’ayonïk Jikownäq Jicha’n Salk’öm, k’üm Ch’olinïk Ch’ayonïk Ruxko’l achib’äl Silo’achib’al Risumal Tzame’y K’olaj Jalwi’aj Patzapïk K’ayewal Raq’arïk juyu’ Unum Okinïk Ruq’a’ ulew Ruq’a’ ulew K’aqosetul Qu’unïk, qu’unem Na’ojij Wolajtz’uk Wotz’ik, Wotz’uk Tzetz Runaq’ Sakil Alaj, ko’ol Raxtzuy Tzeqeb’ab’äl tzyäq Ch’akatajem Palaqinïk

5027 5028 5029 5030 5031 5032 5033 5034 5035 5036 5037 5038 5039 5040 5041 5042 5043 5044 5045 5046 5047 5048 5049 5050 5051 5052 5053 5054 5055 5056 5057 5058 5059 5060 5061 5062 5063 5064 5065 5066 5067 5068 5069 5070 5071 5072 5073

Perejil Perfeccionar, reforma Perforadora, sacabocados Perforar Perfume Pericardio Perico Pericón Pericos verdes Perímetro Perímetro de la circunferencia Perímetro de los rectángulos Perímetro del cuadrado Periódicamente Periódico Periódico escolar Periódico mural Periódico mural Periodismo Periodismo especializado Periodismo informativo Periodismo intepretativo Periodismo político Periodismo sensacionalista Periodista, cronista Período, tiempo Periodos de tiempo Periostio Periquitos Peritoneo Perjudicar Perjuicio, perjudicial Perla Perno Peroné Perote Perpendicular Perraje, rebozo Perro Persecución Perseguido Perseguir, correr a alguien Perseverante Perseverar Persiana Persignar, señal de la cruz persona científica

Rexil Chojmirisanïk Poch’onïk Woponïk Jub’üj Rutasul k’uxaj K’ël Eya’, k’ojöl q’ös Raxon Chi’il Ruchi’il setejuch’ Kichi’il yuqtz’ïk Ruchi’il kajtz’ik Q’ijq’ij, taqil Taluwuj, talutz’ib’ Tijob’äl talutzib’ Tz’ajb’an talutz’ib’ Tz’ib’an talutz’ib’ Talutz’ib’anem Utziläj talutz’ib’anem Talutzijöl Ch’ob’on talutz’ib’anem Na’ojil talutz’ib’anem Ayij talutzib’anem Talutz’ib’anel Ramaj, q’ijul Q’ijul etab’äl Tasb’aq Tachinöl Rutas pamaj Nima’ilïk Nima’il Ruk’u’x pemech, yoq’yot Tunutut, tunb’äl Ruchaq’ b’aqil aqanaj Ch’amixku’ Tik’ilem Peraj Tz’i’ Tzeqelb’enem Oqotan Oqotanïk, oqotanem Nutij ruq’ij, nuxik’ ri’ Tijoj q’ij, tijq’ij K’arisaq B’anoj q’ab’aj Na’owinaqil

5074 5075 5076 5077 5078 5079 5080 5081 5082 5083 5084 5085 5086 5087 5088 5089 5090 5091 5092 5093 5094 5095 5096 5097 5098 5099 5100 5101 5102 5103 5104 5105 5106 5107 5108 5109 5110 5111 5112 5113 5114 5115 5116 5117 5118 5119 5120

Persona gramatical Persona, humanidad Personaje Personaje Personaje principal Personajes mayas Personal Personal de administración Personificación Persuadir, convencer Pertenencia Peruleros Pesa, medidor, balanza Pesar Pescador Pescar Peso, pesado Pestañas Peste, epidemia Pétalo Petate Petén Petróleo Peyorativa Pez blanco Pez espada Pez, pescado Pezón Pezuña Piamadre Piano Piar Picadura Picante Picazón, travesura Pichel Pick up Pictogramas Pidevía Pie (medida) Pie de gallo Pie, longitud Piedra Piedra de afilar Piedra de moler Piedra de río Piedra pómez

Winaqilal Winaqil Ajkuqul Kuqunel La’il ajkuqul Mayab’ mama’al Samajela’ Nuk’unem samajela’ K’exelal, kawach Taqchichi’inïk, b’ochinïk Ichinal Ch’utaq k’ïx, ch’utaq ch’ima’ Etab’äl Pajonïk, etanïk Karunel Karunïk, karunem Alal Mich’, metz’ Nimakamïk, nimayawab’, Kamiyawab’il Lab’, rulab’ kotz’i’j Pop Motul, Peten Q’eqaq’o’l Yoq’onel Saqikär Tz’ajakär Kär Ruwi’ tz’umaj Pich Oxtas Nak’aq’ojom Ch’iyajunem Ruti’ul Poqon K’aqatil Pajxara, yuchxa’r Alaj ch’ich’, ch’uti’ejqab’äl Etwäch K’utub’ey Aqanaj Jech’ech’ Raqän Ab’äj Jux Ka’ Raxab’äj Tzarajmäq

5121 5122 5123 5124 5125 5126 5127 5128 5129 5130 5131 5132 5133 5134 5135 5136 5137 5138 5139 5140 5141 5142 5143 5144 5145 5146 5147 5148 5149 5150 5151 5152 5153 5154 5155 5156 5157 5158 5159 5160 5161 5162 5163 5164 5165 5166 5167

Piedrín Piel Pierna, pie Pijama Pila pública Pilar, horcón Pileta Píloro Piloto Piloyes frijoles grandes Piña Piñata Pingüino Pino blanco Pino colorado Pino macho, pino de hoja grande Pino rojo Pino, ocote Piñón (de pino) Pintar Pintura Pinza Piocha Piojillo Piojo (del cuerpo) Pipa Pirámide (figura geométrica) Pirámide cuadrada Pirámide triangular Piratas Piropo Piscina, balneario Piso Pisote Pistero Pistilo Pita, cuerda, cáñamo Pitahaya Pitar Pituitaria Pizarra, pizarrón Pizarrón de fórmica Placa Placas tectónicas Plancha Planchador Planchar ropa, plancha

Paxinab’äj, murab’äj, muruxüt ab’äj Tz’umal Aqanaj Warab’äl tzyäq Ch’ajomab’äl Xata’t Uk’yachikopi’ Rukup pamaj Uk’we’y xik’anel ch’ich’ Pilow Ch’op Paxin b’ojo’y Saq’eqlow Saqichäj K’uxachäj, k’uxuchäj Tz’ichäj, achij chäj Kaqachäj Chäj Ch’inku’y, ch’uku’y, ch’iku’y B’oninïk, kelonïk, aq’omanïk B’onib’äl, aq’omab’äl Tz’isyuch Ch’ikb’äl, k’otb’äl ulew Saq ük’ Ük’ Kachinp Oxtz’ik Oxtz’aq kajtz’ik Oxtz’aq Poqonanel Xarinik, najosaj Muxanib’äl, atininib’al Le’, ruwäch ulew Sis Choxb’äl Ixko K’a’m Kaqxe’p Xururenïk Tasul tzamaj Tz’aläm tz’ib’ab’äl, tz’oltz’ib’, leptz’ib’ Luch’tz’aläm Ajlab’al Setaj ulew Luch’b’äl tzyäq, kelb’itz’aq Ch’atiluch’ Liq’tzyaqb’äl, luch’isanïk

5168 5169 5170 5171 5172 5173 5174 5175 5176 5177 5178 5179 5180 5181 5182 5183 5184 5185 5186 5187 5188 5189 5190 5191 5192 5193 5194 5195 5196 5197 5198 5199 5200 5201 5202 5203 5204 5205 5206 5207 5208 5209 5210 5211 5212 5213 5214

Planeador Planeta Planetarios Planicie Planificación educativa Planificación familiar Planificar Planilla de pagos Planisferio Plano Planta del pie planta Jabón Plantas alimenticias Plantas forrajeras Plantas industriales Plantas medicinales Plantas oleaginosas Plantas textiles Plantas tintóreas Plantas, vegetal Plantilla Plasma Plasticidad Plasticina Plástico Plástico adhesible Plata Platanina Plátano Platera Platino Plato Playa Playera Plaza, mercado Plebeyo Pleura Pleuresía Plomada Plomo Plomo Pluma fuente Plural Pluralidad Pluricelular Plutón Plutonio

Xik’b’äl Ral ik’, rume’al q’ij Ik’ch’umila’ Li’an Kojolil tijonem kojolil Kojolil ak’wala’ Cholsamaj Retal tojonïk Karuwäch setul Rukokal Ruxe’ aqanaj, ruwäch aqanaj Ch’upäq Ilinel q’ayïs Kiway chikopi’, ruq’ayis chiköp Q’ayïs kib’anoj Q’ayïs aq’om Ruq’anal cheq’ayïs B’atz’el q’ayis, q’ayïs b’atz’inil Q’ayïs b’onil Cheq’ayïs Tasb’äl b’uküt B’at , ya’al B’onkach’el B’onkach’, ixkab’ T’im Tz’at’im Saqipwäq Wotz’nimasaq’ul Nimasaq’ul Yakb’äl läq Loxopwäq Lik’iläq Ruchi’ ya’ Kut kamixa K’ayb’äl Masewal Taspo’y Ruyab’il taspo’y Alch’ich’ Chojmilil Xaril Yaläj tz’ib’ab’äl K’iyil K’iyilal K’iyk’ajk’äs Ch’ipich’umil Ch’ipal

5215 5216 5217 5218 5219 5220 5221 5222 5223 5224 5225 5226 5227 5228 5229 5230 5231 5232 5233 5234 5235 5236 5237 5238 5239 5240 5241 5242 5243 5244 5245 5246 5247 5248 5249 5250 5251 5252 5253 5254 5255 5256 5257 5258 5259 5260 5261

Pluviómetro Población Población Población del mundo Pobre, huérfano Pobreza Poco Poco, fracción, parte de Poder (de fuerza) Poder ejecutivo Poder judicial Poder legislativo Poder político Poderoso Podrido Poema Poema de arte mayor Poema generador Poemario Poeta Polares Polen Policía Policía Policía nacional Policía privada Polidígito Polígono Polilla Polinización Polinización anemógama Polinización cruzada Polinización directa Polinización entomógama por insectos Polinización hidrógama Polinomio Pólipo o celentéreos Polisílaba Política Política lingüística Pollitos Polo Polo Norte Polo sur Polvo Pólvora Pomada

Etajäb’ Amaq’el Laq’ab’el Laq’ab’el ruwach’ulew Meb’a’ Meb’a’il Tz’itaj Jub’a Uchuq’ab’äl, kowilal Ruchuq’ab’al samajel amaq’, rukowil sama Ruchuq’ab’al q’atöy amaq’ Ruchuq’ab’al taqanel amaq’, rukowil taqan Uchuqa’ na’ojil Q’aq’anel Q’aynäq Pach’un tzij Na’ojil pach’un tzij Tz’ukpach’un t’zij Pach’unb’äl tzij, ruwuj pach’un tzij Pach’unel tzij E wep Rupoqko’ Ajpotz’ Chajinel, potz’ Chanpomal potz’ Tojob’äl potz’, ichpotz’ K’iyajilaj K’iyatz’uk, k’iyawäch Ruchikopil che’ Ija’tzulem, rupoqko’ K’aq’ijatzulem, kaq’iq’popko’ Xol ija’tzulem, xolpoqko’ Choj ija’tzulem, chojpoqko’ Ni’xijatzulem, ni’xpoqko’ Ya’ijatzulem, ya’poqko’ K’iytzij Kopb’ok K’ijap Na’ojil Na’ojil solchi’ Ral äk Wep Relwep, wep releb’al kaq’ïq’, ruwi’ releb’al Wep ruqajib’al kaq’ïq’ Poqolaj Tz’ukulew Ke’en aq’om, kilom aq’om

5262 5263 5264 5265 5266 5267 5268 5269 5270 5271 5272 5273 5274 5275 5276 5277 5278 5279 5280 5281 5282 5283 5284 5285 5286 5287 5288 5289 5290 5291 5292 5293 5294 5295 5296 5297 5298 5299 5300 5301 5302 5303 5304 5305 5306 5307 5308

