Cardoso - Teoria de La Dependencia

lO? ¿«Teoríade la dependencia» o análisis concreto de situaciones de depe ..de.. •« F. H. Cardoso Introducción mi luí

Views 60 Downloads 0 File size 2MB

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE

Recommend stories

Citation preview

lO?

¿«Teoríade la dependencia» o análisis concreto de situaciones de depe ..de.. •«

F. H. Cardoso

Introducción mi luís ti itimnois ciócus la inisislenicicí cciii

?~~~:kj;i

cine se hící lícihuicicimí cii Amíiérietr 1 Áítinícr

tumínmí ccl :u:mre ele-1me ni eiemuc

y

as cuí mi cus icmii es

cicíní en e~ elemaicnie. suirí ele ucunicus e tutu dlune ciu ie m fui uu-inicutt mciici, tuigcu metie— mucí ¡icurte cíe mes¡muíiíscmlmilicitrci crí lcr irísistenícicí sumímie el tciuiti es. ¡muir mimí Icucimí, lícueer ciii unoa milpa y 1ucmn citrui, [cm cmniu¡cíptrcíoci cler [cm ecusí ¡rícítihicícící cíe erítmcun crí cutí cií.seuísiuíui [ciii uuicul juicunilct,eltt. Ltu nícví uílpuc ci e[uue mire uefieuuí micí eienivci del re— euínimmeumiemiuui cíe ciii cc1uniX’ieuí initeieetcicui crí ecicuní— tui cii 1ucumítu> cíe ¡icurtidicí. ¡meicí umomeecle cíe c[tue 1uuíclrici liciber sicicí mnevistul el efecumí cíe. cící mncívmuuírcuítcí enítícul cicie. ptriticu cíe’ iclecus dlune ru>.cmuí cciii la idlemilcí— uncí y ditie plium c[tme cuecumre es ctupi)trlisttu y cície mmmi se 1uciecie eic’s ligan oíd ¡umumeescí cíe exiucuiisícmrí del sismemuicí etipítcub isutí iííiermicíeiuííícml y cíe cus ecíimciie¡uímíes muiliticcis cuí e[uic éste ui1mcrcu. l>cmr mítucí iciulcí. [cm enítiecí se omrieníicu cm míícístrcun —buí c~cre es culiXimí. ¡mci-cm e[ume crí luís cruíciiisis sc emíccíemítrur niucli cus veces ncicgcuci mí tu tun seguí u elcm 1mbtuuucí e~mmc el ma idi lisis cstmuctcu mcmirr cíe luís ¡urmueescís cíe fui mnuicí— eióuí del sisteríícu ecípitcubistcu suibcí ticííe seníticicí e umcmc dci smi uí me feriel mis Ii ¡stui mi ectun ¿rite. Oti é e~ cmicm-e dcci m este>? Ocniere dcci r luási ccrníícuíte, cine cus estmucucmrcus cuí ud i cicimiturites sc> ni ci mes uníucící cm ele btu relcie ¡ dii cíe fuerzas entre cicíses suicicíles díuc se crí fneíítaci cíe (cm mu a es¡mee ifi ca crí luímuei ¿muí ele uncícicís deten,, Una— los ele ¡umcielumccicíui. Se tncttti ¡muir tcumítuí. cíe X’culeir¡ztrn cmii est ibcm cíe cmnáhisi 5 ci u e cílucí reí nc buís ¡u rumeescís sum— cícubes cuí uní nuivol cumneretum Ahcírcí lii crí. ci ¡mtunc¡ m ele este mmi uímuíe mí tui, btu enit¡ecu mící se omníeuuicí suuicímneníte cciiitrti btu demeehcr» sinící mcmii iii éui cci mítmcm sed cines. en mucníercul n p re ¡u uin eleu-ti tes cíe cm izdíu iemdci intel cct cícul Tecí rietimiucruce es ini stuuisftuemcwicm scistituríu buís acculisi,s íuus¡uíraelcms crí btu «icumnicí del elescrmuumblcm» ¡mcm umincis tcumitcus e1cmc rnísrsicrí —





-

71] Oicírclmmsrm. i’resicieuueici cíe [cmRe>múiiiietm 1—ecierumí Brasil. / crl/lic-c rS,’ ií.dcue.L /7(1 99v> idcic/rioI (¡u/u. 1 [cm cIne Faiettum y yo> híici rííums cuí nícíestnuí cuí— sayui mii 1cm dítue Ii ¡ce crí tmcibajus [ucistericures soiluie btu ¡clcuulcmeitu ele la Lmnreciesía i cid ustrial cíe paises cíe— peníel entes. 1 ci uti licitud y lcr signifi ccíei ciii tcó rieti ele 1cm ci cm— cióní cíe depenucieuícia tcrl coínící [accmuueeiui ciucís reside pmeeiscruííeritc en buí ecímítrcrnioí: cuí ci reculud— rcuciómí cuí el ni ivel eumneretum esto> es, 1mc-muiiccmelcm 1ucmc cus níecí icmc¡cíníes íucih itiecus (i nelcuscí ci Estcueieí mícícicmncul) y sumeicuies (ele crecremeicí ecmn la fuirnutí— cícín h¡stórica debas clases scíeiaies en cada situación cíe depemíelciucia), dc 1cm ~ucugnía ele ¡ citereses pum iuitcrmnccliom dc 1cm cual se vci ini pcímíieneium el caimiucul isumící cm se le van cípumuíiendoí fcicrztis scmcra— les creadas lucir él mismoí. Está claro eíue cl supuesto teórico más general que vuelve poisibie este enfcídíuíe es el dc que cci ex usme 1tu el ¡st inc¡ ciii de m cttufisiecu entre icís cuí riel i — cuclucí cites extercicís e ¡riter uícís. E mí omtrcus pcíl culurcís: 1cm cii cicinííiccí interna ele Idís paises elepenidienies es u u cuspeeto> particular dc la eí iríáuííiea rimás general del ni cnn clcm ecííuitct Iistcí. Si uí emnlucungum. escí ccli níáníuicci general ricí es tun jactar abstmaetcí eíuc premeludc efeeccís concretos; ella existe peme untenníeclicí tanto cíe oms mumelos simigultur¡zaeluis ele Sti ex1mmesi ón cci la ccper¡ter¡tt del sistenící» coímmm lucir btu muícrccucu cumnuicí se cía en el ucentedí. Esa rcuíníieiaci ci ¡aléctica es la c1ue llex-ct ci reehazcmr 1cm ehisticicicíní nícucífísiccí (estuí es. c~ue scrpcmmíe círící sejuarcíción estát¡ecm) entre [cíeluir-es extecnoms efectois u ntc2mcois, y pum comise— cuencicí lleva a rechazar tuicící uilímí tic cuuuíulisis cíe la elejuendenícia díue se bu use en esta ímcrsímeeti vcí. ¿Quiere cstum cleen m eítue mící existen «factumues ex— tenrí oms ci guíe, lucmn e~e mii 1m1‘u lcr [cm mu ci ejure cielo>¡mcci btu ;mromdcreción capit~uinsi u en bus cenítrois imíclust nicíl zaelcus cci cafecucí u br peri lericí? Oiuvicuutiecte cimí.

el ecmuíeeptcm cíe dependencicí (..) pretende cítuirgcír s ign iii ecrel cm tu u nící serie ele heducís y s ¡ tcrcmcicm— cies que aptírecen ccmnjunítcmciícnte crí un muí— mentcí cicucicí y se lmusccc establecer pum scm muítcrmeeiiom icís relcícicínes cine hacen intel igiluies icus situcíci ci ríes cm piniccus cmi furíe ¡ó ci ele 1 rucio] cm dc cumnexiórí entre luís ccmm¡uuínentes estructcira— les interuicís y externois. Pero luí exiemniom cci esa perspeetivcu, se expresa tanuubién eomcícm un muielcí pcuntieuicum cíe relación entre gnn¡uums y cícuses scm— entiles en el á nílmitci ele las ccícu curies s cílmel escírrul— biacicus» .

