• Author / Uploaded
• Masoumeh Soleymani

Citation preview

HANS H. ØRBERG

LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA

FABELLAE LATINAE ad cap. I–XXV TERMINATIONES ADDENDAE

DOMVS LATINA MMVII

LINGVA LATINA PER SE ILLVSTRATA FABELLAE LATINAE ad cap. I–XXV TERMINATIONES ADDENDAE © Hans H. Ørberg 2007 Domus Latina www.lingua-latina.dk

FABELLAE LATINAE TERMINATIONES ADDENDAE 1. Prövinciae Römänae (cap. I) In imperi__Römän__ multae sunt prövinci__. Hispänia et Gallia sunt prövinci__ Römän__. Britannia quoque prövinci__ Römän__ est. Hispänia et Gallia et Britannia trës prövinci__ in Euröp__ sunt. Ubi sunt prövinci__ Syria et Aegyptus? Syria in Asi__ est, Aegyptus est in Äfric__. Britannia ïnsul__ est. Num ïnsul__ sunt Gallia et Hispänia? Nön sunt ïnsul__; sed Corsica, Sardinia, Sicilia ïnsul__ sunt. Magn__ ïnsul__ est Britannia. Sicilia quoque et Sardinia et Corsica magn__ sunt ïnsul__. Melita ïnsul__ parv__ est. Qu__ est Brundisium? Brundisium oppid__ est. Qu__ est Dänuvius? Dänuvius est fluvi__. Rhënus quoque fluvi__ est. Rhënus et Dänuvius sunt duo magn__ fluvi__ in Euröpä. Nïlus quoque magn__ fluvi__ est. Est__ Nïlus in Euröp__? Nön in Euröp__, sed in Äfric__ est Nïlus. Num Rhodus fluvi__ est? Nön fluvi__, sed ïnsul__ est. Rhodus est ïnsul__ Graec__. In Graeci__ mult__ sunt ïnsul__ parv__ et magn__. et OPPIDVM vocäbul__ Latïn__ sunt. In vocäbul__ INSVLA sunt sex litter__: litter__ prïm__ I, secund__ N, terti__ S... I est litter__ et numer__. Numer__ prïm__ sunt I, II, III, litter__ prïm__ A, B, C. In capitul__ prïm__ vocäbul__ prïm__ est Röma.

INSVLA

2. Lïberï et librï (cap. I–II) Qu__ est Tüsculum? Tüsculum est oppid__ Römän__. Estne magn__ oppid__? Tüsculum nön magn__, sed parv__ oppid__ est. Ubi est Tüsculum? Tüsculum est in Itali__. Qu__ est Iülius? Iülius est vir Römän__. Cuius vir est? Vir Aemili__ est. Ubi est Iülius? Est in oppid__ Tüscul__. Est__ Aemilia in oppid__? Nön est. Cornëlius: “Ubi est vir tu__, Aemilia?” Aemilia: “Iülius, vir me__, in oppid__ Tüscul__ est. Sed ecce Märc__, fïli__ me__, et Dëli__.” Cornëlius: “Qu__ est Dëlia?” Aemilia: “Dëlia ancill__ me__ est.” Cornëlius: “Est__ Syra quoque ancill__ tu__?” Aemilia: “Dëlia et Syra et cëter__ mult__ sunt ancill__ me__. In famili__ me__ sunt mult__ ancill__ mult__que serv__ et pauc__ lïber__.” Cornëlius: “Quot lïber__ in famili__ tu__ sunt?” Aemilia: “Trës.” Cornëlius: “Quot fïli__ et quot fïliae?” Aemilia: “Duo fïli__ et ün__ fïli__. Fïli__ me__ sunt Märc__ et Quïnt__, fïli__ me__ est Iülia. In famili__ me__ sunt centum serv__ et trës lïber__.” Cornëlius: “Centum est magn__ numer__! In me__ famili__ parv__ numer__ serv__ est. Neque magn__ est numer__ lïber__ me__.” Aemilia: “Quot sunt lïber__tu__?” Cornëlius: “Duo: ün__ fïlius, Sext__, et ün__ fïlia, Cornëli__. Parv__ est numer__ lïberörum sed numer__ librörum me__ nön parv__ est! Libr__me__ sunt magn__ et parv__, antïqu__ nov__que: centum libr__ Latïn__ et Graec__.” Aemilia: “Centum libr__! Magn__ est numer__ libr__ tu__!” Cornëlius: “Ecce liber me__ nov__; titul__ libr__ est GRAMMATICA LATINA.”

Lïberï et liber duo vocäbul__ masculïn__ sunt. Lïber__ est plürälis, liber singuläris plürälis: libr__. 1

3. Pater dormit (cap. I–III) Iülia, fïli__ Iüli__ et Aemili__, est parv__ puell__ laet__ qu__ cant__ et rïd__. Sed iam nön cant__ puell__ neque rïd__, sed plör__: “Uhuhü!” Cür plör__ Iüli__? Puella plör__ quia Märc__ e__ puls__. Märc__ est puer improb__ qu__ parv__ puell__ puls__ et rïd__! Aemilia aud__ fïli__ quae plör__. Iülia Iüli__ voc__: “Pater! Pa-ater!” Mäter fïli__ aud__, neque pater e__ aud__. Aemilia Iülium nön vid__ et Syr__ ancillam interrog__: “Ubi est vir me__? Iülia e__ voc__. Cür nön ven__?” Syra: “Domin__ dorm__.” Aemilia: “Ö! Fïli__ plör__ et pater dorm__!” Iülia: “Uhuhü! Märc__ m__ puls__!” Märc__ rïd__: “Hahahae!” Pater aud__ fïliam qu__ plör__ et fïlium qu__ rïd__. Iam nön dorm__ Iüli__. Iüli__ ven__ et Aemili__ interrog__: “Cür Iüli__ plör__ et Märc__ rïd__?” Aemilia respond__: “Märc__ rïd__, quia Iüli__ plör__, et Iüli__ plör__ et të voc__, quia Märc__ e__ puls__. Puer improb__ est Märc__!” Iülius Märc__ voc__. Märc__ ven__ et Iülium ïrät__ vid__, neque iam rïd__ puer. Pater ïrät__ fïli__ improb__ verber__! Iam nön Iülia, sed Märc__ plör__.

4. Nummus Dävï (cap. I–IV) Aemili__, qu__ vir__ su__ nön vid__, Däv__ interrog__: “Ubi est vir me__? Cür nön ven__?” Däv__ aud__ dominum, qu__ Mëd__ voc__: “Ven__, Mëd__! Ven__, improb__ serv__!” Dävus: “Aud__! Domin__ Mëd__ voc__, sed Mëd__ ab___ neque ven__.” Aemilia: “Mëd__ nön ven__ quia pecüni__ domin__ suï hab__. Is est serv__ improb__! Sed ecce ven__ vir me__.” Aemilia laet__ est, quia Iüli__ ven__. Is ïrät__ est, et saccul__ su__ in mënsä pön__. Iülius: “Ecce saccul__ me__. Iam nön centum, sed tantum decem numm__ in saccul__ me__ sunt. Cëter__ numm__ me__ sunt in saccul__ Mëd__!” Domin__ suum Mëd__ serv__ accüs__. Aemilia: “Nön decem, sed tantum novem sunt numm__ in saccul__ tu__.” Iülius pecüni__ numer__: “Ün__, duo, trës, quattuor, quïnque, sex, septem, octö, novem. Qu__? Novem tantum? Cür ün__ numm__ abest?” Aemilia: “Quia in saccul__ Däv__ est, neque tu__, sed Däv__ est numm__. Ecce Däv__ ad___. Is nüll__ tuum numm__ hab__. Nön Däv__, sed Mëd__ accüs__!” Dävus: “Ecce parv__ saccul__ me__, domin__. In saccul__ ün__ est numm__, qu__ me__ est.” Iülius: “Ö Däv__, numm__ habë, bon__ serv__! Nön me__, sed tu__ est. Süm__ saccul__ tu__ et discëd__!” Rïd__ Aemili__. Iam Iüli__ quoque rïd__ neque Däv__, serv__ prob__, accüs__. Däv__ saccul__ su__ süm__ et discëd__. In saccul__ e__ [: Dävï] ün__ numm__ est. Iülius: “Prob__ serv__ est Däv__, e__ est pecüni__ qu__ in saccul__ e__ est. Sed me__ est pecüni__ qu__ est in saccul__ Mëd__!”

2

5. Liber novus (cap. I–V) Cornëlius est domin__ Römän__, qu__ in oppid__ Tüscul__habit__. Tüsculumne magn__ est oppid__? Id nön magn__, sed parv__ oppid__est. Cornëlius duös lïber__ hab__, Sextum fïli__ et Cornëliam fïli__, et decem tantum serv__. Pauc__sunt serv__ Cornëli__, quia is nön magn__ pecüni__ hab__. Neque magn__ vïll__ habet Cornëli__, sed mult__ libr__ Latïn__ et Graec__ habet. Cornëli__ est domin__ qu__ libr__ et litter__ am__. Bon__ et pulchr__ libr__ e__ dëlect__. Etiam Sextus, fïli__ Cornëliï, libr__ et litter__ am__. Cornëlius su__ Libanum serv__ voc__: “Ven__, Liban__!” Libanus ven__ et domin__ salüt__: “Salvë, domin__! Ecce, serv__ tu__ adest.” Cornëlius salüt__ serv__ su__: “Salvë, Liban__! Tac__ et aud__!” Servus tac__ et aud__. Domin__ e__ interrog__: “Ubi est liber me__ nov__? Cür hïc in mëns__ nön est?” Liban__ tac__ neque respond__. Cornëlius imper__: “Respond__, serve!” Libanus: “Nön m__, sed fïlium tu__ interrog__!” Cornëlius: “Quid?” Libanus: “Liber tu__ nov__ est in cubicul__ Sext__. Is hab__ libr__ tuum.” Cornëlius: “Qu__ ag__ puer cum libr__ me__?” In cubicul__ su__ Sextus hab__ libr__ Cornëli__ nov__. Titul__ libr__ est GRAMMATICA LATINA. Sext__ Cornëliam voc__: “Ven__, Cornëli__! Ecce liber nov__. Titul__ e__ [: librï] est GRAMMATICA LATINA. In libr__ mult__ capitul__ sunt. Titulus capitul__ prïm__ est LITTERAE ET SYLLABAE. Ecce litter__ Latïnae in pägin__ prïm__: A, B, C, D, E, cëter__. Iam respond__, Cornëlia: quot litter__ sunt in vocäbul__ LATINA?” Cornëli__ litter__ numer__: “Ün__, du__, trës, quattuor, quïnque, sex. In vocäbul__ LATINA sunt sex litter__: L, A, T, I, N, A.” Sextus: “Et quot syllab__?” Cornëlia: “Trës: syllab__ prïm__ LA, secund__ TI, terti__ NA.” Sextus rürsus e__ interrog__: “Vocäbul__ GRAMMATICA quot litter__ habet?” Cornëlia litter__ numer__ et respond__: “Decem.” Sextus: “Et quot syllab__?” Cornëlia: “GRAM-MA-TI-CA: quattuor syllab__ hab__.” Cornëlius fïli__ suum voc__: “Sext__, ven__!” Sextus pär__: ex cubicul__ ven__ cum libr__ Cornëli__. Pater ïrät__ fïli__ interrog__: “Est__ liber me__ nov__ in cubicul__ tu__?” Sextus libr__ in mënsä pön__: “Nön est in cubicul__ me__. Ecce liber tu__ in mëns__ tu__!” Iam Cornëli__ rïd__ neque ïrät__ est. Pater, quem libr__ et litter__ dëlect__, laet__ est quia etiam fïli__ libr__ et litter__ amat. 6. Puella in hortö (cap. I–V) Iülius, qu__ magn__ pecüni__ hab__, in magn__ et pulchr__ vïll__ habit__ cum famili__ su__. Vïll__ eius hab__ ätri__ et peristÿl__ et mult__cubicul__. Iüli__ et Aemili__ trës lïber__ hab__: duös fïli__, Märc__ et Quïnt__, et ünam fïli__, Iüli__. Iüli__ parv__ puell__ est. Ubi est fïlia Iüli__ et Aemili__? Iülia est in hort__vïll__. Puell__ laet__ rïd__ et rosäs carp__. Quot ros__ carp__ Iüli__? Quïnque ros__ magn__ et pulchr__ carp__. Rosae Iüli__ dëlect__. Iülia, qu__ söl__ est in hort__, puer__ voc__: “Ven__, Märc__ et Quïnt__!” Puerï ex peristÿl__ ven__ et Iüli__ in hort__ vid__. 3