Poporopo Poqom propio Por Por (multiplicación) Por acá Por allá, allá Por día Por eso Por extensión o dimensión Por la mañana Por qué Porcentual Porción de Poro Poros o lúculas Portafolios, atache Portal Portapapeles Porteadora Portería Portero Portuaria Poseedor Poseer Posesivo Posición Posición numérica Posicional Posicional Positivo Postal Potasio Potenciación Potenciación de números naturales Pozo Practicar Pradera Pragmatismo Precaución, prevención Precio Precipitación Precolombina Predecir, predice Predicado Predicado compuesto Predicado nominal Predicativo

B’osel Raqän poqom Ruma Mul Ke re’ Ke la’ Chi q’ij Ruma ri’ Ruma ruwäch Nimaq’a’ Achike ruma Jik’owok’al Tanaj Rujili tz’umal Wop q’ij Kajpisb’äl K’aywachjay Latz’ab’äl wuj Uqxanib’äl Ruchi’ jomal Q’atonel Okeb’äl Ichinel Ichinïk Ichinan K’ojlib’alil Ruk’ojlib’al ajilab’äl K’ojlemal K’ojlemal Ikiq’alil B’ow Chajil Jotajil, joto’ajilanem Choj joto’ajil K’wal Tijoj ib’ Q’osib’äl B’anyal Q’ilanem Ajïl Qajinem, saqb’äch jäb’ Alajil b’anob’äl Q’ajujinik, q’ajujinem Q’ajarib’äl Yo’ox q’ajarib’äl T’as q’ajarib’äl Q’ajarib’ilel

5309 5310 5311 5312 5313 5314 5315 5316 5317 5318 5319 5320 5321 5322 5323 5324 5325 5326 5327 5328 5329 5330 5331 5332 5333 5334 5335 5336 5337 5338 5339 5340 5341 5342 5343 5344 5345 5346 5347 5348 5349 5350 5351 5352 5353 5354 5355

Predicción Prefijo Preguntar con malicia Prehispánica Premio Premio (premio Nóbel) Premolares Prensa Prensa hablada Prensarlo, aplastarlo Preparamos Preparamos bebida de chocolate Preparamos tortillas delgadas Preparamos tortillas delgadas y planas Preparamos tortillas pequeñas y gruesas Preparar bebida Preparar tamalitos Preparar tamalitos redondos y planos Preparar tortilla delgada Preparar tortilla pequeña y gruesa Preparar tortillas de mesa ordinaria Preposición Presa Presagio, presentimiento Presbicia, hipermetropía Presentación de datos Presente Presentir Presidente (de la República) Presidir Presión Presión alta Presión arterial Presión arterial diastólica Presión arterial sistólica Presión atmosférica Presión baja Presión sanguínea Prestamista Préstamo Préstamo de palabras Préstamo lingüístico Presupuesto Pretina Prevención de desastres Prevenir Prima de hombre

Q’ajarib’anem, nuq’ajuj Ruwäch tzij Jurunïk Nab’ey majonïk K’uxlab’äl, natab’äl, tojb’äl Jumul sipanïk, ch’akoj sipanïk Nab’ey ka’eyaj Laq’apub’äl Talutzijob’äl Pitz’ Xojq’utulin Xqaq’utulij Xojlejun Xojtz’arin Xojpixtun Q’utulinïk Sub’anïk Tz’arinïk Lejunïk Pixtunïk B’aqtzajinik Ximöy tzij Tijel Na’il Najtzu’ K’ut ka’al K’o Nab’enïk Chanpomal, chanpomanel K’wayoj Chiyal Ajsik chiyal Ruchiyal loma’ib’och’ Ruchiyal loma’ib’och’ rik’il Ruchiyal loma’ib’och’ wonil Ruchiyal kaq’iq’al Ikim chiyal Ruchiyal kïk’ Qajonel Qajo’n, qajoj Jik’om tzij Qajom tzij Nuk’ajil Ixpas Ruq’atonem ul, ruq’atonem k’ayewal Q’ilanïk Naj’ana’, ch’uti ana’

5356 5357 5358 5359 5360 5361 5362 5363 5364 5365 5366 5367 5368 5369 5370 5371 5372 5373 5374 5375 5376 5377 5378 5379 5380 5381 5382 5383 5384 5385 5386 5387 5388 5389 5390 5391 5392 5393 5394 5395 5396 5397 5398 5399 5400 5401 5402

Primates Primavera Primer ciclo Primer viaje Primera conjugación Primera molida Primera persona plural Primera persona singular Primera unidad Primero Primero básico Primero primaria Primo Primo (de mujer) Primo (fracción) Primo mayor del mismo sexo Primo menor del mismo sexo Princesa Principal Príncipe Principio Principios Prisionero Prisma Prisma rectangular Prisma triangular Privado Problema Problemas de aprendizaje Procariota Procesador Proceso Proceso educativo Procesos lingüísticos Proclítico Procurador Procurador de derechos humanos Prodecimiento Prodigio Producir Productividad Productividad y desarrollo Producto (multiplicación) Producto cartesiano Producto cartesiano de conjunto Productos parciales Profase

Nab’etz’umanela’ Jaqajäb’ Nab’ey pitzkolinem, nab’ey juna’ Nab’ey b’eyajem Nab’ey pach’unem Nab’ey chaqonik Nab’ey k’iwinaqil Nab’ey junwinaqil Nab’eyal junilal, nab’eyal tanaj Nab’ey Nab’ey ruk’u’x tijonïk Nab’ey rupalib’al tijonïk Ika’ Ch’uti xib’al, najxib’al Ruyon Najnimal Najchaq’ Q’alel, q’al ixtän La’il Q’alel, q’al achi’ Tikirib’äl Tikirib’äl, tz’ukb’äl Tz’apin Lem, ch’utk’ulaj Yuqtz’ik lem Oxtz’ik lem Pa jay Xich’oj Ruk’ayewal tijoxik, ruk’ayewal etamaxik Metz’aqät k’ajk’äs Xenab’ab’äl, q’axb’äl Xenab’al Xenab’al tijonem Solchi’ xenab’al Ajxaw Ch’ojib’anel K’amöl b’ey rujunamilal winaqilal Soloj Ma’ijab’al Wachinïk Ruwak’ay K’iyirnem chuqa’ ruwak’ay Tikojil Tikojil laq’el Molaj tikojil laq’el Tik’ajim tikojil Nab’xak (yo’oxik)

5403 5404 5405 5406 5407 5408 5409 5410 5411 5412 5413 5414 5415 5416 5417 5418 5419 5420 5421 5422 5423 5424 5425 5426 5427 5428 5429 5430 5431 5432 5433 5434 5435 5436 5437 5438 5439 5440 5441 5442 5443 5444 5445 5446 5447 5448 5449

Profesional Profesional Profesionalidad Profesores, maestros Profiláctico Profilaxis Profundidad Profundidad, su interior Programa (de computadora) Programa de radio Programa televisivo Programación de televisión de cine, etc. Programador (de computadora) Progresar Progresividad Progresivo Progreso Proletariado Promedio Pronombre Pronombre distal Pronombre independiente Pronombre juego b Pronombre proximal Pronominal Prontitud Pronto, ligero Pronunciación Propaganda Propagar Propiciar, apoyar Propiedad Propiedad antisimétrica Propiedad asociativa Propiedad clausurativa Propiedad conmutativa Propiedad de la contención Propiedad de la multiplicación Propiedad de monotonía Propiedad de relación binaria Propiedad de uniformidad Propiedad disociativa Propiedad distributiva Propiedad reflexiva Propiedad simétrica Propiedad transitiva Propiedades de la unión de conjuntos e intersección de conjuntos

Jwi’el, tijtijonem Na’osamaj, ajtem Tijtijonem, jwi’il Tijonela’ Chajinem Chajinïk Panqaj Rupam Cholkema’, cholkematz’ib’ Choltalub’äl Ruchol taluwäch Q’axwäch Cholb’anel K’iyilanïk K’iyilil Tajin, tajïk K’iyilal Molosamaj Junamilil, tujach K’exelt’as Najk’exet’as Solöj k’exet’as K’ulb’anel k’exet’as Naqaj k’exet’as K’ex, k’exon etalim Chaninem Ch’anin, aninäq B’ixikil Kiratzijol Talunïk To’ïk Ichinil Ichinil mejunamel Molichinil K’isel ichinil Kab’ix Junanem, junawäch ichinil Richinal tikoj Ichinil t’ominen Ichinil achlajil k’ulaj Ichinil junamil Ichinil kamöl Ch’aronem ichinil Ichinil q’eqche’ Ichinil junamajel Ichinil ki’ Ichinil tunuj chuqa’ junam

5450 5451 5452 5453 5454 5455 5456 5457 5458 5459 5460 5461 5462 5463 5464 5465 5466 5467 5468 5469 5470 5471 5472 5473 5474 5475 5476 5477 5478 5479 5480 5481 5482 5483 5484 5485 5486 5487 5488 5489 5490 5491 5492 5493 5494 5495 5496

Propio Proporción, tira, pedazos Proposición Proposición abierta Proposición cerrada Proposición compuesta Proposición simple Propósitos de aprendizaje Prosa Protagonista Protagonización Protagonizada Protagonizar, protagoniza Protección Protegemos Proteger Proteína Protestar Protomaya Protón Protoplasma Protoplasma celular Protozoarios Protozoo Provecho Provincia Provocar ira Proyección Prueba de la adición Psicológicamente Psicólogo Publicación Publicar lo secreto Publicidad Publicista Publicitario Público (personas) Pueblos indígenas Puente Puerco espín Puerro Puerta Puerta de calle, portón Puerto Puerto libre Puerto marítimo Puertos de Centroamérica

Awichin Peraj Qu’unem Kano qu’unem Ilo qu’unem Yo’ox qu’unem Juqu’unem Rayb’äl etamanem, rayb’enem tijoxïk Molapach’ Kuqulinel, kowiläj winäq Kuqulinem Kuqulal Kuqulinïk To’onïk Nqaköl To’onïk, kolonïk Sok’, uchuq’al Ch’ojinïk Nab’ey mayatzij Jikk’aj Ken Kenkop Jukopi’ Jikop Etamakusaj, etamachäp Lajtinamït Meq’onïk K’utb’anem Rutojtob’enïk tunaj Na’ojel Na’ojinel Eltzijol, pujunem Puk’ij ak’ax Eletzijolal Eletzijonel Eletzijob’äl Ak’axanela’ Achamaq’i’ Q’a’n, nimaq’a’n K’ixawuch’ Yaxnakät Ruchi’ jay Ruchi’ xan Okeb’äl Saqik’ayb’äl Okeb’äl palow Rokeb’äl k’aqosetul

5497 5498 5499 5500 5501 5502 5503 5504 5505 5506 5507 5508 5509 5510 5511 5512 5513 5514 5515 5516 5517 5518 5519 5520 5521 5522 5523 5524 5525 5526 5527 5528 5529 5530 5531 5532 5533 5534 5535 5536 5537 5538 5539 5540 5541 5542 5543

Puertos fluviales Puesto Pugilato,lucha (boxeo) Pulga Pulguilla de gallina Pulimento Pulmón Pulmón derecho Pulmón izquierdo Pulmonía, neumonía, tuberculosis Pulpa Pulpo Pulsación Pulso Pulso arterial Puño Puño (cosas) Punta Puntería Punto Punto decimal Punto final Punto y aparte Punto y coma Punto y seguido Puntos cardinales Puntos suspensivos Puntuación Pupila Pupitre Purificación Pus Puyar Q’anjob’al propio Que hacer Qué, cómo Quebrantahuesos Quebrar Quejar, demandar Quelonios o tortugas Quemar Quequexque Querer, apreciar, premiar Queso Queso crema Queso de capas Queso seco

Okeb’äl raqan ya’ Tz’uyb’äl Pab’ach’ayonik K’äq Sisön Luch’ Pospo’y Iqipospo’y Xokon pospo’y Chaqi’j ojöb’ Rupam eyaj K’iyruq’a’ kär Tzopinem Tzop Tzop taqokik’ Moq’aj Tzuyaj Ch’ut rutza’m Chojmij Chuq’, tz’uj Lajchuq’ K’ischuq’ Qajchuq’ Chuq’tuq’ Woqachuq’ Waqtz’uk Oxchuq’ Chuq’unïk Ala’s wachaj (rala’s nuwäch) Ch’atatz’ib’ Ch’ajch’ojirisanem Püj Chuq’uj Raqän qoti’ B’anb’elik Atux Saqik’üch Paxinïk, paxinem Sajunïk Koka’ K’atonïk, k’atonem, poronïk Süp, tüp Ajowanïk Kexu’, saqarikil Kextzatz Weqkexu’ Chaqkexu’