Páginicus cuelelcmníte se ex1ubicitci cmún niucis. que el comciceptom de dependencia será utilizcucící eommcí en btu cmmt¡ecmicíción de la eccunmuimítí, de las clases suiciales y dci Estado> cumn las ecuínumuuíucís centecules y cuí rilas poite nc ¡as domm i nícmcites ccímum e ni lcr articulación ele esas misnías cícíses y crí el tipo de uíígcrmíizcueióci ecomnómica y pomí itica que pmevcm—

Así, la umoiciómí ele depeuídeiieícc 2 es ímrescntcidcu juana pumncí ¿uní isis en tuuu ti ¡muí cíe análisis cine mccci— ¡mera la sm~nn Inc ución pumí iticcí cíe buís ¡imuicesois decicicmmímnecís y c~uue coíntncí btu vtumucieza de buís cícuál ¡sis seucící iiiau xmstas e1ue ven crí cl 1 cí¡uemiaiiscíom cina

POLITICSy

¿muleciría de lar depeuuíenci-a» u aurálisis concreto de situuaeiones...? Quiere dcci r si iii ímiciuiente. que luís caunluicís cíccíumiclois cuí el ecnutmmm» sumní cuíríe-cmnuí¡icrrutes y euicuueum— mciii ex pees ió u cuí ríe retcu e mí mímucís tcurítums cci iii bicis cuí lcr ¡me rife nicí. A sí. ¡mcm n eje muí ul o u, s¡ el cecí rugí cm muid— ncíciuí nííuíilíííae mmmii mí» ¡mcuscm a prcvcuiceer ecínuicí [cuí-— uiucí cíe mmm>’~imiu¡ac mmiii de btu ¡mrumciuc:eioií. él 1mmumvciea omití u-emir Camim/.uc mciii ele tu clivisimmmí írímeruícreicínícui dci [mciiiricí 5 [eX u ci [circcumtieumicteioini cíe icís cecíuimí— iii icís uc u míe u u e u 5 5 clel si sten ucí cíe al i ctuí ¡cus y cíe ciii— ttuguunui.smííci enílí e lis cicuses cuí buís cbcís niveles, imiten— miii y extel micí ¡ rime tcímutuí. 1cm »cxbmncs¡uíui euuuucnetcu Q]tic el imiuielcí etiimit~uiisi ix i u e iicumniti ar crí icís auccis de1ic.rie[ieniucs uncí eS “rumtuuuuiatre ir> cie1ucuiciena 1.stcícict cíe ele luís iciucreses Imuecule cíe 1 u ci uses dci 1 buís meccmrsmms uitiucir ilos e [e 5 u/u /uu /un ijicí culillO -su’ f¡»~o» /115101Kd!lIlu lI/u (.i//-,////ui u aí /ícuílando Fluí c’StOi reside tris ¡br X uit i¡ 1 [crueliciiemittui cíe btu cnuíi¡zcieíoní cíe [ci11cm s¡meelrXa die la oie1ueuucleruciti cuí buís tinícibisis: sc ecínuíluicr [tuex1uiietreimmri cíe umuí ¡ulcí— nicí síuuíjulc.stci del eu iicbiei,uuituuuie’ c’xicuni. sc cuse.— guircí. cuí uuiisrncu tieuuí¡mcí, btu ¡mmmsibiiíeituei cíe enecíniurcmr sícís ehistimítcms che mecinticci[cie-ióuí cíe tmncmsituucreiumiu de ele ¡merícierie ¡ ti i~a rcí oit mci ole ciii iii cmiiicrí tui pci mcm ci umtrum. En cítruis téuuíi¡nímís. sc cíee¡mtcr que existe cmrící cclíistmmricuur —y ¡muir tcuníicu, cínící cliii irnie u umuipícu cíe ecícící siucícucicín cíe oicmciíc[crueim F.sttlí elcícuí ci cre senící i uíge u cící jii etcmielen trcírí s— lo> mmcm r cm nicíe¡ u ci ele cíc¡icud dimen i cmi cmii cuí cee¡ito> tuítcuiizcmuite. 1 ci refererucicm hedí u ¡muir Weffomut scíící ccuuueetci sí ecmrrespomieiiesc ci buís mí ulísus cm c~cuc cutí— cíe: cuí ci etc mmiii iicucl cís cci íd ercí ues soíe males y pum Ii— tíccís muienmícís (cjcuc sumicí ucíechení ser rcsuieitcis lucir ciii ticití bis ¡s cíe- ci cisc) 1 mus gruí íumis e~ cre deteriucmmí icí Iiegcunu mu ti, ci secí, c~ cíe ci ciii ecu u mcmii elcí cm btu i dcci cíe Ncieiu>nu mueden cuscín btu cmuíicíuíumuíuícm ¡moiliuictí ¡icrící lcr iiiemcmtucimmmi cecí nc> cmii ecu. Lii uit rcus pcibtib ncus. cci crecí ci cue este iuios ci mmtm ini¡cucicís íucu m ciii ct ce Icremí ci tu cm lcr >cuc iciii ci [mc rustí e 1cm cíe ¡me mielcuí ci ci ccinicm cu mí cuuuuee1iiu> tumiuiiizcmuiie o1uud niuu.s oiticícu cl 1urimueí¡uíci cíe -