Iülia: “Ecce quïnque ros__. Vid__ ros__ me__!” Quïntus: “Quïnque parv__ numer__ est! In hort__ est magn__ numer__ ros__. Centum ros__ hïc sunt!” Märcus: “Nön centum tantum, sed mïlle ros__ in hort__ me__ sunt.” Iülia: “Nön tu__ est hort__!” Märcus: “Neque tu__ sunt ros__!” Puerï ab Iüli__ discëd__. Ros__ e__ nön dëlectant. Iülia rürsus quïnque ros__ pulchr__ carp__. Quot ros__ iam hab__ Iülia? E__ nön quïnque tantum se decem ros__ habet: quïnque et quïnque sunt decem. Puella, qu__ rosäs am__, laet__ est et cant__. Iülius, pater Iüli__, ex vïll__ ven__. Iülius, qu__ bacul__ hab__, ïrät__ est et fïli__ su__ interrog__: “Est__ Mëd__ hïc in hort__?” Iülia respond__: “Nön est. In hort__ nüll__ est serv__, sed ecce fïlia tu__ hïc est. Salüt__ më, pater!” Iüli__ fïli__ su__ salut__: “Salvë, me__fïli__!” Iülia: “Ecce decem ros__! Hab__ e__, pater! Tu__ sunt ros__. Nönne pulchr__ sunt?” Iülius nön respond__, sed Mëd__ voc__: “Mëd__! Ven__, improb__ serv__!” Iülia interrog__: “Cür improb__ est Mëd__?” neque pater respond__, sed ab fïli__su__ discëd__ – sine ros__. Iülia: “Cür discëd__ pater neque respond__? Is nön am__ ros__ – num fïli__ suam am__?” Iülia iam nön laet__ est neque cant__. Iülius rürsus Mëd__ voc__: “Mëd__! Me-ë-d__!” sed Mëd__, qu__ numm__ domin__ hab__, iam aest ab vïll__ et ab hort__.

7. Mëdus et Cornëlius (cap. I–VI) Lÿdia est fëmin__ pulchr__ qu__ Röm__ habit__. Estne fëmin__ Römän__? Nön Römän__ est, sed Graec__. Lÿdi__ autem procul ä Graeci__ habit__. Est__ söl__? Lÿdi__ söl__ habitat, neque söl__ est Röm__, nam multäs amïc__ Römän__ et Graec__ hab__. Etiam amïcum hab__ Lÿdi__, neque is Römän__ est, sed Graec__, neque Röm__ habitat, sed prope oppid__ Tüscul__. Amïc__ Lÿdi__ est Mëdus, serv__ Iüli__. Lÿdi__ Mëd__ am__ et ab e__ am__. Est__ Mëdus apud domin__ su__? Nön est in vïll__ apud domin__, neque Tüscul__ est, sed in vi__ Latïn__ inter Röm__ et Tüscul__. Quö it Mëd__ sine domin__ su__? Röm__ it. Post e__ est Tüsculum. Röma ante e__ est. Mëd__ laet__ est et cant__, quia ad amïc__ suam ambul__. Sed iam tac__ Mëd__. Cür iam nön cant__ serv__? Mëd__ tac__ neque cant__, quia vid__ domin__ Römän__ qu__ equ__ veh__ Röm__ Tüsculum. Qu__ est domin__ qu__ vid__ Mëdus? Est Cornëlius, qu__ Tüscul__ habitat. Is ä Mëd__ tim__, quia Iüliï est amïc__. Cornëlius (ad equ__ su__): “Ecce serv__ qu__ söl__ Röm__ ambul__. C__ is est servus? est__ servus Iüliï? Is est!” Verba Cornëli__ ab equ__ tantum, nön ä Mëd__ aud__. Iam Cornëli__ prope Mëd__ est, neque ab e__ salüt__. Neque serv__ salüt__ Cornëlius, sed interrog__: “Qu__ est domin__ tu__, serv__? Est__ Iülius?” Mëdus, qu__ amïcum Iüli__ tim__, nüllum verb__ respond__, et Röm__ ad amïc__ suam ambul__. Iam Cornëli__ post Mëd__ est neque e__ rürsus interrog__. Cornëlius, quï söl__ equ__ veh__, interrog__ equ__: “Cür serv__ më nön salüt__, sed tac__ neque respond__?” Equ__ verba domin__ aud__ neque verbum respond__, sed tantum “Hihihï!” nam equus verba nön hab__! Ecce Mëd__ per port__ Capënam Röm__ intrat et laet__ ad östi__ Lÿdi__ ambul__. Mëd__ östi__ puls__ et intr__. Lÿdi__ laet__ amïc__ su__ salüt__ et ab amïc__ su__ salüt____. 4

8. Speculum Aemiliae (I–VII) Syra et Dëlia, ancill__ amïc__, ex ätri__ exeunt. Syra: “Ven__ in cubicul__ Iüliae. Illïc bon__ specul__ est. Iülia specul__ Aemili__ in cubicul__ su__ hab__.” Syra et Dëlia in cubicul__ Iüli__ intr__. In cubicul__ eius est parv__ mëns__. Syra vid__ specul__, qu__ in mëns__ est. Syra. “Ecce specul__. Claud__ ocul__, Dëlia!” Dëlia ocul__ claud__. Syra speculum süm__ et ante Dëli__ ten__. Syra: “Iam aperï ocul__!” Dëlia ocul__ aper__ et s__ vid__ in specul__, qu__ ä Syr__ ten__. Ocul__ Dëli__ pulchr__ sunt et förmös__ est näs__ e__. Dëli__ est ancill__ förmös__. Syra: “Ecce ocul__ tu__ pulchr__ et näs__ tu__ förmös__.” Dëlia verb__ Syr__ dëlect__ et s__ ad e__ vert__. In oculïs Syr__ lacrimae vid__. Dëlia: “Qu__ est, Syra? Ecce lacrim__ in ocul__ tu__!” Syra: “Ocul__ me__ nön tam pulchr__ sunt quam tu__ et foed__ est näs__ me__ .” Dëlia: “Ö Syra! Terg__ ocul__! Nön pulchr__ sunt ocul__ plën__ lacrim__. Sine lacrim__ pulchr__ sunt ocul__ tu__, neque näs__ tu__ foed__ est, sed tam förmös__ est quam... Iüliae.” Syra ocul__ terg__ et Dëli__ interrog__: “Iamne pulchr__ sunt ocul__ me__?” Dëlia rïd__ et e__ speculum d__: “Ecce specul__. Vid__ ocul__ tu__ in specul__” Syra specul__ ante s__ ten__ neque rïd__ neque lacrim__. Aemilia in cubicul__ su__ ancill__ suäs exspect__, neque ancill__ ven__; itaque Aemilia e__ voc__: “Syra et Dëlia! Ven__!” Ancillae, qu__ domin__ suam aud__, ex cubicul__ Iüliae exe__ et in cubicul__ Aemiliae intr__. Illïc nön sölum Aemili__, sed etiam Iüli__ ad__. Aemilia imper__: “Syra, ï cum Iül__ in hort__! Illïc inter ros__ ambul__, nam Iülia ros__ dëlect__.” Syra cum Iüli__ discëd__. Aemilia (ad Dëli__): “Süm__ speculum, Dëlia, et ante m__ ten__!” Dëlia: “Sed specul__ tu__ hïc nön est.” Aemilia: “Quid? Ubi est specul__ me__?” Dëlia: “Id est in cubicul__ Iüliae. E__ hab__ specul__ tu__.” Aemilia: “Qu__ ag__ Iülia cum specul__me__?”