5544 5545 5546 5547 5548 5549 5550 5551 5552 5553 5554 5555 5556 5557 5558 5559 5560 5561 5562 5563 5564 5565 5566 5567 5568 5569 5570 5571 5572 5573 5574 5575 5576 5577 5578 5579 5580 5581 5582 5583 5584 5585 5586 5587 5588 5589 5590

Quetzal (ave o dinero) Quetzaltenango Quién Quiénes Quilete, hierba mora Quilificación Quilo Química (ciencia) Químico Quimificación Quimo Quince Quinientos Quintales Quinto Quinto Quinto diversificado Quinto primaria Quirópteros Quizás, tal vez Quórum Rábano Racimo Racimo de cosas pequeñas Racional Radar Radiación Radian Radicación Radical Radio Radio (hueso) Radio receptor Radio transmisor Radiocomunicación Radioemisora Radiofaros, Radiografía Radiólogo Radiopatrulla Radioperiódico Radiotelefonía Raíces típicas Raíz Raíz cuadrada Raíz de árbol Raíz del diente

Q’uq’ Xelajub’ No’j Achike’ Aku’ux Majk’uy K’aychuminem K’aychum Retamab’alil mik’ Xanil Q’orinem Ruq’or pamaj Wolajuj Ok’al rukaq’o’ Rute’ al Ro’ Woram Ro’ ruwäch tijonïk Ro’ rupalb’al tijonïk Ter, sotz’ Kolope’, jub’ama K’iyal Kaqxe’, kaqwäch, qaqxe’n Tzeqaj Chiyaj Ch’ob’onel Jik’el Talujinem Retab’al q’ijul Samajixïk kaxe’el Xe’ retal Talutzij Xaxayo’x K’ulutalutzij Taluq’axatzij, q’axataluj Talutzijnem Talutzijob’äl Retal talutzij Q’aq’achib’äl, tz’etwach Kaywachel Chajinel ch’ich’ Talutzijöl Talu’oyonib’äl Ch’ikik’amal K’amal, xe’el Kaxe’al Ruxe’ che’ Ruxe’ eyaj

5591 5592 5593 5594 5595 5596 5597 5598 5599 5600 5601 5602 5603 5604 5605 5606 5607 5608 5609 5610 5611 5612 5613 5614 5615 5616 5617 5618 5619 5620 5621 5622 5623 5624 5625 5626 5627 5628 5629 5630 5631 5632 5633 5634 5635 5636 5637

Raíz primaria Raíz secundaria Raíz, denominador Rajadura de la piel Ralo Rama Rama Chol Rama de árbol rama de árbol caída Rama K’iche’ Rama Mam Rama Q’anjob’al Rama Wasteka Rama Yukateka Ramificación Ramificar Ramo, manojo Rana Ranchito con techo de paja Rapaz Rápido Rascado Rascar Raspa Raspador Raspar, limpiar Rastrillo Rata Rato, momento Ratón Raya Rayado Rayar Rayarlo Rayo cósmico Rayo solar Rayos infrarrojos Rayos ultravioleta Razón geométrica Realidad Realismo Rebajado, barato Rebajar Rebalsar Rebelión Receptor Receta

Nab’xe’ Kab’xe’ Ikim ajilab’äl Pa’k Ya’yöj, ya’ Ruq’a’ Ruq’a’ ch’olti’ Ruq’a’ che’ Jukül Ruq’a’ qachi’ Ruq’a’ tyool Ruq’a’ qoti’ Ruq’a’ Wasteka Ruq’a’ mayata’an Q’a’anem Q’a’anïk B’oraj Ixkale’t, ixtutz’ Mo’k, ka’aj Jixk’anel Aninäq, chanin K’aqatin K’aqatinïk, k’aqatinem Jos, rochoj Josb’äl, rochob’äl Josoj Jek’b’äl q’ayïs Umül ch’oy Chanaj Ch’oy Ripikär Juxun Juch’unïk, juch’unem Quxuj Ruch’ab’ik’ ch’umil Ruch’ab’ q’ij Q’aq’ nej Ruch’ab’ lepe’, q’aq’ kaq’italunejb’äl Nimilem q’axem Qitzilil Saqil k’aslem Qajnäq rajil Qajrajil Pulinïk, pulinem Mepab’a’ K’ulb’anel tzij Retal aq’omab’äl

5638 5639 5640 5641 5642 5643 5644 5645 5646 5647 5648 5649 5650 5651 5652 5653 5654 5655 5656 5657 5658 5659 5660 5661 5662 5663 5664 5665 5666 5667 5668 5669 5670 5671 5672 5673 5674 5675 5676 5677 5678 5679 5680 5681 5682 5683 5684

Receta (de comida) Receta (de medicina) Recetario Recibo Recibo de agua Recibo de luz Recibo de teléfono Reciclable Reciclaje Reciclar, recicla Reciente Recitación Recopilación de datos Recordar Recordarlo Recorrer Recorte Recreo, juego, descanso Rectángulo Recto Recuadro Recurso Recurso natural Recursos de la narración Recursos espirituales Recursos financieros Recursos humanos Recursos literarios Recursos materiales Recursos, servicios y dependencias Red Red de pescar Redactar Redentor Redondo, circular Redondo, círculo Reducción Reescribir Refacción Refaccionar Refinación Refinar, refina Reflejar (como la luz) Reflejo (de espejo) Reflejo incondicionado Reflexión Reflexión de la luz

Cholb’eyal q’utun, cholb’aniq’utun Cholb’eyal aq’om, cholb’ani’aq’om Cholb’eyab’äl, cholb’anib’äl Tojetal Ruwujil ya’ Ruwujil saqil Ruwujil q’axtzij Kamulub’anem Kamulub’al Kab’anik, kab’anem Myer Pach’ujinem Möl ka’al K’uxlanïk, nataxïk K’uxla’aj Ik’owinïk, b’iyajinïk Qupij achib’äl Uxlanib’äl, uxlanem Yuqtz’ik Chöj Kaxaka’ Tob’äl Rutikomal kajulew, kajulew to’ob’äl Lemotzij tob’al Xamanil tob’äl Ruk’u’x pwaq, pwaq to’ob’äl, kaslemal Ruq’ab’al winäq Lema’ to’ab’äl Chuxtäq tob’äl Tob’äl, k’atzil, moloj Ya’l Katub’äl Moqenïk Ajawarik Seton, setël, setesïk Setesïk Ch’utirisanem Kamultz’ib’axik Kolob’äl Kolob’enïk Yalak’ok’em Yalak’ok’ik K’ewachik, pulb’in K’eqwäch K’atena’ Ch’ob’anem, wixalem Jalari’j saqil, k’aqasaqil

5685 5686 5687 5688 5689 5690 5691 5692 5693 5694 5695 5696 5697 5698 5699 5700 5701 5702 5703 5704 5705 5706 5707 5708 5709 5710 5711 5712 5713 5714 5715 5716 5717 5718 5719 5720 5721 5722 5723 5724 5725 5726 5727 5728 5729 5730 5731

Reflexivo Reforestación, reforestar Reforestar Reforma y su difusión Reformar Reformas Constitucionales Refrán Refresco Refresco de masa Refrigerador, congelador Regadera Regado, desordenado Regañar Regaño Regatear Regidor, monarcas Régimen Región Región central (Sacatepéquez, Chimaltenango, Escuintla) Región metropolitana (ciudad de Guatemala) Región NorOccidente (Huehuetenango, Quiché) Región NorOriente (El Progreso, Izabal, Zacapa, Chiquimula) Región Norte (Alta y Baja Verapaz) Región Petén Región SurOccidente (Sololá, Totonicapán, Quetzaltenango) Región SurOriente (Santa Rosa, Jalapa, Jutiapa) Regionalización Regionalizado Registro civil Regla Regla de escritura Regla gramatical Reglas (instrucciones) Reglas de signos Rehacer Rehidratación Rehidratante Rehidratar Rehielo Rehilete Reina Reino mineral Reino vegetal Reinos de la naturaleza Reír Reja Relación

Rilel, wixalem Kamulutikonem, kamulutik Kamulutikil Rutaluxik ri chojmirisanem Utzirisanïk Chojmirsanïk Cholk’aslemal Mib’ Ch’uch’uya’ Uk’ya’ Tewub’äl Ya’ajb’äl, yab’äl kotz’i’j Talun Chapon, chaponem, chaponïk Ch’olinïk, chaponïk Qasanïk rajäl Ajawal Taqlem Jachonem Jachonem ruk’u’x Armita Jachonem releb’al kaq’ïq’-ruqajib’al q’ij Jachonem ruqajib’al kaq’ïq’ -releb’al q’ij Jachonem releb’al kaq’ïq’ Motul Jachonem ruqajib’al kaq’ïq’-ruqajib’al q’ij Jachonem ruqajib’al kaq’ïq’ -releb’al q’ij Jachojrinem Jachojmirsan Tz’ib’ab’i’aj Saqche’, juch’ub’äl Rub’eyal tz’ib’anem Rub’eyal kemchi’ Rub’eyal etz’anen Rub’eyal etalil Kab’anïk Kamuluqum Kamuluqumunel Kamuluqumïk Nak’b’aqon Sutil Ix’ajawal Tzob’aj ya’ab’äj Tzob’aj cheq’ayïs Rutzob’aj ri kajulew Tze’enïk Ruchi’ ko’k Achlajil

5732 5733 5734 5735 5736 5737 5738 5739 5740 5741 5742 5743 5744 5745 5746 5747 5748 5749 5750 5751 5752 5753 5754 5755 5756 5757 5758 5759 5760 5761 5762 5763 5764 5765 5766 5767 5768 5769 5770 5771 5772 5773 5774 5775 5776 5777 5778

Relación antisimétrica Relación de coordinación Relación de identidad Relación de no pertenencia Relación de orden o equivalencia Relación de pertenencia Relación entre conjuntos Relación entre el producto Relación reflexiva Relación simétrica Relación sociedad naturaleza Relación transitiva Relacionar Relaciones binarias Relaciones intergeneracionales Relámpago Relativo Relato Relevos Relevos del lenguaje Relieve, maqueta Relieves de Europa Rellenar Relleno dental Reloj Reloj de pared Reloj de pulsera Reloj despertador Remache Remador Remar Remedar Remendar Remendarlo Remitente Remo Remojado Remojar Remolacha Remolino (viento) Remolino de cabeza Renacimiento Renacuajo, tepocate Rendimiento Rendimiento escolar Renglón Renombrar

Achlajil mejunamajel Rachlajil tunem Achlajil kab’ichal Rachlajil me’ichinal Achlajil junamaxel Rachlajil ichinal Achlajil chupam molaj Ichinal chupam tikojil Achlajil ri’ Achlajil junamajel Ruximoj winaqirem-kajulew Achlajil ki’ Achlajinïk Achlajil k’ulaj Ruximik jotayil Koyopa’ Junem Xoqo’ K’exoj K’exoj ch’ab’äl Retal ulew Retal ulew Saqasetul Nojsanïk Nojsan eyaj Q’ijob’äl Ruq’ijob’al xan Ruq’ijob’al q’ab’aj K’asöl q’ijob’äl Laq’ap Tukub’äl,q’ab’atnel Tukik, q’ab’atnïk K’oxk’ob’enïk, yajob’enïk K’ojonïk, k’ojonem K’ojoj Taqonel, taqanel Q’ab’at Mub’an, mu’ül Mub’anïk Nimakaqxe’, kik’awäch Salk’um, salkum, surkum, sutkum Sut Rujotay na’oj Mixtuq’ Ya’el Ya’el tijonik Kumu’ Kab’ixik

5779 5780 5781 5782 5783 5784 5785 5786 5787 5788 5789 5790 5791 5792 5793 5794 5795 5796 5797 5798 5799 5800 5801 5802 5803 5804 5805 5806 5807 5808 5809 5810 5811 5812 5813 5814 5815 5816 5817 5818 5819 5820 5821 5822 5823 5824 5825