109

—______________________________

enteneii níieíítcm cíe la sumeicelací cummum ccíníj cuctcm» (Weffcmu-t. U. (Y —níciucís sumímne 1cm ricumnítr de Itt ele— íue ci cienie mcm: tccmmmci cíe elcíses cm idccii u maicí rutie icm— muciii>», págs. 8 s’ 9> Yci tcrm¡moíecí e~’neci estcm. La ricicióuí cíe cieimerieieuicicr. tcumr¡ccmmiiccte, ricí ¡mumede llcgcur mííás cíbící ole luí cicle :scfutiiciuiiums en icís ¡icugicícis cmnuer-umíres. b—icustcm pum ciii eíítenelimííiecitui seumí ciuíti dci, q um ¡ e mí ciepe micíe. oíe¡ue cicle cíe a igmí; está eumuíciie¡ummícucicí. ¡icí es euíuíelie¡ommícunute. Pieteiicícr cbevcrr [ci nimudiciii cíe eldbmcuicicuicici ci ecmteí’c>nícm ele O emiiicc~utci ucmmcuiizcínuc muí Imeiic seníticímí. Y miguirumscu— merme iici esb>cmecic 1mums¡imbe íueííscíreuu cinití riecmnicí cíe [ti ele— ¡mecieuie¡crrr. hcuii-m uncí ucumnicí del ecu¡uitcuiismíímm y cíe cus cicíses. [meimíti cle 1mcmicicmieícu. [críecmflucí [ti ecmrcuctemnzcrnííums, mmci es nuias dícre curtí ex1uues¡mmíi mcmii— ticcí e-mí [cm ¡ueníieníci del umímícimí ele ¡uiuiciuiec¡umni etr1mitcu— bistcr ecucmmícicí éste sc exptuiicie irítemnícmeicímucmiuííeíítc. Empre tcríuumí. Weifmmru cuí sur enítiecí ——tu ¡me,.cír cíe hícuimen i[tuuiicichi btu tuieuieiumíí sciiuie iuui¡iiíecícu,iuicxs teomiecis ¡mui1iuictciríucs cuí luís cmricibisis cíe ole¡mciicicmi— cící— ecivo crí cínící e s¡uedicú cíe tmcuníííícu: clicí ciii iciscí cícrás. cíe 1cm iiuisnumci muucuíícucm ecíruicí buí luizcí Kciciísky cii síus cmciuibis¡s del «íeicrl—bilmemcmi i-iomlmsori sumbmme ci m¡uerícuiíscímí, segumí ~ucibtulum-tis cíe 1 eruiní Así re-gre— só pcuícr cuíiíeclu¡m estutíeciuuie’uíue btu nelcícicírí imiten— iíci/crxteniium y mecuurrmui tu tuuití clícuiceiíecr cílustícícicí cíe emunitntuciieeimiiics geríercubes e ¡iicietemuuiimtcucitis. 1-luí el eruulutite cíe lcr enítiecí esicí lcr dcci ele dure btu tu iii huígn cclcreí cíe 1 ccincc [mtu m ube cte ime rutie ríe ici. c~ cíe círcí se refiere ci crde¡ue.micicuicicr exienuicir. mmci ci lcr reicucicumí estmcmetnucíl extemuitu/initenruct. ciexiemie cuí cuncuiciuníercí cíe icís cuecmeíomíies ele diud cutí cuseilcí i mreníícel i culíbeni erute clesele el u ciii luí cíe x r stcm temí nicol entre uní cuí [(mc1 tic uícrci mmiicii y~ cmii • mí (u icíune el e e cuse. huí el priuíicmmu, el cumníceímtcu ele ni~íeuomci cí¡uemcí cumuncí uncí ¡ureni¡sti ele toicicí ci cumiciimsi~ muisteu ucír cíe icís cl tuses y mclcíe i cimies cíe ¡m cumuicíce umiii cm se a [cm cut niIi ti— c-io’uru cíe tun ecuucidter uícícicmncíb (real icísmimle y ciesecí— libe) ci lcr eecmmicmmmci y ci btu estríretur mcm cíe cituses. íucgc ciii ucipel cleeis¡vui cmi el cmnicíbisis Luí el segumnebcí. se u retemiele cí cíe 1cm el ¡ cci miii ecu cíe 1 a.s reícre i cines cíe prumeltice¡ ciii y cíe las mcl cíe¡ci rues ele cl tuse deterní mci e, crí uiltimuutí iuísucmuícicm, ci ecruácter ( recul) del cc1mmculmlcmti uícíciuínícíi. Wc [cmml cutri iuuy-e itt ¡mmiíuícmcu visi¿mii cm ptuuítcí ele visutí ci luís cc[cdínueuis cíe eiescrmruílicm» y el seguí udc> ti 1 mis »te¿m miecís cíe lcr cíe perícícmi cici». Peccí a ñacíe cí ue ést cis /íeíícloní liad¡ ti el scgu mí dci ‘~euifcícj tue”, ¡me mc> par’ctí del ¡uninííeroí y tmcutcrc ele eritiecímimír (Wellcmmi, 1’. (Y, op uit. ¡mág. ti). Weffcm mt cree e[cic el cícive miii cm d.c scu fícíse soilí me el dcimice ¡itum cíe cíe¡me ciclemíe ici, cicie cisc ibci jíruqí,eulial>lc’—

POLITPC4y

1 1(1

F. H. Cardoso

mente entre la ciase y la nación, reveía una elisvuntiva teórica de la cual cicí esecupamuis Etmiettcm y ycm. mLcu ¡mmegnuita que se pomel ricu pícmntear a icís cucutcm— res es lcr signieníte: rm¿Se tmcmtcu de unía ecmntrael iccióuí real cm de tu ambiglieclací del cumneepucí que preteuí— de definir uncí jmers¡ueetivci totalizante a partir ele la ¡dcci dc Nación? Cuumícuucrdcm en eítue la existencia de paises (cicucicucies) eccínuímmcamcmíte cleperí— dientes y pol iticcunicuite independientes ccíuístitu— ye una “prouiulemátíca scme¡cmbcíg¡ea’ mpc¿mrtcunte. Percí tengo cus cl ucicís en si la reprumel uccicíuí del pruuiulema en el ¡micíncí ele ecmcicepto avuncla cm resumí— veriom» (Weffomrt. F. C.. ¿mp. o-it. pág. 8). Mi resptuestcí es: sc trata ele curia ecuntrací iccicín mecíl, ¡uercm cuí ríingfnrí casom de Icí definición de una pcrspectivcu líistóriccm tuitalizcuníte. En nícmcstrom análisis cící ¡simeis cvitcur esta especie ele diaiéctiea fumímnal, e¡uc ve en ha huistoiricí el dcselcm— hílcumiento ele comntraeiiceiomnes univumecís. Suístitni— uncís este tipcí de «clialécticcí imumr luí que. en chíengucuje cíe nícícicí se dina cmncí ccmneepeióní ele icus contradiecicínes cummncí compbejamcnte —estrudtcmralmecte— eiesigtuabmentc determi caelcis’ cm scmbuedetemnuicacbcís». Pum esmuí insistiuííums cmi cicle la commítmcuciiccióci entre la.s cicíses crí Icís situacicmnes de dependencia incluye contradicciones específicas entre la Nacióuí (cm Estcmeicí) y cii mperitulismo y en— tre buís intereses bicales de las cicuses elcmrnirícmntes y su carácter i nmemncueiuunal izcuníte. Noí se reproiduce tun pro blemn a» en el cumcce1mto. percí si sc forma cl ecírícepucí de dependencia scttcr— racho históriccuníeníte ele las couctraeliccicmnes pcímti— culares e~cme he cian serítidoí en sur relación cciii icus comntncíeiiccíuínes gcuíerabes esto> es, commncí Icus elud derivan de la exptirisiumc del meido de prcidcíccióuu capitalistcu i ntecníacicmncmb— en uncí ecmnibinacióní deteeminciela, ecmríemeta. Este pmcmcediníicuítcm e.s simplemente círtuiduixo, sienípre y cuando> nuí se uneurra en el ermomr cíe penstír eícue el ccinceptom de dependencia es tumtcmb izcícite (cuuiíio cl cíe plusX’-ai la ci el de níumdlcm de promoitrecióní) cm que está ciefiruielcí cci ci etinupo> teóricum ecunuicí pcuntc catericirial dcl muido> de pruiducción. En este cascí ci ccínceptom ele cíe— 1ucndcnicuci es u refbejum, cm sea, es comciscccueuícicí dc la instciumcicióii cíe un cícíelcí ele prumduccióuí eíue su— pone ha cícumtulación pum meelicí ele momcompuílioms y ele btu me1ucurticióni dei nícmnelcí entre naciumnes inílme— riahistas. ceímcm diría Lenin. Será expí icaelcí muíe— ditínte cociceptuis que constituyen la tecmnící del ca— pitalismcm en suí fcuse inípenicílista, uící explicará —cmlívicinc ente— el i nííperi ciii sm cm. Míe rut u-cus tcmní tui cuanelcí cl cumnceptcm ele dependencia se refiere a Itís fcíruííacicuníes suiciales —coimo> cuí el cascí ele