9. Örnämenta dominae (cap. I–VIII) Aemilia in cubicul__ su__ est cum Dëliä ancill__. Dëli__ domin__ su__ örn__: margarït__ circum coll__ Aemili__ pön__. Aemili__ örnämentïs dëlect__ neque sine örnämentïs ë cubicul__ ex__. Mult__ margärït__ et gemm__ pulchr__ hab__, neque ün__ tantum änul__, sed decem änul__ gemmät__. Aemilia mult__ örnäment__ ä vir__ su__ pecüniös__ accip__ – et mult__ ros__ ä fïli__ suä. Domina ancill__ su__ saccul__ ostend__: “In h__ saccul__ nön numm__, sed änul__sunt. Ecce änul__ gemmätï qu__ më dëlect___.” Aemilia quattuor änul__ gemmät__ ë saccul__ süm__ et in mënsä pön__. Dëlia: “Ö, quam pulchr__ sunt ill__ änul__!” Aemilia ün__ ex quattuor änul__ süm__ et Dëli__ ostend__: “Aspic__ h__ änulum! Preti__ h__ änul__ est mïlle et centum sësterti__.” Dëlia: “Id magn__ preti__ est!” Dëli__ änul__ süm__ et ante öcul__ su__ ten__; gemmam änul__ aspic__. Dëlia: “In h__ änulö nön tant__ gemm__ est quant__ in ill__.” Dëlia mönstr__ ali__ änul__ gemmätum. 5

Aemilia: “Tant__ gemma ad tam parv__ änul__ nön conven__. Neque preti__ ill__ gemmae tant__ est quant__ h__. H__ gemm__ söla mïlle sësterti__ cönst__. H__ änulum pön__ in digitö me__!” Ancilla änul__ gemmät__ in digitö domin__ pön__. In qu__digit__? In digit__ quärt__, nam änul__ ad e__ digitum conven__. Aemilia laet__ aspic__ digit__ suum qu__ änul__ örnätur. Aemilia: “Specul__ ten__ ante m__!” Dëlia specul__ ten__ ante domin__, qu__ së cum margarït__ suïs förmös__ aspic__. Et änulö et margarït__ dëlect__. Aemilia cum örnämentïs ë cubicul__ ex__ neque östi__ post s__ claud__. Dëlia, qu__ iam söl__ est in cubicul__, saccul__ et änul__ trës qu__ in mëns__ sunt aspic__. Östi__ claud__, et ex änul__ süm__ e__ qu__ magn__ gemmam hab__. Dëlia: “Quam pulcher est h__ änul__! Neque h__ gemm__ nimis magn__ est. Etiam ad me__ digit__ conven__ änul__ gemmätus!” Ancill__, qu__ nüllum örnäment__ hab__, änul__ Aemili__ in digit__ suö pön__. Digit__ cum änul__ laet__ aspic__ neque e__ cum örnämentïs ex__. Dëlia, ancill__ prob__, qu__ tam pulchr__ est quam domin__ eius, trës änul__ rürsus in sacculö domin__ pön__ et sine örnämentïs ë cubicul__ ex__. Dëlia östi__ post s__ claud__. Domin__ Römänae mult__ örnäment__ pulchr__ örn__. Ancillae nülla aut pauc__ örnäment__ hab__.

10. Dominï et equï (cap. I–IX) Iülius et Cornëlius sunt domin__ Römän__. Iülius est domin__ pecüniös__, quï magn__ vïll__ hab__ et magn__ famili__, id est mult__ serv__. Etiam decem equ__ förmös__ hab__ Iüli__. Cornëli__ nön tam pecüniös__ est quam Iüli__: is decem tantum serv__ hab__, et ün__ equ__ alb__. Cornëlius equ__ su__ am__. Iülius imper__: “Düc equ__ ante östi__, Syr__!” Ex decem equ__ Iüli__ Syrus süm__ ill__ nigr__ qu__ dominus ante ali__ am__ e__que ante östi__ düc__. Iam domin__ in equ__ est. Iülius equ__ veh__ Tüsculum ad amïc__ su__ Cornëlium. Iüli__ ante östi__ Cornëli__ cönsist__ et amïc__ su__, qu__ exit, salüt__: “Salvë, amïc__! Süm__ equ__ tu__ et ven__ in silv__ cum amïc__ tu__!” Amïc__ duo oppid__ relinqu__ et per vall__ ad silv__ e__. Equï laet__ per campum curr___. Ovës, qu__ err__ in campö, equös tim__ et ad pästör__ suös accurr__. Can__ pästörum lätrant. Iam equ__ fessï ante rïv__ cönsist__. Dum equï aqu__ bib__ ë rïv__, dominï cael__ aspici__. Nülla nüb__ vidëtur, söl lüc__ in cael__ sine nübibus. Itaque Iüli__ et Cornëli__ umbr__ pet__: campum relinqu___ et in silv__ intr__. Iam in umbr__ sunt sub arboribus. Equï iam nön curr___, sed inter arbor__ ambul___. Hïc equ__ Cornëli__ consist__ et hinnit: “Hihihï!” Equ__ terr__ ante së aspic__ et näs__ pön__ ad terr__. Iülius equ__ su__ nigr__ vert__ et interrog__: “Cür equ__ tu__ cönsist__?” Cornëlius: “Quia vestïgia vid__ in terr__.” Iülius: “Qu__ vestïgi__?” Cornëlius, qu__ iam in terr__ est ante equum, vestïgia quaer__, dum Iüli__ in equ__ su__ exspect__. Cornëlius in terr__ reper__ vestïgia lup__, quae digit__ mönstr__: “Ecce vestïgia lup__. Nön procul abest lup__ ips__.” Lup__ autem procul in monte ulul__: “Huhuhü!” 6

Equ__ Cornëliï, qu__ lupum aud__, rürsus hinn__: “Hihihï!” Equus Iüli__ lup__ nön aud__ neque hinn__. Cornëlius: “Equus me__ lup__ tim__.” Cornëlius equ__ su__ alb__ ten__. Iülius: “Meus equ__ nön tim__ lup__!” Cornëlius: “Neque lup__ equ__ tuum timet!” Cornëlius, qu__ prope vestïgia lup__ etiam alia vestïgi__ reper__: “Quid hoc est? Nön sölum lupï, sed etiam ov__ vestïgi__ hïc sunt!” Iülius: “Qu__ ag__ ov__ in silv__ cum lup__? Num lup__ am__ ovis?” Cornëlius: “Nön lupum ov__, sed lupus ov__ am__ – et amïc__ suam ëst!”

11. Tabernae Iüliï (cap. I–X) Iülius est vir pecüniös__ quï magn__ vïll__ hab__ prope Tüscul__ oppid__. Iüli__ etiam tabernäs hab__ in oppid__. Grümiö est tabernäri__ quï Tüscul__ pänem vënd__. Quï ipsï pän__ suum fac___ nön pos___ pänem ä Grümiöne em__. H__ mod__ ille pecüni__ fac__. Sed tabern__ ubi Grümiö pän__ vënd__ nön Grümiönis, sed Iüli__ est. Iüli__ est domin__ Grümiön__ et tabernae eius. Ergö Grümiönï necesse est pecüni__ Iüli__ dare. Iülius ä tabernäri__ suö pecüni__ accip__. Iülius cum serv__ suïs Urs__ et Däv__ Tüscul__ it. Dominus equ__ veh__, servï nön equïs sed asinïs veh__. Grümiö nön sine timör__ dominum ven__ vid__. Iülius ante tabern__ Grümiön__ cönsist__ e__que salütat: “Salvë, Grümiö!” et ab e__ salüt__: “Salvë, domin__!” Grümiö parvä vöc__ Ursum interrog__: “Cür domin__ Tüscul__ venit?” Ursus respond__: “Dominus ad tabernäri__ suös adit quia pecüni__ accipere vult.” Rïd__ Ursus. Grümiö nön rïd__: is verbïs Urs__ nön dëlect__. Grümiö Iüli__ pänem ostend__: “Ecce pän__ meus bon__.” Iülius: “Qu__ pän__ bonum vëndit magn__ pecüni__ fac__.” Grümiö: “Sed mult__ ali__ sunt tabernäri__ qu__ pänem vënd__. Ergö necesse est pänem parv__ preti__ vënd__. Nëmö quï pänem vënd__ magn__ pecüni__ fac__.” Iülius: “Mea est h__ tabern__: necesse est pecüniam domin__ tabernae d__. Centum sësterti__ dä!” Grümiö: “Centum sëstertiös! Tant__ pecüni__ apud më in h__ tabern__ nön reperïtur.” Grümiö Iüli__ ostend__ saccul__ suum, qu__ neque plën__ neque vacu__ est. Iülius: “Quot sësterti__ ïnsunt in saccul__ tu__?” Grümiö numm__ numer__: “Ünus, duo, trës, quattuor, quïnque.................... nönägintä; ecce nönägintä sësterti__ ïnsunt.” Iülius (ïrät__): “Nön satis est!” – sed pecüni__ süm__ et in sacculö suö pön__. Iam saccul__ Grümiön__ vacu__ est – sed in cubicul__ sub lect__ su__ Grümiö nön parv__ pecüni__ occult__! Iüli__ rürsus in equ__ ascend__ et ä tabern__ Grümiön__ abit ad aliam tabern__ su__, qu__ est in vi__ ubi mult__ homin__ pecüniös__ habit__. Tabernärius est Eumolpus, neque is pänem, sed gemm__ vënd__. Qu__ gemmäs vëndit magn__ pecüni__ fac__ pot__. Ergö Iüli__ ä tabernäri__ su__ Eumolpö magn__ pecüni__ accip__ vult.

12. Pater abest, adest mäter (cap. I–X) Lïber__ in lectïs su__ dorm__. Aemilia dorm__ nön pot__, quia söl__ iac__ in magn__ lect__ sine vir__ su__. Cür Aemilia söl__ est in cubicul__? Söl__ est, quia Iüli__, vir e__, ab___. Ubi est Iüli__? Is Röm__ est. Aemilia ex__ ë cubicul__, östi__ post së claud__ et intr__ in ätri__, ubi circum impluvi__ ambul__. 7

Märcus, qu__ homin__ in ätriö ambul__ aud__, tim__ et së interrog__: “Qu__ est quï ambul__ in ätri__, dum serv__ et lïber__ dorm__? Qu__ ag__ ill__ homö? – Pater familiae Röm__ est. Dum domin__ ä vïll__ abest, fïli__ eius est domin__! Necesse est sine timör__ vir__ improb__ pet__...!” Märcus exit ë lect__ atque östi__ aper__, neque ë cubicul__ su__ exïre aud__. Bacul__ crassum, qu__ sub lect__ iac__, süm__, quia virum ill__ improb__, qu__ in vïll__ intr__ aud__, bacul__ puls__ vult! Aemilia, qu__ östi__ aperïrï aud__, ad cubicul__ Märc__ së vert__, et Märc__, qu__ homin__ per umbr__ ad së ven__ aud__, perterrit__ est: bacul__ pön__, östi__ claud__, et lect__ post östi__ pön__! Mäter, qu__ östi__aper__ vult neque pot__, imper__: “Ag__! Aper__ östi__, Märc__! Mäter tu__ est.” Märcus vöc__ Aemili__ aud__ et östi__ aper__. Märcus: “Ö mamma! Vir improb__ in ätriö ambul__ et.....” Aemilia rïd__ et fïli__ su__ öscul__ d__: “Nön est vir improb__, sed fëmin__ prob__, qu__ vir__ suum prob__ exspect__. Pater ab__, sed mäter tu__ apud t__ ad__. Nëmö improbus in h__ vïll__ int__ pot__ aut aud__. ” Mäter et fïli__ rïd__ et rürsus lect__ suös pet__.