Renombre Renovable Renta per cápita Repartido, dividido Repartimiento proporcional Repartir, entregar, separar Repasar la masa después del molino Repetir Repisa Repitencia Repollo Reposar Representa, presentación Representar, representa Representatividad Reprobar Reprochar Reproducción Reproducción, multiplicación Reproducir, abundar Reptil Reptiles cocodrilianos Reptiles escamosos Reptiles quelonios Repulsión Requesón Resaltar, enfatizar Resbaloso Rescatar Reseña Reserva ecológica Reservas militares Resfriado Resguardar Resistencia eléctrica Resma Resolución de ecuaciones Resolver conmutando Respetar Respeto Respiración Respirar Respirar, respira Responder, contestar Responsabilidad Responsable (niño) Respuesta

Kab’ixil Kakusanem Ch’arajumul Jachon Jachonem Jachonïk, jachonem Kok’inïk Kamulunïk Ajanche Kamulunilal Ruk’u’x ichaj Uxlanïk Janik’alenik K’exel, elsaj ruwäch K’exelal Man xchakon ta, mech’akon Ixowanïk, ch’ojinïk Alaxinem K’iyirisanem, alaxinem Yïk, yek’iyir Achkumätz, raxsolöt, tewpwaqil Achkumätz nima’ayin Achkumätz solot Achkumätz koka’ Q’atonem Tz’ebkexu’ Chana’oj Jilijïk, jiliq’, jilan Kolïk Ch’utzijonem, titzijonem Chajinem ruwach’ulew, ruchajixik kajulew Ruk’iyal ajlab’al Wakatew Paran Koch’ol k’amasaqil Juq’o’ wok’al (wuj) Solnem junal Solïk jalk’ojlel Nimanïk tzij, kamelanïk, ya’onïk q’ij Q’ijnem, niman tzij Jiq’anem Jiq’anik, uxlab’inik, jiq’anem Uxlab’inik, nuxlab’in Tzolinïk tzij, k’ulub’enïk Pab’al, nupab’a’ ri’ Kuqül K’ulub’elil

5826 5827 5828 5829 5830 5831 5832 5833 5834 5835 5836 5837 5838 5839 5840 5841 5842 5843 5844 5845 5846 5847 5848 5849 5850 5851 5852 5853 5854 5855 5856 5857 5858 5859 5860 5861 5862 5863 5864 5865 5866 5867 5868 5869 5870 5871 5872

Resta de decimales Resta de dígitos Resta de números decimales Resta numérica Resta, sustracción Restable Restar Restas de polidígitos Restaurante Restregado Restregar Resultado Resumir, reducir, acortar Resurrección Retador Retalhuleu Retar Retículo endoplamástico Retina Retirar, eliminar, omitir Retiro de ahorro Reto Retoño Retrato de una persona Retroproyector Retrovisor Reunión, unión Revelar fotos Reventar Reventar como hilo Reventarlo Revisar, registrar Revista Revolcar Revolución, batalla, pugna, rencilla Revolver Revólver, pistola Rey Rey zope Rey, señor, guardián, dueño Rezo Ribosoma Rico, millonario Rifle Rigidez Rima Rima interior

Ruk’amaj lajujila’ Ajilal k’amaj Ruk’amaj lajujil Juch’ajil K’amaj K’amel K’amajinïk K’iyajilal k’amaj Nimawayb’äl Qeb’on Q’uyunïk Raponil Ch’utirisanïk K’astajib’äl Tzaqonel Retal ulew Tzaqïk Ejqanib’äl K’ulwachaj (nuk’ulwäch) Elesanïk Relesab’al pwäq Junumaj Jotay Rachwinäq Tunub’äl Lemoxikin, tilemoch’ich’ Molo, tunuj Kab’achib’äl Roq’och’inïk, roq’och’inem K’ojpinem K’oqpij Nik’onïk Taluwuj B’olqotinïk Oyowal, k’ayewal, yujuj Tukunïk Ixinq’aq’ Ajawilaj, ajawal Kaqik’üch Rajaw Natanïk, k’uxlanïk Chayb’äl B’eyom Qejopub’ Che’chöj K’uljap K’ulk’ul

5873 5874 5875 5876 5877 5878 5879 5880 5881 5882 5883 5884 5885 5886 5887 5888 5889 5890 5891 5892 5893 5894 5895 5896 5897 5898 5899 5900 5901 5902 5903 5904 5905 5906 5907 5908 5909 5910 5911 5912 5913 5914 5915 5916 5917 5918 5919

Rimero Rimero de tortillas Rin de teléfono Rinoceronte Río Río grande o Motagua Ríos de Centroamérica Risorio o facial Ritmo, compás Rivera Rizópodos Robar, saquear Roble Rodaja Rodear Rodillera Rodillo Rodillos Rodio Roedores Rojo, colorado Romanticismo Rombo (figura geométrica) Rompecabezas Romperlo (tela, papel) Ronda Ronrón Ronrón Ronrón (variedad de) Ronrón, abejorro Ropa húmeda Ropa, tela Rosa Rosa de jamaica Rosario (instrumento para rezar) Rotación Rotar Rótula, rodilla Rotular Rótulo Rubí Rubidio Ruborizar, ruboriza Ruda Rueda de Chicago Ruedo Rugir

Jutunaj Tusaj, pisaj Ruqul oyonib’äl Chomik’ux Raqän ya’ Nimaya’ Raqän ya’ K’aqosetul Tzeti’ojil Ja’ili’, junab’inik Ruchi’ raqän ya’ Keb’kop Eleq’anïk Patän, toqax Jusël Surinïkib’ Xerka B’olokeb’äl B’olob’ïk Saqapwaqil Ch’oy awäj, ch’owäch, juk’ujunel Käq Saqil na’ojil Kajtz’ik, kab’alajwäch Paxjolom Retz, retzoj Suti’etz’anin Amoroy, teley kïs Xle’n, wonön, xurüy Raxwonön Wonön Q’o’b’ Tzyäq K’ixsi’j ronks, ronx Kaqasi’j Kala’ Sutinem, sirsotinem Sutinïk Ch’ekaj, nuch’ek Q’alajrisanïk Q’alajrisab’äl Xtekok Junamchajil K’ixb’anik, k’ixnem Rora, urara Sutut, nimasutib’äl Ruchi’ raqän wexaj Qach’ach’em

5920 5921 5922 5923 5924 5925 5926 5927 5928 5929 5930 5931 5932 5933 5934 5935 5936 5937 5938 5939 5940 5941 5942 5943 5944 5945 5946 5947 5948 5949 5950 5951 5952 5953 5954 5955 5956 5957 5958 5959 5960 5961 5962 5963 5964 5965 5966

Ruido Ruido de lluvia Rutenio Sábado Sábana Saber actuar Sabiduría suprema Sábila Sabor Sabor agradable (cosas tostadas) Sabroso Sabroso, rico, delicioso Sacapuntas Sacar punta Sacatepéquez Sacerdote Sacerdote maya Saco de correspondencia Saco, lagrimal Sacristán Sagrado Sagrario Sal Sal efervescente Sala Salado Salamandra Salarlo Salchicha Salida Salir Saliva Salmón Salón de belleza Salón de clases Salpicar Salsa de tomate Salsa picante Saltamontes Saltar Salto de longitud Salubridad, salud Salud física Salud mental Salud pública Saludo en una carta Saludo en una carta

Sik’inïk, sïk Wajäj Junamsaqpwaqil Saq’ij Rupam k’ul Etamab’anik Nima’etamab’äl K’ekenke’x, saqkïy, tzoliy Rutijik, ruki’il Simïl Qäs Ki’, jeb’ël ki’, qas ki’ Nub’, josb’äl, jostz’b’ab’äl B’anoj rutza’n B’ulb’u’x ya’ Ajyuq’ Ajq’ij Rupeqës taqkil Eb’akan yawachaj Ruk’ulüb’ ajyuq’ Loq’oläj Rachoch ajaw Atz’am Wososwonel Nimajay Tzäy Kite’ kumätz Atz’amij Rab’ati’ïj Eleb’äl, elem Elen Ch’ub’aj, chüb’ Rachkaqakär Chomalijay Tijonijay Chikanïk, koxpinïk Jok’on xkoya’ Jok’on ik Ropxi’l Ropinïk Najropin Raxnaqil Raxnaqil ch’akulaj Raxnaqil na’oj Saqil raxnaqil Q’ejelonem Taqa’uxnaqil

5967 5968 5969 5970 5971 5972 5973 5974 5975 5976 5977 5978 5979 5980 5981 5982 5983 5984 5985 5986 5987 5988 5989 5990 5991 5992 5993 5994 5995 5996 5997 5998 5999 6000 6001 6002 6003 6004 6005 6006 6007 6008 6009 6010 6011 6012 6013

Salvaje San Andrés Itzapa San José Poaquil San Juan Comalapa San Marcos San Salvador (Cuzcatlan) Sandalia Sandía Sangre Sano Santa Cruz Balanyá Santa Rosa Santiago Sacatepéquez Santo Santuario Sapo Sapo pequeño Sarampión Sarna Sarro Sartén, tostador Sastrería Satélite Satélite de comunicaciones Satélite meteorológico Satírico Satisfecho Saturno Saúco Saurios o lagartos, cocodrilo Savia Savia, Pop Wuj Saxofón Se ensució Secar Sección de aprendizaje Seco Secretaría Secretariado Secretario (a) Sector privado Secundario Seda Segmento, pedazo Seguido Segunda conjugación Segunda lengua

Aj pa juyu’ Pa Chay Pwaqil Chi Xöt, Chi Q’a’l Xe’ chiman Salb’ator, salwator Atinib’äl xajab’ Kaqaq’oq’, käq q’oq’ Kïk’ Raxnäq B’alam ya’ Chi B’oniya’ Chi K’ïm Tyox Loq’olel Ixpëq, k’urupüp, wakük Takara’ ab’äj Sanayi’ Joxk’ Q’u’x Q’anarisab’äl Tz’isob’äl Alch’umil, jek’b’äl tzij Q’axanel tzij Q’axab’äl tzij Torin tzij K’osak’u’x, kuqär Nupch’umil Tunäy che’, tunay Ayin Itz’, ruya’al K’ik’ache’ Saxoton Tzilob’ Chaqirisanïk Ch’utijunilal etamanem, mola’etamaxik Chaqi’j Tz’ib’ajay Rutijoxik ri ajtz’ib’ Ajtz’ib’ Ichimoloj Rukab’ Ch’ib’oj Ch’aqap Ojqan Rukab’ pach’unem Ruka’n ch’ab’äl

6014 6015 6016 6017 6018 6019 6020 6021 6022 6023 6024 6025 6026 6027 6028 6029 6030 6031 6032 6033 6034 6035 6036 6037 6038 6039 6040 6041 6042 6043 6044 6045 6046 6047 6048 6049 6050 6051 6052 6053 6054 6055 6056 6057 6058 6059 6060

Segunda persona plural Segunda persona singular Segundera Segundo Segundo básico Segundo ciclo Segundo grado Segundo primaria Segundo viaje Segundos Seguridad Seguridad jurídica Seguridad social Seis Selenio Sellar Sello de hule Sello postal Semáforo Semana Semana santa Semántica Semejanza Semejanza Semen Semiconductor Semilla Semilla dicotiledón Semilla monocotiledona Semillero Seminario Seminario religioso Semiproducto Señal de tránsito Señal, signo, grado Señalar Señalización Senda, vereda Sendero, extravío Señorío Señorita Señorita, niña Sensaciones Sentado Sentenciar Sentido de humor Sentido de la vista

Rukab’ k’iwinaqil Rukab’ juwinaqil Nich’ramanel Ruka’n Ruka’n ruk’u’x Ruka’n pitzkolinem, ruka’n juna’ Ruka’n juna’ Rukab’ rupalb’al tijonïk Ruka’n, rukab’ b’eyajnem Nich’ramaj Jikonem, jikomal Rutob’äl q’atb’äl tzij Winaqil jikonem Waqi’ Selenil Retalik, retab’ow Retab’ow, b’ow Retal taqkil, retal taqowuj Ch’ab’ib’äl Wuqq’ij Loq’olq’ij Molaj q’ajarik Kawäch Kawäch, achelil Ruya’al muxtuq’ Tiq’axab’äl Ija’tz Kak’u’x ija’tz, kapeqija’tz Juk’u’x ija’tz, jupeqija’tz Ija’tzb’äl Solosamaj Moloj nimab’äl k’u’x Jub’ama tikojil Retal b’ey Retal K’utunïk K’utnem, k’ut Ral b’ey Chojmin, ruq’a’ b’ey Ajpob’al, ajawarem Q’opoj Xta Na’onem Tz’uyül Q’atonïk tzij Na’onik k’u’x Runab’al wachaj