nuestecí cnsayum— cl promeediuniento adeeuadou pcura coumísuituíirbcí teóricaunciite es ci de reteuuer commícep— ucíalmeníte las cointrcídiceicmnes cícre éi quiere ex— ¡umesar. En otruis técímuinícís, ecmn la uícíciómí ele elepemíden— cicí, cuí se pcmede (uíi se elesecí) sustituir ci análisis ele cicíse, puir el ele icís ciaciomnies, siuí enuluargoí, la cl isycintiva cuí es ecírreeta poirelud se refiere cm cciii— ceptois cuya cicrsifictucióuu teóriecí es elesimucucíl Pre— císcuníeníte luí que se pretencí a ercí nícustear ecímicre— taníciute. o secí. sin reccmncir a las ecmmítraeiiccicíuícs uteuiemabes e ineietemnííiciadas tic las iciecus cílustrcíctcrs cíe cicuse, ni acióíu. Estcíeicí cm iun peri ciiisiiíum, cí ue 1cm cmurítmcudicción cuitee las clases. en los paises de~uenidientes, pasa poir cuna cumuítrcudicción cicteicíncuí y sc implica en ci comntextoí mas general ele cínící ecíntraclicción de clases en el luiancí intemnícuciumnai y- en las comnítradiecicmces que derivan ele la existen— cia cíe Estcmeicms Ncucicmuíaies. í ~cm solución que Wcffcmrt lueesenta para el pro— hulenícm de Itt cmpumsicioíc chase—Nación (en ini ompi— nícmn, la anibigliedad clase-Nación presente cci la utecuria de la eic¡ucndencia» eleluemá rescílverse crí ténríí ¡ neis ele uuící perspectivci ele clase, para 1cm cutí! mii existe cícicí ímeuestiórí ncuciumnícub (cm ¡cm dependencia en geuíerai) en cl sistema eculuitalista. mii la Nación es ecíncebiela comíncí uní pmi neipicí teóniccm cxphicati— voí) mící se suistiece pocqcme pcurte ele varicís euíga— rucus: ni la Nación fume ecíuícelmiela pemr níomscítroís comuno peíuídcpicu teórico> ex¡uiicativuu, uíi sc cumicicó ecralcínier cuestión ríacicmncíl cm eie¡menícieneia crí ge— cuercul, ni, cm fin ele cuentcís. cualdínier perspectivci cíe clase» —esa sí, i neieternui cicucla— rescíelve un análisis social ecmncreicí. Al ccuntrcuniom, en cl eníscuycí crilicaelcí sc aceptó ecmnící ecmnítradicción scmbrcdetemnuiuícuníte [ci prcm— citueción capitalista iuíteníiaeiomntil. más si hulucí cii— g(un avance en cl análisis de la dependencia fue eh de baluer particcuicurizacluu sdaauiones de dependen— cia, ecinístítuiclas siemjucc eomnísieicraccicu simultá— cecmmííente la reicición intemnum/exteciuo; eccmnícmnuucís cíe eníclave, prcmeicmctomres y exímcíntcudcíncs nacucmcia— hes. ictemníacioínai izcueióuí del uííemccuciom poir uní lacio>, y, pum uítmoí, ccípitcíhisnící cuim1metitivom, ccmpitculismom niucmnicipól cci. Sin cmbcírgem, omtmcu vez aquí, esas cíe— termimiaciomnes mící fuencmn tomuiadas haití la fummniucí genercíl, sicicí. peme el cocitrarmo> smguueneloí ci muielcí ecínuicí se fuercírí cumrístituyenciuu hísmommneanícíutc en cada país. Así, la iciecí ele mcapmtubismuium muimicipóii— cci cuí fue tummcuda eumníum uuí muahur cte Sestmciucí». srríom cícre fume elcfi iiidom sigcí ienciom 1cm luir muí í eoímuí di se oír— ganuzó en los ptí.ises hege mcm uccís (Inglaterra, E.U.A.) y- s¡gtuieneiom eh ti pci 1iau tuecibar de umreciiiiza—

POLITIC4fr

¿«¡curia de la dependencia> o análisis concreto de situacuones...?

i 1

c-icmni ccí¡m itcíIi sucí (p recluí iii ¡míicí fi cicuuíc¡ ercí. imiel cm s— mmi cuí. i cciust micii ¡fi nia míe ie mc>), si mí ci ej cír ele cuí mus ¡ ele— ucír. ¡miel usíve. buís ecímlm icms umecus icíní adois en cliii vel uturcumerite omneaii izati vii cíe icís cucipresas. cumíncí se cicm e muí 1 cus cuí rugí u m une cid oms Y es tcíuí ci emmcm qcíe 1 ci Ncíe icmuí rící luíe cuíncc liidci cm ini u, cmii bu miii ci¡mi ci ex pl iccrt ivcm. cl cro? cuí lcr teree ncu sntucreiumni fcumídciníeíuuai eje clc’~uecdecieici cmlcrdiul¿u en ci e nisciycm cnt iecucí ci, el mcísgcu cci ncuete míst i cci es el ele

~ucirq tue cueícuél luís se cefie mcmi a fuirumí cmci cines suicí tu— bes y Mcmx cuí cuuucul izcmr s it cície¡ u í ríes cuí ríecetcus, cmb— y ¡ cunnemute ci cm cl ejó de cínucí 1 izcír buís Esttueiois x’ has N cm— dicmmies. Puir omtmuí 1cucicí, cl ju ruilul cuncí mí cm csut1 emí cj cíe Mcmx hícíycr esecmgiclum ci lnglcrtemrcí cuinicí cjcun¡uicí pcin-tí btu ini x’estigcrcid mí teóri ecu cíe 1cus 1eses umeuiercí les el ci sistdiuíci ccipiicijistti. ecínceimicicí ecucumí uíuix’ersaj» (sic) imeccí si mu ci cíe cuí el iii umebcí ele u muid! cícei ci ci cti1mi —