13. Servï dormiunt (cap. I–XI) In vïll__ Iüliï mult__ sunt cubicul__ parv__ et magn__. Magn__ est cubicul__ Iüli__ et Aemili__, in e__ magn__ lect__ est. Pater et mäter in magn__ lect__ dorm__. Cubicul__ lïber__ parv__ sunt et in i__ lect__ sunt parv__. Märc__ et Quïnt__ et Iüli__ in parv__ lect__ dorm__. Serv__ mult__ in ün__ cubicul__ magn__ dorm__, neque lect__ sunt in cubiculö serv__. Servï qu__ dorm__ nön in lectïs, sed in terr__ iac__. Etiam mult__ ancill__ in ün__cubicul__ dorm__ neque e__ lect__ hab__. Ecce Dävus qu__ cum ali__ servïs fess__ in magn__ cubicul__ iac__. Pauc__ serv__ iam dorm__, ali__ verba faci__, aliï rïd__. Serv__ qu__ dormïre vol__ vöcës aliörum aud__ nec dorm__ pos__. Syrus, qu__ Mëd__ apud së nön vid__, Lëandr__ interrog__: “Ubi est Mëd__? Cür hïc nön dorm__? Est__ aeger?“ Lëander: “Mëd__ sän__ est, sed ä vïll__ abest quia numm__ domin__ nostrï hab__! Dävus dïc__ ‘Mëd__ Röm__ amïcam hab__.’ Putat e__ Röm__ es__ apud amïc__ su__.” Syrus: “Ergö Mëd__ nön söl__ in terr__ dorm__, sed in lect__ cum amïc__ su__!” Syrus et Lëander rïd__. Dävus servös tac___ iub__: “Tac__, servï! Iam necesse est dorm___.” Servï tac__ atque ocul__ claud___. Iam nüll__ vöx aud__. Iam Dävus et ali__ multï dorm__, sed Syrus et Lëander et aliï qu__ prope Däv__ iac__ dorm__ nön pos__, quia Däv__ anim__ düc__ aud__! Däv__ enim stertit: “Zzzzz... ärrch, zzzzz...ärrch!” Syrus, qu__ fess__ est, dorm__ vult atque ocul__ claud__, nec dorm__ pot__, quod Dävum stertere aud__. Anim__ Däv__ nön vid___, sed aud___ pot__! Syrus ocul__ claud__ pot___, aur__ claud___ nön pot___. Syrus (ïrät__): “Ssst!” Dävus rürsus stert__: “Zzzzz...ärrch!” Syrus: “Tac__, Däv__!” Dävus nön respond__, sed Lëander: “Tac__, Syr__! Däv__ nüllum verb__ fac__!” Syrus: “Verbum nön fac__, sed stert__. Aud__! Nëmö hïc dorm__ pot__!” Syrus së ad Däv__ vert__ et digit__ suum ad näs__ e__ appön__! Iam nön stert__ Däv__. Is atque cëter__ serv__ bene dorm__. 8

14. Puer armätus (cap. I–XII) Avuncul__ Märc__, c__ nömen est Aemilius, in Germäni__ mïlit__. Illïc exercit__ Römänus fïnës imperi__ Römän__ ä Germän__ dëfend__. Castr__ exercit__ mïlle pass__ ä flümin__ Rhënö sunt in magn__ silv__, ubi host__ së occultant. Mïlit__ Römän__ impetum Germän__ exspect__, neque host__ barbarös tim__. Römänï enim bon__ arm__ hab__ atque circum castr__ foss__ et väll__ alt__ est. Germän__ castr__ Römäna expugn__ nön pos__. Märcus Aemili__ mïlit__ fort__ esse put__. Puer ips__ mïlit__ vult ut avuncul__ eius, neque arm__ hab__ Märc__, et Iülius dïc__ ‘nüllös puer__ mïlit__ aut arma fer__ pos__.’ Qu__ igitur fac__ Märc__? Arc__ fac__ ex rämö et lïne__; etiam sagitt__ fac__ ex rämïs tenu__. Dum Märcus arc__ facit, Iülia in hort__ lüd__ cum can__ suä Margarïtä. Sub arbore puell__ räm__ reper__. Iülia can__ räm__ ostend__: “Ecce räm__, Margarïta! Quaer__ e__!” räm__que procul ä can__ iac__. Can__ räm__ quaer__, reper__, et ad Iüli__ port__. Can__ räm__ ante pedës Iüli__ pön__ et caud__ mov__. Märc__ frätr__ su__ voc__ atque e__ arc__ su__ nov__ ostend__: “Ecce arc__ me__, Quïnt__. Iam mïl__ fort__ est fräter tu__!” Quïntus: “Mïles Römän__ gladi__ et pïl__ armät__ est, nön arc__ et sagitt__. E__ arm__ sunt Hispän__ et Gall__ qu__ in exercit__ Römänö mïlit__.” Märcus: “Sed exercit__ necesse est arc__ et sagitt__ hab__, neque enim pïl__ grav__ procul iac__ possunt. Sagitt__ procul vol__ quia lev__ sunt.” Märcus sagitt__ süm__ et in arcü pön__. Ecce sagitta ex arc__ iac__ et in hortö prope Iüli__ ad terr__ cad__. Iüli__ perterrit__ sagitt__ prope caput su__ vol__ sent__ – sagitt__ aur__ e__ tang__! Syra, qu__ cum Iüli__ in hort__ est, sagitt__ prope Iüli__ vol__ vid__ atque ïrät__ad Märc__ curr__. Märc__, qu__ Syr__ accurr__ vid__, arc__ ad terr__ iac__ atque fug__. Syra arc__ Märc__ man__ cap__ e__que procul ex hort__ iac__. Märcus trïst__ arc__ su__ vol__ aspic__. Can__ quoque arc__ vol__ vid__. Can__ etiam ill__ räm__ quaer__ ac reper__, neque e__ ad Märc__ port__. Quïnt__ rïd__, quod ‘mïlit__ fort__’ sine arm__ fug__ vid__!

15. Kalendärium Römänum (cap. I–XIII) Cornëlius su__ Sext__ fïli__ kalendäri__ mönstr__: “Ecce kalendäri__ Römän__, Sext__, cum nömin__ mëns__ et numer__ di__. Ann__ töt__ quot mëns__ et quot di__ hab__?” Sextus: “Duodecim mëns__ et trecent__ sexägintä quïnque di__.” Cornëlius: “Hoc est kalendäri__ nov__. In kalendäri__ Römän__ antïquissim__ numer__ mëns__ erat decem tantum, nön duodecim. Tunc mëns__ ann__ prïm__ erat Märti__, id est initi__ vër__; ante Märti__ hiem__ erat sine nömine mënsium. Ergö necesse er__ ann__ dare duös nov__ mëns__: Iänuäri__ et Februäri__. Quam long__ est mëns__ Iänuäri__?” Sextus: “Iänuäri__ ünum et trïgintä di__ long__ est.” Cornëlius: “Quï mëns__ brevissim__ est?” Sextus: “Februäri__, qu__ duodëtrïgintä tantum di__ habet.” Cornëlius interrog__: “Quï di__ ann__ brevissim__ est?” Sext__ nön respond__, neque enim diës nömin__ potest. Cornëlius: “Di__ brevissim__ – et nox longissim__ – est ante di__ octäv__ kalend__ Iänuäri__. Di__ longissim__ – et nox brevissim__ – ante di__ octäv__ kalend__ Iüli__ est. E__ di__ söl altissim__ est in cael__. Di__ et hör__ longiör__ sunt aestät__ quam hiem__ et breviör__ hiem__ quam aestät__.” 9

Sextus: “Qu__? Nönne töt__ annö aequ__ sunt hör__?” Cornëlius: “Tötö ann__, et aestät__ et hiem__, di__ in duodecim hör__ dïviditur, ergö hör__ di__ longiör__ sunt aestät__ quam hiem__.” Sextus: “Aestät__ di__ et hör__ nön sölum longiör__, sed etiam calidiör__ sunt. Quï mëns__ ann__ calidissim__ est?” Cornëlius: “Mëns__ ann__ calidissim__ est Iüli__, et August__ prope tam calid__ est quam Iüli__. I__ duo mëns__ nön ä de__, sed ab homin__ nömin__: Iülius ä Iüli__ Caesar__ et Augustus ä Caesar__ August__. Ante tempor__ Iüli__ Caesar__ et Caesar__ August__ nömin__ e__ mëns__ er__ ‘Quïntïlis’ et ‘Sextïlis’ ä numer__ ‘quïntö’ et ‘sextö’, quia in kalendäri__ antïqu__ mëns__ prïm__ er__ Märti__; Iüli__ igitur mëns__ quïnt__ er__ et August__ mëns__ sext__.” Sextus: “Etiam praenömin__ sunt ‘Quïntus’ et ‘Sextus’. Mëns__ Sextïlis igitur nömin__ ä me__ praenömin__ ‘Sextö’ et Quïntïlis ä praenömin__ amïc__ me__ ‘Quïntï’! Cür numer__ sunt praenömin__ nostr__?” Cornëlius: “In famili__ antïquïs magn__ numer__ er__ lïber__, ergö fïli__ quïnt__ nömen erat ‘Quïntus’ et fïli__ sext__ ‘Sextus’. Nunc, quia pauc__ sunt lïber__, etiam fïli__ prïm__ aut secund__ praenömen datur ‘Quïntus’, ut fïli__ Iüli__ secund__, aut ‘Sextus’, ut fïli__ me__ prïm__.” Sextus gaud__ quod patr__ eius nön sex fïli__ sunt, sed ün__ tantum!

16. Asinus currëns (cap. I–XIV) In campö prope hort__ Iüli__ puerï pil__ lüd__ sol__. Märcus pil__ süm__ et “Ven__ mëcum in camp__, Quïnt__!” inqu__. Märc__ in camp__ cum frätr__ su__ pil__ lüd__ vult. Märcus et Quïntus camp__ pet__ cum can__, c__ nömen est Cerberus. Puerï pil__ lüd__ incipi__. Alter ad alter__ pil__ iac__, prïmum Märc__ ad Quïnt__, qu__ pil__ cap__ et ad Märc__ iac__. Märc__ pil__ cap__ et rürsus ad Quïnt__ iac__ neque Quïnt__ pil__ cap__ pot__ – sed can__ pil__ cap__! Iam can__ ante Quïnt__ stat pil__ ör__ ten___. Quïnt__ pil__ ä can__ posc__: “D__ m__ pil__, Cerber__!” Can__ autem pil__ dent__ ten__ neque e__ relinqu__. Prope puer__ lüdentës parv__ asin__ in herb__ iac__. “Ill__ asin__ m__ port__ pot__” inqu__ Märc__ atque ad asin__ ad__. “Surg__, asin__!” inqu__, et asin__ ped__ puls__. Asin__ surg__, et Märc__ e__ ascend__. Iam puer super asin__ sed__ “Ecce equ__ meus, Quïnt__!” inquit, “Eques fort__ est fräter tu__!” Quïntus: “Qu__ asin__veh__ eques nön est! Neque asin__ të veh__ vult.” Märc__ asin__ man__ verber__ et cläm__: “Curr__, asin__!” sed asin__, qu__ puer__ grav__ veh__ nön vult, quiët__ st__ neque së mov__. Asin__ rudit: “Hïaähïaä!” Can__ asin__ rudere aud__ et lätr__: “Baubau!” Pil__ ex ör__ can__ cad__. Quïnt__ pil__ cap__ e__que in asin__ iac__! Asin__ perterrit__ curr__ – et Märc__ ad terr__ cad__! Asin__ e__ cadent__ ped__ puls__. In herb__ iac__ Märcus asin__ current__ aspic__. “Cönsist__, asin__!” cläm__ puer, sed asin__ ab e__ fug__. Can__ post asin__ curr__. Quïnt__ rïd__ quod ‘equit__ fort__’ in herb__ iacent__ vid__ Märc__ ïrät__ “Stult__ est asin__!” inqu__. Quïntus: “Qu__ asinö veh__ tam stult__ est quam asin__ eius! Surg__, ‘asin__’!”