6061 6062 6063 6064 6065 6066 6067 6068 6069 6070 6071 6072 6073 6074 6075 6076 6077 6078 6079 6080 6081 6082 6083 6084 6085 6086 6087 6088 6089 6090 6091 6092 6093 6094 6095 6096 6097 6098 6099 6100 6101 6102 6103 6104 6105 6106 6107

Sentido de pertenencia Sentido del gusto Sentido del oído Sentido del olfato Sentido del tacto Sentido figurado Sentidos del hombre Sentidos del tacto,del gusto, etc.) Sentimientos Sentir, estar consciente Sépalo Separado Septiembre Séptimo Sereno, rocío Seres vivos Serpentina serpiente Coral Serpiente voladora Serrucho, sierra Servicios comunitarios Servicios Profesionales Servicios públicos Servidumbre Servilleta Sesenta Sesión Sesionar Setenta Sexagésimo Sexto Sexto diversificado Sexto grado Sexto primaria Sí Siamés Siempre Sien Sierra Sierra eléctrica Siete Siete cabrillas, cabritas Siglas Siglo Significado Significativo nominal Significativo nominal y verbal

Ichil Runab’al aq’aj Runab’al ak’axab’äl Runab’al seqob’äl Runab’al tz’umal Etwachib’äl tzij Runab’al winäq Nab’äl Na’il Na’ïk Xaqakup Kijachon ki’ Rub’elej ik’ Ruwuq Raxq’ab’ K’aslemalil Raxkotoq’uq’ Xoq’opajaw, xoq’ojaw Raxk’el Qupib’äl che’, ramib’äl che’ Chanpomal patan Etamansamaj Patan taq samaj Aj’ik’ Pisb’äl wäy, su’t Oxk’al Popolinem, moloj ri’ïl Popolinïk Lajuj rukajk’al Roxk’al Ruwaq Ruwaq ruwäch tijonïk Ruwaq xaq Ruwaq rupalb’al tijonïk Ja’ Tz’amayo’ox Jantape’ Xexikinaj Qupch’ich’ Qupb’äl Wuqu’ Motz, xmotz, wuqu’iq’ Natz’ Ok’ala’, wok’al juna’ Q’ajarïk Ruq’ajarik t’as Ruq’ajarik t’as chuqa’ b’anoj

6108 6109 6110 6111 6112 6113 6114 6115 6116 6117 6118 6119 6120 6121 6122 6123 6124 6125 6126 6127 6128 6129 6130 6131 6132 6133 6134 6135 6136 6137 6138 6139 6140 6141 6142 6143 6144 6145 6146 6147 6148 6149 6150 6151 6152 6153 6154

Signo conjunto coordinable Signo conjunto vacío Signo de admiración, exclamación Signo de complemento Signo de conjunción Signo de conjunto no coordinable Signo de conjunto universal Signo de contención Signo de correspondencia biunívoca Signo de diferencia simétrica Signo de división Signo de equivalencia Signo de interrogación Signo de interrogación Signo de intersección Signo de no subconjunto Signo de puntuación Signo de radicación Signo de relación de identidad Signo de subconjunto Signo de unión Signo existe algún Signo igual Signo implica que o entonces, condicional Signo incluido o contenido en Signo más Signo mayor que Signo menos, negativo Signo no igual Signo no incluido o no contenido Signo no pertenece a Signo para todo Signo pertenece a Signo por Signo si y solo si Signo unión de conjuntos Signos artificiales Signos de intersección Signos sonoros Signos, deítico Siguamonta Siguanaba (de leyenda) Sílaba Sílaba abierta Sílaba cerrada Silabario Silbato

Retal tunel molaj Retal tolan molaj Retal maynem Retal tz’aqatil Retal tunu’ Retal metunel molaj Retal onojel molaj Retal junanem, junawäch Retal jujunikil junilal Retal kojolil junamajel Retal jachaj, retal jachoj Retal junamaxel Retal k’utunem Retalil k’utunem Retal junaman Retal meraj molaj Altz’ib’, chuq’unik, retalil altz’ib’ Retal xe’el Retal achlajil kab’ichal Retal ral molaj Retal tunuj Retal b’ila’ Juman retal Retal junamaxel Retal chupam Retal tunaj Retal nimalaxel Retal k’amaj Mejunam retal Retal mechupam Mechinal retal Retal onojel Ichinal retal Retal tikoj Retal jujik Retal tunamolaj Tz’ukun etalil Retal jupu’ Tz’inil etalil Etalil Yab’uq’, oq’ëy rixnan Kejq’opoj Jap Jaqjap Tz’apijap Japib’äl Xupib’äl

6155 6156 6157 6158 6159 6160 6161 6162 6163 6164 6165 6166 6167 6168 6169 6170 6171 6172 6173 6174 6175 6176 6177 6178 6179 6180 6181 6182 6183 6184 6185 6186 6187 6188 6189 6190 6191 6192 6193 6194 6195 6196 6197 6198 6199 6200 6201

Silencio Silencioso Silicio Silla de ruedas Silla, banco Sillón Sillón dental Silo Silueta Silvestre Símbolo patrio Símbolos Símbolos patrios de Centroamérica Simetría Símil Simple Simple inspección Simplificación de fracciones Simultáneamente Sinalefa Sinécdoque Singular Singularidad Sinónimo Sintagma circunstancial Sintagma nominal Sintagma unimembre Sintagma verbal Sintaxis Síntesis Sintonizar, sintoniza Sirena Sismo Sismología Sismólogo Sistema Sistema binario Sistema binario de numeración Sistema castellano Sistema circulatorio Sistema de coordenadas Sistema de gobierno Sistema de numeración Sistema de numeración decimal Sistema decimal Sistema hexadecimal Sistema hidrográfico de Guatemala

Pa jas Tziran Sanayil B’iyich’akät, sutich’akät Ch’akät Nimach’akät Ch’akateyaj K’ojib’äl iximawas Mujal, moch’och’il Aj pa q’ayïs Retal amaq’, chanal amaq’ Retalil Retal amaq’ Nik’asetul Junamajelal Kawäch tzij Choj Choj tz’etïk Ch’utirisanem k’ajim Pa jub’ey Tunjap B’ab’al Ruyonil, junil Yonilal, junilal Junamaq’ajuj Mejtzij T’astzij Juntzij B’anoj tzij Cholch’ab’äl Ruk’u’x samaj Chojmilem Sik’inel ch’ich’ Silonel, kab’raqän Retamab’alil silonel Ajsilonel Nuk’ulem Nuk’ulem k’ulaj Nuk’ulem k’ulaj ajilab’äl Kaxlan nuk’ulem Nuk’ulem kik’b’äl Qupijuch’ nuk’ulem Nuk’ulem chanpomal Nuk’ulem ajilab’äl Nuk’ulem ajilab’äl lajujil Lajujil nuk’ulem Nuk’ulem waqlajuj Runuk’ulem ya’ Iximulew

6202 6203 6204 6205 6206 6207 6208 6209 6210 6211 6212 6213 6214 6215 6216 6217 6218 6219 6220 6221 6222 6223 6224 6225 6226 6227 6228 6229 6230 6231 6232 6233 6234 6235 6236 6237 6238 6239 6240 6241 6242 6243 6244 6245 6246 6247 6248

Sistema inglés Sistema maya Sistema métrico decimal Sistema Morse Sistema nervioso Sistema nervioso autónomo Sistema nervioso autónomo parasimpático Sistema nervioso autónomo simpático Sistema nervioso central Sistema numérico Sistema octal Sistema operador (computadora) Sistema posicional de numeración Sistema respiratorio Sistema sensorial Sistema solar Sistema vigesimal Sístole Situación central Soberanos Sobre Sobre (para carta) Sobre aéreo Sobre de algo en polvo Sobre de ventana Sobre membretado Sobre oficio Sobre tamaño carta Sobre tamaño media carta Sobrecito Sobrenombre, apodo Sobrenombres Sobresaliente Sobrina (o) de mujer Sobrina de hombre Sobrina de mujer Sobrino de hombre Sociedad Sociedad y civismo Sociocultural Sociolingüística Sodio Soldado Solicitud Solidificación Sólido Sólido (estado del agua)

Q’anchi’ nuk’ulem Mayab’ nuk’ulem Lajujil nuk’ulem etok’al Chib’ej nuk’ulem Nuk’ulem ib’och’ Nuk’ulem ib’och’ yonil Nuk’ulem ib’och’ laq’el cha’omal Nuk’ulem ib’och’ cha’omal Nuk’ulem ib’och’ k’u’x Nuk’ulem ajilab’äl Nuk’ulem waqxaqi’ palib’al Nuk’ulem k’alab’anel Nuk’ulem k’ojlib’alil Nuk’ulem uxlab’äl Runab’al ib’och’il Runuk’ulem q’ij Winaqel nuk’ulem Won Ruk’u’x lema’ Mama’ Pistaqkil, pa ruwi’ B’ew, rij Kaq’ib’ew Tipeq Okib’ew Wiqib’ew Nimab’ew Lomab’ew Ch’utib’ew Nuch’ib’ew Itzel b’i’aj Tz’ukunb’i’aj Ch’akonel Ch’uti’al Ch’utimi’al Ch’uti al Ch’utik’ajol Winaqirem Winaqirem tinamitalil B’anob’alil winaqirem Winasolchi’ Q’anq’alil Ajchay, ajlab’al K’utuj Kowirisanem Chapa’, chapo’n Kow ya’

6249 6250 6251 6252 6253 6254 6255 6256 6257 6258 6259 6260 6261 6262 6263 6264 6265 6266 6267 6268 6269 6270 6271 6272 6273 6274 6275 6276 6277 6278 6279 6280 6281 6282 6283 6284 6285 6286 6287 6288 6289 6290 6291 6292 6293 6294 6295

Sólido recto Sollozar Solo Sólo, solamente Sololá Solsticio Soltado Soltar Solvente Somatar Somatarlo (algo pesado) Sombra Sombra de persona, animal Sombrero Sombrero de mago Sombrerón (el duende) Sombrilla Soñado Sonar Soñar Soneto Sonido Sonido como de tambor Sonoro (calidad fonológico) Sonreír Sopa Sorbo Sordo Sordo Sorpresa Sostén Sostener Sostenibilidad Soya Su eco Suave, blando Subártico frío Subconjunto Subconsciente Subdesarrollo, opresión Subido (él, ella) Subíndice Subió él, ella Subir Subirlo Subjefe Subjetivo

Choj kuchrij Jiq’ijonïk Ruyonil Xa xe Tz’olojya’ Tzalan ruwach’ulew, tzalaxekaj Osq’opin Osq’opinïk, osq’opinem Yab’on, ruyab’on B’ujunïk, b’ujunem B’ujij Mujal Moch’och’il Pawi’aj Rupawi’ kaqtejax Saqb’ochol Ch’uti parab’äl Achik’an Q’ajanïk, tzinïn Achik’anïk Kajlajpach’ Q’anajil Ch’arach’onik Jeb’eq’ajan, jeb’eq’aj Tze’nïk Ruki’il q’utu’n Qum, ch’ob’ Jub’aq’ajan, jub’aq’aj Täk, tokön, t’oj Sipanïk Chapb’äl Temenïk, lik’enïk Temeb’alil Raxakinaq’ Ruk’oxomal B’uyül Xerel kaq’iq’al Ral molaj Meq’u’ Lukub’anïk Jotöl K’utukim, xek’ut Nijote’ Jotob’anïk Jotob’a’ Ruka’n ajpop Yaw

6296 6297 6298 6299 6300 6301 6302 6303 6304 6305 6306 6307 6308 6309 6310 6311 6312 6313 6314 6315 6316 6317 6318 6319 6320 6321 6322 6323 6324 6325 6326 6327 6328 6329 6330 6331 6332 6333 6334 6335 6336 6337 6338 6339 6340 6341 6342