lcr ictemrmtrcicinícmbizcieic$ii Así, esmuí fume visucí erruí— ciecinuicuíte ¡muir Wcffmmnu cuí tui-niíuimuuus ele cutre crí c[cue lcr Niciciciuí ye1 Fstcuoium Ncu— cicincíl. do’ hecho, euínuíí cilujeimí dc esuciolicí x; mící ecínící íucmsímecuivcr cíe cumítiiisis. ímerchicncuuí el signíifi— ecícicí crnítcíicmr. ( ciuiicí cminiee¡mtui. lcr ciepcmicienicicr, cucíní cci 1cm síturcicímní cíe iuitcmnitieiciniciii/.cuciu)ii del nicuecícicí, cuí 1cm íííe.ci¡eicu c[umc lícisecí ecu¡ítcmm [cusreicí— ercí ríes ciii re 1 cus ci cusc’s cuímii ib cmtime ííte elefi miicicís. ci ceesitcí cci ptcu n el t ¡ lucí ole cmi uit nací ¡cci¿un ciune s tu ti— sí sic e uit me el muí oíd mm cíe ¡mro íd cueei (muí ¡u mevcub ce ie rite, icís elcuses suicitiles. y btu mmcxiiiizcieiu$ii peuhíticcí ini— elciscí lcr Ncucióci Xci 1 £stcíeiuí Ncueicínicib. 1Ame escí buí cícre se bu i ¡mí. Ii cxciii emite, crí 1 cus úit i — muí cus pcrgi cicus dcl liiime ¡-6 ni tén unini’ us 1 có mi cuí—iicicí— cíe> bow ecís sc rítu cmii reí rumccsu i. e u ciii enscryci cíuc ecu— cid e míz u si tui tei cíuíes ele oie¡me íd ene icm, i uísi st ir cípencís e ni bis e curul rcícl ce i cm mies gemíe mcml es cutre nc 1cm— e- u>ríes cíe ¡un oíd tu cci ¿uní y me [creicutíes: cíe clase, comí cm 1mretcuicie Wellcmnt simí níícismmcim c~cuc clícus se círtiecí— btu a, cíú n Jimmy u ir ux és ciel Es(cíe] cm y cíe- btu Nc.uei mini - No> se urna, cucleun us cíe ímeuieicuííes cíe mniruci¡uicí y-de ciuucí el icíl éct¡e r ib ni ix ci cíe cípí >5 ie iuñí ctiístrcíeta entre comí ceptuis. ci ciej tun dc ecu rcuct e niícuí, ¡u mcci scímííe nite 1 ~i cm ciíb i gúcoicucí »cíe btu si tcucíe i (umu sic miipce y euucuuuobuí se cuíti e ni dci. dcini mi luí [uidi iuiuis q cre escí ci mliiuuuccl creí es. scmbanieiiíe desde la fummruití cci c~uue se preseuuca, cml mii xci cíe pe meepe i ¿umu ci et luís citutu unes, u lucí dOi cii mcrcl ie— ei(íní liii ciuicilisis olicíbéctiecí. simm trculmigiieel acies. c~cre bucuscuse cíe cus reicícimínues tic mrcicícieciórí cm icus mdci— ciciii es cíe cilcise u mí sc-ría ciii cruucí [isis eumcicretoi cíe cícíví nuuccil mis suiercíles esrruíetcm mal /híist(ícicaunenítc cci ccli ciuiiituulcis. chume es buí e[cue ¡uncidcicle uncís Ii ticen [¿mici iii is nící cinc crí cíe i decís, tcínílm ié ni ti cuí e peiemi setritícící cumntutmpuiiicr luís tinitílísis ele icus siucící— cmoííics cíe c[e¡meniderieici cciii el amicilisis cíe \4cirx smi— (mmc ch uncmeim í ecu u itciii stcm cíe bu it íd tice ¿u ci - De cmii 1 cucicí

mcíiistcu cunucíliz.crcluu muir Mcmx. ci1 suipumesto> ercí cicle icí iuiumcicu bilme emíuíeumnncríeict y uucí elche 1mmiliom y níerícís cucuui cicle lcr cxptiiisicmii iíuu1mcnitubistcm. Senící increíble bmw símpuuuuer dlcud el cínicibisi.s mío elehmiercí imíe’icíim buís nicmiiuiiuuiiiums. el iiiilienicilisunci y cuicímí dcínseecremí— e i ci. Itt ci e¡mc cicleiic’ ci. Fluí ecícmnto> cm [cus(ecucícís cíe lcr tmtiiusieioici puilíticcí y luís ediuuívuiduis cuí ci eumnisicleuctci-(mmi cíe luís nícíele— buís elcisiecus. mciiiccuniieuitc, ud ecmnumízdcí e1unucnu. imus— piuciclí cuí cnuicubisis cíe cm de¡mctriclenicia. iicivtr imeuí— scuoiui cuí titiuislmiiuiitir tu [cm tuunugcresicr nícreicírícub cuí el cuetumn pnivilegicícicí. Me 1utmmeec, meir el ecurutccmricí. ciume lumercirí buís cucítuices c1nuc scusterítcííumuu lcr nijuomí-— tcumíeicu del círiabísis ele ci cicueiicieíicící buís cítie uncis enitiecurcímí escus cunícuimugícís y bis e~cuc ruicís insistie— cmiii cuí lcr icte muícmci cm mí ciii icie imiii cíe [cusliii cutresu cus cuí 1 oms paises cíe’¡meriel i emites Li ud X’ ci nicts. cíc~ ni 1cm e uiti cci vtu lucieitt tu mící ¡cicci cicíe Wc lfumrt tít mi huíve cm buís cumícílislcís cíe 1cm depemieleuicicí —1cm ele e1íme ~mcumcí elicus lcr Nticiu$ni es el verelcícicucí e-umuíee¡íicm expb¡— ccít i vol—- mecuí qcme mío> cuí cci eni 1 mci ci 1mcmyou en el ¡mcmi— scmín mciiicm y e u e.i cuí ni uexl cuche [tumili ncí ele escís cmcitumnes. ‘1 tuuiucí es asi cicle esmuís’ píe mí ciii. emite cíe- cíe uccelcm cciii Wei fuimt euu muídci cmfi nnuícu ci tic:

-

-

-

-

-

Es al urs el iceiueu-tub suuprcruícícicmncmi, cmi nivel cíe Icís cebemuí cies cíe ¡muí mcl mí cci mmmi, c~ nc btu ctuesti¿uní de icus pcísuiumirdimídies ele clescurruíibcí del ccuímitcuiisníeí crí A nííe u ue u 1 utí rící ci clic ser calumecucí a dcl un i ni ci muí cmelum cície es ci este mí ivel ci tic se u a peis ilí le iuit en mcm e u cuí mit mcm crlgúíí 1cmgcu r mecí ci cuí ciefi ni icí cm pa u-ti u mící (cci nící cíe 1cm eie~meui ele uueu u O secí, es tu esí e nivel cíue la leumnicí ele u tic1ueceieneiar p un cele cu1mcíreeen cuí uncí teoírn ~rexpí ue ití vcí y domu— dc tauíílu¡éc se 1ícueeie umbueníer ulmzcin u stugercncia pcmucm enterieler stu iiietu¡uaciciicl cíe un mas cubbci cíe cus pí-eni i scus nací cía mies 1 umr unAs q tic se hcíbie cíe btu ele¡meníeicníema u citem un es unues mt tule x’uíbyer a í ti eucst i ciii ele lcr tic imeuící eííe ma cxi en n cm Luí uitrcus ¡ucuicmbrcus, itu «mcciii u ole 1 í clepe mude cidia» pcuncce gircru cuí tumnuicí cíe >ul”uri tm¡ucí dic [cmiima dci ¡nuí1ue— mícíbismuí, lcr ecrestucín es s ujier de cciii tiptí ele tecí rící (WcIfcmut, 1 ( op oíl ¡í ígs 1 3 y 1 4.).