10

17. Puer aeger et medicus (cap. I–XV) Hodi__ män__ Märc__ dïc__ ‘së ë lect__ surg__ nön pos__ nec lüd__ pet__.’ “Cür surg__ nön pot__?” interrog__ Dävus. “Surg___ nön pos__” respond__ Märc__, “quia aegröt__. Caput m__ dol__.” Hoc dïc__ puer ocul__ claud__ et terg__ ad Däv__ vert__. Dävus Iüli__, patr__ Märc__, voc__: “Ven__, domin__, et aspic__ tu__ Märc__ fïli__, qu__ dïc__ ‘s__ aegröt__’!” Iülius intr__ et spect__ fïli__ in lect__ iacent__. Märcus së vert__ et faci__ dolent__ ostend__; man__ ad front__ appön__ et “Aegröt__, pater” inqu__, “Ei, ei! quam dol__ caput! Surg__ nön pos__.” “Sï aegröt__” inqu__ Iüli__, “necesse est medic__ voc__. Is të sän__ pot__.” Iüli__ statim serv__ iub__ Tüscul__ ï__ atque medic__ arcess__. Post hör__ serv__ cum medic__ ad vïll__ Iüli__ red__. Medic__ Märc__ lingu__ ostend__ iub__, et lingu__ e__ rubr__ es__ vid__. Tum ocul__ et aur__ eius spect__ et front__ eius tang__: nec nimis calid__ nec nimis frïgid__ est fröns. Deinde medic__ man__ super pectus puer__ impön__ et e__ bene spïr__ atque cor eius bene palpit__ sent__; puer pulmön__ bon__ et cor bon__ hab__.” “Quid t__ dol__?” interrog__ medic__. “Caput dol__ – et venter” respond__ Märc__. Tum medic__ “Ergö” inquit “corpus tu__ nimis plën__ est sanguin__. Necesse est vën__ aper__. Ecce culter me__.” Medic__ puer__ cultr__ su__ ostend__. Cultr__ medic__ vid__ Märcus “Iam nön tam male më hab__” inqu__, “Satis bene më val__ sent__. Caput iam nön dol__ neque më ventr__ mal__ hab__ put__.” Rïd__ medic__. At pater ïrät__ iub__ fïli__ su__ statim ë lect__ surg__ atque lüd__ pet__!

18. Canis ululäns (cap. I–XV) Nox est. Vïll__ Iüli__ obscür__ et quiët__ est. Omn__ dorm__. Parent__ in magn__ cubicul__ su__ dorm__. Uterque fïli__, et Märcus et Quïntus, in cubicul__ suö parv__ dorm__. Soror e__ Iülia etiam in parv__cubicul__ cub__, sed h__ noct__ male dorm__, quia caput e__ dol__; puella vigil__ gall__ canent__ exspect__. Fenestr__ cubicul__ claus__ nön est, äër frïgid__ cubiculum intr__. Puell__ per fenestr__ apert__ nihil vid__ praeter cael__ obscür__, nam lün__ et stëll__ nübibus oper__. Iüli__ noct__ obscür__ tim__, e__ enim söl__ et cael__ clär__ am__, hort__ et ros__ dëlect__. Tum per noct__ obscür__ et quiët__ can__ ulul__: “Uhuhuhü!” Iülia can__ ululäre aud__ et perterrit__ est: capill__ horr__, cor palpit__, puella in lect__ së mov__ nön aud__, et cläm__: “Mamma! Ven__!” Aemilia clämör__ fïli__ excit__ et statim accurr__. “Qu__ est, me__ fïli__?” interrog__, “Nön dorm__? Adhüc nox est.” Iülia: “Nön dorm__ quod lup__ tim__. Aud__, mamma: lup__ ulul__. In hort__ nostr__ est lup__ fer__!” Aemilia can__ rürsus ulul__ aud__ et “Nön est lup__, Iülia” inquit, “est can__ tua Margarïta qu__ ulul__. Num tü can__ tu__ tim__?” Etiam Märc__ et Quïnt__ clämör__ vöcësque aud__ et cubicul__ Iüli__ intr__. “Quid vös nön dorm__?” interrog__, “Num iam tempus est ë lect__ surgere?” “Nöndum män__ est” inqu__ mäter, “Iüli__ perterrit__ est quia put__ can__ ululant__ es__ lup__! Sed nunc vös omn__ dorm__!” Märcus “Ö, quam stult__ es, Iüli__!” inquit rïd__. “Tac__, Märc__!” inquit mäter, “Adhüc tempus est dorm__. Audïmus ululant__ can__, nön gall__ can__.” 11

19. Via Östiënsis (cap. I–XVI) Mëd__ cum amïc__ suä in patri__ su__ Graeci__ ï__ vult. Mëdus: “In port__ Östiëns__ bon__ näv__ nös opper__. Necesse est nös ambul__ Östi__, neque enim equ__ aut asin__ habëmus.” Lÿdia: “Östi__ ambul__ nön possumus. Nimis long__ est vi__.” Mëdus: “Vi__ Östiëns__ paul__ longior est quam vi__ Latïn__ Tüsculö Röm__. Sï fess__ es, ego të port__ poss__!” Hoc dïc__ Mëd__ amïc__ su__ complect__ e__que öscul__ d__. Lÿdia: “Tü më port__ nön pot__. At sï necesse est, tëcum Östi__ ambulö. Fess__ nön s__ ac pauc__ r__ mëcum fer__.” Ergö Mëd__ et Lÿdi__ Röm__ ëgred__ et Östi__ ambul__ incipi__. Mëd__ sacc__ port__ cum r__ Lÿdi__ et suïs. Post trës hör__ Lÿdi__ cönsist__ ac fess__ apud vi__ cönsïd__. Mëd__ quoque cönsist__ et trïst__ vi__ long__ ante së intu__. Tum vi__ post së spect__. Illïc ven__ vir crass__ cum asin__ quï duös sacc__ grav__ veh__. Mëd__ ill__ vir__ salüt__: “Salvë, bon__ vir!” et “Ecce amïc__ me__ fess__” inqu__, “iam nön pot__ ambul__. Potest__ e__ port__ asin__ tu__?” “Asin__ me__ iam duös sacc__ grav__ port__” inqu__ vir crass__; “më port__ nön pot__ aut nön vult, quia ego nimis crass__ s__. Sed amïc__ tu__ tenu__ et lev__ est. Asin__ me__ ascend__, förmös__! D__ m__ man__!” Lÿdi__ surg__. Mëd__ ips__ amïc__ su__ asin__ ascendent__ man__ sustin__. Super asin__ sed__ Lÿdia “Ambul__, asin__!” inquit, sed asin__ in vi__ st__ neque ë loc__ së mov__. Tum Mëd__ herb__ carp__ et ante asin__ ten__. Asin__ herb__ ës__ vult atque ambul__ incip__. Lÿdi__ laet__ asin__ veh__. Mëdus: “Bon__ es vir quod asin__ tu__ amïc__ meam veh__. Nös Röm__ ven__ et Östi__ ï__. Tü__ quoque Östi__ ï__? Quod nömen t__ est?” “M__ nömen est Mopsus” inquit ille, “Östi__ e__, nam illïc habit__. Cür vös Östi__ ï__?” Mëdus: “Ex port__ Östiëns__ in patri__ nostr__ Graeci__ näv__ veh__ poss__. Illïc bon__ näv__ nös opper__.” Mëd__ ë sacc__ su__ mäl__ süm__ et “Ecce” inquit “mäl__ t__ d__, amic__!” Mopsus: “At saccï qu__ asin__ me__ port__ plën__ sunt mäl__. Tabernäri__ sum, mäl__ et pir__ vënd__. Mäl__ nüllum ä të accipiö.” Mëdus: “Sed nihil ali__ hab__ quod t__ d__ possum.” Mopsus: “Id necesse nön est. Gaud__ quod amïc__ tu__ förmös__ mëcum veh__.” Dum Mëd__ cum Mops__ loqu__, Östi__ adveniunt. Asin__ ante tabern__ Mops__ cönsist__. Dominus asin__ su__ fess__ mäla d__. Mëdus: “Val__, Mops__, bon__ amïc__!” Mopsus: “Etiam vös val__, amïc__ me__! Bene nävig__!’” Item Lÿdi__ “Val__, amïc__!” inquit, “Nihil hab__ quod t__ dare pos__ – praeter öscul__” et Mops__ öscul__ d__. Ill__ ösculö tam pulchr__ fëmin__ laet__. Mëdus id spect__ nön laet__. “Ven__ mëcum, Lÿdi__!” inquit, et statim ad port__ ï__ incip__. Lÿdia Mops__ trïstem relinqu__ et amïc__ su__ sequ__.

20. Medicus doctus (cap. I–XVII) Dominus, cum Tüscul__ i__, equ__ veh__ aut lectïc__ port__ ä serv__ su__. Servï vërö asinïs veh__ sol__; sed servus qu__ medic__ arcess__ iubëtur, nön asinö pigr__ sed equö current__ veh__. Medicus quoque equ__ veh__. Itaque brev__ tempor__ ad aegrum ven__ pot__. Lëander Syr__ equ__ ascend__ vid__ interrogat: “Cür tü hodië equö veh__, Syr__? Nös serv__ asinïs veh__, nön equïs.” 12

Syrus: “Equö veh__ quia medic__ arcess___ iubeor. Equ__ current__ brev__ tempor__ Tüscul__ ad medic__ veh__.” Syrus igitur equ__ veh__ Tüscul__ ac post hör__ cum medic__ red__. Medic__ östiäri__ “Aper__ östi__!” inquit, “Medic__ s__, ä domin__ tu__ exspect__.” “Rëct__ dïc__, medic__” inquit östiäri__ östi__ aperi__, “tü ä domin__ exspect__, quia fïli__ e__ aegröt__. Ätri__ intr__!” Medic__ ätri__ intr__ atque illïc ä Däv__ serv__ salüt__: “Salv__, medic__!” Medicus: “Ubi est domin__ tu__? Cür ä serv__, nön ä domin__, salüt__?” Iüli__ intr__ “Salv__, medic__!” inquit, “Laet__ të iam ades__, nam tü ut ‘medic__ doct__’ ab aegr__ laud__. Ven__ mëcum ad fïli__ me__ aegr__!” Medicus: “Rëct__dïc__: ego laud__ ä mult__ aegr__ qu__ sänö vel sän__ cön__.” Iülius: “Vös medic__ laud__ ab aegr__ quös ben sän___, nön laud__ ab i__ quös male sän__ cön__ et qu__ adhüc aegr__ sunt – aut iam mortu__!”