Sublevar, motín Sublingual Submaxilar Submúltiplo Submúltiplo del gramo Submúltiplos Submúltiplos de litro Submúltiplos de metros cuadrados Subordinado Subradical Subrayar Subrealismo Subtítulo Sucesor Suchitepéquez Sudar Sudoeste Sudor Suegra de hombre Suegra de mujer Suegro de hombre Suegro de mujer Suelto Sueño Suero (de sangre) Suerte Suéter Suficiente, mucho, bastante Sufijo Sufragio, voto Sufrir hambre Sujetar Sujeto Sujeto Sujeto compuesto Sujeto explícito Sujeto implicito Sulfurosas Suma de complejos Suma de decimales Suma de dígitos Suma de fracciones Suma de números decimales Suma de polidígitos Suma y sus propiedades Suma, adición Sumando

Pab’anïk Xe’aq’aj Xe’b’aq eyaj Mecholpaxel Ral cholpaxel al Ral cholpaxel Ral cholpaxel punme’t K’ajtz’ïk ral cholpaxel etok’al Ju’unel Xe’ ajilab’äl Juxul Saqlïl xek’aslem Kab’ich’owen Maman, tzeqelel Chi Kej, Kotz’juyu’ Tz’opinïk Elqalb’äl q’ij Tz’oqpil Jite’ Alite’ej, alite’ Jinam Alinam Isq’opitajinäq Waram Q’asakik’, tokik’, aq’omanya’ Ruwa’ q’ij B’ukutzyäq K’ïy Rij tzij K’aqwäch Wayjanem Chapapenïk B’anel Jub’anel K’ib’anel Saqib’anel Ewab’anel Chuwiläj Tunäj k’ax Tunäj lajujila’ Tunäj ajilal Tunäj k’ajim Tunäj aljujil Tunäj k’iyajilal Richinil tunäj Tunäj Tunajel

6343 6344 6345 6346 6347 6348 6349 6350 6351 6352 6353 6354 6355 6356 6357 6358 6359 6360 6361 6362 6363 6364 6365 6366 6367 6368 6369 6370 6371 6372 6373 6374 6375 6376 6377 6378 6379 6380 6381 6382 6383 6384 6385 6386 6387 6388 6389

Sumar Sumas agrupando Sumas de fracciones mixtas Sumatoria, total Súper héroe (Batman, etc) Superconjunto Superficie Superior, pompa Superlativo Supermercado Supernova Supersónico Supervisar Suplicar Suposicional Sur Suramérica Surcado Susceptibles Suspirar Sustancia Sustantivar Sustantivización Sustantivo absoluto Sustantivo abstracto Sustantivo cambia vocal Sustantivo colectivo Sustantivo complejo Sustantivo común Sustantivo cosmológico Sustantivo de acompañamiento Sustantivo de sustantivo Sustantivo invariable Sustantivo mas sustantivo Sustantivo nunca poseído Sustantivo propio Sustantivo propio, nombre Sustantivo quita sufijo Sustantivo siempre poseído Sustantivo supletivo Sustantivo verbal Sustantivo, nominal Sustentado Sustentador Sustituir Sustituto Sustracción o resta de complejos

Tunajin, tunajij Tunajïk molaj Tunäj karuwäch Tunajil Mama’al, kowiläj Nimamolaj Wachil Nimaläj Iläj K’ayijay Nimaloq Jumin, rejro’ Nik’onïk Tijïk q’ij Xat Ruqajib’al kaq’ïq’ Xulk’aqoj setul Cholajin Jalojb’äl Jiq’ijo’ K’ojlemalil T’asnel T’asnem Majalatel t’as T’asil Jalk’uxatz’ib’ t’as Molot’as T’ast’as Junawäch t’as Kajt’as Achb’ilat’as Kat’as Jaqit’as K’ulajt’as Me’ichinel t’as Ichinil t’as B’i’aj Elrij t’as, merijtzij t’as Ichinat’as Jalxe’, t’as jalxe’ T’asb’anoj T’as Tzuquxel Tzuqunel Jalonïk K’exel Ruk’amaj k’ax

6390 6391 6392 6393 6394 6395 6396 6397 6398 6399 6400 6401 6402 6403 6404 6405 6406 6407 6408 6409 6410 6411 6412 6413 6414 6415 6416 6417 6418 6419 6420 6421 6422 6423 6424 6425 6426 6427 6428 6429 6430 6431 6432 6433 6434 6435 6436

Sustracción o resta de fracción Sustraendo Susurrar, susurra Sutura Tabaco Tabique Tabla de contenidos Tabla de control Tabla de elementos Tabla de madera Tabla periódica Tablero Tablero Tablero de clavijas Tabulación de datos Tacaño Tachar Tachuela Tacón Tacto Tacuazín Tal vez, quizás, posiblemente Talabartería Talco Talle Taller de calzado Taller, oficina Tallo Tallo herbáceo Tallo leñoso Talón Talonario de cheques Taltuza Tam (tiempo, aspecto, modo) Tamal Tamal de fríjol Tamal de masa Tamal de masa con forma bola Tamalitos con fríjol entero Tamalitos de elote, tortilla de elote Tamalitos redondos y planos Tamaño de sobre Tamaños, volumen Tamarindo Tambo de gas Tambor de madera de lengüeta Tanque de oxígeno

Ruk’amaj k’ajim K’amaxel Jasjonik, jasjonem Tz’isch’akulanïk May Rukojol tza’maj Tz’alapam Retalil yawa’ Tz’alajil Tz’aläm Tz’ajalil xanil Q’alajisab’äl Temewuj Temesimaj Runuk’ulem ka’al K’ek’, xu’y Juxuj Jolosimaj, ch’utilawx Ruxtuuxil b’uküt Runab’al ch’akulaj Wuch’ Ruk’in jub’a’ Tz’unb’äl K’ajpoq Retab’alul Rachochil b’uküt B’anb’äl jay Che’el, raqän Raqän q’ayïs Raqän si’el Ixtuxil Tunupwaq B’ay Q’ib’ Takamäl To’om Sub’an B’oq’, tz’aqon Xep Jok’ Tz’arin Runimil b’ew Nimilem Ch’amikaxlit Wosb’äl Tunk’ul Yaka’uxla

6437 6438 6439 6440 6441 6442 6443 6444 6445 6446 6447 6448 6449 6450 6451 6452 6453 6454 6455 6456 6457 6458 6459 6460 6461 6462 6463 6464 6465 6466 6467 6468 6469 6470 6471 6472 6473 6474 6475 6476 6477 6478 6479 6480 6481 6482 6483

Tanto por ciento Tapadera Tapir Tapita Tapita Tapizca Tapizcar Taquigrafía Taquilla Tarántula Tarima Tarjeta Tarjeta postal Tarjetero Tartamudear Tartamudo Tatarabuela Tataranieto/a de hombre Tautología Tayuyo Taza Teatral Teatro Teatro, obra Techo Tecla Teclado Teclear Tecnecio Técnicas Técnicos administrativos Tecnología Tecolote, búho Tecomate Tecpán Guatemala Tecún Umán Tegumento, membrana Teja Tejedor (a) Tejer Tejido Tejido adiposo Tejido nervioso Tejido óseo Tejidos Telecomunicaciones Teléfono

Mul wok’alel Tz’apib’äl Ti’x Tz’apuxtuxil Wib’äl, setotz’apib’äl Jäch’ Jach’onïk Anitz’ib’ K’ayi’okib’äl Rom kej Nimach’atal, tartar Tzijol wuj Kaywach Tiwujb’äl T’ayonïk Wowïk raq’, t’ayat’ïk, t’aya’y Ch’ek atita’j, numok Ch’ek mamaj, qach’ek mam Jujik qu’unem Jutz’u’y, to’on Uk’ab’äl Kuqulil Kuqulb’äl Kuqul wuj Ruwi’ jay Telen tz’ib’ Telen tz’ib’anik Yib’inik Tek’inil Kob’eyal Ajnuk’uy nimasamaj Chojsamajib’äl, na’ob’äl, na’ojb’anem Tukür Tzüy Iximche’ Tekum Umam Rij ija’tz Ruxotal jay Ajkem Kemonïk Kem Q’anal k’amati’ojil Ib’öch’ k’amati’ojil B’aq k’amati’ojil K’amati’ojil Talutzijöl Oyonib’äl, q’axatzij

6484 6485 6486 6487 6488 6489 6490 6491 6492 6493 6494 6495 6496 6497 6498 6499 6500 6501 6502 6503 6504 6505 6506 6507 6508 6509 6510 6511 6512 6513 6514 6515 6516 6517 6518 6519 6520 6521 6522 6523 6524 6525 6526 6527 6528 6529 6530

Teléfono (celular) Teléfono inalámbrico Teléfono monedero Teléfono público Teléfono tarjetero Telegrafista Telégrafo Telegrama Teleología educativa Telescopio Televisor Telofase Telón Telurio Tema (entrevista) Tema, idea principal Temascal Temática Temblor Tempera (pintura) Temperatura Templado Templo maya Temporal Temprano (por la mañana) Tenamaste Tenaza Tenaza, pinza Tendedero Tender Tendido (persona) Tenedor Tenis Tenso Teodolito Teorema Teoría Tepocate Tercer grado Tercer viaje Tercera conjugación Tercera lengua Tercera persona plural Tercera persona singular Tercero Tercero básico Tercero primaria

Sq’opin oyonib’äl Mek’amal oyonib’äl Pwaqb’äl oyonib’äl Saqil k’amataqkil, saqil oyonib’äl Wuj oyonib’äl K’ulüy taqkil Taqatzijob’äl, taqkilich’ich’ Taqatzij, taqchanitzij Na’ojb’anem tijonïk Najtz’etb’äl Taluwäch Rukajxak (yo’oxik) Yuchutzyäq, rutzyaq kuqul Kaqatz’amil Solna’oj, ruk’u’x na’oj Ruk’u’x na’oj Tuj Tz’ukulel Kabraqän, silonel B’onya’ Q’aqtewal Meq’emoj, lilöj K’oxtun Xikiti’ojil Jukumaj, rokik Xkub’ Tzak’ib’äl Laq’apub’al Rik’ob’äl Rik’inïk Li’ïl Pichb’äl Tzoyib’uküt Jijil Etatz’uk’ Nuk’ulem qu’unem Na’ojil Ixmutuq’ Rox juna’ Rox b’eyanem Rox pach’unem Rox ch’ab’äl Rox k’iwinaqil Rox juwinaqil Rox Rox ruk’u’x tijonïk Rox rupalb’al tijonïk

6531 6532 6533 6534 6535 6536 6537 6538 6539 6540 6541 6542 6543 6544 6545 6546 6547 6548 6549 6550 6551 6552 6553 6554 6555 6556 6557 6558 6559 6560 6561 6562 6563 6564 6565 6566 6567 6568 6569 6570 6571 6572 6573 6574 6575 6576 6577

Terceto Tercio, tercera parte Terco terminar de comer Terminar, finalizar Termo (cargar cosas calientes, frías) Termómetro Termopausa Termosfera Terrateniente Terraza Terremoto Terrestre Territorio del estado Tertulias, velada, reunión Tesis Tesorero Testículos Tetrasílaba Texto Texto expositivo Texto informativo o comunicativo Texto literario Texto, cuerpo del telegrama, mensaje Tía Tibia Tibio Tiburón Tiempo futuro Tiempo pasado Tiempo pasado, remoto Tiempo presente Tiempos del verbo Tienda Tierra árida Tierra blanca Tierra fértil Tierra húmeda Tierra, como planeta Tieso y frío Tigre, jaguar Tilde Tilo Timbre Timbre de voz Timbre fiscal Timbre, sello

Oxpach’, oxichal Roxk’aj Wi’x, jip Kolajem K’isonïk Karij, meq’etewb’äl Tewq’aq’b’äl Pak’at Rukaj set Rajaw ulew Rulo’s jay, tz’aq ruwijay Kab’raqän Aj’ulew Rulewal saqamaq’ Moloj ri’ïl Nojiwuj Ajpwäq Kowil Kajajap Perajtzij Tzijoxel wuj Rutzijol wuj Rulemik wuj B’ixikil, ri tzij ntaq rub’ixik Ch’utite’ Runimab’aqil aqanaj Lilöj Xök, k’uxunel kär Q’ijul apo Q’ijul kan Ojer Q’ijul wa Q’ijul b’anoj K’aybäl jay Tolotïk ulew Säq ulew Q’ëq ulew Raxulew Ulew, kajulew, xekaj Chuk’uchïk B’alam Tzalajuch’ Ch’äl Ruqulil, sik’inel ch’ich’ Ruqul ch’ab’äl, ruqulil Majpwäq Majpwäq