POI~ITICSfr

112

F. H. Cíirdoso

Mientras tcmntcm, lcr cuestión mío> es saber a qué teoría del imjuerialismom sc liga la depenolencicí, percí si ccebcíbcírcír la tecucia del inmíperial isnící, cíe manercí díue sc vecí ecímo se da la aeuíni ulcucióuí dc

Puesteí que habícínicus cíe [cm pomí itica cumícín ial ele la époíca del i nipericilisnmící capitalistci, es míedestine> hacer uícítar que ci capital fi cicmríciercí y la imumbítica ¡ uutennuaciomnab ccirncs1muíneiiectc, 1cm cual

capitales cucucielcí se i celustuicubizcí [a peri fericí del sistema capitalista i níernuacicíncíl. Estuíy ele cíecre r— dci cumn Weffcmrt en cus crítiecus ci Bcuman y btu coicióní cíe excedente. Percí nucí estcmy ele cícuemeicí todavící cemní la mcuuíera si nípiista euímeí resuelve la ecmn fromní— tación entre 1cm tecirítí de la dependencia y la tecíria del im pecicuí i síu ci. Pomr vciritus mazcí ces: Lcr pmini ercí es btu deque nom existe uncí tecírící ele la elepericiecicicí icciepecid ¡erítemnente ele la tecícící dcl iuií¡uericubis— mcm. La cciii fruí ntcucmciii es círtifici umscí. Lcus sim cícmeici— nes de de¡ucndcuieicu provienen cíe 1cm e.xistcncicí cíe algún ti¡uom de exímansiómí del capitcub isuncí. Estcm siempre fue enfcítizcuduí pcmr luís cucutomees citaelcís pum Weffemct. La segunda es eíue Lenin, eeííiieí indica Wellount, estaba i citecescído cuí la el utucírcíción ele una explictución ecemnómiecí (pues eommoi afinuutí en el ~mróbomgui tu cus cehicicmníes Irmncesí y aiemcina de 1920. icí censtíca zcmmistcí le oíbhmgum u eoínceuíurcumse ene1 análisis eeomuuóni ¡cuí y tun den use ele momelcí uííe— mícus cii rectcm a icus ¡mii pi iecrciuuuies puil tucus ele te miitu), relativcí tu luís prolmienícis «referentes a buís bíaises míuecialistcísuu (Welfcmmt, E C., op. uit, ¡m~ug 1 7) M is adlul es ruecesar-icí numiar que Letuin uuum estaba juí cci— cupadom cíbíenas ecun las elcus cuesticímues referid rs tuor Weffuímt —lcí de [acícistumeracia cí¡ueu ~uu un y la cíe la iníevitcrbihidad de la guerra— simio, ¡ucinen pulinen— te, ecmn el nuevo papel del capital financiero ~ con la ceparticióní del ni uncicí entre las cusocuacroines dc ccipitalistcis y entre las grcuneics ¡muitenicías biten ib— mente. Siendo> así, conící su blanco> era el de las polencias iinpeniahisias y- las cccínomnmcus momcicu1moulrstas, cci tenía que referirse ecmntinuamente a buís Imauses dependientes ~uccuisí a bis pcuíses imn¡mení rl mstrs. Ccmmem subrayó el propicí Weffcurt (ecmnítrammaniente a su cirgumentación), bis paises —y buís Estadois Na— cionales— cuí este tipcu ele enifuiqrue cumuistituyen uncí urnielcud dc análisis indispensable, y de heelící, luí fuercmn en el textom de Lenín. 5cm premblenicí era el cíe niostrcír que reí pcísum del ecípital ismd> ci la fase ele capitahismum nioncupoibista, ab capital liníacciero se halla relacionado comí la exacerbcución de Icus buelícís poir ei rcpartom del niunnelcí» ~y que estcís itmchcis buí cran entre Estadois cicucioncíles, entre poitenícicís imperialistas. Entre tanto. Lenin se refiere tamímién ala ecucistitución de situaciones de deíucneieneicí, cci térm i— nuis cine cci cii fieremí ele los sustentadois puir í—aiettom y por mm u:

se reduce a. la lucha ele icus gr-ancles ¡ucitencias puir el reptídom eecíuíóm icuí y pu>1 iticcí del mii ciii dci, crean una serie de fumrmas cíe n-ansio.-iuií¡ ele ele— pendeneicí nacicmmícíl. Para estcí épomccu sumn uí¡m¡ccms no> sólcí bis elcís grtipois fuuíclamcciialcs ele países e1ue puiseen cumícín as, y las couioiuiícís, sino> taní— Lii én icís fuimnícís vcmn¡ cucicís ele Esí cid oms cíeperi clic mimes, ímoul iticaunenme ¡ mudeperuelieíítes, desde tun ¡muntom ele vista fumumal, buercí cci nealicí ucí cuí vuneltois puir lcr red cíe 1cm cíepe uidencicí cii picmiii mt ea y firícucciera. Una dc estas lmmmmcís It senuimecí bm ¡a, la benícís indieadum vcí cintes ( uiuumcí nícícicicí ele la seg.cmnulcm eitcírcuncís, pum u eicnruimí ci Argentina. Lcm Aniériccí del 5cm, ¡mercí soilmne tumeicí A rgeuí— mmcc —dice Schtmlzc Gaevernit-í en su cmbrcu suilíre el iunpcritmiisniuu lmritámuicom— se hculla cuí unía sí— tucíción tal ele depemícicuicia finícmnciercí cciii resluecto a Lumneires, e~uue se la ¡muecie ccmsi ccii iliecir de ecílcmii icí cuí ni eme icíl i migiescí. -

Según Sclíilder, canacteuiztieióuí dci pensaciuientom de Lenin hecha poir Welícirt: El inípenial ismo nící se dcli nc (¡icmma 1 cmii ci) a partir de tuca ¡mremiscí ¡ucíhiticcí (1cm Nación), si río> cumnící urna fase particuicir del desarruilicí ccm¡íita— lista, cm sea, a partir dc las me]cmciuucies ele ¡icuicine— ción, coma ci nícmciumíientoí ele luís uiicíncmpuibiuis y la fusiómí del ecupital baricanicí ecun el mcl ustnicul (Weffort. E. (Y, op. o-it, pág 17). No. Lenin uucí tenícu cnn ¡uenstirii ¡enítcm cccíuíoímni— eistcu, mii eicjculua ele ecmcisidemar icís uneeiicíeioímíes pum— 1 iticcus conio parte icse1marcílulc dcl «teicící» estmucí u— raduu que él quería explicar. Ligabcu sienípre lcr [cuse pcmcticnian ele btu cícuruí uiacióuu capiucul ¡sta en tu cutí— pci Íinaneiera—mcmuicipomlístti ecín la rdíuartíeióíí dcl ni unido entre ¡icuteccuas íuíí1mcricíbistcís y comí luís

POLITIC4 fr

¿1 ieurri-a (le lcu d e’íc-uídenucial o cmi mil is¡s eturlerelo cíe situ-aeiomíes...?

1 113

electus cje: esicí suilmne luís [ituisesecmimuuuicibcs y buís cíe— uusuichiciites (iii. uncí vez mutis. iuiici cíe’ mus toxtuis c1uue cifiurcicí luí o1uíc- chimumí cutre bus nuícmelucís c1tuc hícuy o. s1mmmiiibies:

ele ha mmi muera cíe icís tres situcíeícínds cíe clc1menieiec—

Si [míen a ríe el scmnimí olcmr cíuucí clefiruieiuíuu luí cutis [inc-veumísnimbe dci iní~meniciiisuuuui eie’lmcnicí decirsecine ci uuii1iei u ulusuuumí es [ci[cu5e’ ruiuunie1mciiisict del eci~uitcubmsiuicu 1 muí m.iefiurieicíui ucíl eumniu~mneniclc:míci bu> imncmíerbm~uI pci> muir cuiicu minie ci eci1uiicu[ intuí— cuculí o mí e i[ir[ ml [cmciccimicm cíe cubgcíumcís grcuiicies litruicí us uulumulí m[iuuilsl u-, luiiuciuo[ir emití et e mmci ml cíe luís gí du1iuus uimuuimjimulmsi u-> míe iuiubuismnituiu 5 5 mmmi curtí, e-ir cí’cii muí eiu uuuuiuicli u 5 ciisimí mciuisituu cíe 1 mmmi tm-e e xp uruclucí idisí recibís cuí [¡uiccí u mlmuuii ml u[uie [cusmc’’-uíííme s iii iii u am a 1mi m~mícrcici.s liii uiurcgumuuu mitefle u-u ei[iítíimsir mía Ii litiecí emicmmun ulule cuí mnuuícum muir iuimuuic[i ‘[isla cíe [es tennitmim luís del siculicí. e:iutc:rcurllcrmte mc~mcmn.cíclmí 1 e:uíimí VI, e~i .