21. Numerï et litterae (cap. I–XVIII) Qu__ litterïs significantur numer__? Litter__ septem qu__ numerï signific__ sunt C, D, I, L, M, V, X. Litter__ I signific__ numerus ‘ünus’, V ‘quïnque’, X ‘decem’, L ‘quïnquägintä’, C ‘centum’, D ‘quïngentï’, M ‘mïlle’. Ecce magnus numerus in qu__ omnës numerörum litter__ iung__: MDCLXVI = mïlle sescentï sexägintä sex [= 1666]. Sï bis scrïb__ litterae I, X, C, M significantur numer__ ‘duo’ II, ‘vïgintï’ XX, ‘ducentï’ CC, ‘duo mïl__’ MM. Sï eaedem litter__ ter scrïb__, numerï signific__ ‘trës’ III, ‘trïgintä’ XXX, ‘trecentï’ CCC, ‘tr__ mïl__’ MMM. Sï ante V et X pönitur I, fï__ numerï ‘quattuor’ IV et ‘novem’ IX; sï X ante L et C pön__, fï__ numer__‘quadrägintä’ XL et ‘nönägintä’ XC. Numerï ‘sex’, ‘septem’, ‘octö’ signific__ cum ad V adduntur I, II, III: VI, VII, VIII. H__ omnës numerörum litter__ add__ ad litter__ X, L, C, D, M. Diodörus magister discipul__ suös et litter__ et numer__ doc__. “Ecce” inquit “tr__ litter__: X, C, M. Qu__que littera numer__ signific__. Qu__ numerös?” Titus: “Litter__ X numerum ‘decem’ signific__, C ‘centum’, M ‘mïlle’.” Magister: “Dïvidite h__ numer__ in dïmidiäs part__!” Sextus: “Dïmidi__ part__ hörum numer__ sunt ‘quïnque’, ‘quïnquägintä’, ‘quïncentï’.” Magister: “‘Quïngentï’, nön ‘quïncentï’! Quömodo h__ numer__ breviter scrïb__?” ‘ Sextus “‘Quïnque’ scrïb__ litter__V, ‘quïnquägintä’ L, ‘quïngentï’ D.” Magister: “Pröm__ tabul__ et stil__, Märc__, et scrïb__ X bis et ter!” Märcus bis X scrïb__: XX, tum e__dem litter__ ter scrïb__: XXX. Magister: “Qu__ numerös scrïb__?” Märcus: “Scrïb__ numer__ ‘duodecim’ et ‘trëdecim’.” Magister: “Ö Märc__! quam stult__ respond__! ‘Duodecim’ et ‘trëdecim’ scrïbuntur XII et XIII, nön XX et XXX. I__ litterïs signific__ numer__ ‘vïgintï’ et ‘trïgintä’. Iam scrïb__ ‘quadrägintä’ et ‘quïnquägintä’!” Märcus X scrïb__ quater: XXXX, et quïnqu__: XXXXX. Magister: “Präv__ scrïb__! Nön oport__ tot__ X scrïbere, nam ‘quadrägintä’ scrïb__ XL et ‘quïnquägintä’ brev__ scrïb__ L.” Sextus: “Litter__ L nön modo numerus signific__, sed etiam praenömen, id est ‘Lücius’. Itemque litter__ M et c signific__ praenömin__ ‘Märcus’ et ‘Gäius’. Cür praenömen ‘Gäius’ scrïb__ litter__ C, nön G?” Magister: “Quia antïquïs tempor__ üna litter__ er__ C signific__ et C et G.” Sextus: “Ergö numer__ QVINGENTI tunc er__ QVINCENTI!” Magister: “Rëct__ dïc__. At nunc add__ parva lïnea quae litter__ G, nön C, esse significat.” 13

22. Amor adulëscentium (cap. I–XIX) Iülius in peristÿl__ su__ magnific__, quod column__ et sign__ deörum örn__, cum amïc__ su__ Cornëliö loqu__. “Cert__ tü vir beät__ es, Iül__” inquit Cornëlius, “nam vïll__ magnific__ possid__ cum magn__ famili__ atque uxör__ pulcherrim__.” Iülius: “Me__ uxor nön pulchr__ est quam tu__. Tü quoque es vir beät__, Cornël__, quamquam t__ nön tant__ vïll__ atque minor famili__ est. Neque enim eae sunt r__ qu__ hominës beät__ faci__.” Ad hoc Cornëlius “Ita est ut dïc__” inquit, “sed vir pauper ä fëminïs dïvit__ nön am__ neque virgö pauper am__ ä vir__ dïvitibus!” Iülius: “Immö ego adulëscëns dïves virgin__ pauper__ amä__ – nec vërö ab e__ amä___! Numquam ab eä salütä__, epistulae ac flör__, quös ad eam mittë__, ad më remittë__. Itaque trïst__ er__ ac miser. Parent__ me__ mult__ mod__ më dëlect__ cönä__, optim__ cib__ m__ da__, sed ego paulum edë___ et nocte male dormië___.” Cornëlius: “Cür ill__ virgö pauper të adulëscent__ dïvit__ nön amä___?” Iülius: “Quia ali__ vir__ dïvit__ amä___ – nec vërö ab ill__ vir__ pessim__ amä__, quod virgö pauper er__!” Cornëlius: “Qu__ er__ ill__ virgö pauper?” Iülius: “Er__ Aemilia, qu__ nunc uxor me__ est ac më nec üll__ ali__ vir__ am__. Hodië beätï coniug__ s__.” Cornëlius: “Ego quoque adulëscëns virgin__ pauper__ amä__, neque putä__ më ab e__ am__ quia ips__ pauper er__. Sed ill__ më nec üll__ ali__ vir__ amä__ – ac nunc uxor me__ est. Nös beätissim__ s__ coniug__, quamquam dïvit__ nön s__. Uxor me__ mulier est optim__ ac pulcherrim__.” Iülius: “Uxor tu__ nön mel__ neque pulchr___ est quam me__ Aemili__!”

23. Dë novö ïnfante (cap. I–XX) Aemilia, qu__ iam duös fïli__ et ün__ fïli__ hab__, novum ïnfant__ exspect__. Ill__ alter__ fïliam hab__ vult, sed marït__ e__ Iülius magis gaudë__ sï fïlium habë__, quamquam dïc__ ‘së vel__ fïliam hab__.’ Herï Iülius nescië__ uxör__ su__ nov__ ïnfant__ exspect__, quamquam vidë__ e__ minus gracil__ es__. Nunc autem intelleg__ Aemili__ nön propter cib__ crassiör__ fi__! Iülia parent__ dë ‘alter__ fïliä’ loquent__ audit, atque ita sc__ dë nov__ ïnfant__. Neque vërö gaud__ Iülia, nam söl__ vult töt__ amör__ parentum sibi hab__! Verb__ Aemili__ dë parvul__ sorör__ quae aequ__ amäb__ eam nön satis cönsöl__. Märcus et Quïntus dë ïnfant__ quï exspect__ nesc__. Iülia autem dë h__ r__ tac__ nön pot__. Frätr__ voc__ et i__ “Aud__!” inquit, “Mox ego nön er__ söl__ puell__ cum du__ puer__. Post pauc__ mëns__ m__ soror er__.” Puer__ statim ad mätr__ ade__ e__que interrog__: “Est__ vër__ quod dïc__ Iülia? Sorör__ne habë__?” Aemilia: “Cert__ nov__ ïnfant__ habë__, sed fïlium__ an fïli__, nëmö sc__. Vösne frätr__ an sorör__ hab__ vul__? Nönne laetäb__ sï alter__ sorör__ habë__?” Märcus: “Ego parvulïs ïnfant__ nön dëlect__. Semper in cün__ iac__, mëcum lüd__ nön pos__, nihil dïc__, sed magn__ vöc__ väg__!” Aemilia: “Nöl__ ita loqu__, Märc__! Ante octö ann__ tü ipse in cün__ iacë__ ac vägië___ nec cum ali__ puer__ lüd__ poter__.” Quïntus: “Ego nön frätr__, sed sorör__ vol__, etiam sï fïlia ill__ parvul__ söl__ ä mätr__ cürä__, nös lïber__ mäiör__ nön cürä__!” Aemilia: “Vös omn__ bene cürä__, etiam sï fïliolam habë__. Nöl__ tim__!”

14

24. Fïlius mercätöris (cap. I–XX) Mïciö est mercätor qu__ Östi__ prope port__ habit__. Vir dïves est, quï merc__ su__, quae ex terr__ aliënïs adveh__, magnö preti__ in Itali__ vënd__. Fïlius Mïciön__, c__ nömen est Marïnus, iam adulëscëns est septendecim ann__. Marïnus puer apud magistr__ suum optim__ discipul__ er__, qu__ nön modo litter__ et numer__ bene discë__, sed etiam ips__ per së librös legë__. Mercätor sïc fïli__ su__ loqu__: “Ab h__ ann__ puer nön es, Marïn__. Vol__ tëcum loqu__ dë tempor__ futür__. Vïs__ mercätor es__ ut pater tu__? an naut__?” Marïn__ respond__: “Ego nec mercätor nec naut__ es__ vol__, nam nön sölum nautae, sed etiam mercätör__ nävig__ dëb__, ac mult__ näv__ cum merc__ in flüct__ merg__. Tempestätës et mar__ turbid__ metu__. Sed nöl__ dom__ man__. In Graeci__ ï__, quia litter__ Graec__ ac lingu__ Graec__ disc__ vol__. Doct__ er__ ut magister me__, nec sölum libr__ Latïnös, sed etiam libr__ Graec__ leg__. In Graeci__vir__ doctös audïre poter__ ac mult__ r__ ab optim__ magistrïs disc__. Vïs__ më tëcum in Graeci__ düc__?” Verba fïli__ patr__ nön dëlect__, nam is putäbat fïli__ su__ vel__ mercätörem es__. Nec tamen adulëscent__ tam prüdent__ dom__ ten__ vult, itaque fïli__ “Gaudeö” inquit “quod v__ mëcum in Graeci__ ï__, quamquam mercätor es__ nön v__. Bene intelleg__ të, ut adulëscent__ prüdent__, plüra disc__ vel__ in Graeci__ apud magistr__ doctissimös. Sed nävig__ necesse est, sï in Graeci__ ï__ vol__, et tü dïc__ ‘të mare metu__ neque nävig__ vel__’!” Marïnus: “Sï bon__ näv__ et gubernätör__ prüdent__ habëbimus ac vent__ secund__, sine met__ tëcum nävigä__, pater.” Septim__ di__ post h__ colloqui__, vent__ secund__ atque cael__ serën__, Mïciö cum Marïn__ fïli__ proficïsc__. In port__ Östiëns__ fïli__ mätr__ su__ complect__ et öscul__. “Val__, mäter me__!” inqu__, et mäter lacrimam dëterg__ “Ö Marïn__! Vïv__ val__que!” Tum fïli__ cum patr__ näv__ cönscend__. Vëla vent__ impl__ et näv__ plën__ vël__ ë port__ ëgred__.