6578 6579 6580 6581 6582 6583 6584 6585 6586 6587 6588 6589 6590 6591 6592 6593 6594 6595 6596 6597 6598 6599 6600 6601 6602 6603 6604 6605 6606 6607 6608 6609 6610 6611 6612 6613 6614 6615 6616 6617 6618 6619 6620 6621 6622 6623 6624

Timón Tímpano Tiña Tinaja Tinajera Tinta Tinta (de imprenta) Tinta de impresora Tío Tipo de culebra Tipo, variedad, clases de Tipos de basura Tipos de batracios Tipos de comunicación oral Tipos de discurso Tipos de documentos Tipos de hojas Tipos de invertebrados Tipos de mapas Tipos de medida Tipos de plantas Tipos de reptiles Tipos de sustantivos Tira cómica Tirado Tirado (persona) Tirado sin orden Tiranía Tirano Tirar Tirarlo Tiritar Tiro al blanco Tiroides Titanio Títere Título (como de cuentos o capítulos de un libro) Título (Lic, Dr., etc.) Tiza Tiza blanca Tizne Tobillo Tocacintas Tocadiscos Todavía Todo tipo de documentos Todo, entero

Chojib’äl ch’ich’, kanob’ey Ruk’oxomal ak’axab’äl Rusal tz’i’ Q’e’l, kuku’, kura’ Raxyab’äl B’oniya’ Majmoj, xaq Rumajmoj tz’ajtz’ib’ Ch’utitata’ Q’aq’b’elen Kiwäch Kiwäch q’ayïs, kiwäch mes Kiwäch ajtewk’aslik, kiwäch ixpa’ Kiwäch tzijob’äl Kiwäch kemtzij Kiwäch wujil Kiwäch ruxaq Kiwäch ajti’ojil Kiwäch setul Kiwäch etab’äl Kiwäch cheq’ayïs Kiwäch achkumätz Kiwäch t’as Achiq’oloj Pok’öl, torin Punül Taräl Rononeb’al Ranonel K’aqonïk Roqij B’ayb’otinïk, siksotinïk K’aqonïk, k’aqob’äl Ub’u’ Titanil Silo’ala’s B’ich’owen Tijwujil Xaqb’äl Saqkab’ Xaq Ruqul aqanaj Silöy yaktzij Silöy seteyaktzij K’a Wujil Ronojel

6625 6626 6627 6628 6629 6630 6631 6632 6633 6634 6635 6636 6637 6638 6639 6640 6641 6642 6643 6644 6645 6646 6647 6648 6649 6650 6651 6652 6653 6654 6655 6656 6657 6658 6659 6660 6661 6662 6663 6664 6665 6666 6667 6668 6669 6670 6671

Tol (recipiente de calabaza) Tolerancia Tolerar Tomar fotos Tomar, beber Tomate Tómbola Tonalidad (de color) Tonel Tonelada Tonto, aturdido Topografía Toponímias Torbellino Torcedura Torcido (a punto de caer) Torcido, curvado Torneos Tornillo Toro Torre eléctrico Torreja Tortear Tortilla Tortilla delgada Tortilla pequeña y gruesa Tórtola (ave) Tórtola, mariquita Tortuga Tortuguilla Tortuguillo Tortuguita Tose Tosferina Tostar Totonicapán Trabajo inconcluso Trabajo infantil Trabajo juvenil Trabajo y productividad Trabalenguas Tractor Tradición o costumbre, Estatus Tradicional Tragar Trailer Traje

Aq’ën, aqe’n Koch’inem Koch’inïk Elesanïk achib’äl Qumïk, qumuj Xkoya’ Xolk’olaj B’on nuk’ulem, sulsutem B’otob’ Rutata’ al Nakanïk Achib’äl ulew Juyub’i’aj, qasb’i’aj Surk’um, sutk’um, salk’um Jaloj Jewël Kotokïk Tijomal, telechej B’olq’otib’äl, sutilawx Achij wakx Rukuta’n k’amasaqilal Kab’kaxlawäy Ponoj wäy Wäy Lej Pixtun Ixmukür Sak’axep Kök Raxkök Sak’achay Kaqixkök Nojob’är Jiq’ojöb’ K’ilij Chwi Miq’ina Ch’emoj samaj Rusamaj ak’wal Ixal samaj Samaj chuqa’ ruwak’ay Suq’aq’ Chik’onel ch’ich’ K’ojlem K’ojlel B’iq’inïk, b’iq’oj Yuqu’ejqanib’äl K’ulatzyaqb’äl

6672 6673 6674 6675 6676 6677 6678 6679 6680 6681 6682 6683 6684 6685 6686 6687 6688 6689 6690 6691 6692 6693 6694 6695 6696 6697 6698 6699 6700 6701 6702 6703 6704 6705 6706 6707 6708 6709 6710 6711 6712 6713 6714 6715 6716 6717 6718

Traje espacial Trama Trampolín Transbordador Transbordador espacial Transcribir Transformación curricular Transmisión de enfermedades Transmisor Transmitir Transparente Transportador Transporte lacustre Transporte marítimo Transportes acuáticos Transportes aéreos Trapecio Trapecista Trapo Tráquea Traslación Traslape Traumatólogo Travesía Trazar Trébol (planta) Trece Treinta Treinta y cinco Treinta y cuatro Treinta y dos Treinta y nueve Treinta y ocho Treinta y seis Treinta y siete Treinta y tres Treinta y uno Trementina, goma, pegamento Trenzar, conjugar, declamar Trenzarlo Trépano Tres Trescientos Triángulo Triángulo acutángulo Triángulo congruente Triángulo equilátero

Kajül tzyäq Pata’y, yax Ropik’am Weqkajch’ich’ Q’axnel, q’axb’äl Kamul tz’ib’anïk Jalonem cholk’utik, jaloj rucholajem tijonïk Q’axanem yawab’il Q’asb’äl Q’asaxik Lem Tz’ukb’äl Choyejqanib’äl Palow ejqanib’äl Ya’wjqanib’äl Kajejqanib’äl Junam tz’uk Ropinel Ruchi’ tzyäq Ruche’el pospo’y Q’axnem, surinem Rujulb’al Yuqüy b’aq, wiqöl b’aq Räm b’ey Juxunïk Lotz Oxlajuj Juk’al lajuj Juk’al wolajuj Juk’al kajlajuj Juk’al kab’lajuj Juk’al b’elejlajuj Juk’al waqxaqlajuj Juk’al waqlajuj Juk’al wuqlajuj Juk’al oxlajuj Juk’al julajuj Q’ol Pach’unïk Pach’uj Raqän wopb’äl Oxi’ Wolajk’al Oxtzaltemal, oxtz’ik Yuquyïk oxtz’uk Junach’um oxtz’uk Junam oxtz’uk

6719 6720 6721 6722 6723 6724 6725 6726 6727 6728 6729 6730 6731 6732 6733 6734 6735 6736 6737 6738 6739 6740 6741 6742 6743 6744 6745 6746 6747 6748 6749 6750 6751 6752 6753 6754 6755 6756 6757 6758 6759 6760 6761 6762 6763 6764 6765

Triángulo escaleno Triángulo isósceles Triángulo obtusángulo Triángulo obtuso Tríceps branquial Trigésimo Trigésimo primero Trillones Trinomio Trinomio de segundo grado Triple Trípode Triptongo Tripulación Triquet Trisílaba Triste Tristeza Triunfo Trofeo Trompa de Eustaquio Trompa de Falopio Trompeta Trompetista Trompo Tronco Tronco de árbol Trono Tropezado Tropezar Tropical lluvioso Trópico Trópico de cáncer Trópico de capricornio Tropopausa Troposfera Trucha Trueno Trueque Tú, vos, usted Tuberosas Tucán Tuerca Tuerto Tullido Tuna, nopal Túnel

Mejunam ruchi’ Kajunam ruchi’ Jaqajik oxtz’ik Jaqitz’uk Meyo’xaj Rujuk’al rulaj Rujuk’al rujulaj Oxt’ij Oxtzij Rukanal oxtzij Oxichal Chakalb’äl Oxmu’x Ejqanib’äl Tzeqech’ich’ Oxjap B’is B’isonïk Ch’akoj Ch’akb’äl Xikixul Ruchi’ ixija’tz Tzoloj tun Ajtun Tzupche’, xajowär Kutamil, nukuta’m Kuta’m Tz’uyub’äl Pajk’in Pajk’inïk Ch’utisetaj jäb’ Roki’ jatz’, ch’utiset Ch’utiset Kanser Ruch’utiset kaprikorni’o’ Silopa’ Nab’tas kaq’iq’al, ruwaq set Kaqakär Kaqolajay Jalwachij, jalwachinïk Rat K’olok’amal Q’anapos Set tunutut, sotoyich’ich’ Rot’ Sik Noxti’ Julb’ey

6766 6767 6768 6769 6770 6771 6772 6773 6774 6775 6776 6777 6778 6779 6780 6781 6782 6783 6784 6785 6786 6787 6788 6789 6790 6791 6792 6793 6794 6795 6796 6797 6798 6799 6800 6801 6802 6803 6804 6805 6806 6807 6808 6809 6810 6811 6812

Tungsteno Turbación Turismo Turista Turno Tuza Tzotzil propio Último Último hijo Un centavo Un cuarto Un día Un manojo de Un octavo Un pedazo de algo Un puñado de Un quinto Un trago Uña Una medida (palabras) Una noche Una tanda Uña, garra Unicelular Unidad Unidad de aprendizaje Unidad de millar Unidad de millón Unidad de rescate Unidad de volumen Unidad inferior Unidad Nacional Unidad Revolucionaria Nacional Guatemalteca Unificación Unificar Uniforme (ropa) Unión Unión entre conjuntos Unionismo, agrupación, comité, organización Unitario Universal, general, integral Uno Urano Uretra, uréteres Urna (de votación) Urodelos Uso

Xilq’aq’il Sachoj Palaqin Kayenel Warat Jo’q Raqän tzoltal K’isib’äl Ch’ip Jun k’exb’äl Jun ruk’aj k’aj Jun q’ij Jub’oraj Jun ruwaqxaq k’aj Jupïr Jumoq’ Jun ro’ Juqüm K’uqb’äl Jupaj Jun aq’a’ Juch’ay Ixk’äq Juk’ajk’äs Junilal, juwi’, juraqän Junilal tijoxik, junilal tijonïk Rujunilal xo’il Junilal t’ij Kolonel ch’ich’ Juraqän nimilem Ch’utijunil Tunamaq’il Nimamoloj chupüy poqonk’aslemal aj ixim Junamïk Junamanïk Junamitzyäq Tunuj Tunem kamolaj Rumaj Junilaj Onojel Jun Xaril, xarch’umil Litz’ chulaj Cha’onib’äl Kani’ Kusaj

6813 6814 6815 6816 6817 6818 6819 6820 6821 6822 6823 6824 6825 6826 6827 6828 6829 6830 6831 6832 6833 6834 6835 6836 6837 6838 6839 6840 6841 6842 6843 6844 6845 6846 6847 6848 6849 6850 6851 6852 6853 6854 6855 6856 6857 6858 6859

Ustedes, vosotros Útero, matriz Útil Utilizarlo, usarlo Uva Úvula, campanilla Vaca Vacío Vacuna Vacunación Vacunar Vacuola Vagar Vagina Vahído, vértigo, desmayo Vajilla Vale Validación Valiosísimo Valla publicitaria Valor relativo Valor único Valor, equivale Valorativa Valores culturales Valores ecológicos Valores éticos, valores morales Valores personales Valores sociales Válvula Válvula mitral Válvula tricúspide Vanadio (elemento químico) Vanguardismo Vaporización, volatilización, sublimación Vara Vara edilicia Variable Variación libre Variaciones del lenguaje Variedad de bejuco Variedad de hongo variedad de Hongo Variedad de hongo Variedad de hongo Variedad de hongo Variedad de hongo