uumímcmníes níumímumí¡uumiistcus cíe cci¡uitcrlisccms crí tuicluis buís ¡utilses ole’ cci 1uitcubisnimi ciescmmmuíiiícicm secmcmiiclui. ¡mmc— íuouuudiencmuíeicí ciíuíuící1mmubistcr ole cuigurmícís pauses níccís, cuí icís ecícíbes lcr cuecmnuumiitucionu cíe cahmut rlScimuuoi lítíbuití tui— ecímízcrcloí íuicibmuíueiemie-s gigciriics-eas. ciii

xci cUje, su existe abiuiuni,m xc uuiu1cu teminuc:cu—iiietcmciuibe— auccí e-ii el aumabusis qdme limo riiim cíe itu.selesituitidicimies cíe 1 1 c:eluuu cície ecímniccí— cicímc’midlemicia sel ce e mmiii S4uí bucutíicmuííous cíe [a niucis lucio u ml u iii muí mxciicccu mumie emícímuuuc ‘~exeesci cíe eti¡uittii” cuí luís ¡u lises axcmnízdí— cie’ 1meuícleumoucu euí ~emidu mi sun í emie’ tucuimbcíríímms cíe si— chis (l.cuíiíí, Vi., op. oil, págs. Si u/umuuhi 5 u/u u/u ¡le /10< Mc!,! 1), mencleiieiti crí 1cm fcusc Lcr eic1ucmícienue-icu, emíníí¡ícíuiiuie cciii Ii lummuiicuciómi cíe: u3uulsuitcudimuuu Lid 1 st mulmí Ncuciciuitui x ele [dumumící—ele mnmmcicmcteices iicieiomni ibes es puir luí tcmrutcí, tirite— ciuimí Ole: titití iiullcciesitu eouiuuitciciuircr. ole1ueuicieuueícu nicin cuí eicscrrmuullcm ele muiubiel r ibisíncí íuuumnompoíbistcr cuí icí siicncuc-iuSuu ele cruel ix e ciefie’nudiduiditi cuí 1cm icie crípttu¡u cstcmsel termruincis 1 uuucnecíeicm cmi ci dci— [cuse ex¡mommícielumm precismís cíciecíe ídecr¡uítales Ctii cieter X rianuícis ecíscí cíe mcm oid ituic:inicueiuiiiculmz ermit de:iuíchríscnicíies ienileri— cíe lcunuircueiuiní cíe e-o miurrni,us Anic’uietu tauiuítí. e-cus Acutí suulieiix’ichimui,us rimas estcis -‘ ditiptis’ y nimis— (jumuncí ci muncízmí chuscmntíxcí ecmrcrcterísricoí dci cci— urcuniiu>s dítid re riminisuutiuxu rl eidu~itis simimí fuínmíícíeiuu— ¡uiccubismiucí» (nótese: c1mue uicí scíi icícuume ele scm cisc mu— íes soteicules es[meeu[iecis e¡uue suí 1muímícní. cm veces, ¡memicmbistcí) es el imícremííemítcí del comníencicí icitemnící y cmíuuuiuiircueimuiie:s [mciiiieuubcmics dície emuuclomiucmíí Idi exis— exicniucí (ecíscí cíneiíiecuuíomcioicu). ellom ibexcí ti tici lípo ce-uu e-mci ole cus tres sil cl cíe ulules tun miel un e sic muí inc es— pci/bu íclai ele cíe pe miel cuí cicí, cuí curiel ci escís reicícicíuues cciercurcioicus cíe uurc.iuiercm scibreciemu:ncuuiiutieltu. ele ua~íu/>io se. [iticení cii el ¿iniiLmitci del dcmuiídndici ojítie lIs eie’nii cicle’ lucís re,fc-niuríí iscí cm ciciiemielenieitc cuí ílaciumílu’s, ecíuuumí ftuc el ecuscí cuí ci siuibcu xi>. lícusicí el cmii menirící cumuíe:ríímr u Icí uiciucí c-miíístiícueiónu del sis— ¡meriumuicí dc. [cmeuielcrviztueióuurr Este. siíu cuimumbir icus leruicí luuuiiumufuuuliemi—iulimelicubis[cí. ccícumucium bicihuiciiiimis cumiicucitbíco:icuiues ¡mru>1uidis ele 1cm luimnicí círutenicmn ele

POI~ITIC4fr

114

E. 1-1. Card que la tecíria lcninista del imperial isnící es insuficiento’ pcmra explicar

fcmrmcueión cíe cníía ecumuicímía iííelustr¡cui ecmmítromícuda poir el capital finauíeiero moncípóhiecí en las situa— cicmnes en que esas eccínoinías industriales depenclientes encurenítuaní stu mcccaduu cuí buís pmoí1m¡cms

lo e1ue ocurre en aquellas sitcmacioumíes ccunteun~mom— ráncas dc dependencia que sedan en países cuya industrialización se hace sombree1 control del calultal fi nanciercí ictenuuacional. Dejanele> de icíelcí lcr discusión /maímúdiea (bizcíntincm) a qune fuimuis llcvcmdcus parcí evitar inccmníípren— sicunes, ecunvienie stulmmayar qcme cml cícializcur el numero> caracter de/a dependeneiou(y en este punto las cointribuciones de Thcotcín o Dom Sarítois y scm grn¡ucí sumn significativcrs), luí que líieimoms fume moistrar que la división del niíuncicm ya num sc recíliza más, cumumící en la épcíccu dc Lenín, peir una anexión ele tcrritcí— ríos y puir cl comuitromí pol ticcm—eeomncíni iccí cíe árecus, para garantizar apenas el elominicí sobre las fuentes en niaterias primas. En Lenuui éstcm ercí la idea predominante. cjue se repite constantemente. En la caracterización final sombre los cuatro aspectous principales carcuctenisticcus dci periocicí de qume se ocupatucí, Lenin hcíce referencias directas crí elcus dc elícís, a esa característica esencial del imperialismo. iEl~primeraspe.ct-~ del inmperi-ali-síntí- esc uuwturalmente, cicle la momcompobizacióc cummom ecmnsecuencia ele la comncentrtrción de la premelueción. Pero cl segunde> es cl de que:

Imaises cicímendientes. ¡‘cura estcm, la utecmnía del mu— perialismo», tal como se encnentu-a lomnínlada por lenin rio es suliciente. Las alicmuzcus poihíticas. Itt estructuurcm ele clases, las ecmctrael icciomnes partiemílcí— res y su exacerbcícuomc, cuscumení oítrccs fcmríiicrs. Es preciso tener iunagi cicíción para suseitcur las el uncias ¡mertinentes a esta nueva situacicmn y fuerza teórica para explicarías comom una situación particular dc cicímecciencia. ligcueicu siempre ciba Icuruncí eítuc la accí— niultución y btu expumrtacióní de capitcubcs trelumiuta en la eccmncurnía capitcíiista intemnacicmnal. Escu fue leí e~ue sc intentoS hacer, ccinn-icndcm niceesaricuniemite luís ríesguis cíe ¡ ciccmmiu1urerisióuu y erruir. Ncm se eluiso, sic embargo, hacer una «tecmria de la dependencia» cipelauielcí a turia nucición tot uliñueicír u dc la dependencia. En cualqtíier cascí, entre tanto, no> serma cci rrecto scístutcum m luí elue se Ii izcí, tu secí el anodíw~ u/ialéc-tie.o> de situaciones conureías de dopo picA no tui pum una tecíría foirnual ele las ciases que nom 1 us su turaen -un eumnítextcm cii ci ctmole es supe lucha poir la repartición dci mundo, e las esferas apropituelcis pcírcu mea— —ticiemnás ele uuící ¡uerspectiva y ele culgtunas mnícime hizar transacciones itícrativas, condesicines, luene— cícmríes de carácter estructural— cuí ccmnícucnríímenítcm ficicís momnopcuhistcus, etc., finalmente ¡moir el ele situaciomnes particulares eculícuees ele u ex-el mr luís territuirio ecomuíóuííicom en geruemairí (Leni ci, Vi.. uit 1 ini ites ele la «reprumelcueción» cíe la situmacicín ele dci— ¿it, págs. 164-4). munación ele clase en países elepeneluentes. La época histórica que vivimos es otra. Se tratoS Es en esta direccícun, crecí, cítre se eccueciurcí la de caracterizar buís efectois de la fuina arma/ele oír— critiecí nuicís legítima crí csfuemzom hecho> y hacia ella ganizacicmcies y cíe cumntroil ceomniónilecí im¡uerialista debe camincír quien estuivieccí i nítenesaelcí, uíum en sembre buís paises dependientes mediante la iclecí de hcícer uncí «tecurící sumcialistcm» dc la revomicuercírí, su cicí internacicumualizcíción dcl mercaelcí intercicí y ele [cm cuí elaborcur unía teomnicí quie 1memuiiiitm cmrienucur la

POLITICSfr

¿«Teoría dula dcpcndeuiciaíu o auíáiis¡s concreto de sitinacionies...? ¡mráe-ticci. y si fuiercí ci ecuscí cíe ci cci mevculuícicí mí sume utu— lista, c~cme pcn-niit¡cuci nícmstncur Icís situucmcicmmíes en las e urcul es mcii mi ¡mcm cíe ue vuulcre i óuí setnctuí sfumcmna uncís cci ciii ciesecí cmímcuizcíeicm en ciccíbuigicís ciume crí tun ccrm¡— uuoí sumeutiimnenite vicriube. -

NOTAS -

( Áríircssm 1- ¡ it U sri ir’ ir.

Muir li[iuucieucrmciuise cte cmii meucicí rucio ci meuimis eurn~uicuu. cíe la ]irmid[ciedí(umiímiex-¡rcíluie-uíremure ieummiresnci cien uucuis ‘ermí liajur e-íu[cr,ciel ci ccm[iiicutisummcm. emírí el exiencuir o:l niemccucium El dil[iiici— ii— lionmí lucí cuecuolur desde [ucícermmule[id uiemrm[imi el muuerecioimi ruicímí— clirmir (u ermimí Vi.. »F cii- pcly. 59) Ncmimií-cminmeímie sai excigerrur. cíe licicer meiercne¡cms cieriumecus tu mus e:mmuumes le 1 ermimí. deumimir cmiii metemermeicí ci síu emuimuiciera— ejuimí smimre dície “muid nímurimi~íciI¡ru emígemícircí ¡mievirahiemímeuure enuící icríciencia cuí csicumueammiíemutmi Xci cm ciesemuriítiuusiei»rm» (Le— inri. i.. of. e-it ~í i 3

[Si13110(3 RA El A

2KM

emmueeimii cíe eiepc:idiuue-i:r dram “rmrcm]¡í.ciriiecc. “Simm emuuiucur— Cmiii se-ría sullmo-jermie >1 ecimidimí íirumrmieu [ti susniuimcimirm ele [INC-u ímee1iimis cíe eiesruummrilmi —‘- scmimele-s cirrmuilmi 1mmíu luís cíe demuní— mii, ereruirtil x e:iilummluimríci ¡ier¡Ñ-niecr u’ ——ceumulmí si tuieseuí uncí síu— mesis cíe cimimimus—- ~tm< luís cíe- ec>ulimiruulcis ceíiumíuuiruucis x eeuimiui— rímicis eierícmmei¡emune< ile irceimur síuum eiisi¡umicís icirmmmí rus uiiiumemmsiuuiues cm clic esis ermuce-[uiís sc: irticierí emíruurí 5cm rrculrsirrcy inmeuuris A ¡res 1 cmuín:mírí 1 efluí mcl». Iii’ -‘ \muiese c]cie- e.u surtís ilmucis ti Ni>> u i-auieicí. ve] ciescircmriiu ele: címítí Li se umíelcísirí ui—eci}m¡icriio— ci. l’e:umi cmi uimoicumuie- e:ru e:] e-smríoit ‘rumí cci lrurpeírcu/es-nuo. /%m.su: 5I1/)uI-icur-eiu/ cir~rOcrlrsrruc. i .eruciu iirimtoricr va ‘m Murmíl del aíi»euimi rr;míiiircu tesir es. cUjí Jmmire-iisri vismí ci ni cíe’ ‘reenunirfl. ir e— Icieturí exliummcu/iruierrmcu cíe- mmmci, retuiejruiie: tu cieme se [rumí: ‘‘u cus »mcm;mmms ruímrumpm’iisucrs ele iiciíiiuciliorcis --ecirmeis sirieiieamcus. ci

mumísís— se reumcmmí en enmre si. crí pi nuer icigar. ci níereací mí ¡ cíe-

tie/)cruer’cíuciecv ctcñiuri-ro/le> e,rÉ/cruicr? [mu-~m-_-Xuml[m mi Qí ir xx t?cc/o/irimiutru O/u bm c/m/)ui;C/uii cíe inc, xríra/íclcsr/ eh -1 miumiucI /u/Uucu. [11—3:imíse Ni \ mui/rexpmn/ílcuciciír ,clcuciu’cr e’/e¾u/ií nudr.rsi,icul cíe í-c-sc’,-ía u- rices-cc nrcuegi,icrt

tíi—4: [-Ii. dxrríímusm: 11/ rrucicdm, ctn,lews< Los c-cuirupesrirrí-c. les iirigrcuc:icire:svlei¡>ci/uii— eec mu -1 í;ue’ ime-cí Lcuuiucc Pi .—2: Auiiticui 0)r iii>»: U ,flcu,u mr esi,u, u:mcuc)//ascícier/ (ccuiu— ie,/,rccimnr ccl c:s-ícmd,cr de’/ ju Texim ele tLPLS. ci 4: Ocírímís u -r ss,v ileícrcu uncí u ru/cocí e/u’ lis iiu/eijire’icmerciruc>oele—/ clc:sccrem>llc> /culrrmc>cunue’,icccrr)cu licis u rcvcrl’os.

‘u —5: J. Mm’imix>

Luí ir.x’m-:iíisr t u siíiirsorí. it \k’i-.m-m’mírci - A. d.í’iiiiir••.iíi vi> imiuirí’, I