25. Gubernätor optimus (cap. I–XX) Mïciö mercätor cum fïli__ su__ Marïn__ Graeci__ petit. Merc__ su__ magn__ preti__ in Graeci__ vënd__ vult et illïc nov__ merc__ minör__ preti__ emere, qu__ deinde in Itali__ vënd__ preti__ mäiör__. H__ mod__ mercätor prüdëns magn__ pecüni__ facere sol__. Cert__ mercätor dïves est Mïciö. Dum näv__ vent__ secund__ per mar__ veh__, Marïnus in pupp__ sed__ et libr__ dë optim__ gubernätör__, c__ nömen er__ Palinürus, leg__ cön__. At difficil__ est in pupp__ libr__ leg__, quia gubernätor absent__ cantat amïcam. Marïn__ e__ tac__ iub__, sed ill__ foed__ vöc__ cant__ perg__! Adulëscëns ocul__ ä libr__ su__ toll__ mar__ et cael__ intu__. Suprä mar__ nübës ätr__ or__ vid__ et procul tonitrum aud__. Statim patr__ ad__ et “Vid__ne” inqu__ “illäs nüb__ ätr__? Quid e__ signific__ put__? Ego tonitr__ ac tempestät__ venientem tim__, nam tonitr__ iam procul audïtur. Nölö in medi__ mar__ tempestät__ opper__. Iub__ gubernätör__ port__ pet__, pater! Illïc fïn__ tempestät__ opper__ poterimus.” Mercätor vërö “Nöl__ tim__!” inquit, “Gubernätor noster est bon__ naut__, qu__ officium suum sc__. Cert__ tü plür__ libr__ leg__ quam ill__, et mult__ r__ difficil__ sc__, sed nävig__ nesc__ – id libr__ tu__ të doc__ nön pos__. Man__ tranquill__ in pupp__ et perg__ libr__ tuum leg__!” “Ego tranquill__ s__” inquit fïlius, “nec iam tranquill__ er__ mar__!” 15

Marïn__ ad gubernätör__ red__, qu__ mäiör__ vöc__ cant__ incip__, dum töt__ cael__ nübibus ätr__ oper__ et iam prïm__ fulgur__ mare illüstrant. Gubernätor vërö neque cael__ neque mar__ aspic__, et mal__ can__ perg__! “Tac__, gubernätor!” inquit adulëscëns, “Spect__ cael__! Fac offici__ tu__! Necesse est port__ petere, antequam mäxim__ tempestäs oritur.” Gubernätor nüll__ verbum respond__, sed rïd__ së ad Marïn__ vert__ e__que ümid__ ocul__ intu__. Tum adulëscëns animadvert__ e__ man__ ten__ pöcul__ – ex qu__ nön aqu__ bib__! Subit__ magn__ vent__ fl__ incip__ ac näv__ magnïs flüct__ iact__. Gubernätor surg__ cön__ nec pedibus st__ pot__ et ante Marïn__ läb__. Cläm__ omn__ et Neptün__ invoc__: “Serv__ nös, Neptün__!” Näv__ sine gubernätör__ in mar__ turbid__ err__ atque aqu__ impl__ incip__. Naut__ aquam haur__ cön__ ac merc__ grav__ in mar__ iaci__. Tum vërö, omn__ perterrit__, Marïn__ tranquill__ in loc__ gubernätör__ cönsïd__: is näv__ conträ vent__ vert__ et in medi__ flüct__ rëct__ gubern__. Ita näv__ serv__ nec flüct__ merg__. Paul__ post vent__ cad__ incip__. Laet__ omn__ et Marïn__ ut optim__ gubernätör__ laudant e__que ‘alter__ Palinür__’ voc__. Mïciö laet__ fïli__ complect__ et “Profectö” inquit “tü nön sölum librös leg__, sed etiam näv__ gubern__ sc__!” Marïn__ autem “Libr__ legë__” inquit “dë Palinür__, optim__ gubernätör__. Ut vid__, pater, libr__ me__ mult__ r__ më doc__ pos__.”

26. Magister numerös dictat (cap. I–XXI) Magister Diodörus, postquam discipul__ numer__ breviter scrïb__ docuit, sex numer__ iïs dict__: ‘quattuor’, ‘novem’, ‘quattuordecim’, ‘ündëvïgintï’, ‘quadringenta’, ‘nöngenta’. Cür magister ‘quadringenta’ et ‘nöngenta’ dïc__, nön ‘quadringentï’ et nöngentï’? Numer__ qu__ in -genta dësin__ sunt neutrum plürälis. Qu__que discipul__ suö mod__ numer__ scrïb__. Sextus sïc scrïb__: IV, IX, XI, XIX, CD, CM ; Titus sïc: IV, IX, XIV, XIX, XL, XC; Märcus sïc: IIII, VIIII, XIIII, XVIIII, CCCC, DCCCC. Diodörus, postquam numer__ dictä__ et discipulï e__ scrïps__, tabul__ cuiusque discipul__ in manüs süm__ et spect__ id quod scrïpt__ est. Nëmö discipulus omn__ numerös rëct__ scrïps__, at magister Sext__ et Tit__ quattuor numer__ rëct__ scrïps__ vid__. “Vös” inquit “quattuor numer__ rëct__ scrïps__, Sext__ et Tit__.” Sextus: “Scrïpsimus ita ut nös numer__ scrïb__ docu__.” Diodörus: “Nec vërö të CD et CM scrïb__ docu__, Sexte, nam C rär__ pönitur ante D et M, ‘quadringenta’ et ‘nöngenta’ rëctius scrïbitur CCCC et DCCCC.” Märcus: “Ego ita scrïps__!” Märc__ dïc__ ‘së ita scrïps__’ Magister: “Tü rëct__ C quater scrïps__ in i__ numer__, sed etiam I quater scrïps__ in numer__ ‘quattuor’, ‘novem’, ‘quattuordecim’, ‘ündëvïgintï’: IIII, VIIII, XIIII, XVIIII. Id të nön docu__! Sciö antïqu__ Römän__ tot__ I scrïps__, sed hodi__ litter__ I pön__ ante V et X: ‘quattuor’ scrïb__ IV, ‘novem’ IX, ‘quattuordecim’ XIV, ‘ündëvïgintï’ XIX – h__ numer__ rëct__ scrïpt__ sunt ä Sext__ et Tit__.” Magister dïc__ ‘h__ numer__ ä Sext__ et Tit__ rect__ scrïpt__ es__.’ Tum magister së vert__ ad Tit__, qu__ XL et XC scrïps__, et “Sed cür tü” inquit “XL et XC scrïps__? E__ litter__ signific__ ‘quadrägintä et ‘nönägintä’, nön ‘quadringenta’ et ‘nöngenta’, ut ego vö__ dict___.” Titus: “Ego të ‘quadrägintä’ et ‘nönägintä’ dïc__ audïv__.” Magister: “Male audïv__! Tü__ mal__ aur__ hab__? Profectö ‘quadringenta’ et ‘nöngenta’ dïx__. Nönne vös më ita dïc__ audïv__, Märc__ et Sext__?” 16

Sextus: “Cert__ nös ita të dïc__ audïv__. Scrïps__ e__ numerös qu__ nö__ dictäv__.” Sextus et Märcus magistr__ numer__ ‘quadringenta’ et ‘nöngenta’ dictant__ bene audïv__, Titus male audïv__. Märcus: “Sed ego ün__ ex tr__ discipul__ e__ numer__ rëct__ scrïps__! Cür më nön laudäv__, magister?” Magister: “Të nön laudäv__, quia ali__ quattuor numer__ präv__ scrïps__.” Märcus: “Ego scrïps__ ut antïqu__ Römän__ scrïbë__. Num tü antïqu__ Römän__ präv__ scrïps__ put__?”

27. Iänitor probus (cap. I–XXII) Dörippa, amïc__ Lÿdi__, söl__ habit__ Röm__ in dom__ apud Tiber__ flümen. For__ dom__ cüstöd__ iänitor, c__ nömen est Sanniö. Dörippa Lepidum amïc__ habë__, sed iam e__ ë dom__ su__ pepul__, quia e__ fals__ amïc__ es__ arbitr__. Dom__ revers__ Dörippa iänitör__ “Sï Lepid__ redit” inquit, “nölï admitt__ e__! Vir__ ill__ improb__ iam vid__ nöl__. Nön më, sed ancill__ am__.” Vesper__ Lepid__ cum nov__ flör__ red__ atque iänu__ puls__ cläm__: “Heus, iänitor! Aper__ iänu__! Lepidus s__. Veni__ amïc__ me__ salütä__.” Sanniö: “Nön lic__ mihi të admitt__. Döripp__ tëcum colloqu__ nön vult. Put__ e__ iam dormï__ i__. Dïcit ‘nön së, sed ali__ fëmin__ ä të am__’.” Lepidus: “Nön vër__ est quod ill__ dïcit. Ego s__ vër__ amïc__ qu__ amïc__ meam nön fall__. Necesse m__ est cum e__colloqu__.” Sanniö: “Sed Dörippa më iub__ t__ iänu__ claud__.” Lepidus: “Nön oport__ ill__ fëmin__ sevër__ pär__! Iam aper__ iänu__!” Sanniö: “Profectö domin__ me__ pärë__. Të nön admittö.” Lepid__ dënäri__ pröm__ et iänitör__ ostend__: “Ecce dënäri__” inquit, “sï iänu__ m__ aperïs, dënäri__ t__ dö.” Sanniö: “Quamquam pauper sum, ist__ pecüni__ ä të accip__ nöl__. Ego domin__ me__ nön fallö!” Tandem Lepidus intelleg__ së iänitör__ prob__ nüll__mod__ mov__ pos__. Flör__ ante for__ iaci__ “Val__” inquit, “iänitor – dür___ quam forës tu__!”