Rïx Rute’ pamaj Okel Okisaj Chiyk’ox, nimatuq’ Rab'ch’ut Ixöq wakx Jamäl, tolan Toq’ Toq’onem Toq’onïk Rujul k’ajk’äs Q’oral K’o’ns K’ulu’m Molajläq K’asetal Junumana’oj Nïm rejqalem Nimaq’ajarisab’äl Rajil junem Xajurajil Rejqalem Kan Rejqalem b’anob’äl Rejqalem ruwach’ulew, kajulew Rejqalem k’aslewinäq Rejqalem winäq Rejqalem winaqil Q’ul Xoloq’ul Iqiq’ul B’onitz’inil, tz’initz’otil Saqil ch’ob’oj Sib’inem Etache’, rab’ache’ Ch’amiyal Jalwachil,xolel, wachinel Junaq’ajarïk Rukojolil ch’ab’äl K’a’m, salik’a’m Kaqaxtän, rutza’m aq Kenke’x Pispi’y, rutza’m tz’i’ Punpün, punpu’x Q’axül Raq’ masat

6860 6861 6862 6863 6864 6865 6866 6867 6868 6869 6870 6871 6872 6873 6874 6875 6876 6877 6878 6879 6880 6881 6882 6883 6884 6885 6886 6887 6888 6889 6890 6891 6892 6893 6894 6895 6896 6897 6898 6899 6900 6901 6902 6903 6904 6905 6906

Variedad de hongo Variedad de hongo Variedad de hongo Variedad de hongo Variedad de hongo Variedad de hongo Variedad de hongo Varilla del aceite Varilla del capó Vaso Vasos capilares Vasos craneales Vecinos, habitantes Vegetación Veinte Veinte Veinte días Veinte quetzales Veinticinco Veinticinco centavos Veinticuatro Veintidós Veintitrés Veintiuno Velar Veleta Vello Velo Velocidad Velocidad del viento Vena cava inferior Vena cava superior Venado Vencer Venda Vendar Vendedor de atole Vender Venderlo Venerar Venta de golosinas Ventana Ventanilla (caja de cobros) Ventanilla de cobros pagos Ventilación Ventilador Ventilar

Raqän jäb’ Ruq’a’ ne’y Ruwi’ utiw Ruwi’ xar Ruxikin che’, Ruxikin kük Toch’ich’ Xkanpranya Etab’äl tzepya’ Rutemeb’al Qumub’äl, k’ox Ruk’amal ib’och’il Ruk’amal jolomaj Achk’uljay Q’ayisal Juk’al Juk’al Juwinäq Juk’al manq’uq’ Juk’al wo’o’, wo’o’ ruk’ak’al Juk’al wo’o’ k’exb’äl Juk’al kaji’ Juk’al ka’i’ Juk’al oxi’ Juk’al jun Rija’j Rub’ey kaq’ïq’ Ïs Eqaja’j Juminal, b’inib’al Rub’in kaq’ïq’ Xulib’och’ Jotib’och’ Masat Ch’akïk Pisb’äl B’atz’onïk Ajq’or K’ayinïk, k’ayinem K’ayij Kamelanïk K’ayij munib’äl Okeb’äl säq, oksäq Ch’utitojb’äl Tojb’äl Kaq’ijinem B’anöy kaq’ïq’ Kaq’ijinïk

6907 6908 6909 6910 6911 6912 6913 6914 6915 6916 6917 6918 6919 6920 6921 6922 6923 6924 6925 6926 6927 6928 6929 6930 6931 6932 6933 6934 6935 6936 6937 6938 6939 6940 6941 6942 6943 6944 6945 6946 6947 6948 6949 6950 6951 6952 6953

Ventrículo derecho Ventrículo izquierdo Venus Verano Verbal Verbena Verbo Verbo atributivo Verbo de estado Verbo intransitivo Verbo transitivo Verbos copulativos Verbos predicativos Verdolaga Verdulera Verduras Verduras Verduras, hortaliza, hierba Vergüenza Verificación de aprendizaje Verso Verso agudo Verso alejandrino Verso endecasílabo Verso esdrújulo Vértebra Vertebrado Vertebrados o moluscos Vertical Verticalidad Vértice Vértice opuestos Vestíbulo del oído Vestirse Vestuario Veterinaria Vía aérea Vía férrea Vía láctea Viaducto Viajar Viaje Viaje de colón Viajero, aventurero Vías marítimas Vías y medio de comunicación Víbora

Ijikiq’a’ taqokik’ Xokon taqokik’ Ikoq’ij, nimach’umil Saq’ij B’anojil Chachal b’ey B’anoj B’anib’anoj Yolob’anoj Jub’anoj Kab’anoj Tunel b’anoj Q’ajarib’äl b’anoj Panixläq, picholöl, paxtäq K’ayiq’utumal Wachichaj Xolq’utumal Ichaj K’ïx Runik’oxik tijoxik, runik’oxik etamanem Molopach’ Yam pach’ Kajlajap pach’ Julajap pach’ Roxpach’ Ruq’a’ ruche’el ijaj B’aqilel Kiwäch yiq’iyäq Pa’äl, palem Pa’alel Tz’ik Piskolin rutzam Tunak’axab’äl Weqonïk Tziyaqb’äl Aq’omab’äl chikopi’ Rub’ey mirxik’anel Rub’ey mirq’uq’ Rub’ey palama’, saqb’e Kotoq’a’n B’eyajem B’enam B’eyajnem a Colón B’i’lachi’ Rub’ey palow Nimab’ey, tzijob’äl tzij Chaqi’j kumätz

6954 6955 6956 6957 6958 6959 6960 6961 6962 6963 6964 6965 6966 6967 6968 6969 6970 6971 6972 6973 6974 6975 6976 6977 6978 6979 6980 6981 6982 6983 6984 6985 6986 6987 6988 6989 6990 6991 6992 6993 6994 6995 6996 6997 6998 6999 7000

Víbora amarilla Víbora cola seca Víbora montañesa Víbora sumbadora Vibración Viceministro administrativo Viceministro administrativo de Educación Viceministro técnico Viceministro técnico de Educación Vicepresidente Vida ciudadana Vida familiar Videocasete Vidrio Viejo Viento, aire Vientos alisios Vientos ciclónicos Vientos continentales Vientos monzones o vendavales Vientos planetarios Vientre Viernes Viga, tendal Vigesimales Vigésimo Vigésimo cuarto Vigésimo noveno Vigésimo octavo Vigésimo primero Vigésimo quinto Vigésimo segundo Vigésimo séptimo Vigésimo sexto Vigésimo tercero Vinagre Violento Violeta Violín Violinista Virrey Viruela Virus Viruta Visa de cheques Visión Visitante

Q’anak’anti’, kanti’ B’aqjey K’echekumätz Xk’ank’el, raxk’el Jinjotinem Kachituy nuk’unel Kachituy nuk’unel tijonem Kachituy samajel Kachituy samajel tijonem Ruka’n chanpomanel Amaq’el k’aslemal Ach’ala’il k’aslemal Q’axb’äl achib’äl Lemow Ri’j Kaq’ïq’ Jutzul kaq’ïq’ Kaqsutukum Meq’tewalil kaq’ïq’ Palow kaq’ïq’ Ik’ch’umil kaq’ïq’ Ruxe’ pamaj Wiq’ij Tem Winaqilal Rujuk’al Rujuk’al rukaj Rujuk’al rub’elej Rujuk’al ruwaqxaq Rujuk’al nab’ey Rujuk’al ro’ Rujuk’al ruka’n Rujuk’al ruwuq Rujuk’al ruwaq Rujuk’al rox Ch’amya’, ch’amq’utumal Oyowaläj Xakäq Qitz’qitz’ Qitz’inel Ruka’n ajawal Loq’ob’äl Jutil Rij che’ Nik’pwäq Wachijal Q’ejelonel,ula’

7001 7002 7003 7004 7005 7006 7007 7008 7009 7010 7011 7012 7013 7014 7015 7016 7017 7018 7019 7020 7021 7022 7023 7024 7025 7026 7027 7028 7029 7030 7031 7032 7033 7034 7035 7036 7037 7038 7039 7040 7041 7042 7043 7044 7045 7046 7047

Visitar, saludar Visor Vista Vital Vitamina Vitral Vitrina Viuda, viudo Vivíparos Vivo Vocabulario Vocal Vocal corta Vocal larga Vocal relajada Vocal temática Vocal tensa Vocalización Vocalización (música) Vocalizar Voladores Volante Volar Volcán Volcán de agua Volcanes americanos Volcanes de Centroamérica Volcanes de Guatemala Volcánico Voleibol Volteado Voltear Volumen de la esfera Volumen de la pirámide Volumen de los cuerpos Volumen de los paralelepípedos Volumen del cilindro Volumen del prisma Volumen del sólido Voluntad Vómito Votar Voz, tiempo/aspecto Vuelta Vuelto, cambio Vulcanología Vulcanólogo

Q’ejelonïk Tz’etonel Tzub’äl, tzu’ub’äl Ajoxel Uchuq’ab’äl Lemowachib’äl Lemoyak Malka’n K’asal K’äs Choltzij K’uxatz’ib’ Juk’uxatz’ib’ Kak’uxatz’ib’ Latz’ k’uxatz’ib’ Tz’ukulel alanel Ch’ach’el k’uxatz’ib’ K’uxat’zib’nem Tijob’ix K’uxatz’ib’anïk Ajxik’a’ Wujtzijol Xik’anïk Xkanul, tzujnimajuyu’ Junajpu’ xkanul K’aqosetul xkanul Rixkanul Nik’asetul Rixkanul Iximulew Ixkanulal Wolwöl, k’olakaj Piskolin Piskolinïk Runimilem k’olok’ïk Runimilem oxtz’uk Kinimilem jalowachib’äl Runimilem yuquwaqwäch Runimilem b’olob’ik Runimilem ch’utk’ulaj Runimilem kuchrij Ajowalil Xa’oj Nucha’ Ch’ab’an, b’eyalil, b’anikil Solaj K’exb’äl, tzol Retamab’alil xkanul Aj’ixkanul

7048 7049 7050 7051 7052 7053 7054 7055 7056 7057 7058 7059 7060 7061 7062 7063 7064 7065 7066 7067 7068 7069 7070 7071 7072 7073 7074 7075 7076 7077 7078 7079 7080 7081 7082 7083 7084 7085 7086 7087 7088 7089 7090 7091 7092 7093 7094

Vulnerabilidad Xenón Y, también Yacimiento Yagual (instrumento que se usa para cargar algo en la cabeza) Yardas Yema del dedo Yemas (auxiliares y terminales) Yeso Yeso Yeyuno Yo Yodo Yuca Yugo Yunque Yunta Zacapa Zacatón Zaculeu Zanahoria Zancudo Zanja Zapatería Zapatero Zapato Zapote Zapote injerto Zapote negro Zapotillo (variedad de zapote pequeño) Zaraguate, mono Zarzaparrilla Zinc Zip Zompopo Zona Zona climatológicas Zona de guerra Zona glacial Zona militar Zona neutral Zona templada Zona tórrida Zoología Zoológico, jardín zoológico Zoólogo Zopilote

Q’ajojtaqen Chojimilil Chuqa’ Rujulil ch’ich’ Soto’y Raj jaj Ruwa’ ruwi’ q’ab’aj Jotay Saqapis, b’atzche’unik Saqatz’ib’ab’äl, b’ax Rutza’m xkolob’ Rïn Kaqatz’amil Tz’in Yutul K’ulb’ajb’äl K’ulab’oyx Chi Q’osya’ Nima’echa’ Saqulew Kaqtz’in q’anwäch Xanän Rub’ey ya’ K’ayib’uküt B’anöy xajab’, b’anöy b’uküt Xajab’, b’uküt Tulül Ch’imatulül Q’eqatulül Ch’utitulül, chimitulul B’atz’ Ruxek’ul, ruxulub’ kej Saqixaril Pisk’ Ch’ekën Saqaset Meq’tewalil saqaset Lab’ab’äl, lab’al saqaset Saqb’aqon saqaset Ajlab’al jay Menim ri’ Liloj saqaset K’atän saqaset Retamab’alil chikopi’ Chikopib’äl Ajtij chiköp K’üch

Zopilote muy grande 7096 Zorra 7097 Zorrillo 7098 Zurcir 7095

 

Kaqwololöj ruwi’ Xiwan Par Kumatzinisanïk