28. Neuter recëdere vult (cap. I–XXIII) Lëander, serv__ Iüli__, postquam in for__ Tüsculänö pisc__ et öv__ ëm__, vi__ angust__ intr__ qu__ ä for__ ad port__ oppid__ düc__. In e__ vi__ domin__ Cornëli__ occurr__, qu__ equ__ veh__ ad for__. Lëander ips__ ä for__ veh__ asinö. Necesse est utrumque cönsist__, nam nimis angust__ est vi__. Sed neuter e__, nec domin__ nec serv__, recëd__ vult. Cornëlius vult__ sevër__ serv__ aspici__ “Heus tü, serv__!” inquit, “Cëd__ mihi! Iubë asin__ tu__ ad for__ revert__!” Ad hoc Lëander, quï scit asin__ su__ pärit__ nön esse, “Asin__ me__” inquit “m__ hoc iubent__ nön pärë__. Pröcëd__ vult, recëd__ nön vult! Atque ego iam procul abs__ ä for__. Tü red__ ad port__!” At domin__ ïrät__ “Profectö” inquit “nöl__ t__, sordidö serv__, cëd__! Nisi tü m__ cëdis, h__ bacul__ të et asin__ tu__ verberät__ sum!” Cornëli__ dïc__ ‘së serv__ et asin__ e__ verberät__ esse’ ac söl__ adversus Lëandr__ accëd__ bacul__ ante së ten__. Tum vërö asin__ rudere incip__: “Hïaähïaä...!” Turpissim__ asin__ vöc__ territ__ equ__ in ped__ posteriör__ surg__ së vert__ atque ë loc__ fug__. Asin__ cum Lëandr__ equ__ current__ sequ__ neque Cornëli__ e__ retin__ pot__. Rub__ ob pudör__ Cornëli__ red__ ad equ__ su__, qu__ inträ port__ domin__ exspect__. 17

29. Redit Sextus (cap. I–XXIV) Hör__ septim__ est. E__ hör__ Cornëlius ambulä__ ï__ sol__ antequam lavä__ i__, sed hodië propter imbr__ et tonitr__ ambul__ nön pot__. Dom__ man__ apud uxör__ su__ Fabi__, qu__ in ätri__ Sext__ fïli__ exspect__. Fabia: “Sext__ ante hör__ septim__ red__ sol__. Quid e__ ag__ put__?” Cornëlius: “Per h__ imbr__ ac tonitr__ ambul__ nön pot__. Put__ e__ sub tëct__ exspect__ dum tonitr__ dësinet.” Tandem iänu__ aper__ et Sext__ ätri__ intr__. Parent__ vërö fïli__ su__ vix cognösc__, nam faci__ puer__ cruent__ est atque vest__ e__ sordid__. “Salv__, pater et mäter!” inqu__ puer. “Ö m__ fïl__!” inquit mäter cruör__ cönspici__, “Quid t__ fact__ est?” Sextus: “Pugnäv__ cum Märc__ et Tit__. I__ më pulsäv__, postquam ego Märc__ pulsäv__.” Fabia: “Cür tü Märc__ pulsäv__?” Sextus: “Quia ill__ dïxerat ‘mätr__ me__ fëmin__ turp__ es__!’” Cornëlius : “Quid? Itane dïxit ill__ puer improb__?” Sextus: “Nön i__ ips__ verbïs. Dïxit ‘su__ mätr__ förmösissim__ es__’ ac ‘mätr__ me__ sine örnämentïs förmös__ nön es__.’ Posteä më ‘puer__ barbar__’ vocäv__, quod e__ pulsäv__.” Cornëlius: “Profectö nön sine caus__ Märc__ pulsäv__, quia mätr__ tu__ male dïx__! Nam mäter tu__ förmös__ est quam mäter Märc__, etiam sï ill__ plür__ et pulchriör__ örnäment__ hab__. Nec tü puer barbar__ es, sed doctior Märc__.” Sextus: “Cert__ nön tam indoct__ s__ quam ill__: rëctius et pulchr__ scrïb__ ac mel__ comput__. Magister më laudäv__ quod rëctissim__ et pulcherrim__ scrïps__ atque etiam ass__ m__ ded__ quod optim__ computäv__.” Sextus ass__ pröm__ et parent__ ostend__. Fabia: “Gaudëmus të optim__ discipul__ es__. Nön modo laud__, sed etiam dön__ meru__. Ostend__ nö__ litter__ tu__ qu__ laudät__ sunt ä magistr__!” Sext__ pröm__ tabell__, quam su__ es__ putäbat, e__que parent__ ostend__. Cornëlius tabell__ spect__ mïr__ litter__ foed__ ac difficil__ lëc__ es__. “Qu__nam hoc est?” inquit, “Num magister h__ litter__ laudäv__?” Sextus: “Immö ‘litter__ foed__ es__’ dïx__, sed h__ litter__ ä Märc__ scrïpt__ sunt. Iam intelleg__ Märc__ tabul__ nostr__ mütäv__ inter pugn__. Is me__ tabul__ sümps__ – mïror e__ ass__ me__ nön sümps__!” Fabia: “Märc__ mult__ numm__ ä patr__ su__ dïvite accip__.” Sextus: “Rëct__ dïc__: is mult__ numm__ hab__ – ac nesc__ pecüni__ su__ numer__! Ego ün__ ass__ hab__ ac sc__ quattuor ass__ fac__ sësterti__ et quattuor sësterti__ dënäri__.” Cornëlius: “Quot ass__ faci__ quattuor sësterti__?” Sextus: “Sëdecim scïlicet. H__ idem magister nös interrogäv__. Sed id quod më interrogäv__ mult__ difficilius er__. Ecce exempl__: Quot dënäri__ faci__ duodëquïnquägintä sësterti__? Tü m__ respond__, pater!”

30. Puer barbarus (cap. I–XXV) Prïm__ lüc__ Märc__ cum Däv__ Tüscul__ ambul__. Däv__ nön modo r__ Märc__ fert, sed etiam epistul__ qu__ Iüli__ ad magistr__ scrïps__. Dävus: “Ecce epistul__ domin__ fer__, qu__ tü ipse magistr__ tu__ träd__.” Märcus: “Etiam__ mercëd__ fer__, qu__ magistr__ dëbëmus?” Dävus: “Pecüni__ nön fer__. Pater tu__ mercëd__ solv__ nön vult.” Märcus: “Ergö magister ïrät__ er__ m__.” Dävus: “Nön t__, sed patr__ tu__ ïrät__ er__. Domin__ enim plän__ scrïb__ ‘magistr__ nihil të doc__ pos__ neque igitur mercëd__ meru__!’” 18

Märcus: “Ita est ut scrïb__ pater: nihil disc__ ab ill__ magistr__!” Märc__ et Däv__ incip__ mont__ ascend__ in qu__ sit__ est Tüsculum. Märcus: “Mïror quod oppid__ nön in vall__, sed in mont__ sit__est.” Dävus: “Oppida in mont__ aedific__, quia facilius est montem dëfend__. Difficil__ enim est hostibus mont__ altös ascend__.” Märc__ front__ terg__ “Nön sölum host__” inquit “difficil__ est. Ego semper fess__ s__ cum tandem ad lüd__ advën__. Ob e__ caus__ necesse est in lüd__ dorm__!” Dävus: “Id të nön excüs__. Posthäc necesse er__ të in lüd__vigil__ ac magistr__ pär__. Laet__ quod t__ lic__ in lüd__ ï__! – m__ puerö nön licë__.” Märcus: “Sed tü serv__ es, Däv__.” Dävus: “In patri__ me__ serv__ nön er__. Patri__ me__ est Britannia.” Märcus: “Ergö puer barbar__ er__.” Dävus: “Laet__ quod tü puer barbar__ nön es! Puerïs barbar__ nön lic__ litter__ et numer__ disc__.” Märcus: “At puer__ barbarïs lic__ di__ tötös cum ali__ puer__ lüd__, per campös et silv__ err__, in flümin__ nat__, equ__ reg__, fer__ occïd__, nec i__ necesse est ante lüc__ surg__.” Dävus: “Puer__ barbar__ nön tam beät__ vïv__ quam tü put__. Mult__ m__ puer__ er___ offici__, nec enim servum nec ancill__ habë__ pater me__.” Märcus: “Quärë ex patri__ tu__ profect__ es?” Dävus: “Parent__ me__ ä mïlit__ Römänïs necät__ sunt, quia Römän__ auxili__ ferre nölëbant.” Märcus: “Cür Römän__ auxili__ negä__?” Märcus: “Quia Römän__ host__ er__ Britannörum. Ego cum parent__ me__ habitä__ in parv__ dom__ apud magn__ silv__ in qu__ exercit__ Britannörum së occultä__. Subit__ mïlit__ Römän__ dom__ nostr__ inträv__ ac patr__ me__ interrog__ coep__. Ill__ vërö cïv__ suös, qu__ patri__ su__ ab host__ Römänïs dëfendë__, fall__ nölëbat neque üll__ verbum fëc__ dë exercit__ Britannörum qu__ in silvïs occultäbätur. Me__ ocul__ vïd__ patr__ et mätr__ ä saevïs mïlit__ occïd__. Ipse puer quïndecim ann__ cum cëter__ Britannïs capt__ Röm__ miss__ s__ et serv__ factus. Pater Iüli__ më sescent__ sësterti__ ëm__.”

19

FABELLAE LATINAE 1. Prövinciae Römänae (cap. I) 2. Lïberï et librï (cap. I–II) 3. Pater dormit (cap. I–III) 4. Nummus Dävï (cap. I–IV) 5. Liber novus (cap. I–V) 6. Puella in hortö (cap. I–V) 7. Mëdus et Cornëlius (cap. I–VI) 8. Speculum Aemiliae (cap. I–VII) 9. Örnämenta dominae (cap. I–VIII) 10. Dominï et equï (cap. I–IX) 11. Tabernae Iüliï (cap. I–X) 12. Pater abest, adest mäter (cap. I–X) 13. Servï dormiunt (cap. I–XI) 14. Puer armätus (cap. I–XII) 15. Kalendärium Römänum (cap. I–XIII 16. Asinus currëns (cap. I–XIV) 17. Puer aeger et medicus (cap. I–XV) 18. Canis ululäns (cap. I–XV) 19. Via Östiënsis (cap. I–XVI) 20. Medicus doctus (cap. I–XVII) 21. Numerï et litterae (cap. I–XVIII) 22. Amor adulëscentium (cap. I–XIX) 23. Dë novö ïnfante (cap. I–XX) 24. Fïlius mercätöris (cap. I–XX) 25. Gubernätor optimus (cap. I–XX) 26. Magister numerös dictat (cap. I–XXI) 27. Iänitor probus (cap. I–XXII) 28. Neuter recëdere vult (cap. I–XXIII) 29. Redit Sextus (cap. I–XXIV) 30. Puer barbarus (cap. I–XXV)

20

päg. 1 1 2 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 11 12 13 14 14 15 16 17 18 18 19 20 21 22 22 23 24